vitae preciis / quae pessum ierant / restauratis artibus liberalibus / quae in contrarium ceciderant / in sola conscientia benefactorum / ac Christo propugnatore / contractis vndique copiis adoriamur saeuissimos Thurcas. Parata est potens Italia / non deerit bellicosa hispania / non pugnax Gallia / non pari animi magnitudine Britannia / Bohemis ad hoc / et Hungaris / caeterisque validis gentibus non detrectaturis. Num vos fortissimi Germani eritis in tanto discrimine spectatores? non commouebimini Reipublicae Christianae ruentibus habenis? Vos exterarum gentium pari iugum insueti

reperit. Et cum ille flammis ab ore profusis, longe promicantibus scintillantibusque et horrificum spirantibus stridorem se defenderet, saxis molaribus ter quaterque petitum interemit. Ita et quod amiserat recuperauit et regionem illam a latrociniis rapacissimi hominis reddidit securam. In Gallia cum Labione et Bergione, (Neptunni filii) Neptunni liberis, dimicaut. Vbi autem inter pugnandum tela sibi deficere uidit, Ioue patre inuocato adiutus est. Continuo enim lapidum imber ex alto ruens descendit, quibus lapidibus strenue, acriter

stipendii pene desertus in Alemaniam est reuersus. Iulius pontifex de Gallis Italia eliminandis uoluit consilia, cum Venetis reconciliatur, Ferrariae duci bellum indicit; irritum in Gallia celebratur concilium; pontifex a Mirandula repellitur, Hispanos rupto foedere in Gallos concitat. Iulius Secundus, pontifex Romanus, uidens totam profligati Veneti gloriam penes Lodouicum Duodecimum, Francorum regem,

bellorum non ponderat. CAES. Haud contemnenda (ni fallor) documenta nostrae uirtutis in Gallia reliquimus: neque me poenituisset rerum a me gestarum etiam si nunquam Germanos et Britannos adiissem: unde tamen patrię titulos non mihi quęsiui. Sed alias quoque oportunum erit meum animum ad calculos

SyL. Quamquam, Minos, non dubito tuam sententiam irreuocabilem esse, tamen, ut retundam insolentem Caesaris temeritatem, breuiter respondebo. Quo tempore, Caesar, Gallia tibi prouincia decreta fuit, iam populus Romanus pollens potensque totius imperator Italię, Siciliae, Sardiniae, Corsicę, Hispaniarum expugnauerat Pęnos, domuerat Numidas, dominabatur Illyriis, Epirotis, Aetolis,

iamque eo miserunt 12m peditum, et noster Cesar Genuensibus aderit. Veneti, quod nemo infestat hec maria, magna ex parte classem subduxerunt. Tu etiam ne graueris perscribere quid istic geratur, et qui sunt nostri Cesaris in Gallia successus. Sed maxime omnium me delectaret, si tua uxor, matrona honestissima, faceret te pulcra prole parentem, et recte ualeret. Vale feliciter. Tragurij, 29. Nouembris

161  Passim nobilium diversa palatia Regum.
162  Hinc mox digressum subit illicet altera cura,
163  Et petit occasum, aerias traiecit et Alpes,
164  Teque tuasque simul transmittit, Gallia, campos.
165  Protinus invisit ditem validumque Britannum —
166  Insula in Oceano nostris distermina terris
167  Et priscis alter quondam fere creditus orbis,

die, quatuor magnis itineribus eum sequebantur, dicebant, missos esse petitum auxilium a Thurco. Nam et per alios, quos habet Constantinopoli, mirabiliter sollicitat pro classe, ut fecit anno superiore ad impediendam Cesaream M.tem divertendumque malum a Gallia, vereor, ne Apuliam classe invadant, quod sperant sibi ex sententia successurum opera exulum. Nam et Murat Beg ex Posega mittitur Valonam, cum quo (compertum habeo) tractaverunt exules ea de re, ut anno superiore V.re M.ti declaravi Prage.

Turcas coibunt. Igitur facile armabit Germania quinquaginta milia peditum, .XX. viginti milia equitum. Nec minorem numerum conficiet Italia. Idem vel aliquanto plus ex Gallia sperandum. Nec Hispania inferiores vires ad hanc expeditionem addet. Praeterea ditiones Brabantiae, Flandriae, Hollandiae, Zelandiae, Frisiae, vna cum Traiecten Traiectensibus , decem

nobis
50  Si forte adimitur sine defensoribus aequis,
Nescio quid sperare queant tua proxima regna.
Altera Picenos clades Apulosque sequetur.
Non uictrix olim populorum Roma nec Arnus,
Gallia nec pugnax, Morini gelidusque Bootes,
55  Hesperus et quicquid terrarum amplectitur altus
Oceanus patria non a ceruice repellent
Terribiles ausus Turcorum horrentiaque arma.
Ergo agite, o proceres, et

iudico, qui quo iuvatur eorundem profectus, non tegit. Congeram igitur, et exhibedo quandam Methodi formam, non quidem ab uno aliquo nobis praescriptam magistro, sed in diversis authoribus tam priscis quam recentibus, deinde in celebrium Scholarum praestantissimis interpretibus, quos aliquando in Gallia, Germania, Britannia, vel alibi audire contigit, a me observatam, atque quanta fieri licuit fide adnotatam: ex qua profecto facile, ni fallor, unusquisque discet, quid in professoribus; ad quorum Scholam se receperit, considerare, quod attinet ad rationem docendi, maxime deceat.

Propter obscuritatem sanctarum Scripturarum, trium linguarum cognitio necessaria est, ut ad alteram recurratur, si aliquam dubitationem nominis vel interpretationis sermo unius linguae attulerit. Haec ille. CONCILIUM VIENNENSE IN GALLIA CELEBRATUM, QUOD REFERTUR CLEMEN. 2. TIT. DE MAGISTRIS. Sollicite statuit authoritas Ecclesiastica de parandis trium linguarum doctoribus, quo melius Scriptura intelligi queat. CHRYSOST. IN CAPUT

Flacco: Ingenita, inquit, levitas et erudita vanitas. Ipsum Israel gravi corde et dura cervice, omnes Scripturae arguunt. In hunc modum arbitror Apostolum Galatas religionis suae proprietate pulsasse, ut indociles et vecordes, et ad sapientiam tardiores, cum eos insensatos appellat. Nam Galatae ex Gallia originem traxerunt: et resipiunt suae originis tarditatem. Gallus ipse Hilarius, Gallos indociles appellat. Paulus sermone trivii utitur nonnunquam in epistolis. Hieronym. in epistolam ad Galatas capite tertio. EXPLANATIO.

opere percipiendi, mox cognoscendi initio 6 furor quando Deo tribuatur 199 futura quomodo a prophetis praenunciari solita 57
G Galatae ex Gallia oriundi 119 ad Galatas epistola quo dicendi genere sit scripta 268 Galli indociles 119 Garizim mons 332 Gelasii Dapae locus 431. 432 geminatio

et Eusebio teste Latina satis.
11.3  Scripsit et illa meus civis quoque Flavius, ut quae
11.4  Vere novo casias, et thyma libat apis.
11.5  Par doctrina viris, at quidquid Gallia iactet,
11.6  Candoris certe plus habet ille meus. Gulielmi Budaei adolescentis.
12.1  Illa vetus Marii quercus, volat unde

vulgus iners, et vocat inde fabrum. Idem.
3.164.1  Roma vocat Petri piscem, mea patria gallum.
3.164.2  Gallia sulcantem, Dalmatis ora fabrum. Labrax.
3.165.1  Ingenio pollent pisces quoque: devorat hamum,
3.165.2   Et

6.4.11  Accessere viro comites, quibus inclyta late
6.4.12  Stat domus, et claris fulget imaginibus.
6.4.13  Et quos insignes phaleris, et torquibus aureis
6.4.14  Gallia semideos nuncupat indigites. Sabaudius Torques. Acronyma: F E R T
6.5.1  Fert collo torquem ex

15.2.27  Vires sufficiunt sacris
15.2.28  Intento studiis. ergo rudem capis.
15.2.29  Qualis, qui bene Caesari
15.2.30  Pugnavit domita proelia Gallia,
15.2.31  Solvit militiam gravem
15.2.32  Insignis meritis miles honoribus.
15.2.33  O mansura regentibus

Aloysii Herculis Ferrariae Ducis Filii Epitaphium. obiit is Romae suum diem Cardinalis, et testamento cavit, ut intestina sua Romae, corpus Tyburi, cor vero in Gallia sepeliretur.
16.2.20.1  Pauca lege, ut noris (si quis modo nosse laboras)
16.2.20.2  Cur divisa tribus sint mea membra locis.
16.2.20.3  Mos vetus his Gallis est

ex illinc, in aliquo loco authentico factas procuratorias constitutiones huc mitterent, prout et Spectabilis et Magnificus quondam Dominus Balthasar de Batthyán, dicitur Parisiis ex Gallia, tales Procuratorias misisse. Id tamen observatum vidi, quod si coram Regia Maiestate, fieri non potuit, hinc missus Scriba de Curia Regia, ad illas, huiusmodi Procuratoriam constitutionem, audivit ab

tumens sua vota mihi, fidusque Carynthus,
2.735  Me durus recipit Styrus, meque acer adorat
2.736  Carniolus, (a) quantus tuus est, Luthere, triumphus!
2.737  Accedit fido supplex mihi Gallia cultu,
2.738  Servit ubi nostris constans Rupella lupatis,
2.739  Gallia praestanti Calvino obstricta magistro.
2.740  Fumare Helvetias insignis Zuinglius urbes,

2.736  Carniolus, (a) quantus tuus est, Luthere, triumphus!
2.737  Accedit fido supplex mihi Gallia cultu,
2.738  Servit ubi nostris constans Rupella lupatis,
2.739  Gallia praestanti Calvino obstricta magistro.
2.740  Fumare Helvetias insignis Zuinglius urbes,
2.741  Nostro thure dedit: praeclari vivite manes:
2.742  Ludetis Stygiis hilari dum pectore

valuerunt fulmina linguae?
15  Arma tenete tamen, iunctis nam concita signis
16  Agmina ab Europa Solymum devolvit in hostem
17  (Sic superi voluere) Pater. Quas Gallia misit
18  Tempora quaeque suis signare assueta triunphis,
19  Quasque Ister dominus, quas lauro consitus Albis,
20  Quas Aquilae invicto vallarunt fulgure,

9  Me nec Pannonio calidi Mavorte triones,
10  Cognatae nec vulnera gentis,
11  Non Ister dominus, non lauro cansitus Albis,
12  Sub grandi vel Gallia sceptro,
13  Tempora quaeque suis signare assueta triunphis,
14  Impulit, Aoniumque vigorem
15  Nemo mihi circum precordia duxit, ut aureum

Obstupuere lacus, Anio pater extulit ora
6  Atque ait: »O Phrigiis gloria maior avis,
7  I, Maure, ad Ligerim, mea stagna angusta relinque,
8  Te pia demissa Gallia fronte petit.
9  Post Christum primus calcas vada et extrahis haustum,
10  Altera ut a summo sit tua dextra Deo.

Dumque ibi regali versaris ephoebus in aula,
1.128   Mirata est mores aula vel ipsa tuos,
1.129  Quae prima has acies, haec tam fera proelia movit,
1.130   Si nunquam est oculis Gallia visa tuis. 130
1.131  Regnantem at cernas iuvenem; te nomine, teque
1.132   Aetate, et niveis moribus ille refert.
1.133  

vires,
1.150   Arctooque furens inferet arma solo. 150
1.151  Eoas dum Persa plagas populatus et urbes
1.152   Ismario certat subtrahere imperio.
1.153  Gallia fera armis Hispanaque classis ab Austro
1.154   Irruet et raptis coget abire plagis.
1.155  Arma feret pubesque ducis generosa Sabaudi, 155
1.156   Dives et aurato quos rigat amne

sese et Neptunia iussa facessunt.
3.24  Iamque aderant ambo Oceani. De finibus alter
3.25  Occiduis vasta Genitor se mole ferebat, 25
3.26  Mille trahens secum fluvios quos Gallia gignit,
3.27  Quos Belga, et toto divisus ab orbe Britannus,
3.28  Hispanusve bibit, quos Africa littore tellus
3.29  Australi, sive Occiduo, seu quos America

92  Extulit auspiciis, et pulsis orbe tenebris
93  Naturae caecam patefecit callidus artem.

94   Hunc Deus, ipse Deus mundo et tibi, Gallia, multum
95  Indulgens plane est illo dare tempore visus,
96  Quo vis caeca hominum stygiis suffusa venenis
97  Tollere de medio Numen, penitusqu receptum
98  Infixumque suo sub

1498  In neutram, donec ventura id detegat aetas.
1499  Nec fore jam longum speramus, denique nobis
1500  Ut quamvis magno haec prolata labore patescant.
1501  Imperio Regis, quo sese Gallia tollit,
1502  Vel fuerit priscis dominata Heroibus, ut Dis,
1503  Excit petiere Viri, pars frigora terrae
1504  Arctoae, nimio pars oras sole calentes;
1505  Ut spatiis ita

rediturum et munera coepta. LIBER TERTIUS

1  Gallia, quae Medii glaucis hinc aequoris undis
2  Illinc Oceani rauco perfunditur aestu,
3  Ultro cui fines posuit Natura tumentem
4  Rhenum et nubiferam Pyrenem Alpinaque clausta,

invenit eam, qua,
25  In caelo quidquid peragi terraque videtur,
26  Verius ex adyto divini pectoris edit,
27  Sacri quam Tripodes Laurus Cortinaque Phoebi?
28  Gallus et hic; magno se Gallia tollit Alumno.

29   Felix, qui clarum potuisti extollere primus
30  Lumen, et immensum te late ferre per Orbem,

majus meliusque, vocâsti;
1507  Nam tu agis hac magni Legatum Caesaris Aula
1508  Curans res Patriae (Te vere in publica natum
1509  Munera res magnas belli pacisque secantem
1510  Gallia consilio Juvenem mirata sagaci est
1511  Jamdudum; tibi tunc annis Prudentia major,
1512  Omnigena quam cum Doctrinae dote jugâsti).
1513  Adveniens quantum laetatus ego Hospite tanto!

quoque ut praelegantur dogmatica et scripturae sacrae cum ecclesiastica historia. Hanc rem imbuti praejudiciis damnabant, detestabantur. Viri integri ad deitatem reginae referebant. Ex scholis enim exeuntes nil sciebant praeter loqui latinum. Hoc unum si fecisset, ut primi magistri ex Italia, Gallia sint, res summa fuisset, sed magistris haec primo condiscentibus et discipulis optato carebit institutum effectu, quia iidem magistri ad olus et veteres caepas respiciunt et eruditionem ipsam ad sophistica trahunt.

dispositiones pro excipienda | debite regina a singulis fierent; ministerium porro Viennense impedire secus iter hoc non posse videret, quam bellicis tractatibus, inferendi belli Borusso tempus ad esse svadere cepit et de alleatis cogitandum, praecipue quia Gallia jam in aperto cum Anglia discrimine foret et bello, pro occupato a Gallis Dunkerken loco ibidemque exstructo praesidio. Ex his ergo cogitationibus et observationibos necessariam esse Augustorum domi et Viennae moram. In effectu toto hoc 1755. anno Viennae de his cogitabatur, et foedus illud,

suscitatum promotumque Galliam inter ac Angliam bellum. Anno adhuc 1754. officialis Gallicus contra pacta publica Dunkerkam praesidium firmavit et Anglicis navibus molestus exstitit, saepiusque eas est praedatus. Angli lamentari et satisfactionem petere non cessabant, at fuere incassum omnia, Gallia surda aure lamenta Angliae praetereunte. Hinc secutae sunt mutuae navium occupationes depraedationesque, anno autem currente 1756. ab Anglis indictum est Galliae bellum et a Gallia Anglis. Lamentabantur in suo edicto Angli ob occupatum Dunkerkam, depraedatas naves. Gallia navium suarum

saepiusque eas est praedatus. Angli lamentari et satisfactionem petere non cessabant, at fuere incassum omnia, Gallia surda aure lamenta Angliae praetereunte. Hinc secutae sunt mutuae navium occupationes depraedationesque, anno autem currente 1756. ab Anglis indictum est Galliae bellum et a Gallia Anglis. Lamentabantur in suo edicto Angli ob occupatum Dunkerkam, depraedatas naves. Gallia navium suarum jacturam extollebat. Pugnatum hoc anno inter haec regna est, et a Gallis subditi Angliae, quos in America Indiisque habet, mira arte ad defectionem ab Anglis corripiendaque contra eos

at fuere incassum omnia, Gallia surda aure lamenta Angliae praetereunte. Hinc secutae sunt mutuae navium occupationes depraedationesque, anno autem currente 1756. ab Anglis indictum est Galliae bellum et a Gallia Anglis. Lamentabantur in suo edicto Angli ob occupatum Dunkerkam, depraedatas naves. Gallia navium suarum jacturam extollebat. Pugnatum hoc anno inter haec regna est, et a Gallis subditi Angliae, quos in America Indiisque habet, mira arte ad defectionem ab Anglis corripiendaque contra eos arma fuere concitati, ut continuo Anglorum casus scriberentur. Die vero 20. Maji navali

(Foedus intra Austriam et Galliam, Moscovia accedente. Quae fuerit opinio de causa praedictorum. Protestantes confoederati.) Quaecunque tamen illa sit, tanta est, quod rem orbi incredibilem produxerit, conjunctionem nempe Austriae cum Gallia. Equidem die 1. Maji subscriptum fuit has inter potentias foedus, quo mediante sese obligarunt mox fatae potentiae ad succurrendum una alteri cum 25 milibus regulati militis, aut si quaepiam militiam nollet, tunc sumptus illos, qui ad talem necessarii forent militiam. Moscovia etiam die 22.

militiam nollet, tunc sumptus illos, qui ad talem necessarii forent militiam. Moscovia etiam die 22. Maji ad hoc accessit foedus universique catholici principes, ut omnino religionis bellum putaretur praedicareturque ab haereticis. Sabaudia et Hispania neutralis mansit in apparentia, reipsa cum Gallia conjuncta. Cogitandum eo magis erat Angliae aliisque protestantibus, quod Algerini Africae cum imperatore occidentis in pacem venerint eorumque legati Viennae erant. Omnes svadebant circumstantiae, catholicorum principum eam esse cogitationem, maris ut se mediterranei dominos efficiant et

Dania, Svecia ac Hollandi neutrales mansere, uno excepto: si religionis bellum foret. (Legiones Austriacae in Bohemiam et Moraviam missae. Belliduces creati.) Post subscriptum cum Gallia foedus imperator Franciscus I. cum conjuge sua regina Hungariae Maria Theresia Majo mense legiones suas partim in Bohemiam, partim in Moraviam sensim relegant bellicosque undique mittunt ordines, ad hos etiam Croatiae generalatus. Et postquam de belliducibus actum disputatumque fuisset

per Europam facto, admiratio cepit omnes et detestatio, et quid eventurum, singulorum erat curiositas. Moscoviam 60 milia militum, duce Apraxin, in succursum per Poloniam mittere divulgatum. Sparsae milie historiae crudelitatis Borussiae regis, ad amovendum plebis affectum a victore rege. Gallia die 22. Septembris declaravit: casum esse foederis expressum in tractatu concluso 1ma Maji, adeoque, ut metis in Lottharingia ad belli societatem Gallorum 24000 cogantur, imperavit, spondendo delphinae, matris patrisque fata deplorantis, hanc semet injuriam vindicaturam. Totus prope |

propensissimo, neque iteratis diaetis suis ad coronandum actualis regis filium assensissent, Borussiae vires contundendae videbantur, ut sic Polonorum oculi ad eligendum sibi eum regem adigantur, quem Austria et Moscovia vellet. Cum opinione hac vel maxime conciliabatur praefatum foedus, quia et Gallia Poloniae regi ob delphinam suam adeoque affinitatem affecta esse videretur. In Saxoniam praeterea irruptio, regis in Poloniam relegatio hanc confirmare videbantur opinionem. Verum si res consideretur penitius, Poloni stringendi erant, cum nihilominus Poloniae quies sit almaque

interesse obtinuerit cum ruina Austriae. Sic in successione Hispanica, sic in Neapolis et Siciliae regnis, sic in orientalis compagniae sub Carolo VI. erectae destructione, totque casibus aliis. Utut sit, magnam causavit omnibus haec disjunctio admirationem, et majorem fere, quam quod Austria cum Gallia semet conjunxerit. Tria ergo haec, videlicet: 1mo. Austriae ab Anglia recessus, 2do. illius cum Gallia conjunctio, 3tio. belli praesentis | vera causa

casibus aliis. Utut sit, magnam causavit omnibus haec disjunctio admirationem, et majorem fere, quam quod Austria cum Gallia semet conjunxerit. Tria ergo haec, videlicet: 1mo. Austriae ab Anglia recessus, 2do. illius cum Gallia conjunctio, 3tio. belli praesentis | vera causa curiosum reddebant publicum, praestolabanturque omnes manifesta principum, ut ex his metiri de praemissis quid liceat. Verum ista jejuna prodiverunt.

Borussus in regem elevaretur Poloniae, his potissimum aulis considerandum proponebatur. Ut autem alliceret omnes, cum destruendum Borussiae regem nemo vel subdubitasset, totius quasi Europae divisionem praefatis principibus projectavit scripsitque, quid habitura esset Austria, quid Saxonia, quid Gallia, quid Hispania, quid demum Moscovia. Et cum pro imperio nil reservasset, imperii rationem destruendam videbatur. Ad haec Brühliana projecta assensisse videbatur prima Austria, quae anno statim 1750. augendi studuit militis, atque ad foedus istud Moscoviam disponere non cessabat, per media

Romae insusurrabat, et tyrannidis accusabat Fridericum Borussiae regem. Animadvertensque propensos esse omnes, Angliae demum res est proposita. At haec rem detestata ut indignam est regique aperuit Borussiae, qui eam, ut mox, scivit integre. Hinc cum navali proelio par Angliae videretur esse Gallia, comprimi posse Angliam et regnum restitui Scotiae, creditum est. Ergo 1754. ad Dunkerkam a Gallis molestatur Anglia Pisac imade Gallia . bellique dantur

proelio par Angliae videretur esse Gallia, comprimi posse Angliam et regnum restitui Scotiae, creditum est. Ergo 1754. ad Dunkerkam a Gallis molestatur Anglia Pisac imade Gallia . bellique dantur praeludia. Videns ista Brühlius, ne culpa in Saxoniam caderet, at Borusso amica appareret, svadet Viennensi aulae, ut strata per montes devios via repente in Saxoniam irruat, eam occupet, ac ex ilia Borussi ditiones devastet eumque destruat, milites Saxonieos vi

cum irruendum fuisset, defectum causavit annonae Moscovia, in Croatia quoque enati Austriae sunt tumultus, adeoque res erat | proroganda, praecipue quia Anglia vel foederi subscriptura putabatur, vel neutralis mansura. Postquam autem in aperto Anglia fuisset cum Gallia discrimine, Anglusque Borusso detexisset, quae aliorum forent molimina, ut fors eum socium nanciscatur, aut ex affinitatis aut religionis protestantis amore, profugiente ad Borussum legationis Austriacae Berolini secretario, cognomine Weingarth, initio Januarii anni hujus universaque secreta

amore, profugiente ad Borussum legationis Austriacae Berolini secretario, cognomine Weingarth, initio Januarii anni hujus universaque secreta detegente, Anglum inter et Borussum foederis conventio (illi neutralitatis dixerunt) die 16. Januarii conclusa est. Quibus fatis detectis, Austria cum Gallia se conjunxit, uti superius dictum, festinavitque suos ponere exercitus in Bohemiam Moraviamque, ut Borussum anteiret, credens rem illi ignotam esse, adeoque ex impossibilitate cogendi providendique tam cito sui militis, insperate obruendi. At ille, quia conscius jam ab anno 1750. singulorum

dubito. Atque hoc ob Galliae cum Austria conjunctionem, et non acceptatam ab Anglia (quae Europae aequilibrium se sustinere gioriatur) neutralitatem, quam | arripere debuisset, ne Borussus hanc Angliae praeripiat, aut ea evadat fortior. Gallia quoque relinquere debebat Austriam, hanc ut sibi reddat homagialem. Quare altiora ego suspicor, et mea de bello hoc conjectura sequens foret. Conjectura scriptoris de belli causa.

Gallia quoque relinquere debebat Austriam, hanc ut sibi reddat homagialem. Quare altiora ego suspicor, et mea de bello hoc conjectura sequens foret. Conjectura scriptoris de belli causa. Gallia, universalis monarchiae cupida, postquam observasset, se crevisse potentia, litteratura, cultu, artibus, ac praecipue navali potentia, ut non jam navim unam collocare in mari valeat, at classes integras, nationum quoque aliarum affectum se habere cum videret, quod lingvam moresque Gallicos

deberent Angliam, ac in publicis tractatibus ad ejus consistere beneplacitum. Nam si aerario eos non adjuvat, vel rerum et pecuniae defectu perire alios principes est necessum. Haec, qui in historiis provinciarum, ac praecipue Austriae versatus est, negaturus est neutiquam. Animadvertens ergo Gallia, potentiam totam principis in aerario esse, aerarii autem nervum aquas mariaque haberi, et per mutua commercia obtineri omnia, scilicet populorum affectum, notitias rerum, necessitates cujuslibet, perspicique omnia et omnibus consuli, id quod a Romanis, plurima cum Carthaginensibus bella

obtinuit, Hollandia Angliaque ipsis,- immo mirere, lector, Moscoviam, quae post Petrum Alexievich aetatis hujus principem, quo gloriae potentiaeque evecta est ilia, quam Petrus docuit, navigatione, et, antea obscura et incognita, nunc clarissima et metuenda effecta est,- haec inquam animadvertens Gallia, a Ludovico XIII. suo rege summum in re navali posuit studium, illum ad eum, in quo nunc flore est, auxit, ut parem se jam Angliae intueretur. Considerans quoque, Siciliae, Neapoli, Hispaniis, Parmae Piacentiaeque Borbonicum imperare sangvinem, Habsburghicam

reversae sunt. Oeconomiae verbo summa in aula Viennensi effecta est ratio. Totaque aula ad Galliae normam composita, facilitate, comitate, dementia, dignitatum, honorum, officiorum larga distributione, ut, quod olim admirabatur officium, et character hodie, sicuti et in Gallia, obvius esset. Observavit ista multaque alia, quae praetermittimus (quia ex instituto non scribentes), Anglia, observarunt Protestantes, videruntque, quo res colliment Austriae, media videlicet arripuisse Austriam habendi aerarii proprii, nulliusque necessitatis

Opinione et conjectura mea (aularum arcana ignorantis) haec totius hujus belli videtur esse ratio, atque ab hinc enatum esse, et quidem Europa minus exspectante, ne videlicet crescat aerarii Austriaci potentia. Hinc videtur peti admirabilis orbi Austriae ab Anglia recessus, hinc cum Gallia conjunctio; praeter videlicet conjunctionem sanguinis, quae in Francisco I. imperatore evenit cum Gallis, Austriam jungi cum Gallia opportuit causa commercii naviumque ⃒ suarum per Mediterraneum proficiscendarum. Nam praeterquam quod Hispania Siciliaque ac

esse, et quidem Europa minus exspectante, ne videlicet crescat aerarii Austriaci potentia. Hinc videtur peti admirabilis orbi Austriae ab Anglia recessus, hinc cum Gallia conjunctio; praeter videlicet conjunctionem sanguinis, quae in Francisco I. imperatore evenit cum Gallis, Austriam jungi cum Gallia opportuit causa commercii naviumque ⃒ suarum per Mediterraneum proficiscendarum. Nam praeterquam quod Hispania Siciliaque ac Neapolis de Borbonico essent sangvine, Gallia in eum nauticae crevit statum, quod cum Anglia certare valeat; ut autem fortior sit et

sanguinis, quae in Francisco I. imperatore evenit cum Gallis, Austriam jungi cum Gallia opportuit causa commercii naviumque ⃒ suarum per Mediterraneum proficiscendarum. Nam praeterquam quod Hispania Siciliaque ac Neapolis de Borbonico essent sangvine, Gallia in eum nauticae crevit statum, quod cum Anglia certare valeat; ut autem fortior sit et in sola navali expeditione se illa occupare valeat contra Angliam, bene prudenterque Gallia se conjunxit Austriae, ut nempe ista terrestribus copiis juvet Galliam, sicuti hactenus servivit Angliae ad ejus

per Mediterraneum proficiscendarum. Nam praeterquam quod Hispania Siciliaque ac Neapolis de Borbonico essent sangvine, Gallia in eum nauticae crevit statum, quod cum Anglia certare valeat; ut autem fortior sit et in sola navali expeditione se illa occupare valeat contra Angliam, bene prudenterque Gallia se conjunxit Austriae, ut nempe ista terrestribus copiis juvet Galliam, sicuti hactenus servivit Angliae ad ejus felicitatem et eam gloriam, quod Austriacis viribus aequilibrium Europae penes Angliam steterit. Sane quisquis accuratius haec perpenderit, in praesenti rerum catholicarum

felicitatem et eam gloriam, quod Austriacis viribus aequilibrium Europae penes Angliam steterit. Sane quisquis accuratius haec perpenderit, in praesenti rerum catholicarum circumstantia catholici principes nunquam sibi consuluere melius atque hac ratione istoque instituto ac systemate. Si enim Gallia et Hispania res suas navales promoveant et his intendant, facile Mediterranei maris et occidentalium Indiarum reddentur dominae. Si Austria cum Polonis et Moscovia terrestri expeditioni se dedant, si rus suum et montes excolant, artes item promoveant, tributarios facile sibi reddent

facile Mediterranei maris et occidentalium Indiarum reddentur dominae. Si Austria cum Polonis et Moscovia terrestri expeditioni se dedant, si rus suum et montes excolant, artes item promoveant, tributarios facile sibi reddent septemtrionales, et penes eos orbis stabit aequilibrium. Equidem Gallia Hispaniaque his pro suis rebus portatura est pecunias et auram, et sic istae ab illis et ilia ab istis fovere se poterunt. Uti perspicacioribus systema hoc magnum apparuit, sic curiositatem attulit autoris resciendi. Quidam tribuebant Kaunitczio, quidam suprafato

peritorumque sua sponte corruat magnum hoc et salutare systema. Ministri eligantur tales, qui negotium hoc sic agant et promoveant, ut arbores hominesque excoli solent, qui perfecti non nascuntur illico, sed formantur per tempora et evadunt. Conjunctio major ferme servanda est cum Hispania, a Gallia non recedendum. Caute tractandi Venetae ac papa, cautissime autem Turca, ut rebus per annos aliquot maturatis tandem sese intueatur Austria, quae subditorum suorum exculto ingenio, reparatis hactenus neglectis positoque prudenti rebus suis

consenserant. Sed huic formalem, ut ajunt, exclusivam nomine Galliae cardinalis Prosper Colonna dedit, ac, uti vulgabatur, ob mancipatum Jesuitarum, quorum cardinalis Cavalchini foret mancipium, ut eorundem generalem p. Laurentium Rizzi pro confessario et suarum rerum arbitro haberet. Gallia approbante factum cardinalis Colonna eundemque pro suo plenipotentiario cum pensione 24 milium declarante, die sexta Julii episcopus Patavinus, natione Venetus, Carolus cardinalis Rezzonico in papam Romanum electus est, assumpto promotoris sui ad cardinalitium collegium nomine, dementis

ex parte Croatiae, qui semet juvenili impetu baronem edixit. Mense Julio princeps ipse aliique Parmam profecti sunt. Quinto. Incredibiles summaeque ad has nuptias fuere, praecipue Hungarorum dispositiones, pecuniarum effusio, apparatus ac vestes, praecipue et omnes ferme e Gallia. Sexto. Mortuo supremo comite Zoliensi domine comite Nicolao Erdoedy, filio comitis olim Ladislai, comitatum consecutus est dominus comes Daniel Eszterhazy paulo post mortuus, succedente sibi in eodem supremi comitis officio domino comite Joanne Nepomuceno Erdoedy.

precio sint venditae. Quis describat omnia? Justicia nulla, vincebat numerans, unumque meritum numerare, licita liberaque omnia numerantibus, ut mirum non sit, belli hujus effectum alium non fuisse, quam ruinam subditorum, pessimorumque morum fundamentum; mirum non sit, Borussiae regem de Austria, Gallia, Svecia, Moscovia triumphasse, a quibus in limine deprimendus videbatur. Omnes enim singulique captivi, apud eum longius dimorati, Fridericum a justicia, subditorum suorum cura hisque providendi studio laudare non cessant, cum alibi pecuniarum unice esset ratio. Haec sincere posteris

pagina censuram sive rerum ignorantia, sive alias et Kollario iniquam et deputatione regni indignam. Ad hanc respondit deditque apologiam Kollarius. Majestas regia die 19. mensis Augusti 1764. mandate suo per comitatus dato libellum hunc prohibuit, colligendumque praecepit ex possessorum manibus. Gallia, Belgium, Germania approbavere opus, Italia et cumprimis Roma istud non solum damnavere, at igni sacravere. | Caeterum creditum a singulis, aulae jussu scripsisse Kollarium id, quod svadebant propositiones regiae, quas

Et vero non potest commercium fortuito exsiccandarum per temperiem aëris viarum casui committi. Saepe in vere et autumno, quo illae, ni instauratae sint, plurimum impeditae esse solent; maxima eductionis occasio se offert, idque tempore vigentis in Italia aut Gallia frumenti caristiae plerumque evenire consuevit. Non raro media aestate pluviae et exundationes vias ita corrumpunt, ut constitutae jam sub transportu merces pro stipulato termino ad locum destinationis suae pertingere non possint; id quod mercatoris creditum uno

voluminosi hujus a proportione pretii sui articuli sit admodum sumtuosus, hujus liberam ab omni portorio, praeter casum domesticae necessitatis, per exteras etiam naves exportationem in casibus ordinariis admittere interest quidem; in casu tamen vigentis in Italia aut Gallia frumenti caristiae, id exportationem ejus vix diminuet, si moderatum evehendo per exteras naves frumento portorium imponatur. Interea tamen potest talis circumstantia se evolvere ut qualecunque portorium evectionem ejus notabiliter minuere possit. Et tali

in Terrae superficie metiendi gradum, quaeque in Caelo peragendae observationes, quaeque in Tellure triangulorum series instituendae, adhibendaeque animadversiones, fuse ad vers. 580 persequitur. Tum ad Piccartum in Boreali Gallia gradus dimetientem, et ad Cassinum in Australi redit. Cassinique inde errorem in definienda Terrae figura arguit; quo nihilominus errore detecto, Terrae figura ex observationibus deducta eidem ex aequilibrio reperta non

illae duae Academicorum turmae, altera in Americam, in Laponiam altera sub ducibus Godinio, et Maupertuisio, quae quid, quam diu egerint, quantaque cura, laboribus et periculis, refertur ad vers. 865. aliaeque referuntur in Gallia tunc temporis initiae graduum dimensiones, quaeque postmodum ad Promontorium Bonae Spei, atque in Italia peractae sunt. Ex quibus omnibus deducitur Terram esse ad polos compressam; quatenus autem, adhuc

1009  Nota sibi, quia ficta, docet; sed protinus auso
1010   Caelum adversatum est reditus praedicere vati.
1011   Vestigatorem magnum in caelestibus oris,
1012  Altrici Italiae rapuit quem Gallia civem,
1013  Scimus in immensos orbes, et forsitan aequos
1014  Tractus per caeli vastos egisse Cometas,
1015   Usque adeo ut possent recti apparere meatus,
1016  (Parvula

2276  Quin Libyae partem quoque nunc, Nubiaeque calentis
2277  Appellant prisco servato nomine Pontum,
2278  Utque mare, inscribunt loca sic deferta tabellis.
2279  Jam quos Oceano praetendit Gallia portus,
2280   Omnes pene novi, siccatis atque relictis
2281  Antiquis; praesens non est, Phocaea ubi quondam,
2282  Massilia, at diducta situ, pontumque secuta.

866  Detectus; ratio compressae ab utroque polorum
867  Certius inde fuit firmata, receptaque Terrae.
868   Jam non ipsa dies securos prorsus agebas
869  Interea, genus hoc, in rebus, Gallia; pubes
870  En iterum excitur florentia regna peragrans,
871  Inquiritque gradus in mensos ante, novaque
872  Te ratione, novis te totam denique subdit
873   Mensuris,

Aethiopas protraxit in Austrum,
899  Occiduoque bona lassatos aequore nautas
900  Spe reficit, pontoque repente immittit Eoo,
901  Sidera servatum summo labentia caelo,
902  Gallia, missus in has Civis tuus iverat oras,
903   Praesertim Lunam ut posset, Martemque rubentem,
904  Tempore quos aliis alii regionibus uno
905  Servarent, velut in Terram deducere Caelo,

1027   Majoremque arcus ideo comprendere tractum
1028  In caelo, et gemini disjungere verticis oras,
1029  Debuerint ut proinde gradus minus esse patentes.
1030  At contra illorum magis amplam Gallia praefert
1031  Mensuram, quoniam calidae de parte diei
1032   Pyrenes vastis finitur montibus, in quos
1033  Pondera tum deducta arctabant aetheris arcum.
1034   Propterea

906   Finibus objectis Americae, nec valet ultra
907  In mare porro aliud disclusus ab aggere Terrae
908  Irruere; at retinetur, et omnia littora circum,
909  Qua patet, inque tuas effusus, Gallia, late
910  Objectas oras, cessat descendere lentus
911   Tam subito, modo quam conscenderat altus inundans.
912   Aequora parva quidem, vel quae sunt clausa, lacusque

111  Nunc etiam quandoque trahunt noctemque per altam
112  Educunt coguntque polo vigilare sereno.
113   Tempus erat, medio cum Gallia tota Decembri
114  Urgebat votis superos, tua regia conjux
115  Spem regni longum optatam et te denique dignam
116  Ut prolem partu felici effunderet atque

139  Inde globo insuetum jubar emicat: hic modo divos
140  Alloquitur cupidos secretaque jura revelat: 18
141   Felici partu sobolem, quod Gallia poscit,
142  Effundet regina brevi, sed regia proles
143  Non patris, augustae veniet genitricis imago,
144  Quae Venerem forma vincat cultuque Minervam."

pondera virgis, nimirum horologia oscillatoria, sine quibus astronomia excoli nunc quidem omnino non potest. Praeter eos binos astronomos, quos nominavi, qui quidem ad id regium observatorium pertinent, mirum sane, quam multi, quam egregii astronomi habeantur nunc quidem in Gallia et potissimum Parisiis, ubi praeter alios complures, qui ad regiam academiam non pertinent, numerantur in ipsa tam multi primae notae celeberrimi astronomi Caillius, Monierius, Isleus, Pingrius, De la Lande. (M. Messier aujourd'hui un des plus célebres astronomes de l'Europe, n'étoit

illo ipso tempore, quo nobilissima facultas a paucis admodum excolebatur; Stephanum Gradium, elegantissimum Latinum poetam eo ipso superiore saeculo, quo usque adeo conciderant in Italia humaniores litterae corruptae penitus ac depravatae; Bandurium e Benedictinorum familia tot voluminibus in Gallia editis celebrem aliosque quamplurimos, qui mihi frustra sese offerunt properanti. Unus instar millium esse potest in Latina poesi et omni doctrinae genere- Benedictus Stayus, de quo mentionem feci lib. I, num. 29. Cui et Christophorum, ejus fratrem, Latinum scriptorem nitidissimum, et

Bibliographia locorum inventorum

Nikola Modruski (c. 1427-1480) [1465, Italija]: De consolatione liber, versio electronica, Verborum 79291, ed. Neven Jovanovic [genus: prosa oratio - tractatus] [numerus verborum] [modr-n-cons.xml].

Marulic, Marko (1450-1524) [1480]: Repertorium, versio electronica, Verborum 315700, ed. Branimir Glavicic [genus: prosa oratio - loci communes] [numerus verborum] [marul-mar-repert.xml].

Crijevic, Ilija (1463-1520) [1484, Dubrovnik]: Carmina e cod. Vat. lat. 1678, versio electronica, 7675 versus, verborum 46525, ed. Darko Novakovic [genus: poesis - elegia; poesis - epigramma; poesis - lyrica; poesis - epica] [numerus verborum] [crijev-i-carm-1678.xml].

Marulic, Marko (1450-1524) [1496, Split]: De institutione bene vivendi per exempla sanctorum, versio electronica, Verborum 186963, ed. Branimir Glavicic [genus: prosa oratio - tractatus] [numerus verborum] [marul-mar-inst.xml].

Marulic, Marko (1450-1524) [1503]: In epigrammata priscorum commentarius, Verborum 25316, ed. Bratislav Lucin [genus: prosa oratio - commentarius] [numerus verborum] [marul-mar-in-epigr.xml].

Marulic, Marko (1450-1524) [1507]: Vita diui Hieronymi, versio electronica, Verborum 10681, ed. Darko Novakovic [genus: prosa oratio - vita] [numerus verborum] [marul-mar-vita.xml].

Benesa, Damjan (1476-1539) [1514, Lyon]: Epistolae dedicatoriae ex opere de secundo bello Punico, versio electronica, verborum 1502, ed. Rezar, Vladimir [genus: prosa - epistula dedicatoria] [numerus verborum] [benesa-d-epistolae-dedic.xml].

Andreis, Franjo Trankvil (1490-1571) [1518, Augsburg]: Oratio Tranquilli Parthenii Andronici Dalmatae contra Thurcas ad Germanos habita, versio electronica, 35 versus, verborum 5015, ed. Neven Jovanovic [genus: prosa oratio - oratio] [numerus verborum] [andreis-f-thurc-germ.xml].

Marulic, Marko (1450-1524) [1519]: Dialogvs de Hercule a Christicolis superato, versio electronica, Verborum 8236, ed. Branimir Glavicic [genus: prosa oratio - dialogus] [numerus verborum] [marul-mar-dial.xml].

Crijevic Tuberon, Ludovik (1458-1527) [1522]: Commentarii de temporibus suis, versio electronica, Verborum 118743; librorum 11, capitum 165, ed. Vladimir Rezar [genus: prosa oratio - historia] [numerus verborum] [tubero-comm.xml].

Andreis, Franjo Trankvil (1490-1571) [1527]: Dialogus Sylla, versio electronica., Verborum 15372, ed. Neven Jovanovic [genus: prosa oratio - dialogus] [numerus verborum] [andreis-f-sylla.xml].

Andreis, Franjo Trankvil (1490-1571) [1532, Venecija; Bec; Bec; Bec; Venecija; Venecija; Venecija; Trogir; Rab; Sarvar; Venecija; Trogir; Bakar; Sarvar; Trogir; Sarvar; Trogir; Venecija; Trogir]: Epistolae ad Thomam Nadasdinum, versio electronica, Verborum 5603 (pro tem), ed. Neven Jovanovic [genus: prosa oratio - epistula] [numerus verborum] [andreis-f-epist-nadasd.xml].

Benesa, Damjan (1476-1539) [1534, Dubrovnik]: Epicedion in morte Jacobi Boni, versio electronica, 263 versus, 1707 verborum, ed. Duro Korbler [genus: poesis - carmen; poesis - epicedion] [numerus verborum] [benesa-d-epiced-bun.xml].

Andreis, Franjo Trankvil (1490-1571) [1543]: Commentarius rerum actarum Constantinopoli anno 1542. Versio electronica, Verborum 4922, ed. Srecko M. Dzaja Guenter Weiss [genus: prosa oratio - epistula] [numerus verborum] [andreis-f-const.xml].

Durdevic, Bartul (c. 1506 - c. 1566) [1545, Leuwen]: Prognoma, sive Praesagium Mehemetanorum : primum de Christianorum calamitatibus, deinde de suae gentis interitu, ex Persica lingua in Latinum sermonem conversum., ed. Durdevic, Bartul [genus: prosa oratio - epistula; prosa oratio - libellus; poesis - epigramma] [numerus verborum] [djurdjevic-b-prognoma.xml].

Andreis, Franjo Trankvil (1490-1571) [1550]: Carmina in manuscripto Budapestensi H46, versio electronica, 462 versus, verborum 3075, ed. Bratislav Lucin [genus: poesis - carmen; poesis - epigramma] [numerus verborum] [andreis-f-carmina-vd.xml].

Vlacic Ilirik, Matija (1520-1575) [1581]: Clavis scripturae sacrae, pars secunda, versio electronica, 600000 verborum, ed. Neven Jovanovic [genus: prosa - tractatus; prosa - vocabularium; poesis - elegia; poesis - epigramma] [numerus verborum] [flacius-m-clavis-2.xml].

Pir, Didak (1517 – 1599) [1596]: Cato minor, sive disticha moralia, versio electronica, versus 5366, verborum 40443, ed. Neven Jovanovic [genus: poesis - carmen; poesis - elegia; poesis - epigramma; poesis - ode] [numerus verborum] [didacus-p-cato.xml].

Kitonic, Ivan (1561-1619) [1619]: Directio Methodica processus iudiciarii iuris consuetudinarii Inclyti Regni Hungariae, versio electronica, 154 versus, verborum 69145; 12 epigrammata, 12 capita, ed. Neven Jovanovic [genus: prosa oratio - tractatus] [numerus verborum] [kiton-i-dir-meth.xml].

Vicic, Kajetan (?-ante 1700) [1686]: Thieneidos libri sex, versio electronica, 5415 versus, verborum 33672, ed. Gorana Stepanic [genus: poesis - epica] [numerus verborum] [vicic-k-thien.xml].

Durdevic, Ignjat (1675-1737) [1700]: Poetici lusus varii, versio electronica, versus 5453, verborum 35062, ed. Veljko Gortan [genus: poesis - epigramma; poesis - elegiacum; poesis - ode; poesis - sonetto; poesis - idyllium; poesis - metamorphosis; poesis - paraphrasis] [numerus verborum] [djurdjev-i-poe.xml].

Boskovic, Ruder (1711-1787) [1734]: Elegiae II et carmen, versio electronica, 456 versus, verborum 3103, ed. Tomislav Duric [genus: poesis - elegia; poesis - carmen] [numerus verborum] [boskovic-r-el-2-carm.xml].

Stay, Benedikt (1714-1801) [1747]: Philosophiae versibus traditae libri sex, versio electronica, 11229 versus, verborum 82047, ed. Neven Jovanovic [genus: poesis - epica; poesis - didactica] [numerus verborum] [stay-b-philos.xml].

Krcelic, Baltazar Adam (1715-1778) [1748, Zagreb]: Annuae 1748-1767,versio electronica, Verborum 244601, ed. Tadija Smiciklas [genus: prosa oratio - historia] [numerus verborum] [krcelic-b-ann.xml].

Skrlec Lomnicki, Nikola (1729-1799) [1749]: Operum omnium tomus I, versio electronica, Verborum 68552, ed. Neven Jovanovic [genus: prosa oratio - dialogus] [numerus verborum] [skrl-1.xml].

Stay, Benedikt (1714-1801) [1755, Rim]: Philosophiae recentioris versibus traditae, versio electronica, 24209 versus (24170 epici), verborum 184044, ed. Neven Jovanovic [genus: poesis - epica; poesis - epigramma; prosa oratio - dialogus] [numerus verborum] [stay-b-phil-rec.xml].

Boskovic, Ruder (1711-1787) [1761]: De solis ac lunae defectibus, versio electronica, 5828 versus, 91294 verborum, ed. Branimir Glavicic [genus: poesis - epica; poesis - epistula; paratextus prosaici - commenta] [numerus verborum] [boskovic-r-dsld.xml].

Preme hic ut KWIC videas