Croatiae auctores Latini: inventa |
domum | quaere alia! | qui sumus? | index auctorum | schola et auxilia | scribe nobis, si corrigenda inveneris! |
Silobod Bolsic, Mihalj (1724 – 1787) [1760]: Fundamentum cantus Gregoriani, versio electronica, 6772, ed. Jelena Knesaurek Caric [genus: prosa oratio - dialogus scholasticus] [numerus verborum] [silobod-bolsic-m-fundamentum.xml]. Si vis in lexico quaerere, verbum elige et clavem 'd' in claviatura preme.
Dialogus II
De lineis, notis et clavibus.
Qui montem Musae ascendere cupit, imprimis scalam ad canendum sibi erigat oportet. De scala cantus loqueris, magister, at ex quot gradibus componatur, taces?
Si ad veterum monumenta, unde priori sermone digressi sumus,
nobis denuo redire liceat, inveniemus sane in columna
Video, magister, erectam scalam, video etiam seriem linearum, sed quid ad lineas ponatur nihil video. Si videres veterum cantus, nihil aliud videres quam lineas simplicibus punctis signatas, easque, incognita adhuc eorum arte papyracea, arborum corticibus incisas. Hac vero aetate, non solum lineae, sed etiam spatia signari debent. Itane veterum more, simplicibus punctis signanda erunt? Nequaquam amplius ita fiet. Nam Ioannes de Muris 1, eximius quondam philosophus et mathematicus, alias ad canendum notas invenisse nobisque tradidisse legitur. Fac ergo, venerande magister, ut videam notas a Mathematico nobis traditas ac usu receptas. 1 de Muris ] de Mours
Videbis omnino, sed non uniformes. Licet enim, ut priori sermone
dixeram tibi, in solo cantu figurali servanda sit temporis mensura,
ex qualitate notarum et signorum cognoscenda, est tamen
etiam in cantu
Video sat clare exhibitas notas cantus
Scribit
Multum, venerande magister, multum debemus Mathematico pro notis, multum Graecis pro inventis litteris; cui autem referendas grates censeres pro vocibus?
Is haud aliter, quam a Deo illuminatus, ad sex capita versus reflexione facta, totidem ex iis deduxit syllabas, quibus omnis in cantu nota apte exprimi posset, servata in reliquo Graecorum auctoritate, quod primae eorundem litterae . id est gamma sive G. iunxerit ut: deinde A. iunxit cum re: B. cum mi: C. cum fa: D. cum sol: E. cum la. Utrumque tam amico copulavit foedere 2, ut nec Graecorum derogaret authoritati, nec tyronum deesset facilitati. Nihilne amplius nostra dignum memoria celeberrimus Monachus reliquit?
Reliquit sane iussu papae Benedicti Octavi usitatum De clavibus loqueris, magister, et quam seram aperiant, non manifestas?
Manifestabo equidem tibi, quod claves aperiant syllabas sive voces,
quibus notae exprimi debeant, ut cognoscas quae nota sit ut,
2 foedere ] faedere
3 re, mi, etc. Hoc est claves sunt vocis formandae indices sive generales fuerint sive particulares. Duplices ergo claves generales et particulares docebis magister. Docebo omnino dicamque illas claves esse generales quae in exordio cantus et capite cuiusque scalae expresse signantur; particulares vero quae vel expresse non signantur, vel si signentur, vim generalis clavis non obtinent, ut accidit in cantu b-molli.
Dic ergo, magister, quot sunt claves Si de numero quaeris, Graeci quoties quinque lineis utebantur, semper duabus clavibus cantum praenotabant, nempe ad primam lineam .. id est G. et ad quartam F. vel F. et C. vel vero G. et C. Uti vides hic: Recentiores tamen, qui quattuor lineis utuntur, unicam tantum clavem signare solent. Sic nempe:
Observo 4, magister, in cantu Bene observas in cantu duro. In cantu tamen b-molli clavibus C. F. G. adiungi accidentalem b. Est enim unus cantus durus, b-mollis alter. Quare clavem b. vocas accidentalem? Quia haec semper associantur clavi C. signatae, vel non signatae sive accidat in linea, sive in spatio, ut vides hic: Video omnino pro cantu b-molli signatam duplicem clavem, sed quae erit generalis? 4 observo ] observa
Erit b. Quia cantus b-mollis desumit suam denominationem a clavi
b., dummodo b. non alicubi, et in parte tantum, sed per totum cantum,
et in capite Quid igitur dices, ubi b. non per totum cantum, sed alicubi tantum signatur? Dicam tunc litteram b. nec exhibere figuram clavis generalis, cantum vero principaliter esse durum, minus autem principaliter b- -mollem, adeoque mixtum, magis vel minus, prout frequentius aut rarius b. signabitur. Idem est, si cantus sit b-mollis, et alicubi ....quadratum signetur, mixtus erit. Sed quare hoc doces, da discipulo rationem? Quia musici et cantores utuntur b. rotundo, et quadrato non solum ad denominandum cantum, sed etiam ad significandas voces fictas obiter illapsas. Siquidem b. rotundum vocem fa, ex natura sua mollem, et quadratum vocem mi, ex natura sua duram repraesentet, vox igitur mi tibi dura datur, fa mollis mellificatur. Satis, venerande magister, satis miscuisti quadrata rotundis, dedisti durum cum molli, signasti claves. Iam, quaeso te, exple sitim meam, quomodo reliquas litteras suis in locis locare potero?
Hoc poteris ex sola clavi signata. Nam vides, quod claves invicem (excepta .) tribus tantum lineis distent. His vero cognitis facile alias litteras locabis, dummodo eas memoriter recitare sciveris. Experire me, meumque ingenium magister, si bonae indolis et animi docilis sim, si optimo magistro dignus discipulus! Recita ergo si potes, discipule, a clavi C. litteras sursum. C. D. E. F. G. A. B. C. Recita deorsum. C. B. A. G. F. E. D. C. Recita modo a clavi F sursum. F. G. A. B. C. D. E. F. Recita deorsum.
F. E. D. C. B. A. G. F. Recita tandem a clavi G sursum. G. A. B. C. D. E. F. G. Recita deorsum. G. F. E. D. C. B. A. G. Sat egregium modo profectus tui dedisti specimen, discipule, quo prodis nihil eorum, quae hactenus te docui, memoria excidisse tua. Festinemus ergo ad alia.
Silobod Bolsic, Mihalj (1724 – 1787) [1760]: Fundamentum cantus Gregoriani, versio electronica, 6772, ed. Jelena Knesaurek Caric [genus: prosa oratio - dialogus scholasticus] [numerus verborum] [silobod-bolsic-m-fundamentum.xml]. |
Zbirka Croatiae auctores Latini, rezultat Znanstvenog projekta "Digitalizacija hrvatskih latinista", dostupna je pod licencom Creative Commons Imenovanje-Nekomercijalno-Dijeli pod istim uvjetima 3.0 Hrvatska.
Za uporabe koje prelaze okvire ove licence obratite se voditelju projekta.