Quod quaesisti inventum est in 188 locis.

Preme hic ut KWIC videas

Loci 1-188:

uersus mar ad murum pristinum. Et ego Ysac habas sancti Stefani hoc scripsi. 102. Isti fuerunt bani in Croatia de genere Croatorum a tempor regis Suetopelegi usque ad tempus Suenimiri regis Croatorum: Stephanus Cucar, Saruba (... Mog... Cacig... car... can), Slauaz... Cucar fuit..... esimir, Cucar tempore

Saruba (... Mog... Cacig... car... can), Slauaz... Cucar fuit..... esimir, Cucar tempore Suenimiri Suenimiri fuit Petrus Snacig banus. Omnes isti fuerunt... in Croatia. 103. Inprimis I. cruce de ramo que fuit facta in Limoza et duo pluuialis:418

vero accepit totum regnum, et XX° anno regni sui mortuus est. XV Regnavit post eum filius eius Charammirus, cuius temporibus rebellavit Croatia Alba, et proiecerunt eum inde. Tunc rex congregans gentem ex Rassa, et Bosna, perrexit super eos. At ipsi congregantes se in plano Chelmo, paraverunt ei bellum, in quo cecidit rex, et mortuus est.

ullam facere rationem reginae, nec eius filii, sola Tribunia obediebant reginae, eo quod parentes eius erant in Tribunia et Lausio, et non audebant rebellare ei. Postquam autem crevit puer, tulerunt ei uxorem, filiam bani Cidomiri de Croatia Alba de qua genuit duos filios: Praelamirum et Cresimirum. Postquam autem creverunt pueri, misit Tiescemirus filium suum socero suo, qui Croatiam Albam dominabatur, mandans ei ut congregaret populum et iret supra banum Bosnae, ipse

XXXI Crescimiro autem fratri eius natus est filius cui Stephanus nomen imposuit, iste post mortem patris rexit Croatiam Albam, et Bosnam, et post eum semper regnaverunt in Croatia. Natus est ei ex concubina filius ambobus pedibus claudus, qui multo tempore ambulare non potuit quem Leghet nominavit, iste Leghet, mortuo patre eius Crescimiro, adductus est in Tribunia ad consobrinum suum Bolleslavum. Serviebat

Cuius prefecit ducem Nicolaum, totius Slauonię banum, quem ad partes Croatię direxit, ut imperio regio subiugaret omnia castella ipsiusque regionis ciuitates cum eorum cunctis pertinentiis, secundum quod hactenus dignitati predecessorum illius extiterunt subiecta. Quo in Croatia existente cum exercitu iuxta sui domini edictum, cepit per ipsam percurere ac discurere regionem. Tandem cum incolumitate in fines Tnini peruenit ibidemque conatus est ipsum Tnini castrum, quod tunc possidebat Vladislaua, relicta Neliptii generationis Suadcich, cum Iohanne, eius filio,

in 1897. The Tallián archive was incorporated into the National Museum in 1899, but by this time the original of Brodarics’ coat of arms had disappeared. Compare: Laczlavik György, Brodarics István címereslevele, Turul, 2011/1, 28. 2  Jerosin or Jarosin, Kőrös county (today: Herešin, Croatia). Relevant literature disputes that Brodarics really used the name of Jerosin, because, apart from the charter, it is never seen in his letters that survived. In a letter dated 1 October 1532., he names Polyana in Kőrös County as his ancestral estate. On the issue of title of nobility

to Transylvania and Szörény, and even the whole country. A significant Turkish force assembled already near Szörény which, although would not start an overall attack on the country, can cause considerable harm through minor attacks and occupying border fortresses. – 3. The Turks threaten Croatia. Lightning has hit the powdermagazine in Temesvár. It exploded and there is significant damage. He asks Brodarics to urge the Pope to give financial aid in any case. – 4. Louis does everything in his power to contain the Turks, but this is not a struggle between equals since it should

Manuscript used: MOL, DF 276068 1. He informs Ferdinand that the Count of Cordoba will give a detailed report of the news; even though the tenths will be collected, there is still little hope [for saving Hungary] if there will be no peace among Christian rulers. – 2. News came from Spalato, Croatia, to Venice that the Sanjak-Bey of Bosnia sent major infantry force to besiege Klissa and he will soon follow with a major force of cavalry. According to news from Constantinople, the Turks are busy with preparations both on land and water. Pope Clement is trying to bring food and ammunition

alia ex ordine referre poterit. Exiguntur quidem istae decimae, sicut Vestra Serenitas ab ipso intelliget, sed in his quoque parva est spes ponenda, si Deus pacem aut indutias inter principes non posuerit, tota salutis communis ratio in hac una re posita esse videtur. [2.] Ex Croatia habemus ex litteris comitis Spalatiensis ad illustrissimum dominum Venetorum 4 V. Februarii datis Bassam sive Zanzacum Boznae iam praemisisse non parum peditum numerum ad obsidendum Clyzium 5 subsecuturum ipsum quoque brevi cum valido equitatu.

3  Pedro de Cordova visited Rome already in 1522–23 as an envoy of Ferdinand. Compare: Adolf Wrede (hsgg.), Deutsche Reichstagakten unter Kaiser Karl V. 3. Bd., Gotha, 1901, 862. 4  Andrea Gritti, Doge of Venice (1523–1538). 5 Klissa (today: Klis, Croatia), important border fortress in Dalmatia. The fortress was besieged from 5 February by troops of the Bosnian Bey. Compare: Marko Perojević, Petar Kružić kapetan i knez grada Klisa. Zagreb, 1931, 67. 6  Pope Clement VII. 7  The army of Constable of Zengg Péter Krusics, carried there

Hungariae I., Posonii,1806, 177–182. 1. The fall of Ostrovica raised concerns in Rome. It is serious loss indeed, but more will follow, because the country’s resources are not sufficient to contain the ever strengthening Turks. – 2. 32,000 forints per year are spent on the borderland in Croatia only, even in peace time, and upholding Temesvár, Pétervárad, Szörény, and Titel, not to mention Jajca, costs enormous sums. So loosing Ostrovica is not due to negligence but to poverty. – 3. He is happy to hear that the Pope launched an investigation into the abuses around grain

only, even in peace time, and upholding Temesvár, Pétervárad, Szörény, and Titel, not to mention Jajca, costs enormous sums. So loosing Ostrovica is not due to negligence but to poverty. – 3. He is happy to hear that the Pope launched an investigation into the abuses around grain sent to Croatia, something that King Louis also called for. – 4. More favourable news about the situation in Hungary would probably boost the Pope’s good will, but this is possible only if His Holiness and Christian rulers help the country with deeds instead of lip service. – 5. He is pleased to hear

The manuscript in the Vatican is severely damaged, and the defects often make it senseless, so the basis for the present publication is the text published by Pray. In spite of this, I indicate all the differences from the manuscript in the Ottoboniana collection. 2  The castle of Ostrovica (Croatia) was overtaken by the Turks in September 1523. 3  The Turkish army kept Klissa, the important fortress in Dalmatia under siege from early February 1524. Finally they did not succeed in capturing it, because the rescue army of Constable of Zengg Péter Krusics defeated them in

Sanctitati eius narras praedixisse, propediem subsequantur. Id tamen nulla profecto nostra vel incuria vel negligentia accedere poterit, sed quoniam haec exigua unius Hungariae vectigalia tuendis amplissimis finibus sufficere nullatenus poterunt. Non parvi reditus ex Bosnia proveniebant, magnum ex Croatia et Dalmatia tributum quotannis in fiscum regium paulo ante hanc aetatem vel ipsius Matthiae regis temporibus deferebatur. Integrae erant, et fructuosae Themesiensis, Sirmiensis, Posega, Walko, et inferiores civitatum partes, hostium vero opes, numerus, potentia dimidio, quam sint hodie,

cum et ipsam breui subiugasset, in Delmatiam descendit. Vrbes maritimas deprędatus est, Scardonam oppidum et Salonas, totius prouincię emporium, dirruit et euertit, necdum malis satiatus misit cum parte exercitus filium suum Seuioladum ad Delmatię mediterranea, quę nunc Croatia dicitur, Croatia expugnanda. Cumque Iustinianus Cęsar intellexisset quod Gothorum dux copias diuisisset dimisissetque a se partem alteram cum Seuiolado filio atque ita esse, ut ferebatur, per exploratores certior factus, coacto repente exercitu

in Delmatiam descendit. Vrbes maritimas deprędatus est, Scardonam oppidum et Salonas, totius prouincię emporium, dirruit et euertit, necdum malis satiatus misit cum parte exercitus filium suum Seuioladum ad Delmatię mediterranea, quę nunc Croatia dicitur, Croatia expugnanda. Cumque Iustinianus Cęsar intellexisset quod Gothorum dux copias diuisisset dimisissetque a se partem alteram cum Seuiolado filio atque ita esse, ut ferebatur, per exploratores certior factus, coacto repente exercitu Stroilum inuasurus abiit. Nec minus

tribuens, neminem lędi permittens et in exigendis uectigalibus nullum inter Christianos et gentiles habens discrimen. Plurimi itaque de coetu fidelium, qui ob persecutionem sęuitiamque prioris domini dilapsi fuerant, rediere; breuique effectum est ut superior Delmatię pars, quę Croatia nuncupatur, nunquam populosior fuisse existimaretur; tranquille inter omnes degebatur nullisque lacessentibus bellis pacem agitabant. Silimiro autem, 3 rex Bladinus cum unum et uiginti annos imperasset, e uiuis sublato, successit

irritum sit. Quilibet autem prędictorum de suis uectigalibus partem tertiam pendebat regi ut communi omnium domino, cui subesse debeant omnes qui regni finibus continentur. Alias pręterea leges ac scita sanxerunt, quę nunc referre longum foret, habentur autem in libro qui est in Croatia dictus Methodus, quem Latine Rationalem possis dicere. Cardinales tandem episcopique et Cęsaris legati probe ac laudabiliter suo functi officio magnisque a rege muneribus donati reuerenterque habiti recessere. Mox etiam omnis hominum multitudo cum suis ducibus bannis

Filius eius primogenitus XVI rex Canimerus post eum diadema suscepit regnumque dudum diuisum coniunxit et pręcedentium regum potentiam suis opibus ęquauit. Sed quoniam ob quandam animi duritiem inuisus plebi erat, illa Delmatię pars quę Croatia dicitur ab eo desciuit. Quam ob rem rex in furorem uersus coacto repente exercitu Macedonię, Epiri Mysięque superioris ad eos qui defecerant debellandos est profectus. Cęterum non minor illis ad repugnandum animus erat; armati obuiam processere. In campo qui Cliuno

nec ne, eius uiri iuditium sit, cui uitae sanctitate diuina uoluntas, mortalibus sane, si uerum fateri uolumus, occulta, innotescere potest. Turcae in Croatia a Cara Michaele Dalmata, in Moesia autem a Milone Belmusio Hungarorum duce fortiter repelluntur; Vladislaui regis ignauiam Hungari palam detestantur. Caeterum ne Turcarum animos illa calamitate infractos esse Hungarus, et

Latinski spellcheck. Bernardini de Frangepanibus comitis Segniae, Vegliae, Modrusiique etc. Oratio pro Croatia Nürenbergae in Senatu Principum Germaniae habita XIII. Cal. Decemb. An. Ch. M.D.XXII.
Excidium veluti romanae Maximus urbi
avertit, patriae sic iuga dira comes.

virtus, neque in equorum viribus eius voluntas. Accipe itaque, sanctissime pater, qualecumque hoc clientis Tui munus, meae in Te observantiae testem ac pro natiua benignitate Tua me Tibi addictissimum una cum misera Croatia suscipe, protege, tuere. Deus optimus maximus diu in terris servet incolumem Beatitudinem Tuam, cui me humilime commendo. Bernardinus de Frangepanibus, Segniae, Vegliae, Modrusiique comes etc.

pertraxisse illisque afflictis onera humeris imposuisse, puerosque portandos dedisse in eosque tantorum impatientes laborum agmine facto, ut animam exhalarent, deseviisse; omni denique crudelitatis genere usos fuisse. Cogitent quaeso celsitudines vestrae: si Croatia in Turcarum ditionem (quod Deus optimus avertat) deveniret, quae miseris christianis laborum ac malorum meta foret. Profecto nulla. Pateret illis belluis pro libidine aditus non difficilis in quascunque terras. Possent quascunque depopulari provincias,

Ad haec sciant celsitudines vestrae superioribus mensibus Turcarum ductorem, quem bassa appellant, proprium ad me misisse nuncium, qui referret, velle eum faedus mecum et pacem inire. Itaque ille apud me orsus est: Scis te, o comes, in Croatia unum et solum superesse, caetera omnia amissa sunt. Te ipse satis defendere non potes. Quum enim Hungariae rex caesari nostro resistere nequeat, qui victricibus armis latissima sultani regna et totam penitus Asiam sibi subegit atque subiugavit, quo

imploro. Res nostra non eget mora. Maturate, maturate auxilium. Me, quaeso, qui in fide permanere, qui parentum meorum, qui inter senatores et optimates Romanos semper claruerunt quique huic Sacro Imperio deditissimi fuerunt, qui quicquid in Dalmacia, Croatia et Sclavonia possederunt, hoc valida solum manu, multo sanguine ac caede, et secundo contra communes sacrosancte Correxi ex sacrosanctem religionis hostes Marte quaesierunt,

Correxi ex sacrosanctem religionis hostes Marte quaesierunt, si fas fuerit, ac divina concesserit gratia insistere vestigiis opto, ab imminenti periculo ac pernicie defendite. Etenim si Croatia (quod Deus avertat) amitteretur, propter asperitatem montium, sylvarum, fluminum, castellorum munitissimorum ac validissimorum situm inexpugnebilem, vix tota christiana respublica longo annorum intervallo, maximisque sumptibus et plurima sanguinis effusione eam

Serenissime, illustrissimi, reverendissimi principes, domini mei observandissimi. Ex quo nudius tertius supplici oratione quanto in discrimine rerum misera versaretur Croatia quamque in extremis laboraret celsitudinibus vestris satis (ut opinor) aperui et auxilium petii, necdum responsum accepi. Iam amplius expectare nequeo: tum quia tamdiu ad quatuor fere menses domo absum, relictis oppidis meis et arcibus non satis munitis bombardis,

quae Thyre posteritas obtinuit, amplitudine necesse fuit uariis eos appellationibus recenseri. Nam eorum iuris, ut antiqua prouintiarum cognomina ommittam, fuit Ruscia, Cassubia, Pruscia, Masouia, Vandalia, Moscouia, Polonia, Slesia, Morauia, Bohemia, Pannonia, Carniola, Hystria, Lyburnia, Croatia, Dalmatia, Bosna, Rascia, Dardania, Seruia, Myssia et Bulgaria, quae olim Macedonia dicebatur. Prouinciae Slauorum Quibus si Thraciam Gethasque ac Dacos necnon et Phryges, qui (ut Strabo inquit)

meminêre expugnationem Constantinopolis, et regna Graeciae, Albaniae, VValachiae, Seruiae quam Bosnam uocant Turcae, in prouincias redacta, illi quidem Christum tenaciter retinent, sed iuuentus dediscit, breuique futurum ut plena sit obliuio Christianitatis. Idem futurum in Croatia, Hungaria, Sclauonia, quae recentia additamenta sunt et auctaria Turcici imperij. QVAE CONDITIO DEbellatorum. VBI prouinciam cepit, omnia

XXIX. Obsidio Sisciensis Domini Micatii Anno Domini 1592. Aprilis decima secunda Haszanpassa Bosnensis, ut in Slavonia limites Caesaris Turcarum, occupata tota fere Croatia, dilataret, fixis contra Castellum Brezt prope Sisciam Urbem quondam fortissimam, castris, puta ad ostium rivi Petrinae sinuose in Kolapim labentis, Castrum ex roboribus quercinis amplum et quadrangulare, quinque turribus, ac duabus portis ornatum, loco natura munitissimo, addito deforis a

uirtutumque excellentia se admirabilem praebuit et illustrem; neque enim illa inflari, neque hac extolli uisus est unquam; sic seruatâ ubique fidê ad Deum, ad Ecclesiam, ad Caesarem, ad Regem, ad Rempublicam, ad Patriam, ad uniuersos denique et singulos, factus est illustrissimus. Nouit Croatia, in qua natus, nouit Slauonia, nouit Ungaria, norunt Optimates et Proceres, norunt Praelati et Antistites dictorum Regnorum et proximorum, nouit Rex ipse Orbisque Imperator Ferdinandus, qua Hic animi praesentia, qua constantia et firmitate audax intrepidusque publicis in Comitiis Catholicam

est divitiarum Sapientiae, et Scientiae, minimè fractus; quin potius contemptis Scyllarum oblatrantium, id est oblocutorum, importunis clamoribus, quicquid in feracibus Illyrij littoribus, Dalmatia, Croatia, Sclavonia, Istria, et vicinioribus inibi Insulis (quarum magnam partem, sicut Diodorus Siculus, ne in descriptione orbis erraret, multas Asiae,

Neven Jovanović 2011-12-17 Početna TEI verzija. CROATIA REDIVIVA REGNANTE LEOPOLDO MAGNO CAESARE DEDUCTA AB EQUITE PAULO RITTER ZAGRABIAE 1700. DIVO LEOPOLDO MAGNO ROMANORUM IMPERATORI SEMPER

ait, /Carionis Chronici libro 4./ quod ab Occasu Croatae gens Heneta progressi paulatim ad ipsam Urbem regiam usque accesserunt populabundi; et tandem obtinuerunt sedem in ea Illyridis et Pannoniae parte, quae olim Liburnia vocata, nunc dicitur Croatia. Clarius Constantinus Porphirogenitus Imperator /De Rausio capite 30./ qui Sarmatas Belochrobatos, id est Albos, sive magnos, aut terram multam possidentes, appellat; et ex

adiacent, imo prospectui quodammodo subiciuntur; earumque, et nimirum Curetum, vicinitas cum Poëtae relatione convenit, qui ait:
Hoc Curetes habent, hoc Corybantes opus. imo et ipsi Curetibus attributi superius mores in ipsa Corbavia et Croatia passim ad nostram usque aetatem observabantur. Et quidem Corybantes exigua litterarum mutatione a Crovatorum nuncupatione differunt, qui se (ut diximus) Hrvatos, alii et Horvatos appellant, a Graecis Chrobati, a Germanis Korbati, a Latinis Croatae, Crovates et

/Operis citati libro 1. capite 13./ At quia Chlebna ultra Zentinam (sive, ut hodie Cetinam) est; ideo subdit, versus Zentinam regionem attingit: ut cognoscatur flumen Cetinae in maritima parte Orientalem terminum Croatiae fuisse: in interiori vero Chlebnam quoque in Croatia inclusam; adducta altera eiusdem Imperatoris sententia, qua asserit, quod a Ragusio Zachlumorum Principatus initium habet, et ad Orontium flumen tendit, oraque Maritima Paganis, ( id est Croatis non baptizatis) Montana, quae ad septentrionem Chrobatis,

in Russiam, Poloniam et Lituaniam; de quibus omnibus suis locis uberior nobis sermo erit. Nam et circa Annum Christi 550. (Georgius Bertoldus Pontanus /Bohemiae piae libro 1./ scribit 645.) Chroatae gens Illyrica, Cseho, Leho et Russo fratribus Ducibus ex Croatia Interamnia, et loco eorum praecipuo Arce Crapina progressi, in Septentrionalibus a Danubio partibus, tria Regna florentissima, sibi cognominia fundaverunt; videlicet Cehos, sive Bohemos, Lehos, alias Polonos et Russos. ut de Ceho Bohemorum fundatore apte

illae XL. viros habent, hae XX. nempe quae maiores, nam minores tantum X. atque haec quidem potentia eius et copiae fuerunt usque ad Principatum Cresemere. Si haec baptizatae et Maritimae tantum (ut ex Civitatum nominibus dignoscitur) quanta non fuit, unitis non baptizata Croatia Maritima, Mediterranea et Interamnia? de quibus duabus posterioribus Porphirogenitus non facit mentionem. At et Ungaricae, in Croatia, Monarchiae tempore, omnes Liburnici Maris Insulae ad Croatiae Regnum pertinebant; cum et ultimas pene illius freti, Corcyram,

Cresemere. Si haec baptizatae et Maritimae tantum (ut ex Civitatum nominibus dignoscitur) quanta non fuit, unitis non baptizata Croatia Maritima, Mediterranea et Interamnia? de quibus duabus posterioribus Porphirogenitus non facit mentionem. At et Ungaricae, in Croatia, Monarchiae tempore, omnes Liburnici Maris Insulae ad Croatiae Regnum pertinebant; cum et ultimas pene illius freti, Corcyram, Tortam, Stedram, Lesinam, Issam et Bratiam, per Ladislavum sive Vladislavum Hungariae et Neapolis Regem, Anno 1405. Hervojae Duci

inter se quam a Dalmatis Slavorum nomine nuncupatos in scripturis antiquis reperitur; In Privilegiis autem tantum se Duces et Reges Croatorum non Sclavorum nominarunt, ut Lucius /De Regno Dalmatiae et Croatiae libro 2. capite 15./ refert; Imo Croatia a vicinis Dalmatis et Ungaris Sclavonia nuncupata est ait /Libro 4. capite 3., libro 6. capite 4./. Sed nec Croati tantum, verum et Servii illius /Ibidem capite 11./ Slavi

Serviam Slavonicas regiones /Ibi libro 4. capite 3./ vocat. Nam et Serviam antiquo vocabulo Dalmatiam vocatam fuisse /In notis ad Diocleatem nota 25./ vult. Georgius Barakovich opus suum /Vila Slovinkinja/ de Croatia sub Slovinicae Musae nomine, egregio versu concinnatum, edidit; omnesque superius dictae gentes vernaculam suam linguam generaliter Slavam, vel Slovinicam, id est Illyricam nuncupant, cuius usum communem habent. ut Croatae proprii, nas

lingua. Carnioli, nas krajnski inu slovenski jezik; nostra Carniolica et Slavonica lingua; sic caeterae. Quos enim Graeci et Latini Illyrios, ipsi se Slavos et Slovinos nuncupabant. Unde apud nonnullos tota Croatia Slavoniae nomine tenetur; apud nationales etiam Macedonia. Hinc Rogerius, Belam IV. Regem Ungariae a Tattaris pulsum in Slavonia moratum fuisse narrat; quae Croatia nostra Mediterranea (ubi Modrusam et Bihigon oppida muro texit) ac Maritima, in qua ad

ipsi se Slavos et Slovinos nuncupabant. Unde apud nonnullos tota Croatia Slavoniae nomine tenetur; apud nationales etiam Macedonia. Hinc Rogerius, Belam IV. Regem Ungariae a Tattaris pulsum in Slavonia moratum fuisse narrat; quae Croatia nostra Mediterranea (ubi Modrusam et Bihigon oppida muro texit) ac Maritima, in qua ad profligationem Barbarorum se conservavit, intelligenda est. Hornius item in Slavonica Illyrica Dalmatiam, Bulgariam, Croatiam, Albaniam, recenset: ac Pater

Lexico suo Illyrico Italico Latino inscribit, quam in eius Abecedaria serie sub littera H docet; Hrrivat, Hervat; Croato; Illyricus, ci Croata, ae. Hrrivacia, Hervatska zemglja; Croatia: Illyris, idis. Illyricum, ci. Croatia, ae. et in serie litterae S. Slovinaç, Dalmatin; Slavone, Dalmatino; Illyricus, ci.

sub littera H docet; Hrrivat, Hervat; Croato; Illyricus, ci Croata, ae. Hrrivacia, Hervatska zemglja; Croatia: Illyris, idis. Illyricum, ci. Croatia, ae. et in serie litterae S. Slovinaç, Dalmatin; Slavone, Dalmatino; Illyricus, ci. Dalmata, ae. Slovinska zemglja:

reliquit; qui Ludovico Galliam, Carolo Germaniam, Pipino Italiam /Testamento Caroli Magni/ legavit: de Dalmatia ne verbum quidem, sed neque Pannonias nominat /Ioannes Lucius, operis citati libro 1. capite 15./. Quod Francorum in Croatia Occidentali sive Alba imperium breve fuisse probat etiam Porphirogenitus Imperator qui /Capite 30./ ait; Ad aliquot vero annos Dalmatiae Chrobati Francis subiciebantur, quemadmodum et antea in ipsorum terra; tanta autem crudelitate utebantur Franci, ut

ibidem/ qui Illyricum Pannoniamque tenuerunt, habebant et ipsi Principem supremum; qui ad Chrobatiae veteris tantum Principem (id est Francorum Imperatorem) amicitiae ergo, legationem mittebat. Habuit igitur Croatia proprios Principes et Reges, continua procul dubio serie post Ostrivojum; in qua non satis adimpleta, scriptorum defectus causandus est. Terrestres enim /Ioannes Lucius operis citati libro 2. capite 1./ Croatorum res gestae a nullo

Ita et Veneti, uti etiam Graeci scriptores Narentanos nunc Slavos nunc Croatos appellant. Porphirogenitus quoque Narentanorum ditionem Paganiam, id est Croatiam non baptizatam vocat. Nam ut Croatiae baptizatae Civitates /Capite 31./ recenset, ita de Croatia non baptizata sic /Capite 30./ scribit; Ab Orontio Pagania incipit, procurritque ad Zetinam flumen. Et post Pagani autem vocantur, quod baptismum non accepissent eo tempore, quo Sclavi omnes baptizati erant. ita enim Sclavorum lingua nuncupantur,

ubi (cum priores tres Illyrico nomine recte inscripserit, nec in ipsa Tertia Dalmatiam per Liburnos extenderit) Illyricum, non Dalmatia, in Croatiam, Serviam et Dalmatiam distinctum asscripturus erat. Tandem in Quinta, Croatia Maritima nuncupata, Dalmaticum nomen inter Adriae Insulas, a patrio solo exulaturum, relegat. Admiratione demum haud dignum est; rerum antiquitus in Croatia gestarum memoriam, tenuibus membranis aut corruptibilibus tabellis inscriptam, ad nupera

Croatiam, Serviam et Dalmatiam distinctum asscripturus erat. Tandem in Quinta, Croatia Maritima nuncupata, Dalmaticum nomen inter Adriae Insulas, a patrio solo exulaturum, relegat. Admiratione demum haud dignum est; rerum antiquitus in Croatia gestarum memoriam, tenuibus membranis aut corruptibilibus tabellis inscriptam, ad nupera Lucii tempora copiosam non supermansisse: ubi, quod lapis supra lapidem manserit, mirum! postquam tot infestis, Romanorum primum, diversorum deinde Barbarorum incursionibus

non supermansisse: ubi, quod lapis supra lapidem manserit, mirum! postquam tot infestis, Romanorum primum, diversorum deinde Barbarorum incursionibus fatigata, postremum tribus iam continuis saeculis Turcorum iugo maxima sui parte oppressa igne ferroque evertebatur Croatia! cuius valida quondam Oppida et opulentae Civitates, vallis, fossis et Civibus fortissimis munitae, prostratae adeo sunt et attritae, ut plurimarum vestigia vix noscantur, non paucarum etiam nomine abolito. Habuit autem (procul dubio) tam Diocleas, quam

non Serviorum aut Narentanorum, intitulat. Sic Presbyter Diocleas, Regnum Slavorum, Archidiaconus vero, uti et Diocleas deinde, etc. proprie vocant Croatorum. Et Bosna quidem (si ob Imperii Romani divisionem, Croatia dividi debuisset) minus quam Serbia Croatiae adimenda fuisset: ut quae nunquam, et Serbia aliquando Imperium Orientale cognoscebat; cum et haec Bulgariae contermina Croatorum gens /Anno 1019./ Cedreni testimonio sufficiente.

Metropolis, sicuti toti Croatiae praeerat, et unicum tantum Traguriensem suffraganeum in Dalmatia retinebat, ita obsolescente Dalmatico cognomine, pro Croatiae sive Slavoniae Archiepiscopatu sumi coepit. Et, quae Latinis ac Graecis olim Liburnia et Illyris, Croatia nunc dicitur. Dalmatiaque /Thomas Archidiaconus capite 1, Ioannes Lucius operis citati libro 6. capite 4./ censebatur cum Croatia una Provincia. Ex adductis Auctorum, superius citatorum

sumi coepit. Et, quae Latinis ac Graecis olim Liburnia et Illyris, Croatia nunc dicitur. Dalmatiaque /Thomas Archidiaconus capite 1, Ioannes Lucius operis citati libro 6. capite 4./ censebatur cum Croatia una Provincia. Ex adductis Auctorum, superius citatorum sententiis, sub CROATIAE nomine censetur quod triplici Slavoniae Hornius assignat, et quod Romani olim Illyrico attribuerunt; exceptis hinc Rhaetiis, parteque Norici, illinc

ut A. Et clarius ex Donatione Ferdinandi Romanorum Imperatoris et Ungariae Regis de anno 1531. Dominium Castri Szokol in Comitatu Tininiensi Regni Croatiae esse patet, ut B. Quod et instrumento Trimetalis Confinii comprobatum est; ut in Croatia super Montis Debello Bërdo dicti supremo cacumine Confinia concurrant: Abrahamo Effendi, Capigi Bassa, et Osmane Aga Portae Otomanicae, nec non Ioanne Grimani Savio, Reipublicae Venetae, Legatis Commissariis praesentibus et consentientibus conclusum est. Quod non parvum ad validum

Musarum geniis imponenda, quàm rudi Marte lacessenda, fore satiùs arbitratus, honesto silentio (vel hac vice) praeteriri. Ad ea me tempora insuperabilium Fatorum ordo relegavit: quibus alterum Heraclitum Philosophum aut paritura, aut profectò conductura fuerat Croatia. Conspectis nam circumquaque tot funestis ejus bustis et ruinis, nec usquam cessantibus externisve internisve malis, Alciati monito expergiscor;
Plus solito humanae nunc defle incommoda vitae,
Heraclite: scatet

Isocratis; Decere liberos non modo paternarum facultatum, sed et paternorum Amicorum successionem capessere: oppellam hanc Tibi nuncupare probè volui et debui. Spectabilis demum reddetur omnibus mea in luctuoso hoc apparatu, tenuique volumine coarctata plorans Croatia, si gentilitiae Turri Tuae intromissa, Regalibus et Imperatoriis protecta virtutibus, pio aureorum Cordium amore foveatur, et Lupina charitate refocilletur: devotumque mei affectum Helcio et cantheriis tuis Tibi ulteriùs mancipatum effeceris:

ùti Banale pratum, pro Baña Luka: Salsa petra pro Slan kamen, Salan kemen.
Karlopolis, pro Karlovac, sive Karlostadio. ita et à
Latinis usitata Croaticè dixi, utì Hyrvathia, pro
Croatia: cùm et antiqui Graeci et Patrij Scrip-
tores Chrovathiam scripserint, et nos
Hyrvati vocemur: Kulpa et Kup-
pa pro Kolapi flumine et

iterum nostri capiunt victricibus armis;
1.1497  Oppugnatque novò Thrax, frustratoque labore,
1.1498  Cum summo propriam cessit moerore Petriñam;
1.1499  Gaudeat ut Turco vel sola Croatia raptu.
1.1500   Threïciis illinc Fabianam Zriñus ademit.
1.1501  Hanc iterum repetunt hostes gravioribus armis:
1.1502  Mox Zriñi adventu perculsi castra resolvunt:

capta plebe per hostem
2.7  Tendit in extremam Regni Populique ruinam:
2.8  Ut fato quodam perferre atrocia semper
2.9  Deberem; postquam sum dicta Croatia, vera
2.10  Illyrici tellus, quondam Corybantia dicta. 1601.
2.11   Principium cùm specto novi tam saeculi ùt anni,
2.12  Extitit

natis olim foecunda, valebam,
2.871  Nunc extra Patriam mihi Dux Prorexque legendus!
2.872  Omnia ad interitum propero jam vergere passu
2.873  Cernimus; interitus effoeta Croatia metam
2.874  Assequitur. Sic sunt et res et Regna caduca!
2.875   Mittit ab Ungaria Banum mihi Caesar Adamum
2.876  Battjani Comitem, cujus virtute

sequetur alter Szudinics, qui id omnino firmissime statuit ac concepit, viisque iis progreditur, quibus prior. Meque iam et reverendissimum patronum nostrum describere non dubitavit. Sed patientia! et juveni agnosco et ut illuminetur exoro. Haec ego tibi sub rosa aperio, quia omnibus adhuc in Croatia sunt ignota. Caveasque proferre aliquid etiam coram reverendissimum Varovics unde posset in suspicione venire me haec tibi scripsisse. Si tamen alicubi solus eum visitaveris, siscitari poteris causam ab eo, qui tibi soli credo et plura dicet et etiam

Hungariae, Bohemiae.
Bani Croatiae, Dalmatiae, Sclavoniae. Status seu jurisdictio in Croatia varia, multiplexque est. Videlicet primo, politicus sic dictus status; cujus ab anno 1756 uti infra magna mutatio, huic post regem praest banus, sub titulo Dalmatiae, Croatiae et Sclavoniae bani. Est praeses banalis tabulae, idem ferme ipse, quod in Hungaria locumtenentiale consilium, quia

Torque donati a Majestate regia. Sua regia. Dominus Joannes Rauch vicebanus. Dominus Adamus Naisich protonotarius. Dominus Petrus Spissich 1766. Ex Croatia ad turmam praetorianam regiam. Dominus Christophorus Sztolnekovich aliter Bornemisza. Dominus Adam Zdenchay. Dominus Petrus Ballog. Dominus Tobias Habianecz. Dominus Gabriel

nobilitati favisset plurimosque haberet summalistas, ideo et protegebatur a Croatis. Plures fuere bani. Sunt haereditarii capitanei arcis Varasdinensis et ejusdem comitatus supremi comites perpetui. Item Petriniae. Kostaniczae quoque plurimi fuere. Regni capitaneatum olim habebant. Sed postquam in Croatia nullus ex familia habitaret, et honoribiis deficere observantur, et Petrinia, Kostanicza sunt privati. G. Gaisrog comites possident dominium Raszinja, jure Erdoediano, alias est Bocskajanum. H.

ItemOpatinecz, Jakopovecz, Lusan etc. Episcopus graeci ritus unitorum. Bona Pribich, item Preszeka.
Familiae his recentibus annis ex Hungaria advenientes et possessionate in Croatia factae. Dominus Christophorus Niczky per uxorem suam natam Catharinam Jankovich obtinuit bona Brokunievecz seu Moravche, item Ladomer. Dominus baro Pongracz ut supra. Comes Samere uti supra.

hic allegare incepit; ducta uxore Barbara Zaverszki possessionatus factus in Lipovcz, Grancsari etc. Dominus Sigismundus Komaromi. Venit pro ammanuensi ad protonotarium Petrum Skerlecz, inde allegando fiscalis episcopi, tum fiscalis in Croatia regius, ducta uxore domina Chegell possessionatus redditus. Dominus Samuel Orlyk missus ex Hungaria pro provisore Erdoediano.1 provisor, praefectus, tum nobilis factus, per uxorem Evam Markovich redditus possessionatus in Novaki.

Systemata regiminis regum Hungariae. Ejus Annales. Collectiones variae diplomaticae. Dissertationes variae. Institutiones politicae pro Hungaria et Croatia ad juventutem. De banis Croatiae. Excerpta summaria pro facilitando studio. Comitatus Crisiensis. Notitiae ecclesiae Quinque-Ecclesiensis. De sublimium potestatum fundamento et

2. Observationes juris. 3. Dissertationes variae. Domini Petri Skerlecz Dissertationes variae in jus et quaestiones varias dissolvendas. Memoria ordinis religiosorum actualis in Croatia et Sclavonia. Paulini provinciae Croaticae. In Lepoglava circiter 65. Remetae circiter 25. Crisii circiter 18. Szveticze

fecit, dotem pro ipsis exsolvendo monasteriis, et integre quidem plurimis, in parte aliis ad ipsum recurrentibus, etiam exteris, scient referre moniales ipsae numerum. Plurimis etiam dotem dedit amplissimam, qua honesto locatae sunt matrimonio. Immo sine mendacio dicam amplius, vix in tota Croatia est aliquis praecipue nobilium, qui ab illo beneficium non accepisset. Pauperioribus nobilibus certum quotannis pensum in naturalibus rebus assignabat, prouti et viduis, quas et quos non refero. Data tamen fuisse, scio. Nemo vel accessit vel institit pro eleemosyna pauperum, quem repulisset

quoniam Nissa cum universa fere Servia Carolo subjiciebantur, sed infidelitate generalium finis belli hujus funestus fuerat; quoniam Belgradum plane vi pactorum Turcis dare oportuit, Savumque metales constitutêre, quae etiam ex historicis discenda relinquo. Hic in Croatia praefuit armadae toti Josephus Eszterhazius banus, qui exitum belli praevidens, ut dicimus, pure defensive se habuit. Arcem Buzin obsederat, sed obsidionem solvit. Turcae quoque Zrinium obsederant, sed nescio unde factum, obsidionem ipsi solverunt. Neque quidquam de reliquo isthic actum,

Transvunanum aliaque loca resignanda mandavit, et 1743. resignata sunt. Neque, quae foris gesta vel acta sunt, commemorabo, ut de amissa et recepta Bohoemia, Bavaria aliisque locis, de cessa Brandeburgo Silesia, haec enim universa melius ex illis legantur, qui de his ex professo scribunt. Quae in Croatia notabiliora acta sunt, recensebo. Generalatus tam Varasdinensis quam Carolostadiensis a principe Hildburghausen reductus est. Erat huic idem mos eademque regula, sicuti et banalibus in anno 1756. descriptus in hujus libri parte altera, nisi quod haramiae horum

ejusdem cultor. Vide librum alium a nobis scriptum de actis ejus in episcopatu Zagrabiensi. Franciscus Thauszy episcopus Zagrabiensis ejusque gesta. Thausziorum obscura ignotaque in Croatia ac Sclavonia de sui origine est familia, et umdenam ad Carlostadienses partes advenerit, ignotum. Certe episcopus iste 1751. in Croatiam quosdam hujus agnominis duxit; quod armales litteras habuisset et illum pro cognato recognovit, Ivanichii provisorem fecit, hujusque filiam Rosaliam

Post receptam confiniorum reformam 544. Memoria eorum, qui dignitates (et) honores sunt consecuti 545. Magnates actuales in hoc regno Croatiae possessionati 547. Memoria ordinis religiosorum actualis in Croatia et Sclavonia 553. Memoriae virorum illustrium summariae ab anno 1748. inclusive ad 1764. 554. Reges Europae 555. Memoria baronum et episcoporum Hungariae ab anno 1748. ad 1764. 556.

Grassalkovich, nominatus camerae praeses, curam celerioris in cancellaria expeditionis et Posonii installationis, ut episcopi affinis, canonico Zagrabiensi et collegii Croatici pro tunc rectori Balthasari Kercselich commendavit. Quoad bona autem et jura episcopalia, in Croatia et Sclavonia existentia, plenipotentiarium constituit reverendissimum dominum Josephum Chiolnich lectorem Zagrabiensis capituli, Viennae tunc praesentem, quod et sua episcopalis excellentia ratihabuit et confirmavit, addito ad plenipotentiam etiam illustrissimo fratre suo Antonio, comitatus

devoluta sunt. (Praedia tria collata comiti Leopoldo Nadasd.) Accepta in considerationem necessitate amicorum ecclesiae, prouti ex infradicendis patebit, orbata item a potiori magnatibus Croatia, et non fine alio, priora tria praedia in abbatia existentia sua episcopalis excellentia comiti Leopoldo Nadasd aulae cancellario et ex eodem descendentibus masculini dumtaxat sexus contulit, ut ex protocollo in secretaria reservato patet uberius, cum inscriptione in duobus millibus sexui

Istis instructionem (quam ex prothocollo vicariali discere poteris) dedit sapientissimam. Salaria annua constituit. Taxas expeditionum posuit, verbo rem dudum desideratam et summe necessariam communi applausu et aeterna sui memoria in Croatia posuit. (In negotiis ecclesiae duo plenipotentiarii mittuntur Posegam.) Dein cum Posegana civitas, statim ab antecessoris episcopi morte, episcopalem Posegae domum confiscasset,

ipsum etiam observaretur. Francisci Tolnay e comitatu Castriferrei, Georgii Turjak et familiae Chegetek nobilitas per status in hac congregatione fuit recognita. (Initium discordiarum. in Croatia intuitu regulandorum confiniorum.) Secunda regni congregatio pro die 10. Septembris Zagrabiam per antedictum comitem locumtenentem et praesidem fuit indicia, ob nescio tamen quas causas ad 16. Septembris ita protracta, ut nihil fere ageretur, quamvis privatae

neque de iis constare singulis, cum a magistratu cellarentur, neque singulis justitiam ex appellatione sitientibus ea esse media, ut ad sedem tavernicalem progredi valeant, ideo jubente Majestate dominus comes tavernicus Franciseus Esterhazy vicetavernicum pro his in Croatia civitatibus nominavit dominum Josephum Raffay substitutum comitatus Zagrabiensis vicecomitem, ac ut is singulas quaslibetve causas per magistratuales judicatas semper revideat, revisas tavernico refferat, qui suo non contentaretur judicio, ad curiam appellantem admittat. Saluberrima

habebant generales brigadierios, et quidem generalem Tirhaimp et generalem Marquier, qui prius generalatui Varasdinensi praeerat, et occasione hac Clagenfurtum translatus est magno sui animi dolore. Sub finem ergo Junii Petovium undique comparebant praecipui viri ex Carniolia, Stiria, Carinthia, Croatia, intra quos ex Croatia nostra praeter officiales advenerunt etiam comes locumtenens, Posega redux, dominus protonotarius Naisich, dominus Balthasar Magdalenich, comes Ludovicus Patachich, baro item Stephanus Patachich aliique plurimi. Ex clero sua episcopalis excellentia, dominus generalis

et quidem generalem Tirhaimp et generalem Marquier, qui prius generalatui Varasdinensi praeerat, et occasione hac Clagenfurtum translatus est magno sui animi dolore. Sub finem ergo Junii Petovium undique comparebant praecipui viri ex Carniolia, Stiria, Carinthia, Croatia, intra quos ex Croatia nostra praeter officiales advenerunt etiam comes locumtenens, Posega redux, dominus protonotarius Naisich, dominus Balthasar Magdalenich, comes Ludovicus Patachich, baro item Stephanus Patachich aliique plurimi. Ex clero sua episcopalis excellentia, dominus generalis vicarius Wolffgangus |

Hoc anno Goritiae erectus est vicariatus apostolicus, eique partes omnes illae subjectae, quas hactenus patriarcha Aquilejensis, qui Venetae subest jurisdictioni, in terris Austriacis ut episcopus habuit, respective ad Dravum in Stiria et ad fines Carnioliae cum Croatia. Parebant partes istae nominetenus patriarchae, ipse autem nec per se nec per suos ullam in his jurisdictionem exercuit, nisi si quempiam ad se venientem ordinasset. Immo vetitum fuerat eum pro episcopo harum partium recognoscendi, hinc nullae unquam fuere visitae defectusque, ut fieri

Vina protulit in mediocritate, sed ob aestum quo abundabat egregia. Tempestates graves auditae sunt, Bononiae in Italia praecipue, ubi a vi venti turres, muri, domus destructae, aliaque immensa damna causata fuerunt. Exundationes aquarum et terrae motus fuere gravissimi. Messis hic in Croatia mediocris. (Mors magni Muratorii.) Mortuus die 4. Januarii anni hujus 1750. gravissimus et per totam Europam celebratissimus ab eruditione vir Muratorius, quem tot insignia ejusdem

mortificata habeantur. Secundum quam regulationem subditi sese regulant. (Variae promotiones Posonii. Primas. Colocensis. Zagrabiensis episcopus. Bosnensis. Quinque Ecclesiensis.) His in Croatia actis, Posonii decurrebat diaeta, cumque Majestati Suae septingenta de quanto contributionali milia accordata fuissent, die 30. Julii Posonii a Sua Majestate sequentes factae sunt promotiones. Et quidem ex parte cleri: Primas Hungariae nominatus comes Nicolaus Csaky. Loco hujus

(Jankovich moritur.) Obiit quoque Varasdini intestatus dominus Jankovich, magnis relictis divitiis, cujus proles successere. Hacve occasione dominus Christophorus Niczky et baro Pongratz possessionati in Croatia facti sunt, jure videlicet uxorio, quia filiarum defuncti mariti. (A latronibus canonicus Kercselich sistitur ad sanctum Nicolaum in Selina.) Grassabantur hoc anno latrones passim,

visitationem. Quod ipse occasione diaetae aliis etiam promulgavit episcopis. Sed acceptavit nemo. Zagrabiensis autem ac Jaurinensis laetabantur, quod sine quaesito hoc jam ita ordinassent. (Phaenomenon in Croatia visum.) Anno quoque isto 1751. die 27. Maji ex magnis, qui fuerunt subsecutique sunt, caloribus, me Varasdini ad Biskupecz existente, instar cujuspiam nubeculae, nubes attamen non fuerat, phaenomenon visum, quod sub pallidum existens fragorem quendam edidit ac

neglectu in subsequis promotionibus. (Posonii itaque coram bano fuit conferentia Croatarum.) Conferentiae huic per banum requisiti interfuere comites omnes in Croatia et Sclavonia possessionati, videlicet comes palatinus, judex curiae regiae Georgius Erdoedy, comes locumtenens Ludovicus Erdoedy, item Nicolaus aliique plurimi. Ex episcopis Zagrabiensis, Bosnensis, Segniensis, Syrmiensis etc. Ablegati regni, capitulorum item aliique plurimi.

eam differentiam a Sclavonicis, quod hi singilative suas haberent congregationes Hungaricorum instar, Croatici una convenirent, et unum corpus constituerent. Ipsi destituerentur perceptoribus, sed unus foret perceptor omnium, quem exactorem regni vocarent, nec esset cassa comitatuum, sed regni in Croatia. Eapropter addi non posse unum horum Sclavoniae comitatuum nomine, sed vel cassam horum relinquendam attribuendamque cassae regni Croatiae, vel e singulis comitatibus convocandos, Hungariae ad exemplum. Haec Naisichio et ablegatis fuere insolubilia, et ne cassa e manibus horum abeat, aut

4. Quoniam bancalitas ob maritima bona per impositionem 165 fumorum adeoque 4950 fl. (a singulo fumo per 30 computando) semet gravatam exposuisset coram Majestate Sua, ac eo quidem fundatius, quod dominus Joannes Jursich, assessor tabulae judiciariae et bancalitatis in Croatia plenipotentiarius, revelasset, qua deputationis fumalis membrum, modos, quibus actum fuerat, adeoque eadem bancalitas, bona sua comportando cum Croaticis, docuisset liquido purum beneplacitum, ideo jubebat princeps, ut conscriptiones illae ab officialibus confectae Viennam submittantur una

per hos suos videbatur, ideo omnia honoris utilitatisque, ut metuendus caeteris evadat, conferebantur, solusque visus est cunctorum officiorum capax. Ipse ut divitiis crescat, Segniam commissarius, ipse vicetavernicus resolutus licet sine effectu, ipse Erdoedianae familiae plenipotentiarius in Croatia et bonorum eorundem arbiter, atque cum oppressione plebis restaurator oeconomiae, ut sic ipse milia multa congregaverit, nam, praeter pingve salarium et deputatum, Montis Claudii et Possavanos homines afflixit in promontoriis, exstirpaturis, aliisque censibus, adaugens pro familia census,

articulo 31.) Romanus pontifex Benedictus XIV. ad preces reginae et archiepiscopi Viennensis Trautsonn cum jam bullam edidisset, qua ex tot numero festis dispensat, ut auditis mane missa et concione post haec populus libere servilibus operibus vacare possit, haec eadem in Croatia sub hac regni congregatione cum adjuncto bullae mandato regio fuit promulgata et acceptata, accepto in regni patronum sancto Joanne Baptista, quo die vacare servilibus non liberet. Multa de hoc rudium, ut in rebus novis fieri solet, erant dicteria. Nec scripsit quispiam nisi canonicus

corrigere debuissent. Hinc ad thronum augustissimum tanto magis devenere lamenta, quod ministerialis banco Viennae deputatio, cui bona maritima subjecta, graves eatenus fecisset repraesentationes, praecipue quod ad singulum hospitem maritimum fl. Rh. unus impositus fuisset, in Croatia vero, ubi tamen rustici terras, prata, vineas, sylvas haberent, ad singulum fl. non veniat, consequenter improportio et manifesta foret injuria. Sed et illud manifeste objiciebatur, quod regnum, dum regulationem confiniorum petiisset, de praegravio priorum fumorum lamentatum

ac, ut iras effugiat, vicecolonelli charactere est insignitus. 2. Quod ad aulam decipiendam talis conscriptio facta sit,exmissae facultates et praecipuus fundus, vineae, silvae etc. 3. Exiguis illis salariis officiales subsistere non posse. Quare de sufficienti in Croatia fundo medio imperatoris reginam securam reddentes effecerunt, ut salaria officialibus augerentur anno 1752. et ad normam eam reducerentur, prouti in generalatibus Varasdinensi et Carolostadiensi officiales solvuntur. Hinc ex cassa comitatuum Szimeghiensis et Castri Ferrei 80 milia pro

haberet nec admitteret in suo opere conscriptionali. Proinde cum is pro demonstranda methodo hungarica missus sit, talismodi rubricam exmittendam urgebat, ac sese prius comiti palatino scribere debere dicebat, quam ut in hanc rubricam consentiat, ut sua excellentia Hungariae providere sciat, si Croatia absolute praetendit, ut tanta res, ut est sessionis constitutivum, a rudis coloni confessione pendeat. 3. Hoc quoque oggerebat: Vel conscriptio probabitur regno vel non. Si ita, omisso sessionum baptismo nil peccabunt conscriptores; si non, occasio erit regno vel ex hoc defectu evertendae

regulari non potuerint, per sedes suas dominales, item vim, incoatas a se amodo et deinceps in usum et consvetudinem trahere laborabant. Antonius Spissich, post restitutum postliminio Veröcensem comitatum, primus hujus comitatus vicecomes ejusdemque ferme dominus et in eodem potens, ista partim a Croatia partim Hungaria in Sclavoniam induxisse et docuisse, praetendebatur, ut ob suam praepotentiam superiori anno a vicecomitis officio una cum caeteris sibi adhaerentibus occasione restaurationis amotus sit, | suffecto in ejus locum domino Adamo Frivaisz. Iste

rebus suis divenditis Carolostadii et uxore Graecium revocata, Graecium et ipse concessit, ibidemque diutius moratus est, atque ad mensem ferme Octobrem 1756., quando ad castra exivit regia, et successive in generalem vigiliarum praefectum est resolutus. Atque hac ratione Kleffeldius e Croatia sese eliberavit. Credebat vulgus rumorque sparserat, colonelli officio privatum esse, quod res suas Carolostadii vendidisset et Graecium evocasset uxorem, attamen, quia sui loco alter suffectus non fuisset, quoadusque generalis non obtinuisset dignitatem, et postea cum Carolostadiensibus

ultimus, quae in masculo cum eodem sepulta est. Vir erat aetatis annorum 38, bene lectus, ac in exspectatione majorum officiorum. Una damnabatur parsimonia et avaritia. (Ob praemissos tumultus multi exteri in Croatia.) Ob descriptorum supra tumultuum rumorem tot tantique hoc anno circumiverunt regnum vagatores et ab aliis provinciis submissi speculatores, ut admirationem plane commoverint. Hi erant in mendici vestibus, isti religiosorum eleemosynas colligendum, quidam vero

modo a Carolo primo conservabat; hinc 2do. Lombardiae et Lombardici olim regni ab imperio exemptionem et ad illud jus Venetorum clarius. 3tio. Tantorum tenutorum aquisitionem atque suae potestatis extensionem. 4to. In Croatia aquisitum etiam in terra firma pedem. 5to. Obtentas vias publicas, consequenter 6to. Pedagia aliosque reditus et successive inde facilius emanaturas utilitates pro extensione etiam reipublicae. 7mo. Commerciorum Fluminensium et fabricarum non diu permansuram

domi et Viennae moram. In effectu toto hoc 1755. anno Viennae de his cogitabatur, et foedus illud, celebre intra Galliam et Austriam sequenti sive 1756. subscriptum promulgatumque anno cudebatur, ob quas res augustissimos Viennae remanere oportuit. Descripti supra tumultus anno hoc 1755. in Croatia enati ad vota, uti svadent circumstantiae omnes, Viennensis ministerii. Equidem consideratione non caret neglectus ille praesidiorum et poenae reis debitae ob trucidatos officiales totiusque criminis dissimulatio, atque hinc plurium tumultuum, qui subsecuti sunt, occasio, a mense Januario

(Terraemotus varii in locis diversis.) Sub decursu banalis tabulae et sub Februarii mensis medium ob ingentces terraemotus, qui non tantum Ulisipponam in Portugallia destruxissent, sed ubique auditi fuere per Italiam, Germaniam, Galliam, Austriam, in Croatia quoque nostra frequentius, jussu aulae publicae eatenus preces sic institutae sunt, ut primo in cathedrali, tum apud Franciscanos, dein sanctum Marcum postea patres Capucinos, demum apud patres Jesuitas 40 horarum preces essent. In cathedrali ob conciones, quas ego triduo habui, et quidem

clientulam servivit, sese insinuavit, uti etiam domino Codeck bancalitatis praesidi, nec non comiti ab Habgwicz directorii praesidi, hinc primariis aulae ministris, apud quos profectionem nactus est, omnesque ejus rebus propensi apparebant. Quod iterum magis confundebat banum, ut cui ferme in Croatia credendum habeat, dubitaret, taliterque ne gratia cadat principis, in conceptu resignationis firmaretur. Profecto in Krajachichii profectis et calamo totum stare videbatur regnum Sclavoniae. Quidquid autem Zagrabiae in deputationibus (de quibus infra) agebatur, quidquid dixisset quispiam,

sum, si depositionem testium illorum aliis enervat mediis seseque immunem reddit. Quos ego ipse in casu simili puniendos rogarem. Simili iterum responso res tota evanuisset, neque eo unquam jurgia et animorum dissensiones volassent, quae replicis illis incredibile quantum creverunt non solum in Croatia sed Viennae. Nam prouti quisque affectus parti alicui fuit, sic contrariae partis actis, scriptis, offendebatur, et ut hostem consideravit illum, qui alterutri partium adhaerere videbatur aut testari pro quacunque aliquid. Ut omnino ex fatali hoc casu maximam animorum offensionem enatam

frumentum, taliterque et regno provisum sit, (uti experientia docuit famelicis his annis, dura terram, cortices arborum, proles plane suas, quemadmodum prioribus famis annis faciebant, non vorasse rustici sciantur) et partibus maritimis. Qua re factum est, ut pecunia ab exteris nunc quaeratur in Croatia, quae olim nec a domesticis cognoscebatur. Haec aliaque plurima si prudenter perspiciantur et ratio status consideretur felicitatisque publicae, immortalem reddunt banum Batthyan. Commendant vel maxime ejus vicebanum

ex meris suspicionibus ruptam pacem esse. Interim anno 1755. intra Moscoviam Austriamque conclusum fuerat (uti Borussus in suis manifestis), ut bellum accenderetur et Moscovia cum 60 milibus in Borussiam irruere debuisset. Verum cum irruendum fuisset, defectum causavit annonae Moscovia, in Croatia quoque enati Austriae sunt tumultus, adeoque res erat | proroganda, praecipue quia Anglia vel foederi subscriptura putabatur, vel neutralis mansura. Postquam autem in aperto Anglia fuisset cum Gallia discrimine, Anglusque Borusso detexisset, quae aliorum

regina cessi esse dicerentur post resignationem principis Hildburgshausen, cum in exsolutionem confiniorum illorum banalium caesar conferre sciatur. Sed quia nemo e statibus, sive ex rerum harum ignorantia sive ob periculum, formulam illam juramenti banalis disputasset, banus uti Viennae sic et in Croatia eandem praestitit; hoc solum discrimine, quod in aula Viennensi jurare debeat insuper, se omni triennio, quin, si aulae visum fuerit, omni tempore banatum resignaturum nec praetensurum, ut haec dignitas penes se maneat, nisi quamdiu aulae visum fuerit, hic autem istud exmittatur. Porro

cujus resciendae rei multos tenuit curiositas. Accommodatis ergo his cum bano Beckius, colonello item Brentano cum 2000 ad castra sub initium Martii submisso, ipse quoque Viennam reversus est. Generalis in Croatia administrator constitutus. Camera quoque Posoniensis, urgente aulae cancellario hungarico, ne frater suus banus tot tantisque occupetur laboribus atque ob ista a castris removeatur, submittere in Croatiam debuit, qui civitatibus rebusque cameralibus,

anni 1755. enatas, irrevisas reliquisset, proptereaque non solum ab illis civitatibus continua forent in cancellaria hungarica lamenta, sed etiam a Varasdinensibus, nominatim Horvath et Czelich, quos Raicsani damnaverat et carceri subdiderat. Proinde, ut de stabili provideatur rerum cameralium in Croatia administratore, ne videlicet aula oneretur lamentis et banus arguatur, sed camera potius, cancellarius statim a resolutione fratris sui in banum Croatiae ursit obtinuitque. Et munus hoc oblatum collatumque primo fuit Festetichio, comitatus Soproniensis emerito vicecomiti, sed isto

erga Croatas Croatiamque affectu, taliterque comes Batthyan Adamus junior abiit. | Quem quod attinet, capacitatis fuit optimae optimique cordis dominus, nulli nocere, prodesse singulis cupiens; pecunias copiosas dissipavit in Croatia, nam munificus fuerat et liberalis, ut hac ex causa ejus abitum doluerint plurimi, praecipue Zagrabienses. Debita eapropter fecit plurima in Croatia ipsa, ut sollicitudo presserit creditores, et quando et qua ratione mutuata rehabeant, praecipue si praemori eum contigisset, antequam in

Quem quod attinet, capacitatis fuit optimae optimique cordis dominus, nulli nocere, prodesse singulis cupiens; pecunias copiosas dissipavit in Croatia, nam munificus fuerat et liberalis, ut hac ex causa ejus abitum doluerint plurimi, praecipue Zagrabienses. Debita eapropter fecit plurima in Croatia ipsa, ut sollicitudo presserit creditores, et quando et qua ratione mutuata rehabeant, praecipue si praemori eum contigisset, antequam in paternorum bononim subintret possessorium. Levior etiam apparuit ex conversatione et familiaritate cum obviis plane ancillis foeminis, ad quas non parum

ne confusiones faciat et sic bano ignominiam et ejus e castris revocationem. In regno nullus existimabatur idoneus. Igitur Vienna projectati fuere generales Ghilani vel Baranai, sed et contra hos exceptiones fuere variae, praecipue quod e statu magnatum non essent. Comes Adamus senior Batthyan, in Croatia possessionatus et privatim in bonis vivens, tanquam Nadasdiis, praecipue cancellario minus affectus, negligendus potius erat. Quare dum Martio ferme Aprilique mensibus de locumtenente crises forent, Borussus Aprili mense, nec expectata nivium dissolutione, uti infra dicturi uberius, nostros

submittendos illico atque per partes etiam, nec tamen secutum fuisset, murmur erat contra banum apertius, censebaturque, ut mereri in aula possit perditosque ad Vratislaviam substituere homines, suum de reclutis inventum esse, tum ob Hungariam, ad quam de his tardius scriptum et post resolutos in Croatia, cum vel maxime ob tam diuturnam moram et reclutarum neglectum, bano murmur publicum resciente, et nescio | quae submetuente, per sibi affectos tardidatem excusante, ac jam in defectum mondurae ac panni hanc submissionis reclutarum moram rejiciente, jam in

plane fecit Jellachichium tum ob amissum divitiarum suarum fontem, cum ob processum, quem a morte Caroli contra Jellachichium, qua publicum manifestiimque usurarium, fisci regii nomine Josephus Horvath, legulejus valde simplex, volente lgnatio Radossich commissario et administratore camerali in Croatia occasione gridalis contra viduam Caroli suscitati processus per ingessionem promoverat. Dolebat metuebatque fiscum Jellachich, lugebat amissionem Caroli, quem ut rudem ac simplicem praetextu protectionis in regno sic lusit, ut ex divendito caseo, vino, mele

Draskovichianam comiti bano, cujus etiam epistola Viennam delata notariatum tabulae est consecutus. Bichy fiscalis moritur. Obierat quoque sub tabulae banalis decursu fiscalis in Croatia regius dominus Bichy, natione Hungarus. Substituerat consiliarius et administrator cameralium Radosztich supra attactum Horvath, qui ad ultro merendum incommoditates multis, nullo tamen effectu facessere inceperat. Attamen officio fiscalis non fuit consolatus, quoniam Posonio civitatis

sibi contractum accessit, eludens sibi optime volentem avunculum. Una harum ex desperatione suarum rerum monialem professa est cum dote 3000, aliae, quid facturae, ignoro. Impostores tres in Croatia. Appulerunt ad Croatiam tres celebres impostores vagatoresque: unus sub larva comitis Lastorris sive De Lastorres, alter baronis Heiden, ut dicebat, Loxemburgensis, tertius nobilis de Warle. Primus, nescio quomodo, gratiam apud banum nactus in banalibus

Quoniam die praefixi termini Varasdinensis rector ab ingressu omnem cohibuit, ut nec ipsum vicecomitem nec ejus scribas admitteret ingredi collegium, postea et subsecuta executione, protestationem aliquam coram Chasmensi capitulo eos fecisse, intellexi. Naiholdius fiscalis procurator regius in Croatia, semet contra eos actionem erigere velle, dicebat. Sed sive amicorum svasu, sive Jesuitarum largitione nil fecit, sive quod res ad episcopum pertinere videretur, quem Jesuitae non metuebant ex causa, ut dicebant, partim ignorantiae, partim

etiam. Regni congregatio. Fuit regni congregatio causa potissimum contributionis et erigendae praetorianae ex Hungaris turmae pro serenissimis sponsis, ad quam pro 4 nobilibus ex Croatia assumendis, non sine difficultatibus et cum expressa conditione usque ad finem praesentis belli borussici, annue per regnum danda quatvor milia floren. rh. sunt, fueruntque resoluta. Turmae praetorianae

demum inhibition, ne carpento, Parisiis ducto, uti sibi fas sit occasione nuptiarum serenissimi archiducis, et successive tandem ex cancellaria translatio. Decimo. (Eductio militum ex Croatia.) Mense Januario supremus vigiliarum praefectus Gerleczi eduxit e banalibus confiniis ad castra caesarea 1000 homines, ac mense Martio colonellus dominus comes Orsich 2000 milites, qui per Viennam profecti sunt. Undecimo.

vestem autem et caligas, ut modo darentur cum zona et cingulo pro fl. 8, crucigeris 14, ubi nihilominus in actuali providentia miles singulus pro postremis his fl. 23 persolveret. Adidit vecturarum onus, quod cassae remaneret regiae, nec subditi gravarentur, pecuniae in Croatia conservationem, quam nunc efferre necessum est, filiorum patriae in pannificinis culturam, militarium provisionem, quia nunc, dum per Judaeos submitterentur vestitus, vix alicui applicari potest, ut vel novum emere cogatur, submissum attamen persolvere debeat, vel receptum sibi applicare.

Decimo septimo. (Tabula judiciaria Zagrabiensis.) Occasione quoque ista dominus Georgius Petkovich ab exemplo tabularum districtualium Hungariae, banalis item in Croatia, in qua dominus Joannes Patachich qua assessor aggregatus maneret, pro tali aggregato promoveri petiit ad tabulam districtualem judiciariam regni Sclavoniae. Sed postquam comes banus pro opinione requisitus respondisset, Petkovichium mereri assessoratum tabulae, verum necessarium esse ex

tam ob nuptiarum solemnia, quam et ratificandum supra memoratum contractum abiit. | (Baronessa Juliana Sermage moritur; ejus delineatio. Familiae Sermage novae in Croatia notitia.) Die octava Julii Zagrabiae in domibus suis obiit domina baronessa nata Juliana Moscon, vidua Sermage Josephi ab anno 1746., die 2. Novembris. Haec me ex baptismo levavit 1715. die septima Februarii, natum die quinta festo s. Agathae. Vixit

connubio bona Bisztricza atque Szutinszka cum Poznanovecz fuisset consecutus, metuens attamen, ne indigenatus disputaretur taliterque capacitas bonorum possessorii, repertis Sztubiczae, sibi per matrem cessae, Chikulinianis pecuniis, partim etiam mutuatis, Viennam venit. Et cum natus in Croatia ipse fuisset, opera domini comitis cancellarii Leopoldi Nadasd armales clam accepit exsolvitque. Tum ne ignobilis existimetur, cum jam hactenus pro barone fuisset habitus, indigenatus expeditionem accepit comitisque titulum solvit. Indigenatum remonstravit tabulae, cum quaestionem illi in

ignobilis existimetur, cum jam hactenus pro barone fuisset habitus, indigenatus expeditionem accepit comitisque titulum solvit. Indigenatum remonstravit tabulae, cum quaestionem illi in processu habito violentiali cum Joanne Rauch, tum vicebano, idem vicebanus formavisset. Hac ratione Sermage in Croatia est stabilitus auctusque divitiis, titulis, honoribus ac affinitatibus; 1751. ad dietam Posoniensem comparuerat, ast svasus abiit, ne in quaestiones aliquas incidat, temporeque suo firmetur. Post Maximilianae Prassinszki mortem causa connubii et per id affinitatis illustrioris contrahendae

elocanda. Haec sincere ac veridice notare visum est ob secuturam aetatem, memoriamque nunc viventium, quae nobis exstinctis etiam extingvetur. Juliana sacramentis munita ex podagra, qua multis annis premebatur et deferri debebat jam ab anno 1748., obiit: foemina, cui similem tarde habitura Croatia, prudenter ac sagaciter privilegiis foemineis usa, saepeque triumphans, quia foemina esset, promerita, cujus vita, dicta actaque conscriberentur, quod et fieret, si alibi vixisset. |

consiliariatus singullorum currus. Praecessit Colocensis archiepiscopi currum currus Zagrabiensis episcopi, quod iste senior esset consiliarius, neque enim alterius dignitatis quam unius consiliariatus habita fuit ratio. Potissimum Hungarorum fuere currus, ex Croatia bani tantum ac episcopi, Hungarorum plures. Praetorianam turmam summum fecisse splendorem, referebant singuli, et ob novitatem praeferebatur. Redux episcopus summum se splendorum fecisse jactabat monstrabatque currum, quo vectus fuerat, cujus in eo splendor exstitit, quod rotae fuissent

comes Petrus Troyllus a Sermage mense Decembri pro datis pecuniis in colonellum fuit aggregatus. | (Junior comes Sermage privatim studet, et privatorum studiorum in Croatia exordium.) Idem comes filium suum Petrum Joannem Nepomucenum, ex collegio Theresiano extractum, mihi tradidit in philosophicis excolendum. implacabili Jesuitarum odio. Quod ut impediant, dicebant: reginae eam esse mentem, ut semel Theresiani collegii convictor

| suos, ut prodiit ex litibus anni sequentis intra cehales habitis. Secundo, mensurarum ac ponderum inductio, quae eidem vicecomiti in modo excedenti incommoda accusationesque causavit. Fuit olim ex lege recepta in Hungaria Budensis, Croatia Zagrabiensis mensura. Successive abrogata haec in Croatia sive ob varias jurisdictiones, sive negligentia comitatensium, aut, uti credibilius, ad canonizandas ubivis locorum diversas magnasque moritanisticas mensuras, comes banus Josephus Eszterhazius 1734. introduxit

ex litibus anni sequentis intra cehales habitis. Secundo, mensurarum ac ponderum inductio, quae eidem vicecomiti in modo excedenti incommoda accusationesque causavit. Fuit olim ex lege recepta in Hungaria Budensis, Croatia Zagrabiensis mensura. Successive abrogata haec in Croatia sive ob varias jurisdictiones, sive negligentia comitatensium, aut, uti credibilius, ad canonizandas ubivis locorum diversas magnasque moritanisticas mensuras, comes banus Josephus Eszterhazius 1734. introduxit ob rationem commercii sic dictas Posonienses. Quae

Anno hoc comes Hungariae palatinus primogenito filio suo comiti Adamo de Batthyan, generali equitatus ac regiminis unius colonello, officium supremi comitis comitatus Castriferrei, familiae haereditarium, mense Augusto cedit, eumdemque summo undique concursu introduci fecit. Ex Croatia unus Sermage comes cum suis Kermendinum, introductionis locum, fuit profectus. Ego etiam gratia comitissae, natae Theresiae Illyeshazy, fui invitatus, sed, nec episcopo nec alio quovis eorsum profecto, remanere debui.

Sed Radosztichio cameram spernente et in consiliario barone Francisco Koller suam stabilitatem figente, postquam circa hoc ipsum tempus Viennae, ut supra notatum, facta fuisset cancellariae Hungaricae mutatio, Radosztich Ignatius ita cecidit, ut jussu regio non solum administratoris cameralis in Croatia titulo et pensione, sed consiliariatus officio sit privatus ad finem Decembris. Ipse Varasdinum pro hyeme anni 1763 venerat, inde disparens, visus amplius non est. Notanda quoque ad hunc annum sunt sequentia. Primo.

assessores. Verum cum et dominus Antonius Hrabovszki, causarum regalium director, ad septemviralem tabulam fuisset translatus causa coecitatis, eidem in hoc officio datus successor dominus Petrus Vegh secretarius camerae Viennensis, huic successit pro secretario dominus Naihalt, fiscalis regius in Croatia, cui hoc integro anno nemo suffectus, quamvis plurimi institissent. Secundo. (Novus cameralis administrator in Croatia.) Amoto, ut supra notavimus,

huic successit pro secretario dominus Naihalt, fiscalis regius in Croatia, cui hoc integro anno nemo suffectus, quamvis plurimi institissent. Secundo. (Novus cameralis administrator in Croatia.) Amoto, ut supra notavimus, Radosztichio, dominus Paulus Krusper de Varbo ex secretario camerae Posoniensis pro directore cameralium in Croatia appellit. Post banalem tabulam, visitatis tricesimis, ad neglectas a Radosztichio res inter Szalle et Krajachich

(Novus cameralis administrator in Croatia.) Amoto, ut supra notavimus, Radosztichio, dominus Paulus Krusper de Varbo ex secretario camerae Posoniensis pro directore cameralium in Croatia appellit. Post banalem tabulam, visitatis tricesimis, ad neglectas a Radosztichio res inter Szalle et Krajachich Zagrabiam advenerat, constituitque, ut alter ad alterius objecta responderet, quod Octobri mense primum fuit a Szallio absolutum. Tertio.

Passim creditum, haec Kukuljevichii et Komaromii astu facta, ne Kukuljevich domo careat, intercessuro fors Bosnensi pro quopiam suorum clientum, mutetque potum episcopum, utve Komaromius de Paxio se vindicet, cum is Benedictum Krajachich, pro conferendo ei fiscalatu in Croatia regio, Viennae commendasset. Octavo. (Congregatio Varasdini et novus protonotarius.) Pro eligendo protonotario novo Varasdinum indicta fuit pro die 21.

missa excusatio. Innotuit quoque novi ordinis in Hungaria erectio sub titulo s. Stephani Hungariae regis, de quo sequenti anno. Vigesimo tertio. (Komaromi fiscalis regius in Croatia.) Ob imminenentem banalem tabulam ad finem Decembris in fiscatem regium in Croatiae regno fuit resolulus dominus Sigismundus Komaromi, hactenus fiscalis episcopi, quo in munere Komaromio successit dominus Thadeus Bedekovich, frater assessoris Antonii atque cassae

successit dominus Thadeus Bedekovich, frater assessoris Antonii atque cassae regni perceptoris et in temporalibus episcopalis vicarii. Vigesmo quarto. (Nova familia comitis Samere in Croatia et rei hujus descriptio.) Notari quoque debet, anni hujus initio comitem vulgo dictum Samere in Croatia possessionatum se effecisse; quod sic accidit. Idem comes Bohemus origine dicitur, cognomen ei verum est....

vicarii. Vigesmo quarto. (Nova familia comitis Samere in Croatia et rei hujus descriptio.) Notari quoque debet, anni hujus initio comitem vulgo dictum Samere in Croatia possessionatum se effecisse; quod sic accidit. Idem comes Bohemus origine dicitur, cognomen ei verum est.... Ostalo prazno nije ispisano. sed a praedicato

anno hoc coram bano contrahente; quo absoluto intra fratres et sororem contractu, praedicto comite Samere Varasdinum redeunte, regia Majestate admittente, prouti etiam domino comite bano, anno hoc Aprili mense idem comes cum Johanna Keglevich, filia Alexandri, conjunctus est, ac uxoreo jure in Croatia possessionatus atque bonorum Reka dominus est effectus. Felix ei fuit eremitica maschera, multosque haberet sequaces, si eadem salus foret se imitantibus. Interim si per futuros haeredes contingat in Croatia stabiliri familiam comitum horum, sciet ex praemissis posteritas, originem

mense idem comes cum Johanna Keglevich, filia Alexandri, conjunctus est, ac uxoreo jure in Croatia possessionatus atque bonorum Reka dominus est effectus. Felix ei fuit eremitica maschera, multosque haberet sequaces, si eadem salus foret se imitantibus. Interim si per futuros haeredes contingat in Croatia stabiliri familiam comitum horum, sciet ex praemissis posteritas, originem croaticam descendentium metiri; hoc enim fine antedicta notavimus. Vigesimo quinto. Medio Decembris generalis Böck Carolostadium per Zagrabiam abiit.

fuit universalis in omnibus defectus, frumentum plane nullum, vini procreatio exigua, fructus arborum nullus, nullaque legumina; lues pecorum magna, glandium desiderium, verbo annus sterilissimus, herbis demptis, quae foeni copiam produxerunt. Authumnus calidissimus seeutaque hyems, ut hic in Croatia modicum gelu diebus 22. 23. et 24. ac 25. Novembris fuerit. Postea tota hyeme nulla glacies, propterea glacinae vacuae emanserunt. Ob hos favores temporis plebs copiosas fecit pro anno sequente inseminaturas.

flueret, credunt sperantque mancipia aulae, suas sperantes fortunas Hungaros sponte quaevis assumpturos onera, et reclutarum ex bonis suis in vicem generalis insurrectionis obligationem; an praemeditata haec successura sint, eventus docebit. Profecto post dissolutum hunc congressum hie saltem in Croatia de banderiis horumque origine ac obligatione, numero item, satis jubente bano per protonotarium, clam fuit inquisitum, item de cleri redditibus, decimis et quae pro his olim episcoporum fuit obligatio, ejusmodique plurima. Decimo tertio.

extrahendaque ibidem extrahenda. Caeterum ad praedictam diaetam praeter suprascriptos ablegatos et protonotarium, comitem item banum hi mense Junio profecti sunt (legatis diurnum constitutum cuivis fl. sex) videlicet: Sigismundus Komaromi fiscalis in Croatia regius pro episcopo Zagrabiensi erga diurnum fl. rh. a principali suo promissum sex, una et pro comitibus Keglevich. Reverendissimi Georgius Malenich et Josephus Galliuff canonici Zagrabienses ex parte cathedralis ejusdem capituli erga diurnum singulo

prazno mjesto ........natam Szegedi. Caeterum sub Ferdinando III. ad officium tricesimae Nedelicensis (uti diploma capituli fundatae lampadis ab eodem Ferdinando in cathedrali) ex oppido Neek advenit, qui ducta in Croatia uxore, nisi fallar Malekovicziana, possessionatus effectus est. Malekoczi liberi barones fuere, neque mireris, tricesimatori obtigisse uxorem baronessam, illa enim aetate tricesimatorum summa fuit aestimatio, facileque ob dona et pecunias, quas volebant, obtinebant; suntque hodie multae

armales litterae sunt publicatae. Decimo octavo. (Familia Illiassich se transfert in Carnioliam.) Sigismundus Illiassich aeque anno hoc in Carnioliam se trantulit, ut haec familia in Croatia esse desierit. Origine ispi sunt ex territorio civitatis Zagrabiensis ad Savum. Jacobus fuit notarius et senator civitatis Zagrabiensis, tum et vicecomes agnominis comitatus et armalium impetrator, ejus | filius Sigismundus Jacobus aeque vicecomes, hujus

Jacobus aeque vicecomes, hujus filius Adamus supremus vigiliarum praefectus et commendans Zriniensis, ex post private vixit; iste bona Grachecz in Berdovecz a Rabatta reluit, in Carniolia dominium unum emit; filiam Catharinam Joanni Rauch dedit uxorem, filius autem Sigismundus venditis in Croatia omnibus, nempe domo intra muros et moenia civitatis regiae Zagrabiensis domino Sigismuudo Voikovich pro 3000 fl., tenutis avitis ad Savam domino Christophoro Voikovich pro fl. rh. 1000, bonis in Sztubicza domino Nicolao Plepelich pro 10.000 fl., bonis Sziszlavich domino Rauch

cui malo ut obviaretur, permissum a regina fuit, ut ех Hungaria triticum ac siligo ad status Italiae praedictos mitti valeat. Mercatores ergo quidam spe lucri primo cum Neapolitans contrahunt, pro procuranda ipsis notabili quantitate triciti, quod еtiam mutuatis pecuniis in Huugaria atqne Croatia pro duobus milionibus fl. exsolvunt precio primum levi, tum per eos adaucto; sed spe majoris lucri ac adaugendi Neapoli frumento precii, promovere negligunt Neapolim, ast ad finem Maji ejus expeditionem differunt; Tergesti, Labaci, Flumine, Goritiae etc. ex

Spectabilis ac magnifice comes fidelis nobis sincere dilecte. Demissae relatis Majestati nostrae iis, quae fidelitas vestra de actis et progressibus mixtae in Croatia commissionis anno superiore 1764., ad investigandas inter statum provincialem et generalatum Varasdinensem vigentes territoriales controversias, per nos clementer ordinatae, successive una cum transmissis protocollis isthuc repraesentavit, quaeve hic per mixtam itidem

Florianum, inde ab Erdoedianis pulsus est; cives aeque foeminis sive conductis sive more rusticano transvestitis eum verberibus per foeminas praecipiti fuga sese in insulam salvare impulerunt. Judex civitatis Pullai eum reduxit et domi suae continuit. Camera auditis his, fiscali camerali in Croatia domino Sigismundo Komaromi, Posonium evocato, inquisitionem eatenus cum quadam potestate committit. Ad 15 Septembris congregationis regnicolaris diem adfuit fiscalis Varasdini, ubi civitate eatenus ad regnum recurrente et re negotioque examinato, compertum fuit, vigore diplomatis 1750.

15 kuplenik denuo aquiri poterat. Dardanarii dilapsi, equidem certissimis nunciis et litteris edocebantur, Anconam naves plures plenas tritico ex Moraea, Albania aliisque locis appulisse, ultra centum milia staro italicorum adportantes; hinc isthic in loco venire triticum leviori precio, quam in Croatia emeretur. In antedicta dardanariorum copia Carniolia, ut suis prospiceret, effecit, ut ab aula mandaretur, ne dominia vendere praesumerent frumentum. Carolostadii praefectura militaris a quovis emente kuplenik quinque a cento precio grossorum 16 accipiebat, ut sic incolis provisum foret,

quovis emente kuplenik quinque a cento precio grossorum 16 accipiebat, ut sic incolis provisum foret, neque extranei caritatem domi causarent. Flumine ea erat dispositio, ut Buccarenses aliique maritimi, commutare sal per Croatiam assoliti, universum frumentum Flumine deponerent. Una solaque fuit Croatia, quae provisione omni quoad sui necessitatem et conservationem careret, quin plures lucri odore a subditis suis emebant triticum fl. uno, quod illico a duobus vendebant. Decimo sexto.

Sirmiensem et praepositum s. Petri de Posega, dominum baronem Michaelem Alexandrum Malenich, dominos Nicolaum Skerlecz una etiam directorem cancellariae, dominum Antonium Jankovich comitatus Posegani vicecomitem, dominum Sigismundum Komaromi, hactenus procuratorem fiscalem in Croatia; qui juramento deposito acceperunt instructionem regiam, effective sunt primi in eodem consilio consiliarii. Secretarios consilii dixit dominum Casparum Hainall, suae banalis excellentiae secretarium; dominum Alexandrum Secsen, comitatus Zagrabiensis vicenotarium hactenus, registrator,

Cleri responsa 30. Promotiones capituli factae Viennae 31. Restauratio comitatus Zagrabiensis et Crisiensis. Commissio ordinata 32. De campo Turopolia 32. Initium discordiarum in Croatia intuitu regulandorum confiniorum 33. Regulatio acceptata 34. Assumitur onus exsolvendae militiae banalis 34. Novi fundi 35. Magnatum sensus 35. Cleri

Nicolaum in Selina 90. Jubilaei modus et fructus 91. Juraich zelosus parochus 91. Casus singularis 92. Extenditur jubilaeum per dioecesim 93. Phaenomenon in Croatia visum 93. Paulinorum commenta 94. Anni descriptio 94. Episcopus ad cassam parochorum Posoniensem contribuens 95. Locumtenentis afflictiones 95.

et dispositio regia 226. Puncta idealia pro regni Croatiae urbario 230. Joannis Busan deutri puncta 232. Mors vicecomitis Messich 233. Ob praemissos tumultus multi exteri in Croatia 233. Commissionis Goritiensis enarratio 233. Archiepiscopus novus Goritiae 236. Unde manarit, ut regina partes has videre voluerit 240. Serbelloni generalis Carolostadium

Claudii hominum judicium et processus anno superiore ordinatus 338. Generalis Beck ad banum e castris venit. Causa accommodandarum differentiarum intra jurisdictiones politicam et militarem 340. Generalis in Croatia administrator constitutus 340. Administratoris Radostich modus agendi 341. Civitas Zagrabiensis privata fuit tricesima 242. Segniensis civitas commerciali subjicitur 342. De

Josephus Raffay 372.
Annus 1759. Varasdini regni congregatio. Reclutae negatae 372. Capitanei baronis Kulmer casus 373. Impostores tres in Croatia 373. De Lastorres vero qua bani adjutantius 374. Episcopus unitorum Gabriel Palkovich mortuus. Successor ejus Bosichkovich 374. Reclutae obtenti 375. Daunius a regina

Colocensis archiepiscopi mors. Novus archiepiscopus et episcopus Transylvaniensis 400. Memoria comitis Grassalkovich 400. Kollerio fata incipiunt 401. Eductio militum ex Croatia 401. Uxor mareshalli Caroli de Batthyan moritur 401. Conscriptio comitatum ordinata, incoata, impedita 401. Banus Viennam rediens a Kercselichio visitatur 402. Agriensis

Tabula judiciaria Zagrabiensis 405. Dominus Martonossi cameralis registrator 405. Finis processus Kercselichiani miser 405. Baronessa Juliana Sermage moritur; ejus delineatio. Familiae Sermage novae in Croatia notitia 407. Domestica domino baroni Koller incommoda 409. Georgius Gaal canonicus Zagrabiensis mortuus 409. Nuptiae serenissimi coronae principis 410. De Borussis captivis i Stiria, Carniolia 410. De

coronae principis 410. De Borussis captivis i Stiria, Carniolia 410. De bellicis 411. Setwicz generalis 411. Junior comes Sermage privatim studet, et privatorum studiorum in Croatia exordium 411. Mors Habianeczianae et ejus fortunae descriptio 411. Annus 1761. Regina petit pecunias. Synodus pecuniaria ab episcopo Zagrabiensi celebrata 413. Regni congregatio

Jesuitica 442. Votum civitatis Zagrabiensis 443. Magnovaradini moritur Pudentiana Barbara Patachich 444. Annus 1763. Promotiones in tabula regia 444. Novus cameralis administrator in Croatia 444. Tabula banalis Varasdini 444. Coadjutor Nitriensis 444. Pax Europae reddita 444. Moritur protonotarius Petrus Skerlecz 444. Connubium comitis Josephi Keglevich cum circumstantiis 446.

Comes Joannes Patachich tabulae judiciariae praeses 466. Mors archiducis Isabellae 466. Mors episcopi Segniensis 466. Praesidiorum erectio 467. Congregatio regni 467. Komaroni fiscalis regius in Croatia 467. Nova familia comitis Samere in Croatia et rei hujus descriptio 467. Descriptio anni 468. Mors regis Poloniae 468. Comaromium terrae motu destructum 468.
Annus

Mors archiducis Isabellae 466. Mors episcopi Segniensis 466. Praesidiorum erectio 467. Congregatio regni 467. Komaroni fiscalis regius in Croatia 467. Nova familia comitis Samere in Croatia et rei hujus descriptio 467. Descriptio anni 468. Mors regis Poloniae 468. Comaromium terrae motu destructum 468.
Annus 1764. Carolus Batthyan princeps et

indeksiranje Dialogus quartus Pro politica, tum de politica patria sive De modo vivendi in Croatia. Amadus magister, Tharabalsus academicus, Alonicus peripateticus, Pretus stoicus, Noianus poeta epicureus, Phastenus orator.

semper mage pronus. Ante omnia autem id nos minime debet praeterire, de suo potissimum sermo nobis futurus sit, ne incerta hinc inde vagetur oratio et de hoc orsi mox ad aliud nihil conexum incongrua levitate transeamus. Tres mortalium non in Croatia solum, sed per omnem, qua late patet, Christianum orbem sunt condiciones: ut omnis aut religiosus sit aut ecclesiasticus aut saecularis. Primi, quod relictis his negotiorum turbis vitam sectati sunt solitariam, haud nobis curae futuri sunt ad suas illos regulas

senem." Sen. Phaedr. 453. Haec universim praemissa sint; nos insistentes prioribus ad particularia iam descendamus. Omnis de modo in Croatia vivendi quaestio ad duo potissimum refferri potest; nempe ad publicas cuiusque actiones et ad domestica singulorum negotia remque familiarem. De ista ut ordiar, id antea praemonendum putavi non esse unam tam certam stabilemque agendi regulam sive in domesticis his, de

in iis, inquam, ipsis multa diversitas est; ut enim quisque natura severior aut liberalis magis, sic diversam vivendi normam assumunt. Hos ego omnes afferre nec constitui et, si constituerim, praestare nequaquam possim. Satis itaque fuerit si id efficiam quo vel unam recte in Croatia vivendi ostendam viam. Ac quoniam ad posita superius capita recurrendum est, id primum exsequar quis in domestica re nostros inter modus tenendus sit; quod trifariam me optime facturum existimo, si quid in se primum, mox quid in familia, postremo quid in

rebus gerendis ut plurimum officit. Iam agros omnemque quae proprie dicitur posessionem quod attinet, non leve nobis Italia subministrat argumentum eam non pro debito et aequo excoli. Dii boni! quam exiguum terrae spatium complures illic homines alit, cum in Croatia vix infinita iugerum spatia occupantesque complura montium iuga silvae unius necessitatem domus expleant. Haud abnuerim discrimen intercedere pro regione; id affirmo non pro natura soli fructum a nobis Croatiae capi. In lignis id ostendisse sufficiat, quae quis nescit

utrinque cum cautione faciendum est; alterum ut hunc optimatum favorem aut prorsus abscondat, quo gentilium non subeat invidiam, aut omnino in vulgus proferat, quo invidiam metu reverentiaque compescat. Haec quod ad aulica attinet: quod autem agendam publice in Croatia vitam concernit, id ego ante omnia consuluerim ut, quoniam mediam inter rigorem nimium et extremam comitatem viam eligere est constitutum, eam vivendi rationem ineamus ut nuspiam nimii, erga inferiores nos populares potius, erga superiores autem nec non aequalium

munerum potestas facta fuerit, tum quoque consultius erit per alium id, quod intendimus, proponere, nos autem defensoris potius quam consultoris gerere vices instructis iam ad succurrendum omnibus quos nobis aliquo nomine obstrictos tenemus. Haec de modo in Croatia vivendi, qua potui brevitate, in medium attuli; ex quibus id universim colligas tria potissimum esse quae in Croatia sint exstirpanda: ebrietas, absentum inter cenandum calumniatio, malaque iuventutis disciplina. Dein id quoque inde consequitur communem, quidquid effici

potius quam consultoris gerere vices instructis iam ad succurrendum omnibus quos nobis aliquo nomine obstrictos tenemus. Haec de modo in Croatia vivendi, qua potui brevitate, in medium attuli; ex quibus id universim colligas tria potissimum esse quae in Croatia sint exstirpanda: ebrietas, absentum inter cenandum calumniatio, malaque iuventutis disciplina. Dein id quoque inde consequitur communem, quidquid effici velis, praestandi modum esse eos, quos nomine aliquo tibi obnoxios habeas, in eandem

profectum, quid aliud augurari debebam, quam Tutum me fore a Censura Litteratorum Croatarum, nec nisi imperitorum vel animi impotentium telis impetendum. Verum contra ac speravi accidit; nam cum Litteras magnificentiae Tuae legissem, perspicue cognovi Tibi etiam, qui et Illustri in Croatia Loco natus et in Litteris admodum versatus et publicis honoribus decoratus es, stomachum movisse locos non nullos Librorum meorum quibus res Croaticas attingo; non quod falsa me scripsisse existimes, sed quod, ut ais, veritatem nescis qua a gente Croatica alienatione comacularim.

cuivis licere sentire de Diplomate Alexandrino quod lubet, et quamvis ipso deferre eidem non videatur, argumentis tamen positivis nequaquam illud profligat; Idem de Historia Chehi Lit. Oper. Pag. 47. ita scribit: plurimi volunt scribuntque per Chehum, Lehumque ex hac Pannoniae Croatia emigrantes Regna Bohemiae atque Poloniae constituta fuisse. Quae an ita sint, non indagamus nec asserimus. Quid demum Ritterus, Ladanius, Marcellovichius, quos tu praeter Lucium et Kerchelichium a vobis probari scribis? Hii cum Te attestante nondum editi sint, quid

Hungariae professoribus non falso palam et ubique non aequabat modo, verum etiam anteponebat: neque tamen sui ipso opere oblitus ex iis aliquem hac dignum statione judicavit. 6 Accedit tertio quod hoc unicum sit munus, quod benemeriti professores jure optimo in Croatia sperare possunt, cum contra in Hungaria praeter quatuor directores in Universitate Budensi, sint plures etiam academiae, quibus dari pro re nata possunt ex Universitatis professoribus directores. 7 Quarto: offendit etiam clerum, a quo tamen plurima in

Quid si insuper Hungaria relate ad adnexas Provincias consideretur, hae omnes non tantum diverso Idiomate utuntur, sed et distinctum populum Slavicum efficiunt, ac ex his quidem nunc unica jam Croatia Hungariae superest, in hac autem nullus prorsus Hungaricae linguae, non tantum apud Plebem, sed ne quidem apud honoratiores usus existit; his Hungaricam uno ictu obtrudere gravius foret, quam Gallicam et Italicam: harum enim

si Croatica natio eundem de moderno inducendae linguae Hungaricae projecto, sensum foveat. Huic enim perinde est: an ad Germanicam? vel Hungaricam? an a Rege? vel a ConStatibus cogatur. Et adhuc de Croatia tantum sermo vertitur. Quid si insuper respiciamus Bosniam, Serviam, Bulgariam, Valachiam, Moldaviam, Galliciam, Lodomeriam, quae omnes a Populis Slavici labii habitantur; quae omnes sub Instituto pertractandorum lingua Latina publicorum negotiorum

et cum addito ecclesiarum nobiles dici alioquin constat, adeoque ex vi praerogativae nobilitaris personaliter insurgere non obligantur, cum tamen a contributione exemti sint, quemadmodum usque annum 1750 exemti etiam fuere omnes in Croatia banderialistae, naturale est banderialiter eos insurgere obligari. Haec sunt ergo quas adhuc in statu banderialis obligationis articulum 8. 1715. deprehendit gentes, et quas unice clausula illa suaque respective banderia

respectum. 8 Cum castrum Goricza et pertinentem ad illud terram Klokoch, in qua postea familia comitum Voykfy arcem nunc a Turcis possessam aedificaverat, in Croatia profunde situari, S. Stephanum autem regnum suum eo non extendisse constet, ipse ego apocryhum pronunciarem hoc instrumentum nisi mihi exploratum foret quod autographum eius nulli suspicioni obnoxium in archivo eiusdem

comitatui. § 91 Forma tributorum et status aerarii sub Uladislao. 1 Quod oeconomica adtinet, tributa in Hungaria sub lucri camerae, in Croatia sub mardurinarum, in Transylvania sub quinquagesimae nomine etiam sub Uladislao depensa fuisse art. 26:1492. reddit manifestum; an tamen ultra lucrum camerae deductum jam ferme in consvetudinem sub Mathia I unius floreni subsidium Uladislao etiam et quoties oblatum

A meridie, id est Semlino usque Ieszenovacz, inde inclinata tantisper versus orientem linea usque extremum meridionale Regiminis Licani punctum, ubi iam Veneta ditio incipit, Sclavonia et Croatia Turcicis provinciis cingitur; provinciae hae nec cultae nec populosae sunt; sylvis abundant; et cum suilla Turcis vesci non liceat, haec autem a nostris quaeratur, copiosos quaestus gratia maialium greges alunt. Caeterum, cum Sclavonia et Croatia in eadem sunt commerciali relatione quam ad

iam Veneta ditio incipit, Sclavonia et Croatia Turcicis provinciis cingitur; provinciae hae nec cultae nec populosae sunt; sylvis abundant; et cum suilla Turcis vesci non liceat, haec autem a nostris quaeratur, copiosos quaestus gratia maialium greges alunt. Caeterum, cum Sclavonia et Croatia in eadem sunt commerciali relatione quam ad Semlinum, vigore praefati tractatus vigere vidimus. Verum hic quoque provinciale a Turcis per Statum militarem intercluditur; et cum montosae saxosaeque partes illae omnibus pene naturae beneficiis destituantur, manualem vero industriam ipsum

mercium, quibus Hungaria indigebat, pars, eadem Pestinum devecta indeque per Regnum omne distributa fuerit. Rem hanc perficere Gubernio Tergestino eo pronius fuit, quod eotum nec Colapis et Savus ita repurgati, ut iis adversus Carolostadium usque potuerit navigari, nec viae adhuc in Hungaria et Croatia ita instauratae fuerint, ut eorsum merces commode devehi potuissent. Verum viis quidem instaurandis comitatus eodem ferme tempore manum admoverunt. In reliquo autem non defuere non multo post perspicaciores viri, qui magna argumentorum vi Augustae Aulae demonstrarunt, quod et longior et

eundem diametrum annuam activam rubricam efficiunt in 208.430 florenis; adeoque si tres hae animalium species (quoad equos enim rursus in passivo 28.508 florenorum Hungaria versatur) in unum contrahantur, sola haec rubrica exportat activum 2,606.601 florenorum. Caeterum maiales e Croatia et Sclavonia per passum Soproniensem in Styriam et Austriam, e sylvosis vero septemtrionalibus comitatibus, partim per comitatum Nitriensem in Moraviam et Aussig, partim per Posonium Viennam depelluntur. Eorum tamen pars longe maxima, non

§ LXVIII. Crudae cutes et pelles, subtracta inductione, 240.767 florenorum annuum beneficium inferunt. Haec per omnes passus et in omnes provincias Germanicas promiscue, adeoque in ipsam etiam Carnioliam e Croatia efferuntur et postea praeparatae in Regnum invehuntur; id, quod passivum illud, quod supra expressimus, constituit. § LXIX. Quarta notabilis activa rubrica est vinum, licet enim de

classificatione minus integra fide progressum rusticique quam promeruerant, mercede privati sunt. Studebat quidem dirigens dicasterium impedimenta haec de tempore in tempus removere, verum defectu requisitae cooperationis, institutum hoc ita languide processit, ut nonnisi in Croatia et duobus Banaticis, Bacsiensi item Pestiensi comitatibus, aliquas radices defixerit. Et tamen iam anno 1785. eo res provecta fuit, ut puri serici 131 centenarii producti sint manipulatioque haec in aerario camerali, quod et galettas redimit et sericum vendit, 132.000 florenorum

qui in Hungarico Commercio girant, perinde non sunt omnes domesticae procreationis. Maximam eorum partem Turcicae Provinciae subministrant. Utriusque Ordinis haec animalia iterum in Germanicas tantum Provincias educuntur. E Croatia quidem et Sclavonia vicinioribusque his Hungaricis Comitatibus per Scalam Soproniensem in Austriam: e mediteraneis Comitatibus, ubi in deffectu Sylvarum Turcico Tritico saginari solent, per Scalam

etc. attulit. His κειμηλίοις Aemona valde dives est. Plus centum nummorum hic effossorum, sine unius nummuli iactura iam ipse possideo. Quaeso te, frequentesne sunt hujus generis messes in Croatia? Abraham Jacobus Penzel A. Barichevich s. p. d.