Quod quaesisti inventum est in 210 locis.

Omnes locos inventos monstra

Preme hic ut KWIC videas

Loci 1-210:

Evangelium. Designavit Dominus et c. Credo. Offertorium. Ave Beate Domni unica spes Spalati. Ave gemma fidei nostrae. Ave lumen Dalmatiae. Ora pro nobis Christum omni tempore. Allel. Secreta. Hostias tibi, quaesumus Domine, B. Domnii Pontificis et Martyris tui dicatas meritis benignus assume, et ad perpetuum nobis tribue

Donavi, vocavit Surbia. Deinde Maritima in duas divisit provincias: a loco Dalmae, ubi rex tunc manebat, et synodus tunc facta est usque ad Valdevino vocavit Croatiam Albam, quae et Inferior Dalmatia dicitur, cui Inferiori Dalmatiae consensu domini papae Stephani, et legatorum eius, instituit Salonitanam ecclesiam metropolim, sub cuius regimine has ecclesias statuit, videlicet: Spalatum, Tragurium, Scardonam, Aransonam, quod nunc est castellum

quod nunc dicitur Ragusium. Item ab eodem loco Dalmae usque Bambalonam civitatem, quae nunc dicitur Dyrachium, Croatiam Rubeam vocavit, quae et Superior Dalmatia dicitur, et sicuti Inferiori Dalmatiae Salonitanam ecclesiam constituit metropolim, simili modo Superiori Diocletanam ecclesiam pro iure antiquo statuerunt metropolim, sub cuius regimine has ecclesias declararunt, scilicet: Antibarium, Buduam, Ecatarum,

humiliare ac pacem cum inimicis facere, exeuntes omnes de civitate una cum Bello, uxoribus et filiis, ac filiabus, milites numero quingenti acceptis parvulis, et mulieribus venerunt Apulam, inde intrantes naves, transfretaverunt in partes Dalmatiae. Venerunt ad portum qui Gravosa dicitur, et Umbla. Miserunt enim Sclavi Bello, qui et Pavlimirus, nuncios, ut veniret accipere regnum patrum suorum, et hac de causa secuti sunt illum parentes

accepto regno cresebat decoratus omni sapientia, et sanctitate. Tempore itaque eodem dum Vladimirus esset adolescens, et regnaret in loco patris sui, supradictus Samuel Bulgarinorum imperator, congregato magno exercitu advenit in partibus Dalmatiae supra terram regis Vladimiri. Rex vero qui vir sanctus erat, et nolebat aliquem de suis perire in bello, seccessit humiliter, et ascendit in montem, qui Obliquus dicitur, cum omni gente sua. Veniens post haec imperator cum

congregato magno exercitu et navium multitudine, coepit debellare terram, obtinuitque totam Bulgariam, Rassam, et Bosnam, totamque Dalmatiam, omnesque maritimas regiones usque in finibus Inferioris Dalmatiae. Dobroslavus praeterea, quod sapiens et ingeniosus esset, coepit se subdare Graecis, et esse quasi adiutor, et socius eorum equitabatque cum eis per provincias, et Graecis oculte consilium dabat ut dure, et iniuste se agerent

qui Moracia dicitur, cecidit pars populi regis Dobroslavi, et ipse captus est. Post haec Cociaparus cum Belcano mittentes vinculatum regem Dobroslavum in Rassam venerunt, et obtinuerunt Zentam, et depredaverunt maximam partem Dalmatiae. Belcanus post haec perexit Rassam, et Cociaparus remansit in Zentam. Post haec insidiabatur Belcanus Cociaparo cum Rassanis, ut eum perderent, quod sentiens abiit in Bosnam, et accepit ibi uxorem filiam bani Bosnae,

Quam signis visis perituram noverat urbem.
Quidam Romani, destructa sic Epidauro,
Bellum civile fugientes forte subintrant
Portum Dalmatiae, qui Gravosius vocatur.
Hic pariter inopes fugientes ex Epidauro,
In magnis ripis, tibi nunc est urbs Ragusina,
Castellum statuunt monitis actuque Ioannis,
Qui iam praedictae

quod Civitas Spaleti sit depressa in temporalibus, tamen in spiritualibus superat, et excellit omnes Civitates de Dalmatia honore, et dignitate, eo quod Archiepiscopus Spalatinus vocatur Primas totius Dalmatiae habens sub se suffraganeos suos Episcopos X. id est, Traguriensem Sibenicensem Scardonensem Tiniensem Corbauiensem Nonensem Segniensem Pharensem Mucarensem et Dalmitensem. qui tenentur ex vinculo Sacramenti obedire ipsi

creditores dictorum proditorum: ser Ioannes de Petrizo, ser Damianus de Begna et ego Paulus de Paulo, quibus data fuit auctoritas vendendi bona eorum et solvendi creditoribus. — Die 18. mensis iulii contracta fuit unitas inter dominum Thomam de Sancto Georgio, Dalmatiae et Chroatiae banum, et commune civitatis Iadrae, semper ad fidelitatem sacrae coronae regni Ungariae et dominarum nostrarum reginarum, scilicet dominae Mariae reginae Ungariae, dominae Edvigae sororis eius, ac dominae Elizabeth matris earum, quae unio fuit firmata sacramento praestito

Picontius cum galea nostra. Die mercurii 23. mensis decembrisiuravimus pacem inter nos in consilio generali Iadrae. Eodem die iam post vesperas applicuit Iadram dominus Ladislavus de Luscenz, banus Sclavoniae, gubernator Dalmatiae et Chroatiae el capitaneus excrcitus regii in Dalmatia et Chroatia. 1389. Die lunae 8. mensis februarii recessit idem dominus

apud fratres minores. 1394 Die 27. mensis ianuarii in Iadra in domo illorum de Saladinis, fecimus et firmavimus unionem cum magnifico domino bano Chroatiae et Dalmatiae, scilicet domino Butcho, et comite Carolo de Corbavia, pro eis et fratribus eorum, et iuravimus ibidem super reliquias perpetuam amicitiam et ligam contra aemulos domini nostri regis et nostros utriusque partis, inter praedictos dominum banum et comitem, nominibus quibus supra, et nos,

Iadram die 6. mensis martii sequentis. Die iovis 22. mensis februarii venerunt Iadram Adamus castelanus tininiensis et Petricia familiaris domini Nicolai de Gara, Dalmatiae et Chroatiae bani, cum litteris credentialibus scriptis in Toplicia die 13. praedicti mensis et cum duabus litteris regiis, scriptis in Tinino die 3. iam dicti mensis februarii, una quarum directa ipsi bano, alia rectoribus communis nostri, pro intromittendo omnia bona domini

7. mensis madii, applicuerunt Sibenicum cum una galeotta iadrensi, in qua erat patronus ser Marcus de Pomo, ser Damianus de Nassis et ser Andreas Nicolai de Grisogonis, ambasciatores communis Iadrae ad tractandum unionem inter communitatem Iadrae et communitatem Sibenici et alias civitates Dalmatiae.- Eodem die in consilio generali dictae civitatis captum fuit per omnes in dicto consilio, ut firmetur dicta unio inter praedictam communitatem Iadrae et Sibenici, etiam si aliae civitates Dalmatiae huic unioni dissentiant.

Iadrae ad tractandum unionem inter communitatem Iadrae et communitatem Sibenici et alias civitates Dalmatiae.- Eodem die in consilio generali dictae civitatis captum fuit per omnes in dicto consilio, ut firmetur dicta unio inter praedictam communitatem Iadrae et Sibenici, etiam si aliae civitates Dalmatiae huic unioni dissentiant. Die 19. mensis madii incepimus iactum praedictum inter portas et fuimus ibi duo iudices et ego comes tertius, et nobiscum fuit ser Stephanus Maphei et ego in nomine Patris et Filii et

rex Ladislavus in omnibus instrumentis Iadrae intendetur sicut rex Ungariae, Hierusalem et Siciliae. Die martis 5. mensis septembris, dominus Aloysius Aldemarisco de Neapoli, vicarius generalis in partibus Dalmatiae, Chroatiae et cetera et capitaneus generalis praedicti domini regis Ladislavi litteris suis datis Iadrae die praedicto, constituit me familiarem advocatum civilem dicti domini regis, ac procuratorem eius et omnium suarum camerarum trentesimae et talis in partibus Dalmatiae et Chroatiae

generalis in partibus Dalmatiae, Chroatiae et cetera et capitaneus generalis praedicti domini regis Ladislavi litteris suis datis Iadrae die praedicto, constituit me familiarem advocatum civilem dicti domini regis, ac procuratorem eius et omnium suarum camerarum trentesimae et talis in partibus Dalmatiae et Chroatiae existentium. Die mercurii 6. mensis septembris ultrascriptus dominus vicarius cum gentibus suis circa trecentis, Simon de Detrico caput gentium nostrorum numero circa quattuorcentarum, videlicet

temporibus. Omnes habitantes sunt catholici praeter una familia, quae huc ex Cephalonia appulit, et non excedunt sex milia. Fructus eius consistunt in animalibus supradictis, in mele et vino et ficis. Est autem parva in quibusdam terrenis. Rex noster est Uladislaus, Hungariae, Dalmatiae et Siciliae. Dux Spalati et Braciae et Phariae, generosus vir Hervoja, et comes Braciae dominus Comulus de Petrarchis de Spalato. Iudices hoc anno in mense iulio 1405. Dobretza Misich, Marcus Polovinich et Radovan Pobri. Episcopus vero Benvenutus venerabilis pater, et suus vicegerens in

se conventionibus et legibus ad usum civitatis Salonae pro bono et tranquillo statu insulae. At hunc bonum statum perturbaverunt Narentani, qui ut agrestes et barbari piraticam artem exercebant et cum Venetis multa proelia fecerunt Facti fortes et opulentes perturbabant mare et littora Dalmatiae et aggredientes civitatem Braciae, eam forti et acri obsidione cinxerunt. Braciani per multos dies se et civitatem defenderunt, sed non potentes amplius se defendere ultro dederunt se et civitatem Narentanis, qui ut facilius Bracianos in sua potestate retinerent, illorum civitatem

undique delectu ingens bellum se Crovatis illaturum minatur. Hoc terrore regias nuptias se disturbare posse confidit. Illi, qui arci Clisse presunt, tum regi Bosne nobile illud oppidum se daturos pollicentur, omnes eludunt, nulli fidi. Dalmatiae illa arx multum accomodata. — Habes epistolam verbosiorem fortasse quam velles. — Patricio domino Nicolao Canalio me comendatum facito. M. A. salutem dicito. Vale, et me amare

Leonardum Buldum legatum, uirum multarum rerum usu sapientem, et qui in Albania multo tempore uersatus fuerat, ut terrestribus copiis in hac expeditione praeesset. Hunc imperatores cum quattuor triremibus Catarum miserunt. Catarus urbs est Dalmatiae, in sinu Risonum sita, ciuibus frequens, agrum quoque amplum et bene habitatum habet. Hanc Risonii diu bello uexati, propriam sedem relinquentes, in tutiori loco aedificarunt. Imperatores

etiam non satis ualido, qui imperatori affirmat nunquam a Boliana se recessurum, etiam si certa mors sibi instaret, nisi prius hostis obsidionem Scodrae solueret. Rhagusium est ciuitas Dalmatiae, quam Epidaurenses, Epidauro a Gotis euerso, auspicatiore loco condiderunt. Urbs est libera, legibus atque moribus optime instructa; habet senatum atque magistratus, ordinem quoque patriciorum et plebis distinctum. Patricii soli rem publicam

patriciorum et plebis distinctum. Patricii soli rem publicam administrant, plebs tantum suis rebus studet: de publicis minime curiosa est. Haec ciuitas prae caeteris Dalmatiae urbibus, publicis et priuatis operibus, magnifice extructa est. Habet et naualia ac portum catena clausum. Ciues etiam in diuersis prouinciis mercaturam exercentes caeteros Dalmatas opibus superant. Hic

Ingenio vicit Dalmata Hieronymus, quem Itali praesertim Illyriis auferre conantur, consyderata gentium modernarum infoelicitate arbitrantes fortasse Dalmatiae spinam non potuisse huiusmodi produxisse rosam pulcherrimam. Pudet me et dictum Appiani Appianus referre, qui ait: Illyriorum natio ad Philippi et Alexandri usque tempora potens habita nunc adeo eviluit, ut nullo cognomine

ait: Illyriorum natio ad Philippi et Alexandri usque tempora potens habita nunc adeo eviluit, ut nullo cognomine superesse iam videatur . C. VI. DE SITU DALMATIAE Provinciarum Illyriae Dalmatia Dalmatia habetur nobilissima. Quae pars, ut Plinius Plinius dicit, ad mare Hadriaticum spectat. Dalmatia namque a Delminio

Delminio Delminium civitate primaria nomen accepit teste Appiano Appianus et Plinio Plinius De viris illustribus. Haec provincia Dalmatia d) corr. ex: Dalmatiae a septentrione habet Curetiam, Curetia quae hodie dicitur Crovatia, a qua Curetes dicuntur populi. Unde Iunianus docet Curetes Curetes populos esse Cretae et alios non in Dalmatia, ut ipse refert, sed prope

Liburnia quae, ut dicit Plinius Plinius III°. Nat. hist. c. XXI., est finis et inicium Dalmatiae Scardona Scardona in amne, non autem Salona, ut legitur in Tortelio. Locus enim mendosus est, sicut apud Iunianum in dictione Liburnia. Et a Liburnia liburnum genus naviculae velocissimae a Liburnis compertae. Unde

li.° primo: Gethas, qui nunc Gothi dicuntur, Alexander evitandos pronunciavit, Pyrrhus exhorruit, Caesar autem declinavit. C. VIII. DE DALMATIAE CIVITATIBUS Strabo (11) Strabo commemorat Dalmatas L oppida habuisse et nonnulla praeterea, quae Augustus delevit. Verum inter caeteras Dalmatiae civitates memoratu dignissimas quinque tantum in medium

C. VIII. DE DALMATIAE CIVITATIBUS Strabo (11) Strabo commemorat Dalmatas L oppida habuisse et nonnulla praeterea, quae Augustus delevit. Verum inter caeteras Dalmatiae civitates memoratu dignissimas quinque tantum in medium afferre placuit. Ragusium Ragusium imprimis, ut ab ortu incipiam, quod, ut legi, antiquitus Lagusium dicebatur, colonia Epydauri, civitas nobilis et opulenta et hospitibus admodum

li° X. epigrammate (15) ad Macrum in Dalmatiam missum. Hodie quidem multa praeclarae antiquitatis vestigia ibi reperiuntur. Aspalatrum Aspalatrum deinde, coloniam Salonarum, dictum ab herba, ut autumo, sui nominis, Metropolis Dalmatiae et quorundam locorum Liburniae et Curetiae. Tragurium Tragurium quoque, vel quod tugurium vel a trino augurio nuncupatum, civitas generosa et agro proximo

Dyrrachium prius Epydamnos dicta, et Scodra, Scodra inexpugnabiles civitates Epyrrhi, ab ortu Dalmatis conterminae. Hyadera Hyadera vero et Ninia seu Enona, Enona Liburniae civitates, Dalmatiae ab occasu propinquae. C. VIIII. DE NOMINE SIBENICI Apud Ptolomeum

, exuperans omnem sensum, quam neque dicere neque cogitare neque intelligere neque cognoscere possibile est etiam oculis angelorum. Cuius solennitas celebrari solet octava die post penthecosticam festivitatem. Tunc gentes finitimae Sibenicum tamquam ad Dalmatiae emporium conveniunt. Praeterea polyucus noster, urbis patronus Michael, qui ponderat umbras et qui calcatum pedibus antiquum serpentem hasta perforavit. Celebritas

tu continuo benignus auges. 20. in laudem clarissimorum uirorum Marci Antonii Mullae nec non Bernardini Nauagerii, Dalmatiae censuram gerentium hendecasyllabon
20.1  Censura exoriens Catoniana,
20.2  Qualem non homines prioris aeui

20.44  Consulto hoc superi bonum dederunt.
20.45  O factum bene quod paterno amore
20.46  Vrbes Dalmatiae fidelioris,
20.47  Res tantas, populos remotiores
20.48  Librata moderando lance tractet

30.5  Sanguinea Bellona manu discussa Medusam,
30.6  Cur tua luctifico fleuerat ore soror.
30.7  Anxia Dalmatiae trepidarint corda fidelis,
30.8  Vnde tot heu gelidi signa pauoris erant.
30.9  Publica sollicitus peragebat uota senatus,

31.103  Terribilis, longo porrectus in aera dorso,
31.104  Horrifer aeterna stat niue cuius apex.
31.105  Vnica Dalmatiae spes et tutela salutis,
31.106  In primis nostrae pacis amoena quies.
31.107  Separat hinc nostras montanis collibus oras,

fuero dum memor ipse mei. 78. epitaphium Lucietae, filiae magnifici Ioannis Diedi, prouisoris Dalmatiae dignissimi
78.1  Hic Lucieta iacet, natalibus edita claris,
78.2  Vt rosa, quae uerno tempore lapsa fluit.

5   Nam quis eo melior? quis uita sanctior omni?
6   Cui tantus uerae religionis amor?
7   Denique quisquis eum factis imitabitur, hic se
8   Ad superos recta nouerit ire uia.
9   Dalmatiae tellus tali se iactet alumno.
10   Ciue suo antiquum gaudeat Aspalatum.

ut bonam in partem quae dixero accipiatis: nouit enim Deus quod non mentior – tanto esse in periculo constitutum Correxi ex constitum reliquum illud parum Coruatiae et Dalmatiae quod restat ut, si breui non subueneritis, Maumethanae seruitutis iugum certo certius sit subiturum. Sed auerte tu, Deus optime, Ex optimus correxit Glavičić

ciuitati a re militari abhorrenti solique mercaturae deditae dari possit nobilitas- uerum omnia uel ex uero hausta, uel quam simillima ueri in medium proferam, sequens in primis Docleatem authorem, qui incolumi adhuc Doclea, nobili Dalmatiae urbe, Slouinorum res excidiumque Epidauri et originem Rhacusanae urbis commemorauit. Cuius quidem authoris scripta, licet essent uetustissima specie, quum ad manus meas peruenere, non tamen multorum annorum tabe adeo corrupta

utpote ueteribus sociis, haud absurde possint coniungi. Memoriae proditum est Sarracenos, Arabicam gentem, quondam ex Sicilia, quam armis magna ex parte iam occuparant, ingenti classe ad litora Dalmatiae praedandi studio delatos urbemque Epidaurum, Slouinorum armis iam fractam, ui coepisse ferroque atque igni funditus euertisse, ciuibus subito atque improuiso malo perculsis, dum Slouinum terra oppugnantem uix sustinentes noui

tempore- casu an ex composito parum constat- terra, Sarracenis mari urbem aggredientibus resistere queunt. Post Epidauri excidium Sarraceno multis cladibus reliquae quoque Dalmatiae illatis Hadriaticum relinquente sinum Epidaurii ciues, qui forte aut mercaturis, ut fit, rem quaerendo a domo abfuerant, aut fuga inter tumultum elapsi hostiles uitauerant manus, ad instaurandam patriam sese conuertunt. Verum a

atque in oppidum Tribulium, quod sane ea tempestate pro captu Illyrico satis erat opulentum, nunc deleti uix extant uestigia, deductus quo ibi insignibus imperii de more accaeptis regnum iniret. Hinc enim Bossinatium reges, qui eam Dalmatiae partem obtinebant, imperium auspicabantur et fortunae suae insignia tunc accipiebant. Porro Bossinates, Thracum Bessorum soboles, olim Thracia a Bulgaris pulsi eas

Porro Bossinates, Thracum Bessorum soboles, olim Thracia a Bulgaris pulsi eas regiones Illyrici insederunt, quae Sauo, Valdano, Drino amnibus et mari Adriatico, qua Dalmatiae pretenditur, continentur. Slouini enim, Bulgaris Thraciam ac Macedoniam inuadentibus, ultra Sauum sese recaeperant. Nam Dalmatae Bulgarorum uiribus ac nomine adiuti Slouinorum iugum excusserant libertate armis repetita. Quamquam

quid nouae ciuitati deesset, pontificem Epidaurium, quem quidam Ioannem nominant, amissa priori sede Burni agentem praesulem Rhacusanum Romano pontifice annuente designat, atque a ditione Salonitani antistitis, sub cuius iure omnes fere Dalmatiae praesules id temporis erant, eximi curat, licet eodem fere tempore Salonae quoque ab Vcris, Glacialis Oceani accolis, euersae sint. Iam noua urbs opibus ac ciuium multitudine, soli inopia

Distat autem illa regio Italiae ab Illyrico litore e regione posito duorum ferme dierum nauigatione mediocri uento nauim impellente. Itaque Rhacusani, communicato cum Iadestinis consilio, quorum ciuitas sicut regionis felicitate reliquas Dalmatiae urbes longe superat, ita id temporis opibus et magni spiritus ciuibus eminebat, caeterisque maritimae Dalmatiae ciuitatibus in societatem deductis ad accolas Slouinos mittunt oratores, qui et docerent imminens Dalmatiae periculum

nauim impellente. Itaque Rhacusani, communicato cum Iadestinis consilio, quorum ciuitas sicut regionis felicitate reliquas Dalmatiae urbes longe superat, ita id temporis opibus et magni spiritus ciuibus eminebat, caeterisque maritimae Dalmatiae ciuitatibus in societatem deductis ad accolas Slouinos mittunt oratores, qui et docerent imminens Dalmatiae periculum propter breuem e Gargano in Illyricum traiectum, et hortarentur eos ad bellum hostibus Christiani nominis

reliquas Dalmatiae urbes longe superat, ita id temporis opibus et magni spiritus ciuibus eminebat, caeterisque maritimae Dalmatiae ciuitatibus in societatem deductis ad accolas Slouinos mittunt oratores, qui et docerent imminens Dalmatiae periculum propter breuem e Gargano in Illyricum traiectum, et hortarentur eos ad bellum hostibus Christiani nominis inferendum. Slouini enim Adriani Tertii Romani pontificis tempore, Seuropylo Dalmatiae regnum permissu

oratores, qui et docerent imminens Dalmatiae periculum propter breuem e Gargano in Illyricum traiectum, et hortarentur eos ad bellum hostibus Christiani nominis inferendum. Slouini enim Adriani Tertii Romani pontificis tempore, Seuropylo Dalmatiae regnum permissu Constantinopolitani imperatoris administrante, Christianam susceperant religionem. Gens Slouinorum, simul religionis amore, simul Dalmatiae periculo moti, ui magna nauium

Romani pontificis tempore, Seuropylo Dalmatiae regnum permissu Constantinopolitani imperatoris administrante, Christianam susceperant religionem. Gens Slouinorum, simul religionis amore, simul Dalmatiae periculo moti, ui magna nauium coacta atque imposito in naueis exercitu, in Apuliam traicit pulsisque e monte Gargano Sarracenis Rhacusanos non solum ab hoste tutos reddidit, uerum etiam his quasdam insulas, quae nunc quoque in

adiacent. Quin etiam eadem fere tempestate Lodouicum Hungarorum regem, Caroli filium, eum qui cum Venetis bellum gessit, amicitiam cum Rhacusanis instituisse comperio. Etenim quum Ludouicus rex ex quibusdam maritimae Dalmatiae urbibus Venetos expulisset, Rhacusanos liberos et suis legibus in perpetua tamen Hungarorum societate, in qua ad hanc diem integerrima fide permanserunt, aetatem agere permisit, iussos duntaxat quingentos aureos nummos annui

tamen Hungarorum societate, in qua ad hanc diem integerrima fide permanserunt, aetatem agere permisit, iussos duntaxat quingentos aureos nummos annui census nomine pendere, non quo stipendiariam urbem efficeret, sed ut leue tributum urbi Dalmatiae opulentissimae impositum testaretur Dalmatiam ipsam esse Hungarici regni prouinciam et ad regis imperium spectare. Porro Hungari, attrito Constantinopolitano imperio, a Seuropyli

Caeterum Rhacusani, mente eorum secundis, ut fit, rebus sublata, fortuna sua haud modeste uti coepere. Itaque cum Stephano Cossacio, Volcatii filio, Bossinate finitimo et amico, sub quo aliquot Dalmatiae regiones tunc erant, inimicitiis stolide ac optimo quoque, et imprimis Iupano Bono Marinoque Restio dissentientibus, susceptis, adeo pertinaciter per summam etiam temeritatem armis contenderunt, ut absumpta eo bello magna ui auri

excederet, ut simul et artificum manus et regiam admireris munificentiam. Caeterum tanta fuit huius regis apud exteras quoque nationes admiratio, ut Ferdinandus, Neapolitanus rex, socer exequias ei rara magnificentia ac splendore persoluerit, cuius regis officium Rhacusa quoque (ea est Dalmatiae ciuitas) imitata funus Matthiae singulari pompa omnibus congestis honoribus aedidit. Quo quidem in funere oratores quidam et poetae luculentis scriptis, ut est ea urbs literis dedita, apud cenotaphium eius magnifice extructum eloquentia inter se certarunt.

Visegradum situ ac muro ingentis operis esset ferme inexpugnabile, tamen intra paucos dies castellum in potestatem optimatum iubente regulo his conditionibus custodes dedidere. Primum ut, quicquid regulo in praelio ad Scaruisium commisso esset ereptum, restitueretur, adiecta insuper Dalmatiae praefectura, cum omnibus rebus ei a patre relictis, atque ab se dudum possessis; deinde ut omnibus suae factionis hominibus uenia daretur, nec fraudi esset, quod contra communem nobilitatis consensionem reguli partes secuti fuissent. Atque ita cum pax omnium opinione

locus. Hic autem Ianus, uir et literis et ingenio memorabilis, nobili genere natus fuit, in ea mediterraneae Dalmatiae regione, quae inter Sauum et Drauum amneis sita a Pannonia Drauo dirimitur, nunc a Sclauenis, Transistrana, ut supra demonstratum est, natione incolitur. Iam potitus erat Vesprimio Alemanus, cum ei nuntiatur quosdam equites Hungaros, qui castellum a Paulo

instituta non ad uitae integritatem ac religionem conseruandam, sed ad homines in fraudem inducendos essent excogitata! Sed de his alias. Dalmatiae sacerdotes consulto praeterii, quippe qui, quum partim ob frequentes Turcarum incursiones ualde pauperes sint, partim in Turcarum ditione degant, rempublicam Hungaricam armis iuuare haudquaquam potuere. Ex profanis uero optimatibus Stephanus Sepusiensis, regni

a re militari abhorrenti solique mercaturae deditae dari possit nobilitas ― uerum omnia uel ex uero hausta, uel quam simillima ueri in medium proferam, sequens imprimis Docleatem authorem, qui incolumi adhuc Doclea, nobili Dalmatiae urbe, Slouinorum res excidiumque Epidauri, et originem Rhacusanae urbis commemorauit. Quae quidem scripta, licet essent uetustissima specie, quum ad manus meas peruenere, non tamen adeo multorum annorum tabe corrupta

res Rhacusanae cum Hungaris, utpote ueteribus sociis, haud absurde possint coniungi. Memoriae proditum est Sarracenos, Arabicam gentem, quondam ex Sicilia, quam armis magna ex parte iam occuparant, ingenti classe ad litora Dalmatiae praedandi studio delatos, urbemque Epidaurum, Slouinorum armis iam fractam, ui coepisse, ferroque atque igni funditus euertisse, ciuibus subito atque improuiso malo perculsis, dum Epidaurii Slouinum

uix sustinentes noui insuper hostis insperato aduentu terrentur, nec, Slouinis eodem tempore terra, Sarracenis mari urbem agredientibus, resistere queunt. Post Epidauri excidium, Sarraceno multis cladibus reliquae quoque Dalmatiae illatis Hadriaticum relinquente sinum, Epidaurii ciues, qui forte aut mercaturis, ut fit, rem quaerendo a domo tunc abfuerant, aut fuga inter tumultum elapsi hostiles uitauerant manus, ad instaurandam patriam sese

honore est excoeptus, atque in oppidum Tribulium, quod sane ea tempestate, pro captu Illyrico, satis erat opulentum, deductus, quo ibi insignibus imperii de more accaeptis regnum iniret. Hinc enim Bossinatium reges, qui eam Dalmatiae partem obtinebant, imperium auspicabantur, et fortunae suae insignia tunc accipiebant. Porro Bossinates, Thracum Bossorum soboles, olim Thracia a Bulgaris pulsi eas regiones

et fortunae suae insignia tunc accipiebant. Porro Bossinates, Thracum Bossorum soboles, olim Thracia a Bulgaris pulsi eas regiones Illyrici insederunt, quae Sauo, Valdano, Drino amnibus et mari Adriatico, qua Dalmatiae pretenditur, continentur. Slouini enim, Bulgaris Thraciam ac Macedoniam inuadentibus, ultra Sauum sese recaeperant. Nam Dalmatae, Bulgarorum uiribus ac nomine adiuti, Slouinorum

ab Illyrico littore e regione posito duorum ferme dierum nauigatione, mediocri uento nauim impellente. Itaque Rhacusani, communicato cum Iadestinis consilio, quorum ciuitas sicut regionis felicitate reliquas Dalmatiae urbes longe superat, ita id temporis opibus et magni spiritus ciuibus eminebat, caeterisque maritimę Dalmatiae ciuitatibus in societatem deductis, ad accolas Slouinos mittunt oratores, qui et docerent imminens

Itaque Rhacusani, communicato cum Iadestinis consilio, quorum ciuitas sicut regionis felicitate reliquas Dalmatiae urbes longe superat, ita id temporis opibus et magni spiritus ciuibus eminebat, caeterisque maritimę Dalmatiae ciuitatibus in societatem deductis, ad accolas Slouinos mittunt oratores, qui et docerent imminens Dalmatiae periculum propter breuem e Gargano in Dalmatiam traiectum, et hortarentur eos ad bellum hostibus Christiani

Dalmatiae urbes longe superat, ita id temporis opibus et magni spiritus ciuibus eminebat, caeterisque maritimę Dalmatiae ciuitatibus in societatem deductis, ad accolas Slouinos mittunt oratores, qui et docerent imminens Dalmatiae periculum propter breuem e Gargano in Dalmatiam traiectum, et hortarentur eos ad bellum hostibus Christiani nominis inferendum. Ea enim gens Adriani Tertii Romani pontificis tempore, Seuropylo Dalmatiae

Dalmatiae periculum propter breuem e Gargano in Dalmatiam traiectum, et hortarentur eos ad bellum hostibus Christiani nominis inferendum. Ea enim gens Adriani Tertii Romani pontificis tempore, Seuropylo Dalmatiae regnum permissu Constantinopolitani imperatoris administrante, Christianam susceperat religionem. Slouini simul religionis amore, simul Dalmatiae periculo moti, ui magna nauium coacta, atque imposito in naueis

gens Adriani Tertii Romani pontificis tempore, Seuropylo Dalmatiae regnum permissu Constantinopolitani imperatoris administrante, Christianam susceperat religionem. Slouini simul religionis amore, simul Dalmatiae periculo moti, ui magna nauium coacta, atque imposito in naueis exercitu in Apuliam traiciunt, pulsisque e monte Gargano Sarracenis Rhacusanos non solum ab hoste tutos reddidere, uerum etiam his quasdam insulas, quae

Quin etiam eadem fere tempestate Lodouicum Hungarorum regem, Caroli filium, eum qui cum Venetis bellum gessit, amicitiam cum Rhacusanis instaurasse comperio. Etenim cum Ludouicus rex ex quibusdam maritimae Dalmatiae urbibus Venetos expulisset, quingentos duntaxat aureos annui census nomine Rhacusanos pendere iussos, caetera liberos et suis legibus, in perpetua tamen Hungarorum societate, in qua ad hanc diem integerrima fide

Caeterum Rhacusani mente, ut fit, secundis rebus sublati, fortuna sua haud modeste uti coepere. Itaque cum Stephano Cossicio, finitimo et amico, sub quo aliquot Dalmatiae regiones tunc erant, inimicitiis stolide susceptis adeo pertinaciter armis contenderunt, ut absumpta eo bello magna ui

pugnans simul cum nobilitate Croatica a Turcis paene deletur. Nondum Danubium ad recognoscendas, uti constitutum erat, Transistranas regiones traiecerat Vuladislauus, quum ei nuntiatum est Derencinum, Dalmatiae praefectum quem banum appellant, in Carbauiensi agro, non procul ab Albio monte, aduersus Turcas male pugnasse, exercitumque nostrum occisione paene occisum, quum temeritate atque imperitia ipsius prefecti, tum proditione, ut fama est, quorundam

lues multorum fons errorum regum inuicem animos uel maxime dissociat atque in discordiam impellit. Baiazethes Turcarum imperator bellum in Christianos meditatur; Carbaliam Dalmatiae regionem suo imperio adicit. Carabogdanes, postea quam Poloni eius finibus excesserunt, Turcas hostilibus spoliis munifice donatos recipi ultra Istrum et terram suam externo exercitu exonerari iubet, legatosque cum donis

illi pax erat, modo hi opportuni essent, iniuriae arma inferret. Itaque Carbaliam, a Catharenis propter acerbas fructuum exactiones ad Turcas deficientem, quum per foedus inter Turcas et Catharenos ictum id fieri non liceret, suo adiunxit imperio. Est autem Carbalia Dalmatiae regio, sinui imminens Rhizonico, agri eius fructus Ascriuienses, quos nunc Catharenos dicunt, priusquam illa regio ad Turcas defecisset, perceperunt. Caeterum occurebat animo eorum ritu, qui compositis actionibus sese in

ita et imperio omnes ante se Othomanos reges superauit. Eodem anno, quo regnum iniit, Constantinopolim coepit. Deinde Peloponesum pulso inde Graeco rege occupauit, et demum quicquid terrarum Istro amne et mari Aegeo atque Ionio continetur, cum toto fere Illyrico, praeter maritimam Dalmatiae oram, atque eas regiones, quae ultra Naronem et Vrpanum amneis Hungaris regibus parent, in potestatem redegit, principibus regionum, quos interposita fide ad se euocauerat, nefarie necatis. Verum uti celeriter, ita non sine suo ipsius periculo tot regna subegit. Nam

ne Turcarum animos illa calamitate infractos esse Hungarus, et uicinus, et per se grauis hostis, arbitraretur, Bossinensis satrapes nulla foederis habita ratione (pax enim inter Hungarum et Turcas erat) contractis quingentis circiter partim equitibus, partim peditibus, praedatum in eam partem Dalmatiae, quam Choruatiam appellant, est profectus. Quod ubi Ianus Coruinus, Dalmatiae praefectus, cognouit, et ipse dimissis per regiones suae prouinciae nuntiis, ad trecentos equites celeriter contrahit, atque, ut sunt Hungari elatioris spiritus, ne numero militum, sed uirtute potius superior

per se grauis hostis, arbitraretur, Bossinensis satrapes nulla foederis habita ratione (pax enim inter Hungarum et Turcas erat) contractis quingentis circiter partim equitibus, partim peditibus, praedatum in eam partem Dalmatiae, quam Choruatiam appellant, est profectus. Quod ubi Ianus Coruinus, Dalmatiae praefectus, cognouit, et ipse dimissis per regiones suae prouinciae nuntiis, ad trecentos equites celeriter contrahit, atque, ut sunt Hungari elatioris spiritus, ne numero militum, sed uirtute potius superior esse uideretur, cum hac tantum manu obuiam hosti progreditur. Nec tamen

praeficiunt. Quinque et uiginti triremes e nauali suo, in quo ad centum aedificatas naueis semper habere dicuntur, deducunt, instructasque nautis ac classicis militibus in Corcyram insulam proficisci iubent. Eodem paucis post diebus Crimanus quoque profectus est, imperatis Istriae ac Dalmatiae maritimis urbibus, quae in Venetorum ditione erant, circiter decem triremibus, totidem Cretae insulae, quinque Corcirae, Apuliae ciuitatibus, quas pignoris nomine id temporis Veneti tenebant, quatuor. Iam Turcarum classis omnibus necessariis rebus instructa in

eam regionem uastauit, ut supra quinque millia agricultorum capita cum septuaginta millibus pecorum inde abegerit, frumenta insuper omnis generis, uineas, oliueta, et caetera id genus, unde Iadestinis maximi suppetebant prouentus ― et est ea regio pro habitu Dalmatiae agri huberis ― funditus euertit, his quae asportari nequiuerant igni demum immisso. Ferunt autem Turcam memorabili dolo triduo antequam incursionem faceret usum: nam quum Iadestinum agrum peteret, atque propter Sicum, maritimum Dalmatiae oppidum haud

et est ea regio pro habitu Dalmatiae agri huberis ― funditus euertit, his quae asportari nequiuerant igni demum immisso. Ferunt autem Turcam memorabili dolo triduo antequam incursionem faceret usum: nam quum Iadestinum agrum peteret, atque propter Sicum, maritimum Dalmatiae oppidum haud procul Scardona urbe situm, iter faceret, clam seiunctis a caetero exercitu quibusdam equitibus aliquot Sicensis agri agrestes excipi iussisse. Quod ubi praetor Sicensium cognouit, confestim ad Turcam mittit, qui iniuriam coram expostularet, captosque ex

deficiente sub sextam fere horam uento illos consecuti sunt. Subsolanus enim sicut aestiui solis exortu uehementior fit, ita a meridie languescere primo, mox cadere, fauoniumque ab occidua regione, quo sol ipse tendit, excitare solet, quandoquidem litora praesertim sinuosa, qualia Dalmatiae sunt, unde hanc duco coniecturam, ictu solarium radiorum percussa talis existant causa motionis, atque iccirco ab ea regione, ad quam sol inclinat, uentus etiam utplurimum exoriri consueuit. Turcae igitur a uento in malacia ac tranquilitate destituti uix sese iam

Albanesiorum origo, lingua et sedes exponuntur; Turcae horrenda fame uexantur. Haec natio ualde bellicosa est, a Scodra et Olchinio, Dalmatiae oppidis, in orientem porrecta Macedoniae, Epiri et Graecie montana incolit, lingua neque Greca neque Illyrica utitur, quamuis ex utroque sermone quaedam accepta, additis etiam plaerisque Italicis uocibus, inter

sese putant esse fortissimos ― quum percepissent Turcas simul itineris difficultate frumentique inopia, simul Albanesiorum equitum propulsationibus in Veneto agro male habitos fuisse, rati eos haud omnino inuictos esse, contractis circiter quadringentis hominibus finitimam mediterraneae Dalmatiae Turcaicae ditionis regionem inuadunt, dumque abacto, quod sors obtulerat, pecore domum reuertuntur, Turcae, nonaginta dumtaxat ex his, qui in finibus Bossinae prouinciae ad custodiam ab Alexandro relicti erant, pauore ac fuga suorum exciti raptim conscensis equis praedatores

Romanae Ecclesiae cardinalem, uisi sunt Veneti armis defendendi. Quod enim meritum in se Venetorum esse pro se quisque dicebat, ut pro illis aduersus Turcas arma sumant? Contra satis sese scire Venetos Hungarico regno ualde esse iniurios, quippe qui maritimae Dalmatiae quasdam urbeis, iuris procul dubio regni Hungarici, post mortem Ludouici regis nefarie occupatas tenerent; reddant igitur prius, quae ad ius Hungarorum pertinent, deinde se auxilio ab Hungaris iuuari postulent. Quod quum Thomas pontifex, quem Veneti magnis muneribus

oppidum tradunt; Alexandrum exulem quendam Albanesiis ducem accersunt, qui pro Venetis primum rem bene gerit, paullo tamen post ad Turcas deficit. Caeterum quantum cladis in ea parte Dalmatiae, quae ad occidentem solem uergit, Venetorum mercenarius miles accaepit, tantundem fere ad Lyssum oppidum hosti duce Alexandro Albanesio redditum est. Est autem Lyssum oppidum aliquot ante annis Turcarum metu, qui

ac ruinae, marmoreaque monimenta sub aquis uisuntur. Ego autem Docleae excidium in aquas terrae motu exortas haud quaquam contulerim, sed potius in Gothos, Hungaros, Slauenos, Sarracenos, quae quidem gentes non modo Docleam, sed et Salonas clarissimam Dalmatiae urbem, multasque alias Illyrici non ignobiles Latinas colonias fractis Romanis opibus deleuere. Huius praeterea tempestatis acerbitas Epidaurum quoque euertit, unde quaedam antiquae familiae a Romanis ciuibus originem ducentes cremata patria ad munitiorem locum commigrauere, in

de eorum imperio ad illam diem tenuerant, recuperarunt. Vrbes item regni Neapolitani pignori, ut supra demonstrauimus, datae pulsis Venetis in fidem Hispani regis uenerunt. Satis creditur Cretenses Cypriosque descituros fuisse si, ad quem deficerent, habuissent; idem consilium maritimae Dalmatiae urbes coepissent, nisi Vuladislaui Casimiri regis ignauia obstitisset. Porro non solum mediterranea Dalmatiae, sed etiam maritima eius regionis loca ad Hungaricam ditionem, ut alio loco diximus, antiquo iure spectare certum est. Quod quum Veneti non

pulsis Venetis in fidem Hispani regis uenerunt. Satis creditur Cretenses Cypriosque descituros fuisse si, ad quem deficerent, habuissent; idem consilium maritimae Dalmatiae urbes coepissent, nisi Vuladislaui Casimiri regis ignauia obstitisset. Porro non solum mediterranea Dalmatiae, sed etiam maritima eius regionis loca ad Hungaricam ditionem, ut alio loco diximus, antiquo iure spectare certum est. Quod quum Veneti non ignorarent, timerentque illarum urbium defectionem, ne quid Dalmatiae optimates respectu pristini et regii imperii moliri

obstitisset. Porro non solum mediterranea Dalmatiae, sed etiam maritima eius regionis loca ad Hungaricam ditionem, ut alio loco diximus, antiquo iure spectare certum est. Quod quum Veneti non ignorarent, timerentque illarum urbium defectionem, ne quid Dalmatiae optimates respectu pristini et regii imperii moliri possent, in eos plebem clam concitasse in suspitionem uenerunt. Nempe nobilitas sub ius alienum neccessario posita longe inclinatior est ad regium quam ad populi imperium, quandoquidem dignitate domini

uiribus suis aduersariis ualidiores, audacia etiam se ab impetu plebis facile tutati sunt. Nam quum conspexissent plebem una coire, sumptis armis eam inuadunt atque e foro in domos citra caedem et sanguinem compellunt, quo facto res Catharena subita seditione turbata composita est. Caeteris Dalmatiae ciuitatibus magis metus, ne quid noui consilii aduersus Venetos inirent, intentatus est, quam ulla insignis calamitas ad hanc diem per plebem illata, seu id Veneto de industria agente, ne fraude sua plebem concitatam fuisse appareret, seu ipsi Veneti ad Dalmatiae optimates in officio

turbata composita est. Caeteris Dalmatiae ciuitatibus magis metus, ne quid noui consilii aduersus Venetos inirent, intentatus est, quam ulla insignis calamitas ad hanc diem per plebem illata, seu id Veneto de industria agente, ne fraude sua plebem concitatam fuisse appareret, seu ipsi Veneti ad Dalmatiae optimates in officio continendos eo terrore satis profectum arbitrati. Maximilianus ubi accepit res Venetorum uno praelio aduerso uehementer accisas esse, ratus occasionem sibi quoque oblatam adiungendi imperio suo quicquid urbium in Circumpadana Italia a

erat, Sepusiensem cum magna manu aduentare, extemplo turbantur, atque ad ducem suum trepidi conueniunt. Ille aduentu hostium nihil territus arma induit, conscensoque equo hostem in se uenientem, certamen haud detrectaturus, opperitur. Praeerat Sepusiensi turmae Petrus Petreius, ex ea regione Dalmatiae oriundus, quae inter Sauum et Drauum amneis sita aetate nostra Possega appellatur, patre Michaele Petreio, uiro longe fortissimo, natus, qui cernens Scytham ad pugnam per se ineundam haud imparatum admisso equo eum inuadit, spiculumque lanceae forte in latus Scythae,

ratus quum suorum res ac fortunas sibi cure esse debere, tum non paruam dignitati et gloriae suae labem inustum iri, nisi tam infestae ac uicinae gentis excidio latrociniis mare liberaret. Sub idem tempus Rhacusae (urbs Dalmatiae est, de cuius origine ac institutis supra meminimus) ex ingenti ac diutino terrae motu maximus extitit terror. Qui quidem urbem ipsam atque adiacentes ei regiones adeo uehementer concussit, ut multos

predicabant Iamberdinum in hac pugna cecidisse, non desunt tamen, qui affirment illum ex praelio uiuum elapsum, atque ad Ismahelem Armeniae regem perfugisse. Per idem tempus trecenti circiter equites Turcae, qui Verbosaniam, oppidum mediterraneae Dalmatiae, incolebant, factis militaribus admodum insignes (beselias Turcae uocant) nihil stipendii, rapto uiuere contenti, a rege accipiunt, Iahiciani oppidi Hungaris furtim adimendi clandestinum coepere consilium, rati Salomoni, nouo regi, si coeptis fortuna subscripsisset,

regni abiecta. Quo fit, ut ne iustus quidem exercitus noster, sed manus praedatoria fines Hungarici regni nostro imperio adiunctos non modo impune continenter incurset, sed etiam ita iam deuastarit, ut pene cultoribus desertos reddiderit. Magna pars nobilitatis Inferioris Dalmatiae, quam Choruatiam appellant, fessa populationibus aedes suas et castella colonis abactis uacua reliquit, permisitque imperium nostrum sine ullo certamine usque ad Valdanum amnem proferri. Transistranae uero Iazigum Hungarorum regiones, Dacis conterminae, crebris Turcarum incursionibus adeo

hinc in Moesiam contendit, inde ad Sauum amnem, qua is Danubium influit Moesosque a Pannoniis dirimit, ingentibus cum copiis Taurunum ac Sabactium oppida, ut dictum est, oppugnaturus pene cursim atque incredibili celeritate peruenit, praemisso ultra Sauum Balyde Iachino, eius partis Dalmatiae, quam Bossinam uocant, praefecto, qui scilicet et ex tuto exploraret, an ullae Hungarorum copiae in Syrmium conuenissent, simul et daret operam, ne quid inde subsidii commeatusue Taurunum submitti posset. Mandatisque adiecit, ne Syrmiensem regionem ulla belli clade

143 * habiturum Kg: atramento corrupt. M ** Dalmatiae partis Kg: atramento corrupt. M 144 145

Neven Jovanović Početna revizija Dalmatiae encomij principium Michael Verantius (adhuc sub praeceptore) Licet Dalmatię ora loca quidem aspera et humano cultui penitus repugnantia habere uideatur, tamen si quis animo perpenderit copiam mortalium eam incolentem, tunc etiam

Questiones utriusque testamenti, liber I Quinquaginta parabole, liber I Vita diui Hieronymi, liber I Comentaria in inscriptiones ueterum in marmore incisas, liber I Dalmatiae regum, liber I Psichiologia de ratione animae humanę, liber I Dauidiados carmen, libri XIIII Poematon libri VII De humilitate et gloria Christi, liber I

pecuniis conductos aiunt, eundemque Pontificem comeatum et reliqua tribuisse. Qua re ualde laetati sumus, nam licet Vngaris castellum hoc parui momenti sit, Turcis tamen plurimum commoditatis si reciperetur, a reliquum Dalmatiae, Liburniaeque tractum delendum praeberet. quippe omnia, quae ad hunc tractum pertinent paulo a mari recedentia, usque ad castellum Ostaruicae hac hyeme Vngaris ereptum, quod super Iaderam est Liburniae ciuitatem

Ostaruicae hac hyeme Vngaris ereptum, quod super Iaderam est Liburniae ciuitatem Venetis subditam, Turcarum sunt, ex quo loco in Italiam, immo Venetias sex dierum iter est. viden quantum appropiquant Italiae? Spalatum oppidum Dalmatiae, aliquando Diocletiani Augusti palatium per tria milliaria a Salonis, quae ciuitas nunc solo est aequata, distat. Dicunt Turcae ab ultimis Aethiopiae sedibus gentem quandam excitam, hos plerique Iudaeos affirmant. sed

Dalmata et proinde Illyrius ac demum Slauus Tria in hac oratione agenda. coram Slauis de Slauorum fortunis sermonem habere statui, ideo originem gloriamque ac nominis Slauonici generis interpretationem primo in loco in medium adducam, Dalmatiae deinde, quae haud spernenda Slauorum nationis portio est, euentus perstringam, postremo huius nostrae uetustissimae ciuitatis situm successusque depromam. Sed quoniam deiparae uirginis Mariae Inuocatio numinis Mariae. christicolas opem

Diony. Punicus (interprete Rhennio Phannio) Rhennius Phannius de Illyrio dicit: Ad dextram partem protenditur Illyris alma, Posthanc Dalmatiae populorum Martia tellus. Dalmatia Martia tellus Nec te nominum uarietas exterreat, quoniam pro locorum, quae Thyre posteritas obtinuit, amplitudine necesse fuit uariis eos appellationibus recenseri. Nam eorum iuris,

Romanos imperatores Polam Italiam finire statuisse, quomodo Strigna oppidum seu uilla, quam Hieronymi patriam esse fingunt, ad Italiam uergens (non enim multum a Iustinopoli, quae a parte occidentali Histriae est, distare dicitur) Dalmatiae confinium fuit? An non diuus ipse Hieronymus suae originis regionem Hiero. super Abbacuch prophetam. (59) confinium

Mar. Marulus de regibus Illyriorum. (118) multotiens cum Attila, rege Humnorum, feliciter pugnauit, ac Sebeslaum Gothos (ut idem inquit) apud Schodram oppidum strenue opprimentem et Sueropillum, principem Dalmatiae, qui, ut Platina meminit, Plati. de Ioanne papa papa XIII. (119) in Italia Saracenos ingenti clade superatos e monte Gargano deiecit, et Cepemirum ac multos alios uiros

uobis, Tria commendant prouinciam seu regionem. uiri praestantissimi, satis compertum esse existimo, uidelicet ex situ cum fertilitate ac ex naturalibus incolarum bonis conditionibus nec non ex ipso populorum in ea degentium studio, legibus et consuetudinibus. At haec Dalmatiae quam eminenter conueniant, Tria haec maxime conueniunt Dalmatiae. facile considerantibus apparet, si ad singula descendendo singulorum ratio pensitetur. Dalmatia enim, Primum. prisca prouintiarum partitione ommissa (quemadmodum

satis compertum esse existimo, uidelicet ex situ cum fertilitate ac ex naturalibus incolarum bonis conditionibus nec non ex ipso populorum in ea degentium studio, legibus et consuetudinibus. At haec Dalmatiae quam eminenter conueniant, Tria haec maxime conueniunt Dalmatiae. facile considerantibus apparet, si ad singula descendendo singulorum ratio pensitetur. Dalmatia enim, Primum. prisca prouintiarum partitione ommissa (quemadmodum nunc apud omnes inoleuit opinio), Histriam ab occidente habens Epyro et Macedonia ob

ad multas regiones facilem transitum habet uariarumque rerum ad bellum necessariarum copia faecundatur. Nam tota haec ora neque nimiis caloribus exuritur neque superfluo frigore aspera est aut horrida, sed inter utrunque manens semper uiret aspectuque est mirum immodum delectabilis. Maritima enim Dalmatiae pars (ut Plinio placet) Pli. lib. III. capi. XXV. (137) mille amplius insulis Mille in Illyrio insule. frequentatur natura

Blon. deca. prime lib. primo. (157) ac Sabellicus dicunt, Sab. aenea. IX. lib. VII. (158) militum Dalmatiae insigni opera sub Claudio Augusto Dalmata trecenta trecenta uiginti milia Gothorum caesa ac duo milia naues eorum demersas cognouisset? Trecenta uiginti millia Gothorum cesa et duo milia eorum naues submerse. Quid quod (sicuti Eutropius refert)

Dioclitiani filia, a Maximiano fratre pro fidei confessione interempta, nec non et Serena, Dioclitiani uxor, Serena regina Dioclitiani uxor. ac Marinus Dalmata Marinus confessor deo sine cede in pace coniuncti aliique multi in diversis Dalmatiae partibus ab hostibus fidei olim occisi. Quorum nomina tanquam uobis omnibus nota, ommitto, triginta duos fratres ordinis praedicatorum in Bosna fluminis submersione ab infidelibus necatos commemorando. XXXII fratres ordinis praedicatorum martyres. Pro quorum

obseruantia res publica Dalmatarum uehementer olim aucta fuit, nobilissimeque fuerunt praepotentesque ciuitates in ea aedificate. Ex quibus potiores commemorare me non piget, ut noueris Dalmatas etiam antiquis temporibus politicis moribus studuisse. Fuit enim Dalmatiae olim Delmin uel Dalmium, Delmin uel Dalmium. ampla sane (ut Strabo inquit) Strab. lib. VII. (187) ciuitas, a qua et cognomen gens Dalmatarum

uel Dalmium. ampla sane (ut Strabo inquit) Strab. lib. VII. (187) ciuitas, a qua et cognomen gens Dalmatarum usurpat, Salona Salona. quoque totius Dalmatiae (ut Strabo tradit) emporium. Strab. lib. VII. (188) Qua deuicta Polio genitum a se filium Salonium uocauit, Salonius.

colunt ueneratione largaque in exornandis eis impensa prosequuntur. Cultissimis enim nitent Dalmatarum urbes episcopalibus ecclesiis amplaque sunt frequentia apud eos religiosorum monasteria et, quod ad rem summopere pertinere existimo, nihil fere in urbibus Dalmatiae hospitum obtutibus occurrit, quod christianam non redolet pietatem. Nam quanto acriori in pugnam feruntur impetu, tanto in conuictu Dalmatae sunt humaniores. Hinc euenit, ut quicunque siue domi siue foris intima perseuerantique Dalmatarum potiuntur familiaritate, eos animo esse liberos,

lib. VII. (238) a Pariis conditam (quemadmodum supra tetigimus) urbem habens, Pharum urbs. circa Nerentani sinus intima uiginti quinque milibus passuum distans ab hostio Naronis amnis in littore Dalmatiae, quatuor supra uiginti stadiis a continenti diuellitur longitudinem nacta stadiorum quingentorum et sexaginta. Latitudo non est ubique eadem, sed, quod maximum spatii eius est latitudinis, sex et nonaginta stadiis mensuratur. Principium insulae a continenti planum est, insigne structura

Leonardi Ales Taurinensis Poetae Laureati Tetrasticon.
Illyricas gentes frater Vincentius, alter
Liuius, et Phariae quos habet alta locos,
Quin etiam urbes Dalmatiae et genus acre uirorum
Tam bene describit, quam bene scripta refert. Ad F. Vin. Priboeuium Nicolai Dominei Arbensis carmen.

quo tollis in astra,
mellifluum Phoebi iure uidetur opus,
5  quod curis affectum animum sic saepe relaxat
ut lichnis Pallas lumina fusca refert.
Labitur ore tuo, uates, uberrimus amnis
quotquot Dalmatiae pinguia culta rigant
quaeque deserta tuo facundia pectore manat,
10  non nisi castalis hausta putatus aquis.
Felicem te, faustam Epidaurum, nosque beatos
efficit ingenium digne poetam

in Pannonia glandifera Sclavinorum (hoc vetus ac proprium nomen gentis adhuc illis durat) paucas arces, quae adhaeserunt Regi Romanorum, exceptis Carnis et parte Liburnorum, qui principum Austriae imperata faciunt. Non connumeratis maritimis Dalmatiae civitatibus, quae proximo bello aegre defensae, ammissis tamen agris, aut evastatis in Venetorum potestate remanserunt. Ragusini quidem nec integra libertate potiuntur, nec omnino serviunt. Reliqua omnia nostri nominis, Scordiscos, Dardanos, Triballos, utraque Moesias, et

appellantur, uno ordine ab occasu in ortum provecti, donec Scardum attigerint, inde a Scardo ad meridiem ducti, in Pontum supra Mesembriam civitatem desinunt. Caeterum ubi Scardus a Bebiis Albio contiguis recesserit, quicquid est per Dalmatiae regiones, per Boznam, Herzegovinam et demum in reliqua ejus plagae Illyricae montium usque Belgradum et Zmiderovium et medios cursus fluminis Moravae, hoc totum Scardi est, teste eodem Ptolomaeo in tabula N. Et hucusque,

Prva TEI verzija. Serenissimo ac potentissimo principi Ioanni, electo regi Hungariae, Dalmatiae, Croatiae etc. post humilem seruitiorum suorum commendationem Petrus Benessa salutem plurimam dicit. Quom ualde semper optassem, serenissime ac potentissime rex, aliqua bene nauata opera gratiam Tuae

denusque Z: densusque D hinc inde viarum Ordo cingatur Corzula picta manet. manet. Et quidem Z: manet, /Corcula, Dalmatiae non ultima gloria surgit,/ quaeque praemit Venetos, sedula Cura, Patres./ Et quidem D Et quidem eo tempore locus satis munitus reperiebatur praesertim tormentis. Nam paucis diebus ante bellum motum

alteri maritimarum rerum Illyrici a senatu cura demandata fuerat, et transmisso ab eis tunc primum hoc felici nuntio ad senatum non tantum trepidatio universi sinus sinus soluta Z: sinus Dalmatiae soluta D soluta est, sed ex Curzulensi facinore ab omnibus capta fuit ingens laetitia, quam etsi etsi Z: et si D non ausim nominare praesagium eodem anno

satis. Divi invocandi.
10.42.1  Augustine tuas statuam dum ponit ad aras
10.42.2  Notus homo e nostrae littore Dalmatiae.
10.42.3  Dive senex, inquit, cui stat Noceria cordi,
10.42.4  Et qui parva colis moenia Traguriae.
10.42.5  Adsis o faelix, et res ne despice nostras.

ut huic intestino dolori medelam aliquam afferrem, variarum historiarum lectione operam nauare coepi, a qua magna ex parte sum ea molestia levatus, quę solet eos exercere, qui patriam deserere coguntur. Coeterum, inter legendum plurima sese mihi obtulere, quę ad hanc nostram Dalmatiae provintiam pertinebant, quę propterea hoc in ocio ex temporum ordine in unum redigere, atque de rebus Dalmaticis historiam contexere decrevi, itaque feci. Magnam, vero, lucem operique meo huic attulit labori commentariolus, qui de Dalmatiae regibus inscribitur e

mihi obtulere, quę ad hanc nostram Dalmatiae provintiam pertinebant, quę propterea hoc in ocio ex temporum ordine in unum redigere, atque de rebus Dalmaticis historiam contexere decrevi, itaque feci. Magnam, vero, lucem operique meo huic attulit labori commentariolus, qui de Dalmatiae regibus inscribitur e Slovina a Marco Marulo in Latinam linguam conversus. Quę quidem historia sicut tum ex hoc, tum ex illo probato auctore excepta est, ita facilius et dulcius in parvum volumen redacta leguntur, quae sparsim hinc inde colecta sunt at praeterea

in tuam domum a te perhumaniter exceptus est, ex quo postmodum factum est, ut multorum amicitiam virorum, tum saecularium, tum ecclesiasticorum facile iniret, quibus omni se bonarum litterarum gerere eruditum ac insignem historicum facile praebebat ac provinciae Dalmatiae rerumque in ea gestarum mire studiosum demonstrabat. Quare, cum quadam die a me inter deambulandum efflagitasset, ut libros decem, quos de rebus huius provintiae lucubraveram illi ostenderem, ego qui talem virum plurimi ducebam, facere non potui,

Ad Nobiles Viros Tragurienses P. Joannis Pridoęuii Scardoniensis de Tragurii praeclarae Dalmatiae urbis laudibus carmen.
1  O felix una ante alias memoranda per orbem
2  Vrbs, Diuum summi maxima cura Patris.
3  In te uera

49  O igitur felix o terque quaterque beata
50  Vrbs Vtini tanto condecorata uiro,
51  Tu quoque Dalmatiae uerum decus inclyta clare
52  Vrbs alias quae inter laude canenda nites.
53  Cordibus a nostris non te ulla obliuia tollent
54  

Fori, seu Iudicum? Duplex: alia specialis. Et haec iterum quadruplex: Palatinalis, ut omnes causae fiscales, et extraordinariae: art. 18. anni 1574. Item transmissiones, ex Regno Dalmatiae: 12. Officio Palatinatus, fol. 170. Locumtenentiae, ut omnes causae brevium iudiciorum, in Enchiridio, fol. 13. pag. 2. comprehensae: quinque casuum, potentiae, interceptiones, et

I. Quod huiusmodi appellationes causarum fiunt, tam ex sedibus Iudiciariis, quorumlibet Comitatuum Regni Hungariae, quam etiam ex partibus eidem subiectis, utpote Regnis Dalmatiae, Croatiae, et Sclavoniae, nec non olim Transylvaniae 3. tit. 3. quia solum Regnum Hungariae, propter sacram Coronam est principale, et caeteris praeeminens, reliqua eidem annexa et subiecta. II. Quod

4.310  310 Quamuis haeu nostros extra saeuissima fines
4.311  Infandum imphijs immanibus omnia poene
4.312  Regna Lyburnorum, belloque potentia quondam
4.313  Dalmatiae anguineis infecerit arua uenenis,
4.314  Nostra fides immota manet, semperque manebit,
4.315  315 Dum Sol aetherium radijs lustrabit Olympum,
4.316  Et stabilis medio pondebit(!) in

CVSTOS. VRBEM Ragusium, in qua Iunius Palmotta scriptor huius poematis natus est, condidere atque habuere initio Ciues Romani, a transscriptis antiquitus in Epidaurum illyricam colonis orti. Hi namque excisa Slauorum armis, una cum Salonis, aliisque Dalmatiae urbibus patria, in rupe ad radices montis, cui Bergatto vocabulum est, posita consedere; loci asperitate ad arcendos ingruentium barbarorum impetus pro munimentis usi. Ac primo quidem vitam maritimis quaestibus piscatura, et nauigatione tolerauere; mox acuente, ut fieri amat, industriam

Slauis fusi inde, fugatique recedere. Ex illo clarum Ragusii nomen, et ciues virtutem suam periclitati, suisque fidentes viribus, maiora audere, atque opes per longinqua commercia terra, marique petere aggressi sunt, eoque dignitatis et amplitudinis Patriam suam prouexere, ut iam tum caeterarum Dalmatiae Ciuitatum, quasi antiquo Salonarum iure in se transmisso, primas tenere visa sit. Cuius rei satis locuples testís est Porphyrogeneta Constantinus Orientis Imperator, cuius erat in ditione Dalmatia: qua tunc maritimis aliquot vrbibus, non absimilem Ragusinae fortunam expertis,

ac Illustrissimo DOMINO, DOMINO COMITI JOSEPHO ESZTERHAZY DE GALANTHA, PERPETUO IN FRAKNO, ET TATA, Regnorum Dalmatiae, Croatiae, et Sclavoniae BANO EORUNDEMQUE PRO- REGI Supremo Regni Croatiae, Confiniorúmque ejusdem CAPITANEO,

per annos aliquot gesto vicerunt Chrobati: Abarumque partem occiderunt, coeteros parere sibi coegerunt: atque ab illo tempore a Chrobatis possessa nomen etiam Chrobatia accepit. Animadvertit in hac Porphirogeniti sententia Ioannes Lucius /De Regno Dalmatiae et Croatiae libro 1. capite 11./ Chrobatos Graece Hrovatos exprimi, qui Slave Hrvati indigetantur: ubi Graeci more solito asperitatem pronunciationis vitaturi o interiecere, atque b

Pannoniae incolas diu tribulantes: nam hi cum Gothis sive Slavis Croatis Presbyteri Diocleatis in aetate conveniunt. Et quidem Verli sive Herli idem significat, ac Latinis egregii dicuntur. nam et Vidomar sive Vidomir secundus Verlorum Rex circa eadem tempora in Dalmatiae Confiniis regnasse perhibetur, qui Sanctum Maximum cum quadraginta Christianis martyrio effecit; et Svevlad tertius illorum Rex, qui Narsetem contra Gothos iuvit, rebus heroicis clarus, memoratur; ut Procopius Caesariensis /Gothorum libro 2./

/Libro 4./ Schimnus /Libro 7./ Strabo /Libro 5./ et Ptolomaeus /Capite 9./ in Alysia ponunt, citra Istrum, eosdem, qui nunc Croatae sunt, fuisse, inficias non eo; cum (ut /De Regno Dalmatiae et Croatiae libro 1. capite 11./ Ioannes Lucius ait) non videatur impossibile, Slavos aliis nominibus dictos ab antiquo, sicut ultra Istrum, ita etiam citra habitasse. Antiquius Crovatorum nomen facit Thomas Archidiaconus Spalatensis, qui

qui Lingones appellabantur, cum Totila septem vel octo Tribus Nobilium. Hi videntes terram Croatiae aptam sibi fore ad habitandum, quia rari in ea coloni manebant, petierunt et obtinuerunt eam a Duce suo. Chroatia est regio montuosa a septentrione adhaeret Dalmatiae: haec regio antiquitus vocabatur Curetia, et populi qui nunc dicuntur Chroatae dicebantur Curetes vel Coribantes. Unde Lucanus.
Illic bellaci confisus gente Curetum,
Quos alit Adriaco tellus circumflua ponto. Dicebantur vero

Arbensis, Scylaci Cariandensi Catarabatis dicta, quam eiusdem Scylacis Interpres Holsteinus Arbatin vocat, ac altera Cratia prope Pharum, omnes Crovatiae regno adiacentes, in huius nomen quod conferant coniectari liceat; cum autem Croatiam montuosam esse regionem, et Dalmatiae a septentrione adiacere, dicat idem Archidiaconus, Chroatosque alias et Corybantes fuisse dictos asserat: verius a Corbavia provincia, Liburniae veteris Croatiaeque modernae media atque altissima regione, olim Corybantia dicta, Crovatorum nomen observatum

Regni Croatiae adscribit fuisse Confinia, Ab Oriente Delmia, ubi Civitas Delmis, in qua est quaedam Ecclesia, quam Beatus Germanus Capuanus Episcopus consecravit, sicut scriptum reperitur in ea. Ab Occidente Carinthia, versus mare usque ad oppidum Stridonis, quod nunc est confinium Dalmatiae, et Istriae, ab Aquilone vero ripa Danubii usque ad mare Dalmaticum, cum tota Maronia et Chulmiae Ducatu. Et rite Croatorum Regnum usque ad ripas Danubii xtensum fuisse adhuc anno Christi 838. observavit Ioannes Lucius /Operis citati libro 2. capite

Croatensem sive Croaticam, et populos Croatinos (Hrvatjani) appellabant. Sed et trans Danubium amplissimis terminis Croatorum Regnum extendebatur, ut ex superius narratis Porphirogeniti verbis constat, qui ulterius /Capite 31./ scribit; Chrobati, qui Dalmatiae partes incolunt, a Chrobatis Albis Baptisimo expertibus, originem ducunt, qui ultra Turciam prope Franciam, habitant, et Sclavis contermini sunt non baptizatis, Serblis, qui Chrobati dicuntur, lingua Sclavorum, id est terram multam possidentes. Et /Capite 30./

Deos.
Dent aditus laetos, Regnique exordia firment:
Hinc Ducis illius gens ea nomen habet. Ne commemorem Svevladum Regem, qui ipse Bosnae, Valachiae, usque ad Poloniae fines, et Dalmatiae Croatiaeque imperavit, ut ex vetustissimo Commentariolo /De Regum Dalmatiae et Croatiae gestis/ traducit Marcus Marulus Patricius Spalatensis. Orientales item Croatiae termini longe ampliores sunt, quam quos recentiores Geographi ei

Hinc Ducis illius gens ea nomen habet. Ne commemorem Svevladum Regem, qui ipse Bosnae, Valachiae, usque ad Poloniae fines, et Dalmatiae Croatiaeque imperavit, ut ex vetustissimo Commentariolo /De Regum Dalmatiae et Croatiae gestis/ traducit Marcus Marulus Patricius Spalatensis. Orientales item Croatiae termini longe ampliores sunt, quam quos recentiores Geographi ei describunt. Tillurum amnem, vulgo Cetinam, Porphirogenitus assignat, Hlevnam tamen regionem,

deinde in Croatiam proprie et Serbliam proprie divisum extitit. Caeterum non modo Narentani (ut in sequentibus demonstrabimus) Slava Croataque natio sunt, verum etiam ipsi Bosnii et Serblii. Uti ex supra relata Porphirogeniti sententia satis liquet; Chrobati qui Dalmatiae partes incolunt, a Chrobatis Albis originem ducunt etc. Et Slavis contermini sunt, Serblis, qui Chrobati dicuntur. Idem sentit Curopalates, qui /Ad Annum 1074./ ait; Servorum gens, quos etiam Crovatas vocant.

Olim quippe Croatorum Regibus subditae tributariaeque fuerunt /Ioannes Lucius operis citati libro 2. capite 2,5,13. libro 3. capite 9./. Scribit enim Porphirogenitus /Capite 30./ his verbis; Ex quo vero dicti iam Sclavi inhabitarunt finitima Dalmatiae, omnia tenuerunt, Urbesque Romanorum Insulas colebant, ex iisque vivebant, at cum quotidie a Paganis captivi abducerentur, perderenturque, illas deseruerunt, continentem colere volentes, verum a Crobatis prohibebantur, cum nondum illis tributa penderent, verum ea quae hodie pendunt,

C. Belca C. ita ut universum essent librae DCCX. excepto vino et caeteris speciebus diversis, quas praeter pecuniam exhibebant. Et Cresimirus Croatorum Rex Adriaticum Mare suae appropriabat iurisdictioni, ut constat ex eiusdem privilegio, apud Ioannem Lucium /De Regno Dalmatiae et Croatiae libro 2. capite 3./ citato; ac Beatus Petrus Damianus, eiusdem Regis contemporaneus scriptum reliquit; Absarenses Dalmatas, uti Regi Slavo subditos, Slavonici Regni partem esse /Idem libro 2. capite 11./. Idem de aliis

nationem, hic monitum iri volumus. Croatos nempe tam inter se quam a Dalmatis Slavorum nomine nuncupatos in scripturis antiquis reperitur; In Privilegiis autem tantum se Duces et Reges Croatorum non Sclavorum nominarunt, ut Lucius /De Regno Dalmatiae et Croatiae libro 2. capite 15./ refert; Imo Croatia a vicinis Dalmatis et Ungaris Sclavonia nuncupata est ait /Libro 4. capite 3., libro 6. capite 4./. Sed nec Croati tantum, verum et Servii illius

lingua vernacula conscriptis, in Latinam translata, non nihil carpat, et quaedam in dubium fidem vocet; Quod Narentanos, eandem cum Croatis nationem fuisse, ambigat. Et Tragurium, Patriam suam, nec non Spalatum et Iadram, Civitates Maritimas Croatiae adimit: eas Dalmatiae, quasi alienae regioni, aut alteri genti, appropriaturus. Primum eo argumento fundare supponitur; Quod patria illa commentaria cum Graecorum Francorumque notis, in rerum actarum tempore, ac Regum nominibus, per omnia non conveniant. In secundo haeret; quod

adscripserit. Et tertium; quod in Civitatibus illis Latinorum et Romanorum reliquiae se conservaverint, illorum lingua adhuc uterentur, et Dalmaticum nomen, Provinciae a Romanis inditum, conservent. Ad haec (pace eiusdem Lucii) ex ipsius vulgatis de Regno Dalmatiae et Croatiae exemplaribus quaedam perpendenda opponam. Et quidem ad Primum. Ex ipsis, de Regno Dalmatiae et Croatiae nomine, auctore Ioanne Lucio vulgatis exemplaribus /Libro 2. capite 8./ legitur.

et Dalmaticum nomen, Provinciae a Romanis inditum, conservent. Ad haec (pace eiusdem Lucii) ex ipsius vulgatis de Regno Dalmatiae et Croatiae exemplaribus quaedam perpendenda opponam. Et quidem ad Primum. Ex ipsis, de Regno Dalmatiae et Croatiae nomine, auctore Ioanne Lucio vulgatis exemplaribus /Libro 2. capite 8./ legitur. Duces Croatorum detracto Francorum iugo, cum nullum superiorem cognovisse reperiantur, a suis Croatis Reges nuncupatos, eos, qui universam Regionem

primum titulum Regium ab Imperatore Constantinopolitano consecutum, argui posse, ex Archidiaconi verbis, asserat: illius verba ad proprium, non autoris sensum interpretatur. ubi namque Archidiaconus /Capite 13./ dicit; ab isto Dircislavo caeteri Reges Dalmatiae et Croatiae appellati sunt; id est Croatiae, et Dalmatiae Romanae uti Provinciae titulo assumpto, fors coepit Dircislavus; cum anteriores eo Reges solo Croatiae vel Croatorum Regio titulo contenti fuissent: quin et post ipsum Cresimirus Patritius et

argui posse, ex Archidiaconi verbis, asserat: illius verba ad proprium, non autoris sensum interpretatur. ubi namque Archidiaconus /Capite 13./ dicit; ab isto Dircislavo caeteri Reges Dalmatiae et Croatiae appellati sunt; id est Croatiae, et Dalmatiae Romanae uti Provinciae titulo assumpto, fors coepit Dircislavus; cum anteriores eo Reges solo Croatiae vel Croatorum Regio titulo contenti fuissent: quin et post ipsum Cresimirus Patritius et Chroatorum Rex tantum scribi et nuncupari voluit. tum etiam quod

caeteri successores eius Reges, recipiebant Regiae dignitatis insignia ab Imperatoribus Constintanopolitanis et dicebantur eorum Eparchi sive Patritii. /Archidiaconus ibidem/. Habebant namque ex successione suae originis patrum et proavorum dominium Regni Dalmatiae et Croatiae. Primo enim /Cedrenus Anno 1019./ subacta Bulgaria, Imperatori se dedidit contermina Chrobatorum gens et eius Principes fratres duo, quibus Imperator honores, ac opes amplas tribuit, solus adhuc Imperium detrectabat Sermo,

Pannonias nominat /Ioannes Lucius, operis citati libro 1. capite 15./. Quod Francorum in Croatia Occidentali sive Alba imperium breve fuisse probat etiam Porphirogenitus Imperator qui /Capite 30./ ait; Ad aliquot vero annos Dalmatiae Chrobati Francis subiciebantur, quemadmodum et antea in ipsorum terra; tanta autem crudelitate utebantur Franci, ut lactantes adhuc pueros occidentes, canibus obicerent, quae res cum intolerabilis Chrobatis esset, facto desidio, Principes, quos ex ipsis habebant, interemerunt, unde magnus

se tamen Regem Croatorum scribebat, ut ex eius Privilegiis satis constat: eosque a suis Croatis Reges nuncupatos, et Regionem, quam sub eorundem Francorum quoque Imperio, possederunt, Regnum Croatorum dictam, idem Lucius /De Regno Dalmatiae et Croatiae libro 2. capite 8./ observavit. Quin et Francorum Imperatorem alibi Regem, Principem alibi Porphirogenitus nuncupat. Iidem tamen Croatorum Reges alios Duces et Principes sub se habebant. Regnum quippe Croatorum

eo deduxit. Et postquam Slavi Romanos deleverunt, eorumque loca tenuerunt, reliqui Romani in orae maritimae oppidis servati, eaque etiamnum tenent, et sunt ista: Rausium, Aspalathum, Tetranguria, Diodara /Ioannes Lucius, De Regno Dalmatiae et Croatiae libro 1. capite 6./. At sicut Mare Dalmaticum dici non poterat, antequam ipsi Dalmatae mare attigissent, quod diu post Romanorum adventum evenisse constat: neque aliquis ex antiquis auctoribus Dalmatici maris mentionem facit, solus Ptolemaeus aliquas

et Dalmaticae Provinciae nomine sensim cessante, nec Mare Dalmaticum, nec Insulae Dalmaticae, minus Civitates, in Continenti Croatico sitae, Dalmaticae dicendae sunt. Et sicut Rausinam Porphirogeniti Civitatem sua liberalitate Dalmatiae adimit, Slavoniae approprians: ita magis Spalatum et Iadram (Tetraguria minus curata) Slavonicae earum Croatiae iure bono reliquisse debuisset, non ignarus suarum in utroque opere /De Regno Dalmatiae et Croatiae et Memorie di Trau/ traditionum,

Et sicut Rausinam Porphirogeniti Civitatem sua liberalitate Dalmatiae adimit, Slavoniae approprians: ita magis Spalatum et Iadram (Tetraguria minus curata) Slavonicae earum Croatiae iure bono reliquisse debuisset, non ignarus suarum in utroque opere /De Regno Dalmatiae et Croatiae et Memorie di Trau/ traditionum, ubi revolutis Dalmatiae Civitatum Archivis, inter tot divorum Croatiae et Ungariae Regum privilegia nec unum reperitur a Graeco aut Franconico quopiam Imperatore illis concessum. quin Privilegia

Slavoniae approprians: ita magis Spalatum et Iadram (Tetraguria minus curata) Slavonicae earum Croatiae iure bono reliquisse debuisset, non ignarus suarum in utroque opere /De Regno Dalmatiae et Croatiae et Memorie di Trau/ traditionum, ubi revolutis Dalmatiae Civitatum Archivis, inter tot divorum Croatiae et Ungariae Regum privilegia nec unum reperitur a Graeco aut Franconico quopiam Imperatore illis concessum. quin Privilegia Regum Croatorum Cathedrali Ecclesiae Traguriensi concessa,

Traguriensis deducta serie, ab Anno Christi 1000, usque ad Annum 1420 et ulterius, meri Croatiae, Regiique Comites illi praefuere. quam totam seriem 36. tantum annis (id est a 1322, ad 1358) Veneti Praesides interruperunt. Quod vero /De Regno Dalmatiae et Croatiae libro 2. capite 15./ Dalmatas a Croatis etiam Latinos nominatos reperiri asserat; ac ulterius /In praefatione Memorie di Trau/ dicere praesumat: quod lingua Romana moderna, o

curo Mundi laudem, pro sermonis elegantia: quippe quotquot ih hac regione Civitates sunt, tot, possum dicere, Grammaticae dialectos esse, et quisque particulari suo modo loquitur: adeo cum omnes Croatae simus, alter tamen alterius omne verbum non intelligimus. Nec aliunde Dalmatiae, a Romanis institutae Provinciae nomen hoc, quam a Dulmno Croatiae regione et olim urbe cognomini, Regiae Croatorum Coronationis loco (uti suo loco referemus) desumptum Romani dilatarunt: nec Dalmatiae Regni titulo alios quam Croatiae Reges usos comperimos.

tamen alterius omne verbum non intelligimus. Nec aliunde Dalmatiae, a Romanis institutae Provinciae nomen hoc, quam a Dulmno Croatiae regione et olim urbe cognomini, Regiae Croatorum Coronationis loco (uti suo loco referemus) desumptum Romani dilatarunt: nec Dalmatiae Regni titulo alios quam Croatiae Reges usos comperimos. Iadram vero Ptolomaeus ut coeteri Geographi, in Liburnia statuit, /Libro 2. capite 17./ imo inter Liburnicas Insulas etiam Traguriam numerat, quas omnes Liburnicas Dandulus Venetus /Ad Annum 874./

17./ imo inter Liburnicas Insulas etiam Traguriam numerat, quas omnes Liburnicas Dandulus Venetus /Ad Annum 874./ appellat, Croatiamque, inter Macedones et Istros, in Albam et Rubeam dividit. In Tabulis etiam Geographicis, /De Regno Dalmatiae et Croatiae/ nomini Latino affectatur Lucius; nam, ut in Prima nullius Dalmatiae meminit, in Secunda, recentiorem a Titio ad Neronem et in Tertia ad Drinum educit: ita Quartae titulum apposuit; Dalmatia post Imperii declinationem in

Dandulus Venetus /Ad Annum 874./ appellat, Croatiamque, inter Macedones et Istros, in Albam et Rubeam dividit. In Tabulis etiam Geographicis, /De Regno Dalmatiae et Croatiae/ nomini Latino affectatur Lucius; nam, ut in Prima nullius Dalmatiae meminit, in Secunda, recentiorem a Titio ad Neronem et in Tertia ad Drinum educit: ita Quartae titulum apposuit; Dalmatia post Imperii declinationem in Croatiam, Serviam et Dalmatiam ipsam distincta: ubi (cum priores tres Illyrico

expedita, quae plura legi, probant. Quapropter nec Bosnios, nec Serbios, minus Narentanos aut Croatos Maritimos a Croatis aeque separat Lucius: si idem ipsius sensus, qui typo vulgatis in exemplaribus legitur; et nimirum cum Operi titulum, de Regno Dalmatiae et Croatiae, non Narentiae in particulari, aut Bosnae vel Serviae posuerit. Marulus item transumptum Commentariolum de Regnum Dalmatiae et Croatiae gestis, non Serviorum aut Narentanorum, intitulat. Sic Presbyter Diocleas,

Lucius: si idem ipsius sensus, qui typo vulgatis in exemplaribus legitur; et nimirum cum Operi titulum, de Regno Dalmatiae et Croatiae, non Narentiae in particulari, aut Bosnae vel Serviae posuerit. Marulus item transumptum Commentariolum de Regnum Dalmatiae et Croatiae gestis, non Serviorum aut Narentanorum, intitulat. Sic Presbyter Diocleas, Regnum Slavorum, Archidiaconus vero, uti et Diocleas deinde, etc. proprie vocant Croatorum. Et Bosna quidem (si ob

1019./ Cedreni testimonio sufficiente. Sed ne ulterius Ioannis Lucii, erga Italum Romanumve in Dalmatia nomen affectatis nimium coniecturis, diutius replicandis, immorer: ne tot (inquam eiusdem /De Regno Dalmatiae et Croatiae libro 2. capite 15./ assensu) coniecturis Lector iam fessus, taedio opprimatur , illud pro coronide sit; quod /Ibi libro 4. capite 3./ Spalatensis Metropolis, sicuti toti Croatiae praeerat, et unicum tantum

eiusdem ex fratre nepos, per legatos duodecim Croatiae Tribuum in Dravi ripa (A. C. 1100.) exceptus, Regnum pacifice obtinuit; et (1102.) in Albae Maritimae Civitate coronatus extitit. Cuius universi successores, legitimi Pannoniae sive Ungariae Reges, in generalis Croatiae, et particularium Dalmatiae, Ramae, Serviae, Regnorum Dominio ad hunc usque diem in interrupta serie perseverarunt. Etenim uti Croatiae olim nomen et Regni eius Iurisdictio sub Ducibus suis Regibusque Slavi sanguinis longe amplius extendebatur , Danubio, Thracia et Alta sinu Adriae conterminis vix

positam, Matthias Ungariae Rex, ad annum 1487. tenebat et providebat; ut pateret ex eiusdem Regis litteris, per Advocatum Venetorum in Conventu Foroiuliensi, inter Ferdinandum Imperatorem et Rempublicam Venetorum instituto, allegatis, sub H. Regnum vero Dalmatiae quibus terminis circumscribi deberet, nusquam invenio; quod in solo nomine Provinciae a Romanis ita appellatae contentum, a Croatiae Ungariaeque Regibus honoris gratia Regni Croatiae titulo (uti etiam Ramae et Serbiae) adiunctum est. In nullis namque vel Rex, vel Banus praecise Dalmatiae,

vero Dalmatiae quibus terminis circumscribi deberet, nusquam invenio; quod in solo nomine Provinciae a Romanis ita appellatae contentum, a Croatiae Ungariaeque Regibus honoris gratia Regni Croatiae titulo (uti etiam Ramae et Serbiae) adiunctum est. In nullis namque vel Rex, vel Banus praecise Dalmatiae, memoriis hactenus repertus nominatur: Slavonicorum proprie et proprie Maritimorum abundante Banorum memoria. Quare, in defectu meliorum de finibus Regni Dalmatiae probarum, Venetis (quibus, uti pro eodem praetenso Regno proba incumbit) solo eatenus

ita appellatae contentum, a Croatiae Ungariaeque Regibus honoris gratia Regni Croatiae titulo (uti etiam Ramae et Serbiae) adiunctum est. In nullis namque vel Rex, vel Banus praecise Dalmatiae, memoriis hactenus repertus nominatur: Slavonicorum proprie et proprie Maritimorum abundante Banorum memoria. Quare, in defectu meliorum de finibus Regni Dalmatiae probarum, Venetis (quibus, uti pro eodem praetenso Regno proba incumbit) solo eatenus Dalmatiae nomine contentos esse, opus est.

ita appellatae contentum, a Croatiae Ungariaeque Regibus honoris gratia Regni Croatiae titulo (uti etiam Ramae et Serbiae) adiunctum est. In nullis namque vel Rex, vel Banus praecise Dalmatiae, memoriis hactenus repertus nominatur: Slavonicorum proprie et proprie Maritimorum abundante Banorum memoria. Quare, in defectu meliorum de finibus Regni Dalmatiae probarum, Venetis (quibus, uti pro eodem praetenso Regno proba incumbit) solo eatenus Dalmatiae nomine contentos esse, opus est.

diffusa est, meruit ut summis laudibus a literatis Ex litteratis. omnibus elatus fuerit. Inter quos duo sunt, alter Raphael Levacovich, qui in suis lucubrationibus Marcum Marulum vocat post divum Hieronymum Dalmatiae secundam gloriam, alter vero Gulielmus Eysengrein in catalogo doctorum orthodoxae matris ecclesiae Marulum appellat virum doctum, sacrarum literarum imprimis Ex in primis. eruditum, ingenio clarum,

Ex ortographiae. correxit, itemque historiam Michae Madii et tabulam a Cutheis, prout et memoriam archiepiscoporum Salonitanae ecclesiae; eorumque exemplaria Johannes Lucius, auctores integros, qui nondum erant impressi, post opus suum De regno Dalmatiae et Croatiae edendos curavit (a) . (a) Hic Petrus una cum Hieronymo Michieli Joanni Lucio multa documenta et notitias dederunt. Multi de Cindrorum familia fuerunt de patria optime

Dudan. Perpia ac devotissima carmina Dominicae incarnationis, passionis et mortis mysteriis cum vita beatae Osannae de Catharo itidem carminibus exarata in vernacula lingua sanctimonialibus monasterii sancti Pauli donavit pater frater Vincentius Dudan de Spalato ordinis praedicatorum, Dalmatiae provinciae moderator, sacrae theologiae magister. Vir utique fuit magno ingenio pollens, theologus non ignotus, concionator non vulgaris, poeta nomine clarus. Immatura et satis praepropera morte decessit Venetiis, pro secunda vice exprovincialis, anno 1703, sepultus in ecclesia sancti

cives suos multaque toto tempore vitae suae praeclare gessit quae ad decorem et utilitatem civitatis pertinebant. Pluribus legationibus functus est et omnia negotia ad optatum finem perduxit. Eum plane et mirabantur et diligebant omnes boni; et non modo cives sui, sed exteri quoque, episcopi Dalmatiae praesertim universae Romanaque curia summo in pretio habebat. Illi plurimum debent Spalatenses quod res suae civitatis et ecclesiae oblivioni praereptas posteritati mandavit. Scripsit enim ille historiam majorem et minorem Salonitanorum pontificum et Spalatensium. Minorem Joannes Lucius

quod res suae civitatis et ecclesiae oblivioni praereptas posteritati mandavit. Scripsit enim ille historiam majorem et minorem Salonitanorum pontificum et Spalatensium. Minorem Joannes Lucius Traguriensis anno 1668. typis edidit Amstelodami apud Joannem Blaeu atque ad suos commentarios de regno Dalmatiae et Croatiae cum aliis opusculis scriptorum Dalmatarum ineditis adjunxit. Majorem autem reliquit ineditam eamque ut fictitiam rejecit utpote continentem acta quaedam conciliorum aliaque monumenta quamplurimis mendis scatentia. Sed, pace eruditi viri, non est ita. Historia major scripta

doctor, canonicus et primicerius ecclesiae Spalatensis ac vicarius generalis archipraesulis Bonifacii Albani, qui praefuit ab anno 1668. usque ad annum 1678, erat vir apprime doctus et omnigena eruditione sacra et profana praeditus, qui permulta Spalati, patriae suae, et totius Dalmatiae monumenta vetera collegit et manu sua conscripsit. Non paucas inscriptiones marmoreas Salonae et alibi repertas mira eruditione commentatus est. Scripsit Chronicon pontificale Spalatense, quod ego patri Danieli Farlato transmisi. Scripsit et hanc Synopsim virorum

Non paucas inscriptiones marmoreas Salonae et alibi repertas mira eruditione commentatus est. Scripsit Chronicon pontificale Spalatense, quod ego patri Danieli Farlato transmisi. Scripsit et hanc Synopsim virorum illustrium Spalatensium et aliam virorum illustrium ex Dalmatiae urbibus penes me existentem (a) . (a) Quam maxime optandum est ut haec altera Synopsis virorum illustrium Dalmatarum publicae lucis usuram acquirat, si alicubi Mmss. derelicta

qui Raphaeli Levacovich, de tota Illyrica natione benemerito, rescripta res praeclare gestas continentia destinavit. Raphael Croata. Carolus de Rossi Spalatensis habuit orationem seu panegyrim in laudem Andreae Cornelii, praefecti generalis Dalmatiae et Epyri, impressam Venetiis anno 1659, item duo epigrammata vulgata et duas elegias in laudem ipsius. Gregorius Drasich Spalatensis, Petri filius, mutata vita parentum correctione in melius, religionem fratrum de observantia

adesse precanti,
Et tantum virtute sua praecingere robur.
Tempore semper adesse Deus implorantibus eius
Ambiguis in rebus opem, totoque propinquat
Numine, cum dubii subeunda sit alea belli.
Hac ope, Dalmatiae cum nuper turbo Gradivi
Finibus intonuit, generosi dextera Balbi,
Praesidii spes una sui, roburque, vigorque,
Nil Scythicis tardata minis, defendit ab omni
Impete barbarico turriti moenia Signi.

Ove priloge nije pisac paginacijom označio, zato i mi štampamo bez ikakve oznake stranica u rukopisu. Summaria memoria officia tenentium. Maria Theresia ab anno 1740. 20. Octobris rex Dalmatiae, Croatiae et Sclavoniae, Hungariae, Bohemiae.
Bani Croatiae, Dalmatiae, Sclavoniae.

Summaria memoria officia tenentium. Maria Theresia ab anno 1740. 20. Octobris rex Dalmatiae, Croatiae et Sclavoniae, Hungariae, Bohemiae.
Bani Croatiae, Dalmatiae, Sclavoniae. Status seu jurisdictio in Croatia varia, multiplexque est. Videlicet primo, politicus sic dictus status; cujus ab anno 1756 uti infra magna mutatio,

Status seu jurisdictio in Croatia varia, multiplexque est. Videlicet primo, politicus sic dictus status; cujus ab anno 1756 uti infra magna mutatio, huic post regem praest banus, sub titulo Dalmatiae, Croatiae et Sclavoniae bani. Est praeses banalis tabulae, idem ferme ipse, quod in Hungaria locumtenentiale consilium, quia ab eo et per eum recipiuntur jussa ac dispositiones principis. Praeest confiniis dictis banalibus, eaque regit absolute, nec in iis dependet a consilio bellico;

Reges Europae. Hungariae. Maria Theresia rex Hungariae ab anno 1740. 20. Octobris post mortem patris sui Caroli VI. Nata 1717. 13. Maji. Desponsata Francisco duci Lotharingiae 12. Februarii 1736. Viennae. Coronata rex Hungariae, Dalmatiae, Croatiae, Sclavoniae 25. Junii 1741., Bohemiae 12. Maji 1743. Imperatrix a 23. Septembris 1745. Angliae. Georgius II. e domo Hannoverana, mortuus die 15. Octobris 1760. Georgius III. rex ab abitu avi sui antecessoris

II. Conscriptio manuscriptorum. Manuscripta in armario bibliothecae academiae Zagrabiensis deposita, anno 1778., mense Martio. I. Pauli Ritteri S. C. E. M. equitis. 1. Offuciae Joannis Lucii de regno Dalmatiae et Croatiae refutatae.... folio. Non est opus ordinatum et in stylum redactum, sed potius fragmenta tantum materiarum pro efformando hoc opere sparsim congesta. 2. Ejusdem: Serbliae illustratae opus in libros octo divisum, sed necdum

quantumvis ablegato ad hanc diaetam, praeside item ipso domino Balthasare Magdalenich aeque ablegato ad tabulam procerum, sed homine simplici ac Naisichio utente pro oraculo, conditus est 36. articulus, quo ad tenorem 35. 1729. activae et passivae causae contra supremos vel vicecomites in regnis Dalmatiae, Croatiae et Sclavoniae per comitatus et non tabulas judiciarias judicandae statuuntur. Cujus articuli 36. tenores lector cum primus initia perpende: quasi per hoc singularis gratia et affectus fuissent regno exhibita.

regiones has Sclavoniam accepisse nomen existimem, quia nempe ut sclavi sive mancipia tributarent, ideo hi, neutri imperio semet applicatos videntes, instar Venetorum libertatem se obtinuisse suspicati, et fors etiam a Venetis instigati, tributare et dependere sive a duce Forojulii sive Dalmatiae renuerunt, | armisque hanc libertatem duce Liudevito sustentarunt. Pivssi quidem 811., item a Ludovico I. Pio 822., ast constantes et protecti modo ab orientis imperio, modo accessione aliarum ad eos provinciarum, uti hodie dictarum Serviae, Dalmatiae,

sive Dalmatiae renuerunt, | armisque hanc libertatem duce Liudevito sustentarunt. Pivssi quidem 811., item a Ludovico I. Pio 822., ast constantes et protecti modo ab orientis imperio, modo accessione aliarum ad eos provinciarum, uti hodie dictarum Serviae, Dalmatiae, Croatiae, eo creverunt, ut semet, Venetorum existimo opera, Romanis pontificibus subdentes successive proprios etiam reges acceperint, semperque occidentalis imperatoris, utpote eos ad tributa compellere intentis, vel nomen horruerint, maluerintque demum subdi Hungaris quam occidentis

ecclesiae rectorem, ab aquilonari ripa ad Juvavensis ecclesiae praesulem pars ipsius provinciae pertineret etc. Sane enatis successive tot vicissitudinibus et dominantium metamorphosibus, Veneta quoque potentia per has mutationes aucta existente, post quam reges illi Serviae et Dalmatiae, Croatiae item, desiissent; postquam Hungariae regum dominatus in his maris et Dalmatiae oris cessaret; postquam demum imperium ad Austriacos devolutum fuisset, Veneti, in tantis aliorum ruinis praetextu illo libertatis ludere scientes, dominatum suum ampliare sciverunt et ampliarunt. Et

provinciae pertineret etc. Sane enatis successive tot vicissitudinibus et dominantium metamorphosibus, Veneta quoque potentia per has mutationes aucta existente, post quam reges illi Serviae et Dalmatiae, Croatiae item, desiissent; postquam Hungariae regum dominatus in his maris et Dalmatiae oris cessaret; postquam demum imperium ad Austriacos devolutum fuisset, Veneti, in tantis aliorum ruinis praetextu illo libertatis ludere scientes, dominatum suum ampliare sciverunt et ampliarunt. Et quod ipsis firmum stabileque non fuit, occidentis imperatoribus remotius existentibus id

comes, sacratissimarum caesarearum regiarumque Majestatum camerarius, actualis intimus, prouti et excelsi consilii bellici consiliarius, generalis equitatus, ac legionis unius equestris Hungaricae proprietarius colonellus, necnon arcis praesidiique Budensis commendans. Accessit nunc: Regnorum Dalmatiae, Croatiae et Sclavoniae banus, confiniorumque Vunnano-Colapianorum supremus regni capitaneus, duorumque banalium pedestrium ac unius equestris regiminum nationalium commendans colonellus, et banalis tabulae judiciariae praeses. |

benevolentia hospitabar in domibus ejus varasdinensibus, quaedam adversariorum meorum copiata habuit eaque mihi Iiberaliter obtulit, quibus in ordine ad banorum seriem egregie adjutus sum, per epochas regum et tempora distingvens omnia. Quid nempe totius Sclavoniae banus, quid maritimus, quid Dalmatiae Croatiaeque, quid Sclavoniae, quid Zevrinensis, Jaicensis, Bosnensis, et qui cronologice ejus fuissent antecessors. Qualiter, et quando generalatus Carolostadiensis et succesive Varasdinensis enati, quidve in his subversetur, et quo fundentur systemate.

Josephus Arbanasz Crisiensis, Mathias Sztolnekovich substitutus Zagrabiensis, ex parte cleri Balthasar Petkovich, civitatum Ladislaus Szalle, qui opus futura regni congregatione referent. (De insulis Dalmatiae quaestio.) Item de insulis Dalmaticis Cherso et Veglia petebatur a statibus informatio, qualiter et qua ratione ad Venetos sunt devolutae. Quo in merito sciendum, imperatorem Franciscum I. ratione commerciorum, de rehabendo maris Adriatici si non dominio, saltem

insinuavitque clam nominatis ad consilium, ut ad diem 20. Augusti Varasdini adessent. Quare comparente Varasdinum excellentissimo domino barone Francisco Koller cum mentionato superius secretario, die 20. Augusti anni hujus 1767 Varasdini introductum incoatumque est consilium regium in regnis Dalmatiae, Croatiae, Sclavoniae, insciis statibus et ordinibus, ejusdemque consilii instructione nec cum statibus concertata, nec communicata. Cives Varasdinenses exceperunt commissarium, tormenta explosa, ipse salutatus a capitaneo Fricz et versus quidam distributi compositi a domino Körösztur

Baronatus regni novus. Indigena comes Sermage 487. Assessores duo tabulae banalis novi, magna regni displicentia et in pronotarium odio 487. Congregatio regni 489. Conscriptiones ordinatae 489. De insulis Dalmatiae questio 490. Piaristae Carolostadii 491. Koller personalis esse cessat. Illyeshazy resignat et novus judex curiae regiae. Novus personalis 491. Primatis mors 491. Aula

taediosum foret, scire cupio an societas canalem Colapianum sequente anno effective resumptura sit? 25> Id tu ab ipso comite Aponyi tutissime rescire potes. <26 Quare quaeso te, fac me de eo certiorem, uti et de eo qualis adminus prospectiva sit regulandae Dalmatiae et Croatici Litoralis, praesertim in linea vectigalis? 27 Metuo vehementer ne noster Districtus commercialis, qui me frustra reluctante ad Flumen applicitus est, hac occasione a iurisdictione Sacrae coronae avellatur.

Declaratio ex parte nunciorum Regni Croatiae * , quoad inducendam Hungaricam linguam. (s. l., a. et t.) [1790] 1 Hic subintelliguntur Regna Dalmatiae, Croatiae, et Sclavoniae: quod semel, pro semper dictum esto. Si quid Constitutionale dici potest, tunc illud profecto est, quod inde ab incunabulis Regni, octo saeculorum spatio, non per periodicas vices, sed quotidiano, neque unquam

possit; et videbimus, eam ipsam potius unionem deprecaturam, quam conditionem hanc amplexuram esse. Qui nunc Galliciae, idem postea singulae Deo auspice Hungariae reapplicandae provinciae sensus erit. Idem nunc Dalmatiae, Croatiae, et Sclavoniae: nimirum linguam Latinam in Hungaria esse Constitutionalem: Regna haec sub securitate conservandi communis hujus Idiomatis cum Hungaria coaluisse; linguae Latinae in publicis usum sine unanimi omnium Hungariae Comitatuum, et

Neven Jovanović revision Dalmatiae, Croatiae et Slavoniae trium sororum recursus ad novum Proregem Ioannem Erdödy, ne suis priventur coronis et novo sponso Leopoldo ab Hungaria Anonymus (i. e. Tituš Brezovački)

ita ut et iidem comitatis sollicitam adhibeant curam, quatenus cum personaliter insurgere obligati tum alii sub rationem banderii cadentes congruis armis et equis sint provisi. Articulus vero iste ad ista quoque Regna Dalmatiae Croatiae et Sclavoniae per omnia extensus esse intelligitur, hac tamen modificatione ut sex illi superioris et inferioris Sclavoniae comitatus numerum et insurgere obligatorum, et eorum, qui sub nomen banderii cadunt,

Maiestati, sed tamen medio comitis bani sui, annue submittant. Pro omni autem extremae nefors necessitatis casu Sua Maiestas clementer disponet ut necessaria pro 100 peditum millibus arma in Budensi, pro Regnis vero Dalmatiae Croatiae et Sclavoniae pro 12 aeque millibus peditum in erigendo finem in eum Zagrabiae armamentario semper in promptu habeantur.

hanc faciliores reddat, videtur eos hoc exaequatorum nobilium favore delinire voluisse. 9 An, et si ita, quousque in exaequandis reliquis publicae administrationis partibus processerit, necdum satis constat. 10 Quod in iuribus Croatiae et Dalmatiae notabiles fecerit mutationes, e prolatis a Lucio scripturis apparet, ut adeo non improbabiliter confici possit novitates has primam secutis non multo post ejus mortem tumultibus ansam praebuisse. 11 Utcumque tamen sit, de

B illas 1491. conditiones subivisse communis sui temporis fama ferebat. 22 Dum Pontifex, Caesar, et rex Galliae Uladislaum ad foedus Cameraticense invitarunt certissimamque illi recuperandae Dalmatiae occasionem praebuerunt, Uladislaum bellum reipsa decrevisse, oratore tamen Veneto consilio Bakácsii 300 millia aureorum offerente regem a Bakácsio persvasum fuisse perhibent coaeva monumenta, ut accepta pecunia bellum dimittat.

Latinski spellcheck.

quam hic describere taediosum foret, scire cupio an societas canalem Colapianum sequente anno effective resumptura sit? Id tu ab ipso comite Aponyi tutissime rescire potes. Quare quaeso te, fac me de eo certiorem, uti et de eo qualis adminus prospectiva sit regulandae Dalmatiae et Croatici Litoralis, praesertim in linea vectigalis? Metuo vehementer ne noster Districtus commercialis, qui me frustra reluctante ad Flumen applicitus est, hac occasione a iurisdictione Sacrae coronae avellatur. Ceterum recordaberis quod Archenholtz in sua

ab oris.
Irritare gulam nondum pretiosior esca
Coeperat, et sale servatos absumere pisces
Grandes lautitiae ferant, quos Butua in undis Urbs Dalmatiae superioris, vulgo Budua.
Dulcibus, inque lacu rimatur Scodra profundo, Hic Lacus prope Scodram, antiquis Labeates, hodie

Motu proprio adhortationibusque quamplurimorum patriae meae dignissimorum virorum animatus, praesertim postquam probe perspicerem nihil plane, quod ad linguam nationis ejusque culturam evehendam, taliterque amplius salutis, gloriae atque splendoris regnorum Dalmatiae, Croatiae et Slavoniae incrementum promovendum spectaret, negligendum esse, — arduum sane lingua attamen patriae exindeque promananti culturae admodum proficuum in lingua nostra Croatico-Illyrica edendarum ephemeridum tam politicarum quam literariarum Redactionis munus omni cum onere in

VITAE PERILLUSTRIS ET REVERENDISSIMI DOMINI PRAEPOSITI JOSEPHI CIOBARNICH NARRATIO BREVIS. Joseph Ciobarnich, piis parentibus natus est Macarskae, Dalmatiae oppido, die 16. Martii anni 1790. Jam puer, clericali militiae adscriptus, domi sub peculiari praestantissimorum virorum cura, primam habuit institutionem; deinde in celeberrimo Seminario patavino (1802-1814) integritate morum, foecunditate ingenii,

in maximi momenti negotiis omnibus omnia factus, scientiarum et litterarum amator et cultor impiger, multorum juvenum magister munificus, tam in urbe quam ruri omnibus fuerat in deliciis. Quapropter non solum apud omnes honestos et doctos viros Dalmatiae, sed etiam apud exteros, praecipue vero Patavii apud Meladum, Furlanettum, Valentinellium, Agnoletum, Rubbium, Brausium, Zecchinellum, Farinam aliosque maximo honore ac reverenda fuit. Poesim omni suae vitae tempore dilexit, ut non pauca ex

Josephus noster, Sanctae Ecclesiae defensor egregius, fautor Austriae fervidus, Austriacorum principum cautor praestaus, strenuus, amantissimus, dalmatae juventuti in scientiis, litteris, patriae amore magister venerandus, Dalmatiae summum decus, omnibus carus, Cleri gloria splendida, Ecclesiae Macarskensis Praepositus, die 10 Novembris supremum clausit diem. Ejus ossa in humili sepulcro, ad aediculae patrii coemeterii limina, modestissime

quam Octavius habebat confestim occupavere." 13. S. Doimus vel Domnius S. Petri Apostolus, origine Syrus vertente anno 69 primi saeculi, primus Salonarum Episcopus, Ecclesiae Salonitanae fundator, et Dalmatiae Apostolus Martyrium subiit anno 104. 14. Salonarum Urbs anno 539, capta et ferro ac igne vastata.

in Haemi paeninsulam usque ad hodiernum diem doctrinae atque humanitati praestiterit, neutiquam recte aestimare poteris, si incredibilem fere eius Latine scribendi diligentiam exceperis. Ineunte saeculo VII ae. v. sede e Transcarpathicis regionibus translata in fines Dalmatiae, Pannoniae, Histriae, regionum quas olim Romani insederant, ubi tunc quoque sermo Latinus magna in parte terebatur, maioribus nostris statim usus cum idiomate Latino intercessit. Latine enim communicabant inter se incolae maritimarum urbium, Latina scribebantur mandata et resolutiones

Bibliographia locorum inventorum

Pop Dukljanin (c. 1149) [1149]: Regnum Slavorum, versio electronica, Verborum 12004, ed. Vladmir Mosin [genus: prosa oratio - historia] [numerus verborum] [presb-docl-regnum-sl.xml].

Milecije (c. 1340) [1340]: Miletii versus, versio electronica, 91 versus, verborum 573, ed. Stjepan Krasic [genus: poesis - historia] [numerus verborum] [milet-versus.xml].

Madijev de Barbazanis, Miha (c. 1280 - post 1358) [1358]: De gestis Romanorum imperatorum atque pontificum, caput XV, versio electronica, 471 verborum, ed. Ivan Lucic [genus: prosa oratio - historia] [numerus verborum] [madijev-m-dgrip.xml].

Pavlovic, Pavao (1347-1416) [1371]: Memoriale, versio electronica, Verborum 12550, ed. Ferdo Sisic [genus: prosa oratio - chronica] [numerus verborum] [paulo-p-memoriale.xml].

Hrankovic, Dujam (m. 1422) [1405, Nerezi Braciae]: Braciae Insulae Descriptio, versio electronica, Verborum 899, ed. Vedran Gligo ; Hrvoje Morovic ; Karlo Kadlec [genus: prosa oratio - descriptio] [numerus verborum] [hrank-d-bracia.xml].

Sobota, Ivan (mortuus 1467) [1454, Trogir]: Clarissimo patricio Petro M. Joannes Sobote, versio electronica, Verborum 471, ed. Luka Jelic Franjo Racki [genus: prosa oratio - epistula] [numerus verborum] [sobota-i-epist-1454-12-24.xml].

Cipiko, Koriolan (1425-1493) [1477]: Petri Mocenici imperatoris gestorum libri tres, versio electronica, Verborum 16317, ed. Neven Jovanovic [genus: prosa oratio – historia] [numerus verborum] [cipiko-k-petri.xml].

Sizgoric, Juraj (c. 1445-1509?) [1487, Sibenik]: De situ Illyriae et civitate Sibenici, versio electronica, Verborum 3721, ed. Veljko Gortan [genus: prosa oratio - descriptio; prosa oratio - chorographia] [numerus verborum] [sisgor-g-de-situ.xml].

Bozicevic Natalis, Frano (1469-1562) [1497]: Francisci Natalis Carmina, versio electronica, 3135 versus, verborum 19055, ed. Miroslav Marcovich [genus: poesis - carmen; poesis - elegia; poesis - epigramma] [numerus verborum] [natalis-f-carmina.xml].

Makarelic, Jerolim (floruit 1496) [1507]: Carmen Hieronymi Macarelli Archipresbyteri Traguriensis, versio electronica, 10 versus, verborum 68, ed. Neven Jovanovic [genus: poesis - epigramma] [numerus verborum] [makarelic-j-epigr.xml].

Kozicic Benja, Simun [1516, Roma]: De Corvatiae desolatione, versio electronica, verborum 1764, ed. Bratislav Lucin [genus: prosa oratio - oratio] [numerus verborum] [begnius-s-corvatiae.xml].

Crijevic Tuberon, Ludovik (1458-1527) [1520]: Commentariolus de origine et incremento urbis Rhacusanae, versio electronica, Verborum 5404, ed. Vladimir Rezar [genus: prosa oratio – historia] [numerus verborum] [tubero-comm-rhac.xml].

Crijevic Tuberon, Ludovik (1458-1527) [1522]: Commentarii de temporibus suis, versio electronica, Verborum 118743; librorum 11, capitum 165, ed. Vladimir Rezar [genus: prosa oratio - historia] [numerus verborum] [tubero-comm.xml].

Vrancic, Mihovil (1507 - ante 1571) [1522]: Dalmatiae encomii principium, versio electronica, 7 versus, verborum 41, ed. Neven Jovanovic [genus: prosa - oratio] [numerus verborum] [vrancic-m-encomium.xml].

Bozicevic Natalis, Frano (1469-1562) [1524]: Vita Marci Maruli Spalatensis per Franciscum Natalem conciuem suum composita, versio electronica, Verborum 1777, ed. Bratislav Lucin [genus: prosa oratio - vita] [numerus verborum] [natalis-f-vita-maruli.xml].

Bucinjelic, Miho (1479 - c. 1550) [1524, Dubrovnik]: Epistula ad Gerardum Planiam, versio electronica, Verborum 2445, ed. Neven Jovanovic [genus: prosa oratio - epistula] [numerus verborum] [bucinjelic-m-epist.xml].

Pribojevic, Vinko (mortuus post a. 1532) [1525, Hvar]: Oratio de origine successibusque Slauorum, versio electronica, verborum 14680, ed. Veljko Gortan [genus: prosa oratio - oratio; poesis - epigramma; poesis - carmen] [numerus verborum] [pribojev-v-or.xml].

Rozanovic, Antun (1524 - post 1594?) [1540]: Epigramma ad Nicolaum Nalis (1540), versio electronica., 16 versus, verborum 189, ed. Vatroslav Jagic Duro Danicic [genus: poesis - epigramma] [numerus verborum] [rozan-a-epigr-1540.xml].

Andreis, Franjo Trankvil (1490-1571) [1545, Cracovia; Polonia]: Ad optimates Polonos admonitio, versio electronica, Verborum 8436, ed. Neven Jovanovic [genus: prosa oratio - oratio; prosa oratio - epistula] [numerus verborum] [andreis-f-polonos.xml].

Vrancic, Antun (1504-1573) [1553]: Iter Buda Hadrianopolim, versio electronica, Verborum 10368, ed. Laszlo Szalay [genus: prosa oratio - itinerarium; prosa oratio - diarium] [numerus verborum] [vrancic-a-iter.xml].

Benesa, Petar (fl. 1570) [1570, Dubrovnik]: Epistula ad Ioannem II. Zapolyam, versio electronica, 482 verborum, ed. Vlado Rezar [genus: prosa - epistula] [numerus verborum] [benesa-p-epist-1570.xml].

Rozanovic, Antun (1524-1594?) [1571]: Vauzalis sive Occhialinus Algerii Prorex, Corcyram Melaenam terra marique oppugnat nec expugnat, versio electronica, 15122 verborum, 255 versus, ed. Nives Pantar [genus: prosa oratio - historia; poesis - ode] [numerus verborum] [rozan-a-vauz.xml].

Pir, Didak (1517 – 1599) [1596]: Cato minor, sive disticha moralia, versio electronica, versus 5366, verborum 40443, ed. Neven Jovanovic [genus: poesis - carmen; poesis - elegia; poesis - epigramma; poesis - ode] [numerus verborum] [didacus-p-cato.xml].

Zavorovic, DinkoSuricevic, Toma (1540-1608; floruit 1602) [1602]: Praefatio et epistulae in libris de rebus Dalmaticis, versio electronica, Verborum 876, ed. Iva Kurelac [genus: prosa oratio - epistula] [numerus verborum] [aa-vv-praef-epist-rebus-dalm.xml].

Pridojevic, Ivan (c. 1600) [1604]: Ad Nobiles Viros Tragurienses de Tragurii praeclarae Dalmatiae urbis laudibus carmen, versio electronica, 521 verborum, versus 80, ed. Neven Jovanovic [genus: poesis - elegia] [numerus verborum] [pridojev-i-spalat.xml].

Kitonic, Ivan (1561-1619) [1619]: Directio Methodica processus iudiciarii iuris consuetudinarii Inclyti Regni Hungariae, versio electronica, 154 versus, verborum 69145; 12 epigrammata, 12 capita, ed. Neven Jovanovic [genus: prosa oratio - tractatus] [numerus verborum] [kiton-i-dir-meth.xml].

Palmotic, Junije (1607.-1657.) [1645]: Carmina Latina, versio electronica, 6731 verborum, versus 1094, ed. Milivoj Srepel [genus: poesis - ode; poesis - carmen; poesis - epicedion] [numerus verborum] [palmotic-j-carm.xml].

Gradic, Stjepan (1613. — 1683.) [1670]: De vita, ingenio, et studiis Junii Palmottae, versio electronica, 3196 verborum, ed. Neven Jovanovic [genus: prosa - vita] [numerus verborum] [gradic-s-palmottae-vita.xml].

Belostenec, IvanGlavinic, SebastijanAnonymus (1593./1594. - 1675) [1675]: Gazophylacii dedicatio et prologus, versio electronica, 3558 verborum, 12 versus, ed. Damir Boras [genus: prosa - dedicatio; prosa - epistula; prosa - prologus; prosa - paratextus; poesis - epigramma] [numerus verborum] [belostenec-i-gazophylacium-ded.xml].

Ritter Vitezovic, Pavao (1652–1713) [1700, Zagreb]: Croatia rediviva, versio electronica, 68 versus, verborum 7054, ed. Zrinka Blazevic [genus: prosa oratio - historia; poesis - elegia] [numerus verborum] [vitezov-ritter-p-croatia.xml].

Ritter Vitezovic, Pavao (1652–1713) [1700, Zagreb]: Dissertatio regni Croatiae, versio electronica, Verborum 780, ed. Zrinka Blazevic [genus: prosa oratio - historia] [numerus verborum] [vitezov-ritter-p-diss.xml].

Dumanic, MarkoBernardi, Jerolim (1628-1701; oko 1688-1773) [1701]: Synopsis virorum illustrium Spalatensium, versio electronica, verborum 6745, versus 158, ed. Bratislav Lucin [genus: prosa oratio - historia litteraria; prosa oratio - catalogus virorum] [numerus verborum] [dumanic-m-synopsis.xml].

Matijasevic Karamaneo, Antun (1658-1721) [1716]: Ferocia Turcarum per Christianos Compressa, versio electronica, 262 versus, verborum 1629, ed. Gorana Stepanic [genus: poesis - carmen; poesis - epica] [numerus verborum] [matiasev-caraman-ferocia.xml].

Krcelic, Baltazar Adam (1715-1778) [1748, Zagreb]: Additamenta ad Annuas, versio electronica, Verborum 17030, ed. Tadija Smiciklas [genus: prosa oratio - historia] [numerus verborum] [krcelic-b-ann-add.xml].

Krcelic, Baltazar Adam (1715-1778) [1748, Zagreb]: Annuae 1748-1767,versio electronica, Verborum 244601, ed. Tadija Smiciklas [genus: prosa oratio - historia] [numerus verborum] [krcelic-b-ann.xml].

Skrlec Lomnicki, Nikola (1729-1799) [1782]: Operum omnium tomus II, versio electronica, Verborum 46753, ed. Neven Jovanovic [genus: prosa oratio - epistula; prosa oratio - oratio; prosa oratio - tractatus] [numerus verborum] [skrl-2.xml].

Anonymus (1790) [1790]: Declaratio ex parte nunciorum Regni Croatiae, quoad inducendam Hungaricam linguam, versio electronica., 1839 verborum, ed. Franjo Fancev [genus: prosa - acta] [numerus verborum] [nn-declaratio-1790.xml].

Brezovacki, Tito (1757-1805) [1790]: Dalmatiae, Croatiae et Slavoniae trium sororum recursus, versio electronica, 94 versus, verborum 664, ed. Darko Novakovic [genus: poesis - satura; poesis - elegia] [numerus verborum] [brezov-t-recursus.xml].

Skrlec Lomnicki, Nikola (1729-1799) [1790]: Discursus in secundum membrum propositionum regiarum seu opinio de insurectione in Regno Hungariae, versio electronica, Verborum 10693, ed. Neven Jovanovic [genus: prosa oratio - tractatus] [numerus verborum] [skerle-n-disc.xml].

Skrlec Lomnicki, Nikola (1729-1799) [1790]: Operum omnium tomus III, versio electronica, Verborum 71764, ed. Neven Jovanovic [genus: prosa oratio - tractatus] [numerus verborum] [skrl-3.xml].

Anonymus (1790) [1790]: Ad Inclytos Dominos Status et Ordines Regnorum Dalmatiae, Croatiae et Sclavoniae generaliter congregatos, versio electronica., 442 verborum, ed. Franjo Fancev [genus: prosa - acta] [numerus verborum] [nn-predstavka-1790.xml].

Skrlec Lomnicki, Nikola (1729-1799) [1798, Jakovlje]: Ad Maximilianum Verhovacz epistola 28. Aprilis 1798, versio electronica, Verborum 624, ed. Neven Jovanovic Josip Kolanovic [genus: prosa oratio - epistula] [numerus verborum] [skerle-n-epist-verh-1798-04.xml].

Feric Gvozdenica, Duro (1739–1820) [1803, Dubrovnik]: Periegesis orae Rhacusanae, versio electronica, 3368 versus, verborum 28363 [genus: poesis - epica; poesis - praefatio; prosa - index] [numerus verborum] [feric-d-periegesis.xml].

Gaj, Ljudevit (1770-1856) [1833, Bec]: Epistula ad Franciscum Vlasic, versio electronica., Verborum 125, ed. Velimir Dezelic [genus: prosa oratio - epistula] [numerus verborum] [gaj-lj-epist-1833-02-14.xml].

Cobarnic, Josip (1790-1852) [1835, Split; Zadar; Makarska]: Dioclias carmen polymetrum, versio electronica, Versus 2345, verborum 17608, ed. La Redazione del Bullettino di Archeologia e Storia Dalmata [genus: poesis - epica; poesis - carmen; prosa - vita; prosa - praefatio; prosa - adnotationes] [numerus verborum] [cobarnic-j-dioclias.xml].

Juric, Sime (1915-2004) [1971, Zagreb]: Praefatio in Iugoslaviae scriptores Latinos recentioris aetatis, versio electronica, 1646 verborum [genus: prosa - praefatio] [numerus verborum] [juric-s-praefatio.xml].

Omnes locos monstra

Preme hic ut KWIC videas