Croatiae auctores Latini: inventa |
domum | quaere alia! | qui sumus? | index auctorum | schola et auxilia | scribe nobis, si corrigenda inveneris! |
Si vis in lexico quaerere, verbum elige et clavem 'd' in claviatura preme. Bibliographic criteria: none (Omnes textus textus) Search criteria: graeci Quod quaesisti inventum est in 246 locis.
1 2 3
Loci 1-246:1. Pop Dukljanin. Regnum Slavorum, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section] rex filios, et filias et XIII anno regni sui mortuus est. XIII Sebeslaus filius eius successit in regnum patris sui; eo tempore venerunt Graeci, et obsederunt civitatem Scodarim. Audiens autem Sebeslavus rex congregavit gentem multam, et venit, et irruit in castra eorum, et ceciderunt Graeci, et multi gladio perierunt, et plurimi
2. Pop Dukljanin. Regnum Slavorum, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section] in regnum patris sui; eo tempore venerunt Graeci, et obsederunt civitatem Scodarim. Audiens autem Sebeslavus rex congregavit gentem multam, et venit, et irruit in castra eorum, et ceciderunt Graeci, et multi gladio perierunt, et plurimi capti sunt; alii vero in fugam conversi sunt. Dum haec agerentur, Attila rex Ungarinorum cum exercitu intravit in terram Sebeslavi regis, et depredavit, destruxit atque incendit
3. Pop Dukljanin. Regnum Slavorum, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section] accepta uxore genuit filium, quem Chvalimirum vocavit. Eo tempore surrexit in gente Bulgarinorum quidam Samuel, qui se imperatorem vocari iussit, et commisit proelia muita cum Graecis proiecitque eos ex tota Bulgaria ita ut in diebus eius Graeci non auderent propinquare illuc. XXXIV Defuncto etiam rege Tugemiro Chvalimirus filius eius successit in regem, qui uxore accepta ex ea tres filios genuit:
4. Pop Dukljanin. Regnum Slavorum, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section] valde trucidare eos. Radoslavus itaque iuvenis potens, et strenuus armis dextera laevaque vulnerans pervenit ad ducem, quem cognovisset, gladio percussit, atque de equo in tcrram proiecit. Quod videntes Graeci in fugam conversi sunt, cedderuntque ex eis plurima multitudo, quam dinumerare nemo potuit. Plurimi autem eorum fugientes cum iam se evasisse putarent, insurgentes filii regis, qui in orientali parte erant, trucidaverunt eos, et
5. Pop Dukljanin. Regnum Slavorum, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section] nullatenus valemus. Faciamus ergo sic: remaneant duo ex vobis, Goyslavus, et Radoslavus, caeteri vere tres, accipite unusquisque X strenuos cum tubis, et buccinis, et montana conscendite, et per cacumina montium vos distendite sic ut Graeci videantur quasi in medio. Ego autem cum his, qui mecum sunt nocte media irruam in eorum castra cumque audieritis sonitum tubae, et buccinae vos similiter per circuitum de montibus, tubis, et buccinis clangite, magnisque vociferate
6. Pop Dukljanin. Regnum Slavorum, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section] cum suo exercitu noctis hora paulatim gradiens et suaviter appropinquabat eorum castris, media autem nocte venit, quo vigiles et custodes Graecorum erant, irruitque in eos, et alios trucidavit, aliosque in fiigam convertit, quod videntes Graeci valde turbati sunt, mox regis tuba sonuit, et qui cum rege erant clangentes bucinas, magnisque vocibus cocperunt vocitare, filii quoque regis, qui per montana erant, similiter coeperunt hinc inde buccinas, et tubas
7. Pop Dukljanin. Regnum Slavorum, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section] cocperunt vocitare, filii quoque regis, qui per montana erant, similiter coeperunt hinc inde buccinas, et tubas clangere, et vociferare. Post haec tarde per latera montium descendendo appropinquabant hostibus similiter, et rex faciebat, Graeci vero valde timere coeperunt, et quia tarde audiebant eos descendere, quia nox erat, et videre non poterant, putabant maximam multitudinem, quemadmodum audiebant ab Antibarensi. At ubi audierunt sonitum tubarum et buccinarum et
8. Pop Dukljanin. Regnum Slavorum, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section] haec misit rex Goyslavum filium suum cum exercitu obviam Luttovid principi dans ei L Grecos, qui capti erant, et vulnerati, ut dum appropinquaret hostibus mitens eos sic vulneratos, et sanguine aspersos in castra Liutovid principis, ut Graeci referrent ea quae eis acciderant; quod, si Graeci ire nollent omnes capite trucidaret. Et hoc ideo egit rex, ut princeps cum suo exercitu metu concuterentur, videntes eos sic trucidatos. Fecit igitur Goyslavus omnia, quae mandaverat
9. Pop Dukljanin. Regnum Slavorum, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section] obviam Luttovid principi dans ei L Grecos, qui capti erant, et vulnerati, ut dum appropinquaret hostibus mitens eos sic vulneratos, et sanguine aspersos in castra Liutovid principis, ut Graeci referrent ea quae eis acciderant; quod, si Graeci ire nollent omnes capite trucidaret. Et hoc ideo egit rex, ut princeps cum suo exercitu metu concuterentur, videntes eos sic trucidatos. Fecit igitur Goyslavus omnia, quae mandaverat ei pater, movens igitur exercitum transfretavit
10. Pop Dukljanin. Regnum Slavorum, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section] quod Saganec nollet ire in Tribuniam vocato ad se Radoslavo dixit ei, ut iret, et defenderet regionem Tribuniam, qui respondit, nullatenus se velle dimittere partem suam, quae ei accidit in Zenta. Tunc Mychala et Saganech timentes ne Graeci terram invaderent eo quod Graeci praeparabant se venire, et nolebant exire eis obviam coram magnatibus terrae iuraverunt Radoslavo ambo fratres, et privilegium ei scripserunt, ut ipse, et eius heredes possiderent partem Zentae, et
11. Pop Dukljanin. Regnum Slavorum, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section] vocato ad se Radoslavo dixit ei, ut iret, et defenderet regionem Tribuniam, qui respondit, nullatenus se velle dimittere partem suam, quae ei accidit in Zenta. Tunc Mychala et Saganech timentes ne Graeci terram invaderent eo quod Graeci praeparabant se venire, et nolebant exire eis obviam coram magnatibus terrae iuraverunt Radoslavo ambo fratres, et privilegium ei scripserunt, ut ipse, et eius heredes possiderent partem Zentae, et si posset sibi acquirere
12. Hrankovic, Dujam. Braciae Insulae Descriptio, versio... [Paragraph | Section] est locus aptus et primarius huius insulae. Duodecim sunt villae habitatae, Nerezi, Culmatium inferius, Scrip olim civitas, Dol, Prasnice, Straxevnich, Culmatium superius, Podhume, Mossulla, Dubrovitzza, Gradatium et Podgracischie. Sui primi habitatores, ut excerpsi ex aliquibus membranis, fuerunt Graeci, qui destructa Troia applicuerunt ad hanc insulam. Multi, et Stoissa archipresbyter scripsit, quod hi Graeci fuerunt ex civitate Ambraciae, et ideo insula Bracia fuit appellata. Progressu temporibus hi Graeci aedificaverunt civitatem Braciae, quae vulgo nominabatur Scripea, hodie Scrip, quae
13. Hrankovic, Dujam. Braciae Insulae Descriptio, versio... [Paragraph | Section] olim civitas, Dol, Prasnice, Straxevnich, Culmatium superius, Podhume, Mossulla, Dubrovitzza, Gradatium et Podgracischie. Sui primi habitatores, ut excerpsi ex aliquibus membranis, fuerunt Graeci, qui destructa Troia applicuerunt ad hanc insulam. Multi, et Stoissa archipresbyter scripsit, quod hi Graeci fuerunt ex civitate Ambraciae, et ideo insula Bracia fuit appellata. Progressu temporibus hi Graeci aedificaverunt civitatem Braciae, quae vulgo nominabatur Scripea, hodie Scrip, quae postea habitata fuit a Romanis, dominatoribus mundi, postquam in sua potestate redigerunt Salonam cum tota
14. Hrankovic, Dujam. Braciae Insulae Descriptio, versio... [Paragraph | Section] et Podgracischie. Sui primi habitatores, ut excerpsi ex aliquibus membranis, fuerunt Graeci, qui destructa Troia applicuerunt ad hanc insulam. Multi, et Stoissa archipresbyter scripsit, quod hi Graeci fuerunt ex civitate Ambraciae, et ideo insula Bracia fuit appellata. Progressu temporibus hi Graeci aedificaverunt civitatem Braciae, quae vulgo nominabatur Scripea, hodie Scrip, quae postea habitata fuit a Romanis, dominatoribus mundi, postquam in sua potestate redigerunt Salonam cum tota Dalmatia, in qua
15. Jan Panonije. Galeotto suo epistula, versio... [Paragraph | Section] fuerit admonuisse. Quod legationem meam ex te quaeritat rex, mediocriter laetor. Scio voluptati sibi esse non tam facta ipsa et rerum ordinem, quam sales tuos; nec dubito eum magis delectari narratis tuis, quam gestis nostris. Postremo suades ut libros mittam. An nondum etiam satis misisse videor? Graeci mihi soli restant, Latinos iam omnes abstulistis. Dii melius! quod nemo vestrum Graece scit! Puto et ex Graecis nullum mihi fecissetis reliquum. Quodsi didiceritis, ego mox Iudaicum ediscam; et ex Ebraeis codicibus Bibliothecam inscribam. Quae est ista, quaeso, tanta librorum habendorum
16. Nikola Modruski. De consolatione liber, versio... [Paragraph | SubSect | Section] grauiori occupata cura nequit coquendis dirigendisque alimentis uacare nec sanitati necessitatique consulere corporis. Itaque exsiccatur ac gelu constringitur humorque eius generis, quem Graeci melancholiam appellant, incrementum capit ac inualescit uehementius; et quoniam siccus quodammodo ac gelidus est, itinera spirituum uitalium occupat, nec foueri membra permittit, atque ita nutrimento subtracto uirere
17. Sizgoric, Juraj. De situ Illyriae et civitate... [Paragraph | SubSect | Section] ex: intra Italiam regnumque Noricum et Traciam et Macedoniam interque Danubium flumen et sinum Hadriatici maris patet . Et
18. Niger, Toma. Doctissimo et integerrimo Marco... [page 4r | Paragraph | Section] supplicium, qui spretores sunt studiorum, osores studiosorum. At Archipraesul noster in amplissimis, uti praedixi, fortunarum bonis constitutus, praecipuo Veneti senatus genere praefulgens, stemmata suorum tum summorum Pontificum, tum Cardinalium, Patriarcharumque, affatim numerans, a teneris, ut Graeci aiunt, unguiculis ad hanc usque aetatem, litterarum studia scienter amplexus est, datque iugiter operam, ut natalium suorum splendor eruditione magis illustretur, quam genere. Verumtamen, ut reuertamur, unde digressi sumus, cum orationem, quam
19. Andreis, Franjo... . Oratio Tranquilli Parthenii... [Paragraph | Section] Constantinopoli altera Roma Constantinopolis altera roma vniuersae Thraciae iugum imposuerunt. Deinde Thraciae fortunam sequuntur Gentes a thurcis deuictae. Peones / Triballi / Macedones / Thessalli / Magnesii / Achaei / Boetii / Opuntii / Graeci / Aetholi / Locri / ac tota Peloponnesus / excepta vnica Venetorum ciuitate Neapoli. Eadem procella distrinxit Prouinciae a thurcis in europa acquisitae. Epirum / Illyridem / Dalmatiam / Liburniam / Dardaniam / vtrasque Misias ad Tauricam
20. Andreis, Franjo... . Oratio Tranquilli Parthenii... [Paragraph | Section] / seipsos execrantes / quod semel pro libertate in natali solo fortissime non occubuerint: nunc eos quum quotidie moriantur / mori non posse. Num ridebitis hanc stragem humani generis / fideique catholicae detrimenta? Sed porro / vt est procax multorum natura in alienis malis / ridebitis. Sic graeci Asiae / Illirii graecorum malis laetabantur / nunc nostrae vos clades oblectant. At quidem non risit Carniola / Carniola. non Stiria Stiria. repagula domus Austriae: non risit Forum Iulium Forum Iulium.
21. Andreis, Franjo... . Oratio de laudibus eloquentiae... [Paragraph | SubSect | Section] quo maiestatem imperii tueretur. Sed certe multis sunt dulces alienae opes, Alienae opes a multis appetuntur. quae sine labore acquiruntur. Hae nuper solicitauere Graecos, Graeci. Illyrios, Illyrii. Lyburnos, Lyburni. Croatos, Croatae. Carnos, Carni. Noricos,
22. Crijevic Tuberon,... . Commentarii de temporibus suis,... [page 120 | Paragraph | SubSect | Section] nisi prius in potestatem suam Sestos, nunc tenuis uicus, olim urbs nobilis, et apud poëtas magni amoris commertio celebris, cum Callipoli traderetur. Quod ubi haud difficulter Orchanus impetrauit, ratus Graeci dementia abutendum esse, totam insuper Chersonesum cum Lysimachia paucis post mensibus hoc praetextu petit. Quoniam, inquit, ad excursiones faciendas Turcis equorum multitudine opus est, qui quidem sine latiori soli spatio ali nequeunt, quo id commode fieri possit, oportere totam
23. Crijevic Tuberon,... . Commentarii de temporibus suis,... [page 121 | Paragraph | SubSect | Section] sane rebus Turcae maxime capiuntur, transportare, atque emere cupientibus copiam facere, nec non interdum quibusdam etiam dono dare, nihil denique praetermittere, quo animi suae sectae hominum conciliari possent. Quae ubi Graeci sero, iam peste praecordiis recępta, percepere, statuunt cum finitimis Christianis in gratiam redire, et communi hoste Europam liberare. Caeterum dum magis dicendis sententiis tempus territur, ut saepe fit, a Christianis quam ulla expeditio suscipitur, Graecus imperator
24. Crijevic Tuberon,... . Commentarii de temporibus suis,... [page 124 | Paragraph | SubSect | Section] Mathiae Coruini pater, praefuerat, Turcas aduersos in fugam coniecerat) interfectus est, una cum Iuliano Caesarino, cardinali sacerdote, magna Veneti populi infamia. Porro Veneti, ne Hungaris Grecorum urbs Constantinopolitana uoluntate traderetur - tunc enim denuntiabant Graeci se eam urbem aduersus Turcam defendere non posse dicuntur Turcaicum exercitum clam Christianis in Europam ex Asia suis nauibus traiecisse, quo Homurathes maioribus copiis Hungaris occureret. Iam enim Hungari Graecis opem allaturi in Inferiorem Moesiam ad
25. Crijevic Tuberon,... . Commentarii de temporibus suis,... [page 138 | Paragraph | Section] erat Alexander Trapezuntius, Achimathesque Cossicius Dalmata, trecentarum nauium classem in Bythinia et reliqua Propontidis atque Hellesponti ora aedificari iussit, ut scilicet, quod suorum peritiae deesset, numero nauium dependeretur. Porro Alexander, ut plaerique Graeci, odio in Latinae literaturae gentem insito in Venetos inuehebatur. Cossicius uero Venetis infensus erat eo quod, quum Bazethis auspiciis aduersus Aegiptyos bellum in Cilitia gereret, captusque forte esset in praelio, regem Aegyptium Venetorum instinctu de se necando
26. Crijevic Tuberon,... . Commentarii de temporibus suis,... [page 146 | Paragraph | SubSect | Section]
27. Crijevic Tuberon,... . Commentarii de temporibus suis,... [page 169 | Paragraph | SubSect | Section] Secundum has praeces ad exercitum, qui iam Methonensem agrum ingressus erat, magna potiundae urbis spe se contulit. Quumque cognouisset classem quoque ad Thriasterides, insulas Messenio litori, ut ante dictum est, obiectas, accessisse atque portum ingressam, quem recentiores Graeci Sophiam uocant, confestim urbis oppugnationem agressus est. Ea porro exstructa est in Messenii agri lingua tria ferme stadia in altum prominente, undique mari abluitur, praeterquam a septemtrione, qua continenti adnectitur, atque per id quoque spatium, quod quidem unius
28. Crijevic Tuberon,... . Commentarii de temporibus suis,... [page 171 | Paragraph | SubSect | Section] graues sustinet labores, nobiscum imbres, pariter et aestus patitur feruorem, atque ad ipsos prope hostilium telorum ictus exponitur, haud plane alia magis causa quam ut illi largior suppetat uestrae uirtutis remunerandae facultas. Eia agite, commilitones, irrumpite in urbem, quam quidem Graeci, nobis multo magis quam Venetis dediti, incolunt! Nil uos terreat oppidanis adiunctus miles: is enim non ex eo genere est, quos Christiani aerarios appellant eosdemque militiae peritos putant, sed magna ex parte e lupanari atque meretricum
29. Crijevic Tuberon,... . Commentarii de temporibus suis,... [page 177 | Paragraph | SubSect | Section] eorum ultro incursare. Qua quidem re motus Pheris Eunuchus, Scodrensis prouinciae praefectus, ad sexigentos equites, ut hostium conatibus obuiam iret, celeriter contrahit, quos inter multi etiam Graeci ritus Christiani Turcaicae ditionis fuere, Pheridem secuti haud quidem uoluntate, sed imperio, ut mox in concursu satis patuit, coacti. Hac manu bifariam diuisa Pheris in agrum Lyssanum contendit: cum altera enim equitum parte cis amnem ipse incessit, alteram Drinonem
30. Crijevic Tuberon,... . Commentarii de temporibus suis,... [page 250 | Paragraph | SubSect | Section] exercitu quaedam Lithuaniae oppida ad Polonum spectantia, in finibus utriusque imperii posita, oppugnare aggressi sunt. Caeterum inde a Polonicis praesidiis erumpentibus non sine cęde repulsi iterum maiore manu coacta fines Lithuaniae adorti sunt, Smolencumque oppidum, adiuti quorundam Graeci ritus oppidanorum proditione, occuparunt, plurimis ex suis in ea oppugnatione amissis. Hoc autem magnae rei successu Moschouius elatus cum ingentibus copiis (ferunt enim supra octuaginta millia equitum contraxisse) fines Polonici regni est
31. Crijevic Tuberon,... . Commentarii de temporibus suis,... [page 277 | Paragraph | SubSect | Section] idem de
Deo sentiat, ceremoniis tantum, non autem religione, altera ab altera differens. Quis
enim neget Graecam Ecclesiam, aeque ac Romanam, uiros Deo accaeptissimos et inter
diuos a sanctis patribus relatos tulisse, quorum quidem natales dies Romani nequaquam
celebrarent, si Graeci religione a Romanis dissentirent.
reliquiis urbe excederent, quosdam
Turcarum per ludibrium dixisse Christianos fato quoque functos Machomethanis sacris
iam initiatum iri. Sane erat id temporis Tauruni foeminae cuiusdam corpus lignea arca
conditum, Moesi Illyricique diuam Peticam appellant, quod quidem corpus monachi
Graeci ritus (nam et ipsi Tauruni coenobium, a Moesis olim regibus constitutum, seorsum a Caesiis sacerdotibus tenuerant) Turcarum permissu in curru impositum
Constantinopolim auexerunt. Quamquam sunt qui affirment diuam Peticam iussu
Salomonis inde exportatam, quo illius
Iud
Thraciae, magnae et prepotenti regioni in magnos et ferocissimos effusae populos. Nam Gethas Gethae sunt Thraces (ut Strabo inquit)
coram multitudine acturo dixisset: Macedones, Phylota, de te iudicaturi sunt. Quaero, an patrio sermone sis apud eos usurus , renuente Phylota patrio uti sermone, quoniam ab omnibus intelligi non poterat, Alexander Phylotam patrii sermonis odio teneri est contestatus. Si igitur Macedones Graeci erant, cur apud Graecos Graece loqui
Phylotas respuisset? Praecipue quia ex Graecarum eruditione literarum nullo congruentius quam Graecorum sermone loqui poterat, si Macedones Graeci essent. Quia (ut Plinius inquit)
Phylotam patrii sermonis odio teneri est contestatus. Si igitur Macedones Graeci erant, cur apud Graecos Graece loqui
Phylotas respuisset? Praecipue quia ex Graecarum eruditione literarum nullo congruentius quam Graecorum sermone loqui poterat, si Macedones Graeci essent. Quia (ut Plinius inquit)
Graecorum in moribus et conuictu diuersitas, ut nequaquam apud uiros eiusdem generis tanta morum contrarietas facile mihi ualeat persuaderi. Unde cum Dioxippus Atheniensis cum Horrata Macedone singulari esset pugnaturus certamine, inter milites Alexandri, quemadmodum Q. Curtius auctor est, Graeci erant, qui Dioxippo fauebant.
Q. Curtius auctor est, Graeci erant, qui Dioxippo fauebant.
qui Dioxippo fauebant.
Graeci fauerunt? Quamobrem, si alicubi, praecipue apud barbaros Alexander Magnus Graecus fuisse perhibetur, id ita actum esse cognoscas,
Cur Alexander Magnus Graecus fuisse perhiberetur, praecipue a barbaris.
quod, quum ob antiqua Graecorum cum orientalibus praelia Graeci ex omnibus Europae populis magis eis innotescerent, omnes occidentis uiros Graecos esse iudicauerunt, quemadmodum et hisce nostris temporibus Graeci et Thurcae et omnes passim orientis populi uniuersos catholicae fidei occidentalis orae uiros Francos esse arbitrantur. Sed ad Histros mea nunc
Alexander Magnus Graecus fuisse perhiberetur, praecipue a barbaris.
quod, quum ob antiqua Graecorum cum orientalibus praelia Graeci ex omnibus Europae populis magis eis innotescerent, omnes occidentis uiros Graecos esse iudicauerunt, quemadmodum et hisce nostris temporibus Graeci et Thurcae et omnes passim orientis populi uniuersos catholicae fidei occidentalis orae uiros Francos esse arbitrantur. Sed ad Histros mea nunc uergente oratione
Et Histri sunt Slaui.
mirari satis nequeo Blondi Foroliuiensis
ac Illyri usque ad intima Hadriatici sinus protensi? Nunquid Graecis aut Epyrotis, a quibus sermone ac moribus differunt, Thraces Myssiosque ac Illyrios connumerabimus? Quapropter fateri necesse est Thraces, Myssios ac Illyrios non ex eo, quod Macedonibus aliquando paruerunt, nam pari ratione et Graeci et Epyrotae Macedonibus ascriberentur eorumque nationes esse dicerentur, quoniam Macedanes eis aliquando imperasse non dubitamus, peculiariter Macedonum gentes esse perhiberi, quoniam Thraces, Myssii ac Illyrii eiusdem generis eiusdemque sermonis, sicut et modo sunt, cum
hoc uirorum genus per tot amplas in unius linguae comertio prouincias diffusum uno nomine fuerit appellatum, minime audeo diffinire, uariis tamen nuncupationibus tum a Graecis, tum a Latinis eos recenseri facile est demonstrare.
Varia olim nomina Slauorum
Graeci enim pariter et Latini alios filiorum Thyrae Thraces, alios Myssios, alios Gethas, alios Dacos, alios Macedones, alios Illyrios, alios Rhoxanos, alios Moscos, alios Phryges, alios Vandalos siue Vindelicos,
Thraces, Missii, Gethae, Daci, Macedones, Illyrii, Rhoxani,
conditionem! Sic mecum agit omni tempore, ut cum Tantalo quopiam: arridet saepe, illudit saepius, nunquam eadem, nunquam diu certa, nunquam stabilis, et me, ut fallentis mos est, semper varia semper pendula detinet, omnibusque in rebus meis, tum laetis tum prosperis, velut intercalarem, aut, ut Graeci dicunt, embolysmon quoddam, tristem ac sinistram sese ingerit, ut his ingratis vicibus totos dies affligat, tuncque gravius, quum jam jam comprehendere mihi videor, quod offerebat, retrahit atque aufert, habens nec aetatis nec virtutis rationem aut personarum delectum. Praesens
DE GRAECORVM ET Armeniorum pietate erga captiuos.
MOrtis
potest, quibus lachrymis, gemitu, singultibus istiusmodi diuulsio fiat. Filius
propter grauissimum iugum, et onus tributi, talis ducitur per omnes uicos atque plateas ciuitatis, summo cum honore, et gaudio populi sonantium tympana: ipsi quoque dantur munuscula, postea immunis efficitur a solutione tributi, HARACS eorum lingua appellati: Et cupiditate huius lucri, multi Graeci, quos VRVMLAR, et Albani, quos ARNAVTLAR uocant, circunciduntur. Si quis ui compulsus, ut puta qui Muslumanum feriret, uel uituperio afficeret, aut Mehemmetum blasphemaret (quod uidi Episcopo cuidam Graecorum sectae, contigisse) circunciditur, illi nihil datur: a tributi tamen solutione
Kapzeiler) est verbum, et significat opprimere iugo seruitutis, et nemo dubitat illorum tyrannicam afflictionem esse crudelem oppressionem, quod facile probabunt ij, qui eorum captiuitatem et tributi exactionem experti sunt, quemadmodum sunt Graeci, Armenij, Thraces, prout facile poterunt intelligere hi, qui legerunt nostrum libellum de
post ubi longius protulerint finium
pomeria, et jam adepta bene constituerint. Expendant haec, qui Turcarum sceptra
expetunt, et iis clementiam erga genus nostrum inesse credunt. Ducti autem sunt
hoc fuco et Graeci, et Mysi, et Thraces, et reliqui quique prius subacti. Nunc
jam ad nos quoque translata eorum potentia, reliquos omnes protrivere. Sed
redeo. Trajecto amne Morava, pauloque ultra provecti, montem Lucavizam, quem e
Scardo monte ab
in montibus, qui Thraciam dividunt a
Macedonia; Strabo quoque Ptolomaeo vetustior, idem videtur sentire in VII.
libro: Trans amnem, inquit, Strymonem usque ad Ponticum ostium et Haemum montem
cuncta sunt Thracum, excepto littore, quod Graeci tenent. Nec dissentit Solinus,
qui ait, inter Macedoniam et Thraciam Strymonem facere terminum, easque terras
ab Haemo irrigare. Ad quam sententiam Lucas etiam Evangelista noster in
Apostolorum Actis cap. XVI. accedit:
et Latinis commune est. Secundum Mariza, quod
illyricum est. Tertium Mericz, quod turcicum. Caeterum, quum hodiernum ejus
nomen recentiores quidam authores Hebro ascripserunt, Marizam appellantes, minime
edocti recte, quandoquidem et Graeci, et Turcae, et quaeque aliae nationes inibi
incolentes Hebrum id temporis Ergienem vocent, tum illi a Ptolomaeo quoque vera
sua in tabulis positio non est attribute.
Alluit enim Philippopolim dextro
omnium facillima videtur. argumento est eorum
infrequentia, qui laudabiliter historiam scripsisse memorantur. apud Latinos quidem
vix unum esse, aut fortasse ne vix quidem, qui laudem absolutam assequatur; neminem,
qui culpam omnem vitet, multis placet. Graeci, pulcherrimarum semper artium
amantissimi, ideoque maiore etiam, quam ceterae gentes, sapientia praediti, Latinis
illi quidem omnibus historiae componendae scientia praestiterunt: verum nec ipsi,
excellenti licet
si quando usus veniat, ab indicata quasi fovea declinantes,
laudabilis industriae cursu ad propositam nobis in historia metam pervenire possimus.
Has iudicandi partes inter Latinos non nulli sumpserunt: sed feliciores aliquanto ab
hac etiam laude Graeci. quorum si nulla praeterea nunc exstarent summae doctrinae
monumenta, quae miserabili vetustatis naufragio plurima periere, unius Dionysii
Halicarnassei, ingenio simul et iudicio praestantis, confractae ac decurtatae tabulae
satis ostendunt,
monumenta, quae miserabili vetustatis naufragio plurima periere, unius Dionysii
Halicarnassei, ingenio simul et iudicio praestantis, confractae ac decurtatae tabulae
satis ostendunt, quantum ingenii acumine, quantum doctrina, quantum etiam industria
Graeci omnibus gentibus antecellant. is, ut erat iudicio peracri, cum decem summorum
apud Graecos oratorum scriptis iudicandis prorsus admirabilem se praebuisset, ad
Thucydidem quoque cogitationes convertit. qui cum omnes, ut Cicero etiam testatus
est,
res Corcyraicae ac Potidaeaticae, et quaecumque huic bello ansam praebuere.
inter Corcyram et Potidaeam dissensiones, et quaecumque hoc bellum
suscitarunt. quae simul omnia, et quae inter ipsos, et quae adversus barbarum Graeci
gesserunt, annis summum quinquaginta perfecta sunt, quot a discessu Xerxis ad huius
belli principium numerantur: cum interim Athenienses et principatum confirmarunt, et
maiores opes ipsi sibi compararunt. quod
σφίσιν ἀλλὰ μὴ ἐκείνῳ καταδουλώσεως, οἳ δ' ἐπὶ δεσπότου μεταβολῇ οὐκ ἀξυνετωτέρου,
κακοξυνετωτέρου δέ. Hoc est; Neque vero aut isti pro Graecorum, aut Graeci pro sua
libertate Medo restiterunt; sed hi, ut sibi, non Medo, serviretur; illi, ut dominum
commutarent non expertem prudentiae, sed prudentia male utentem . Ac praeterea illud,
quod satietatem affert; cum a plurali ad singularem numerum, ex
eis peccata, iustos faciat, aut gratis per remissionem peccatorum iustificet.
Nec tamen tantum aliquas sacras voces ac res adversarii male descripserunt: sed etiam in universum tum cognitionem linguarum ut noxiam impediverunt: tum etiam scrutationem fontium Hebraei ac Graeci improbant, dum contendunt inde haereses exoriri: et severissime, atque adeo sub anathemate praecipiunt, ut omnes in sola veteri seu vulgata versione acquiescant, nec ulla alia pro authentica habeatur. At patres contra, in omni dubio Scripturae, ad Graecos Hebraeosque fontes recurrendum esse
acquiescant, nec ulla alia pro authentica habeatur. At patres contra, in omni dubio Scripturae, ad Graecos Hebraeosque fontes recurrendum esse censent. Quare etiam ius Canonicum citat Augustinum, ita dicentem: Ut veterum librorum fides de Hebraeis voluminibus examinanda est, ita novorum veritas Graeci sermonis normam desiderat. Item in Viennensi concilio (quod refertur Clem. lib. 2. tit. de magistris) solicite statuit authoritas Ecclesiastica, de parandis trium linguarum doctoribus.
Huic adiiciunt etiam illam nefariam fraudem, quod iam tum Latina, tum etiam vulgaris
raro ignota nobis dicuntur, similitudine aut Metaphora quadam: quia negocia aut res nobis ignotae veluti abscondisse se a nobis videntur, ut eas cernere non possimus. Aut ponitur per Metalepsin, vel Synecdochen, verbum causae pro effectu: occulatio enim causa ignorantiae est. Sic et Latini ac Graeci dicunt, aliquem aliquid latêre, pro ignorari ab eo: quasi illud ignoratum se coram eo abscondisset, ac latitaret. 1. Reg 10 2 Par. 9. Non fuit verbum absconditum a rege Salomone: pro, nihil eum latuit, nihil ille ignoravit, omnia scivit, ad omnia quaesita reginae respondere potuit. Sic
εἰς, ad praedicationem: pro, praedicante Iona. Vulgata habet, In praedicatione Ionae: ubi praedicatio est causa, non scopus aut finis conversionis. Illud quoque hic sciendum est. Hebraeam literam
eum qui nostram precationem publice clareque factam non intelligit, esse nobis barbarum et nos vicissim ei. Sic Psal. 114. dicitur. In exitu Israel de Aegypto, et domus Iacob de populo barbaro. Tertio barbarus incultum, agrestrem et ferum hominem significat. Hac ratione primum Graeci, deinde et Romani, omnes alias gentes barbaras, id est, incultas vocarunt. Sic et hodie Itali alias gentes prae se ut barbaras, id est, minus cultas ac humanas, et minus ingeniosas contemnunt.
BASAN, fuit et regio quae Gigantum dicta est, Deut. 3. et civitas regni
prorsus significationem habet verbum Maledicere, de quo suo loco. In primo Genes. aliquoties dicitur, Deum benedixisse tum homini, tum et aliis animalibus: quod significat, illum eas efficaces potentesque in suo genere effecisse, tum ad procreationem, tum et ad alia sua opera ac officia. Graeci dicunt benedicere et maledicere aliquem, Latini alicui: Hebraei et cum Accusativo et cum Dativo construunt. Denique Benedicere per antiphrasin significat etiam maledicere, aut execrari. 1. Reg. 21 Iob. 1. 2. Si forte benedixerunt filii mei. Item: Benedic Domino, et morere. Thomas de
per Beneplacitum habuit, complacuit. Et in hac constructione non multum differt a verbo
24. 2. Sam. 9. Respexisti super canem mortuum, similem mei. ubi itidem ponitur pro re vilissima. In eodem sensu est et Matth. 15. Non est bonum sumere panem filiorum, et proiicere canibus. Usitatum porro est in omnibus ferme linguis ac gentibus, ut canis vilem ac ociosum hominem significet. Sic Graeci suos cynicos, ob impudentiam et mordacitatem vocârunt: sic Helena. Iliad. 6. semet nominat, loquens cum Hectore. Hinc et Caput canis, pro re vilissima: 2. Sam. 3, Nunquid ego caput canis sum? id est, dux aut gubernator canum, vel alioqui res vilis aut abiecta, ut caput canis, in quo
caput non raro dolorem et ignominiam significat. Sed non usitato tegmine, verum pallio, ac penitus. Ierem. 14. Pudore affecti sunt agricolae, obtexerunt caput suum: quia qui ignominia sunt affecti, nec volunt alios intueri, nec ab aliis in faciem respici sustinent, eoque tegunt faciem. Sic Graeci dixerunt
et mundi, 1. Iohan. 2. significat ipsa vitia, voluptates, opes, et alia concupita aut obiecta vitiorum, quae una cum mundo interire dicit. Vocantur autem concupiscentia oculorum, non tantum quia delectamur illarum rerum aspectu, sed etiam quia mox visionem eorum sequitur cupiditas: sicut Graeci dicunt, Ex videre amor nascitur.
Concupiscentia et impietas aliquando coniunguntur. Tit. 2. Ut abnegantes impietatem et secularia desideria. Sic et cum voce passionis concupiscentia reperitur, Galat. 5. Qui enim sunt Christi, carnem crucifixerunt cum
flamma usque in medium caeli ascendebat. Secundo, Hebraei totum regimen hominis cordi tribuunt, et omnino rationalem animam in corde collocare videntur: certe perinde ac si ea ibi habitaret, cordi omnem vim intelligendi simul et eligendi, volendi et agendi ascribunt: sicut etiam vetustissimi Graeci, praesertim poetae, faciunt. Contra philosophi animam rationalem, et ita etiam omnem vim intelligendi, volendi ac eligendi, in capite aut cerebro collocant, solosque affectus cordi relinquunt. Sin autem velles Sacras literas cum philosophia in hac parte concordare, dicere posses, eas ideo
interea vero res longe maximas, ad religionem, cultum ac gloriam Dei et hominum salutem pertinentes, foedissime negligebant. imo et petulanter violabant ac transgrediebantur. Videtur pene fuisse proverbialem quandam locutionem: sicut et illas de culice ac camelo, item de festuca ac trabe. Sic et Graeci proverbiali quadam sermonis forma, nimium sordidos
Sic aliqui decem cornua Daniel. 7, et Apoc. 1 ac 13 intelligunt pro multis inferioribus principibus, qui regnum amplissimum constituant. Ita et Agamemnon sibi decem Nestores, pro multis, exoptat. Non raro etiam Hebraei decem millia, pro ingenti, et veluti infinito numero ponunt: sicut et Graeci suam myriada. Quare Hebraei eum numerum nomine a multitudine sumpto notant, nempe Rebaba.
DECIPERE, et DECEPTIO, quantum quidem ad propriam usitatamque significationem attinet, notissimae voces sunt: sed in locis quibusdam Scripturae in quodam proprio ac obscuro
Hiere. 5. Sicut cavea est plena aviculis, sic domus eorum dolo. Nisi malis intelligere de fraudulentis consiliis. Dicitur Vir dolosus, Lingua dolosa, Labia dolosa, statera, libra et pondera dolosa: quin et manus dolosa, quod alias ignavam, alias fraudulentam significat. Ab hoc nomine habent Graeci verbum
benedictione: idque ita, ut eius tantum, non tuam gloriam, utilitatem aut commodum quaeras. Psalm. 119, et Matthaei ac Iohannis 5. Cum hominibus tribuitur, alias honoris causa tantum eis datur: ut Exod. 32, Ne irascatur Dominus meus, quia scit hunc populum esse in malo. Sic Ioan. 12 dicunt Graeci ad Philippum: Domine volumus videre Iesum. Alias ratione iuris, regiminis aut possessionis. Sic Gen. 42. dicunt filii Iacob: Locutus est ille vir Domini terrae duriter nobiscum. Et Galat. 4. dicit, Infantem sub tutoribus existentem, esse nihil ominus dominum omnium. Et Sara vocavit
Gal. 5. Exinanitum est scandalum crucis.
Libenter sane Evangelium Paulus crucem nominat, vel sermonem crucis, dum adiectam eius simplicitatem vult opponere ampullis humanae sapientiae vel iustitiae. Nam et Iudaei (ut ita loquar) disciplinariae iustitiae confidentia, et Graeci stulta sapientiae persuasione inflati, Evangelii humilitatem despiciebant. Quum ergo dicit, Nunc recepta circumcisionis praedicatione nullum amplius fore scandalum crucis: intelligit, nullam sibi molestiam exhibitum iri â Iudaeis, sed bona eorum pace sibi docendi fore locum: quia amplius
ὅμης καὶ ἀπίστεια ᾥλεσαν ἀνδρας.
Deinde significat rei compertae explicataeque fiduciam, quam Quintilianus persuasionem vocat: quemadmodum Graeci
divinarum spiritualiumque rerum maiestatem exprimit. Sententiam porro de persuasione Vallae et Budaei tanquam hominum, praesertim in linguis et philosophia eruditissimorum, adscribam. Laurentius igitur (inquit Bodaeus) persuasionem proprie vocari posse contendit, quam Latini Christiani Fidem, Graeci
potest vox Hypostasis in hac quidem significatione, luculentissime ex isto Germanico verbo, sich etwas understehn, declarari, et illustrari: quantumvis rem vocemque non intelligentibus aut expendentibus mirum videatur, quomodo vox Hypostasis fiduciam declarare possit. Sed de significatione Graeci verbi ac nominis, vide prolixius in praedicto Libello, quomodo ad significationem fiduciae deveniant. De illo porro huius verbi significato, haud scio an sit operaeprecium aliquid dicere, quod apud Homerum
ita etiam filia, de femina. Filia Zion dicitur Hierusalem, quia erat subiecta munitioni editiori, et denique honoratiori loco Sion, ubi fuerat arx David, ubi etiam tabernaculum et ministerium aliquandiu fuit. Sic etiam pagi ac oppidula subiecta alicui civitati vocantur filiae eius, ut contra Graeci metropolim vocant primariam totius provinciae civitatem. Filia populi mei, Isaiae 22. Nolite me consolari super vastatione filiae populi mei: id est, gentis Iudaicae. Hebraei et Graeci sic cognomina hominum exprimere solent, ut indicent cuius fuerit filius: ut, David filius Isai, Saul
aliquandiu fuit. Sic etiam pagi ac oppidula subiecta alicui civitati vocantur filiae eius, ut contra Graeci metropolim vocant primariam totius provinciae civitatem. Filia populi mei, Isaiae 22. Nolite me consolari super vastatione filiae populi mei: id est, gentis Iudaicae. Hebraei et Graeci sic cognomina hominum exprimere solent, ut indicent cuius fuerit filius: ut, David filius Isai, Saul filius Zis. Aliquando et Latini et aliae gentes eodem modo cognomen exprimunt. Sic et in aliquibus partibus Germaniae. Filii venerunt usque ad matricem, et non fuit vis pariendi: secundi
vocantur: ita et poenae ac probra a mulieribus ad eandem transferentur. Multum hac phrasi utitur Scriptura. Hieremiae 13. Discoopertae sunt fimbriae tuae. Discoopertae sunt plantae tuae Nahum 3.
FINIS, pro summo aut intentissimo gradu: sicut et Graeci ac Latini
et verecundia male sibi conscii et convicti apparet. Quare Latini hominem impudentem, Sine fronte aut perfricuisse frontem, dicunt: et Hebraei, fortem fronte. Sic Hierem. cap. 3 inquit. de impudenter peccante, ac sese excusante populo: Frons mulieris meretricis est ibi. Graeci frontem caninam dicunt. Sicut porro frons in prima acie in contendendo stat, ita etiam prima in mala causa ac conscientia fugit. Non enim audent recta in faciem adversarii ac iudicis intueri, et frontem eleuare qui male sibi
commercium cum exteris habuerit, quod erat lege vetitum. Sic Gal. 2. Paulus dicitur esse Apostolus gentium, et Petrus coegisse Gentiles iudaizare. Gentilis natura et Iudaeus natura, pro natus gentilis aut Iudaeus: Rom. 2. Gal. 2. Indicabant igitur Iudaei hac voce omnes alias gentes, sicut Graeci et Romani voce Barbari. 1. Cor. 5, simpliciter pro impiis accipitur, cum dicitur talis scortatio nec inter gentes quidem nominari: id est, inter nondum conversos, seu in gentilismo. Alioqui ipsi Corinthii maxima ex parte gentiles genere erant. Ex hac significatione, cum gens significat
entiores increpationes.
INCURVARI alicui, significat aliquem adorare, vel potius tantum eo gestu honorare aliquem, quandoquidem hoc modo Hebraei aliique orientales reverentiam alteri exhibebant, sicut et adhuc faciunt Asiatici: Hinc illae adorationes Persicae, quas Graeci tantopere detestabantur, ut est in historia Alexandri et aliis. Genesis decimooctavo, et Exodi 18. Sic et Genesis 24, In curvavit se Abrabam, et adoravit Dominum. Sic et Christo omne genu incurvari dicitur: et Psalm. 68. Incuruentur illi omnes dii, verbum Hebraeum est
pati: quare opem Dei implorat, Psal. 18, Laudans invocabo Deum: pro, praedicabo, celebrabo. Tertio, simplicem denominationem notat. ut Genes. 48, Vocetur nomen meum super pueros istos: id est, cognominentur de meo nomine, dicantur filii Iacob. Solent enim Hebraei, sicut et Graeci, cognomen alicuius exprimere, tantum adiecto patris nomine. ut Xenophon filius Grylli, Aristoteles filius Nicomachi, Cambyses filius Cyri. Adoptabat. n. ibi Iacob. sibi duos filios Iosephi. Summa ergo vel inscitia, vel potius malitia est, quod Papistae inde sanctorum invocationem probare
resurrexit propter iustitiam seu iustificationem nostri.
IUVENES, apud Hebraeos vocantur
crebro hanc vocem pro virgine usurpari: ut cum Rebecca ante desponsationem vocatur Alma, item Maria soror Moysis puella sex annorum. Verum etymologia huius vocis est ad inquisitionem verae eius significationis cumprimis necessaria ac utilis: venit enim ab occultatione. Solebant autem olim Graeci ac Iudaei, et adhuc solent Itali, ut et Venetiis fit, occultare summo studio suas virgines, putantes aliquid de earum castitate ac pudore decerpi, si ab aliis conspiciantur: sic he Phocylides praecipit iuventutem utriusque sexus occultari. A tali ergo sollicita virginitatis custodia ac
ac principiorum (quae illi, et semper philosophia, maximi faciebant) et dicere. Enlegite ipsimet vestrae mentis librum, reperietis ibi meae philosophiae doctrinam, quod sit unus verus Deus, non plures: quod is curet res humanas, quod talem obedientiam a nobis flagitet. Curigitur vos doctissimi Graeci et naturae in quisitores ac sectatores, ab innata vobis luce de uno Deo, eiusque providentia, atque ita a vobismetipsis et naturae ductu, quam esse optimam ducem praedicatis, deficitis ac degeneratis? Nihil profecto hoc argumento aptius, eruditius et efficacius reperiri et depromi apud tales
ipso opere aut facto huc aut illuc, in bonam aut malam partem, ad dexteram sinistram inclinare sese possunt, vel certem olim potuerunt. Nam id nomen integram propriem, non hisce corruptis viribus convenit. Alii arbitrium ad intellectum, liberum ad voluntatem referunt: quod mihi minus probatur. Graeci
quos nonnulli longanimes vocant, vocabulo parum Latino. et
vocis est etiam 2. Sam. 7. et 1. Paralipomenon 17, Secundum cor tuum fecisti omnem magnitudinem hanc. id est, haec magna opera. quod adeo vehementer auxisti regnum meum.
MAGUS, volunt aliqui esse vocem Persicam, et significare sacerdotes, et alioqui eruditos: sicut Graeci suos Philosophos et Sophistas, et Galli suos Druidas habuerunt. Dicti vero sunt Druidae a Drutin, quod Deum significat veteribus Germanis, etiam tempore Caroli magni: ut ex versione Evangelistarum apparet. Quia et nunc hoc epitheton multum Deo Germani tribuunt, Treuvuer Gott. Quare
multum Deo Germani tribuunt, Treuvuer Gott. Quare Druidae idem sonat ac Divini, aut ministri Dei. Aliae enim Gentes aliis nominibus suos doctos nominarunt. Posset forte videri vox illis ab Hebraea origine
poni videtur Zach. 11, Transibit mare angustia, et percutiet in ipso mari fluctus: id est, increduli (qui ob ingentem multitudinem mari comparantur) diligentur. Lingua maris Aegypti. Isaiae 11, pro ipso Nilo: et certe pro aliquo sinu intelligitur. Insulae maris, Isaiae [?: ] , Graeci et alii accolae maris mediterranei vocantur, Isaiae cap. 57 Impiorum inquieta conscientia, et simul [?:-uae ] cupiditates perpetuo aestuantes, comparatione maris describuntur. Impii autem sunt sicut mare motum, quod quiescere non potest, sed aquae eius eiiciunt
24, Tunc aperuit ipsorum mentem, ut intelligerent Scripturas. i. illuminavit eorum rationem, ut intelligere possent Sacras literas, earumque veram sententiam percipere. Haec eadem pars crebro in Sacris literis etiam Cor vocatur, quia in corde Sacrae literae animam collocant, sicuti et veteres Graeci. Eadem igitur plane vis sensusque est, quod Deus dicitur Actorum 16 aperuisse cor Lidae, ut attenderetiis quae dicebantur a Paulo. Haec pars aut potentia animae notatur, cum dicitur aliquis esse traditus in reprobam mentem: nempe cum praeter nativam originalis peccati corruptionem ac
ista conetur curiosius tanquam diversas species distinguere.
MISCERE se cum aliquo, saepe significat litigare, contendere, confligere. Deuteronomii secundo, Ne misceatis vos cum eis in lite: id est, ne irritetis eos. Ibidem: Neque, misceas te cum illis bello, Sic et Graeci Miscere, tum pro conversari, tum et pro confligere usurpant. Miscere lites, pro excitare. Proverbiorum decimo quinto, Vir iracundus miscet lites: id est, excitat contentiones, movet rixas. Sic Proverbiorum decimo octavo: Labia stulti miscent se rixis. Miscere se cum cedris, est
iusticiam: cum quidem proprie loquatur de eleemosyna, aut etiam de quavis beneficentia. Quare Isaias aut praecursor Domini praedicto loco totam iustitiam hominis condemnat. Miserationes,
est, regionis montanae, Iudicum 7, Misit nuncios in omnem montem Ephraim: id est in omnia loca montana. Montes Dei. id est, maximi. Psalmo 36, Iustitia tua sicut montes Dei: id est, immensa. iuxta Regulam alibi positam, quod Hebraei volentes indicare aliquid esse eximium, addunt Dei: sicut Graeci et Latini, Divinum, adiectivum. Cacumina montium. et penetralia terrae, Dei esse dicuntur Psalmo 95. id est, omnia esse ipsius, et in [?:-ius ] potestate, summa et ima. Mons Synai saepe vocatur mons Iehovae, aut Domini quia ibi Dominus toties apparuit, et tam
et stupentibus, et quasi coram spectantibus plurimis gentibus et civitatibus. Sic Zion veluti mulier ac mater quaedam, Ierusalem autem eius filia nominatur. Sic passim in descriptionibus locorum, praesertim in Iosua, oppidula alicui ampliori civitati adiuncta vocantur filiae eius: sicut et Graeci tales civitates Metropoles. id est, matres civitates nominant. Isaias quoque Cap. 32, mulieres opulentas ad poenitentiam vocans, ipsas civitates putat Ratio metaphorae, cur maiores civitates vocentur metropoles aut matres, est, vel quia similiter praesunt et regunt minores, ut
aut mulieres quasvis, sed etiam quas libet res feminini generis. ut Exo. vigesimosexto: Quinque cortinae coniunctae, mulier cum sorore sua. id est, alia cum alia. Laetare cum muliere adolescentiae tuae, Proverb. quinto. id est, cum muliere quam in iuventute aut adolescentia duxisti: quam Graeci
nomen eius, aut filii eius, si nosti. Sic non solum a philosophis, sed etiam a doctis maxima quaedam sapientia tribuitur ei, qui primum reb. nomina imposuit. Invocari nomen alicuius hominis super alium, est, hunc cognominari de illius nomine. Nam Hebraei non habebant alia cognomina, sicut nec Graeci, quae ut ad proprium nomen filii patris nomen adiicerent: ut Saul filius Cis, David filius Iesse, Iesus filius David. Sic Iacob adoptans filios Ioseph, iubet suum nomen super eos vocari: i. vocari eos, Effraim filius Iacob, Manasse filius Iacob. Sic quoque septem mulieres Is. 4 petunt ut
ancillam, se Christum non nosse: non quod simpliciter eum de facie aut nomine non norit (omnes enim eum toties publice visum auditumque noverant) sed quod nunquam ei fuerit coniunctus, eum amaverit aut curaverit. Sic et Latinis noticia pro amicitia ponitur, ex noticia enim amicitia oritur: sicut Graeci dicunt, ex visu amor,
numeri bestiae: de qua re supra aliquid in voce NOMINIS dictum est. Non improbo autem Irenaei interpretationem, qui numerum illum 666, per literas Graecas (quibus primum Apocalypsis scripta est) supputatum repererit esse
et qualia nemo mortalium suis oculis vidit, aut auribus audivit. Oculis multum affectus tribuuntur, quia per eos facillime in corde excitantur. magis enim movent ea quae videmus, quam quae audimus, aut alioqui sola cogitatione complectimur. Sic et Martialis dicit, Oculi sunt in amore duces: et Graeci inquiunt,
ori tuo, pro, quicunque. Omnis qui iudicas: pro, quicunque iudicas. Omnis Scriptura est divinitus inspirata, 2. Timoth. 3 pro, tota Scriptura sacra est divinitus inspirata. Utuntur enim Hebraei suo col, pro quantitate discreta seu pro Omnis: et pro quantitate continua, seu Totus: sicut et Graeci suo
arbitrio, meque ipsorum domino neglecto quaesierunt sibi patronos, defensores, et amicos. Tales complures similitudines a proprietatibus onagri in Sacris literis petuntur.
ONUS, per metaphoram omnia molesta et difficilia notat: sicut et in Latina aliisque linguis vox Graeci, Gravamen, ac Levis, item Onus usurpantur. Psalm. 55, Proiice super Iehovam onus tuum, et ipse sustentabit [?: ] Sic Isaiae primo 1, Deus dicit, sacrificia sibi esse onerosa. Notantur saepe hac voce per eandem figuram omnia gravamina, et servitutis genera a tyrannis
si sol exoriatur, ac homines sua laeta salutarique facie revisat et iuvet. Illa quoque cogitatio non omnino abiicienda videtur, quod Kedem
bonarum rerum communicatione dicitur Iohan. 10, Multa bona opera ostendi vobis a patre meo. id est, praestiti vobis multa beneficia a patre impetrata, aut cooperante mihi simul patre. Sic Psal. 4 dicitur, Quis ostendet nobis bonum? pro, dabit aut communicabit nobis bonum. Sic et Graeci ac Germani aliquando loquuntur. Vicinae sunt huic Hebraismo phrases, Exhibere alicui molestias, curas, dolores, etc. Habacuc cap. 1 suae prophetiae orat, inquiens: Quare facis me videre iniquitatem, et
Sic Psal. 39. Ecce palmum posuisti dies meos. id est, breve tempus vitae mihi das, sicut breves sunt res quae palmo mensurari queunt. Aliqui vertunt pugillos, quod idem est. Levare manus ad praecepta Dei, alii exponunt de obedientia reipsa mandatis Dei praestanda, quod Latini et Graeci dicunt Manus admovere: alii de gestu usitato erga rem valde desideratam ac charam. Levabo manus ad praecepta tua quae dilexi, et meditabor in statutis [?: ] Psalmo 119.
PALMES, est germen cuiuscunque arboris aut [?:-sti ] , Per metaphoram
est solis hominibus usitata, qua moderate tranquilloque animo molestias, calamitates, cruces ac dolores perferimus. Ita haec patienter patitur, illa non temere [?: q- ] quam ex commotione laedit. Priorem vocat Hebr.
quos [?: ] nulli Longanimes vocant, vocabulo parum Latino. Et
Sic et Isaiae 53, haec eadem virtus in Christo crucifigendo per ovem silente, cum tondetur, describitur: qui locus in Actis et a Petro citatur. Sic eadem Christi virtus pingitur Isa. 42. Non clamabit, nec levabit vocem suam, nec faciet au diri in platea vocem suam. Habent igitur et Hebraei et Graeci diversa vocabula, quib. hasce duas diversissimas, aliquid tamen commune habentes patientias, nominant. Sed Latini, et eos sequuti Germani, in Sacris uno vocabulo Patientiae, [?: Ge- ] , exprimunt. Tribuunt vero Latini vocem Patientiae etiam corpori, atque adeo brutis, et
Alius porro sic annotat de hac voce. Peculiarem,
ut Geta ille Terentianus peculium suum definit. quod unciatim vix de demenso suo, suum defraudans genium, comparsit miser. Eiusmodi vero facultates maxime omnium proprias nobis putamus, et charissimas: adeo ut vix extremis necessitatibus quicquam ex illis desumatur. Hoc autem vocabulum finxerunt Graeci interpretes, [?: ]
etiam
et Latini plurimum suo Per abutuntur. ut, Per ocium, per diem aliquid agere: pro, in ocio, in die. Per bellum aut pacem, id est, in bello aut pace. Per tempus advenis, Plautus in Menaechmo. Sic, per vinum, per ebrietatem, exortum est dissidium: id est, in vino, in ebrietate, inter potandum. Sic et Graeci dicunt
et Proverb. 13: Peccatores persequetur malum.
PERSONAM Theologivocant substantiam individuam, intelligentemque, et per sese subsistentem: sic etiam in unitate divinae essentiae tres personae esse dicuntur. Sic unusquisque homo, ac angelus bonus ac malus, persona est. Graeci dicunt tum
usurpatae, in hoc quidem dicendi genere, quod Galli sic ad verbum exprimerent, au bout de sept ans: septimum ipsum annum intelligentes, eumque vel inchoatum, sicut accipitur manifeste Deuteronomii decimoquinto: vel [?: pe-- ] peractum, ut eo loco quem paulo ante citavi. Graeci vero nonnunquam per
ex diametro, qui bonum hominis propositum praevisum intelligunt: quasi quicquam boni in nobis sit, quod praevidere possit Deus, nisi prius proposuerit illud nobis inserere: quasi denique Paulus ubique Dei propositum non opponat hominum operibus, ut secundae Timoth. primo. Et tamen ita ludunt Graeci Theologi, quorum dux et princeps est Origenes, in hoc loco et aliis similibus pervertendis: Haec ille. Act undecimo, Discipuli proposuerunt aliquid mittere in ministerium habitantibus in Hierusalem. id est, decreverunt. PROPONERE quoque nonnunquam valde emphaticam significationem habet.
et in aliis omnibus. Hebraei vocant
Significat et petere, aut postulare, seu etiam flagitare, Matthaei octavo bis dicitur, signum quaerere a Christo de caelo: id id est petere. Idem Lucae 11. bis dicitur Isaiae 1, Quis quaesat haec de manibus vestris? id est, postulavit. 1. Corinth. [?: ] , Iudaei signum petunt, et Graeci sapientiam quaerere id est, flagitant sapientes disputationes. Significat et te nari consequi, quae est ei ferme propria significavit Matthaei sexto. Quaerite primum regnum Dei, et iustitiam eius, et ista omnia adiicientur vobis. Significt te interrogare, sicut et Latinis saepe. Isaiae
eum explicatissimum, praesertim ob controversiam Sacramentariam: ideo exposui totam illam partem Capitis sexti, aut saltem summam eius, cum in postremo Libello de Sacramento, tum etiam in aliis, quos vide. Si quomodo,
sicut [?: ]
Deus stulta mundi, ut sapientes pudefaciat. ubi Sapientia tantum istam terrenam carnalemve calliditatem et astutiam denotat. Ibidem dicit, Graecos quaerere sapientiam. i. doctrinam sermone ac reb. sensibusûe, et magno ingenio curaque ita excultam, ut posset ingens sapientia videri. Sic enim tunc Graeci tantum eruditissimas Philosophorum disputationes, aut Rhetorum declamationes audire cupiebant. Illud sane mirum, et contradictionis plenum esse videtur, quod ibidem Apostolus Christum et Evangelion vocat tum stulticiam, tum sapientiam: idque tum Dei, tum hominum. Est autem Evangelium
DICIT in seminibus) non idem valet, ac non sonat ita illa unica vox
septies. Sic et Christus Matt. 18, iubet septuagies septies proximo iniuriam condonari. Septuplum itidem magnam copiam declarat. Psal. 79. Redire vicinis nostris septuplum in sinu eorum. Micheas Septem et octo pro innumeris ponit. Sic Latini Sexcentum ac mille, et Graeci Myriades pro infinito numero uti solent. Plus millies audivi inquit ille.
SEPULCHRUM, Hebraica varia nomina habet
est, tua functione fungeris: id est, tua prophetia in ultimis temporibus fungetur suo officio: tu mortuus per tuum librum multos postremis temporibus docebis ac erudies. Sicut praecessit, quod pii illa intelligent. Sors igitur ibi ponitur pro ipsa functione aut officio, quod sorte evenit. Sic Graeci sortiti sunt quisnam cum Hectore confligere debeat, Sortemque meam vovistis Achivi. SPECIES, externa illa facies rerum, praesertim corporearum dicitur: quae oculis cernitur, a verbo antiquo Specio, quod Videre significavit, Luc. 3. descendere Spiritum S. corporea specie
et baculum est irae meae in loco istorum. Ad gentem hypocriticam mittam eum, et super populum irae meae mandata tradam ei, ut spoliet spolium et rapiat rapinam, et ad ponendum eum conculcationem sicut lutum platearum. i. ut audacter, crudeliter, et pro libitu oia rapiat ac vastet: sicut Latini et Graeci dicunt Ferre et agere praedam. Sic eadem reduplicata locutio Rapere rapinam, reperitur Ezek. 29 et 38. Cum fortib. dividet spolia, Isa. 53. i. accipiet lautam portionem, qualis debetur fortib. heroib. et qualem illi felicissime potentem hostem vincendo consequi solent. Sic quod
ideo Deus damnando eum, et alibi verum cultum instituendo, dicitur repudiasse tabernaculum Silo, Psal. 78 non quod hoc ipsum suum tentorium reiecerit, quod postea in Sion transtulit: sed locum ac cultum Silo, qui secutus est. Tabernaculorum festum, quod a figendis tabernaculis Graeci Scenopegiam vocitant, fuit propria quaedam solennitas Israelitarum, in memoriam suae peregrinationis in deserto, mense septimo celebratum, de quo Levit. 23 praecipitur. Cogebantur enim illis septem diebus extra domos sub tabernaculis agere, sicut olim in deserto vict: taverant: ut sic
Deus iubet solem ac lunam eum usum praebere, ut dividant stata tempora, dies et annos. Nam illa duo luminaria suo motu distinguunt tempora, ut cum ad certam metam perveniunt, efficiant diem, mensem aut annum. Aliquando significat occasiones et aptitudines, aut opportunitates quasdam temporum, quas Graeci
Psal. 50 indicat. Audi Israel, et testificabor te: id est, testando et [?: prote-do ] ita te serio monebo, ut tutemet cogare confiteri, quod te satis serio monuerim, quodque tua propria culpa pereas. Sic 2. Par. 24. Et testificati sunt eis, et non auscultaverunt. Graeci dicunt
expone- ] illis verbis: Donec evadamus omnes in unitatem [?: ] , et agnitionis filii Dei in virum perfectum in men [?:-am ] staturae adulti Christi. Unum esse cum aliquo, signi [?: ] interdum parem esse, aut aequali conditione. Gala 3. Omnes vos, sive Graeci, Hebraei aut barbari, sive [?:-ri ] sive servi, sive masculi sive feminae, unum estis [?: ] Christo. id est, eadem aut perinde bona conditione. Corinthiorum tertio: Qui rigat, et qui plantat, unum [?: ] . D. Iohannes in quinto dicit, Tres testes in
Galathae appellati sunt, e quibus populi quondam in Orientis longinqua migrantes primum Gallograeci, nunc antiquo Gallorum nomine Galatae vocantur. Magog, Scythae. Quidam Gog et Magog Gothos putant. Iubal, Iberi, qui et Hispani. Thuras, Thraces. Thogorma, Phryges. Madai, Medilanan, lones: qui et Graeci. unde et mare Ionium. Cethei, Citii, iidem Cyprii, apud quos et urbs Citrium vocitatur. Donanim, Rhodii. Ex his Graecorum nationibus extitêre, qui a Tauro monte usque ad Occidentalem Oceanum maritimam oram occupaverunt. Hae omnes gentes de Iapheth stirpe descendunt. Chus, Aethiopia.
linea, corpori penitûs adstricta, eademque talaris: unde et poderis appellata. haec et subucula dicitur. Logion, quod et Rationale, pannus exiguus, ex gemmis, auro, coloribusque variis, qui superhumerali contra pectus pontificis adnectebatur. Cidaris, pileus sacerdotalis ex bysso. Hunc Graeci et nostri tiaram, quidam etiam mitram vocant. Petalum, aurea lamina in fronte Pontificis quae Dei nomen illud ineffabile Tetragrammaton, quatuor literis Hebraeis gerebat scriptum. Penula, in Apostolo, Latinum est, est autem quasi lacerna, descendentibus clavis. Baddim, in Daniele, vestes
eadem mente, etc. 641. 56. 57
Nos praedicamus Christum crucifixum, Iudaeis scandalum, etc. 1095. 59. 60
Nam postquam in sapientia Dei, eum mundus, etc. 1088. 62. 63
Graeci quaerunt sapientiam 1091. 14. [?: 1- ]
Infirmum enim Dei fortius est hominibus 344. [?: 1- ]
2 Sapientiam loquimur inter perfectos 879. 53. 54
Animalis homo non percipit ea quae
66 etc.
conversatio nostra quomodo sit in caelo 136. 58
non decet, ne artem Grammaticam docere videamur. Extra sane ut discantur admoneo: quamvis iam superius id admonuerim, in secundo libro, ubi de Linguarum necessaria cognitione disserui. Nam literae, a quibus ipsa Grammatica nomen accepit (
fuit, aut quia populum extraxit ex servitute: Abraam, quia erat futurus pater multarum gentium: Filii Isaiae, a futura populi vastitate. Sic Petrus, ac Iesus: ubi tum Etymologiae nominum, tum et historiae negligendae non sunt. Saepe enim maxima rerum momenta in iis continentur. Sic quoque Graeci et veteres Germani nomina significantia liberis suis imposuerunt: at Romani non item, sed qualiacunque nihil ferme nisi ignobilem Etymologiam habentia: ut alius a pisis, alius a fabis, alius a cicere aut lente dictus est.
16 Nomina propria, et etiam alia multo
Scholas et Ecclesias invexit. Praecipit ea de re clarissime in Commentariis in Genesin, Homilia secunda et decimaseptima: in Numeros, Homilia undecima: et
anni pleni dominii: alias etiam illi, quibus non plane pro sua voluntate imperitavit, resistentibus aemulis.
8 Quia vero de annorum supputatione non parva est apud scriptores, praesertim veteres, dissensio, cum Hebraeorum quidam paulo aliter numerent ac Latini vel Graeci (quinetiam ne inter hos quidem satis convenit: diverso enim modo Graecus Eusebius, diverso noster Augustinus, diverso Beda, diverso astronomi, caeterique) visum est brevem quandam supputationem ex alio quodam scriptore hic adiicere, eamque ut perspicuam, et nihil prorsus habentem
est Darii 32. Ex quo fit, ut 23 annos plures, quam illi, nos statuamus. Cuius rei existimavimus pios candidatos candide admonendos, quo ipsi facilius, rectiusque de omnibus valeant iudicare.
10 Reliquum est, de ratione supputandi per Olympiades paucula adnotemus. Graeci quidem hoc pacto, per Olympiades inquam, annos digerunt. quod, si Plutarcho credimus, primus fecit Hippias Elaeus: quamvis nullo admodum subnixus, ut idem Plutarchus meminit, necessario ad fidem argumento. Significat autem apud eos Olympias, spacium annorum 4. hac nimirum de causa, quod eo
fit, quod ubi tempestivum iudicabat, maximeque in disputationum confirmationibus et confutationibus, itemque in redargutionibus, acer, instans, premens, urgens conspiciatur, nusquam vel latum digitum de iure suo decedens, tantisper dum causam semel susceptam quo cupit deduxerit. Quapropter quod Graeci de Pericle dicere solent, eum fulminare, tonare, et totam commovere Graeciam: id nos multo iustius de nostro dicemus Paulo, qui vere fulmina et tonitrua sua oratione ciebat, quae in universa Asia atque Europa, imo toto orbe, quam late patet, exaudita sunt: et hodie quoque adhuc vox eius apud
alios authores vel canonicas vel probabiles rationes, quod vero non abhorret, persuadere potuerunt.
Idem: Libris veterum Hebraea volumina, novis Graecam authoritatem impendunt. Can. 6. Ut veterum librorum fides de Hebraeis voluminibus examinanda est, ita novorum veritas Graeci sermonis normam desiderat.
Idem in epistola prima ad Hieronymum: Nihil authoritatis canonicis remanebit scripturis, si ad eas mendacia fuerint admissa. Can. 7. Si ad Scripturas sacras admissa fuerint vel officiosa mendacia, quid in eis remanebit authoritatis? quae
Talis ego sum in scriptis aliorum, quales volo esse intellectores meorum.
DECRETUM PONTIFICIUM DISTINCT. IX. CAN. UT VETERUM.
Veterum librorum fides de Hebraeis voluminibus examinanda est, ita novorum veritas Graeci sermonis normam desiderat. August. ad Hieron. epist. 8.
AUGUST. DE DOCTRINA CHRISTIANA LIBRO SECUNDO.
Contra ignota signa aut vocabula, magnum remedium est linguarum cognitio. Et Latinae quidem linguae
secundum cuiusque linguae proprietatem accipienda est. Habet enim omnis lingua sua quaedam propria genera locutionum, quae cum in aliam linguam transferuntur, videntur absurda.
Idem in libro secundo de doctrina Christiana, capite 15. Et Latinis quibuslibet emendandis Graeci adhibeantur, in quibus Septuaginta interpretum, quod ad vetus Testamentum attinet, excellit autoritas.
Idem de Vera religione lib. cap. 5. Ipsa locutio divinarum Scripturarum secundum cuiusque linguae proprietatem accipienda sit. Et alibi: Scripturae
Hisce praeceptionibus sex regulas occupat. Porro septima eius regula haec agit: Tropos legendi cognoscere in Scripturarum ambiguitatibus dissolvendis, praecipue est necessarium. Nam manifestum est authores Scripturae sacrae usos fuisse omnibus loquendi modis, quos Graeci Graeco nomine Tropos vocant: quos tropos qui ex Grammatica noverunt, ad intelligendum Scripturas plurimum adiuvantur. sed hic eos ignaris tradere non decet, ne artem grammaticam docere videamur. Istorum troporum non solum exempla, sed quorundam etiam nomina in divinis libris leguntur: sicut
in Heth literam et Ain, et caeteras istiusmodi, qui cum duplici aspiratione in Graecam linguam transferre non poterant, aliis literis additis expresserunt. Verbi causa: ut Rahel Rachel dicerent. et Hieriho Hiericho, et Hebrom Chebron, et Seor Segor. in aliis vero eos conatus iste deficit. Nam nos Graeci unam tantum literam S habemus: illi vero [?:--- ] , Samech, Sade, Sin, diversos sonos possident. Isaac et Sion per Sade scribuntur, Israel per Sin: et tamen non sonat hoc quod scribitur: Seon rex Amorrhaeorum, per Samech literam et pronunciatur et scribitur. Si igitur a nobis
de Deo diximus, sermo non potest explicare.
Per quot species divinitatis operatio designetur. Cap. VIII.
Per quatuor species divinitatis efficientia sive operatio designatur, quam Graeci
sunt quasi quidam vicarii nominum: res enim et ipsa notant. Sed hoc forte dicet aliquis alienum esse a nostro instituto. Quare ad ipsas iam partes orationis accedamus.
DE NOMINE.
Solent Hebraei, sicut et Graeci, et veteres Germani, propria nomina significantis, attribuere personis et etiam locis, quae vel aliquem singularem ipsorum casum, aut statum rerum, qui circa eorum nativitatem accidit, vel aliquam eorum proprietatem simul notent: vel salutarem admonitionem vitae agendae contineant: vel
Ierusalem, Melchisedek, Ioannes, Iesus Haec. n. si explicueris, totam ferme Doctrinam de eorum vita complecteris.
4 Cognomen solent Hebraei plerunque addito nomine patris, aut etiam aut exprimere. Aliquando tamen etiam loci, aut tribus, aut familiae addunt, sicut et Graeci: ut David filius Isai Bethlehemitae, aut Ephratei, de tribu Iuda. Sic et Graeci personas circumscribunt.
5 Multa sunt in Sacris literis nomina Dei, sed pleraque omnia et ad homines perspicientia, seu declarantia, qualem se Deus agnosci haberique ab hominibus velit.
Doctrinam de eorum vita complecteris.
4 Cognomen solent Hebraei plerunque addito nomine patris, aut etiam aut exprimere. Aliquando tamen etiam loci, aut tribus, aut familiae addunt, sicut et Graeci: ut David filius Isai Bethlehemitae, aut Ephratei, de tribu Iuda. Sic et Graeci personas circumscribunt.
5 Multa sunt in Sacris literis nomina Dei, sed pleraque omnia et ad homines perspicientia, seu declarantia, qualem se Deus agnosci haberique ab hominibus velit. Sic dicitur El robustus, Sadai sufficientia, aut (sicut ipsemet declarat
foederis, quod mandavit Deus erga vos: subintellige, est. Sic Luc. 22, Hoc poculum novum Testamentum in meo sanguine: subintellige, est.
DE VERBO.
1 Verba eadem Hebraei per varias coniugationes ducunt, sicut Graeci per varia genera activum, medium, et passivum: eaque ratione plures significationes ac genera efficiunt, ac crebro fit, ut quod in prima est neutrum, in secunda fiat activum ac transitivum. Hinc porro etiam in novum Testamentum et versiones,
Invocetur nomen meum super pueros istos: cum debuisset per simplex vocetur vertere. Adoptat enim eos Iosephi filos Iacob sibi, et vult eos de suo nomine cognominari seu vocari: Ephraim filius Iacob, Manasse filius Iacob. Nam sic Hebraei solent cognomina filiorum adiectivo patris nomine, sicut et Graeci, formare, ut supra dixi. Sic et Esa. 4, Panem nostrum comedemus, et veste nostra vestiemur, tantummodo invocetur nomen tuum super nos: vertere debuerat, Vocetur, id est, dicamur tuae uxores, cognominemur de tuo nomine, ut solent mulieres a maritis cognominari. At sophistae pontificii,
enim de re, quae tunc primum inchoabatur et agi incipiebat, nequaquam vero iam peracta erat. Haec vero temporis permutatio facile ex contextu animadverti potest. Sic 1. Cor. 5, Scripsi vobis: ponitur bis, quod aliqui non male in praesenti exponunt. Hac Enallage praeteriti pro praesenti etiam Graeci interdum uti solent.
19 Sic et futurum aliquando praesens tempus includit. Psal. 3, Non timebo a decem millibus populi: quasi dicat, Te fretus neque iam timeo, neque in posterum timebo. Psal. 22, Clamabo de die, et non exaudies: id est,
nos Accidens appellabimus. Hebraei vocant Thoar, Formam: ut, Vir bonus et prudens, ensis Evandrius. Saulus Tharsensis est doctor Christianus. In his exemplis Vir et Saulus sunt nobis substantia: Bonus vero, Prudens, et Tharsensis sunt accidens.
2 Substantiam Latini et Graeci per nomen substantivum, cui etiam appellatio haec inde contigisse videtur, Accidens vero plerunque per adiectivum exprimunt: ut, Voluptas, blanda domina. Hoc Rabini vocant Formae, illud Rei nomen.
3 Aliquando etiam utrunque per substantivum denotant, ponendo alterum
quae rebat ex Christo quid faciendo vitam aeternam consequi posset: iussusque servare legem, gloriabatur se iam servasse: nempe amice blandiusque compellavit eum Dominus proponendo ei primi praecepti opus, quo liquido eum coarguit, quod pluris fecerit suas opes, quam Deum et vitam aeternam. Sic Graeci ponunt suum
Iudaei et alii non intelligant, multum decipiuntur. Sic dicuntur septem mulieres apprehensurae virum unum, etc. et in omnibus desertis futuros tempore Meschiae, fontes et stagna, pinus et abietes, omnes vias planas, etc.
Latini et Graeci plerunque ex consequente antecedens intelligi volunt. At Hebraei contra ex antecedente consequens intelligunt, ut per exire, abire, proficisci indicatur perveniri aliquo. Mar. 1, In hoc exivi, ut doceam: id est, ab hoc in mundum veni. Et 8, Exierunt Pharisaei, et coeperunt altercari cum
ut, cum vultus Domini dicitur esse super aliquos, aut increpare mare vel satanam. Causa est, quia sicut in humanis omnia regum ac potentum habentur illustriora et efficaciora: ita in infinitum magis ea quae Dei sunt. Ipse dixit, et facta sunt. Ipse vocat ea quae non sunt, et mox existunt. Graeci vocant
id est, veluti super alas. Ioel. 1, Dentes eorum, dentes leonum: id est, sicut dentes leonum. Vicinum huic est, quod particulae Similitudinis interdum omittantur.
4 Similitudinibus Hebraei saepe utuntur ita, ut eas a rebus quae tractantur, non separent, sicut plerunque Graeci et Latini: sed vel ita recto ordine recitant, non adhibentes applicationem, ac si pars reliquae materiae essent: ut, An nescitis, quod parum fermenti totam massam fermentet? Item, Non oportet vinum novum in veteres utres imponi. Et omnes omnino Parabolae sine explicatione huc referri
DE VARIIS PROPHETIARUM FORMIS.
Prophetiae de Christo ac omnino de rebus futuris, ut et rei ipsius natura postulat, et consuetudo Graeci Latinique sermonis obtinuit, deberent proponi per futurum indicativi, idque oratione propalam, et non dissimulanter id agente: ut fit Genes. 49, Non discedet sceptrum de Iuda, nec legislator, etc. Deut. 18, Prophetam de medio tui deque fratribus tuis, sicuti me, excitabit
Nos natura Iudaei scientes non iustificari hominem ex operibus legis, in Christum credidimus, etc.
Si Prophetae et Apostoli ac Evangelistae in concionibus diligenter accurateque separarent confirmationem a confutatione, ut solent Graeci Latinique oratores, facilius se lector ex eis expedire posset. Verum id sacri scriptores non faciunt, ob plures causas: primum propterea, quod confutatio magna ex parte in confirmatoriis argumentis continetur, aut certe inde haberi potest: secundo, quia cum sophistica sit infinita,
1 Cor. 1. Propositio:
ex tribulatione patientiam, ex patientia probationem, exprobatione
spem connexam videmus. Agnoscitur et aliud decus, quoniam post aliqua pronunciationis voce singula finita, quae nostri membra et caesa, Graeci autem
infirmor? Quis scandalizatur, et ego non uror? Si gloriari oportet in iis quae infirmitatis meae sunt, gloriabor. Quanta sapientia ista sint dicta, vigilantes vident: quanta vero eloquentia cucurrerint flumine, et qui stertit advertit. Porro autem qui novit, agnoscit, quod ea caesa, quae commota Graeci vocant, et membra et circumitus, de quibus paulo ante disservi, cum decentissima varietate interponerentur, totam istam speciem dictionis, et quasi eius vultum, quo etiam indocti delectantur moventurque, fecerunt. Nam unde coepimus hunc locum inserere, circumitus sunt, primus minimus, hoc
Aliam praeterea simplicis et illaborati Apostolici styli rationem indicans, superiore nihil inferiorem Cyrensis episcopus S. Theodoritus libro de Evangelicae veritatis cognitione contra Graecos 8, piissime et doctissime scribens: Non sunt vobis, ait, sacrae Literae contemnendae, ô viri Graeci: quoniam superfluo sermonis apparatu minus utantur: sed nudam pulchritudinem veritatis, et tamen emicantem vobis proponant. pronum siquidem fuit et quam facillimum sapientiae fonti, qui profanis impiisque hominibus eam qua tantopere gloriantur, eloquentiam dedit, vel Platone facundiores, vel
valde efficax vivusque: altera, quod illi meridionaliores homines longe facilius septentrionalibus moventur, ut in capite de Ieiunio ostendam: eoque etiam paucioribus verbis indigent, quia intelligenti, iuxta proverbium, pauca sufficiunt. Sit nobis exemplo huius rei, qua de agimus, quod sicut Graeci multo fuerunt studiosiores brevitatis quam Latini: sic porro etiam magis Hebraei quam Graeci. Quanto est succinctior Demosthenes quam Cicero: cuius redundantem copiam aut Asianismum stylum nequaquam Athenienses, multo minus Lacones tulissent. Sed apta forte fuit eius copia rudiori ac
moventur, ut in capite de Ieiunio ostendam: eoque etiam paucioribus verbis indigent, quia intelligenti, iuxta proverbium, pauca sufficiunt. Sit nobis exemplo huius rei, qua de agimus, quod sicut Graeci multo fuerunt studiosiores brevitatis quam Latini: sic porro etiam magis Hebraei quam Graeci. Quanto est succinctior Demosthenes quam Cicero: cuius redundantem copiam aut Asianismum stylum nequaquam Athenienses, multo minus Lacones tulissent. Sed apta forte fuit eius copia rudiori ac crassiori Romanorum Martiae plebi, quae ingenti vi ac copia sermonis veluti ingenti quadam mole aut
multo minus Lacones tulissent. Sed apta forte fuit eius copia rudiori ac crassiori Romanorum Martiae plebi, quae ingenti vi ac copia sermonis veluti ingenti quadam mole aut etiam diluvio fuit proturbanda. At Graecis hominibus intelligentibus suorum rhetorum brevitas abunde suffecit. Quanto igitur Graeci intelligentia et animi celeritate acrimoniaque Romanos superarunt, maiorique sermonis brevitate contenti fuerunt, tanto porro hoc ipso genere Hebraei Graecos superarunt: quare Scriptura se ad suos auditores attemperavit, dum tanta verborum brevitate aut frugalitate res maximas expedivit.
fuisset. Versor quoque, si fuit bonae fidei, ita ea testimonia vertisset, ut ea Apostolus citasset, nec ausus fuisset tam libere ab eius verbis discedere. De quo veri indicio copiosius in praefatione Matthaei dictum est.
Arguitur porro Paulus ab aliquibus inscitiae Graeci sermonis. Ireneus lib. 3. cap. 7, ei obiicit Hyperbata: sed certem parum bene intellexit Paulum. Vult enim in dicto Pauli 2 Cor. 4, In quibus Deus seculi huius excaecavit corda incredulorum, separare per Hyperbaton Deum a Seculi huius: quasi ibi vox Deus non diabolum, sed
nunc, ac meam
hoc nomine Iehova suo populo revelaverit. Idemque nobis quoque faciendum esse, ut nos et in docendo, et in orando ab Ethnicis, Turcis et Iudaeis separemus, ac non temere, vel ad dextram, vel ad sinistram declinemus, sed revelata nobis divinitus via incedamus.
Quod autem Graeci, Latini et multae vernaculae linguae per nomen Dominus, hanc vocem transtulerunt: id non eo accidit, quod vox haec idem proprie valeret: sed quod, cûm vellent aliquo modo interpretes et hanc vocem in suum sermonem convertere, putaverunt commodissime nomine Domini eam veluti
ε
fructus carpo. Haec Hieronymiana praedulcis messis nos quoque ad similem sementem indefesso studio laboreque faciendam lactet alliciatque.
Augustinus porro Epistola octava ad Hieronymum inquit: Ut veterum librorum fides de Hebraeis voluminibus examinanda est: ita novorum Graeci sermonis normam desiderat. Idem celeberrimus scriptor inquit in libro de Vera religione: Locutio divinarum Scripturarum secundum cuiusque linguae proprietatem accipienda est. Habent enim omnes linguae quaedam propria genera locutionum: quae cum in aliam linguam transferuntur, videntur
pervestigemus, ac penitus exhauriamus: sed ut mediocriter ea tantum quae in solis sacris Literis legimus, intelligere possimus: quem gradum etiam in aliis linguis adipisci, non usqueadeo difficile vulgo quoque habetur.
Huc accedit, quod cognitio Latini, aut etiam Graeci sermonis, ac Grammatices multiplicia adiumenta et compendia nobis affert. Sunt enim plurima omnibus linguis communia, ut nosse quid Grammatica, quid eius partes, quid oratio, quot orationis partes, quid earum singulae sint, quae nam earum accidentia, quid sit genus, coniugatio, modus,
opiniones refutandae sunt. Nam primum quidam pseudophilosophi somniant, se veram Dei veri cognitionem ex consideratione creaturarum ingenii sui acumine percipere posse. Quos, praeter sacras Literas, ipsa perpetua omnium seculorum experientia refutat. Cum enim tot fuerint extra Ecclesiam barbari, Graeci ac Latini philosophi, et alioqui homines ingenio, solertia, diligentia ac eruditione praestantes: omnes tamen fuerunt idololatrae, omnes a caelesti veritate aberraverunt: non fuit qui saperet, non usque ad unum, ut Psalmus inquit.
Effuderunt quidem illi aliquando
interrogatio 213
gradus ad rerum agnitionem quis 1
gradus sacerdotales cur in Iudaeorum populo constituti 116
Graeca lingua magis quam Hebraea Christianis usitata 362
Graeci brevitatis studiosiores quam Latini 285 leves 119
Graecarum et Hebraicarum literarum cognatio 361
Graeculorum sophistarum iactantia 292
Graecismus 161
ad Graecismum
coelestis
doctrinae non diu consistere posse 402
Hebraearum vocum efficacia 263. mira emphasis. ibid.
Hebraei brevitatis studiosiores quam Graeci 292. quo genere Graecos superarint. ibid. quomodo res gestas narrent 230
Hebraeorum articuli 3. syncategorematum abusus. ibid. circa tropos usus 1. exaggerationes quales 270. 271. gens et religio omnium vetustissima 443
in Patribus qualia dicta sint, testantia scripturam esse veritatis normam. ibid.
pathah haud difficulter in cametz transire 355
Paulus a Lycaonibus cur pro Mercurio habitus 299. 300 etc. a quibus Graeci sermonis inscius arguatur 296. Apostolus natura vehemens 63. cur barbarismi nomine a quibusdam flagelletur 293. cur cum timore audiendus 248. cur persecutionis suae veniam sit consecutus 319. cur plura saepe in unum locum congerat 253. 254. cur pro se preces fieriiubeat
341
perfectio in sacris literis quid 386
perfectionis gradus 321
Theologica elementa et Damascii libri de Principiis, eandem continent pietatem. Hi Platonici, quia pauculis mutatis christiani possunt fieri, sunt a D. Augustino, nobilissimi philosophorum omnium, sepissime appellati. Hos adamarunt, in multis sunt secuti, Theologi christiani veteres fere omnes, Graeci et Latini. Quos adhortatores, cur
qui dictus est Callimachius. Cuius libros, similis fere argumenti, "De septem sapientibus, "De legumlatoribus", "De Hipponacte", "De Gorgia", "De Aristotele", Atheneus non raro citat. Cum autem libri Zoroastri Chaldaice scripti fuerunt, non immerito quaeri potest, a quo nam fuerint postea Graeci facti? Sane Iosephus, de Beroso ita scripsit. Testis horum est Berosus, vir Chaldaeus genere, notus iis qui in disciplinis versati sunt. Quandoquidem ipse scripta Chaldaeorum de astronomia et
libri aliquod philosophici videntur in Arabicam quoque linguam fuisse versi. Scribit enim Avenrois quodam loco apud Chaldaeos philosophiam, ita perfectam quondam fuisse, sicuti fuit, ut ipse loquitur, tempore Aristotelis. Fuerint libri Zoroastri, postea quam a Iuliano, aut quovis alio, Graeci facti sunt, in tanta veneratione, ut Clemens scribat, eos Christianos, qui Prodici haeresin sequerentur, gloriari solitos, se eius arcanos libros possidere.
"Et Porphirius in Plotini vita narrat Christianos multos, ex antiqua philosophia profectos, Adelphii, et
pene colore micet.
Arbutus sive unedo.
Sturio.
Stultus patre occiso natis parcit. e Graeco.
quantum
Insiliit; pulsoque status Muleasse paterni
accepit. Animadvertit in hac Porphirogeniti sententia
Crovatorum nuncupatione differunt, qui se (ut diximus) Hrvatos, alii et Horvatos
appellant, a Graecis Chrobati, a Germanis Korbati, a Latinis Croatae, Crovates et
Chrobates dicti.
Termini porro Croatorum Regni a diversis authoribus diversimode statuuntur. Graeci
Orientalem Cetinae, Occidentalem Arsiae flumina ponunt. E quibus Porphirogenitus haec
scripto reliquit.
usum communem habent. ut Croatae proprii, nas Hervatski aliti slovinski jezik : id est; nostra Croatica sive Slavonica lingua. Carnioli,
nas krajnski inu slovenski jezik;
nostra Carniolica et Slavonica lingua; sic caeterae. Quos enim Graeci et Latini Illyrios,
ipsi se Slavos et Slovinos
nuncupabant. Unde apud nonnullos tota Croatia Slavoniae nomine tenetur; apud nationales
etiam Macedonia. Hinc Rogerius, Belam IV. Regem Ungariae a Tattaris pulsum in Slavonia
ita etiam in nominibus apud Graecos et
Latinos scriptores exoticis, error tanto facilius accidere potuit, quo minus, ad illa
describenda, horum paucitas litterarum sufficiat. Quia insuper
aut altero quopiam Graeco, Franconiove, aut Italo scriptore non conveniant
habetur, Slavo sive Croato idiomate,
sibi nativo, loquentem. Sed et ipsi Contravertenti,
pro Baña Luka:
meis nocitura bonis. quo nempe tremore
Veneti, quibus Hyllis prima petita est,
aura,
28
In Arctico polo hasce constellationes numerant Astronomi circa
Currum septentrionalem: Arctophylax,
libro X supplementi historiarum
atque ordine convenienti
Syrmiensis.
Dominus Ladislaus Szöreny.
Dominus Nicolaus Josepus Givovich.
Dominus Joanes Baptista Paxi.
Graeci ritus Unitorum, passim Svidnicensis.
Gabriel Palkovich, quasi fundator.
Basilius Bosichkovich.
Non unitorum episcopatus sunt vulgo
Tkalecz, Glogonczam,tenuta Zagrabiensia, ut Fraterschicza.Item bona ad Kassinam,quae dicunt abbatialia.
Varasdinenses.
Bona et tenuta ad Varasdinum. ItemOpatinecz, Jakopovecz, Lusan etc.
Episcopus graeci ritus unitorum.
Bona Pribich, item Preszeka.
Xenodochia.
Zagrabiae pro pauperibus 3.
Crapinae 1.
Varasdini 1.
Topliczae 1.
Religio veteri more.
1. Ritus romani.
2. Graeci ritus unitorum.
3. Graeci ritus non unitorum. Modo multiplex est et varia, ac ferme pro genio cujusvis, et hoc ab anno 1756.
Perseverant priores ut praedominantes. Novitiae sunt: atheismus libertinismus, indifferentes, murarii liberi, sed haec apud
Zagrabiae pro pauperibus 3.
Crapinae 1.
Varasdini 1.
Topliczae 1.
Religio veteri more.
1. Ritus romani.
2. Graeci ritus unitorum.
3. Graeci ritus non unitorum. Modo multiplex est et varia, ac ferme pro genio cujusvis, et hoc ab anno 1756.
Perseverant priores ut praedominantes. Novitiae sunt: atheismus libertinismus, indifferentes, murarii liberi, sed haec apud militares praecipue.
sequentibus. 1. Episcopatus Zagrabiensis bona multum abalienata esse, partim per Turcam, partim vero per generalatum Varasdinensem, qui fere totus est ex bonis episcopalibus. 2. Sumptuum episcopi, qui pro defensione ecclesiae et nunc banderium servare deberet. 3. Quod Szvidnicensem episcopatum Graeci ritus unitorum pro reductione schismaticorum olim fundaverit, et nunc Basilitis loco pulsis, prospicere deberet. 4. Vicarium generalem totumque consistorium solvere, praeter tot pias fundationes hactenus per episcopos factas et diversis monasteriis etiam cum papae consensu applicatis olim
(Episcopus Szvidnicensis poenitere incipit.)
Pater reverendissimus Theophilus Passich ordinis sancti Basilii Graeci ritus unitorum et abbas sancti Michaelis de Marcsa, episcopus Szvidnicensis seu Platensis, prius sententia Romanae curiae Leopolim in Polonia ad monasterium detrusus, triennio tamen inobediens, sed ultro citroque vagatus, tandem anno hoc in fine Augusti ad poenitentiam agendam in Poloniam
et vicecolonelli Peczinger.)
Dominus vicecolonellus Shilispurgensis Joannes Peczinger una cum domino generali Carolostadiensi Scherczer a zelo in religionem orthodoxam commendari promeruerunt, quoniam Shilispurgo universos schismaticorum popas ejecerunt et catholicos Graeci ritus unitorum assumpserunt. Quorum licet defectus esset, tamen pater Gabriel Palkovich ordinis sancti Basilii cum quodam audiente universae illius provinciae titulo missionaristico curam assumpsere.
(Repen
est | dominus baro Adamus Patachich, archidiaconus Goricensis simul et canonicus Zagrabiensis. Episcopo autem Segniensi Wolffgango Georgio Chiolich titulus excellentissimi collatus cum annua mille fl. pensione ex cassa parochorum. Episcopus autem Graeci ritus unitorum per Zagrabieosem dioecesim resolutus dominus Gabriel Palkovich ordinis sancti Basilii cum pensione annua 1500 fl. ex cassa parochorum. Ex politicorum parte: Supremus perpetuus comes comitatus Comaromiensis dominus Leopoldus comes de Nadasd aulae cancellarius.
et commendans publicatur.
2. (Marcha restituta unitis.)
Monasterium Marcha, ab anno 1737. a schismaticis violenter et crudeliter occupatum ac per eos hactenus possessum, unitis Graeci ritus restituitur. De eodem monasterio ex instituto alibi vide etiam memorias annorum in Zagrabiensi historia et supra 190. hoc addito. Vicecolonellum Mikassinovich, schismaticorum numen, a Petazzio fuisse submissum ad pellendos Marcha schismaticos, generalem postea cum episcopo unitorum
filios in comites esse publicatos et in Sclavonia inarticulatos articulo 2.
2.
(Cur episcopi Hungariae actuales intimi consiliarii.)
Paulo Nenadovich archiepiscopo Graeci ritus non unitorum adeoque schismatico, qui prius erat episcopus Placzkensis, characterem actualis intimi consiliarii fuisse collatum publicatumque. Et quia cancellarius Hungariae comes de Nadasd promoti indignitatem variis ex causis, etiam Nenadovichii criminalibus processibus et ejusdem ad
attribuisset episcopo, eo vix flectendam, ut factam unito episcopo donationem casset et schismaticis eandem attribuat, praecipue quod ab Hungariae cancellario comite Leopoldo de Nadasd res fidei unitorum et promotae exstiterint et protegerentur, visum commissioni fuerat, episcopum unitorum graeci ritus, reverendissimum quippe Gabrielem Palkovich Kanisam evocare, eumque ad resignandum sponte locum disponere, ut, visa ejusdem spontanea cessione, regina ad resignandam Marcham schismaticis sine scrupulo moveri valeat.
Naisich bene bibisset. Est injuriarum seminarium et vindictae occasio, dum ad hanc contribuant ad ultimas vires eorum subditi, qui sese mancipia quorundam non monstrant. Est avaritiae fomentum, dum ob privata lucra et interessentias ad eam lege obligati nil conferunt, uti mercatores, opifices, Graeci item, vulgo dicti Kalagiae, qui ad privatam perceptoris aliorumque cassam contribuerent, ad regni autem cassam, licet 1754. supplicantes offerentesque annuos 500 fl., ex impotentia allegatae per Busan incassationis contribuere non poterant. Proinde has veras esse rationes pro non dandis
Gallicus evaderet, quia actuales Hispaniae regnantes aeque Borbonici essent, imperator quoque Franciscus I. ex domo Lotharingica Borbonicae conjuncta haberetur, adeoque hos inter divideretur monarchia orbis, destructo ruinatoque imperio. Quo stabilito et Moscovia facile superaretur, praecipue cum Graeci ritus homines erga Austriam propensi dicerentur et per privilegia conservarentur. Hoc projectum Benedicto XIV. Romano pontifici fuisse exhibitum et ab eodem probatum, audivi. Qui illud Galliae, Hispaniae, Austriae commendasset et hos in foedus et conjunctionem (uti publicus etiam fuit rumor)
alteri existente.
Episcopus unitorum Gabriel Palkovich mortuus. Successor ejus Bosichkovich.
Hoc anno 1759. Carolostadii, quo ad sese ex hydrope curandum accesserat, episcopus unitorum graeci ritus dominus Gabriel Palkovich die 19. Februarii sancte obiit. Pribichium delatus ad tumulum, ab omnibus plangebatur, ut vir diuturniore vita dignissimus, restaurator unitorum, et qui exiguo tempore multa fecit, uti ex superioribus pateret. Succesit eidem vicarius suus p.
aut a tot summis ingeniis exculta, aut majori hominum
frequentia celebrata tantopere floruit? M. quidem Antonius is, qui cum L. Crasso
maximam eloquentiae gloriam est consequutus, pecudis esse existimare se ajebat,
non hominis, cum Graeci tantas res susciperent, profiterentur, agerent, seseque
videndi res obscurissimas rationem hominibus daturos pollicerentur, non admovere
aurem, et, quid narrarent, attendere. Nonne hoc magis nostris esset temporibus
affirmandum, cum
novitas, atque insolentia quantam
pulchritudinem, quantam jucunditatem rebus adjiciet! Inusitata haec doctrinis
inducta species cum inde accidet, unde minus expectabatur, quam erit hoc ipso
gratior atque pulchrior! Simile hoc videtur Graeci illius artificis industriae,
qui quo formosiorem Venerem efficeret, in Satyri idcirco excavato simulacro
collocaverat. Ita deae species ab ipsa circumpositae imaginis feritate comptior
ac venustiorum a molliore autem muliebri forma
At quomodo eas
sine voce et textu cantabimus, non video.
Magister:
Scribit
Discipulus:
Dic ergo, magister, quot sunt claves signabiles?
Magister:
Si de numero quaeris, Graeci quoties quinque lineis utebantur,
semper duabus clavibus cantum praenotabant, nempe ad primam
lineam.. id est G. et ad quartam F. vel F. et C. vel vero G. et C. Uti
vides hic:
Recentiores tamen, qui quattuor lineis utuntur, unicam tantum
clavem signare solent. Sic nempe:
vividissimi, qui sit concentricus Lunae, non Soli. Deinde in obscurioribus eclipsibus apparuit aliquando etiam quidam veluti rhombus procurrens in
binas admodum longas velut cuspides hinc et inde a loco Solis sub zodiaco tenui
lumine ut nebulae, vel illius, quam astronomi appellant viam lacteam, Graeci autem
Galaxiam, quam poetae dicunt esse deorum viam pro Jove adeundo. Quae quidem
omnia evanescunt, ubi primum exigua etiam solaris disci pars detegitur. Sole autem
vel dimidio tantum detecto habetur dies jam omnino clara et integra.
belgico
, mentionem fecit. Omnibus vero praestantior hoc in genere illa fuit, quae inspectante Henrico VIII. tamesim subiit, inque sui admirationem oculos omnium, qui aderant, convertit.
[e] Graeci quondam, aliaeque gentes ad majorem Ursam vel Helicen quam primus observavit Nauplius, si Theoni credere fas est; vel, juxta
manus altera
remonstrat.
exoraveris, tramitemque ostenderint,
quo progrediaris, adiumenta alia petenda sunt vel e Thracia, vel e Ponto, vel e Syria
arcessita. Multarum gentium annales consulendi, multiplex dispicienda theologia,
vetus philosophia, atque astronomia excutienda, graeci demum poetae dissonas de rebus
iisdem sententias ferentes inter se conciliandi, qui quum eas fabularum involucris
etiam comprehendant, nae is Aethiopem, quod aiunt, lavet, Sisyphiumque laborem
suscipiat, qui uni omnes, eidemque argumento aptare
indicia habebantur. Porro homines arte parandi producendique ea, quae
ad vitam alendam conservandamque pertinebant, satis iam instructi multiplicatique
varias sese in regiones insulasque diviserunt, quo quemque vis aut tempestas
adegerat: Graeci autem et potissimum Athenienses se oivrox&oyots gloriabantur. Deinde aerumnis premi ac labore, curis
agitari, caedibus vexari invicem, morbis ac senectute deficere; quae mala cuncta cum
ipsis hominibus mundique ortu
apud ipsum nescio quid animatum esse videtur Chaos et quaedam
aeterna veluti persona, quae non solum rebus in se collocandis spatium praeberet,
imo esset ipsum spatium; sed quae rerum omnium faciendarum semina aut vhnvi ut graeci dicunt, contineret. Simile
quid affirmat Bruckerus in Instit. hist. phil.
edit. Lips. pag. 108 colligi ex fragmentis orphicis, quae satis luculenter
systema emanativum, ut vocant plulosophi,
etc. Cur
Ceto decens seu mavis formosa, quae natas maxime deformes edidit, heic
dicatur, plane fateor ignorare. An illud additum jtaAA/Tra^sv est unum e
perpetuis mulierum additis? Graeci sane poetae hac in re liberiores quam
latini. Eurybia vero ideo fortasse ferreum babere animum dicta est, quod
late terra marique violentiam exerceret: evqvq enim est
Fabula notissima, de qua vide ipsum Hesiodum in Scuto . Clericus latere heic aliquid
veri suspicatur de equis nimirum ex ukima Africa in Asiam avectis a Persis,
quod facinus graeci de more argivo suo Perseo tribuerunt nominis
similitudine adducti. Certe Pegasus alatus equus habitus est, nempe
pernicissimus, quales sunt Numidarum equi» Sed an etiam Chrysaor
aliquod simile fuerit monstrum? Minime
si vacat, Clericum disserentem in edir. sua ad hunc
versum consule. Volunt praeterea quidam, hanc postea insulam dictam fuisse
Aphrodisiadem, et insulam Iunonis a templis Astartes deae Tyriorum, quam et
Venerem et Iunonem graeci interpretabantur. Porro recentioribus plerisque
geographis Erythia nunc Barlenga
dicitur, cui adiacet aUa minor insula Barlengota dicra etc.
462 Nunc quoque namque aliquis
etc.
Hecate nocturnis fere omnibus sacrificiis atque incantationibus praeesse
credebatur, eique unoquoque mense, quum Luna esset nova, solebant Graeci
coenam apponere, quae coena Hecates vocabatur, et revera pauperum erat
coena. Sic scholiastes ad Plutum Aristophanis, ubi de hac re sermo. Nova,
inquit, Luna divites vespere coenam quasi sacrificium Hecatae offerentes
De Iove tragoedo , si velis ridere.
509 Sed genitor natos
etc. De hac
Saturni immanissima voracitate nihil eorum dicamus oportet, quae Graeci
cnarratores interpretcsque scripserunt: nugis enim plena sunt omnia, et
ineptiis referta • Ilesiodus mentem satis aperuit suam, poetica poeta
usus loquutione. Quid igitur significare voluit, quum dixit,
in illo fuerit sita. Sed
quid illa Cirrha, quae a Stephano nominatur? Nulla Girrha est in Creta, sed
Cybra urbs; adeoque loco Cirrhae legendum est Cybrae. Plura, si cupis, apud
Graevium invenies, sed et haec fortasse ad satietatem, ut Graeci loquuntur.
537 Tum demum , ingentem lapidem
etc. Heic enimvero risum
teneatis amici; nam multo magis id ridiculum, quam si humano
seu filius alienus. Haec quidem
scite: Nam Priscianus lib. v haec habet: Abadir deus est. Dicitur et hoc nomine
lapis ille, quem Saturnus fertur devorasse pro Iove, quem Graeci fiouruXov vocant. Addit Graevius et
Pausania in Phocicis, in templo Delphico inter ctvctQriiJ.XTot fuisse hunc fiot'nv\ov. En eius verba latine
nomen erat, subiungit: Non procul ab his ruderibus est alta montis crepido;
non aliam vidi quae in tantam altitudinem attollatur; aqua vero A secun— dum praeruptam stillat rupem. Vocant
Graeci hanc aquam Stygis. Esse autem
Stygem, Hesiodus in Theogonia cecinit.
Haec Pausanias. Quare recte noster poeta dicit: t
Cadmi coniecit significare eius patriam, quae erat eorum
Cadmonaeorum, de quibus Moyses Gen. XV,
Harmoniam vero dictam ex monte Hermone, qui pars fuit Antilibani ad
ortum fontium Iordanis. Sed Graeci aliter Harmoniam explicant. De Cadmi vero
praestantia, eiusque cantus excellentia, qua Thebas condidit, et Propertius et
passim alii poetae multa dixerunt. Hic e Phoenicia litteras in Greciam attulit;
Palamedes aliique deinceps
» divina Palladis arte aedificant.
5 31 Bina domi
etc. Duplex aratri
genus: alterum ccuroyuov di—
cebant Graeci idest nativum non compositum; alterum dicebant 7rr)x,T0V scilicet non simplex et ex uno
ligno factum, sed compositum et compactum ex pluribus. Vide utriusque formam,
ut et aliorum instrumentorum quae superius
est, quae nomen
in Latio non habet; ideo scolymus
latine sua voce vocandus est, non carduus , ut faciunt vulgo apud Theophrastum et Dioscoridem.
Graeci omnes non solum Paullus et Aetius, verum etiam Dioscorides ipse
x/va^av et Gkq
Kujxov separant. Atqui certum est
mh£iu>v $e
Xcctoc
%6o vo± aej^evog
etr)-, graeci Scholiastae effiniverint, quos et Latini quamplures
sequuti sunt, sed ineptissime. Hesiodi mens clarissima: ab hyeme incoepit
agriculturam: tum quae vere facienda sunt, docuit; absolutis vero quae ad
aestatem pertinent,
Ttiv TqioL-mSa,
svr\v
Kcci veccv- Porro Graeci tres in decades mensem dividebant ita ut
dies priniae decadis Ittccjjjvov
dicerentur, secundae Jjjzouvtoc ,
beneficium percipit in 2,081.413 florenis commercii autem huius practica manipulatio haec esse solet: possessores iugales suos boves postquam senescunt vendere solent, et hos et alios ex armentis,
illarum Tabacam Articuli
adversa aqua usque Carlostadium promovebantur, inde vacuae
plerumque Naves redire debuerunt, iam nunc non Mercatores Carlostadienses,
quorum nullus tantum adhuc nervum habet, sed Graeci et Macedones maritimas
merces, Flumine Carlostadium devehere iis denique reduces Zemlinum naves pro
variis seu Danubio seu Tibisco adiacentibus Emporiis onerare coeperunt. Sed
Institutum sectabatur. Olim Proprietarii, qui sibi armenta tenebant,
selectos pro venditione Boves una cum iis, qui in iugo iam consenuerant, ad
Pesthienses et Vaczienses Nundinas depollebant. Arendatores vero Praediorum
Graeci et Armeni ut maius Lucrum habeant, elustratos insuper a iugo, et a
necessitate domesticorum macellorum residuos Boves hinc inde per Nundinas
conquirebant, hosque una cum iis, quos e proprio armento delegerant pariter
ad
in Hungariam penetrare possunt, detrimentum hoc magna
in parte compensaretur. Nunc praeter illam quantitatem, quae pro immediata
Hungariae Consumptione deservit, Zemlini quidem ipsi Turcae,
Coronae vero Graeci Viennae residentes Quaestores, Gozypium, Lanam
Macedonicam, Filaturam Leporinas pelles, immediate Viennam pro
usu Fabricarum illarum devehunt. Imo Viennenses Mercatores tantam
Articulorum horum Copiam
frequentissimi tamen reformatae religioni se addixerunt.
novitatis amore
Adnotationes.
1) Autochthones seu Aborigines europaeos antiquissimis Historiae temporibus unam constituisse nationem, atque hanc tanquam
communem matricem imprimis in Thraces et Celtas divisam, postea in Thraco-Hellenos, a quibus graeci, Thraco-Illyros, a quibus
slavici, dein Celto-Gallos, a quibus latini, ac demum Celto-Germanos, a quibus teutonici populi suam trahunt originem, abivisse,
per celeberrimos in Historia et Philologia viros evictum est. — Vid. Jelenski S: Lexicon symphonum, quo
Hrankovic, Dujam (m. 1422) [1405, Nerezi Braciae]: Braciae Insulae Descriptio, versio electronica, Verborum 899, ed. Vedran Gligo ; Hrvoje Morovic ; Karlo Kadlec [genus: prosa oratio - descriptio] [numerus verborum] [hrank-d-bracia.xml].
Jan Panonije (1434-1472) [1465, Hungaria]: Galeotto suo epistula, versio electronica, 926 verborum, ed. Acs Pal Jankovics Jozsef Koszeghy Peter [genus: prosa - epistula] [numerus verborum] [ian-pan-epist-gal-1465.xml].
Nikola Modruski (c. 1427-1480) [1465, Italija]: De consolatione liber, versio electronica, Verborum 79291, ed. Neven Jovanovic [genus: prosa oratio - tractatus] [numerus verborum] [modr-n-cons.xml].
Sizgoric, Juraj (c. 1445-1509?) [1487, Sibenik]: De situ Illyriae et civitate Sibenici, versio electronica, Verborum 3721, ed. Veljko Gortan [genus: prosa oratio - descriptio; prosa oratio - chorographia] [numerus verborum] [sisgor-g-de-situ.xml].
Niger, Toma [1512]: Doctissimo et integerrimo Marco Marulo nobili Spalatensi epistula, versio electronica, verborum 720, ed. Neven Jovanovic [genus: prosa - epistula; prosa - dedicatio; prosa - paratextus] [numerus verborum] [niger-t-epist-marul.xml].
Andreis, Franjo Trankvil (1490-1571) [1518, Augsburg]: Oratio Tranquilli Parthenii Andronici Dalmatae contra Thurcas ad Germanos habita, versio electronica, 35 versus, verborum 5015, ed. Neven Jovanovic [genus: prosa oratio - oratio] [numerus verborum] [andreis-f-thurc-germ.xml].
Andreis, Franjo Trankvil (1490-1571) [1518, Leipzig]: Oratio de laudibus eloquentiae auctore Tranquillo Parthenio Andronico Dalmata in Gymnasio Lipsensi pronuntiata, versio electronica, Verborum 4822, ed. Neven Jovanovic [genus: prosa oratio - oratio] [numerus verborum] [andreis-f-eloq.xml].
Crijevic Tuberon, Ludovik (1458-1527) [1522]: Commentarii de temporibus suis, versio electronica, Verborum 118743; librorum 11, capitum 165, ed. Vladimir Rezar [genus: prosa oratio - historia] [numerus verborum] [tubero-comm.xml].
Pribojevic, Vinko (mortuus post a. 1532) [1525, Hvar]: Oratio de origine successibusque Slauorum, versio electronica, verborum 14680, ed. Veljko Gortan [genus: prosa oratio - oratio; poesis - epigramma; poesis - carmen] [numerus verborum] [pribojev-v-or.xml].
Vrancic, Antun (1504-1573) [1540]: Epistulae anni 1540, versio electronica, Verborum 996, ed. Laszlo Szalay [genus: prosa oratio - epistula] [numerus verborum] [vrancic-a-epist-1540.xml].
Durdevic, Bartul (c. 1506 - c. 1566) [1545, Leuwen]: De Afflictione, Tam Captivorum Quam Etiam Sub Turcae tributo viventium Christianorum : cum figuris res clare exprimentibus ; Similiter de Ritu, deque Caeremoniis domi, militiaeque ab ea gente usurpatis ; Additis nonnullis lectu dignis, linguarum Sclavonicae & Turcicae, cum interpretatione Latina, libellus, ed. Durdevic, Bartul [genus: prosa oratio - epistula; prosa oratio - libellus; poesis - epigramma] [numerus verborum] [djurdjevic-b-afflictio.xml].
Durdevic, Bartul (c. 1506 - c. 1566) [1545, Leuwen]: Prognoma, sive Praesagium Mehemetanorum : primum de Christianorum calamitatibus, deinde de suae gentis interitu, ex Persica lingua in Latinum sermonem conversum., ed. Durdevic, Bartul [genus: prosa oratio - epistula; prosa oratio - libellus; poesis - epigramma] [numerus verborum] [djurdjevic-b-prognoma.xml].
Vrancic, Antun (1504-1573) [1553]: Iter Buda Hadrianopolim, versio electronica, Verborum 10368, ed. Laszlo Szalay [genus: prosa oratio - itinerarium; prosa oratio - diarium] [numerus verborum] [vrancic-a-iter.xml].
Dudic, AndrijaDionysius Halicarnassensis (1533-1589) [1560]: De Thucydidis historia iudicium... A. Duditio interprete, Verborum 18906, ed. Petra Sostaric [genus: prosa - epistula; prosa - versio] [numerus verborum] [dudic-a-thucydid.xml].
Vlacic Ilirik, Matija (1520-1575) [1581]: Clavis scripturae sacrae, pars prima, versio electronica, 600000 verborum, ed. Neven Jovanovic [genus: prosa - tractatus; prosa - vocabularium; poesis - elegia; poesis - epigramma] [numerus verborum] [flacius-m-clavis-1.xml].
Vlacic Ilirik, Matija (1520-1575) [1581]: Clavis scripturae sacrae, pars secunda, versio electronica, 600000 verborum, ed. Neven Jovanovic [genus: prosa - tractatus; prosa - vocabularium; poesis - elegia; poesis - epigramma] [numerus verborum] [flacius-m-clavis-2.xml].
Petric, Frane (1529-1597) [1591, Ferrara]: Zoroaster et eius CCCXX oracula Chaldaica Latine reddita, versio electronica, Verborum 7671, ed. Erna Banic-Pajnic [genus: prosa oratio - tractatus; prosa oratio - versio] [numerus verborum] [petric-f-zoroaster.xml].
Pir, Didak (1517 – 1599) [1596]: Cato minor, sive disticha moralia, versio electronica, versus 5366, verborum 40443, ed. Neven Jovanovic [genus: poesis - carmen; poesis - elegia; poesis - epigramma; poesis - ode] [numerus verborum] [didacus-p-cato.xml].
Vicic, Kajetan (?-ante 1700) [1686]: Thieneidos libri sex, versio electronica, 5415 versus, verborum 33672, ed. Gorana Stepanic [genus: poesis - epica] [numerus verborum] [vicic-k-thien.xml].
Ritter Vitezovic, Pavao (1652–1713) [1700, Zagreb]: Croatia rediviva, versio electronica, 68 versus, verborum 7054, ed. Zrinka Blazevic [genus: prosa oratio - historia; poesis - elegia] [numerus verborum] [vitezov-ritter-p-croatia.xml].
Ritter Vitezovic, Pavao (1652–1713) [1703]: Plorantis Croatiae saecula duo, versio electronica, 2815 versus, verborum 19809 [genus: poesis - epica; poesis - elegia; paratextus prosaici] [numerus verborum] [vitezov-ritter-p-plorantis.xml].
Durdevic, Ignjat (1675-1737) [1717]: Eugenii a Sabaudia... epinicium, versio electronica, versus 984, verborum 8618, ed. Duro Korbler [genus: poesis - epica; paratextus prosaici] [numerus verborum] [djurdjev-i-epinicium.xml].
Crijevic, Serafin Marija (1686-1759) [1740, Dubrovnik]: Bibliotheca Ragusina, loci selecti, versio electronica, Verborum 6633, ed. Stjepan Krasic [genus: prosa oratio - historia litteraria; prosa oratio - lexicon; prosa oratio - prosopographia; prosa oratio - commentarius] [numerus verborum] [crijevic-s-biblioth.xml].
Stay, Benedikt (1714-1801) [1747]: Philosophiae versibus traditae libri sex, versio electronica, 11229 versus, verborum 82047, ed. Neven Jovanovic [genus: poesis - epica; poesis - didactica] [numerus verborum] [stay-b-philos.xml].
Krcelic, Baltazar Adam (1715-1778) [1748, Zagreb]: Additamenta ad Annuas, versio electronica, Verborum 17030, ed. Tadija Smiciklas [genus: prosa oratio - historia] [numerus verborum] [krcelic-b-ann-add.xml].
Krcelic, Baltazar Adam (1715-1778) [1748, Zagreb]: Annuae 1748-1767,versio electronica, Verborum 244601, ed. Tadija Smiciklas [genus: prosa oratio - historia] [numerus verborum] [krcelic-b-ann.xml].
Stay, Benedikt (1714-1801) [1755, Rim]: Philosophiae recentioris versibus traditae, versio electronica, 24209 versus (24170 epici), verborum 184044, ed. Neven Jovanovic [genus: poesis - epica; poesis - epigramma; prosa oratio - dialogus] [numerus verborum] [stay-b-phil-rec.xml].
Silobod Bolsic, Mihalj (1724 – 1787) [1760]: Fundamentum cantus Gregoriani, versio electronica, 6772, ed. Jelena Knesaurek Caric [genus: prosa oratio - dialogus scholasticus] [numerus verborum] [silobod-bolsic-m-fundamentum.xml].
Boskovic, Ruder (1711-1787) [1761]: De solis ac lunae defectibus, versio electronica, 5828 versus, 91294 verborum, ed. Branimir Glavicic [genus: poesis - epica; poesis - epistula; paratextus prosaici - commenta] [numerus verborum] [boskovic-r-dsld.xml].
Zamanja, BernardKunic, Rajmund (1735-1820; 1719-1794) [1768]: Navis aeria et elegiarum monobiblos, versio electronica, 3251 versus, verborum 26001; carmen epicum, hendecasyllabum 1, elegiae 10, idyllia 4, ed. Neven Jovanovic [genus: poesis - epica; poesis - elegia; poesis - idyllium; poesis - epigramma] [numerus verborum] [zamagna-b-navis.xml].
Skrlec Lomnicki, Nikola (1729-1799) [1782]: Operum omnium tomus II, versio electronica, Verborum 46753, ed. Neven Jovanovic [genus: prosa oratio - epistula; prosa oratio - oratio; prosa oratio - tractatus] [numerus verborum] [skrl-2.xml].
HesiodusZamanja, Bernard (1735-1820) [1785]: Hesiodi Ascraei opera, versio electronica, 2747 versus, verborum 58425 [genus: poesis - versio; poesis - epica; poesis - elegia; poesis - carmen; prosa - epistula; prosa - commentarius] [numerus verborum] [zamagna-b-hesiod.xml].
Skrlec Lomnicki, Nikola (1729-1799) [1791]: Descriptio physico-politicae situationis Regni Hungariae, editio electronica, Verborum 26295, ed. Neven Jovanovic [genus: prosa oratio - tractatus] [numerus verborum] [skerle-n-desc.xml].
Skrlec Lomnicki, Nikola (1729-1799) [1791]: Status actualis oeconomiae publicae, versio electronica, Verborum 39967, ed. Neven Jovanovic [genus: prosa oratio - tractatus] [numerus verborum] [skerle-n-status.xml].
Baric, Adam Adalbert (1742-1813) [1792]: Statistica Europae, versio electronica, Verborum 91598, ed. Neven Jovanovic [genus: prosa oratio - tractatus] [numerus verborum] [baric-a-stat.xml].
Rastic, DzonoAppendini, Franjo MarijaZamanja, MarijaZamanja, BernardFeric, DuroAppendini, Urban (1755-1814; 1768-1837) [1816]: Carmina, versio electronica, Versus 6583, verborum 46647, ed. Neven Jovanovic [genus: poesis - satura; poesis - elegia; poesis - epistula; poesis - carmen] [numerus verborum] [rastic-dz-c.xml].
Mazuranic, Ivan (1814-1890) [1837, Zagreb]: Honoribus Magnifici Domini Antonii Kukuljevic , versio electronica., versus 315; Verborum 3140, ed. Vladimir Mazuranic [genus: poesis - carmen; prosa oratio - commentarii] [numerus verborum] [mazuranic-i-kukuljevic.xml].
|
Zbirka Croatiae auctores Latini, rezultat Znanstvenog projekta "Digitalizacija hrvatskih latinista", dostupna je pod licencom Creative Commons Imenovanje-Nekomercijalno-Dijeli pod istim uvjetima 3.0 Hrvatska.
Za uporabe koje prelaze okvire ove licence obratite se voditelju projekta.