Croatiae auctores Latini: inventa |
domum | quaere alia! | qui sumus? | index auctorum | schola et auxilia | scribe nobis, si corrigenda inveneris! |
Si vis in lexico quaerere, verbum elige et clavem 'd' in claviatura preme. Bibliographic criteria: none (Omnes textus textus) Search criteria: ioanne Quod quaesisti inventum est in 146 locis.
1 2
Loci 1-146:1. Pavlovic, Pavao. Memoriale, versio electronica [page 6 | Paragraph | SubSect | Section] praedictarum, ego fui.
1384.
2. Pavlovic, Pavao. Memoriale, versio electronica [page 11 | Paragraph | SubSect | Section] se deviavit, et dominus Albertus electus prior, ductor dicti exercitus domini regis, in civitatem nonensem se reduxit. Et
3. Pavlovic, Pavao. Memoriale, versio electronica [page 14 | Paragraph | SubSect | Section]
4. Pavlovic, Pavao. Memoriale, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section]
5. Pavlovic, Pavao. Memoriale, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section] res idem vicebanus eodem die in duobus capsis clausis aftixis et sigillatis tribus sigillis, videlicet domini archiepiscopi praedicti, sui, ac nostrae communitatis, suo nomine, praesentibus nobis rectoribus et adiunctis, in monasterio Sancti Nicolai monialium de Iadra depositavit, praesente comite Ioanne praedicto.
1396
6. Pavlovic, Pavao. Memoriale, versio electronica [page 21 | Paragraph | SubSect | Section] ivi pro ambasciatore communis una cum ser Marino de Ginanis Sibenicum, pro tractanda unione cum Spaleto, Tragurio et Sibenico.
7. Pavlovic, Pavao. Memoriale, versio electronica [page 21 | Paragraph | SubSect | Section] 5. mensis aprilis factus fui rector Iadrae cum ser Ioanne de Soppe et cum ser Damiano de Begna.
8. Pavlovic, Pavao. Memoriale, versio electronica [page 22 | Paragraph | SubSect | Section] credentialibus exposuerunt eorum ambasciatam, videlicet quod domini rectores darent ex se eidem domino regi omnes culpabiles seu participes mortis quondam dominae Elizabeth suae socrus, et eos qui alium dominium introducere in Dalmatia
9. Pavlovic, Pavao. Memoriale, versio electronica [page 22 | Paragraph | SubSect | Section] quod domini rectores darent ex se eidem domino regi omnes culpabiles seu participes mortis quondam dominae Elizabeth suae socrus, et eos qui alium dominium introducere in Dalmatia
10. Pavlovic, Pavao. Memoriale, versio electronica [page 24 | Paragraph | SubSect | Section] quae est in contrata Sancti Michaelis.
1398.
dominus Ioannes de Marino miles, ser Marinus Slovi, ser Dessa Iacobi et eiusdem mensis die 22. ser Marinus de Martino, ser Duymus Andreae, omnes de Spaleto, creati fuerunt per maius et generale consilium Iadrae, de consilio civitatis Iadrae, existentibus rectoribus Iadrae ser Marino de Ginano, ser Ioanne de Fumatis et me Paulo de Paulo, licet supradictus ser
dotale se recipisse omnes trecentos ducatos, tamen non recipit nisi ducatos ducentos igitur, et examenat ser Gregorius de Zivalellis dictus Corizma.
quolibet.
fuit cometa in coelo.
remanente, reversa est Iadram et eodem die iam de sero, ipse dominus Lodovicus similiter applicuit.
veneris 12. mensis martii
Ego sum Gabriel, qui asto ante Deum I.
Angelus Domini stetit iuxta pastores, et claritas Dei cirumfulsit illos. Olim angeli ad
puniendum missi, nunc econtra canunt pacem in terra II.
Inter natos mulierum non surrexit maior Ioanne Baptista; qui autem minor est ex angelis,
maior est illo VII.
Apparuit autem illi angelus de cęlo confortans eum XXII.
IOANNES
fratres XIII.
Insufflauit et dixit eis: Accipite Spiritum Sanctum! Quorum remiseritis peccata,
remittuntur eis; et quorum retinueritis, retenta sunt. Discipulorum dignitas. Petro agnorum
et ouium cura committitur XXI.
De Ioanne: Sic, uel si, eum uolo manere, quid ad te etc. XXI.
PAVLVS AD ROMANOS
Centurionis fides et humilitas VII.
IOANNES
Hieremias in utero sanctificatus 167.
Propheta qui habet somnium, narret somnium, et qui habet sermonem meum, loquatur sermonemmeum uere 173.
Hieremias fecit uincula et cathenas captiuitatem Babylonicam designans 174.
De Ioanne Baptista: Ecce ego mitto angelum meum, et pręparabit uiam ante faciem meam etc. 216.
Ingratus. Agar ancilla opera Sarę, dominę suę, iuncta Abram, cum grauida facta esset, exprobrauit ei sterilitatem, calumniam reddens pro
XXVI.
Inuidia. Herodes quęrit animam pueri II. Improperant Domino, quod cum publicanis et peccatoribus manducat. Irrident, quod puellam suscitaturus dixit: Non est mortua, sed dormit. Pharisei dicunt: In principe demoniorum eiicit demonia IX. De Ioanne ieiunante dicunt: Demonium habet. De Domino manducante: Ecce homo uorax et potator uini et peccatorum amicus XI. Tentantes interrogant. Consilium faciunt, quomodo perderent eum. Non eiicit demones, nisi in Belzebub XII. Non ne hic est fabri filius XIII. Herodes decolauit
Ideo Dominus pręcipit, ne prohibeant illum qui nomine ipsius inuocato eiiciebat demonia, licet non sequeretur ipsum IX. Date quę sunt Cęsaris Cęsari et quę Dei, Deo XII.
Inuidia diaboli mors intrauit in orbem terrarum contra ipsum I. Tradito Ioanne recessit Iesus in Galilea. Docet in persecutionibus non expectare, sed cum inciderimus, manere I. De Domino dicunt: In furorem uersus est, et Belzebub habet
Iudas facta oratione committebat pugnam et parua manu magnas superabat copias 218, 220 .
Ionathas suis iam fugientibus orauit et reuersus in pręlium uicit 222 .
Iudei Ioanne duce cum Cendebeo conflicturi tubis sacris insonuerunt, ille fugit. Oratio
Neemię, cum de captiuitate reuersi sacrificarent 224 .
Heliodorus gazophilatium dirrepturus cęcidit exanimis;
oratione Onię sacerdotis surrexit
mecum XV. Qui perseuerauerit usque in finem, ut supra XXIIII. Mulieres
primę uiderunt Dominum post resurrectionem, quia perseuerauerunt ad monumentum XXVIII.
Passio Domini et humanitas. Nascitur in Bethlem II. Herodes quęrit animam pueri II. A
Ioanne baptizatur
animus liberalitatis
amittat mercedem, dum hominibus magis quam Deo placere studet.
Neque enim immerito Cratonem philosophum, dum Ephesi contemnendarum opum
ederet spectaculum, gemmas immodicę ęstimationis contundentem a Ioanne
apostolo reprehensum ferunt. Nam si pietati magis quam glorię studuisset,
nunquam profecto illas contriuisset, sed potius uenditarum precio
indigentibus succurrisset. Quam quidem sententiam et ipse postea est
deterreri, ut petenti aliquid non tribueret, dignissimus iudicatus est, cui
uineę Dei manu plantatę et mundi per Christum saluati cura regimenque
committeretur.
Non dissimile benignę liberalitatis exemplum de Ioanne, Alexandrino
patriarcha, ab his, qui uitam eius conscripsere, memoratur. Nam (ut aiunt)
cum aliquando mendico sibi obuiam facto sex nummos dispensatorem dare
iussisset, ille acceptis diuertit paululum de uia et
etiam futura prędicere, euentu haud incerto, ut super eo quoque
Helię prophetę spiritum requieuisse dicerent, cuius et nomen sortitus fuerat
et secutus propositum, Deo in solitudine seruiendo.
Rarissimum est, quod de Ioanne quodam relatum legimus. Dicitur enim, cum
primum ad eremum secessisset, tribus continuis annis sub cuiusdam saxi rupe
stans semper orasse, nunquam resedisse, tantum somni cepisse, quantum rectus
capere potuit; cibum
Polemius *corr. ex Polemus
rex baptizatus relicto regno apostolum sequitur; ut in paupertate
Christum adoret, qui in diuitiis et potentatu adorauerat diabolum.
Ephesii quoque fidem a Ioanne apostolo prędicatam recepturi, ut eam signis
approbaret, petierunt. Qui Christi nomine inuocato uetustum Dianę templum
ruere fecit, ut, in qua illi plus confidebant, minus pro ipsis ualere
intelligerent, quando quidem
ratus episcopum conductitios habere; qui sibi pręsidio essent, cum
ualidiore militum manu ad eum inuadendum profectus est. Sed et ipse simili
modo perterrefactus celerius abiit quam uenerat. Et quoniam putauit
ciuitatem cum Ioanne stare, furore percitus perrexit in Thraciam, coegit
exercitum et reuersus deuastabat Byzantinum agrum, etiam urbi proxima
incursans. Arcadius uero imperator molestiam hanc absque hominum cęde
auertere cupiens, cum ad
aiunt iis, qui
post baptismi lustrationem peccati maculam contraxerunt, gratię recuperandę
non esse locum. Petrus, de piscatore apostolus, iam carni et sanguini Domini
communicauerat, iam speciali priuilegio cum Iacobo et Ioanne eiusdem Domini
gloriam in monte uiderat, iam Iesum Dei Filium confessus fuerat, et tamen
Dominicę passionis tempore, dum homines timet, Deum negauit.
At quoniam post negationem amare fleuit, non solum
ne quam
ob causam consuetudine eius, qua sibi nihil dulcius neque suauius erat,
carere cogeretur.
Quid illud? Cum audisset, quod unus ex Discipulis conspiraturus esset
aduersus Dominum suum et a Ioanne quęreret, quis ille esset, quo eum animo
quęsisse crederemus? Nonne in ipsum protinus irruendi, ipsum membratim
discerpendi et in frusta concidendi laniandique, si cognouisset? Quando
quidem nec armatorum cohortem
resurrectionem Saluatoris
in eo apparuisse Euangelica ueritas docet. Cum igitur singulari cultu atque
obseruantia Dominum usque ad crucem prosecutus fuisset, mortuum quoque ac
sepultum quęrere non cessauit. Cucurrit una cum Ioanne ad monumentum, ut
citius cęteris uideret illum, quem cęteris ardentius amabat. Pręcurrit
quidem Ioannes, sed ante introiuit in monumentum Petrus, corpore tardior,
sed amore aliquanto feruentior.
se fecit. Sed nemo Legem putet
unicum exemplum, ut repudiet inuitam. Nescis enim, an sic uoceris, ut hic
uocatus est, singulari quadam uocatione, non communi. Quippe qui breui tanta
profecit sanctitudine ac scientia, ut sub Ioanne abbate monasterium
ingressus, in successoris eius Helię locum omnium suffragiis suffici
meruerit, cunctis pręlatus, qui uxori prętulerat Christum.
Ad Ioannem abbatem quendam seculari habitu hominem uenisse autor
Itaque non semper ex utensilium aliquo decore mens hominis
erit metienda, sed ex operibus potius uitęque conuersatione. Neque enim,
qualis quęque arbor sit, folia ostendunt, sed fructus.
Machetes abbas in Aegypto (sicut a Ioanne Cassiano traditum est) fratres
incusare solitus, quod uuam in faucibus tumentem tolerare non possent, sed
pręciderent, quod in cęllulis sagum haberent, quod secularibus hominibus
oleum pro medicamento consecrarent; duo
pedes eius sicut pedes ursi, et os eius sicut os leonis. Ac ne
plura huiuscemodi prosequi longum sit, flamma illa ad hoc tantum lucebit, ut
hęc uel his similia monstra obiiciat obtutibus impiorum. Etsi enim ista, quę
a Ioanne uel prophetis relata sunt, ad allegoricos sensus referri soleant,
nihil tamen obstat, quin ipsi impurissimi spiritus in hasce formas (uel
potius deformitates) uertere sese et possint et uelint, ut homines, quibus
semper
Italię regem, Arrianum, ne in interitum rueret
ęternum, sua tenere uis suusque ualuit potentatus. Quem solitarius quidam in
Lipara, Sicilię insula, Deo seruiens, in foueam illam, quę flammas eructat,
uinctum deiici uidit a Ioanne papa Symmachoque patritio, quos ille
catholicam tuentes fidem non multo ante occiderat. Merito ab
ipsis pręcipitari uisus est, quos ipse pręcipitatos in mortis ignominiam
putauit, dum martyrio
sint, qui gloriam ipsam uidentes exultant, si
hic similitudinem tantummodo eius uidens tam uehementer timuit.
Porro, ut iam perfectioris gratię utamur documentis, ipse Dominus noster
Iesus Christus coram Petro et Iacobo et Ioanne in monte transfiguratus
refulsit, ita ut splendorem illius cernentes futurę beatitudinis dulcedinem
degustarent et bonum est nobis hic esse dicerent. Nondum plene
gloriam eius uidebant, sed tantum quoddam glorię
uendundisque occupatum florentibus adhuc annis tantos in omni poeticae fecisse progressus ut non solum cum suae aetatis hominibus, sed cum ipsa plane antiquitate
conferri possit; persequerer nimirum singula, mi Ioanne, quae ego in tuis poematis audacter contra ueteres statura deprehenderim ni metuam ne aut plus paulo indulgere amori aut
pars calicis
eorum. Porro, quod plurimi ad inferna descendant nec inde
exire possint quodque prae magnitudine cruciatus mortem optent et mori
nequeant, partim ab Esaia discimus, ubi ait: Congregabuntur
congregatione unius fascis in lacum et claudentur ibi in carcere,
partim a Ioanne in Apocalypsi dicente: Quaerent mortem,
et non inuenient eam; et desyderabunt mori, et fugiet mors ab
eis. Quod postremo ibi serpentes bestiaeque habitent, id est
infensi humano generi spiritus, Dominus in Euangelio de aeterno inferni
igne loquens omnibus manifestum fecit, cum dixit:
adhibuerit.
Hoc est in causa. Quum nescio quo turbine quave procella violenter actus per tot
discrimina rerum tandem inops consilii et auxilii huc appulerim tuaeque Dominationis
beneficio hunc locum nactus sim, ubi perbenigne a venerabili magistro
seruasti bonum uinum usque adhuc,
id est usque ad sextam ętatem, quam sex hydrię figurabant.
Prima enim ętas fuit ab Adam usque ad Noe,
secunda a Noe ad Abraham,
tertia ab Abraham ad Dauid,
quarta a Dauid ad transmigrationem Babylonis,
quinta a transmigratione ad Ioannem,
sexta a Ioanne usque in finem seculi .
In hac igitur postrema ętate, in qua nos sumus,
aquę uersę sunt in uinum,
quia Scripturarum litteralis intelligentia
|
quam hominum opifex pręcipere?
Siquis tam prophana pręsumptione ducitur,
inter hereticos erit habendus |
et de fidelium coetu repellendus,
ne
sermo | quis potest eum audire?
Tales erant pharisei illi ac Legis periti,
quorum scelera cum argueret Dominus, coeperunt (ut Lucas ait)
fieret,
desertum incoluit.
ibi manens Christum baptizare meruit |
et de illo prophetare |
et ab illo testimonium accipere dicente:
De studio lectionis.
Caput XXIV
Igitur ad Scripturę diuinę studium omnes qui perfectionis iter ingredi cupiunt conuocamus |
cum Ioanne in Apocalypsi:
Dei,
sed is qui illud quod audit,
opere perficere contendit.
et hic quidem ex Deo est |
illi uero non ex Deo,
sed potius ex diabolo sunt,
qui diaboli obstinationem duritiam-que imitantur |
nec omnino a uitiis resipiscere quicquam pensi habent.
Itidem tibi diuini prędicatores cum Ioanne apostolo respondebunt,
si eorum monita contempseris,
dicentes:
sum.
in Domino misericordia circumdabit.
dum te poenitet,
dum speras,
dum precaris,
etiam sancti pro te orant,
angeli uota tua offerunt Deo |
Christus ipse pro te Patrem interpellat |
dicente Ioanne apostolo:
Castitas
Cęlebs pręterea et castus sit oportet Christi discipulus.
Virgo est |
et de Virgine genitus |
et a uirgine baptizatus,
quem sequeris.
ut-que quanti sit apud ipsum uirginitas scias ,
de Ioanne apostolo quia uirgo erat,
in Euangelio dicitur:
Discipulus ille quem diligebat
Iesus.
Nam licet Iesus etiam reliquos omnes diligeret,
de nullo tamen sic est expressum |
sicut
de diuitum turba sibi discipulos elegit Dominus,
sed de pauperum grege et egenorum.
Petrus,
Andreas,
Ioannes,
Iacobus |
piscatione uictum sibi quęrebant.
relictis retibus et naui secuti sunt Christum.
Ex his postea Petrus cum Ioanne cuidam claudo elemosinam petenti
respondit:
iniurię patientem timidum uocat,
ecclesię limen terentem hypocritam appellat,
subditos corripientem iracundum esse criminatur,
et quod uirtuti ascribere deberet,
hoc ad proxima ei uitia trahere nititur.
Tales erant illi qui de Ioanne neque edente neque bibente |
demonium ei inesse dixerunt.
et de Domino edente cum aliis ac bibente:
Ecce uorator et potator uini et publicanorum amicus.
certe nisi corde odisse desinis,
quanuis re atque opere non offenderis,
tanti criminis reus comprobaberis,
quantum mali ei optabis.
Cuicunque enim ex odio perniciem concupieris,
eius interemptor es |
dicente Ioanne apostolo |
inuicta calamitatum patientia,
in Dauide uindictę abstinentia,
in Salomone sapientia |
in prophetis ad arguendos reges animi magnitudo.
Petrus. Ioannes. Paulus
Inter apostolos quoque eminuit in Petro erga Dominum pietas,
in Ioanne puritas,
in Paulo charitas,
in omnibus ueritatis prędicandę studium patientia-que persecutionum.
Et cum ita sit,
tollitur omnino illa necessitas omnium pariter habitarum uirtutum una habita |
ab eo,
nec amplius quam dedisti.
et in Ecclesiastico:
Non te pigeat uisitare infirmum .
Non piguit illam quę mundi Dominum erat paritura,
montana ascendere,
cognatam adire,
ęgrotanti assidere,
quę grauida Ioanne Baptista tedia iam uicini partus patiebatur.
Quod si Dei mater hominis matri infirmę ministrauit,
nec te pudeat inferiores tua non solum ope,
sed etiam pręsentia consolari.
Captiuos quoque et in uinculis
|
nosse operęprecium erit,
nequis opulentię eorum inuidendo |
mores imitari decernat |
perdat-que Dei gratiam,
cum diuitias acquisierit.
Non est enim amator Dei,
quem non miseret pauperis.
dicente Ioanne apostolo:
mensę diuinę esse conuiuam,
sed magnificentius ab ipso mensę domino dignum iudicari,
ut sis conuiuarum inuitator et ad Sponsi nuptias conuocator multorum atque collector.
Cui hoc fuerit concessum,
dici de illo poterit quod de Ioanne Baptista fuit dictum:
non solum montes uel nubes uel cęli,
sed quę omnium nobilissima creatura est,
angeli Dei estis.
non naturę commercio,
sed officii dignitate.
Nuncius Dei angelus est,
nuncii Dei sancti prędicatores sunt.
Vnde sicut de Ioanne Baptista in Malachia dixit Deus:
prorsus delicti onere grauatam) et
ingredietur Aegyptum. Et mouebuntur simulachra Aegypti a facie eius.
Aiunt enim ipso Aegyptum ingresso simulachra deorum, quos Aegyptus
colebat, corruisse. Vaticinatur etiam de Ioanne, Domini pręcursore, dicens:
Vox clamantis in deserto: Parate uiam Domino, rectas facite in
solitudine semitas Dei nostri! Quin etiam, cum ipse Dominus a
Ioanne baptizaretur, Patris uocem ad eum de cęlo
colebat, corruisse. Vaticinatur etiam de Ioanne, Domini pręcursore, dicens:
Vox clamantis in deserto: Parate uiam Domino, rectas facite in
solitudine semitas Dei nostri! Quin etiam, cum ipse Dominus a
Ioanne baptizaretur, Patris uocem ad eum de cęlo lapsam, sicut in Euangelio
legimus, ita in hoc propheta audimus: Ecce, inquit, seruus meus,
suscipiam eum, electus meus, complacuit sibi in illo anima mea.
neque bibens, et dicitis: Demonium habet.
Venit Filius hominis manducans et bibens, et dicitis: Ecce homo uorax et potator uini,
publicanorum et peccatorum amicus. Conuincit eos in diuersę uitę sanctos iniusti
iudicii. Si enim asperius uiuendi modus displicet in Ioanne, cur in Filio hominis communis
reprehenditur? Si nec uinum nec siceram bibens et locustas tantum ac mel siluestre comedens
demonium habet, quare pane ac uino utens homo uorax et ebrius dicitur? Si in solitudine
habitans quasi Sathanę filius reputatur, quare Christus cum
crudelitatis in prophetas et in uiros sanctos.
In quo quidem ostendit nihil se timere uim insidiasque illorum, quando, quod illi inique
moliebantur, hoc ultro ipse passurus aduenerat, ut pro peccatis omnium satisfaceret. Vnde et
clamabat (sicut in Ioanne est scriptum): Nunc princeps huius mundi eiicietur
foras. Mundi princeps erat diabolus, cum late in omnes idolatras regnaret.
Qui tunc de eiusmodi regno est eiectus, cum gentes conuersę unum uerum Deum colere coepere.
ipso trahente exequimur.
Hinc iam Domini nostri cum discipulis conuersationem, qua paulo ante, quam ab impiis
supplicium pateretur, uti uoluit, erit nobis operęprecium consyderare.
Ante diem festum Paschę (ut in Ioanne legimus) sciens Iesus, quia uenit
hora eius, ut transeat ex hoc mundo ad Patrem, Pascha cum discipulis celebraturus hęc
dicit.
Sed quomodo ante diem festum Paschę,
Quęstio
paratus sum et in carcerem et in mortem ire. At ille (ut Lucas ait) dixit: Dico
tibi, Petre, non cantabit hodie gallus, donec ter abneges nosse me. Et in Mattheo
similiter dicitur: In hac nocte, antequam gallus cantet, ter me negabis. Itidem
in Ioanne: Non cantabit gallus, donec ter me neges. In Marco autem aliter
habetur: In nocte hac, priusquam gallus uocem bis dederit, ter me es negaturus.
Quęstionem ita equidem soluendam reor, quod alii
reuertimur in patriam, non terrenam, sed cęlestem, non temporalem, sed
ęternam.
Illic autem ubi conuenerat Iesus cum discipulis, iussit eos residere, donec ipse paulo
longius digressus preces offeret Deo Patri. Et assumpto Petro filiisque Zebedei Ioanne
et Iacobo abiit. Coram his coepit contristari et moestus esse dicens: Tristis est anima mea
usque ad mortem. Sustinete hic et uigilate mecum. Et progressus pusillum, procidens in faciem
suam orauit dicens: Pater mi **add. , si possibile *corr. ex
persoluat,
quanto nos magis diligit? Vna talis gutta satis erat ad eluendum humani generis peccatum, sed
ad testandam sui erga nos amoris magnitudinem, quicquid restabat in corpore, dispersit in
cruce.
Qualiter autem ab impiis comprehensus fuerit, quoniam a Ioanne accuratius copiosiusque
describitur, quid ille dicat, consyderemus.
Sciebat — inquit — et Iudas, qui tradebat eum, locum, quia frequenter Iesus
conuenerat illuc cum discipulis suis. Iudas sciebat hortum
quem iam pluries
insontem esse promulgarat, eum indumento exutum flagris diuerberauit, deinde spinis
pungentibus a militibus coronari arundineque percuti, alapis cędi et omnibus affici iniuriis
passus est, postremo, ut crucifigatur, sustinuit.
Sic enim in Ioanne est scriptum: Exiuit iterum Pilatus foras et dicit eis: Ecce
adduco (uobis) **add.
eum foras, ut cognoscatis, quia nullam inuenio in eo causam.
Exiuit ergo Iesus portans spineam coronam et purpureum uestimentum. Et dicit eis:
saluatus, alter condemnatus; saluatus, qui ad dexteram erat, damnatus, qui ad sinistram.
Dextri igitur latronis fidem poenitentiamque sequamur, si cum illo paradisum adipisci cupimus.
Leui autem obstinationem deuitemus, ne cum eo damnemur. Prosequamur reliqua!
In Ioanne legimus: Stabant autem iuxta crucem Iesu mater eius et soror matris eius
Maria Cleophę et Maria Magdalene. ****corr. ex Magdalenę
Quę
hic dicitur Maria Cleophę, alibi dicta est Iacobi. Fuit enim filia Cleophę et
a plurimis filius Dauid uocitatus est in Euangelio, cum
tamen ante tempora esset ex Deo Patre et in tempore ex Maria matre generatus, Deus ex Deo, ex
homine homo, unus tamen atque idem Iesus, omnium in se credentium redemptor omniumque
saluator.
De Ioanne autem Baptista, qui Domini
Ioannes Baptista
natiuitatem semestri spacio sua pręcessit natiuitate, dicitur in Euangelio: Et
tu, puer, propheta Altissimi uocaberis; pręibis enim ante
Iesum uenientem ad se, mente uidit, quod oculis uidere
non poterat, in homine humili diuinitatis maiestatem et ait: Ecce Agnus Dei, ecce qui
tollit peccata mundi. Hic est, de quo dixi: Post me uenit uir, qui ante me factus est, quia*
prior me erat. Sic in Ioanne est scriptum. Mattheus uero magis succincto sermone rem
constringit et Baptistam ita locutum refert: Ego quidem baptizo uos in aqua in
poenitentiam; qui autem post me uenturus est, fortior me est, cuius non sum dignus
calciamenta portare. Ipse uos
aliquis in peccatis? Credat et
baptizetur in Christo, et renouabitur in spiritu. Et sicut aquila, cum nouas induerit pennas,
altius euolat, ita baptizatus ad cęlestia contemplanda cupidius errigetur.
Multa diximus, nondum tamen hoc, quod Christo contigit, dum a Ioanne baptizatur, in
Scripturis ueteribus olim reuelatum fuisse monstrauimus. Ac ne in perquirendo plura, quam
necesse sit, tempus teramus magisque tedio simus lectori quam oblectamento, unum illud
memorabimus, quod Dauid in psalmis cecinit dicens: Vox Domini super aquas;
uere sabatum Domini sanctificat, qui a uitiis
abstinet et capessendis uirtutibus operam impendit.
Sed antequam ad reliquas eidem illatas iniurias ueniam, operęprecium erit uidere in
prophetis, qualiter suscepto baptismate et suggestionibus diaboli superatis et Ioanne carceri
tradito coeperit prędicare et docere in synagogis et apostolos sibi asciscere.
Ingressus est synagogam — ut in Lucę Euangelio est scriptum — et accepto libro reuoluit et
legit de Esaię uaticiniis, ubi dicitur: Spiritus Domini super me,
soluere, sed adimplere. Idem alibi:
Nolite arbitrari — inquit — quia uenerim pacem mittere in terram. Non ueni
pacem mittere, sed gladium. In Marco quoque ait: Eamus in proximos uicos, ut ibi
prędicem; ad hoc enim ueni. Et in Ioanne: Descendi de cęlo, non ut faciam
uoluntatem meam, sed uoluntatem eius, qui me misit. Et alibi: Ego lux —
inquit — in mundum ueni, ut omnis, qui credit in me, in tenebris non maneat. Ad
hęc singula respondendum puto, quod
eiecit, mensas nummulariorum euertit et in illos iratus: Scriptum
est — inquit — Domus mea domus orationis uocabitur, uos autem fecistis illam
speluncam latronum. Hoc a Domino bis factum sentit Augustinus, et primam quidem
eiectionem de templo a Ioanne descriptam, hanc uero secundam a cęteris tribus memoratam. Hoc
futurum prospexit Zacharias dicens: Non erit mercator ultra in domo Domini exercituum in
die illo. Hoc in psalmis prędictum fuerat dicente ad Patrem Filio: Tabescere me
fecit zelus domus
id est
pomorum hortum dicimus. In quem primus Redemptor noster ingressus est, ut se cęteris in ipsum
credentibus ingrediendi ducem atque autorem pręstaret.
Porro Iuda ductore aduenit cohors prętoriana, ut illum comprehenderet. Iesus uero — sicut in
Ioanne scriptum est — processit obuiam, interrogat, quem quęrerent. Respondent: Iesum
Nazarenum. Vbi autem audierunt dicentem: Ego sum, ueluti turbine repulsi
retrocedentes*** ceciderunt in terram. Quid hoc est nisi illud, quod olim contigit
Iudeis
Hi duo discipuli Petrus et Ioannes erant. Vterque diligebat Dominum, et quidem Petrus in
amore uidebatur flagrantior. Quam ob rem mirum uidetur, si Petrus magis quam Ioannes diligebat
Dominum, quod non magis a Domino diligeretur. Non enim sic de illo quemadmodum de Ioanne
dicitur: quem diligebat Iesus. Credimus autem eum magis fuisse dilectum, qui
titulo designator
Quęstio
dilectionis. Quęstionem hanc ita soluendam reor, ut dicamus multa incidere
Non sine mysterio id referre uidetur Euangelista. Vt quid
enim opus erat narrare, quis citius, quis tardius cucurrerit, cum ambo eandem* rem eadem die
peregerint? Videtur itaque huius Euangelii scriptor per hos duos designare uoluisse Iudeos et
gentiles, in Petro gentiles, in Ioanne concludens Iudeos. Hi enim primi in fide unius ueri Dei
incesserunt et uenturum quidem Messiam in Scripturis sibi promissum credebant. Sed cum
uenisset, non introierunt in monumentum iustę credulitatis, negantes ipsum, qui crucifixus,
mortuus et sepultus fuerat, et de
prędictus, in Euangelio inuentus et adoratus, tantummodo in cordibus infidelium
non habet, ubi caput suum reclinet. Aperit autem Dominus Scripturas non ignauis, non ocio
deditis, sed discendi cupidis, ut, cum didicerint et crediderint, in illis sibi habitaculum
paret, dicente Ioanne apostolo: Quisquis confessus fuerit, quoniam Iesus est Filius Dei,
Deus in eo manet, et ipse in Deo.
Et appropinquauerunt — inquit — castello, quo ibant, et ipse se finxit
longius
operationis contagione corrumpunt amittuntque boni mercedem, dum
plus mali perpetrando destinantur ad poenam.
Sed uidendum nobis occurrit, quomodo Questio hic Dominus eos
expectare iubeat Spiritum Sanctum ex alto mittendum, cum in Ioanne sit scriptum:
Insufflauit et dixit eis: Accipite Spiritum Sanctum. Hoc ita soluendum reor:
unum esse Spiritum Sanctum, sed bona eius plurima. Quando ergo insufflauit, tunc gratiam eis
contulit remittendi peccata atque retinendi. Sequitur enim: Quorum
Ionnes agnouit Iesum, sed primus Petrus ad eum
uenit. Significare mihi uidentur — ut ante diximus — duos populos, prępucii uidelicet et
circumcisionis. Lex enim et prophetę monstrabant futurum Christi aduentum; nos ab illis
suscepimus monstratum. Iuxta tropologiam autem in Ioanne figuratur fides, in Petro charitas.
Credendo enim cognoscimus Dominum, cognitum amando quęrimus. Pręcedit ergo fides cognitione,
charitas operatione. Fidei indicio charitas, charitatis actione indiget fides. Feruentior ergo
cęteris Petrus pręcessit nauigii cursum: uado
ut, quemadmodum ego feci, ita et uos
faciatis. Hoc autem, quod nunc Petro dicit: Sequere me, de morte, quam ei futuram
prędixerat, intelligi uoluit. Sequere me suspensus in patibulo, sicut et ego fui suspensus.
Quod etiam ipse Petrus intelligens ac iam de se certus, de Ioanne interrogat.
Sequitur enim: Conuersus Petrus uidit illum discipulum, quem diligebat Iesus,
sequentem, qui et recubuit in coena super pectus eius, et dixit: Domine, quis est, qui tradet
te? Conuersus Petrus Ioannem uidit sequentem, quem
autem dormierunt. Deinde uisus
est Iacobo, deinde apostolis omnibus; nouissime autem omnium tanquam abortiuo, uisus est et
mihi. Petro, nisi quando cum aliis fuit, apparuisse non scribunt Euangelistę, sed hinc
discimus. Vndecim autem apostolis uisum semel et iterum in Ioanne legimus, tertio in Marco.
Quingentis autem fratribus ostensum credimus Paulo, et eidem ipsi post omnes. Iacobo uero, qui
frater Domini appellatus est, apparuisse diuus quoque Hieronymus testatur in eo libello, quem de uiris illustribus inscripsit. Cum enim hic
Bithyniam, et non permisit eos Spiritus Iesu. Spiritus ergo Sanctus Spiritus etiam
Iesu est. Testis est et Paulus ad Galatas scribens: Misit — inquit — Deus
Spiritum Filii sui in corda uestra clamantem: Abba, Pater. Tunc etiam, cum Christus a
Ioanne baptizaretur, Spiritus Sanctus in columbę specie insedit uertici eius, et Patris uox
audita est: Hic est Filius meus dilectus. Si ergo Filius, et hęres. Ideo ait:
Omnia mea tua sunt. Spiritus itaque Sanctus non magis Patris quam Filii est
apud suos satis honesti, quorum quidem maiores, una cum Rhatislauo patria
extorres, Romam sese recaeperant atque studio antiquae patriae repetendae una
cum liberis ac coniugibus Belum in Illyricum proficiscentem sunt secuti. Eo
loci a Ioanne Tribuliensium pontifice regnique principibus, qui officii gratia
obuiam nouo regi frequentes progressi erant, loetis animis summoque honore
est excoeptus atque in oppidum Tribulium, quod sane ea tempestate pro captu
Illyrico satis
inquit, et
terra transibunt, uerba autem mea non pręteribunt . Omnia itaque
certissime fient, quę uel ab ipso uel ab apostolis, uel a prophetis prędicta
sunt. Omnibus ergo Christus Dominus uisibilis apparebit, dicente Ioanne in
Apocalypsi : Ecce uenit in nubibus et uidebit
eum omnis oculus, et qui eum pupugerunt . Videbunt enim eum et Iudęi
increduli, cognoscentesque Dei filium
cum potestate magna et
maiestate . Idem in Mattheo : Amodo
uidebitis Filium hominis sedentem a dextris uirtutis Dei et uenientem in
nubibus cęli . Et in Ioanne idem locutus
est: Amen, amen dico uobis, uidebitis cęlum apertum, et angelos Dei
ascendentes et descendentes supra Filium hominis . Ad tam grande
spectaculum
Iudicium erit super uiuos et mortuos, super mediocriter
bonos et mediocriter malos. Electi enim non ueniunt in iudicium, et impii iam
iudicati sunt. Omnes itaque resurgent, sed non omnes iudicabuntur. Sic enim in
Ioanne est· scriptum: Qui credit in eum, non
iudicatur; qui autem non credit, iam iudicatus est, quia non credit in
nomine unigeniti Filii Dei . In eodem
micantius fulgebit sol
ipse iustitię Christus Dominus noster? Cuius in morte transfigurati splendorem
apostolorum oculi ferre nequiuerint, cum eo perculsi in terram concidissent.
Lampas ergo immensi et ineffabilis fulgoris erit Christus, Ioanne in Apocalypsi
de beatorum Ecclesia dicente: et ciuitas non eget sole neque luna ut luceant
in ea . Nam claritas Dei illuminabit eam, et lucerna eius est Agnus. Quid
pręterea futurum? Elementa certe ipsa illo igne, quo
satis honesti, quorum quidem
maiores una cum Rhatislauo patria extorres Romam sese recaeperant, atque
studio antiquae patriae repetendae, una cum liberis ac coniugibus, Belum in
Illyricum proficiscentem sunt secuti. Eo loci a Ioanne, Tribuliensium
pontifice, regnique principibus, qui officii gratia obuiam nouo
regi frequentes progressi erant, loetis animis summoque honore est
excoeptus, atque in oppidum Tribulium, quod sane ea
aliam nuntiata iram in Venetos ob
eorum infidam societatem adeo accendit, ut statim consilium coeperit de bello cum
Hispano rege finiendo, quo facilius Venetorum iniurias ulcisceretur. Nihil enim regem
latebat eorum, quae Veneti aduersus Gallos in Italia moliti fuerant, Ioanne Laschare, qui
regii oratoris nomine apud Venetos id temporis agebat, omnia Venetorum consilia et callidissime explorante, et ad regem per occultos nuntios deferente. Itaque non modo pacem
cum Hispano composuit, sed etiam affinitatem contraxit, data illi in matrimonium sororis
suae filia. De
per se quoque in Venetos male animatum rogat, ut se
octingentorum equitum auxilio ad Bononiensem expeditionem iuuaret. Decreuerat
autem Iulius pontifex, quo Venetis aliena calamitate metum incuteret, ostenderetque se
iam coepisse res ecclesiasticas repetere, capto aut pulso Ioanne Bentiuola importuni
tyranni dominatu Bononiam liberare, atque iuri Romanae Ecclesiae urbem omnino
restituere, magis irae suae in ipsum Ioannem, incertum quam ob causam concoeptae,
indulgens quam ciuitati consulens. Nam Italiae ciuitatum ob
esse, ut omnium sermonibus passim laceraretur. Ille uero, ut erat peruicacis ingenii, opinionem de se hominum simul et
conscientiam spernens, magisque profani principis quam sacerdotis munus obiens, intra
paucos dies Bononiam deditione coepit, Ioanne Bentiuola, ubi ciuium suorum uoluntatem in pontificem inclinatam cognouit, fuga cum liberis suis elapso. Ferunt Bentiuolam
patriam relinquentem dixisse: Quantum mutauerint mores suos Romani pontifices uel
hoc exilium argumento erit. Diuus Gregorius, ne arma in Longobardos
uexare, asserens se Dei timore ab armis arceri; Iulium uero pontificem exercitum per sese ad oppugnandam Bononiam, quod nemo unquam pontificum fecisset,
duxisse. Quod ubi Venetis nuntiatum est, qui quidem malebant Bononiam a Bentiuola
quam a Romano pontifice teneri, uocato in senatum Ioanne Laschare, Graeco homine ac
Francorum regis oratore, multis uerbis expostulant eo quod rex, Veneto senatu inconsulto pontificem, Venetis infensum, in oppugnanda Bononia suis iuuisset auxiliis. Et
perinde ac eo facto societas uiolata esset, homines insolentissimi adiciunt haud
secernerent,
atque in dexteram transirent partem. Magna eorum pars una cum Ambrosio transiere,
metu magis pugnae instantis quam coniurationis poenitentia, et quia proprium rusticorum est in dimicatione ferocia magis quam fortitudine uti, et quia putabant iustum
exercitum esse cum Ioanne Abstemio Pestensibus inclusum muris. Itaque extemplo in
incertos sententiae signa illata, omnesque pariter non sine cęde in fugam coniecti.
Eodem quoque astu ac fortuna coniuratio Antonii cognomento Longi in agro
Colociensi disiecta est, de quo
Hungari, Tauruni dediti nuntio tanquam fulmine percussi; Turcarum studium conseruandi principes suos, unde;
extrema gaudii Salomonis luctus filii natu maximi extincti, et discordia domestica occupat; Turcae ad dissimulandum hunc moerorem in Iazyges Hungaros praedatum missi, a
Ioanne Scepusiensi primo congressu terrentur, et in Moesiam refugiunt.
Ita igitur
Taurunum amissum est. Quod quidem oppidum olim a Thracibus conditum, mox
ab Vcris, de qua gente alio loco diximus,
interpretatur aqua ex omnibus, quę
est aqua baptismi inter omnes optabilior, qua
a maledicto primorum parentum liberamur. Hęc aqua sponsa est Christi; quia nisi
Christo plena fide adhęserimus, baptisma nihil nobis proderit. Saulis autem filia
dicitur, quia a Iudeis coepit baptizante eos Ioanne et postea discipulis Christi, qui
et ipsi Iudei erant.
Dauid pro sponsa Michol numerat Palestinorum prępucia; quia Christus
incircumcisos conuersos baptismo purificat.
Saulem fugit; fugit Christus Iudeorum persecutionem,
mortuo pontifice maximo.
magno omnium
plausu, gaudio et letitia dat Malateste et oratio Germanis Inuictissimis ducibus presidium pro expugnanda Perusia, a qua et ipsi interfecto a pontifice eorum parente Ioanne Paulo credenti temere pontificis litteris, cui fidem dederat ne timeret mortem profugi fuerant. Qua facile potitus ex ea triumphat. O ingentem animi magnitudinem, o inuicti ducis Vires! Augustus septenio urbem capit dum Lucium Antonium insequitur. Huic uero biduo uictoria de tanta urbe data
multotiens cum Attila, rege Humnorum, feliciter pugnauit, ac Sebeslaum Gothos (ut idem inquit) apud Schodram oppidum strenue opprimentem et Sueropillum, principem Dalmatiae, qui, ut Platina meminit,
et Ioannes Stoicus ordinis praedicatorum Georgiusque Benignus Minorita, Ragusei, et Ioannes Staphileus Tragurita ac Ioannes Pelicarpus Sibenicensis Hieronymusque Priboeuius Pharius, germanus meus, ambo praedicatoriae familiae, cum Ioanne Arbensi ordinis diui Benedicti ac Paulo Paladino Phario, de quo infra mentio fiet, qui literarum monumentis perhennem sibi
gloriam uendicauerunt. Exstant nostra hac tempestate in humanis magni nominis uiri Thomas Nigro Spalatinus et Simon Begnius Iaderita ac
et Ioannes Quartus summi Pontifices.
alter quorum (quemadmodum Platina
placuit, ut, quanto latius extendi posset, extenderetur, in quo illud est potissimum spectatum, ne ab hoste circumveniremur. Deinde divisus est universus exercitus in duo agmina. In primo agmine duces belli erant nullo certo loco, sed ubi res postulasset, dextrum eius cornu banus Croatiae cum Ioanne Tahy, sinistrum, quod wayvodae Transsylvaniae, si adesse potuisset, designatum fuerat, Petrus Pereni curabat. Erant in hoc priori agmine plures ex primoribus, in quibus Antonius Palochy, Franciscus Homonnay, Gabriel Pereni, Thomas Zechy, Andreas Bathory, Emericus Czibak et plures alii.
Transilvanie ex favore occulto in animis
Hungarorum per totam Hungariam sparso. Etiam Ferdinandus habita corona regni a Petro Perenÿ in Alba
Regali in solennibus comitiis et ipse coronatus fuerat. Joanne porro in Polonia exulante rex
Poloniae rursus concordiam tentat, sed
et Ecclesiasticam, commutare in summam et hominibus perniciosam iniustitiam. Sic et Isaias cap. 5 inquit: Vae vobis, qui mutatis dulce in amarum, et amarum in dulce: id est, qui veram quidem doctrinam damnatis, falsam autem laudatis ac defenditis. Apocalypsis 10, dicitur liber a Ioanne devoratus, in ore quidem ei fuisse dulcis, sed in ventre amarus: quo significatur, gustum gratiae ac Christi sua quidem natura dulcem esse, sed postea habere comitem nimis acerbam crucem. Vide de hac voce aut phrasi in voce FEL.
AMBULARE, per metaphoram significat
eorum praescripta: Psal. 49. Ambulare in statutis gentium, Levit. 20. pro, secundum. Ambulare in luce, aut ut filii lucis,
et dum lucem habetis: et contra, in tenebris, quod crebrum est in Ioanne, Paulo et Prophetis: significat pie vivere, et cognitionem Dei habere. contra, Inordinate ambulare, pro, parum pie ac honeste vivere, 2. Thess. 3. Ambulare in sapientia, Coloss. 4. pro, sapienter Ambulare in veritate et iustitia, 1 Regum 2 et 3. pro, vere, syncere, iuste. Ambulare in
dicit de stupore et metu orto, Cor ad genua decidere: et Germani vulgo, Es entfiel ihnen das herz. Exitus urticae, pro urticeto, ubi libenter urticae crescunt. Sophon. 2 Erunt exitus urticae: id est, desolabuntur, et crescent ibi urticae, ut solent in ruinosis aedificiis. Christus saepe in Ioanne inculcat, se exivisse a patre: id est, ab eo missum, ut carnem assumeret, et tota illa legatione, qua genus humanum redemit, perfungeretur. Posses tamen et de generatione intelligere. Longe aliter dicitur exire Cain a facie Domini. id est, excidere a favore et gubernatione eius, ut non sit
quia doctores quasi Patres, auditores vero quasi ab eis geniti habentur: ut et Paulus loquitur. A `minore ad maiorem, aut contra, simpliciter significat omnes, non exclusis parvis aut magnis: Ieremiae octavo, 31, 42. Actor. octavo et vigesimosexto. Qui est minor in regno caelorum, maior est Ioanne: Matthaei 11. Christus ibi vocat se minorem aut minimum in regno caelorum, vel opinione hominum, qui leviter de eo sentiebant, statuentes eum nequaquam Ioanni comparandum esse qui Hebraismus est usitatus. Vel, quia venit ministrare, et non ministrari: vel denique propter exinanitionem.
Mulier vocatur, et Virgo a Christo: et Rebecca Gen. 24, antequam esset sponsa Isaaci. de qua significatione disserit August. ad Honoratum, et Orig. super Levit. 12. Hieronymus videtur diversum sentire, cum ideo dicit Christum non comprehendi illo dicto, Inter natos mulierum non surrexit maior Ioanne: quia ipse sit de Virgine, non de Muliere natus. sed recte in Annotationibus Erasmi super idem dictum refutatur. Mulier nomen etiam imbecillitatem, aut fragilitatem quandam simul denotat. Non sine causa igitur in descriptione humiliationis filii Dei Gal. 4 dicitur, Misit filium suum
et Ionathan vertit, quod in legibus peregrinorum ambulaverint: et sicut tempore Christi suam Theologiam maxima ex parte ad Philosophiam attemperaverant. Natos ergo expone, vel de inventionibus ac malis artibus gentilium, vel etiam de ipsis magistris earum. Inter natos mulierum non surrexit maior Ioanne Baptista: i. inter filios aut natos ex mulieribus.
NASUS: suprâ in NARIBUS.
NATARE facio lectum meum omni nocte: Psal. 6, hyperbole est, de multitudine lachrymarum. Natare facere aquas super faciem alicuius, est eum
ריק, [?:--de ] deductum illud est, significat vacuum et inane. [?: ] ipsum postea reperi a quibusdam annotatum. Quidam nuper balatronem est interpretatus: quam recte, [?:-p-e ] viderit. Matthaei interpretatio Hebraica recens a Ioanne Tillio in lucem edita, legit
et fructib. bonis, absque diiudicatione, sine simulatione. Porro quod Matt. cap. 11 et Luc. 7 ait, sapientis esse iustificatam a filiis suis omnib: id ex praecedentib, recte exponi potest, ubi refert Lucas, omnem populum et publicanos iustificasse Deum, audita concione Christi de Ioanne. ubi Sapientia est vera doctrina ac [?: ] gio, quae ab omnibus suis filiis, id est, germane ad eam pertinentibus iustificata tunc est: id est, agnita, accepta, laudata ac celebrata, ut vera ac pia. Sic in Evangelistis sapientia Salomonis et Christi eorum doctrine vocatur, et in
surgendo et mittendo. Sic et de doctore dicitur Ierem. 32, Cum docerem eos mane surgendo et docendo. Surgere aliquando exoriri, aut succedere significat, Exod 1, Surrexit interim rex novus. Luc. 7, Surrexit pro piam magnus inter nos. Matth. 11, Inter natos mulierum non surrexit maior Ioanne Baptista. Num. 32, Surrexistis [?: ] pro patribus vestris. Deut. 34, Non surrexit ultra propheta sicut Moyses in Israel. Surgere aliquando significat vincere, aut florere: sicut et verbum Stare, contra autem, Iacere. Iosuae 7, Non poterunt amplius filii [?:
caro factus aut incarnatus est. Loca praecipua huius significationis sunt in primo capite Evangelii Ioannis, et in primo eiusdem epistolae: ubi dubium prorsus non est, significare secundam divinitatis personam. Valde autem dubitari ac disputari a doctis solet, qua de causa sit sic filius Dei a Ioanne nominatus. Quaerunt enim alii, in Graeca voce ac lingua causam istius appellationis, eoque usitata eius significata recensebo. Hieronymus in Epistola ad Paulinum, complures eius significationes recenset: ut sunt, sermo, verbum, oratio, ratio, sapientia, computus: quarum unam quanque
non dubito esse absconditum mysterium. Aliqui volunt eam rationem etymologiae huius ostendere, quod cum Scriptura testetur omnia per filium esse facta, initio Genesis in descriptione creationis narretur, Deum dicendo omnia creasse. putant igitur illud ipsum dicere, esse filium Dei: eoque illum a Ioanne vocari logon, verbum. Verum contra ingens incommodum sequetur ut eadem ratione etiam alias, cum Deus aliquid dixisse legitur, necesse erit consimiliter illud (DICERE) de filio intelligi: unde plura absurda ac errores orientur. nam saepe ipsemet filius loquitur. sic et Paulus ostendit,
sunt diversa. Bono zelo accensus est Christus, quando templum repurgavit a mercatoribus, eorum mensas et cathedras evertendo. Eodem Phinees adductus, foedissime scortantes confodit. Quid ediverso malus efficiat, in Paulo videre possumus, qui propter zelum Ecclesiam Christi persequebatur. Et in Ioanne scribitur, tempus fore, quando arbitrabuntur se obsequium praestare Deo, qui Christum fideles affligent. Petrus etiam immoderato zelo accensus gladium eduxit, ut eos caederet, qui manus iniecerant in Christum. Est et alia differentia. Malus zelus odium parit, bonus vero maxime coniunctam
vescatur, Ioan. 4. Sic alibi eos accusat, quod non intelligant parabolam aut similitudinem seminis, cum omnes parabolas eos intelligere oporteret. In fine Ioannis accusantur, quod non intellexerint interrogationem, aut etiam ipsam interrogativam pronunciationem, et sermonem conditionalem, cum de Ioanne ad Petrum dicit: Si volo eum sic manere, quid ad te? Conditionalem enim et interrogativam orationem pro simplici et asservativa accipiunt, perinde ac si dixisset, Volo eum sic manere: aut, Non moritur. Exigit igitur Christus, ut tum vocum significata, tum et omnigenos tropos ac figuras
EXPLICATIO.
Quod Ioannes Evangelista narrat, ingressum Dominum Iesum cum discipulis suis in hortum, non continuo factum est, cum eius illa finita esset oratio: de cuius verbis ait, Haec cum dixisset Iesus. Sed alia quaedam sunt interposita, quae a Ioanne praetermissa, apud alios Evangelistas leguntur: sicut apud hunc inveniuntur multa, quae alii similiter in sua oratione tacuerunt. Quomodo autem omnes conveniant, ne veritati quae per alium promitur, ab alio repugnetur, credas, antequam scias, sive id in hac vita possit, sive per aliqua
vocatur vinum. 2. Petri I. Iustum esse arbitror, donec sum in hoc tabernaculo, ut admoneam vos: sciens, quod cito erit depositio tabernaculi mei. Ubi, Esse in tabernaculo hoc, vivere. Deponere aut tabernaculum, mori significat. Vallis visionis, filia Sihon pro Ierosolyma: Discipulus dilectus pro Ioanne: Filii Zebedaei, pro Ioanne et Iacobo: Apostolus gentium, aut vas electum pro Paulo: pater mendacii et homicidii, pro diabolo.
De Allegoria, aenigmate, et proverbio, in Capite de modo legendi sacras Literas dictum est. Tantum illud forte adiici posset, in quo isti
Iustum esse arbitror, donec sum in hoc tabernaculo, ut admoneam vos: sciens, quod cito erit depositio tabernaculi mei. Ubi, Esse in tabernaculo hoc, vivere. Deponere aut tabernaculum, mori significat. Vallis visionis, filia Sihon pro Ierosolyma: Discipulus dilectus pro Ioanne: Filii Zebedaei, pro Ioanne et Iacobo: Apostolus gentium, aut vas electum pro Paulo: pater mendacii et homicidii, pro diabolo.
De Allegoria, aenigmate, et proverbio, in Capite de modo legendi sacras Literas dictum est. Tantum illud forte adiici posset, in quo isti tropi in sacris Literis a
varii generis: ut Rom. 9, Quid igitur dicemus? Quod gentes, etc. Quare? quia non ex fide, etc. Num iniustitia est apud Deum? Absit. De hac re disserui in Anthypophora et Dialogismo. Aliquando tantum interrogatio interrogationi opponitur. Sicut Christus Pharisaeis de Ioanne, et Paulus Rom. 3, Num Deus est iniustus? Quomodo iudicabit mundum? Peculiaris vero quaedam gradatoria interrogatio est illa Rom. 10. ubi semper ab effectibus ad causas regreditur, donec tandem ad ultimam causam pervenieus sibimet respondet, totamque illam gradationem concludit.
omnia vincula ruperit. Alii Evangelistae etiam a consequenti replent narrationem: quia adeô saevus fuerit, ut nemo sit ausus illac iter facere, etc.
Talis forma loquendi crebro reperitur in Prophetis, et etiam in Evangelistis, praesertim in Ioanne, de cuius sermone postea dicetur proprio Capite.
De illa forma pleni sermonis, cum aliquid primum breviter proponitur, deinde id idem copiosius explicatur, in capite de Ordine sententiarum dictum est. Ad hanc sermonis formam forte et illud referri potest, quod
qui in mundo est: pro, Deus et diabolus. In aliquo esse, et ex aliquo esse, crebro repetit: ut ex Deo, ex mundo, ex satana esse, aut in maligno esse, ex veritate esse, Venire a patre, redire ad eum.
Demonstrativum pronomen, Hoc est, et In hoc est, crebro iteratur in Ioanne evidentiae et certitudinis gratia. Haec est vita aeterna, ut te agnoscant verum Deum, et quem misisti, Iesum. Vel, Hoc est iudicium, quod lux venit in mundum, et homines magis dilexerunt tenebras quam lucem. Hoc est opus Dei, ut credatis in eum, quem misit. Haec est voluntas patris,
mens, et malus animus? Non certe quoddam abstractum aut actionem ibi vox Corruptio significat: sed ipsam rem corruptam et perversam Deoque inimicam et adversam, nempe malam mentem, et malum animum.
Peccatum est id quod pugnat cum Deo, et cui Deus vicissim irascitur, teste Ioanne, et communi nostrarum Ecclesiarum sententia. Certe, si quis alius, Philippus hanc definitionem vehementissime et saepissime inculcat. Totus vero homo animalis vetus, aut non renatus, sic pugnat cum Deo, praesertim vero ipsa ratio aut rationalis anima. Quod Confessio, Apologia, et Philippus,
si quid tale esset in Ecclesia a Christo relictum ac institutum, non tantum multae historiae de eo testarentur, sed etiam ipsi Apostoli ad tales Cabalas et Masoret nos ablegarent. Extarent etiam proculdubio integra volumina, sub talibus forte titulis: Expositio Scripturae sacrae a Paulo, Petro aut Ioanne divinitus accepta et Ecclesiae tradita, aut per manus Ecclesiae commendata. Nam profecto tantum thesaurum sanctissimi illi viri in primitiva Ecclesia non neglexissent, qui etiam sua aliorumque non semper maximi momenti scripta aut epistolia conservarunt. Verum contra, non tantum non
scandalum quod diligenter cavendum 9. 10. scripta omnia ad Christum referri 102. sophistica cavenda 104. sponsi et sponsae qui et quae 112
Livii locus 288
quomodo fiat 173. 174
repetitionis energia 373
ad Repetitionem rhetoricam quid pertineat 258
repetitiones ad sententiarum ordinem quomodo referantur 255. apud Hebraeosuariae. ibid. crebrae in Ioanne 301
repetitiones etymologicae 255. in sacris literis usitatissimae 261
repetitiones in Scriptura quales 282. ob quas caussas fiant 255. quae pluribus aut diversis rebus fiant 256. rhetoricae 255. 256. syntacticae 255
saepe accidat 226
Sententiae aliae aliis universaliores 320. contrariae quomodo conciliandae 225. cur in profanis scriptoribus facilius, quam in sacris iudicari possint 179
Sententiarum abundantia 205. appendices non paucae in Ioanne 302. contractio in sacris 228. ordo 242. ordo qui maxime naturalis 244
ad Sententiarum scripturae connexionem observandum quid necessarium. ibid.
sententiis brevissimis cur veteres res maximas complecti sint
bona libertas, sit pax, sit copia frugum.
istarum
Octavarum
inseri solita sit; idcirco ad id breviter sic respondendum duxi: posteaquam
enim facta praedicta clade Mohachiensi, Regnum Rege orbatum, partim a Ioanne
Rege assumptum, partim autem Divo quondam Ferdinando Imperatori et Regi
delatum, in diversas partes distrahi coeperat; atque tam hinc, quam illinc,
variae violentiae, bonorum occupationes, et reliqua violentiarum genera
vox, et scientia queat. Quem quidem, canendi morem, sui saltatio etiam admixta est, non temere usquam alibi gentium reperias hoc tempore. Sane usurpatum veteribus Hetruscis (ut antiquiores Atheniensium a Daedalo institutos choros, aliosque eiusdem aui praeteream) decendialis illa rusticatio a Ioanne Boccacio celebrata declarat, in qua et praecinentes choragos, et caeteram omnem turbam excepta a praecentoribus carmina cum suis modis, ac numeris iterantem, inque choreas, ac saltationes effusam obserues. In hoc autem genere carminis adeo fertilis Palmottae vena fuit, ut
Ad haec
(pace eiusdem Lucii) ex ipsius vulgatis
Tininiensi Regni Croatiae esse patet, ut B. Quod et instrumento Trimetalis Confinii comprobatum est; ut in Croatia super Montis Debello Bërdo dicti supremo cacumine Confinia concurrant: Abrahamo Effendi, Capigi Bassa, et Osmane Aga Portae Otomanicae, nec non Ioanne Grimani Savio, Reipublicae Venetae, Legatis Commissariis praesentibus et consentientibus conclusum est. Quod non parvum ad validum Fidei testimonium, valorem facit; ubi ultimi Partium earum Acquisitores, quo Terrae Gentisque nomine Provinciam occuparunt, eodem etiam cesserunt; videlicet
Maximil. Cholich,
Francis. Simanovich, Maximil. Verhovacz, Francis. Millassin, Iosepho Petrovich, Franc.
Lehnau, Antonio Kukecz, Mathia Kyrinich, Emerico Raffay, Ildef. Karvanchich, Francis.
Werneda, Iosepho Mikoczy, Stephano Dombay, Ignatio Szentmartony, Iosepho Mihaly, Ioanne
Vitkovich
Praesentibus item a latere
Martino Szabolovich
et
Stephano
est jure haereditario a
Portugallis in signum gratitudinis ob servatum regnum a jugo Castilianorum; bellum tamen cum
Castilianis usque '399. protractum est; eo anno pax quidem coaluit, sed etiam post eam renovatum
est bellum et duravit usque 1411, et tunc finalis pax coaluit cum Ioanne 2‑o rege Castiliae et
Iohanne Notho, qua pace Castiliani in perpetuum renunciarunt suo juri in Portugalliam; hic
Iohannes multum contulit ad fortunam suorum, navigationem valde fovit, ipse indicavit
navigantibus viam in Indias orientales, quamquam sub eo adhuc non detegerunt
et interceptus est, et per 15 menses retentus est donec non 100,000 marcarum argenti se
redimeret; interim domi Ioannes frater, qui provincias administrabat fratris sui, usurpavit
regnum seque regem obtrusit fratremque nec admisit; exarsit ergo bellum, in quo Richardus fracto
Ioanne regnum suum, sed desolatum recepit; sed in Gallia eo peius stabant negotia; Philippus
enim domum rediit, Normanniam invasit; expeditionem ergo suscepit in Gallos eosque reppulit ex
suis provinciis, sed in obsidione oppidi exigui sagitta vulneratus perivit anno 1199.
est; sub exitum saeculi sexti
frequentiores missi sunt missionarii tempore heptarchiae ad Angliam, qui adhibito omni conatu
reduxerunt religionem Christianam per totam Angliam; pontifices non contenti potestate
spirituali quaerebant etiam jura temporalia, praecipue regnante Ioanne Sine Terra, qui multa
concessit Inocenti 3--o pontifici; multosque reditus et taxas sibi reservarunt pontifices,
hinc 1376. repraesentationes factae sunt a statibus contra has exactiones pontificum; ad
extremum publice praedicare coeperunt contra hos abusus; Viklefus prius
Portugallia aeque ac Hispania duplici exercitu opus habet, campestri et
maritima; saeculo 16. formidabilis fuit classis Portugallorum, sed adtriti per Hispanos,
Belgas vix tot habuerunt naves quibus ad tuendos limites suos opus fuit.
Martecchini typis vulgata. Altera editio nonnullis mutatis, omissis, et additis Zagabriae anno 1844 subsequuta est, Ludovici Gay typis edita. Animadvertendum est tamen, quod duorum librorum loco, quos supplevit Petrus Ignatius Sorgo, duo alii suffecti in illa secunda editione fuerunt a Ioanne
Mazuranich dictae urbis cive, non sine laude exarati. Binae inde italicae versiones secundum textum Ragusinum prodierunt in lucem, quarum altera versu soluto omnimode libera, et pene ut periphrasis habenda anonymi auctoris, quae tamen communiter Nicolao Giaxich
in poesi illyrica exercitationes, et postquam sibi quodammodo Gondulae stilum, et metrum adscivisset, evasit Sorgus magis idoneus, quam quivis alius ad Osmanidis lacunas implendum. In hoc arduo, et, uti dicam, improbo labore fuit ille potenter, et solertissime a vice-secretis ragusinae reipublicae Ioanne Volanti adiutus, viro ad primum eruditissimo, et ob meliorem Osmanidis lectionem et correctionem optime merito. Nec advertenda videtur obiectio, quae a Zagabriensis textus editore Vikoslavo Babukich fuit in medium prolata, Sorgum videlicet ab historica facti veritate recessisse, quatenus
Marulic, Marko (1450-1524) [1480]: Repertorium, versio electronica, Verborum 315700, ed. Branimir Glavicic [genus: prosa oratio - loci communes] [numerus verborum] [marul-mar-repert.xml].
Sizgoric, Juraj (c. 1445-1509?) [1487]: Odae de apostolis, versio electronica, 526 versus, verborum 2640, ed. Veljko Gortan [genus: poesis - oda; prosa oratio - epistula] [numerus verborum] [sisgor-g-odae.xml].
Marulic, Marko (1450-1524) [1496, Split]: De institutione bene vivendi per exempla sanctorum, versio electronica, Verborum 186963, ed. Branimir Glavicic [genus: prosa oratio - tractatus] [numerus verborum] [marul-mar-inst.xml].
Crijevic, Ilija (1463-1520) [1502, Dubrovnik]: Oratio funebris in Joannem Gotium (fragmenta), versio electronica, Verborum 775, versus 2, ed. Darinka Nevenic Grabovac [genus: prosa - oratio; prosa - oratio funebris] [numerus verborum] [crijev-i-gotius-1502.xml].
Marulic, Marko (1450-1524) [1510]: Quinquaginta parabolae, versio electronica, Verborum 13330, ed. Branimir Glavicic [genus: prosa oratio - parabola] [numerus verborum] [marul-mar-quinqu.xml].
Andreis, Franjo Trankvil (1490-1571) [1515]: Epistolae III, versio electronica, Verborum 975, versus 33, ed. Neven Jovanovic [genus: poesis - elegia; prosa oratio - epistula] [numerus verborum] [andreis-f-epist.xml].
Marulic, Marko (1450-1524) [1516]: Evangelistarium, versio electronica, Verborum 155872, ed. Neven Jovanovic [genus: prosa oratio - tractatus] [numerus verborum] [marul-mar-euang.xml].
Marulic, Marko (1450-1524) [1517]: De Veteris instrumenti uiris illustribus, versio electronica, Verborum 29840, ed. Branimir Glavicic [genus: prosa oratio - vita] [numerus verborum] [marul-mar-vir-ill.xml].
Marulic, Marko (1450-1524) [1519]: De humilitate, versio electronica, Verborum 81625, ed. Branimir Glavicic [genus: prosa oratio - tractatus] [numerus verborum] [marul-mar-humil.xml].
Crijevic Tuberon, Ludovik (1458-1527) [1520]: Commentariolus de origine et incremento urbis Rhacusanae, versio electronica, Verborum 5404, ed. Vladimir Rezar [genus: prosa oratio – historia] [numerus verborum] [tubero-comm-rhac.xml].
Marulic, Marko (1450-1524) [1520]: De ultimo Christi iudicio sermo, versio electronica, Verborum 16879, ed. Branimir Glavicic [genus: prosa oratio - sermo] [numerus verborum] [marul-mar-ult-iudic.xml].
Crijevic Tuberon, Ludovik (1458-1527) [1522]: Commentarii de temporibus suis, versio electronica, Verborum 118743; librorum 11, capitum 165, ed. Vladimir Rezar [genus: prosa oratio - historia] [numerus verborum] [tubero-comm.xml].
Marulic, Marko (1450-1524) [1522]: Tropologica Dauidiadis expositio, versio electronica, Verborum 5871, ed. Neven Jovanovic [genus: prosa oratio - expositio] [numerus verborum] [marul-mar-trop.xml].
Severitan, Ivan Polikarp (1472 - c. 1526) [1522]: Feretreidos libri tres, versio electronica, 807 versus, verborum 8510, ed. Neven Jovanovic [genus: poesis - epica] [numerus verborum] [severitan-ip-feretr.xml].
Pribojevic, Vinko (mortuus post a. 1532) [1525, Hvar]: Oratio de origine successibusque Slauorum, versio electronica, verborum 14680, ed. Veljko Gortan [genus: prosa oratio - oratio; poesis - epigramma; poesis - carmen] [numerus verborum] [pribojev-v-or.xml].
Bunic, JakovCortonus de Vtino Minorita, BernardinusPetrus GalatinusColonna Galatino, Pietro (1469-1534; m. post 1539.) [1526]: De vita et gestis Christi, versio electronica, 10155 versus; verborum 68245, ed. Neven Jovanovic [genus: poesis - epica] [numerus verborum] [bunic-j-vgc.xml].
Brodaric, Stjepan (1490-1539) [1527]: De conflictu Hungarorum cum Solymano Turcarum imperatore ad Mohach historia verissima, versio electronica., Verborum 959, ed. Arnold Ipolyi [genus: prosa oratio - epistula; prosa oratio - historia] [numerus verborum] [brodaric-s-mohach.xml].
Vrancic, Antun (1504-1573) [1532]: Memoriale Antonii Verantii de statu rerum Hungaricarum a morte regis Ludovici II. usque ad finem anni 1529, versio electronica, Verborum 1364, ed. Bessenyei Jozsef [genus: prosa oratio - historia] [numerus verborum] [vrancic-a-memoriale-1532.xml].
Vlacic Ilirik, Matija (1520-1575) [1581]: Clavis scripturae sacrae, pars prima, versio electronica, 600000 verborum, ed. Neven Jovanovic [genus: prosa - tractatus; prosa - vocabularium; poesis - elegia; poesis - epigramma] [numerus verborum] [flacius-m-clavis-1.xml].
Vlacic Ilirik, Matija (1520-1575) [1581]: Clavis scripturae sacrae, pars secunda, versio electronica, 600000 verborum, ed. Neven Jovanovic [genus: prosa - tractatus; prosa - vocabularium; poesis - elegia; poesis - epigramma] [numerus verborum] [flacius-m-clavis-2.xml].
Pir, Didak (1517 – 1599) [1596]: Cato minor, sive disticha moralia, versio electronica, versus 5366, verborum 40443, ed. Neven Jovanovic [genus: poesis - carmen; poesis - elegia; poesis - epigramma; poesis - ode] [numerus verborum] [didacus-p-cato.xml].
Kitonic, Ivan (1561-1619) [1619]: Directio Methodica processus iudiciarii iuris consuetudinarii Inclyti Regni Hungariae, versio electronica, 154 versus, verborum 69145; 12 epigrammata, 12 capita, ed. Neven Jovanovic [genus: prosa oratio - tractatus] [numerus verborum] [kiton-i-dir-meth.xml].
Gradic, Stjepan (1613. — 1683.) [1670]: De vita, ingenio, et studiis Junii Palmottae, versio electronica, 3196 verborum, ed. Neven Jovanovic [genus: prosa - vita] [numerus verborum] [gradic-s-palmottae-vita.xml].
Ritter Vitezovic, Pavao (1652–1713) [1700, Zagreb]: Croatia rediviva, versio electronica, 68 versus, verborum 7054, ed. Zrinka Blazevic [genus: prosa oratio - historia; poesis - elegia] [numerus verborum] [vitezov-ritter-p-croatia.xml].
Ritter Vitezovic, Pavao (1652–1713) [1700, Zagreb]: Dissertatio regni Croatiae, versio electronica, Verborum 780, ed. Zrinka Blazevic [genus: prosa oratio - historia] [numerus verborum] [vitezov-ritter-p-diss.xml].
Skrlec Lomnicki, Nikola (1729-1799) [1749]: Operum omnium tomus I, versio electronica, Verborum 68552, ed. Neven Jovanovic [genus: prosa oratio - dialogus] [numerus verborum] [skrl-1.xml].
Baric, Adam Adalbert (1742-1813) [1792]: Statistica Europae, versio electronica, Verborum 91598, ed. Neven Jovanovic [genus: prosa oratio - tractatus] [numerus verborum] [baric-a-stat.xml].
Mazuranic, Ivan (1814-1890) [1837, Zagreb]: Honoribus Magnifici Domini Antonii Kukuljevic , versio electronica., versus 315; Verborum 3140, ed. Vladimir Mazuranic [genus: poesis - carmen; prosa oratio - commentarii] [numerus verborum] [mazuranic-i-kukuljevic.xml].
Gundulic, IvanGetaldic, Vlaho (1588-1638; 1788 - 1872) [1865]: Osmanides, versio electronica, Verborum 42047, 5086 versus, ed. Neven Jovanovic Juraj Ozmec Zeljka Salopek Jan Sipos Anamarija Zugic [genus: poesis epica; poesis versio; paratextus prosaici; carmen heroicum] [numerus verborum] [getaldic-v-osmanides.xml].
|
Zbirka Croatiae auctores Latini, rezultat Znanstvenog projekta "Digitalizacija hrvatskih latinista", dostupna je pod licencom Creative Commons Imenovanje-Nekomercijalno-Dijeli pod istim uvjetima 3.0 Hrvatska.
Za uporabe koje prelaze okvire ove licence obratite se voditelju projekta.