Quod quaesisti inventum est in 102 locis.

Preme hic ut KWIC videas

Loci 1-102:

terrae illius et reversus est in locum suum. Inde abiit contra occidentalem plagam, Sebeslavus autem rex reversus non invenit eum coepitque recuperare terram suam. Nati sunt ei duo filii gemini, unumque Rasbivoy vocavit, quod latinae dicitur ruina gentis, alium vero Vladimirum. Regnavit XXIV annis, et mortuus est. XIV Post eum regnaverunt filii eius, diviseruntque sibi regnum, eo quod

Chienadiensi insignitus fuisti, quae dignitas licet ampla admodum sit et vix ulla ex parte regia celsitudine inferior, tamen, si quis eam cum exactissimis animi tui dotibus conferre velit, non episcopatum tibi, sed te episcopatui ornamento esse procul dubio inveniet. Accedit his eximia Latinae linguae cognitio, quam annis quinque continuis in Patavino gymnasimo gymnasio non absque summa totius studiosae iuventutis admiratione non hausisti modo, sed etiam exhausisti tanta

Hęc in Albano monte fiebant et inde carnem petere a Romanis populo Latino ius erat. Illic enim primitus Latini cum Romanis foedus percusserant et ex eo annua sacra instituta. Possumus eqs.: cf. Mai. 'Latinae feriae' 16. A 85/2, ubi Romę; cf.

in Acta Tomiciana. Preparations for the publication of the whole correspondence are under way. A sample volume has been published so far which includes correspondence from the year 1537 (Jerzy Axer–Anna Skolimowska, Corpus epistolarum Ioannis Dantisci, Part I. Ioannis Dantisci epistulae latinae, Warsaw–Cracow, 2004). 5  Centuries-old Polish-Prussian rivalry came to an end when Albrecht von Brandenburg turned Teutonic Knights into a secular Lutheran state in 1525 and gave fealty to the Polish ruler on 10 April. See Statileo’s letter on 12 April

Trapezuntius, Achimathesque Cossicius Dalmata, trecentarum nauium classem in Bythinia et reliqua Propontidis atque Hellesponti ora aedificari iussit, ut scilicet, quod suorum peritiae deesset, numero nauium dependeretur. Porro Alexander, ut plaerique Graeci, odio in Latinae literaturae gentem insito in Venetos inuehebatur. Cossicius uero Venetis infensus erat eo quod, quum Bazethis auspiciis aduersus Aegiptyos bellum in Cilitia gereret, captusque forte esset in praelio, regem Aegyptium Venetorum instinctu de se necando cogitasse

omnis boni exempli et omnium laudabilium morum iuuentuti ipsi auctorem, hortatorem, suasoremque futurum polliceor. Et ne me illis aliqua ex parte inferiorem praebeam, cura, fide, amore, atque diligentia quibus maxime fieri poterit, optimos quosque autores tum Graecę, tum Latinae linguae euoluendo, quibus pluribus annis operam non segne dedi pro uirili explicare impensissime nitar. Quod et Vrbi huic uestrae praestantissimae, ac omnibus eius Ciuibus, mihique ipsi, Dei optimi Maximi, benignitate fauore atque gratia

ut arbitramur, dilucide ostendimus. Quare si, quae Graece optime intelliguntur, ea Latinum aliquando in sermonem ita sunt translata, ut coniicere potius, quid sibi interpres velit, quam videre plane liceat; id non tam ipsius inscitia interpretis, quam Latinae linguae inopia accidere, iudex aequus existimabit. Nos in hoc libro tum perdifficili, tum etiam multis locis depravato, summam adhibuimus diligentiam; quantum tamen unius mensis studio potuimus consequi; (neque enim plus huic est negotio tributum

de facultate non apprehendendi, sed praestandi intelligit. Quod licet multi facile intelligant quid sit purus caelibatus, tamen pauci eum praestare queant. Quare addit Dominus, Qui potest capere, capiat: id est, qui est idoneus ad castum caelibatum, ille eum praestet. Talis significatio est Latinae vocis. Captus, sicut ille in Terentio inquit: Ut est captus servulorum. Sic Graecus poeta inquit: Non capit magnam eruditionem indoctus vir. Porro Iohan. 5. inquit Christus, Quomodo potestis vos credere gloriam ab hominibus accipientes? Quod potius videtur significare captantes, aut

ne quid argenti in zona ferant. In zona aut baltheo et calceis ponere cruorem belli, est contaminare sese iniusta caede. De Ioabo id dicit David 1. Regum 2, qui duos duces Israelitarum publica fide venientes interfecerat. Exposita est haec locutio supra in CALCEIS. Idem ferme valent latinae phrases, Accinctus, id est praeparatus. Discingi aliquem, id est, privari iure militiae. Discinctus item, aut male praecinctus, pro dissoluto. sicut Sylla de Iulio ad amicos et alios senatores dictitabat: Cavete vobis a male praecincto iuvene. CINIS,

aliquid facere, 1. Sam. 14: pro, adiutum potentera Deo, gloriose aliquid facere. Cum aliquo pugnare, aut aliud quid facere, non raro pro contra ponitur. Instruxit cum eo aciem: 2. Paralip. 13. pro, contra eum. Pugnavit Iehova cum inimicis Israelis: pro, contra. 2. Par. 20. Haec phrasis etiam Latinae et aliis Linguis ignota non est. Cum aliquo aliquid esse: pro, esse eius consilium, opus, aut qualitatem seu naturam. Quod est cum omnipotente, non abscondam: Iob 27. pro, quae Deus facere solet. Cum Iehova est misericordia. Psal. 8. pro, Iehova est misericors. Fuit cum

tradere. Quare necessario illud Credere significat fiduciam quandam. Sic etiam verbum πιστεύομαι, crebro in Sacris literis, praesertim in novo Testamento, accipitur. ut Rom. 3. Concrediti sunt eis sermones Dei. Sic et Galat. 2. Quare tum ex Latinae, tum et ex Graecae vocis ratione ac natura probari potest, fidem esse fiduciam, eamve simul in se complecti aut continere. XVII. Possent innumera. ac plane evidentissima argumenta passim tum ex sermonis natura, tum et ex Sacris literis proferri, quib. probaretur, fidem iustificantem esse

2. Thessalonicens. 2. Ne cito dimoveamini et mente, neque turbemini. Hic mentem recte possis de ipsa rationali potentia accipere. Nam seductores [?: ] excantant hominibus cerebrum, eosque dementant, [?: ] iam etiam communi ratione carere videantur: quod genus mali etiam Latinae voces DEMENS et [?:--CORS ] , quasi carens mente ac corde, exprimunt. [?: ] qui tamen exponunt a mente, id est, a sana sententia: [?: ] qua significatione mox dicam. Tertia significatio huius

vocem revertamur, cum nulla in Sacris literis meritorum humanorum mentio fiat, mirari quis possit, unde haec vox patribus, praesertim Latinis, adeo in os ac calamum, omnesque eorum chartas pervaserit. Ego hanc inter alios puto esse occasionem, quam iam breviter exponam. Primûm, mox declinante Latinae linguae puritate, hoc est, circa 200 Domini annum, valde frequens coepit esse scriptoribus, etiam Ethnicis, verbum Mereri, in ea significatione, ut simpliciter consequi aliquid sive ex merito sive gratis declararet. Quod innumeris exemplis in scriptorib. vitarum Caesarum (ut est Iulius

clarius dicit, A seculo in seculum tu es Deus. id est, tu Deus es aeternus ante mundum creatum, et post eum deletum eris. Montes ergo pars incurrens in oculos, pro tota terra ponitur. Non timebimus, etiamsi terra moveatur, et montes ruant in cor aut medium maris. Quae locutio similis est illi Latinae, Etiamsi caelum ruat: si fractus collabatur orbis, impavidum feriant ruinae. Iosuae 13. Sachar erat in monte vallis: id est, fuit oppidum situm in monte, qui erat in medio vallis, aut potius planiciei. Mons pro locis montanis crebro ponitur, eadem constructione, qua abstractum pro

PALMA, arbor est, ferens dactylos, suaves et salutares fructus. Eius naturam eam esse tradunt scriptores, ut quanto magis pondere deorsum trahatur, tanto erectior crescat: eoque symbolum esse solet infractae aut invictae virtutis, et etiam victoris, unde tot phrases Latinae ab hac voce ductae. Hoc etiam illo Virgiliano versu declaratur: Tu ne cede malis, sed contra audentior ito. Solet et victorum et martyrum picturis ac statuis addi, De ea et Psal. 92 canit, Iustus ut palma florebit. Et Apocal. 7, Et palmae in manibus eorum. Aliqui

dum ex tam praesenti morte, praeter omnem spem, ac plane mirabiliter ad vitam revocatur. Periculum fuit imago mortis, et liberatio resurrectionis. PARACLETUS, παράκλητος, idem plane est quod advocatus. Venit autem tum Latinae tum Graecae vocis etymologia ex eodem fonte, quia periclitantes in difficilioribus iudiciis accersunt, corrogant aut advocant patronos, qui sibi adsistant in iudicio. Nam et verbum Graecum παρακαλεῖν crebro significat accersere, adiungere,

quis idcirco dixerit fuisse ab Ecclesiis ob servatos? Sic etiam Act. 27 significatur inclinatio autumni per diem ieiunii, sive propitiationis festum Inque illa interpretatio nulla ratione nititur. PER praepositio habet multa significata, suasque obscuritates tum ratione Latinae linguae, tum et ratione Graecae ac Hebraeae. Per igitur usitatissime significat quasi medium quoddam loci, temporis, personae: ut, Per locum aliquem ire, aut transire: per totam diem otiari, aut laborare: per aliquem mittere literas, aut aliquod efficere. Sic dicimur per Christum patrem

lachrymas. id est, cum multis lachrymis, aut inter lachrymandum. Vicinum est hoc exemplum praecedenti significationi. Sic mox sequenti capite, Si id quod aboletur, fuit per gloriam: id est, in vel cum gloria, aut gloriosum. POST, non raro denotat: verum adeo nota Graecae vocis significatione, ut Latinae versiones eum Graecismum non retinuerint. Marci secundo, Et rursus per dies intravit in Capernaum. Marci 14, Et per tres dies reaedificabo illud. id est, post tres dies. Act. 24, Per plures annos: pro, post plures annos. Gal. secundo, Postea per 14 annos rursus ascendi Ierosolymam. id

Post, non semper excludit metam temporis quam notat, seu a qua incipit: ut cum dico. Post duos aut tres dies hoc aut illud fiet, non significat debere integre praeterire illas duas aut tres dies, et tertia aut quarta demum id fiet quod est indicatum. Quod autem haec sit vis praepositionis Latinae Post, ut aliquando includat diem indicatum, sicut etiam praepositio Ante: potest multis exemplis idoneorum authorum probari. Nos nunc tantum unum proponemus. Cato libro de Re rustica, cap. sexagesimo quinto inquit: Oleum viride sic facito. Oleam quamprimum ex terra tollito:

quum resurrectio morti opponatur, constat tempus futurae resurrectioni constitutum, potius ab ipsa morte quam a captivitate initium ducere. Quid igitur? Nempe hoc affirmare non dubito, fieri non posse ut in hoc dicendi genere et similibus, μετὰ respondeat Latinae praepositioni post. Nam primum omnium (ut in proposito nobis exemplo maneamus) qui post tres dies futurum aliquid pronunciat, nullum tertum diem constituit, non quartum, non quintum, non sextum, non septimum, non denique ullum alium. Itaque nemo sic loqui solet: neque (ut opinor)

loquutio declarat. Ex quo efficitur, interpretationem illam stare non posse. Tandem igitur, ut ad nostram accedamus, dico, ב Beth prae positum vocabulis apud Hebraeos, quum proprie respondeat Graecae praepositioni ἐν, et Latinae in, tamen interdum idem valere quod μετὰ, id est, post: idque interdum, ita ut res non post tempus exactum, sed intra ipsum geri dicatur, sicut accipitur Levitici duodecimo. Quinetiam interdum pro μετὰ

Exauditus est pro sua reverentia: Hebraeorum quinto, Graece est ἀπὸ ab, ponitur loco propter. Colophonis porro vice adscribam etiam alterius cuiusdam sententiam de significationibus particulae Graece ἀντὶ, et Latinae pro. Ego vero apud idoneos Graecae linguae scriptores duplicem tantum reperio significationem huius particulae: quarum una est propria, quum scilicet accipitur provice seu loco, ut. ἀντὶ βρέϕους loco pueri,

33. Lapis profectionis. 1. Reg. 6. id est, importatus, advecticius, externus. PROFUNDUM habet quasdam metaphoras nonnihil obscuras in Sacris literis. Primum enim significat gravissimas miserias ac difficultates, et calamitates [?: ] : quo spectant etiam Latinae metaphorae obrui, immergi, emergere ex malis aut difficultatibus. Veniunt [?: ] istae metaphorae a corporeis immersionib. in aquas aut latum. Psalm. 88. Posuisti me in lacu inferiori, in tenebris, in profundis. Quod alludit ad illos eorum subterraneos carceres, in quales

sicut si quis aliquo iret allaturus quae sibi usui essent. ita pingitur per metaphoram curriculum vitae humanae. Ponitur ergo sequens pro praecedente. prius enim est acquirere, postea secum asportare. REPROBARI, pro reiici ac damnari tanquam malum, usitatum est etiam Latinae linguae. In Novo autem testamento crebro reperitur. Reprobus homo, mens, sensus, est idem quod non probus. 1. Cor. 9. Ne aliis praedicans ipse reprobus efficiar. id est, non vere pius. In hac significatione aliquoties hoc vocabulum reperitur, 2. Cor. 13. Porro 2. Tim. 3 dicuntur

id est, redibo cum eis in gratiam, et [?: p- ] cabor eis. Reverti in pace, est in columem reverti, Iudicum 11. Reverti ad dies adolescentiae, est flori [?: iu- ] restitui, Iob 33. Reverti facere aliquid ad cor, est recordari, in memoriam revocare: quae ratio etiam Latinae compositionis Recordari verbi esse videtur. 2. Paralipamenon 6. Si reduxerint ad cor: aliqui subintelligunt tuum verbum, promissionesque et sua malefacta. alioqui redire aut reverti ad cor saepe significat resipiscere, aut ad sanitatem reverti, eo quod peccantes sunt velati vecordes,

ipso eos dissipat, prosternit ac perdit, sua scilicet opinione. Quasi dicat: Confidit se solo suo flatu posse vincere ac prosternere omnes inimicos suos. Irati et fastuosi, superbique solent multum halitus, veluti ardentis ex inflammatione cholerae, magnoque impetu exufflare: quod etiam Graecae et Latinae locutiones Μέγα πνόειν, magnum spirare, et magnos spiritus sibi [?: su-re ] , indicant. Tale quid videtur etiam gloriosus miles apud Plautum dicere, dum gloriatur se in Asia difflasse hostiles acies.

in extrema malitia, natus es natura distortissima et monstrosissima. SUPER, אל Al praepositio multa admodum significata habet, sicut et aliae praepositiones, ac omnino inde clinabiles particulae. Usitatissima tamen et etymologiae Latinae ac Graecae (nam eadem vocula ὑπὲρ in utraque lingua est) ac denique Hebraeae אל al convenientissima significatio est, cum indicat aliquid alicui quasi incumbere aut imminere. Gene. 2. Tenebrae erant super

te posuit in virum principem, et iudicem super nos. Virtutem: Confortamini et estote viri, 1. Sam. 4 1 Reg. 2. i. estote virili animo praediti. 1. Samuel. 26, Nonne vir tues? i. virtute militari praestas. Solet alioqui interdum distingui vir ab homine in Sacris literis, sicut et in prophanis Latinae ac Graecae linguae autoribus: de cuius Hebraeis nominibus supra dixi. Secundo, crebro sonat vir idem quod Aliquis Prov 6. Nunquid accipiet vir ignem in sinum suum, et non [?: ] retur? pro, num aliquis. Exod. 2. Vir de domo Levi accepit uxorem: i. quidam de tribu Levi. 1.

ob aliquod mendum in uno loco fallamur, tamen innumera alia loca supersint, quae nos in vera sententia instituere ac confirmare queant. 3 Nomina propria locorum et personarum interdum ab aliis translatoribus aliter scribuntur, dum alii Hebraicam veritatem, alii receptam Latinae aut Graecae ecclesiae consuetudinem, et denique alii suae gentis ac linguae, in quam transferunt Sacras literas, euphoniam sequuntur: quod periculum diligentia et usus Sacrarum literarum avertere facile poterit. 4 Desunt quaedam voces aliquando ob Hebraeae linguae

veritatis investigandae gratia necessario recurrendum est. 6 In una voce multiplex difficultas oriri solet, ut est (si versionem legis) primum vox non vere reddita, vel quia interpres non intellexit aut originalem, nempe Hebraeam vel Graecam: aut etiam suam, sive sit Latinae, sive alicuius alterius linguae, quam pro ea substituit. Ad tollendum hoc incommodum iubet Augustinus lib. 11. cap. 2 contra Faustum, consuli Hebraeos et Graecos fontes. Lib, vero 3, cap. 4 de Doctrina Christiana, iubet ex contextu et sensu loci iudicium fieri.

res ipsae, secundo loco verborum proprietas. 1 Prima autem cura est, de commoda versione. Enimvero cum sacri libri peregrinis linguis sint conscripti, nempe Hebraea et Graeca: in nostris autem Scholis, propter auditores qui non omnes potuerunt eas linguas perdidicisse, praelegantur plerunque Latinae versiones: interest sane ipsius doctoris, eam eligere et usurpare, quae de multis sit optima, fidelissima, et quam proxime ad veritatem Hebraicam in Testamento veteri, vel Graecam in Novo accedens. Quamvis ipse suo marte, quod aiunt, Latina cum Hebraeis et Graecis diligenter conferet: et si

ita novorum veritas Graeci sermonis normam desiderat. August. ad Hieron. epist. 8. AUGUST. DE DOCTRINA CHRISTIANA LIBRO SECUNDO. Contra ignota signa aut vocabula, magnum remedium est linguarum cognitio. Et Latinae quidem linguae homines, quos nunc instruendos suscepimus, et duabus aliis ad Scripturarum divinarum cognitionem habent opus: Hebraea scilicet, et Graeca: ut ad exemplaria praecedentia recurratur, si quam dubitationem attulerit Latinorum interpretum infinita varietas: quanquam et Hebraea

dictum alibi reperiat. De obscuritate aut signorum hanc sub divisionem adhibet, quod alias obscuritas in unica voce, alias in tota sententia haereat: et quod alias voces proprie acceptae sint ignotae, alias figuratae. Harum difficultatum remedium esse docet, grammatices et linguae non tantum Latinae, sed et Hebraeae ac Graecae cognitionem, quarum necessitatem prolixe monstrat. Docet porro, ob variarum rerum, praesertim naturalium inscitiam, saepe voces, praesertim figuratas, nobis ignotas esse: quales sunt in primis, metaphorae ab animalibus plantis aut lapidibus sumptae. Qua propter

postea propria regula dicetur. De PRONOMINIBUS dicetur aliquid post constructionem Nominum, quandoquidem non ita multa sunt, quae de eis nos ratione Hebraismorum monere possimus: alioqui in Grammatica tractatione linguae Hebraeae multa de eis dicenda sunt: plurimum enim a Latinae Graecaeque linguae consuetudine variant. Hoc solum igitur hic observetur, quod pronomina, praesertim demonstrativa, saepe includant in se verbum Sum, sicut etiam multa adverbia, praesertim affirmativa et negativa. Hebr. 9, Hic sanguis foederis, quod mandavit Deus erga vos: subintellige,

praesertimque iustitiam qualitatum proni sumus: sed etiam quia semper in cogitatione significationis Metaphorae tum potissimum respicimus in aliquam illius rei, unde ea ducitur, nimium obviam ac conspicuam proprietatem aut conditionem, cum re significanda plausibiliter convenientem: tum quoque Latinae linguae consuetudine decepti, quam maxime mollem cupimus facere translationem, eoque maxime vicinas sibique invicem quasi arridentes proprietares illarum duarum rerum, unde et ad quam transit Metaphora, quaerimus. Exemplum utriusque sit ex ista ipsa re sumptum: primum, quod cum in vestiendo

DE ECLIPSI ET PLEONASMO. Varii sunt tum defectus aut Eclipses in Hebraeo sermone, tum etiam Pleonasmi: multo tamen crebriores defectus seu concisae orationes, quam redundantes. De illis prius dicam. Appello autem defectus, quatenus ad istam Graecae, Latinae, et nunc etiam vulgaribus linguis usitatam orationis plenitudinem respicitur: non autem proprie ac per se, sed huius linguae natura considerata: quae in suo brevitatis studio, verborumque Emphasi satis plene sensus effert. Valde igitur crebro deficiunt voces

a Iudaeis ad gentiles pervenerint, etiam voces aliquas Religionis simul ad eos pervenisse: tametsi, cum certum sit ex Hebraeo sermone omnes alias in linguarum divisione profluxisse, quid absurdi fuerit Latinae alicuius, seu Graecae vocis etymologiam ex Hebraeo fonte petiisse. Sed de voce non magnopere contendo, sentiat quisque ut vult. Est autem ieiunium in sacris Literis, non solûm a cibo abstinere, vel eo nimis parce, ac non suavi uti: sed etiam multis aliis commodis

ratam portionem exhaurire etiam cum ipsis fecibus cogitur, prout alii sodales antea illi praeiverunt. Aliqui malunt calicis metaphoram a diligenti oeconomia venire: quia soliti sint etiam Iudaei, sicut et Romani, singulis ex tota familia dare certam quantitatem cibi, potus, et etiam operarum: hinc Latinae voces, Demensum et pensum. Hac metaphora et Christus ipse in deprecanda sua cruce ac passione apud patrem, usus est: ubi etiam illud verbum Transire convivale quid sonat, quasi si sedentibus in ordine convivis, cum alicui imbecilliori parcitur, et poculum ordine

et ipse verus et omnipotens Deus, eiusque unigenitus filius, noster unicus redemptor ac servator. Haec lingua aliarum omnium mater est, quod et nomina Hebraea in Graeco alphabeto protestantur, et vocabula ipsius in omnes linguas sparsa, et novitas Graecae, ac praesertim Latinae linguae, ut postea dicetur. Excellit haec lingua omnes alias, cum multis aliis nominibus, tum castitate phrasium, brevitate et mirabili energia, ἐμφάσει aut significantia Sola hac primum vera

vesta: a Iayn οἶνος vinum, unde et huius oppidi nomen bier, quod ardere: Graecum πῦρ fervor, febris. Sed collegi huius generis plurimas quatuor principalium nunc linguarum: Graecae, Latinae, Germanicae et Illyricae. Origenes ex Hebraeo sermone idem fecit, et Avenarius, ut mihi aliquando scripsit, et alii linguarum periti, quae forte aliquando prodibunt: ut liquido monstretur, hanc linguam matrem esse omnium, eoque etiam religionem ea conscriptam esse omnium vetustissimam.

368 dehortandi verba quomodo saepe accipienda 220. 221 δείνωσιν in sermone Paulino, quomodo olim Augustinus notarit 272 demensum et pensum voces latinae unde 337 demittere caput aut faciem 330 demonstrationes Scripturae S. 39 demonstrativum pronomen Hoc, crebro iterari in Iohanne 302. 303 Demosthenes, quo orationis genere

paucis narraret epistola verbis.
12.19.28  Quid tu? principio numerosi carmine Flacci
12.19.29  Colludis laudo. Lippo quia purius illo
12.19.30  Nil Musae Graecae, nihil effinxere Latinae.
12.19.31  Grataque prima meis inerant ea fercula coenis,
12.19.32  Deinde quid? O puteum vena saliente perennem.
12.19.33  Non iam versiculos, sed tota volumina plene

14.16.4  Cretensis mihi passuli dedisti.
14.16.5  Nam pol versiculis inest venustas,
14.16.6  Et multum salis, et leporis aeque,
14.16.7  Et linguae mera puritas Latinae.
14.16.8  At qualis liquor ille? quem bibenti
14.16.9  Nec Iovi Phrygius puer ministrat. Ad

et quotuplex? Relicta philosophis speciali, et magis propria causarum tractatione; omissisque duobus illis causarum generibus, quae olim apud Romanos rerum dominos, adeoque Ciceronem ipsum, oratoriae facultatis, et Latinae eloquentiae facile principem ac parentem, summo in flore fuere; altero demonstrativo, quo ob res bene gestas laudari solebant; et altero deliberativo, quo de rebus atque actionibus futuris, inter prudentes

est eruditus: celeriterque ad summum eloquentiae decus euasit, cuius illustria documenta quottidie ab illo prodibant, omnis generis, omnisque argumenti carminibus consignata, quibus nihil sublimius fuit, nihil elegantius, quodque ad veterum poetarum copiam, et maiestatem propius accederet. Sed cum Latinae poeseos laudem claris cerneret veteris, nostraeque memoriae scriptoribus occupatam, satisque intelligeret, nullam mediocribus poetis in re litteraria gratiam esse; liberiorem exercenda industria, et proferendi ingenii campum delegit, illyricas camoenas: accensus gloria nobilis in Ciuitate

Margaritam illam in agro super coelesti reconditam melior Negotiator totâ mentis aviditate indagarem. Sed enim erant, qui meum septuagenarium pectus expugnarent; Amici námque omnibus modis, et rationibus, quibus poterant, svaserunt mihi, ut Illyricô-Latinae, et Latinô-Illyricam partem adnecterem, et tanquam majoris importantiae, sempiternô saeculorum carcere, quibus delitescebat, eximerem; atque in libertatem, lucémque vindicarem. Cumque probè animadverterem

1.489  Solicitus pergit: cui ne civilis abesset
1.490  Regula correctrix Ex: corretrix iuris, speculumque videndi
1.491  Lucidius recti; Patribus, fideique latinae
1.492  Consona, Romulidum discit Decreta Solonum.
1.493  Non deerat studio fructus; nam gnarus in omni
1.494  Ad legis placitum, rixas componere causa,

Adscriptus mystis, occisum ab origine mundi,
2.8  Aeterno Authori iam rite litaverat Agnum;
2.9  Cum patriam repetendi animum, novus ima fatigans
2.10  Adiecit fervor. Lucis pertaesa Latinae
2.11  Pectora, bullatas aulae ridentia pompas,
2.12  Nil vacuus pestringit honor: syncera latere
2.13  Affectat virtus, plaususque abiurat inanes.

quam Roma gradu, publicaeque saluti
2.373  Propitiam, modicis privatam degere tectis
2.374  Non patitur: talis mene ergo, Caraffa subinfert,
2.375  Caietane, putas animi, qui aurata Latinae
2.376  Vincula non valeam, nolimque exolvere pompae?
2.377  Tecum pauper ero; paupertatemque tiarae,
2.378  Et pastorali virgae praeferre, rogatus

recensitis, laudum cum foenore, terris,
2.744  Maniloqua vivet virtus celeberrima fama.
2.745  Me Numen fidis locuples colit Anglia fibris:
2.746  Magnanimo fidei pro Defensore Latinae,
2.747  Rex Henrice mei fies promotor honoris:
2.748  Proxima Romuleo divortia danda tyranno,
2.749  Quam bene, quam sancte decus ad regale, beato

ubi Latii regnare inimica Monarchae
3.339  Fertur relligio, pietas ubi regia binas
3.340  Lambit adoratae, Claves, insigne tiarae:
3.341  Dictus ubi Coeli Interpres, fideique Latinae,
3.342  Romulidum aeternos servat reverentia muros.
3.343  Cernet ibi, generoso animi, peritura volatu
3.344  Vota supergressum, nullos ambire Thienem

utique tutioribus et a populo litteras amante, conservata reperiuntur. alia Croatis suis Mediterraneis vernacule expedita, cum caeteris Regni et Regum opibus inter tot flammas periisse, censendum est. Reges autem illos Latinae linguae vix gnaros, posteriorum etiam Ungaricae nationis Croatiae Banorum, Bosnae quoque Regum privilegia, vernaculo sermone et litteris expedita, quae plura legi, probant. Quapropter nec Bosnios, nec Serbios, minus Narentanos aut Croatos Maritimos a

Pacificus tamen hoc a maiestate Latina
Obtinuit princeps: quod Pax conflaverat olim
Libertasque aurum, levius quo ferret ademptas
Libertatis opes, Pacis gaudebat in aede,
In gremio molis, libertatisque Latinae,
Captivae spolium Solymae regale reponi.
Vel fati vis ista fuit, migraret in Arcem
Ut sobolis defuncta parens, ubi egena potentem
Regnorum synagoga fidem populosque legentem

Laeta, triumphanti similis iucunda redibat
Candida securis extollens vela carinis.
Illa omnes Marte expulso dare iubila gentes
Imperat et pacis parto gaudere sereno,
Caesaris auspiciis maiestatisque Latinae.
Nec Romae lux parva fuit, quod Crassus inultâ
Non ultra erraret Parthis victoribus umbrâ
Ventidio cecidit Pacorus, qua clade priorem
Assyrio Crassi maculam delevit Oronte,
Et

Auspicio ut rerum domina constaret in urbe
Unigenam Mariae esse genus Davidis Iesum:
Unde sui generis, frustra obnitente protervo
Isacida tantum non agnoscente tribulem
Prodiret secura fides Mariamque Latinae
Assererent vero regum de sanguine cerae. 35.
Ut primùm Romana Ducum parentis Idumae
Movissent edicta lares, cognata remoti

Ex adyto: “Bethlem gaude, primoribus una
Ex populis tellus: ex te prodire videbis,
Qui Dux augustas premat Israëlis habenas,
Initii gnaro cui non egressus ab aevo.
Ille idem in censum properat numerumque Latinae
Lege potestatis.” Praecepta tribulibus aures
Vox tenuit mentemque pavor sensumque relatae,
Communis tribuum, stat vocis habere cupido.
Fit populi murmur mystes aperire rogantis,

Hactenus infidas gentes, cunabula natae
Visere mandasset sobolis donisque levare
Terrenorum inopem matrem prolisque suumque
Custodem pariter, nomen genitoris habentem.
Protinus ad censum legisque tributa Latinae
Memnoniae numerantur opes: pars iuvit egenos,
Pars etiam templum, totus cui thuris Eoi
Cessit odor; modicumque suis praesentibus addunt
Subsidiis, vel forte fugae divinitus ante
A

qui non lucis debeat Aoniis.
37  Vidi templa ducis superum, qua saxa minantis
38  Gargani trepidis Adria palpat aquis.
39  Hinc navale vetus classis Sypunta Latinae
40  Et Barulum, Cannae cui tribuere genus.
41  Aufide, nunc gemino frendens irascere ponti,
42  Aufide in algoso ter mihi vise specu.

Carmina secessum, tempus quoque et otia quaerunt:
Scribenti deerant haec tria, crede, mihi.

Occurrent insuper in hoc poëmate, Nomina quaedam, Latinae Poëseos et Gramatices regulis non accomodata: ea, nolim, errori aut inadvertentiae meae imputes. Genus enim et quantitatem ipsorum juxta vernaculam expressi. Hinc urbium saepè masculina, fluminum verò foeminina epitheta, et Vocalem ante plures

uicem remeauit amor, sic Roma tacenti
104   Protulit inclusum per tristia uerba dolorem:
105  105 „O Spes Christiadum, quae famae exempla Latinae
106   „Et ueterem heroa complecteris indole Romam,
107   „Quid resides, trepido nunquam opportunior Orbi,

parenti Erdoedio successit, jam antea et quam personalis baro comesque factus. Ex uxore hac Klobusiczkiana habet filium aeque Antonium. Mortua illa, dispensatione pontificis 16 mille florenis empta, viduam Forgacsianam, demortuae conjugis sororem adeoque Klobusiczkianam, ob divitias ejus et latinae lingvae peritiam uxorem accepit, pervenitque ad regni baronatum, uti notatum superius. In tantis prosperitatibus hoc ei accidit miserum, quod maxime spei filium jamque camerarium repente coecum factum viderit. Ad curam ejus expendit multa; parumque per curam obtinuit luminis. Factus

depositorio his uterentur, at re decisioni Majestatis substrata, non observavi, quid sit resolutum. (Promotio Nicolai Skerlecz.) Nicolaus igitur Skerlecz vir egregie cultus, lingvarumque latinae, croaticae, germanicae, hungaricae, gallicae, italicae gnarus, atque vi intellectus defunctum fratrem suum superans, ac erga litteras non dimittens, sed augens animos, egregiorum quoque conscriptor, ut juris quaestionum, item juris publici regni hujus historiam, jure merito in protonotarium

instructi sint, intelligi probe possunt, neque tamen praeclare conscriptae historiae laude carent. Nemo Aristotelem, nemo Platonem non inter summos egregie dicendi magistros collocat, tametsi a doctissimis tantummodo legantur. Ipse latinae eloquentiae parens Cicero non minorem opinor propterea sibi laudem comparavit in iis, quae de philosophia eximie scripsit, quia a paucioribus cognoscuntur. Sed discedamus a philosophis, ad poetas veniamus. Ipsum illud insolens

52(51) Arcadia dicitur celeberrima academia Romae ad poesim potissimum exercendam instituta circa initium hujusce saeculi, quae ab ipsa prima origine plurimum statim inclaruit. Extant autem jam multa ejus Academiae volumina typis impressa tam Italicae, quam Latinae poeseos plena. Est autem ibi perpetua quaedam allegoria, qua nomen pastorum Arcadiae accipiunt academici et campum, quem excolant. Ac in ipsis poematis saepe ad id alluditur. Ipse locus, in quo convenitur, appellatur Italice il bosco parrasio. Insigne Academiae est fistula, praeses

5 Hic jam patet, cur dicatur penumbra, nimirum pene umbra, quo ipsam nomine nominavi etiam in carmine, cum utrumque sit Latinum verbum. Adhuc tamen diverso semper caractere imprimendum curavi ob conjunctionem earum vocum alienam ab ingenio Latinae linguae potissimum in quibusdam casibus, in quibus mihi adhibenda fuit. Ipsa penumbra eo est obscurior, quo propior umbrae, quia eo minor inde videri potest pars solaris disci. Ubi tamen eo jam deventum est, unde dimidium cernitur disci ipsius, jam lux est fere ita clara ut in luce

sunt ante hosce duos annos Annae sororis adhuc viventis Illyrica carmina Venetiis, quae itidem satis bene excepta sunt a nostrae linguae cultoribus. Ac inter poemata P. Caroli Rotii, Societatis nostrae scriptoris sane non vulgaris, impressa Patavii nitidissimis Comini typis habentur binae Latinae elegiae P. Bartholomei Boscovichii, mei et natura fratris et religioso instituto socii, adhuc superstitis, recusae iterum alibi et habitae inter elegantissima recentiorum scriptorum monumenta. Usque adeo humaniores litteras Ragusini et excoluerunt semper et adhuc excolunt cum

vestro. Toto nam gurgite tybris
3.1.6  Dum vocat Hippolyten, dum laeto murmure colles
3.1.7  Romulei, laudesque sonant et nomen Abundi,
3.1.8  Quem generum venetaeque omnes omnesque latinae
3.1.9  Optavere sibi matres, an pectore vota
3.1.10  Solus clausa tegam, nec quid mea carmina possint
3.1.11  Experiar, nec dona feram parnassa sponsis?

altera est eorum, qui verbum e verbo convertunt, singulas voces religiose, atque adeo superstitiose adnumerant, nihil eo, quo positum est loco, mutare audent, qui denique, sola, quam unam in ore habent, atque assidue depraedicant, fidei ratione contenti, omne praeterea ornamentum, omnem Latinae linguae concinnitatem, omnem aptae verborum collocationis venustatem aspernantur. Hi, si eos vertant scriptores, qui rerum, non verborum, gratia expetuntur, possunt profecto non solum ferri, sed etiam probari, et consequi primum hanc laudem, ut ejus linguae, ex qua verterint, periti, ejus,

de ira Junonis, huic Achillis irae quam simillima:
Junonis gravis ira et inexsaturabile pectus. Irae videlicet magnitudinem, quae propter Latinae linguae egestatem uno verbo exprimi non poterat, pluribus verbis expressit. Vides igitur, me in primo Homeri versu, atque adeo in prima voce, nequaquam nimis liberum, sed fortasse nimis anxium fuisse. Eundem hunc versum Helius Eobanus Hessus ita convertit, ut mihi videatur, quasi dedita

ex doctrina veterum grammaticorum; atque affirmat, quod res est, a verbo μαίνεσθαι non μῆνιν, sed μανίαν derivari. deinde, quaecunque esset hujus vocabuli origo, Latinae linguae rationem haberi oportebat, neque in re, de qua esset agendum, proponenda, eam vocem adhiberi, quae si proprie diceretur, falsa esset; si non proprie, ambigua et perobscura. Satis, ut arbitror, ostendi Eobanum ea libertate, quae poëtae interpretanti conceditur, licenter abusum esse

Mea haec si conferas cum Tullianis, majore illum, ut par est, fiducia scribere animadvertes: at genus, quo utimur, esse idem; idem utrique propositum esse, ut Homerum videlicet sui quam simillimum repraesentet, utrunque, id ut efficiat sententias easdem servare, verba, eadem vi, atque pondere, ad Latinae linguae consuetudinem sic aptare, ut satisfacere possint lectori non fatuo, illa expendenti potius, quam numeranti. Satis multa mihi videor dixisse, cur hoc genus interpretandi, quo me judicavi uti oportere, optimum debeat

sed initio videndum fuit, quid pollicerer; nunc, re promissa, fides aliquo modo liberanda est. Hoc ut paucis transigam, nec diu consistam in eo sermone, in quem veni oppido non libenter, sic equidem statuo: facultatem, qua de agimus, tribus rebus definiri; utriusque linguae, Graecae ac Latinae, et poëtici artificii scientia: haec quanta sint in interprete, tantam esse interpretandi optimo illo genere facultatem. Jam de me ipse quid dicam? hoc primum, quod mihi videor sine ullius offensione posse dicere: me in illis, quae posui, quid possim nescire; scire hoc unum, ut possem

me, non tam de mea laude, quam de operis perfectione, ac de communi utilitate cogitantem, optare profiteor, ut post me existat aliquis, qui, meis hisce minime contentus, scribat ipse multo meliora, quae possint homines Latinae linguae studiosi non modo ferre, sed etiam admirari. Equidem arbitrabor, me laboris mei fructum cepisse non poenitendum, si multorum studia commovero, meoque exemplo, aut heic Romae, aut uspiam terrarum, excitaro aliquem interpretem tanta facultate, quantam rei magnitudo requirit, qui

totque verborum et sententiarum luminibus ornatam, ut Graecum Epicorum principem Virgilianis coloribus egregie depictum, exactissimeque expressum intueri mihi visus fuerim. Nam, quod ad interpretationem attinet, ea quidem fidelis est in primis, et Graeco textui penitus adherens, nisi quando latinae linguae genius sententias aliquot redundantes contrahere, aut in verbis compositis epithetisque exprimendis quodam quasi temperamento uti suaserit. Constat enim, latinas Musas Graecis multo severiores pleraque respuere, venusta illa quidem apud Graecos atque elegantia, sed quae frigidum

fuere, ut omnes de publicis negotiis expeditiones non tantum e Comitatibus, sed ex ipsis etiam Civitatibus Latino Idiomate expeditas fuisse, omnia ejus temporis, quae exstant, monumenta abunde testentur, quod si unica adoptatae per Hungaros, in Publicis, Linguae Latinae causa, defectus Litterarum, et Linguae Hungaricae Imperfectio fuissent, certe intra 400 ferme qui inde a Sigismundo effluxerunt annos, cessante causa, cessasset etiam effectus, et Lingua Hungarica jam dudum in Expeditionibus Publicis introducta fuisset.

Nimirum qui Hungarorum, dum Panonias occuparunt, Numerum altissime provehunt, eum in Tercentis Millibus defigunt; qui numerum hunc cum tam vasto, quod occuparunt, Regno contenderit, facile profecto comperiet, genuinam adoptatae Linguae Latinae causam in hoc ipso cubare. Multiplicationem enim gentis Hungarae sub Ducibus continuae ferme, quas in Germaniae, Galliae et Italiae Provincias suscepere expeditiones; sub primis vero Regibus,

auspice Hungariae reapplicandae provinciae sensus erit. Idem nunc Dalmatiae, Croatiae, et Sclavoniae: nimirum linguam Latinam in Hungaria esse Constitutionalem: Regna haec sub securitate conservandi communis hujus Idiomatis cum Hungaria coaluisse; linguae Latinae in publicis usum sine unanimi omnium Hungariae Comitatuum, et Civitatum consensu, qui nunc certe non adest, ne quidem in quaestionem vocari posse. Quod si autem Hungarica Lingua in ipsa Hungaria, jam ita diffunderetur, ut reipsa omnes Comitatus et

in quaestionem vocari posse. Quod si autem Hungarica Lingua in ipsa Hungaria, jam ita diffunderetur, ut reipsa omnes Comitatus et Civitates Hungariae in ejus introductionem consentirent, tum etiam id non nisi accedente adnexarum provinciarum assensu perferri posse. Petunt proinde Nuncii praefatorum Regnorum usum Linguae Latinae in publicis porro etiam retineri, secus se ex parte Principalium suorum ea qua optima fieri forma intercessuros declarant.

autem atque affirmari nonnisi a suis, atque a christianis debet, Davidem, ut patet, intelligo, cujus iste noster psalmos omnes sic reddidit, ut religiose servata idearum pene dicam identitate ac serie, indolem tamen illam latinae linguae, quae in veteribus poetis nos ad eorum admirationem rapit, admussim expresserit. Maximus est etiam antiquitatis patriae cultor atque amator, ad cujus historiam denuo condendam atque supplendam, a quocumque cui

decretisque reliquis addi valeat. 2. 1 In publicis negotiis, ac proinde etiam in dicasteriis quibuslibet, alius quam Hungaricae vel Latinae linguae usus lege constituta prohibeatur; liberum sit tamen illis, qui legalium linguarum idioma non callent, tum, cum pro se ipsos perorant, quocunque idiomate conscriptos libellos exhibere. 3.

quod nobiles pro praetoriano regum milite habiti fuerint; praetorianam autem cohortem sub ipsis imperatoribus Romanis partem aulae Caesareae effecisse constat. 14 Itaque hoc esse videtur quod ignari proprietatis linguae Latinae veterum diplomatum compillatores per clausulas illas exprimere voluerint. § 40 Nobiles non tantum utile dominium, sed etiam proprietatem collatarum sibi terrarum habuerunt.

illa natura sua distincta est a lege. Et ideo ipsa etiam hoc expressio: lex consuetudinaria impropria est, quia duo natura sua distincta obiecta confundit. Si concipiens statutorium illud proprietatem linguae Latinae novisset, clausulam illam ita expresisset: Antiqua vero, et approbata Regni nostri consuetudine, quae vi legis pollet, id secum ferente etc.

certum florentium artium et scientiarum. 2 Lingua alia est matrix, ex qua nempe originem sumunt aliae linguae, quae filiales dicuntur; affines linguae sunt quae ex eadem matre deductae sunt; sic Gallica, Hispanica, Italica sunt linguae affines, quia eiusdem matris Latinae sunt filiae. 8.1 Multum interest etiam numerum civium scire et impopulationem civitatum; verum quidem est quod in nulla civitate deprehendatur omnium possibilium maxima impopulatio; interim maior impopulatio erit signum

e schola Ernesti. Huic paucos omnino doctrina, vix unum aliquem eloquentia parem habuit aetate nostra Germania. Schellerus autem homo impense doctus, ut ait Gellius, ad interiorem Latinae linguae cognitionem, auctorumque veterum intelligentiam multa attulit, quae mihi pueros instituenti usui fuisse, gratus agnosco. Ejus dictionarium quamvis in Graeculorum voculas incidit (vid. Eph: Litter: Helmst) haud

gaudet cui comes ire chorus. 61. Ad Sanctum Camillum de Lellis olim in Lycaeo Collegii Romani auditore
1.61.1  Qui linguae heic, Leli, coepisti elementa Latinae
1.61.2   Discere septenas natus Olympiadas;
1.61.3  Nec puduit teneramque inter considere turbam,
1.61.4   Jussaque cum pueris reddere pensa virum;

ex Italicis Julii Caesaris Cordarae.
4.6.1  Ne coma Rotgeri, Tusco quam carmine laudat
4.6.2  Julius, in sola clareat Ausonia,
4.6.3  Sed, linguae quacumque patent regna ampla Latinae,
4.6.4   Cantetur gentes nota per innumeras,
4.6.5  Haec verti. At quisnam ingenuos aequare lepores,
4.6.6   Nativas Juli quis valeat veneres,

In malum scriptorem.
5.278.1  Cur tua non placeant, quaeris, mihi scripta, Menisce?
5.278.2   Nimirum hoc, veterum quod mihi scripta placent.
5.278.3  Adsuetus frugi Grajae, frugique Latinae
5.278.4   Haud possum pappos ferre, Menisce, tuos.
5.278.5  Mirari et strepitus fatuos et inania verba,
5.278.6   Et perterricrepos, at sine mente sonos.

530. [529.] De se et Postumo.
5.530.1  Obscurus tibi sum, nec possum clarior esse,
5.530.2   Primas ni discas, Postume, litterulas,
5.530.3  Et linguae noris leges et verba Latinae.
5.530.4   Haec si perdisces, Postume, clarus ero.
5.530.5  Sin perges foede nescire, haud lux mihi deerit,
5.530.6   Sed tibi, queis lucem pervideas, oculi.

aeger
5.711.2   Audivi tantum nomen et interii. 712. [710.] In criticum imperitum.
5.712.1  Affectas, credo, qui linguae regna Latinae,
5.712.2   Haec tibi jam quisnam deferat immerito,
5.712.3  Cum dicis "servare pedes" minus esse Latinum,
5.712.4   Quam "servare caput", remve, domumve, aliud

Rem vidi nullam; verbis ex omnibus illud
5.865.4   Postremum "Dixi" mirifice placuit. 866. [860.] In Varum Latinae linguae expertem et imperitum. Krša
5.866.1  Obscurum dicit me Varus, Tuscula rura
5.866.2   Dicturus, dixi quod "Juga Telegoni",

praesidium cum nacta est, cumque tueri
15.58  Vindice se tanto, jactari et gaudet alumno.
15.59  Quorsum haec tam longo repetita a tempore, dices?
15.60  Nimirum ut mirere, in tantum evecta Latinae
15.61  Vis linguae cum sit culmen, cur rursus eamdem
15.62  Maxima pars quorumdam hominum, queis non leve Pallas
15.63  Addidit ingenii munus, fastidit et odit?

omne diligentissime notavit Junius. Romae familialiter usus est concive suo Benedicto Stayo summo illo viro, qui Lucretio fere par Cartesii et Newtoni philosophiam Latinis versibus nobilitavit. Neapoli vero quamdiu fuit, adibat Stavinum Zamagna, ipsum etiam Ragusinum, Latinae poeseos Graecarumque literarum scientissimum. Domum reversus geometriae et physicae operam navavit doctore Eugenio Basilio e Dominicana familia, qui apud gentem sua non parva florebat doctrinae et probitatis laude. Aetatis agens annum secundum supra vigesimum

fines »Quos ultra citraque nequit consistere rectum« optimo sane consilio Horatium Juvenali duxit anteponendum. Duo potissimum incommoda, ubi primum se operi acinxit, Restium perturbabant, argumentorum scilicet delectus et Latinae elocutionis ratio. Noverat enim ipse, quam dedeceret coctam jam crambem recoquere, et res alienas alienis servili more coloribus adumbrare. Ex duplici itaque fonte res dicendas hauriri posse arbitratus est, ex hodiernis nimirum moribus, qui, ut alibi, sic etiam

slavici, dein Celto-Gallos, a quibus latini, ac demum Celto-Germanos, a quibus teutonici populi suam trahunt originem, abivisse, per celeberrimos in Historia et Philologia viros evictum est. — Vid. Jelenski S: Lexicon symphonum, quo quatuor linguarum Europae, graecae, latinae, germanicae et slavicae concordantia consonantiaque indicatur. Basil. 1539. — Šafarik: Über die Abkunft der Slawen, p. 55. et seqq. — Conf. Kreljanović: Memorie per la storia della Dalmazia. Zara. 1809. — A. Muray: History of the europ. languages. Edinb. 1823. —

sub impervia aliis connationalibus veste forsan celare intenderet, ne elegantem amatae formam eximiamque ejus venustatem illi quoque admirari, unaque insignia ac immortali lauro dignissima Rhacusanorum merita in aeternam eorum gloriam per orbem divulgare possint! — Ceterum defectus cujuscunque latinae typographiae quod signatas "č, ć, š, ž, ě" facile et exiguo pretio suppleri potest. Ex literis praeclari patriotae nostri venerabilis quippe P. Franković, Guardiani in ejate Franciscanorum claustro mihi innotuit, illum versiones Higgianas Virgilii et Horatii

leges sub incude sunt, a Rege nostro augustissimo petamus, ut postulatis dietalibus respectu ad nos transplantandae linguae magjaricae assensum suum denegare, nosque penes diploma Anni 1808. ultro permittere. In quantum autem dicasterium dirigens se cognitione linguae latinae exuisset, nobis ab exemplo divae Theresiae proprium Consilium tanto a fortiori concedere dignetur, cum nos sufficientes nostros fundos publicos per Consilium Locumtenentiale citra utile, et notitiam nostram manipulatos habeamus. Denique demisse opinarer, ut

renovata partim funditus mutata. Multae novae scholae et quaedam novae Universitates ortae sunt, aliquot vetera gymnasia classica sunt clausa, nonnulla nova aperta, sed ita tamen, ut omnium numerus minor esset quam ante bellum. Praeterea in gymnasio quod dicitur communi biennium tantum linguae Latinae consecratur, quo fit, ut litteris non solum Latinis sed etiam omnino classicis in singulos annos minus studeatur. Cuius rei causas si quaerere velis, duas forsitan invenias, quae adulescentium animos maxime ad hoc studiorum genere deterreant: unam celerrimum

continentur, eae nihilominus in Universitatibus strenue coluntur, ut ex ephemeride semestrali "Živa antika" (id est "Antiquitas viva"), quae Scupis iam sedecim annos editur, iudicari potest. Hoc rerum statu scientia linguae Latinae magis magisque singulis artibus atque disciplinis servire incipit: historiae, archeologiae, philosophiae, medicinae, iurisprudentiae etc. Quid mirum, si in aetate technica viventes studia antiquitatis e scholarum scamnis paulatim recedere videmus atque magis

saeculis in consuetudinem venit. Non neglecta lingua vernacula (quam semper quovis sacrificiorum genere defendere parati erant) Croatae altiorum coetuum linguam Latinam tamquam alterum sermonem patrium adamaverunt et apud se civitate donaverunt. Caeterum cognitio linguae Latinae maioribus nostris utilissima erat, quia ei tantum, qui Latine sciebat, aditus ad liberalia studia aperiebatur viaque ad exteras quascunque terras patebat. Quamque brevi toti nationi Croaticae ter quaterve saeculis diuturna et gravissima bella cum

totius Europae nunc quoque decori sunt. Scriptores Croatici, qui sermone Latino scripserunt, nullum genus scribendi a se alienum putabant. Eorum id genus opera tam multa sunt, ut a quodam nostro viro docto vetustiores Croatarum litterae optimo iure bilingues, i.e. Croaticae et Latinae dictae sint. Si in hac Croatarum elegantissima Latinitate scribentium multitudine quaeras, cuinam palma danda sit, auctoribus, qui saeculo XVIII primisque triginta annis saeculi XIX floruerunt et quorum plerique Ragusii nati sunt, illam prae ceteris deberi invenias. Hi enim

atque patriae suae parum profuisse, dolenti animo commemorem. Verumtamen cum plurimi eorum acerrimi ingenii essent litterisque ac studiis impigram operam navarent, tantam apud exteras nationes famam sibi conciliaverunt, ut patriae suae gloriam non parum auxerint. Inter hos nostros linguae Latinae cultores multi ardentissimo patriae amore enituerunt. Testantur id verba Nicolai Modrussiensis, assertoris liturgiae glagoliticae, Georgii Sisgorei, Marci Maruli Spalatensis, Simonis Begnii ceterorumque oratorum populi Croatici, qui apud aulas Europaeas auxilium contra immanissimum

(Zbornik Zagrebačke klasične gimnazije. Zagreb, 1957., str. 85.). Haec idcirco silentio praetermittenda non censui, quod sunt quidam exteri viri, litteris et rebus politicis dediti, qui singulare studium linguae Latinae apud maiores nostros perverse interpretari non desinunt. Memoratu dignum est Croatas in politicis et diaetalibus negotiis sermone Latino diutius quam omnes alios Europae populos usos esse, nempe usque ad diem 23. Octobris 1847. Is enim sermo in nationali

Bibliographia locorum inventorum

Andreis, Matej (c. 1500) [1502]: Epithalamium in nuptias Vladislai Pannoniarum ac Boemiae regis et Annae Candaliae reginae, versio electronica, 451 versus, verborum 3143, ed. Ladislaus Juhasz [genus: poesis - epithalamium] [numerus verborum] [andreis-m-epith.xml].

Marulic, Marko (1450-1524) [1503]: In epigrammata priscorum commentarius, Verborum 25316, ed. Bratislav Lucin [genus: prosa oratio - commentarius] [numerus verborum] [marul-mar-in-epigr.xml].

Brodaric, Stjepan (1490-1539) [1505]: Epistulae, versio electronica., Verborum 166, ed. Petrus Kasza [genus: prosa oratio - epistula] [numerus verborum] [brodaric-s-epistulae.xml].

Crijevic Tuberon, Ludovik (1458-1527) [1522]: Commentarii de temporibus suis, versio electronica, Verborum 118743; librorum 11, capitum 165, ed. Vladimir Rezar [genus: prosa oratio - historia] [numerus verborum] [tubero-comm.xml].

Petrovic, Nikola (1486-01-15 – 1568-04-16) [1538]: Oratio salutatoria ad Rhagusinum senatum cum primum se ad illorum Vrbem contulit, versio electronica, 984 verborum, ed. Neven Jovanovic [genus: prosa - oratio] [numerus verborum] [petrov-n-or-rhag.xml].

Dudic, AndrijaDionysius Halicarnassensis (1533-1589) [1560]: De Thucydidis historia iudicium... A. Duditio interprete, Verborum 18906, ed. Petra Sostaric [genus: prosa - epistula; prosa - versio] [numerus verborum] [dudic-a-thucydid.xml].

Vlacic Ilirik, Matija (1520-1575) [1581]: Clavis scripturae sacrae, pars prima, versio electronica, 600000 verborum, ed. Neven Jovanovic [genus: prosa - tractatus; prosa - vocabularium; poesis - elegia; poesis - epigramma] [numerus verborum] [flacius-m-clavis-1.xml].

Vlacic Ilirik, Matija (1520-1575) [1581]: Clavis scripturae sacrae, pars secunda, versio electronica, 600000 verborum, ed. Neven Jovanovic [genus: prosa - tractatus; prosa - vocabularium; poesis - elegia; poesis - epigramma] [numerus verborum] [flacius-m-clavis-2.xml].

Pir, Didak (1517 – 1599) [1596]: Cato minor, sive disticha moralia, versio electronica, versus 5366, verborum 40443, ed. Neven Jovanovic [genus: poesis - carmen; poesis - elegia; poesis - epigramma; poesis - ode] [numerus verborum] [didacus-p-cato.xml].

Kitonic, Ivan (1561-1619) [1619]: Directio Methodica processus iudiciarii iuris consuetudinarii Inclyti Regni Hungariae, versio electronica, 154 versus, verborum 69145; 12 epigrammata, 12 capita, ed. Neven Jovanovic [genus: prosa oratio - tractatus] [numerus verborum] [kiton-i-dir-meth.xml].

Gradic, Stjepan (1613. — 1683.) [1670]: De vita, ingenio, et studiis Junii Palmottae, versio electronica, 3196 verborum, ed. Neven Jovanovic [genus: prosa - vita] [numerus verborum] [gradic-s-palmottae-vita.xml].

Belostenec, IvanGlavinic, SebastijanAnonymus (1593./1594. - 1675) [1675]: Gazophylacii dedicatio et prologus, versio electronica, 3558 verborum, 12 versus, ed. Damir Boras [genus: prosa - dedicatio; prosa - epistula; prosa - prologus; prosa - paratextus; poesis - epigramma] [numerus verborum] [belostenec-i-gazophylacium-ded.xml].

Vicic, Kajetan (?-ante 1700) [1686]: Thieneidos libri sex, versio electronica, 5415 versus, verborum 33672, ed. Gorana Stepanic [genus: poesis - epica] [numerus verborum] [vicic-k-thien.xml].

Ritter Vitezovic, Pavao (1652–1713) [1700, Zagreb]: Croatia rediviva, versio electronica, 68 versus, verborum 7054, ed. Zrinka Blazevic [genus: prosa oratio - historia; poesis - elegia] [numerus verborum] [vitezov-ritter-p-croatia.xml].

Vicic, Kajetan (?-ante 1700) [1700]: Jesseidos libri XII, editio electronica, 13523 versus, verborum 84448, ed. Gorana Stepanic [genus: poesis - epica] [numerus verborum] [vicic-k-jess.xml].

Durdevic, Ignjat (1675-1737) [1700]: Poetici lusus varii, versio electronica, versus 5453, verborum 35062, ed. Veljko Gortan [genus: poesis - epigramma; poesis - elegiacum; poesis - ode; poesis - sonetto; poesis - idyllium; poesis - metamorphosis; poesis - paraphrasis] [numerus verborum] [djurdjev-i-poe.xml].

Ritter Vitezovic, Pavao (1652–1713) [1703]: Plorantis Croatiae saecula duo, versio electronica, 2815 versus, verborum 19809 [genus: poesis - epica; poesis - elegia; paratextus prosaici] [numerus verborum] [vitezov-ritter-p-plorantis.xml].

Durdevic, Ignjat (1675-1737) [1717]: Eugenii a Sabaudia... epinicium, versio electronica, versus 984, verborum 8618, ed. Duro Korbler [genus: poesis - epica; paratextus prosaici] [numerus verborum] [djurdjev-i-epinicium.xml].

Krcelic, Baltazar Adam (1715-1778) [1748, Zagreb]: Annuae 1748-1767,versio electronica, Verborum 244601, ed. Tadija Smiciklas [genus: prosa oratio - historia] [numerus verborum] [krcelic-b-ann.xml].

Stay, Benedikt (1714-1801) [1755, Rim]: Philosophiae recentioris versibus traditae, versio electronica, 24209 versus (24170 epici), verborum 184044, ed. Neven Jovanovic [genus: poesis - epica; poesis - epigramma; prosa oratio - dialogus] [numerus verborum] [stay-b-phil-rec.xml].

Boskovic, Ruder (1711-1787) [1761]: De solis ac lunae defectibus, versio electronica, 5828 versus, 91294 verborum, ed. Branimir Glavicic [genus: poesis - epica; poesis - epistula; paratextus prosaici - commenta] [numerus verborum] [boskovic-r-dsld.xml].

Zamanja, BernardKunic, Rajmund (1735-1820; 1719-1794) [1768]: Navis aeria et elegiarum monobiblos, versio electronica, 3251 versus, verborum 26001; carmen epicum, hendecasyllabum 1, elegiae 10, idyllia 4, ed. Neven Jovanovic [genus: poesis - epica; poesis - elegia; poesis - idyllium; poesis - epigramma] [numerus verborum] [zamagna-b-navis.xml].

Kunic, Rajmund (1719-1794) [1776]: Оperis ratio (Ilias Latinis versibus expressa), versio electronica, 218 versus, verborum 7485, ed. Petra Sostaric [genus: prosa - epistula; prosa - praefatio; prosa - dedicatio; paratextus] [numerus verborum] [kunic-r-ilias-operis.xml].

Anonymus (1790) [1790]: Declaratio ex parte nunciorum Regni Croatiae, quoad inducendam Hungaricam linguam, versio electronica., 1839 verborum, ed. Franjo Fancev [genus: prosa - acta] [numerus verborum] [nn-declaratio-1790.xml].

Sorkocevic, MihoMalinius Sandecensis, GasparusAsirelli, PierfilippoFortis, AlbertoMarullo, Michelle (1739-1796) [1790]: De illustribus familiis quae hodie Rhacusae exstant, versio electronica, 121 versus, verborum 3295, ed. Miho Sorkocevic 1739-1796 [genus: poesis - carmen; poesis - elegia; poesis - epigramma; prosa - tractatus; prosa - notae] [numerus verborum] [sorkocevic-m-fam.xml].

Skrlec Lomnicki, Nikola (1729-1799) [1790]: Operum omnium tomus III, versio electronica, Verborum 71764, ed. Neven Jovanovic [genus: prosa oratio - tractatus] [numerus verborum] [skrl-3.xml].

Skrlec Lomnicki, Nikola (1729-1799) [1791]: Quindecim epistulae ad Martinum Georgium Kovachich, editio electronica, Verborum 12898, epistulae 15, ed. Neven Jovanovic [genus: prosa oratio - epistula] [numerus verborum] [skrl-epist-kov.xml].

Baric, Adam Adalbert (1742-1813) [1792]: Statistica Europae, versio electronica, Verborum 91598, ed. Neven Jovanovic [genus: prosa oratio - tractatus] [numerus verborum] [baric-a-stat.xml].

Baricevic, Adam Alojzije (1756-1806) [1793]: Epistulae XVI invicem scriptae, versio electronica, Verborum 7902, ed. Luka Vukusic [genus: prosa oratio - epistula] [numerus verborum] [baricev-aa-epist-penzel.xml].

Kunic, Rajmund (1719-1794) [1794]: Epigrammata, versio electronica, 20870 versus, verborum 170058, ed. Irena Braticevic [genus: poesis - epigramma] [numerus verborum] [kunic-r-epigr.xml].

Zamanja, Bernard (1735-1820) [1795]: Epistolae scriptae an. 1795. et 1796, versio electronica, 1960 versus, verborum 13466, ed. Neven Jovanovic [genus: poesis - epistula] [numerus verborum] [zamagna-b-epist.xml].

Rastic, DzonoAppendini, Franjo MarijaZamanja, MarijaZamanja, BernardFeric, DuroAppendini, Urban (1755-1814; 1768-1837) [1816]: Carmina, versio electronica, Versus 6583, verborum 46647, ed. Neven Jovanovic [genus: poesis - satura; poesis - elegia; poesis - epistula; poesis - carmen] [numerus verborum] [rastic-dz-c.xml].

Mazuranic, Ivan (1814-1890) [1837, Zagreb]: Honoribus Magnifici Domini Antonii Kukuljevic , versio electronica., versus 315; Verborum 3140, ed. Vladimir Mazuranic [genus: poesis - carmen; prosa oratio - commentarii] [numerus verborum] [mazuranic-i-kukuljevic.xml].

Mazuranic, Antun (1805-1888) [1838, Zagreb]: Epistula ad A. Kaznacic, versio electronica., Verborum 1113, ed. Milivoj Srepel [genus: prosa oratio - epistula] [numerus verborum] [mazuranic-a-epist.xml].

Draskovic, Janko (1770-1856) [1839, Zagreb]: Oratio apud comitatum Zagrabiensem, versio electronica., Verborum 252, ed. Milivoj Srepel [genus: prosa oratio - oratio] [numerus verborum] [draskovic-j-or.xml].

Kravar, Miroslav (1914-1999) [1966, Roma]: Oratio in conventu Latinis litteris linguaeque fovendis, versio electronica, 712 verborum [genus: prosa - oratio] [numerus verborum] [kravar-m-oratio.xml].

Juric, Sime (1915-2004) [1971, Zagreb]: Praefatio in Iugoslaviae scriptores Latinos recentioris aetatis, versio electronica, 1646 verborum [genus: prosa - praefatio] [numerus verborum] [juric-s-praefatio.xml].

Preme hic ut KWIC videas