Croatiae auctores Latini: inventa |
domum | quaere alia! | qui sumus? | index auctorum | schola et auxilia | scribe nobis, si corrigenda inveneris! |
Si vis in lexico quaerere, verbum elige et clavem 'd' in claviatura preme. Bibliographic criteria: none (Omnes textus textus) Search criteria: ioannes Quod quaesisti inventum est in 594 locis.
1 2 3 4 5 6 Omnes locos inventos monstra (Paululum expectandum est dum data mittantur)
Loci 1-594:1. Pavlovic, Pavao. Memoriale, versio electronica [page 8 | Paragraph | SubSect | Section] et capita eorum fuerunt amputata in platea Iadrae et corpora ipsorum, separata a capitibus, ibi steterunt per totam diem usque ad vesperas.
2. Pavlovic, Pavao. Memoriale, versio electronica [page 10 | Paragraph | SubSect | Section] Die 22. mensis februarii dominus episcopus sagrabiensis et comes Thomasius, frater domini prioris et bani, iter arripuerunt versus Apuliam, cum quibus ivit dominus Paulus de Georgiis et certi alii nobiles de Iadra et cras die sequenti recessit versus Chroatiam dominus Ioannes banus.
3. Pavlovic, Pavao. Memoriale, versio electronica [page 13 | Paragraph | SubSect | Section] in Dalmatia, ac etiam vicarius comitis nostri, scilicet domini comitis palatini regni Ungariae. Idem dominus episcopus recessit die 25. augusti de sero, anno proximo sequenti.
mercurii 15. mensis decembris
5. Pavlovic, Pavao. Memoriale, versio electronica [page 14 | Paragraph | SubSect | Section] et cum ser Ioanne de Grisogonis, qui ser Ioannes
6. Pavlovic, Pavao. Memoriale, versio electronica [page 16 | Paragraph | SubSect | Section] quo venerat novum Iadram die
7. Pavlovic, Pavao. Memoriale, versio electronica [page 16 | Paragraph | SubSect | Section] Iadrae una cum domino Tibaldo de Nassis et ser Thomasio de Petrizo.
8. Pavlovic, Pavao. Memoriale, versio electronica [page 18 | Paragraph | SubSect | Section] veneris 10. mensis octobris applicuit Iadram dominus Antonius Cicchi de Arimino, iudex ad civilia Iadrae deputatus.
9. Pavlovic, Pavao. Memoriale, versio electronica [Paragraph | SubSect | Section] canonica Sanctae Anastasiae.
1395
10. Pavlovic, Pavao. Memoriale, versio electronica [page 21 | Paragraph | SubSect | Section]
11. Pavlovic, Pavao. Memoriale, versio electronica [page 21 | Paragraph | SubSect | Section] Sibenicensium et Nonensium et aliorum quamplurimorum ibi in ipsa prolatione sententiae existentium et eodem die recessimus a Nona et venimus Iadram.
12. Pavlovic, Pavao. Memoriale, versio electronica [page 21 | Paragraph | SubSect | Section] iam in primo crepusculo noctis, recessit galea nostra a portu, causa eundi ad partes orientales ad servitium domini nostri regis, in qua ivit dominus admiratus regius ser Philippus de Georgiis, dominus Raphael de Sorba pro ambasciatore nostro ad dictum dominum regem et ser Ioannes pro patrono dictae galeae cum commissione per nos supradictos sex eis data: quae galea fuit soluta pro tribus mensibus.
13. Pavlovic, Pavao. Memoriale, versio electronica [page 23 | Paragraph | SubSect | Section] mensis recessimus in ambasciatam et
ser Doyco
et uxore mea Grubula, coepit primo meam, deinde statim filiae meae Michlinae manum, in nomine Spiritus Sancti, contrahendi illud matrimonium inter praedictos ser Ioseph et dominam Michlinam.
cooperientes, quodque iam quarta die permiserunt suis inde extractum sepeliri in monumento eius. Consiliarii vero facti per eos sunt hi: Bernardus Clerius Perusinus, filius eius, Bartholomaeus etiam nepos eius, Marcus Crisani, Crisan filius dicti Marci Crisani, Nicolaus et Marinus filii Bercich, Ioannes Ioannis de Bononia, Mladinus recevo de Tragurio, Dominicus Mlinich, Daniel Barbanus et filius eiusdem Danielis, Petrulus Satnich, Franciscus et Nicolaus eiusdem Petruli nepotes, duo Natalichi, Dominicus Prodanicus Bergomensis, Dominicus filius Marci Barberii, Laurentius Cyma,
regiae maiestati, etiam si veniret in persona, requirentes ab ipso domino nostro rege, quod, si sic fieret, nos facturi sumus.
mensis iunii, existente rectore me Paulo cum ser Ioanne de Soppe et Mauro de Grisogonis, praedicta creatio revocata fuit per consilium secretum, in quo fuerunt consiliarii undecim, videlicet domini Georgius de Georgiis, ser Benedictus de Gallo, ser Andreas Nicolai de Grisogonis, ser Ioannes de Victor, ser Cosa de Begna, ser Crescius Raynorii, ser Bartolomeus de Milano, ser Gregorius de Nassis, ser Georgius de Rosa, ser Simon de Detrico et ser Simon de Fanfogna.
in die resurrectionis Christi
ne deterius contigeret dicta occasione, cui dedi de pecunia mea, quando recessit, libras
ser Andreas Mazoy, ser Nicola Maricich et Iusca Petracchis, nobiles cives spalatenses, ac ser Stipe Petri Zegis, nobilis civis traguriensis, qui eodem die intraverunt cum multis equitibus Chroatorum, videlicet Cetinae, Clissii et aliis Dalmatis, videlicet Sibenicensibus, inter quos fuerunt ser Ioannes Miscich, ser Georgius Draganich et ser Stephanus Cicchini fuerunt per Spalatenses intrinsecos interfecti et similiter nonnuli Chroatorum, videlicet Cetinensium, quorum cadavera iacuerunt in platea dictae civitatis Spaleti per duos dies et ultra.
idem capitaneus cum circa 50 equis et tres galeae eius, iverunt sub castrum Lyube et cras die iovis habuit illud castrum et die veneris iam in crepusculo rediit Iadram.
et eodem die iam de sero, ipse dominus Lodovicus similiter applicuit.
et notarius
sabbati 26. mensis februarii exercitus noster per mare, munito castro Novigradi, recessit et ivit versus Scrissia et intromisso fero Scrissiae ac fortificato turribus,
venis.
330. EPITAPHIUM IOANNIS HUNYADI, MATTHIAE REGIS PATRIS
Phoenice tamen melius iacet Ilia tellus,
nunquam mihi mors odiosior! o mihi nunquam
DE TECTIS PER IOANNEM ARCHIEPISCOPUM STRIGONIENSEM INSTAURATIS
DE MUNITIONIBUS AB ARCHIEPISCOPO STRIGONIENSI CONSTRUCTIS
Interea haec gratam testentur carmina mentem,
grata puella, viro.
passim
intermistae leguntur.
Decemb. M.CCCC.LVI.
septimo.
quidem, inquit, cohortatis suis, Ilium profectus est.
Altissimus R. P. V. diu servet incolumem ac felicem! cui cupio esse quam commendatissimus.
R. P. V. diu servet incolumem ac felicem! cui cupio esse quam commendatissimus.
beneficio malim obligari quam R. P. V.
qui experientiae testimonium perhibere possunt. Ne singula percurrendo sim longior, semper gens nostra et principes nostri, huius sacratissimae Sedis auctoritatem longe plurimi fecerunt, et ad eius nutum, inter cetera, pacem pariter ac bellum temperarunt. Novissime illustris Gubernator noster Ioannes, cuius supra mentionem fecimus, cohortantibus et assistentibus legatis Apostolicis, quam saepe cum Turco dimicavit, ac tandem magno praelio victor, inter ipsa trophaea sua, triumphantem spiritum reddidit creatori. Parentis igitur sui et praedecessorum suorum regum sequens vestigia
ipsum
Jovanović
mulierum non surrexit maior Ioanne Baptista; qui autem minor est ex angelis,
maior est illo VII.
Apparuit autem illi angelus de cęlo confortans eum XXII.
IOANNES
Christi etc. XI.
An experimentum quęritis eius, qui in me loquitur Christus? XIII.
AD GALATAS: Qui operatus est Petro in apostolatum circumcisionis, operatus est et mihi
inter gentes. Iacobus et Cephas et Ioannes, qui uidebantur columnę esse, dextras dederunt
mihi et Barnabę societatis II.
et colles 193 .
Reliquię sunt apostoli et qui ex Iudeis per eos crediderunt 198 .
Nubes prophetę uel apostoli 199 .
Lucas, Matheus, Ioannes 204 .
Signa legem in discipulis meis 209 .
Beniamin lupus rapex 216 .
Apostoli per orbem prędicantes
constitui custodes 317 .
Lupus et agnus pascebuntur simul. Paulus et Ananias 327 .
Filii Zebedei. Banerehem, id est filii tonitrui 317 .
Ioannes Baptista in uentre sanctifitatus 333 .
Dabo uobis pastores iuxta cor meum 337 .
Et constitui super uos speculatores 342 .
Nebulę
Gabriel, Raphael, Michael 132 .
Ecce uir Gabriel. Quomodo uir, si angelus 133 .
Angelis commissę prouincię 136. 141 .
Ioannes dictus angelus, id est nuncius 153 .
Serui patris familias 158 .
Angeli in custodiam deputati 165 .
Principatus cęlestium
Pauli conuersio 73 .
Ioannes Euangelista 25 .
Montes Israel, Moyses, prophetę, apostoli 90 .
Petrus et Ioannes columnę 102 .
In omnem terram exiuit sonus eorum 107 .
Iacobus et Stephanus 108 .
Piscatores 119 .
Filii Zebedei, filii tonitrui, id est bariarehem, et non boanerges 123 .
Euangelistę 143 .
Thadeus ad Abagarum missus 151 .
Ioannes est Helias 153 .
Iudices 155 .
Apostoli dii. Petrus petra 162 .
Quod etiam Ioannes martyr 167 .
Ioannes est Helias 153 .
Iudices 155 .
Apostoli dii. Petrus petra 162 .
Quod etiam Ioannes martyr 167 .
Varia dona discipulorum 173 .
Simon, Andreas, Iacobus, Ioannes 184 .
Apostolicorum nominum interpretatio
Apostoli dii. Petrus petra 162 .
Quod etiam Ioannes martyr 167 .
Varia dona discipulorum 173 .
Simon, Andreas, Iacobus, Ioannes 184 .
Apostolicorum nominum interpretatio 184 .
Apostolus Hebraice, Latine missus. Quattuor apostolorum genera. Christus apostolus 191 .
195 .
Columnę Ecclesię 196 .
Cęphas Petrus 197 .
Apostoli philosophis pręlati 210 .
Ioannes Euangelista 217 .
Paulus dictus e Saulo 251 .
Viscera 253 .
De origine Pauli 254 .
409 .
Cęli 410 .
Vię, apostoli et prophetę 412 .
Apostoli sedes Dei 420 .
Ioannes Baptista lucerna 422 .
Nubes 425 .
Luminaria magna 425 .
Petrus negat 430 .
onus; deponentibus non cominunicandum 151 .
Bonę operationes cęlandę 178 .
Ioannis Baptistę conuersatio 181 .
Apostoli Iacobus, Ioannes, Matthęus. Christus 182 .
Apostoli sal terrę etc.
186 .
Iustitia mundi ad comparationem iustitię Dei non est iustitia
sine timore custoditur. Timorem
dico non quo poena formidatur, sed quo cauetur Domini offensio II.
Parate uiam Domini--- per conuersationem bonam. Rectas facite semitas eius--- non
deuiando a ueritate, ut in te sermo Dei absque offensa perambulet. Ioannes
Baptista in tantam opinionem meritis uirtutis ascendit, ut plerisque Christus putaretur
manibus suis benedixit eis. Et factum est, dum benediceret illis, recessit ab
eis. Instruit nos, ut quotiens recedimus, benedictionibus subditos Deo comendemus
XXIIII.
IOANNES
ex aqua et spiritu, non potest introire in regnum Dei. Quod baptisma non potest repeti.
Augustinus. Quomodo natiuitas spiritalis carnali comparetur. Figurę: Heliseus eduxit de
aqua, ferrum. Iudei mare Rubrum transierunt. Naaman Syrus in Iordane purgatus est. Erat
Ioannes baptizans in Ennon iuxta Salim, qui aquę multę erant illic
hic animę; illic operatio
angeli, hic Spiritus Sancti V.
Natatoria Syloe in qua cęcus uisum recepit signat baptisma per quod genus humanum a
natiuitate cęcum illuminatur IX.
Abiit iterum trans Iordanem, ubi erat Ioannes baptizans, et mansit illic, id est
transiit de Iudea ad baptizatos ex gentibus X.
Iam uos mundi estis propter sermonem, quem locutus sum uobis. Augustinus: Accedit
uerbum ad aquę elementum et fit sacramentum. Vnde ista tanta uis aquę, ut
in Christo Iesu, in morte ipsius baptizati sumus
VI.
AD CORINTHIOS I: Omnes nos in unum corpus baptizatis sumus, siue Iudei, siue gentiles
etc. XII.
ab eis sponsus IX.
Dimittere eos ieiunos nolo, ne deficiant in uia XV.
Hoc genus non eiicitur nisi per orationem et ieiunium. Ieiunium unguentum est quo
caput Domini ungitur XVII.
Venit Ioannes neque manducans neque bibens, Filius hominis manducans et bibens XI.
Ne solliciti sitis quid manducetis VI.
XXVII.
monumenta prophetarum etc. XI.
Hierusalem Hierusalem, quę occidis prophetas, et lapidas eos qui mittuntur ad te
XIII.
II.
Ipse enim Pater amat uos, quia uos me amastis, et credidistis quia a Deo exiui XVI.
Tunica inconsutilis desuper contexta caritatem signat indissolubilem et supereminentem
XVIII.
Prior Ioannes pręcurrit ad monumentum, sed Petrus prior introiuit XX.
Petrus tanquam feruentior cęteris interrogatur a Domino: Simon Ioannis, diligis me plus
his? Iterum et tertio interrogato ac confitenti cura pascendarum ouium demandatur XXI.
Christi diuinitas. Natum in Bethlem Magi adorant, aurum offerunt regi, thus Deo, myrrham
homini. Angelus ad Ioseph: Quod in ea natum est, de Spiritu Sancto est. Vocabis nomen eius
Iesum; ipse enim saluum faciet populum suum a peccatis eorum II. Ioannes: Qui autem post me
uenturus est, fortior me est. Baptizato Iesu cęli aperti sunt, Spiritus Sanctus in specie
columbę apparuit, uox Patris de cęlo audita est
Paralitico dimittit peccata V. Vt cognouit Iesus
cogitationes eorum V. Omnis turba quęrebat eum tangere, quia uirtus de illo
exibat et sanabat omnes VI. Suscitauit uiduę filium VII.
IOANNES
Vtrum Deus, quia facturus erat omnia, cuncta cognouit? Non 390 .
Deus in se ipsum respiciens nouit omnia 390 .
Plato Deum comparat soli. Ioannes: Videbimus Deum sicuti est 395 .
Deus principium, finis, species 396 .
Vnum super ens. Vnum bonum, pulchrum 396 .
Deus apud
Domus mea domus orationis est XIX.
Perdet colonos istos, et dabit uineam aliis XX.
In templo non extendistis manus in me XXII.
IOANNES
quia ipse esset redempturus Israel. O stulti, et
tardi corde ad credendum etc. XXIIII.
IOANNES
non possumus nostra uirtute, nisi ipse occurrens sua adiuuet gratia XV. Non sufficit humanum propositum absque diuino subsidio. Petrus enim, quamuis feruens esset, derelictus tamen a Deo supplantatus fuit ab hoste XXII.
IOANNES
Gloria. Contra uanam gloriam Chrisostomus
illuminat etc. Psalmus CXVIII 120.
De expositoribus
qui elucidant me 146.
Helias et Helyseus. Isaias, XII prophetę 151.
Isaias soluto sacco et discalciatis pedibus 155.
Ioannes Baptista: Ego uox clamantis in deserto 160.
Abraham: Quis suscitauit ab oriente iustum? 160.
Hieremias in utero sanctificatus 167.
Propheta qui habet somnium, narret somnium, et qui habet sermonem meum, loquatur
factus est sacerdos in ęternum secundum ordinem Melchisedech XIIII.
LVCAS
Iudicium Dei. Et uidebit omnis caro salutare Dei
XXIII. Iudei phariseus superbus. Gentiles publicanus humilis XVIII. Ciues autem eius oderant eum et miserunt legationem post illum dicentes: Nolumus hunc regnare super nos. Ob id iussu eius interfecti sunt ante eum XIX.
IOANNES
Iudieium Dei. Amen dico uobis, uidebitis cęlum apertum et angelos Dei ascendentes et descendentes supra Filium hominis I. Bis in Galileam accedens Iesus significat duos aduentus ipsius in mundum: primus pietatis aqua in uinum conuersa,
cępimus. In uerbo autem tuo laxabo rethe, id est in profundo sacrę Scripturę. Vnde tanta piscium copia hauritur, ut ambę nauiculę
fregit. Cum X milibus Lysiam superauit, qui habebat electorum VI milia, equitum V milia 218.
Eleazar, filius Saura, per mediam irrumpens aciem ac elephantem, super quo regem ferri credidit, subiens in uentre confodit belluęque casu pressus periit 219.
Ioannes in Gazara uiros, qui ad se perdendum uenerant, interfecit 224.
Medicus. Isaias posuit massam ficorum super ulcus Ezechię regis, et curatus est 68.
Thobias felle piscis liniuit patris cęci oculos et uisum ei
uos estis qui loquimini etc. X. Ex abundantia cordis os loquitur XII. Exiit qui seminat seminare semen bonum. Semina ceciderunt secus uiam, in petrosa in spinis, in terram bonam. Scriba doctus in regno cęlorum similis patrifamilias, qui profert de thesauro suo noua et uetera XIII. Ioannes Baptista arguebat Herodem regem XIIII. Vnde nobis in deserto panes, ut saturemus turbam? Quos tamen habemus, iubet Dominus dare ipse facturus incrementa frugum, ut sufficiat multitudini XV. Operarii in uinea Domini XX. Ite in castellum, quod contra uos est, asinam soluite etc.
triplex, id est naturę et culpę et in qua morimur peccato, uiuimus Deo IX. Pater, in manus tuas commendo spiritummeum. Et hęc dicens expirauit XXIII.
Magister. Pręibis ante faciem Domini parare uias eius ad dandam scientiam etc. I. Ioannes mirabilior quod non formidauit interitum corripiens Herodem quam quod uirtutis meritis Christus sit putatus
Malus homo de malo thesauro profert malum VI. Discedite a me omnes operarii iniquitatis XIII.
Maria, mater Domini. Beatus uenter qui te portauit et ubera quę suxisti XI.
IOANNES
Mundus. Spiritum ueritatis quem mundus non potest accipere, id est mundi dilectores. Non enim habet inuisibiles oculos humana dilectio, per quos uideri spiritus, scilicet nisi inuisibiliter non potest. Mundus iam me non uidet, uos autem
mundus non potest accipere, id est mundi dilectores. Non enim habet inuisibiles oculos humana dilectio, per quos uideri spiritus, scilicet nisi inuisibiliter non potest. Mundus iam me non uidet, uos autem uidetis me XIIII.
Miracula. Dicebant, quia Ioannes quidem signum fecit nullum X. Iesus Lazarum quadriduanum suscitauit XI.
Matrimonium. Iesus uocatus ad nuptias uenit et discubuit in Chana Galileę, fecit ex aqua uinum II.
Magnanimus. Qui
I: Maledici regnum Dei non possidebunt VI. ACTVVM: Vipera apprehendens manum Pauli, in ignem excutitur, quia detrahentes aliorum operibus inuidię igne contabescunt XXVIII. PETRI I: Qui enim uult uitam diligere et dies uidere bonos, coherceat linguam suam a malo. Psalmus
uitę hominum aqua, ignis et ferrum, sal, lac et panis similagineus et mel et botrus uuę et oleum et uestimentum 149.
MATTHEVS
Nobilis. Petrus et Andreas, Iacobus et Ioannes piscatores erant, et primi uocati sunt ad apostolatum. Petro datę et claues regni cęlorum IIII.
MARCVS
Nobilis. Granum synapis ex paruo magnum IIII.
septuaginta palmę X. Bini mittuntur discipuli, bini Moyses et Aaron, Iosue et Caleph X. Ficulnea annis tribus non fecit fructum. Mulier inclinata annis decem et octo XIII. Vocauit decem seruos et dedit eis decem mnas XIX.
IOANNES
Nobilis. Si filii Abrahę estis, opera Abrahę facite VIII.
Numerus. Sex hydrię sex ętates. XL et VII annis ędificatum est templum hoc, et tu in tribus diebus
grauati peccatis non poterunt effugere iudicium XXI. Clamant tolli Iesum et dimitti sibi Barrabam . Repellentes pręcepta salutis et admittentes sedicionis et homicidiorum consilia XXIII.
IOANNES
Obedientia. Meus cibus est, ut faciam uoluntatem eius qui misit me, ut
perficiam opus eius IIII. Venit hora, et nunc est quando mortui audient uocem Filii Dei. Et qui audierint, uiuent. Non quęro uoluntatem meam,
poetarum, manna Scripturam sacram significat 192 .
Siliquę carmina poetarum 198 .
Patientia iniuriarum et passionum tollerantia 22 .
Ioannes in feruentis olei dolium missus a Nerone 34 .
Patientia erga raptores 76 .
Patientia Dauit erga Semei sibi insultantem 83 .
ab Herode rursum apparuit stella, id est penitentibus
restituitur gratia. Monentur, ne redeant ad Herodem, id est post penitenti am ne iterent
peccatum. Igitur per aliam uiam reuersi sunt in regionem suam, id est per gradus uirtutum
ascenderunt in cęlestem patriam II. Ioannes Baptista in deserto: Penitentiam agite.
Apropinquabit enim regnum cęlorum. Habebat uestimentu m de pilis camellorum,
zonam pelliceam; esca eius locustę et mel siluestre. Facite fructum dignum penitentię, ut
fugiatis a uentura ira
secus uiam mendicans clemat: Iesu, fili Dauid, miserere mei. Iussus tacere
intentius clamabat XVIII. Conuersus Dominus respexit Petrum, et egressus foras Petrus fleuit
amare XXII.
IOANNES
Offensarum obliuio 389 .
Octauius ad oblitterandas [ophen]2 offensarum memoriam suspectorum episto las
concremauit 402 .
Martyres. Ioannes Baptista 411 .
Stephanus. Iacobus 413 .
Iacobi Minoris sanctitas 414 .
Martyria 427 .
mortis expers erit et
indissolubilis VII. Corpus humanum in resurrectione erit subtile per effectum
spiritalis potentię, palpabile autem per ueritatem naturę
XXIIII.
IOANNES
Deum XVI. Phariseus se laudat et
aliis detrahit. Arrogantię quattuor species. Iustus superbus super atus est a
peccatore humili XVIII. Facta est autem inter illos contentio, quis
eorum uideretur maior. Corriguntur a Domino XXII.
Secretum. Ioannes soluere corigiam calciamenti Domini non ualet, quia incarnationis
mysterium nec ipse inuestigare sufficit, qui hanc per prophetę spiritum agnouit
propter partitionem
donorum XI.
Non uenit regnum Dei cum obseruatione neque dicent: Ecce hic aut ecce illic. Ecce enim
regnum Dei intra uos est XVII.
IOANNES
sed cum inciderimus, libenter et
constanter sustinere. Cum quotidie uobiscum fuerim in templo, non extendistis manus in me.
Sed hęc est hora uestra et potestas tenebrarum XXII.
IOANNES
XXVI. Vespere autem sabbati mulieres ueniunt uidere sepulchrum XXVIII.
Vigilate, quia nescitis, qua hora Dominus uester uenturus sit. Si sciret paterfamilias,
uigilaret etc. XXIIII. Vigilate, quia nescitis diem neque horam XXV.
Vestis. Ioannes Baptista habebat uestimentum de pilis camellorum et zonam pelliceam
IIII. Ne solliciti sitis, quid manducetis aut quid induamini VI. Ecce qui mollibus
uestiuntur, in domibus regum sunt XI.
Venia. Dimitte nobis debita nostra. Si dimiseritis,
Ego in medio uestri sum, sicut qui ministrat XXII.
Vsus. Nemo bibens uetus uinum statim uult nouum. Dicit enim: Vetus melius est V. Habitus
ex usu, ex habitu natura, naturam autem immutare difficile VIIII.
Vindicta. Iacobus et Ioannes uolebant uindicare in Samaritanos, quia non receperant
Iesum, sed inhibiti discunt Filium hominis non uenisse animas perdere, sed saluare IX.
Quęstio cur electi Dei se uindicare deprecentur XVIII.
Vidua. Anna, filia Phanuelis, de tribu Aser,
Aser, uidua usque ad annos LXXXIIII, quę non
discedebat de templo ieiuniis et obsecrationibus deseruiens nocte et die II.
Visus. Lucerna corporis oculus XI.
IOANNES
est ipsa ęternitas VIII. Hęc est
ueritatis natura: per quę putatur insidias pati, per hęc fortior fit etc. IX.
Venia. Soluite eum et sinite abire etc. XI.
Humilitas. Ioannes interrogatus, negat se esse Christum uel Heliam uel prophetam, sed
uocem clamantis in deserto. Cuius ego non sum dignus, ut soluam corigiam
calciamenti.
Maria uenit ad Helizabeth, Iesus ad Ioannem,
ut tu digneris accedere ad
DEI
et Celsus.
Timotheus et Apollinaris. Ruffus. Euphemia. Dorothea. Tecla et Erasma uirgo. Felix presbiter et
Constantia. Linus papa. Tecla uirgo. Marcellus et Apuleius.
Vespasiano: Apollinaris episcopus.
Domitiano: Maro. Euticetes. Victorinus. Ioannes Euangelista. Flauia Domicilla
uirgo. Nireus et Achilleus. Nicomedes presbiter. Sygon episcopus. Dionysius episcopus.
Piaton presbiter.
Nerua: Anacletus papa. Victorinus episcopus.
Traiano: Ignatius episcopus
i. Pangratius. Pontius episcopus. Babilla uirgo. Rosina et Secunda,
sorores, uirgines. Nenesius et Lucilla filia uirgo. Symphronius. Olympius.
Theodolus. Exuperia. Maxima. Donatilla. Secunda uirgo. Bonus presbiter. Faustus et Marcus,
diaconi. Primitiuus et Calanus, subdiaconi. Ioannes. Exuperantius. Quirillus et Honoratus,
clerici. Stephanus Primus papa. Tertullinus. Tharsitius acolitus. CCC martyres.
Nenesianus. Felix. Litheus. Polianus. Victor. Lador. Dacius episcopus multique presbiteri et diacones. Protus et Iacynthus. Cyprianus,
Cartaginiensis
Theodora cum tribus filiis. Cyriacus. Largus ut Smaragdus.
Firmus et Rusticus. Euplus. Hippolitus cum sua familia numero XIX.
Maximiano, filio Diocletiani: Crescentianus. Artemia uirgo.
Diocletiano: Ioannes et Chrysippus, presbiteri. Leontius et Carpophorus. Dionysius. Secundus,
Alexander. Anastasius Salonę. Ioannes. Hadrianus cum aliis XXXIII. Dorotheus et Gorgonius.
Niceta. Euphemia uirgo. Lucia uidua et Geminianus. Methodius episco pus. Ianuarius episcopus.
Festus. Sosius et
et Rusticus. Euplus. Hippolitus cum sua familia numero XIX.
Maximiano, filio Diocletiani: Crescentianus. Artemia uirgo.
Diocletiano: Ioannes et Chrysippus, presbiteri. Leontius et Carpophorus. Dionysius. Secundus,
Alexander. Anastasius Salonę. Ioannes. Hadrianus cum aliis XXXIII. Dorotheus et Gorgonius.
Niceta. Euphemia uirgo. Lucia uidua et Geminianus. Methodius episco pus. Ianuarius episcopus.
Festus. Sosius et Proculus, diaconi. Desiderius lector. Achacius et
Eutiches. Fausta uirgo et Eulalius. Thebeorum militum legio.
Sub Constantino Arriano Martinus papa.
Iuliano Apostata: Priscus presbiter. Priscilianus clericus. Benedicta mulier.
Iulianus et Basilissa et alii. Pigmenius presbiter. Quiriacus episcopus. Ana et Amonius.
Gordianus. Barbarus miles. Demetrias uirgo. Gallicanus. Ioannes et Paulus. Hilarianus monachus.
Christina uirgo. Donatus episcopus. Theodoricus presbiter.
Eustochium uirgo. Theodorus. [Egeas proconsul. Andreas
apostolus.] Bibiana uirgo. Theogenes. XI milia uirginum.
Daciano,
Egea proconsule apud Patras: Andreas apostolus.
Pascasio, pręside Alexandrię: Lucia uirgo.
Vuandali et Gotthi: Thomas apostolus.
Iudei: Stephanus protomartyr.
Martiano: Marinus puer. Ioannes apostolus.
Lotario, Lodouico, Carolo: Sabinianus et [Paternianus] Potentianus et Alanus,
episcopi. De LXX discipulis.
Licinio: Argeus et Marcessus et Marcellinus fratres. Theogenes. Hernia, eius
filia, uirgo. XL martyres. Ianuarius et
Almachio prętore: Tiburtius, Valerianus, Maximus.
Sapore, Persarum rege: Symeon, Seleucię archiepiscopus et sexdecim milia militum.
Anastasio: Sigismundus, rex Britannię.
Theodorico, Longobardorum rege: Ioannes papa. Symacus. Boetius.
Archadio: Innocentius papa.
ROMANI IMPERATORES QVI PERSECVTI SVNT ECCLESIAM QVIQVE SVB SINGVLIS MARTYRES FACTI
Claudio imperante martyres:
Ruffus. Felix presbiter et Constantia. Linus papa. Tecla uirgo. Marcellus et
Apuleius. Euphemia, Dorothea, Tecla, Erasma uirgines.
Tito et Vespasiano imperantibus: Cletus papa. Apollinaris episcopus.
Domitiano imperante: Maro. Euticetes. Victorinus. Ioannes Euangelista. Flauia
Domicilla uirgo. Nereus et Achilleus. Nicomedes presbiter. Sygon episcopus.
Dionysius episcopus. Rusticus presbiter. Pyaton presbiter.
Nerua imperante: Anacletus papa. Victorinus
diaconus. Fontius episcopus. Felix presbiter.
Rosina et Secunda, sorores uirgines. Nemesius et Lucilla filia, uirgo. Symphronius. Olympius.
Theodolus. Exuperia, Maxima, Donatilla, Secunda uirgines. Bonus presbiter. Faustus et Maurus,
diaconi. Primitiuus et Calanus, subdiaconi. Ioannes, Exuperantius, Quirillus et Honoratus,
clerici. Stephanus Primus papa. Tharsitius acolytus. Trecenti martyres. Nemesianus. Felix.
Lucius. Felix alter. Litheus.
Polianus. Victor. Lador. Dacius episcopi. Multique presbiteri
et diacones.
Castorius. Victorinus. Symphorianus. Seuerus. Simplicius.
Carpophorus. Faustinus et Beatrix. Theodora cum tribus filiis. Tiburtius. Chromatius cum
sociis. Susanna uirgo. Septem dormientes, id est Maximianus, Malchus,
Martinianus, Dionysius, Ioannes, Serapion et Constantinus. Euplus. Hippolitus cum
sua familia numero XIX. Ioannes et Crisippus, presbiteri. Leontius et
Carpoforus. Gnesius. Dionysius. Anastasius Salonę. Felix presbiter et Adauctus.
Ioannes, Hadrianus cum aliis XXXIII. Dorotheus et Gorgonius. Euphemia
et Beatrix. Theodora cum tribus filiis. Tiburtius. Chromatius cum
sociis. Susanna uirgo. Septem dormientes, id est Maximianus, Malchus,
Martinianus, Dionysius, Ioannes, Serapion et Constantinus. Euplus. Hippolitus cum
sua familia numero XIX. Ioannes et Crisippus, presbiteri. Leontius et
Carpoforus. Gnesius. Dionysius. Anastasius Salonę. Felix presbiter et Adauctus.
Ioannes, Hadrianus cum aliis XXXIII. Dorotheus et Gorgonius. Euphemia uirgo. Lucia uidua et
Geminianus. Metodius episcopus. Ianuarius episcopus. Festus.
id est Maximianus, Malchus,
Martinianus, Dionysius, Ioannes, Serapion et Constantinus. Euplus. Hippolitus cum
sua familia numero XIX. Ioannes et Crisippus, presbiteri. Leontius et
Carpoforus. Gnesius. Dionysius. Anastasius Salonę. Felix presbiter et Adauctus.
Ioannes, Hadrianus cum aliis XXXIII. Dorotheus et Gorgonius. Euphemia uirgo. Lucia uidua et
Geminianus. Metodius episcopus. Ianuarius episcopus. Festus. Sosius et Proculus
diaconi. Desiderius lector. Acatius et Eutiches. Sosius. XLVIIII martyres.
Eleuterius cum aliis multis. Probus
Iulianus Apostata: Bibiana uirgo, Priscus presbiter. Priscilianus clericus. Benedicta mulier.
Iulianus et Basilissa et alii. Pygmenius. Quiriacus episcopus. Anna et Ammonius. Gordianus.
Barbarus miles. Demetrias uirgo. Gallicanus. Ioannes et Paulus. Hilarianus. monachus. Christina
uirgo. Romanus episcopus. XI milia uirginum. Theodoricus presbiter. Eustochium uirgo.
Theodorus. Donatus episcopus.
Martiano imperante: Marinus puer. Iulia uirgo.
Maxentio, Herculii Maximiani
Almachio prętore: Tiburtius, Valerianus et Maximus.
Sapore. Persarum rege: Symeon, Seleucię archiepiscopus.
Anastasio: Sygismundus, Britannię rex.
Theodorico, Longobardorum rege: Ioannes papa. Symachus et Boetius, uiri
doctissimi.
Constantio: Paulus episcopus.
Archadio: Innocentius Primus papa.
Leone: Timotheus, episcopus Alexandrinus, et Proterius,
ad me scribens:
ianuensem tamen
quendam nautam: qui cum Anchonitanorum naui casu ex orientis superueniens
partibus. optime Baptistinum se atque Antonium ante dictos nosce afferebat.
mercede proposita retinuere. Quem cum petrus milatus: petrusque ioannes (ambo
enim se praeter caeteros nebuloni ita tradiderant ut aes alienum contractum sibi
unde disoluere possent nihil relinquerent) corcurram secum detegendi eum causa
duxissent eo die quia famuli quos inepti
et astra tuum.
pauperi
erogari mandauit. At diues ille ab emptore redemptam iterum misit precatus,
ne munus suum ultra uenale haberet, sed eo ipse frui uellet. Verum diuitis
preces superabat patriarchę in egenos misericordia neque ullo modo Ioannes
tenere se potuit, quin rursum itidem faceret ut prius. Diues autem iam
secundo recuperatam eidem referri iussit: Videbimus, dicens, uter nostrum
citius defatigabitur, tu uendendo, an ego redimendo. Ille ioculo dicta
nihil sum. Quibus
sane uerbis testatus est minime de se loquendum, nisi cum incumbit
necessitas. Sed et tunc ita temperandum, ut et res dicatur et euitetur
iactatio.
Tali quidem temperamento usus Ioannes Aegyptius monachus, cum Spiritu Sancto
reuelante multis futuri euentus responsa daret, inferebat non suis meritis
eam reuelationem sibi factam, sed illorum, qui rogatum aduenerant. Morbo
affectos coram se curationis
mihi uoluntas in uobis, dicit Dominus exercituum, et munus non suscipiam
de manu uestra. Sed iam audiant, quam moribus eorum diuersa
gesserint illi, quorum sectę se esse autumant.
Petrus et Ioannes missi in Samariam baptizatis imponebant manus, et
accipiebant Spiritum Sanctum. Tune Simon magus, et ipse baptizatus, sed
magis ad auaritiam quam ad fidem corde conuerso, pecuniam apostolis offerre
coepit, ab eis
pertractemus. Hinc altera dirę cupiditati inuratur nota, dum monstratur, quam hi, qui hominibus benefacientes hominum mercedem
respuerunt, paruo modicoque contenti uitam sustentarint.
Petrus, Andreas, Iacobus, Ioannes piscatu sibi uictum quęrebant, relictis
retibus et naui secuti sunt Christum et dixerunt: Ecce dimisimus omnia,
et secuti sumus te. Constat igitur eos et ante apostolatum fuisse
pauperes et in apostolatu
sine quibus hic uiui non potest,
nihil pręterea quęsierunt et illi, quibus res erat, eis, quibus non erat,
erogabant. Multa id genus exempla posuimus, cum de elemosinis tractaremus,
et nunc repetere superuacaneum est. Ioannes tamen, Alexandrinus patriarcha
(a quo pauperes dominos diximus appellatos) non est silentio
prętermittendus. Cum enim ex hac uita migraret, haud parum lętatus esse
dicitur, dum gratias Deo ageret, quod morienti sibi
sepeliuit. Non
est enim passus Dominus serui sui, tantę sanctitudinis uiri, neque
corpusculum dimitti inhumatum neque conuersationem posteros latere. Illi
prouidit tumulum, nobis uirtutis exemplum.
Ioannes Aegyptius, anachoreta, cuius responsis Theodosium principem in suis
aduersus barbaros expeditionibus usum accepimus, habitauit in ea Thebaidis
eremo, quę adiacet oppido Lyco. Spelunca eius in pręrupti montis uertice,
aduenisse, domum, ubi erant sedentes, repleuisse, supra singulos eorum
linguas tanquam ignis apparuisse, ut intelligas perseueranti ac iugi
oratione Spiritus Sancti gratiam conciliari solere.
Petrus et Ioannes ascendebant in templum ad horam orationis nonam, et
languido ante uestibulum mendicanti pro elemosina sanitatem dederunt. Itaque
documento nobis sunt, ne soli orationi uacantes misericordię in egenos
obliuiscamur.
Et cum spiculatoris gladius
ceruici suę immineret, necis proprię oblitus pro alterius sanitate orauit.
Vtrunque autem uera charitas faciebat, ut et proximi misereretur et pro
Christo mori non timeret. Ioannes, frater eius (quem Iesus
amasse plurimum dicitur) cum a Pathmo Ephesum reuerteretur, Drusianam
defunctam ab ipso feretro, quo ad sepeliendum portabatur, sanam surgere ac
domum redire fecit. Virgulta in aurum, littorales
Domini? Aut quis
consiliarius eius fuit? Aut quis prior dedit illi, et retribuetur ei?
Quoniam ex ipso, et per ipsum, et in ipso sunt omnia. Ipsi, gloria in
secula. Amen.
Ioannes apostolus: Fui, inquit, in spiritu Dominica
die, et audiui, et uidi, ea utique, quę in Apocalypsi commemorat.
Quorum pręstantiam diuus Hieronymus admirans ait: Apocalypsis Ioannis tot
habet
sit, quin hora
illa, qua prędictum erat, fuerit moriturus, nisi mortis suę mora uitam
medico esset allatura.
Iosephi huius cęterorumque conuersionem minus mirabitur, qui animum
attenderit, quod Ioannes Damascenus, Mesuę Iudei filius, Iudeorum omnium doctissimus, Hebreis Gręcisque litteris ęque eruditus, nemine
cogente, contulerit sese ad Christianitatem. Nunquid nesciuit Legem?
Ignorauit prophetas? Non intellexit Psalmos?
nostrę confessionem declarauit.
Verum Dominus noster, ut fidei ueritatem ostenderet, sicuti sępe ab impiis
hereticis prauitatis poenas exegit, ita ab eorundem insidiis tutatus est
seruos suos.
Ioannes Chrysostomus, episcopus Byzantinus, quoniam Gainę, militię magistro,
uolenti in dioecesi ipsius ecclesiam ponere Arrianorum obnixe restitit, ab
illo capitali odio petitus Dei beneficio protectus est. Gainas enim irę
uolenti in dioecesi ipsius ecclesiam ponere Arrianorum obnixe restitit, ab
illo capitali odio petitus Dei beneficio protectus est. Gainas enim irę
impatiens quibusdam ex militibus suis negocium dederat, ut domum, in qua
Ioannes erat, noctu aggressi incenderent atque ipsum, si forte flammas
euasisset, ferro perimerent. Qui ubi domui appropinquassent, uisis circa eam
angelorum copiis territi fugam petierunt. Iterum nocte insequenti missi
eadem
ad Titum scribens monet ac dicit: Hereticum
hominem post unam et secundam correptionem deuita, sciens, quia
subuersus est, qui eiusmodi est, et delinquit, cum sit proprio iudicio
condemnatus. Et ipse Ioannes Epistola secunda: Siquis ,
inquit, uenit ad uos, et hanc doctrinam non affert, nolite recipere eum
in domum nec »Aue« ei dixeritis. Qui enim dicit illi »Aue«, communicat
operibus eius malignis.
Dominum usque ad crucem prosecutus fuisset, mortuum quoque ac
sepultum quęrere non cessauit. Cucurrit una cum Ioanne ad monumentum, ut
citius cęteris uideret illum, quem cęteris ardentius amabat. Pręcurrit
quidem Ioannes, sed ante introiuit in monumentum Petrus, corpore tardior,
sed amore aliquanto feruentior.
Ita et, cum piscationem facerent, Dominum ipsos de littore alloquentem prior
agnouit Ioannes, sed ad eum prior uenit Petrus.
quidem Ioannes, sed ante introiuit in monumentum Petrus, corpore tardior,
sed amore aliquanto feruentior.
Ita et, cum piscationem facerent, Dominum ipsos de littore alloquentem prior
agnouit Ioannes, sed ad eum prior uenit Petrus. Sic quippe traditum est :
Simon Petrus, cum audisset, quia Dominus est, tunica succinxit se (erat
nudus) et misit se in mare. Alii autem Discipuli nauigio uenerunt. Non
enim
ut sit sensus: eum in aduentu Iudicis a fidelium consortio separandum,
qui a Christi charitate inuentus fuerat alienus.
Charitatem autem Dei habet, quisquis ea, quę ab illo pręcepta sunt, ante
omnia exequi studet. Ioannes apostolus: Hęc est charitas Dei, inquit,
ut mandata eius custodiamus. Ac nequid excuses, subiungit: Et
mandata eius grauia non sunt. Idem alibi: Et hęc est charitas, ut
ambulemus
prędicarent atque extollerent.
Petrus, Andreas, Philippus crucifigi non recusarunt, Iacobus et Paulus capite
truncari, Iacobus alter de pinna templi deiici et fullonis fuste mactari,
Ioannes in bullientis olei dolium nudus demitti, Thomas et Mattheus lanceis
confodi, Stephanus lapidibus obrui, Matthias securi percuti, Simon et Iudas
irruenti sacrilegorum impetu ellidi atque obteri, reliqui omnes Discipuli
in eiusmodi deposito seruando
nec cunctatus conscenso equo ad grassatorum latibula abiit solus, periculi
immemor, dum perditam ouem uestigat inter lupos. Eo uiso iuuenis commissi
conscientia uerecundatus fugere coepit, Ioannes insequi consecutusque eum
blanditiis promissisque allicit et ad spem uenię animat; se pro illo
rationem redditurum, modo poenitere ac secum redire ne detrectaret. Itaque
reuersum sic instituit, ut lucraretur Christo.
capite puniretur. At ille pro diacono mori paratus
fugam persuadet eumque noctu emittit. Qua de causa ad necem petitus prębuit
ceruicem. Cęterum iam ad feriendum elatam uidens spiculatoris manum protinus
exclamat: »Sancte Ioannes, tene illam!« Immota mansit et rigentibus neruis
deflecti nequiuit. Reliqui miraculo territi abbatem liberum fecere. Qui mox
rogatus male affectam manum oratione curauit. Multiplicia dona certatim
offerebant,
Decio cęsare Aretii martyrium passi, cum
fustigarentur et uerberantium brachia repente obriguissent, ut illi
sanitatem recuperarent, orarunt, inimicorum potius quam suę poenę remedium
exquirentes.
Ioannes et Paulus Iuliano Apostata imperante Romę passi sunt. Eorum corpora
humi defossa Terentiani, militum pręfecti (cuius manu cęsi erant) filium ad
tumulum ipsorum adductum a demonica uexatione liberum reddidere. Hinc patet,
quam
habebat, pecuniam coram effudit, ut, quanta sibi opus esset, suo arbitrio
sublatam ferret. Alius ab ingrato data repetiisset, ille contumeliam passus
datis etiam superaddendum existimauit.
Ioannes Damascenus pro eo, cuius occulta calliditate perfidię in Theodosium
imperatorem innocens damnatus dexteram amiserat manum, diu intercessit, ne
in dolo deprehensus capite puniretur. Imperator admiratus hominis patientiam
Reliqui etiam apostoli dimissa Iudea in diuersas prouincias idolorum
cultores at religionem Christi conuersuri disperguntur. Andreas Achaiam,
Philippus Scythiam, Bartholomeus Lycaoniam, Iacobus Zebedei Hispaniam,
Ioannes Ephesum, Thomas Parthiam Hyrcaniamque et Indiam, Mattheus Macedoniam
et Aethiopiam, Iacobus Alphei Hierosolymam, Iudas Thadeus Mediam,
Mesopotamiam, Pontum et cum Simone fratre Persidem in sortem prędicationis
illo iudicans
nunquam promoueri passus sit soloque diaconatus officio contentus, quoad
uixit, fuit. Cogitent nunc sacerdotes, qualis eos decet perfectio, si
Franciscus non sufficere credidit.
Ioannes primus, qui Hormisdę, in summo pontificatu successit,
Constantinopolim uersus pergens, cum Corinthum diuertisset, equum ei, a quo
commodatum acceperat, restituit. Hoc equo, quod inter manus mansuetior
esset, uti
pacem et persequere
eam! Eundem dicere solitum accepimus iracundos Deo atque hominibus odio
esse. Sicut enim humilitas pacem conseruat, ita iracundia concitat lites,
concordiam dissipat.
Hinc et Ioannes, monasterii in Scythi positi abbas, cum ad Pesium anachoretam
uisendum uenisset et ab eo quęreret, quantum in solitudine per annos
quadraginta, quibus in ea permanserat, profecisset, isque referret, quod sol
omnia
Quia scilicet ego uita sum, mecum uiue et
dimitte mortuos, ne forte et ipse simul moriaris.
Ab iis etiam, qui heresi aliqua deprauati sunt, ut declinemus, ipsa sanctorum
exempla nos monent.
Ioannes apostolus balnea cum discipulis ingrediens, ut eos, qui illo
conueniunt, Euangelium doceret, uidit inter lauantes Cherintum hereticum
atque inde relato statim gradu ad suos conuersus: Fugiamus hinc , ait,
dicens:
Subtrahatis uos ab omni fratre ambulante inordinate et non secundum,
traditionem, quam acceperunt a nobis . Et ad Titum ait: Hereticum
hominem post unam et secundam correptionem deuita . Ioannes quoque
apostolus: Siquis uenit ad uos, inquit, et hanc doctrinam non
affert, nolite recipere eum in domum nec »Aue« ei dixeritis. Qui enim
dicit illi »Aue«, communicat operibus eius malignis .
adeo
conditionis humanę obliti sunt, ut carnem iam morti obnoxiam luxuriose
uestiendam putarent; consuerunt folia ficus et fecerunt sibi perizomata.
Tunicis denique pelliceis contenti uixerunt.
Ioannes Baptista, quo non surrexit maior inter natos mulierum, de pilis
camellorum uestem contextam et pelliceam zonam circa lumbos habuisse
dicitur. Et de illo ad turbam Dominus: Quid existis, ait, in
desertum,
optionem daret, multo magis eligerem tunicam Pauli cum meritis eius quam
regum purpuram cum regnis suis.
Palmeis quidem tegminibus et illi quatuor in uastissima Aegypti eremo a
Pafnutio inuenti: Ioannes, Andreas, Thaddeus et Philippus amicti erant. Hunc
tamen tam syluestrem uestitum haud multo tempore post cum ueste
immortalitatis commutarunt. Tanto nunc felicius cęlesti lumine illustrantur,
quanto antea perusta solis
fame urgente,
cum iam uesper esset, rediit. Et cum cęllę fores occlusas offendisset,
contubernalem suum, quem ibi reliquerat, ut sibi aperiret, inuocauit se
Ioannem esse contestans. At ille: »Nequaquam — inquit — nam Ioannes in
angelum mutatus est nec cibo illi opus est nec cum hominibus commorari
necessarium.« Tali exprobratione taxatum dimisit, passus eum nocte illa sub
diuo ante ianuam iacere. Mane vero concesso aditu, cum longa inedia
ne detrectaret. Eo enim non solum corpori
opportuna facile parari, sed etiam animum ipsum recreari solere, ut semper
quasi nouus ad agendas Deo gratias laudesque persoluendas redire cum
alacritate festinet. Correctus igitur Ioannes diuina deinceps negocia
fabrilis operis uicissitudine impensius est executus et, quantum sua
pręsumptione lapsus fuerat, tantum consilio alieno usus profecit.
Ioannes, alius abbas, qui in Thebaidis eremo uitam
alacritate festinet. Correctus igitur Ioannes diuina deinceps negocia
fabrilis operis uicissitudine impensius est executus et, quantum sua
pręsumptione lapsus fuerat, tantum consilio alieno usus profecit.
Ioannes, alius abbas, qui in Thebaidis eremo uitam duxit, singulis Dominicis
diebus pane ab angelo delato se sustentasse perhibetur, cęteris uero diebus
fiscellas texendo uictum sibi parauisse. Quod si et aliis diebus,
die percepta spiritali alimonia corporis et sanguinis Christi sine ullo alio
cibo reliquum tempus perduraret. Itaque, quod ad animę salutem sumptum erat,
illius uirtute etiam caro sustentabatur.
Ioannes quoque abbas in Thebaidis eremo, quem sub rupe quadam manentem toto
triennio nunquam sedisse diximus, ipsam sacrosanctam communionem Dominicis
diebus a sacerdote sibi delatam sumens, nihil aliud gustabat. Hoc illi et
non corpus. Nam post resurrectionem quoque, ut ueritatem resuscitati
corporis approbaret, cum Discipulis comedit, non carnem tamen nec quicquam
aliud pręter panem, piscem, fauum.
Eius pręcursor Ioannes Baptista Spiritu Sancto repletus, antequam natus,
locustis in deserto et syluestri melle pascitur. Ob quam uictus austeritatem
a phariseis demonium habere dicitur. A Domino neque comedens neque bibens
appellatur, non
mulierem, quę languenti ministrabat, cum conualuisset, uitiauit. Quanto illi
melius erat morbo perisse quam peccato! Mori timuit, et multo grauiorem
mortem incurrit, dum obedire negligit.
Iccirco quidem Ioannes abbas in Scythi, quem sol iratum non uidit, ex hac
uita ad meliorem migraturus, pręcipuum discipulis suis documentum relinquere
uolens nunquam quicquam se ex sententia sua egisse dixit, sed seniorum,
nunquam aliquid
mouere non ualerent, soli, ut
aduolueret, abbas pręcepit. Tunc ille quidem toto conatu frustra nitens,
uires experiri non cessauit, donec multo sudore madentem iam quiescere idem
abbas iussit. Hac obsequiorum simplicitate Ioannes prophetandi donum
consecutus, in magnis bellorum difficultatibus Theodosium principem, ne cum
hoste congredi timeret, suis animauit oraculis, certissimo uictorię euentu,
ita ut ille deinceps certamen nullum iniret,
Hac tamen obedientię subiectione Lambertus meruit et in episcopatus sui
sedem restitui et tandem martyrio coronari.
Non minus constantis, licet minus prudentis, obedientię est exemplum, quod
sequitur. Ioannes abbas eremique Scythi oeconomus ficus de Mareota *
corr. ex Mareote
Lybię sibi muneri missas duobus
adolescentulis ad senem quendam procul in ulteriore deserto manentem
aliquis, non susurrus, non saltem screatus
audiebatur, denique multitudo solitudinem taciturnitate ęquabat.
Libet hoc loco apponere, quanta diligentia qualique circumspectione hoc idem
ab Aegyptiis monachis olim seruatum Ioannes Cassianus de coenobiorum
institutis tractans dicat: Cum solennitates — inquit — (quas illi synaxeis
uocant) celebraturi conueniunt, tantum a cunctis silentium prębetur, ut, cum
in unum tam numerosa fratrum
non fuerunt coinquinati.
Ioannem Baptistam, ut illum baptizaret, uirginitate meruisse credimus, cum
maxime decuerit, ut baptizari uolens castus Dominus, casta editus matre,
casti serui opera ministerioque uteretur. Itaque Ioannes plus quam propheta
est, quoniam plus est uirginem esse quam futura prędicere. Ipse est Helias,
id est, robustus dominator, qui carnis lasciuiam animi puritate superauit.
Denique inter natos mulierum nemo maior est
Ioannem abbatem quendam seculari habitu hominem uenisse autor est
Cassianus primitiasque obtulisse. Cuius aduentu demon ab obsesso, quem
sanare abbas non potuerat, repente effugit, propter eum se fugere confessus.
Admiratus Ioannes, unde ex illo seculi homine tanta uirtus emicuisset,
curiosius percunctari coepit. Atque audiuit eum olim, dum monasticę
professionis desyderio afficeretur, a parentibus compulsum ducere uxorem et
iam annum undecimum
sententiam esse perhibent: Malum est mulierem uidere, peius alloqui,
pessimum tangere. Ex sensibus igitur corporis nostri, ut quisque periculo
proximior, ita magic continendus.
Propterea quidem Ioannes anachoreta in quadam Aegypti pręrupte rupis spelunca
obtruso * corr. ex obstruso
aditu degens, cum
foeminis nunquam est locutus, raro cum uiris, ad se tamen intrare permisit
PER EXEMPLA VETERVM
Hactenus de castitate. Nunc iis, qui culpa aliqua lapsi sunt, demus
poenitentię locum, ut resurgant. Et quidem, nemo est, qui non peccet.
Septies in die cadit iustus, ait Scriptura. Et Ioannes apostolus:
Si dixerimus — inquit — quia peccatum non habemus, nosipsos
seducimus et ueritas in nobis non est. Igitur, quoniam omnia Deus
conclusit sub peccato, ut omnium misereatur, omnibus
et ipse abutitur eo in superbia.
Hinc est, quod sanctis uiris maximę semper curę fuit, ut
peccantes traherent ad poenitentiam, quoniam et sine illa infelices et per
illam beatos fore non ignorabant. Ioannes apostolus (ut quidam tradunt)
peregre proficiscens, iuuenem conuersum apud episcopum reliquit et ut grande
quoddam depositum custodiendum commendauit. At cum redisset, illum
discessisse comperit et commeantium itinera
quam turbauerat dolor
uitę nequioris.
Ploranti ad monumentum Marię Dominus ante quam apostolis apparuisse dicitur,
quia illa prior consolari meruit, quę lachrymas huberius fudit. Cum fleret
(ut Ioannes inquit) inclinauit se et prospexit in monumentum, et uidit duos
angelos, unum ad caput et unum ad pedes. Paucis uerbis tota poenitentis
ratio comprehensa est. Qui enim ad poenitentiam conuertitur, primo se
peccasse
ne qua nimis acerba increpatione conturbet
confitentem, et uulnus, quod leni fotu curandum est, durius contrectans
exasperet ac suppurare cogat, ne forte et ipsi contingat, quod contigisse
seni cuidam in Aegypto refert Ioannes Cassianus. Qui monachum adolescentem
cum in confessione audisset libidinis incentiuis identidem urgeri,
immoderata reprehensione prope ad desperationem compulit, indignum monachi
nomine contestans, cuius pectus
plenus ait) abscondit scelera sua, non
dirigetur; qui autem confessus fuerit et reliquerit ea, misericordiam
consequetur. Idem dicit: Reuela Domino opera tua, et dirigentur
cogitationes tuę. Et Ioannes apostolus, cui futurorum arcana
spiritalibus oculis licet intueri: Si confiteamur — inquit —
peccata nostra, fidelis est et iustus, ut remittat nobis. Quid
autem opus est cęlare hominem, quod non
Nunc Euangelicę institutionis exempla, quę ad propositum quicquam spectare
uidebuntur, colligemus.
Dominus noster Iesus Christus Iudeorum in iudicando maliciam arguens:
Venit -inquit- Ioannes Baptista neque manducans panem neque
bibens uinum, et dicitis: Demonium habet. Venit Filius hominis manducans
et bibens, et dicitis: Ecce homo deuorator et bibens uinum, amicus
publicanorum et peccatorum!
uirum ne in lustris quidem impudice uersari
crederet. Tutius nanque consilium, ęquior deliberatio, certius iudicium-
semper bene pręsumere de iis, quos nunquam in crimine nouimus deprehensos.
Idem sanctus Ioannes episcopus illos etiam, qui publice peccauerant, absentes
carpi taxarique prohibuit: fieri enim posse, ut peccatum poenitendo
diluissent, et iniquum esse id a homine petulanter exprobrari, quod a Deo
clementer fuerit
fuerit condonatum. Itaque domesticos suos grauiter increpuit, cum
quendam uirginis raptorem morte dignum dixissent. Et: »Qui scitis- inquit-
si ille iam peccare desistit, cum uos fortasse non cessetis?« Iure quidem
ista Ioannes. Cum enim Scriptura diuina dicat: Nescit homo, utrum amore
an odio dignus sit. Qua ratione homo in altero sciet, quod in se
nescit, utrum scilicet aliquis odio uel amore dignus sit?
Beatus uero Franciscus
tibi uersum est ad gloriam. Nam cum omnibus
pręceptum sit: Non occides! — tibi dispensatum est, ut te percuteres et
uinceres, occideres te et uiueres.
Hęc de ueteribus; ad noua ueniamus!
Ioannes, pręcursor Domini et plus quam propheta et quo non surrexit maior
inter natos mulierum, Herodis Antipę iussu in gratiam adulterę carceri
mancipatur obtruncaturque ac medius inter Legem et Euangelium, huius
initium,
tolerat, nunquam ab exercitatione uirtutum quietus, ut ab ea nunquam
quiescendum esse doceret, dicens: Non, qui inceperit, sed qui
perseuerauerit usque in finem, saluus erit.
Ioannes Baptista, eius pręcursor, quia perseuerauerat in abstinentię
proposito, nunquam opiparos cibos uentri suo indulgens, nunquam uinum aut
siceram bibens, nunquam mollibus indutus, assidue in deserto baptismum
prędicans,
Beatus, qui uigilat et custodit uestimenta sua, ne nudus ambulet et
uideant turpitudinem eius.
Igitur, nequando uigiliam hanc aliqua obliuionis dormitatione intermitteret,
Ioannes Elemosinarius, patriarcha Alexandrinus, dum sibi ędificaretur
sepulchrum, imperfectum relinqui iussit. Porro ministris suis iniunxit, ne
ulla die pręterirent se de illo perficiendo interpellare. Itaque nunquam ab
eo
anima mea, quid
dubitas? Septuaginta prope annis seruisti Christo, et mortem times? In hęc
uerba beatum exhalauit spiritum. Statimque terra obrutum ante urbi sepultum
quam mortuum nunciauerunt.
Ioannes, Aegyptius anachoreta, pręter uitę sanctitatem futurorum etiam
uaticiniis clarus, cum diem postremum sibi imminere cerneret, toto triduo
neminem ad se admisit, ut Deum, ad quem gaudens proficiscebatur, liberius
Qui Germanus, ut causam didicit, abiit et per
dies aliquot pro illo supplicationes fecit, sicuti ipse rogauerat. Atque
eodem rediens liberatum onere illo cognouit, quem iam ibi non comparere
animaduertit. Hoc est illud, quod Ioannes apostolus pręcipit dicens: Qui
scit fratrem suum peccare non ad mortem, petat, et dabitur ei uita
peccanti non ad mortem.
Presbyter quidam Centumcellis, cum ad balnea lauatum
terrę iacebunt. Diuina enim permissione fiet, ut diabolus contra
Ecclesiam sęuiendi potestatem accipiat. Oportet ergo illum, quem Christus
nunc uinctum tenet, nouissimo tempore dies aliquot solui ac dimitti. Quod
Ioannes in Apocalypsi cernens ac dolens clamat: Vę terrę ac mari, quia
descendit diabolus ad uos, habens iram magnam, sciens, quod modicum
tempus habet. Et idem rursum ait: Soluetur Sathanas de carcere
uocem suam ante faciem exercitus sui,
quia multa sunt nimis castra eius, quia fortia et facientia uerbum eius.
Magnus enim dies Domini et terribilis ualde, et quis sustinebit eum?
Vox ista gladius ille est, quem Ioannes in Apocalypsi uidit ex utraque
parte acutum procedere de ore fidelis et ueracis, ut in ipso percutiat
gentes, et de quo Iob ait: Fugite a facie gladii, quoniam ultor
iniquitatum est gladius, et scitote esse
in ęternum. Qui credit ergo, uiuet.
Incredulus autem, quanuis et ipse resurget et uiuet, inter
mortuos tamen, non inter uiuentes deputabitur. Atque, ut apertius intelligas
neminem non resurrecturum, Ioannes in Apocalypsi ait: Et dedit mare
mortuos suos, qui in eo erant, et mors et infernus dederunt mortuos
suos, qui in ipsis erant, et iudicatum est de singulis secundum opera
ipsorum . Paulus quoque
plena fide sequimur, sic resurrectionem futuram
mente agitemus, ut prius nobis resurgere a uitiis curę sit. Male illam
expectat, qui hanc, quę prior esse debet, non peregerit. Beatus autem
et sanctus — ut Ioannes in Apocalypsi ait — qui habet partem
in resurrectione prima; in eo secunda mors non habet potestatem.
Tales enim cum suis corporibus de limo terrę sese ad sonitum tubę
cęlestis errigentes atque in altum
uobis. Ad hęc, ut illum etiam, qui uel unum
tantum ex mandatis Dei pręuaricatus fuerit, morte dignum ostendat, inquiet:
Quicunque totam Legem seruauerit, offendit autem in uno, factus est
omnium reus. Ioannes deinde, frater eius, de peccatoribus deffiniet
in hęc uerba: Qui facit peccatum, ex diabolo est, quoniam ab initio
diabolus peccat... Omnis, qui non est iustus, non est ex Deo, et qui non
diligit fratrem
amentes discurrent. Ora pallor, corda dolor, mentem stupor,
membra tremor langorque occupabunt atque interea incessabilis immugiet
gemitus, personabit planctus, obstrepet eiulantium nunquam moestior auditus
clamor. Et, ut Ioannes ait: Quęrent mortem, et non inuenient eam; et
desyderabunt mori, et fugiet mors ab eis. Quod si populus Israhel,
qui ad montem Synai, ut pręcepta Dei audiret, sanctificatus accesserat, eo
loquente adeo
noui cęli et noua
terra dicente apostolo: Cęli ardentes soluentur, et elementa ignis ardore
tabescent. Nouos uero cęlos et nouam terram et promissa Domini
expectamus, in quibus iustitia habitat. Vnde et Ioannes in
Apocalypsi: Vidi — inquit — cęlum nouum et terram nouam. Primum
enim cęlum et prima terra abiit, et mare iam non est. Interim omnes
sancti Christum ad cęlum comitantes, una cum angelicis
illo uidebitur, sicut scriptum est: Et in lumine tuo uidebimus lumen.
Inde iam gloria in excelsis Deo concinetur, neque in terra ut olim, sed
in cęlo pax hominibus bonę uoluntatis erit. Inde uoces illę magnę, quas
Ioannes in Apocalypsi audiuit, personabunt dicentes: Factum est regnum
huius mundi, Domini nostri et Christi eius, et regnabit *corr. ex
regnabunt
in secula seculorum. Amen. Et iterum
dicente ad Pilatum Domino: Non haberes potestatem aduersum
me ullam, nisi tibi datum est desuper. Propterea, qui me tradidit tibi,
maius peccatum habet. Quod autem aliud alio leuius sit minusque noxę
habeat, Ioannes apostolus declarat dicens: Qui scit fratrem suum peccare
peccatum non ad mortem, petat, et dabitur ei uita peccanti non ad
mortem. Est peccatum ad mortem, non pro illo dico, ut roget quis.
Grandis
moribus uiuere quam ipse uixerat. Non ergo satis est flammis excoqui et ne
linguam quidem tanti ardoris habere expertem. Multiplicium insuper curarum
perpetua anxietudine exęstuandum est.
Stacteum Ephesium Ioannes apostolus, dum efferretur, ad uitam reuocatum
percunctatus dicitur, quid in alio orbe de illis duobus fratribus,
discipulis suis, uiderit, qui sibi aliquandiu religiose adherentes rursum
per inconstantiam
expectamus — inquit — Dominum nostrum
Iesum Christum, qui reformabit corpus humilitatis nostrę configuratum
corpori claritatis suę, secundum operationem, qua etiam possit subiicere
sibi omnia. Ioannes quoque, apostolus ille, qui in sepulchro positus
fulgere coepit: Scimus — inquit — quoniam, cum apparuerit, similes
ei erimus, quoniam uidebimus eum, sicuti est. Et omnis, qui habet spem
in eo,
exultant, omnes iubilant, omnes omnibus bonis plenos esse ac semper fore se
agnoscunt.
Hoc illis pręstat clara uisio inuisibilis Dei et lucis illius inaccessibilis
gratuitus conspectus. Quanquam diuinus Euangelista Ioannes dicat: Deum
nemo uidit unquam. Et uas electum Paulus. Quem nullus hominum
uidit, sed nec uidere potestę. Quę quidem dicta sic
accipienda sunt, ut uel ad maiestatis eius immensitatem
quę non licet
homini loqui. Profecto, si aure audisset, et lingua eloqui
ualuisset. Sed supernę glorię bonum maius est, quod ut iis instrumentis aut
percipi queat aut exprimi possit.
Ioannes in Apocalypsi se in cęlo fuisse testatur, non tamen cum corpore, sed
in spiritu. Ibi uidit sedentem in throno, uoces audiuit, sensit tonitrua,
lampades conspexit et quatuor animalia Deum laudantia et uigintiquatuor
et integer eo
perueniret, quo ipsa, cui commendatus fuerat, integra abiit. En, quanto
largior Noui quam Veteris Testamenti gratia! Tulit Deus cum corpore Enoch,
tulit Heliam, sed ut differret mortem eorum, non ut auferret. Ioannes uero
ita sublatus est, ut amplius mori non posset. Illi futuram in fine corporum
resurrectionem expectant, hic multo ante pręuenit, prius resurgens quam
esset sepultus, prius cęlum penetrans quam
suberat Cereris non parua penuria flauae,
accurateque (dei optimi et sanctorum suffragio spirituum) excogitaueram, legentium animis satis aperte infundere curaui. Quicquid prisci illi gręci latinique theologi quicquid et iuniores, presertim Thomas ille angelicus sum Alexandro et Bonauentura seraphico: hi enim in docendo conueniunt: Et Ioannes sublimis dunsiensis studii Oxoniensis doctor unicus cum Francisco Landulfoque et cęteris imitatoribus, Et solennis Henricis Gandauensis cum Godfredo de fontibus. Tres nanque precipue iuniorum theologorum docendi uię: Quicuqid inquam hac in re ab his omnibus egregie dictum hic reperies,
litem extingui pontificis auctoritate sperabat contra voluntatem executorum, mihi non modo difficile, verum etiam impossibile videtur, alioqui iniustum [...] De ducentis quoque florenis et nuper scripsi et nunc idem scribo. De illis [...] dominus Ioannes archidiaconus piae memoriae testamento Dominationem Tuam Reverendissimam [...] debere scripsit. Etiam si ego (qui minimus sum inter ceteros huius testamenti executores) subticere vellem, tamen alii nullo modo tacebunt, neque cessabunt, quousque illa summa reddatur. Proinde de illis quoque
Rome. He would regret if he didn’t find Salviati in Rome.
with satisfaction knowing Brodarics’ loyalty. – 2. He asks Brodarics to keep representing him and his subjects in their affairs and to keep informing him about developments.
(erat enim solennis natiuitatis
eius dies) obdormienti sibi uisum. Vidit enim (ut ipse ait) multos
ecclesiam intrare luce quadam cęlesti insignitos. Inter quos duo
pręcipui pręclarique uidebantur et hi erant Ioannes Baptista et beatus
pręsbiter Hieronymus qui solus omnibus cęteris considere iussis exurgens
de Ioannis laudibus, ut natalem eius diem honoraret, sermonem fecit.
Deinde se erigens Ioannes gratias illi egit
uidebantur et hi erant Ioannes Baptista et beatus
pręsbiter Hieronymus qui solus omnibus cęteris considere iussis exurgens
de Ioannis laudibus, ut natalem eius diem honoraret, sermonem fecit.
Deinde se erigens Ioannes gratias illi egit et cum multis ipsum uerbis
coram commendasset, in omnibus fere sibi similem fuisse dixit. Cyrillus
postea uisionem hanc, quę quanta essent Hieronymi merita testabatur,
publice populo
pictum iugularim!. Quam ob rem, ante quam ad damnatorum
locum deductus esset, lapidibus a plebe obrutus interijt et ab imagine
illa in testimonium perpetrati sceleris cruor effluxit.
Ioannes ipsius Cyrilli, qui ista quę recitamus miracula memorię
prodidit, nepos ac forma ęgregius iuuenis a Persis captus Persarum regi
annum seruiuit. Tedio tandem seruitutis affectus beato Hieronymo
identidem
Haec est spei nostrae anchora. Quam si in Deo fixam et locatam habuerimus, nihil in nobis
ipsis confidentes, quia imbecilles et infirmi sumus, ipsius auxilio subleuati, superatis mundi
huius turbinibus, portum intrabimus salutis. Si peccauimus, aduocatum habemus (ut
Ioannes inquit) apud Patrem Iesum Christum
Si quis rerum naturam,
omisit , ut par sit credere codices non esse corruptos, sed ultimam operi manum impositam non fuisse. Nam eo loco creticum apud latinos poetas reperiri non memini. Sed de huiusmodi plura uiderint doctiores.
Me uero cum primis,
Christiano, pro quo nomine saepe nedum regnum exposuere, sed sanguinem et quicquid hominibus chari habetur, acerrime pugnando contra infidelium furores. Atque Sed quis lachrymis, quaeso, moderari queat, cum meminerit post foedus ictum inter principes et aduersus infideles susceptam iam expeditionem, quae publice Romae fuit i
suasione alios non inquinat.
Quamuis autem leuius crucietur,
ęternę tamen morti,
sicut et illi, qui alienę subuersionis autores sunt, obnoxius est.
Si non credideritis inquit, quia ego sum, in
peccato uestro moriemini.
Quid sit ita mori, Ioannes in Apocalypsi ostendit dicens:
ergo Legi deesse apparuit,
ut terrenarum rerum cura contempta
cęlestibus tantum bonis comparandis inhiemus.
Lex enim et prophetę usque ad Ioannem,
quia illi pręsentem tantummodo felicitatem obseruatoribus Legis promittebant |
Ioannes autem primus regnum cęlorum coepit euangelizare.
Atque ideo dicitur:
similitudines indicio sunt.
eodem appetendę glorię uitio superati,
tametsi fideles sint,
si tamen ab infidelibus honorantur,
cauent ore confiteri,
quod corde credunt,
et humanam laudem fide ipsa potiorem habent.
Siquidem tales illi erant,
de quibus Ioannes memorat dicens:
ascendit ergo arborem sicomorum ut uideret Iesum,
altius-que sese cęteris errexit,
non superbia sed cogitatione,
extra turbam quęrens, quod in turba inuenire non poterat.
Ioannes quoque Baptista in matris aluo sanctificatus,
ut sanctior fieret,
desertum incoluit.
ibi manens Christum baptizare meruit |
et de illo prophetare |
et ab illo testimonium accipere dicente:
Nos contempta illorum stultitia in quibus nulla solida sapientia est,
illis tantummodo lectionibus incumbamus,
quę nobis iter, quo ad immortalitatem peruenitur ostendunt.
Alioquin aquam istam uitę,
ad quam nos Ioannes apostolus inuitat,
haurire non poterimus.
Veteris igitur Noui-que Instrumenti litteras assidue perscrutemur.
In his plenissime discitur,
quid facere,
quid
ut nihil magis,
nihil ęque |
amasse arguaris.
pro tua oraueris salute,
uoti compos ut efficiare pręstabit.
In tantum autem obstinatorum non acceptat
orationem,
ut etiam pro eis orare uetet,
pręsertim si incorrecti inpoenitentes-que decesserint,
quod Ioannes apostolus in epistola testatur dicens:
Est peccatum ad mortem.
Non pro illo dico, ut roget quis .
Ipse quoque Dominus Iudeorum pertinacię iratus,
ad Hieremiam prophetam loquens ait:
Tu ergo noli orare pro populo hoc,
nec assumas pro eis laudem et orationem.
Et non obsistas
desyderabilem non comedi,
et caro et uinum non introierunt in os meum,
sed neque unguento unctus sum.
Ecclesię Deo-que reconciliet.
At nos fabam ipsam respuimus tanquam Pythagorę, non Christi discipuli.
nos triticum nisi in similaginem redactum fastidimus |
et uina delicatiora conquirimus |
nulla in parte sanctis prophetis istis
comparandi.
Sed etiam Ioannes plus quam propheta,
in matris adhuc aluo sanctificatus,
non pepones esitauit sed locustas,
nec uinum gustauit, sed haustas de Iordane aquas.
Non grauabunt nos ieiunia nostra,
si
quidem in fide perseuerandum est,
ne labescente fundamento quicquid superędificatum fuerit corruat.
Nam sicut fides absque operibus mortua est,
ita opera sine fide uana sunt,
et licet temporaria mercede non fraudentur,
ęterna tamen remuneratione priuantur.
Fidei autem perseuerantiam Ioannes apostolus nobis commendat dicens:
Quod audistis ab initio,
in uobis permaneat. |
quia si in uobis permanserit,
quod audistis ab initio,
et uos in Filio et Patre permanebitis.
Dominus etiam in Apocalypsi:
Esto fidelis inquit usque ad mortem,
et dabo tibi coronam uitę.
et nostram simul adiuuans imbecillitatem.
Stultus est igitur,
qui non totam resistendi spem atque uincendi in Deo posuerit.
Sit ille licet Abraham uel Moyses uel Dauid uel Ioannes Baptista uel
aliquis apostolorum,
si propria uirtute |
et non ope diuina niteretur,
statim succumberet.
in Deo autem sperans uictoria potiretur.
Beemoth, inquit,
quasi bos foenum comedet,
hoc est
templum Dei uiui.
Et ad Titum scribens ait:
Hereticum hominem post unam et secundam correptionem deuita,
sciens quia subuersus est qui eiusmodi est,
et delinquit,
cum sit proprio iudicio condemnatus.
Eiusdem sententię est,
quia et eiusdem spiritus Ioannes apostolus cum dicat:
Siquis uenit ad uos |
et hanc doctrinam non affert,
nolite recipere eum in domum |
nec Aue ei dixeritis.
qui enim dicit illi Aue,
communicat operibus eius malignis.
est caduca contemnere |
et ea quę stabilia ęterna-que sunt sectari.
Si Christi discipuli fieri cupimus,
meminerimus quod non de diuitum turba sibi discipulos elegit Dominus,
sed de pauperum grege et egenorum.
Petrus,
Andreas,
Ioannes,
Iacobus |
piscatione uictum sibi quęrebant.
relictis retibus et naui secuti sunt Christum.
Ex his postea Petrus cum Ioanne cuidam claudo elemosinam petenti
respondit:
a Deo Patre et a
Domino nostro Iesu Christo.
et similiter in fine.
A pace ergo exordia sumebant,
pace postrema concludebant.
Nec aliter Ioannes Apocalypsim orditur |
nec Petrus epistolas.
usque adeo iam trita ac peruulgata erat inter Christi discipulos pacis offerendę salutatio.
Quod nostris quoque temporibus obseruari
cernimus |
ab iis qui Christum apostolos-que eius imitantur.
Pręterea in Lege
Sume scutum fidei,
in quo possis omnia tela nequissimi ignea extinguere.
Sine fide placere Deo impossibile est.
Fides autem sine operibus mortua est.
Vtrunque seruemus,
ut uitę ęternę spem habere possimus.
Quoniam ut Ioannes ait:
,
in Moyse mansuetudo,
in Iosue de Dei promissione fiducia,
in Iob inuicta calamitatum patientia,
in Dauide uindictę abstinentia,
in Salomone sapientia |
in prophetis ad arguendos reges animi magnitudo.
Petrus. Ioannes. Paulus
Inter apostolos quoque eminuit in Petro erga Dominum pietas,
in Ioanne puritas,
in Paulo charitas,
in omnibus ueritatis prędicandę studium patientia-que persecutionum.
Et cum
per sanctos tuos factitata uere fideliter-que referuntur.
Ex quo satis patet,
quantum diligentes te diligas,
cum per eos tuam potentiam tuam-que bonitatem mundo manifestes.
Petrus. Ioannes. Mattheus. Paulus
Petrus Dorcam,
Ioannes Drusianam,
Mattheus Aegippi regis filium,
Paulus Eutychum a morte ad uitam suscitarunt.
Quę terrena potestas,
quę naturę uis efficere hoc potuisset,
quod electi tui,
Ex quo satis patet,
quantum diligentes te diligas,
cum per eos tuam potentiam tuam-que bonitatem mundo manifestes.
Petrus. Ioannes. Mattheus. Paulus
Petrus Dorcam,
Ioannes Drusianam,
Mattheus Aegippi regis filium,
Paulus Eutychum a morte ad uitam suscitarunt.
Quę terrena potestas,
quę naturę uis efficere hoc potuisset,
quod electi tui, Domine, te pręstante potuerunt?
Per te igitur et
ps. CXV
Preciosa in conspectu Domini mors sanctorum eius.
non esset mors eorum preciosa,
nisi pręcessisset uita sancta.
Ob quam quidem etiam filii Dei effici merentur et domus in qua habitet Deus.
Quod filii Dei fiant,
Ioannes in epistola testatur dicens:
Iudei uitiis dediti cum se iactarent Deum habere patrem audiunt:
Quamobrem plurimi sanctorum uirginitatem suam inuiolatam conseruarunt,
ut qua se imprimis Deo placere posse non ignorabant.
Ioannes Baptista. Ioannes apostolus. Iacobus apostolus. Paulus apostolus
Virgines fuere |
Ioannes Baptista,
quo inter natos mulierum non erat maior,
Ioannes apostolus,
quem singulariter Iesus dilexisse dicitur,
Iacobus qui frater Domini nuncupatus est,
Paulus uas electionis,
alii-que
Quamobrem plurimi sanctorum uirginitatem suam inuiolatam conseruarunt,
ut qua se imprimis Deo placere posse non ignorabant.
Ioannes Baptista. Ioannes apostolus. Iacobus apostolus. Paulus apostolus
Virgines fuere |
Ioannes Baptista,
quo inter natos mulierum non erat maior,
Ioannes apostolus,
quem singulariter Iesus dilexisse dicitur,
Iacobus qui frater Domini nuncupatus est,
Paulus uas electionis,
alii-que multi ex
suam inuiolatam conseruarunt,
ut qua se imprimis Deo placere posse non ignorabant.
Ioannes Baptista. Ioannes apostolus. Iacobus apostolus. Paulus apostolus
Virgines fuere |
Ioannes Baptista,
quo inter natos mulierum non erat maior,
Ioannes apostolus,
quem singulariter Iesus dilexisse dicitur,
Iacobus qui frater Domini nuncupatus est,
Paulus uas electionis,
alii-que multi ex discipulis.
Inter foeminas autem |
Martha,
posse non ignorabant.
Ioannes Baptista. Ioannes apostolus. Iacobus apostolus. Paulus apostolus
Virgines fuere |
Ioannes Baptista,
quo inter natos mulierum non erat maior,
Ioannes apostolus,
quem singulariter Iesus dilexisse dicitur,
Iacobus qui frater Domini nuncupatus est,
Paulus uas electionis,
alii-que multi ex discipulis.
Inter foeminas autem |
Martha,
Petronilla,
Tecla ,
Agatha,
Lucia,
quidem pręcipuis,
hoc electis Dei Christi-que discipulis iniungitur,
non uulgaribus,
non terrena temporalia-que appetentibus,
sed ad cęlestem gloriam aspirantibus et ęternam.
Helias. Ioannes Baptista
Vnde Eliam prophetam et Ioannem Baptistam zona cinxerat pellicea,
quę significabat in carne mortificatos |
nulli-que obscoenę cupidini subiectos.
quam autem magni spiritus hi ambo fuerint,
nemo fidelis ignorat.
Dauid
pro delictis mortuorum elemosinarum liberalitas utilis habetur.
apostoli,
deinde martyres cęteri-que Christi serui,
uirgines quoque et uiduę |
omnes-que illi qui ecclesię autoritate in sanctorum collegio numerantur.
Petrus. Paulus. Ioannes. Bartholomeus. Thomas. Iacobus maior. Iacobus minor. Stephanus. Laurentius
Pro Christi nomine non dubitauit Petrus crucifigi,
Paulus capite truncari,
Ioannes in feruentis olei dolium nudus demergi,
Bartholomeus uiuus excoriari,
Thomas lanceis perfodi,
Petrus. Paulus. Ioannes. Bartholomeus. Thomas. Iacobus maior. Iacobus minor. Stephanus. Laurentius
Pro Christi nomine non dubitauit Petrus crucifigi,
Paulus capite truncari,
Ioannes in feruentis olei dolium nudus demergi,
Bartholomeus uiuus excoriari,
Thomas lanceis perfodi,
Iacobus Maior decollari,
Minor fuste fullonis interimi,
Stephanus lapidibus obrui,
Laurentius igne cremari,
omnes denique per tormenta consumi.
Tu ergo accinge lumbos tuos,
et surge et loquere ad eos omnia quę ego pręcipio tibi |
ne timeas a facie eorum.
nec enim timere te faciam uultum eorum.
Ioannes Baptista
ego pręcipio tibi |
ne timeas a facie eorum.
nec enim timere te faciam uultum eorum.
Ioannes Baptista
Ne tamen nouorum exempla omnino pręterisse uidear,
Ioannis Baptistę Petri-que et Pauli apostolorum humilitatem in medium proponam.
de his enim disertius expressum in Scripturis comperio.
Ioannes Baptista
Ioannes interrogatus quis esset,
negauit se esse Christum,
malens ueritate submitti |
quam efferri mendacio |
et neque Heliam neque prophetam se esse asseruit dum humiliatur.
proinde Christi testimonio extollitur quod uidelicet in spiritu Helię uenisset,
quod
omnino pręterisse uidear,
Ioannis Baptistę Petri-que et Pauli apostolorum humilitatem in medium proponam.
de his enim disertius expressum in Scripturis comperio.
Ioannes Baptista
Ioannes interrogatus quis esset,
negauit se esse Christum,
malens ueritate submitti |
quam efferri mendacio |
et neque Heliam neque prophetam se esse asseruit dum humiliatur.
proinde Christi testimonio extollitur quod uidelicet in spiritu Helię uenisset,
quod plus
testatur Dominus dicens:
dignissimi in omni uita uiri prodiere. Quorum qui domi claruerint, nemo est qui scire non possit, si perquirere libet. Ex his autem qui lustrandi studio et Romani nominis propagandi causa Italia egressi sunt, deuotissimi Sanctitatis tuae et sacrosanctae Sedis Apostolicae filii Bernardinus, Ioannes, Nicolaus et Michael descendere. Quorum res gestas et merita, quoniam uitali aura adhuc perfruuntur, silentio inuoluam. Quantae tamen maiores eorum pietatis, relligionis et auctoritatis fuerint, non ab re erit pauca commemorasse.
3. Federicus et Bartholomaeus
auri atque argenti facti marcharum millibus donauerunt. Quo auxilio ille se suosque colligens, adiuuantibus maxime Fregepanum copiis, Tartarorum rabiem repressit eorumque imperatore et multis millibus una acie caesis amissum paulopost regnum recuperauit.
4. Ioannes, Bernardini proauus, Sigismundo, tunc Vngarorum regi – quo tempore triceps illud schisma uigebat – quadraginta duo ducatorum millia mutuo dedit. Qua pecunia adiutus Sigismundus innumeras fere ad rempublicam Christianam ex uoto componendam impensas fecit, perniciosissimum schisma
EX LIBRIS MACHABEORVM
MATHATIAS
MATHATIAS sacerdos, Ioannis, filii Symeonis, sacerdotis, filius fuit. Huic
fuere quinque filii: Ioannes, Symon, Iudas, Eleazarus et Ionathas. Consedit
in monte Modin. Quo cum uenissent Antiochi regis legati (sub illo enim erat
tunc Iudea), compellere populum coeperunt, ut idola adorarent. Multis ergo
subuersis Mathatias
exercitu misit
Cendebeum, ut Iudeam inuaderet. Cum his copiis Cendebeus uenit Iamniam et
incursionibus uastare Iudeę fines coepit. Aedificauit Cedronem ibique posito
pręsidio commeatum Iudeis, qui frequens erat, interclusit. Ioannes a Gazara
Hierosolymam ascendens nunciauit Cendebeum circa Iudeę oppida hostiliter
agere. Tunc Symon ipsi Ioanni ac Iudeis omnibus, ut pro patrio solo libere
pugnarent, pręcipit. Ioannes igitur cum XX milium uirorum
qui frequens erat, interclusit. Ioannes a Gazara
Hierosolymam ascendens nunciauit Cendebeum circa Iudeę oppida hostiliter
agere. Tunc Symon ipsi Ioanni ac Iudeis omnibus, ut pro patrio solo libere
pugnarent, pręcipit. Ioannes igitur cum XX milium uirorum exercitu uenit ad
Modin. Primo mane surgens cum ad torrentem Cedronem applicuisset, uidit
exaduerso in ulteriore ripa stare ingentes Cendebei copias. Continuo citato
equo torrentem
in ulteriore ripa stare ingentes Cendebei copias. Continuo citato
equo torrentem pertransiit, quem cęteri secuti cum sacris tubis
increpuissent, Cendebeus et qui cum illo erant in fugam uersi Cedronem
castellum intrant. Ioannes ad portas usque fugientes insecutus cędebat. Inde
uictor decedens castella in agro Azothi cum iis, qui ad ea confugerant,
concremauit. Duobus hostium milibus interemptis in Iudeam rediit. Illis
diebus Ptolomeus, Abobi
repleuissent, incautos armis
oppressit ac trucidauit scripsitque regi sublatis tandem inimicis ei se
regionem traditurum. Certos cum armis Gazaram mittit, qui Ioannem, tertium
Symonis filium, militię ducem, interficerent. Ioannes autem, insidiarum
huius Ptolomei non ignarus, captos illos, qui se proditum uenerant, occidi
iussit. Reliqua Ioannis gesta finisque eius in libris bibliacis, unde ista
conlegimus, non habentur. Atque ut extremam operi
possent. Hic igitur, qui tantę potentię erat, poterat impios
detractores repente perdere, sed nostrę infirmitati maluit consulere, ut discamus pati potius
iniuriam quam referre.
Pręterea, cum multa uera salutiferaque admonuisset, dissensio — ut Ioannes ait
— facta est inter Iudeos propter sermones hos. Dicebant autem multi ex ipsis: Demonium
habet et insanit. Quid eum auditis? Alii dicebant: Hęc uerba non sunt demonium habentis;
nunquid demonium potest cęcorum oculos aperire? Nihil hic respondit
Galileę ibique docebat populum. Qua certe in re instruit nos ne
tunc quidem, cum aduersariorum persecutionem patimur, cessandum esse ab operibus iustitię.
Ad hęc frequenter etiam lapidibus eum obruere concupierunt. Nam cum in templo eos docuisset,
ut Ioannes ait, dixissetque: Antequam Abraham fieret, ego sum. Tulerunt — inquit
— lapides, ut iacerent in eum. Iesus autem abscondit se et exiuit de templo;
illud nempe implens, quod in psalmo est dictum: Odiui ecclesiam malignantium, et cum
enim,
quoniam in furorem uersus est. Suos appellat Euangelista, uel qui ex eadem tribu erant
uel ex eadem familia, Iudeos. Hi igitur uincire** eum quasi furiosum parabant, ut sequentium
eum animos auerterent. Tantum odii in illum propinqui quoque conceperant. Quos Ioannes
Iudeorum more fratres eius nuncupat, cum ait: Neque enim fratres eius credebant in
eum.
Et quoniam magni liuoris unum propositum est, quicquid dixeris, quicquid egeris, non uirtuti
dare, sed uitio uertere, de talibus queritur in Mattheo
cum ait: Neque enim fratres eius credebant in
eum.
Et quoniam magni liuoris unum propositum est, quicquid dixeris, quicquid egeris, non uirtuti
dare, sed uitio uertere, de talibus queritur in Mattheo et in Luca ipse Dominus: Venit
Ioannes — inquit — neque manducans neque bibens, et dicitis: Demonium habet.
Venit Filius hominis manducans et bibens, et dicitis: Ecce homo uorax et potator uini,
publicanorum et peccatorum amicus. Conuincit eos in diuersę uitę sanctos iniusti
iudicii.
ex uinciri
ieiunanti, cauillantur comedentem, et dum uitiis suis fauent, uirtutis cultores
linguę procacitate lacessunt. Hinc est, quod Iudei nullo placati Christi miraculo,
murmurabant de illo — Ioannes ait — eo quod dixisset: Ego sum panis uiuus,
qui de cęlo descendi. Nihil ergo, quod ad diuinitatem eius referri posset, admittere
poterant, quanuis multa etiam ab eo fieri conspicerent, quę supra uim humanam erant, et nulli
nisi Deo factu possibilia esse
apparebat, tanto ipsi magis per inuidiam indignabantur
modisque omnibus iam ad necem eius conspirabant.
Lazarum ille de monumento ad uitam excitauerat. Et cum plurimi, qui spectaculo affuerant, in
eum credidissent, pontifices et pharisei — ut Ioannes ait — collegerunt
concilium et dicebant: Quid facimus, quia hic homo multa signa facit? Si dimittimus eum sic,
omnes credent in eum, et uenient Romani et tollent locum nostrum et
gentem. Timent Romanos et Deum non uerentur, ut iustum et
nullum imminet credentibus fidei periculum; sicuti modo, cum solum
Iesum quęsierunt et in eum credentes nondum infestarent. Alioquin contemnenda est uita, dum
defenditur ueritas, quoties proximus tuus Christum, qui ueritas est, negare compellitur.
Post talia, ut Ioannes testatur, ante sex dies Paschę Iesus uenit Bethaniam. Ibi
fecerunt ei coenam — inquit — et Martha ministrabat. Maria autem, soror eius,
accepit libram unguenti nardi pistici, preciosi, et unxit pedes Iesu, et extersit pedes eius
capillis suis, et
coenam — inquit — et Martha ministrabat. Maria autem, soror eius,
accepit libram unguenti nardi pistici, preciosi, et unxit pedes Iesu, et extersit pedes eius
capillis suis, et domus impleta est ex odore unguenti. Idem dicere uidentur Mattheus
et Marcus, Ioannes aliud. Hic enim ait: pedes unguento perfusos, illi:
caput; hic: ante sex dies Paschę, illi: ante biduum;
hic: in domo Marię et Marthę, illi: in domo Symonis leprosi.
Quas ob
illi: in domo Symonis leprosi.
Quas ob res non parua inter Euangeliorum interpretes dissensio est. Origenes sensit operis
huius tres mulieres fuisse autrices: unam, de qua scripserunt Mattheus et Marcus, alteram, de
qua Lucas, aliam, de qua Ioannes. Hieronymus quoque aliam fuisse censet, quę iuxta Mattheum et
Marcum unguento perfudit Domini caput, aliam, quę iuxta Ioannem unxit pedes et capillis
extersit. Ambrosius posse *add.
fieri asserit, ut eadem sit, quę et ante dies sex
domo Symonis leprosi ante biduum Paschę perfuderit caput.
Chrysostomus uero eandem mulierin esse putat apud Mattheum, Marcum et Lucam, aliam autem apud
Ioannem, hoc est Lazari et Marthę sororem Mariam. Porro Gregorius pontifex eandem arbitratur
fuisse, quam Lucas peccatricem, Ioannes Mariam nominat, et hanc quidem bis hoc fecisse.
Augustinus etiam pene idem dicit et ad unam mulierem utrunque factum refert: primum, quod
Lucas recitat in domo Symonis non leprosi, alterum, quod Mattheus et Marcus aiunt domi Symonis
leprosi. Vnde duos Symones fuisse putat,
esset. Mihi tamen uidetur
ista quoque exponi posse, ut dicamus unam Mariam diuersis locis et temporibus officio isto
erga Christum uiuentem non bis, sed ter fuisse functam: semel, quod Lucas memorat, quando
dimissa sunt ei peccata multa, quia dilexit multum; iterum, quod Ioannes tradit ante sex dies
Paschę; tertio, de quo Mattheus et Marcus pariter scribunt.
Et hi quidem unguenti dispendium quosdam ex discipulis indigne tulisse aiunt. Ioannes autem
in solum Iudam id reiecit. Et fortasse alii discipuli a Iuda persuasi bono erga
quod Lucas memorat, quando
dimissa sunt ei peccata multa, quia dilexit multum; iterum, quod Ioannes tradit ante sex dies
Paschę; tertio, de quo Mattheus et Marcus pariter scribunt.
Et hi quidem unguenti dispendium quosdam ex discipulis indigne tulisse aiunt. Ioannes autem
in solum Iudam id reiecit. Et fortasse alii discipuli a Iuda persuasi bono erga pauperes animo
hoc egerunt, sed ipse Iudas malo, ut rei docuit euentus.
Maria ergo, cum se peccatricem agnosceret, tunc lachrymis lauit pedes Domini et capillis
ille pro
salute omnium tradi uoluit, tu tamen electus es, qui non obsequio, sed cupiditate traderes et
auaritię studio ipse subuersus perires.
Iam tandem ad exponendam Iudeorum infandam atrocitatem nostra dirigatur oratio.
Cogitauerunt — Ioannes inquit — principes sacerdotum, ut Lazarum
interficerent. Quare hoc? Nempe, quia (ut idem ait) multi propter
illum abibant ex Iudeis et credebant in Iesum. Lazarum occidere cogitauerunt; quasi
uero Iesus ipse, qui suscitauit
egerunt, quod cogitarant. Et
tamen, quasi qui egissent, sic diuinę iustitię damnationem incurrerunt. Quoties enim
decernenti male agere deficit facultas, ipsum uelle pro actione imputatur.
Post hęc illa quidem fiunt, quę Ioannes commemorat. In crastinum — inquit —
turba multa, quę conuenerat ad diem festum, cum audissent, quia uenit Iesus
Hierosolymam, acceperunt ramos palmarum et processerunt obuiam ei, et clamabant: Osanna,
benedictus, qui uenit in nomine Domini, rex
uendentium columbas euertit et dixit eis: Domus mea domus orationis est,
uos autem fecistis illam speluncam latronum. Mira res! Vnum multi fugiunt, nemo
resistit. Necdum tamen diuinitatis uim in homine consyderant, cum pręsertim bis hoc egisset,
semel, quod Ioannes, iterum, quod reliqui tradunt. Sed in eum, quem toties formidarunt, elapso
mox pauore magis indignantur (ut Marcus et Lucas aiunt) et, in qua potestate hoc faceret,
interrogant. Quasi uero non satis eos edocere possit ipse metus, quo perculsi repugnare non
sunt ausi. Et
et Lucas: Venit autem dies azimorum, in qua
necesse erat occidi Pascha. Prima autem dies azimorum quartadecima dies mensis primi
est (ut Hieronymus ait), quando agnus immolatur et luna plenissima est et fermentum abiicitur.
Intelligendum ergo, quod Ioannes iuxta uulgarem locutionem diem uocauit solis ortum. Alii uero
Euangelistę secundum Iudeorum ritum a uespera ad uesperam diem dixerunt. Licet igitur diuersum
aliquid sonent uerba, idem tamen tempus designant. In uespera itaque quintę ferię coena hęc
facta est, et in
nouumque instituisse; in
secunda semet in sacrificium Deo Patri obtulisse. Quam computationem idem autor late explicat
in Additionibus commentariorum Nicolai Lyrę super Bibliam. Non ergo inter se differunt
Euangelistę, sed cum duplex Pascha tunc contigisset, Ioannes alterius, alterius alii mentionem
fecerunt.
Sed iam, quod instituimus, prosequamur! Per idem ergo tempus, cum discipuli rogarent
Dominum, ubi uellet parari sibi, ut comedat Pascha (magis enim opipare* tunc conuiuari mos
erat): Ite in
illo pręceps ruit, ubi se lucri aliquid facturum sperat. Hic ergo
aliis tristantibus et singulis: Nunquid ego sum, Domine, respondentibus, audacter
reclamat: Nunquid ego sum, Rabbi?
Post esum agni illa, ut reor, quę Ioannes narrat, fiunt. Surgit — inquit —
Iesus a coena et ponit uestimenta sua. Et cum accepisset linteum, pręcinxit se. Deinde
misit aquam in peluim et coepit lauare pedes discipulorum et extergere linteo, quo erat
pręcinctus. O admirandam
Dei Verbo: Sine me nihil potestis facere.
Deinde secundum eosdem Euangelistas — uenit Iesus cum illis in uillam uel in prędium,
cui nomen Gethsemani. Et hic est locus monti Oliueti proximus, ubi fuit hortus, in
quem eos ingressos ait Ioannes trans torrentem Cedron. Multa tamen idem pręmittit, quę locutus
est Iesus ad discipulos et ad Patrem. Quę consulto prętermittimus, ut tantum passioni congrua
explicemus.
Videamus primum, quid hoc sit, quod Ioannes ait: Egressus est trans torrentem
fuit hortus, in
quem eos ingressos ait Ioannes trans torrentem Cedron. Multa tamen idem pręmittit, quę locutus
est Iesus ad discipulos et ad Patrem. Quę consulto prętermittimus, ut tantum passioni congrua
explicemus.
Videamus primum, quid hoc sit, quod Ioannes ait: Egressus est trans torrentem Cedron
et intrauit in hortum. Cedron moerorem sonat. Transit ergo Christus torrentem
moeroris, ut ad regnum ascendat gaudii sempiterni. Oportuit enim pati Christum et sic intrare
in gloriam suam. Falluntur itaque luxurię
quoque irruere parantem inhibuit. Conuerte — inquit — gladium
tuum in locum suum. Omnes enim, qui acceperint gladium, peribunt. An putas, quia non possum
rogare Patrem meum, et exibebit mihi modo plus quam duodecim legiones angelorum? Vel
sicut Ioannes ait: Calicem, quem dat mihi Pater, non uis, ut bibam illum? Quibus
uerbis aperte monstrauit sponte se pati uelle, quod impii per uim inferre decreuerant. Igitur
ne iniuriam quidem sustinens a benignitatis suę officio abstinuit. Adductoque ad se Malcho
Quęstio
percutit, gladio peribit, quęritur, quomodo hoc uerum sit, si multi gladio
percutientes aut morbo aut naufragio aut aliquo alio casu pereant. Non de gladio temporali
intelligendum est, sed ęterno, quem Ioannes in Apocalypsi uidit procedere de ore Dei, ex
utraque parte acutum. Potens est enim corpus et animam mittere in gehennam et totum hominem
perdere perditione sempiterna. De hoc satis; cętera uideamus!
Iesu comprehenso discipuli timore perculsi diffugerunt
quanto sese implicent cum in filios parricidio, tum in Deum sacrilegio. Cui soli
seruire multo est pręstabilius quam toti terrarum orbi imperare. Sed iam ad id, unde digressi
sumus, redeamus!
Comprehensum Iesum ligauerunt (ut Ioannes ait) et adduxerunt eum ad Annam
primum, Caiphę pontificis socerum; mox ad ipsum Caipham, deinde ad Pilatum et Herodem,
ut omnium inique iudicantium contumelias sustineret, qui omnes redimere uenerat, et eo maiore
beneficio nos obligaret, quo plura pro nobis
quia timebat, negauit, sed quia sequebatur, poenitentiam egit ac ueniam meruit. Foris
substitit, illo alio discipulo atrium ingresso, quo iubente et ipse introductus atque ab
ancilla hostiaria rogatus, an et ipse esset discipulus hominis illius, respondit: Non
sum. Hoc ita Ioannes.
Mattheus uero et alii de falsis testibus narrationem pręmittunt. **corr. ex
premittunt
Principes — inquit — sacerdotum et omne concilium quęrebant falsum
contumeliis et Petri negatione coram Anna gestum
arbitrantur. Sed hęc opinio repugnaret omnino aliorum autoritati Euangelistarum. Sensus autem
superior ęque congruit cunctis quatuor. In atrio igitur Caiphę et Iesum contumelias passum
asserimus et Petri negationes factas. Vnde Ioannes, postquam ab Anna ad Caipham missum Dominum
dixit, subdit continuo Petri negationes reliquas interpositis quibusdam post primam.
Sequitur ergo: Erat autem Symon Petrus stans et calefaciens se. Dixerunt ergo ei:
Nunquid et tu de discipulis eius es?
impie egerunt, in bonum cederet **corr. ex cęderet
, si de commissis dolerent et in Christum credere
uoluissent. Sed uideamus peruersitatem illorum!
Mittunt Iesum cum militibus in prętorium (ut Ioannes ait) et ipsi non
introierunt in prętorium, ut non contaminarentur, sed ut manducarent Pascha. Tunc ergo
intrantes hominis alienigenę domum immundi erant. Veruntamen multo maior animi immundities
erat innocentem hominem, tametsi Christum esse ignorarent, in
aliam ob rem, nisi
quia Christum, quem Iudei repudiarunt, gentilitas susceptura erat. Iudei ergo continuis
clamoribus instabant, ut Barraba dimisso Christus crucifigeretur.
Aestuabat Pilatus, quid sibi agendum esset, incertus. Introiuit ergo (ut
Ioannes ait) iterum in prętorium, et uocauit Iesum et dixit ei: Tu es rex Iudeorum?
Iesus autem, qui prius tacuerat, tunc respondit dicens: A temetipso
hoc dicis, an alii dixerunt tibi de me? Quare, quem nihil latere potest, quasi rerum
in sepulchro et resurrexit, ut et nos post pręsentium laborum finem cum Christo
resurrecturos speremus in gloria.
Quęstio
Porro de hora nascitur quęstio, quomodo Ioannes hic horam sextam memoret, cum Marcus
dicat: Erat hora tertia, quando crucifixerunt eum. Alii respondent, quod Marcus
attenderit horam, quando Iudei petierunt, ut crucifigatur, Ioannes, quando crucifixerunt eum
milites Romani. Marcus ergo, ut Iudeis autoribus
Quęstio
Porro de hora nascitur quęstio, quomodo Ioannes hic horam sextam memoret, cum Marcus
dicat: Erat hora tertia, quando crucifixerunt eum. Alii respondent, quod Marcus
attenderit horam, quando Iudei petierunt, ut crucifigatur, Ioannes, quando crucifixerunt eum
milites Romani. Marcus ergo, ut Iudeis autoribus factam crucifixionem ostenderet, illud tempus
designauit, quando instare coeperunt Pilato, ut eam fieri permitteret. Alii uero ita soluunt,
ut dicant scriptorum culpa id contigisse apud Gręcos. Nam
Barrabam habent diabolum, qui in eos latrocinia sua exercens credere in Christum
non sinit, ut animas perdat. Messiam autem non habent, qui eos hoc periculo liberet, quia,
quem occiderunt, Messiam fuisse negant. Neminem autem ille saluat nisi credentem.
Deinde Ioannes narrans ait: Susceperunt Iesum et duxerunt. Et baiulans sibi crucem
exiuit in eum, qui dicitur, Caluarię locum, Hebraice autem Golgotha, ubi crucifixerunt eum et
cum eo alios duos hinc inde, medium autem Iesum. Pro maiori ludibrio ipsius, qui
crucifigendus
quiete perfrueris.
Et ecce uir (ut Lucas inquit) nomine Ioseph, qui erat decurio, uir bonus et
iustus; hic non consenserat consilio et actibus eorum, ab Arimathia, ciuitate Iudeę, qui
expectabat et ipse regnum Dei. Ioannes discipulum Iesu eum appellat, occultum
autem propter metum Iudeorum. Hic accessit ad Pilatum, et petiit corpus Iesu, et
depositum inuoluit syndone. Venit autem et Nicodemus (ut Ioannes
testatur) qui uenerat ad Iesum nocte
Iudeę, qui
expectabat et ipse regnum Dei. Ioannes discipulum Iesu eum appellat, occultum
autem propter metum Iudeorum. Hic accessit ad Pilatum, et petiit corpus Iesu, et
depositum inuoluit syndone. Venit autem et Nicodemus (ut Ioannes
testatur) qui uenerat ad Iesum nocte primum, ferens mixturam myrrhę et aloes quasi
libras centum. Acceperunt ergo corpus Iesu et ligauerunt linteis cum aromatibus,
sicut mos est Iudeis sepelire. Et prosequitur Ioannes dicens: Erat autem
autem et Nicodemus (ut Ioannes
testatur) qui uenerat ad Iesum nocte primum, ferens mixturam myrrhę et aloes quasi
libras centum. Acceperunt ergo corpus Iesu et ligauerunt linteis cum aromatibus,
sicut mos est Iudeis sepelire. Et prosequitur Ioannes dicens: Erat autem in
loco, ubi crucifixus est, hortus et in horto monumentum nouum, in quo nondum quisquam positus
erat. Ibi ergo propter Parasceuen Iudeorum, quia iuxta erat monumentum, posuerunt
Iesum. His insuper additum est in Mattheo: Altera
historia Ioseph, de tribu
Puer
et stirpe Dauid exortum, uirum fuisse Marię, de qua natus est Iesus, qui uocatur
Christus. Maria erat uirgo, et Ioseph quidem non cognouit eam: maritus tantum nomine fuit.
Ioannes uero Baptista de Zacharia et Elizabeth nascitur. Maria itaque ab angelo salutata de
Spiritu Sancto concepit et non uiolata uirginitate filium peperit, genitum in pręsepio
reclinauit. Illo nato angeli cantantes dixerunt: Gloria in excelsis Deo, et in terra pax
tempora esset ex Deo Patre et in tempore ex Maria matre generatus, Deus ex Deo, ex
homine homo, unus tamen atque idem Iesus, omnium in se credentium redemptor omniumque
saluator.
De Ioanne autem Baptista, qui Domini
Ioannes Baptista
natiuitatem semestri spacio sua pręcessit natiuitate, dicitur in Euangelio: Et
tu, puer, propheta Altissimi uocaberis; pręibis enim ante faciem Domini parare
uias eius. Hoc sane istud est, quod multo ante
Templum Dei est —
Apostolus ait — quod estis uos. Angelus autem Testamenti Christus est, euangelicę
disciplinę autor, qui in Esaia quoque iuxta septuaginta interpretum translationem magni
consilii angelus est dictus. Pręcessit ergo Ioannes, et secutus est Saluator, ne
prophetas cum Euangelistis dissidere quis dicat. Electus est autem, ut pręcederet, quando
quidem omni sanctitate eum pręstare oportuit, qui constitui deberet Sancti sanctorum pręcursor
et omnium Domini anteambulo, qui illum et uenientem
cogitabat, protinus
accipere non dubitauit atque eam reuelato sibi tanto mysterio non ut sponsam habuit, sed
coluit ut dominam. Genuit itaque filium, et Ioseph putabatur pater eius. Propterea quidem, cum
Iesus ipse se de cęlo descendisse diceret, musitarunt Iudei — ut Ioannes ait — dicentes:
Nonne hic est filius Ioseph, cuius nos nouimus patrem et matrem? Quomodo ergo dicit
hic: De cęlo descendi? Nouerant utique Ioseph maritum esse Marię, sed ignorabant, quod
Iesus non de Ioseph, sed de Spiritu Sancto natus esset et
ordine rerum seruato recensenda accedamus, ea q
uidem, antequam euenissent, prędicta demonstrando, ut omnibus pateat Iesum crucifixum uerum
fuisse Messiam et illos mortifero nimis errore labi, qui uenturum putant, cum uenisse constet.
Baptizabat Ioannes, Zacharię filius, ad Iordanem, ut, qui natiuitate Christum pręuenerat,
baptismo quoque pręueniret. Sed Ioannis baptismus figura fuit baptismi Christi. Ego
baptizo in aqua — inquit — medius autem uestrum stetit, quem uos nescitis. Ipse
est, qui
terrarum introiuit.
Sed mortem istam Christi crucifixi mors expulit et eiusdem resurrectio nobis uitam donauit, ut
suo loco disseremus. Nunc occurrentia explicari oportet, ne dicendorum seriem confundamus.
Igitur in Euangelio post hęc ita est scriptum: Ioannes uidens eum uenire ait: Ecce
Agnus Dei, ecce qui tollit peccata mundi. Ipse hoc testatus est, qui illum
baptizauerat, qui Spiritum Sanctum uertici eius insidentem uiderat, qui Dei Patris uocem, quod
esset Filius suus, audierat. Videamus, quibus in Euangelio
Christi exorsus est Euangelium. Facies leonis in deserto
rugientis Marcus. Ego uox — inquit — clamantis in deserto. Facies
uituli Lucas, a sacerdotio Zacharię incipiens. Per uitulum enim sacrificium a sacerdote
offerendum designatur. Facies aquilę Ioannes, qui cęteris altius uolans: In principio
erat uerbum, inquit, et uerbum erat apud Deum, et Deus erat uerbum. Hi
sunt quatuor quadrigę illę, quas de medio duorum montium, Veteris Nouęque legis, egredi uidit
Zacharias et ab equis diuersi
Andream Egeas, Achaię proconsul in crucem egit; Phillippum
Phrygię pręses lapidibus obrui iussit; Bartholomeum Armenię rex uiuum decoriauit; Iacobus
Maior Hierosolymis Herodis iussu capite truncatur, Minor de pinna deiicitur et fuste fullonis
fracto cerebro interimitur; Ioannes Traiano iubente in oleo coquitur, sed non lęditur, in
Pathmo relegatus mortem obiit; Thomas Indię regis iussu lanceis confossus occubuit; Mattheum
in Perside Hirtacus* rex orantem post tergum ferro transfixit: Iudas Thaddeus et Symon
Cananeus siue Zelotes in urbe
qui semetipsos
reliquerunt, de Domini nostri Ecclesia, extra quam nemo saluatur, adhuc aliquid dicere
pergamus.
Hęc cęlum illud nouum est et terra noua,
Ecclesia Christi
quam Ioannes in Apocalypsi uidit. Primum enim cęlum et prima terra abiit.
Vetera ergo abierunt, et quę in figura futuri fiebant, in aduentu expectatę nouitatis
cessarunt. Hanc nouam sponsam sibi Christus copulauit, cui olim per Hieremiam loquebatur
dicens: In
Ecclesię filii esse cupiunt, in operibus bonis fidei seruare debent
uirginitatem. Qui secus fecerint, casso labore exercebuntur. Non enim ad illos pertinere
poterit hęreditas regni a iure filiorum alienatos.
Huius Ecclesię felicitatem uidit Ioannes in Apocalypsi: Vidi — inquit —
sanctam ciuitatem, Hierusalem nouam, descendentem de cęlo, a Deo paratam, sicut sponsam
ornatam uiro suo. Ad hanc in Esaia loquentem Dominum audimus: Restituam iudices
tuos, ut fuerunt prius, et
in Christo mundum reconcilians sibi. Neminem autem Deus
reconciliat sibi nisi credentem. Mundus ergo, cui reconciliationis confertur beneficium,
credentium est Ecclesia, Et quoniam Christus
erat lux uera, quę — ut Ioannes ait — illuminat omnem hominem uenientem in
hunc mundum, illic etiam mundum Ecclesiam dici reor. Illi enim, qui extra Ecclesiam
sunt, a luce ista non illuminantur, sed in tenebris cęcutiunt errorum.
Saluum ergo fac populum tuum, Domine, et
quod futurum erat, prędictum intelligatur, facile
noscitur peccatis pręcedentibus non meruisse eos, ut illuminentur ad intelligentiam spiritalem
et ad Messiam, qui iam uenerat, agnoscendum, ut ex hac eorum cęcitate et Christus pro salute
hominum crucifigeretur — si enim, ut Ioannes ait, intelligerent, nunquam Dominum glorię
crucifixissent — et ipsis post eius resurrectionem locus poenitentię relinqueretur integrumque
esset illis credere et saluari per eum, quem ignorando crucifixerant. Ad communem igitur
utilitatem spectat, quod ignorarint, sed
Hęc de impia aduersus Iesum Iudeorum consultatione ac de cęcitate eorum dixisse pro loco et
tempore satis sit. Ad illa, quę sequuntur explicanda descendamus.
Dum Iesus Bethanię in domo Symonis leprosi recumberet, accessit mulier, quam Ioannes Mariam
nominat, ferens in alabastro unguentum nardi spicati preciosi et, ut alii aiunt, effudit super
caput eius, ut
Iudas
Ioannes, unxit eo pedes eius et capillis suis extersit. Iudas autem, qui
Iesus Bethanię in domo Symonis leprosi recumberet, accessit mulier, quam Ioannes Mariam
nominat, ferens in alabastro unguentum nardi spicati preciosi et, ut alii aiunt, effudit super
caput eius, ut
Iudas
Ioannes, unxit eo pedes eius et capillis suis extersit. Iudas autem, qui erat eum
tradituras, auaritię stimulo agitatus inuidit unguentique impensam ęgerrime tulit, perinde ac
de suo factam. Oeconomus enim erat collegii et pecunię, quę offerebatur, dispensator, plus
autem sibi
tribus simul, cum ad illum ibidem
conuenissent. Ita Dominus noster Iesus ter unctus in Euangeliis apparet: primo, quod Lucas
refert, a muliere peccatrice in domo pharisei, quę pedes eius lachrymis lauit, capillis
tersit, unguento unxit et ueniam meruit peccatorum; iterum, quod Ioannes narrat de Maria, in
domo Marthę, ubi erat Lazarus ex conuiuis, quem de monumento suscitauerat Dominus; tertio
quidem Matheus et Marcus testantur, in domo Symonis leprosi, quando mulier, ut supra diximus,
non pedes unxisse, sed super caput recumbentis Domini unguentum
chirographo ad benedictionis transtulit lucem. Hunc de diabolo superato
triumphum in tertio uolumine suo loco, qualiter a prophetis prędictus fuerit, exponemus. Nunc,
quę sequuntur, indagabimus.
Iudeis negantibus ipsum esse Christum et insultantibus ille — ut Ioannes refert —
abiit et abscondit se ab eis. Hac de causa hoc factum esse reor, ut discamus
furente aduersario recedere potius quam manere, ut, quem pręsentia nostra ad iracundiam
inflammat, absentia mitiget. Huius autem absconsionis typus pręcessit in rege
ruminabant, et recesserunt a me. Ac ne illis, qui tanti erroris causa et
caput fuerint, impune sit, subiungit: Cadent in gladio principes eorum. Gladius
iste non corpus interimit, sed quod multo acrius est, animam condemnat. Hic est enim, quem
Ioannes in Apocalypsi uidit procedentem de ore Dei. Porro idem propheta de iis, qui fide
sacramentum hoc suscipiunt:* Viuent — inquit — tritico, et germinabunt
quasi uinea; memoriale eius sicut uinum Libani. Memoriale passionis Dominicę est, quod
cauere
prauitatem nec sinere eorum capi argutiis. Palium uero relinquere terrenarum rerum curę
renunciare est et his expeditum Christo seruire.
Tunc igitur Christus innocens uinculis constrictus, ueluti maximi criminis reus, ducitur
primum — ut Ioannes ait — ad Annam, Caiphę pontificis socerum.
Petrus
Petrus et Ioannes Iesum secuti in atrium introierunt. Iesus alapa percutitur. Petrus
interrogatus se discipulum eius esse negat et, sicut Iesus
seruire.
Tunc igitur Christus innocens uinculis constrictus, ueluti maximi criminis reus, ducitur
primum — ut Ioannes ait — ad Annam, Caiphę pontificis socerum.
Petrus
Petrus et Ioannes Iesum secuti in atrium introierunt. Iesus alapa percutitur. Petrus
interrogatus se discipulum eius esse negat et, sicut Iesus prędixerat, gallus cantu eum
commissi criminis admonuit. Tunc ipse culpę conscius fleuit amare seque sibi per poenitentiam
Domino miserante
ueniam petieris, respondebit Dominus, sicut respondit Ezechię regi:
Audiui orationem tuam, uidi lachrymas tuas*, et ecce sanaui te.
Cęterum, antequam Petrus tertio negasset, Iesus a pontifice de sua doctrina interrogatus —
ut Ioannes tradit — quid me interrogas, respondit, cum palam docuerim et in occulto
locutus sum nihil. Tunc unus ministrorum dedit alapam Iesu dicens: Sic respondes
pontifici? Hoc prędictum legimus in Iob: Aperuerunt super me ora sua, et
sanctissimum et angelis
uenerabile caput percutiunt, ut Micheę impleant uaticinium dicentis: In uirga percutient
maxillam iudicis Israhel.
Postquam ludibriis contumeliisque omnia sustinentem affecissent, educunt foras et — ut
Ioannes testatur — exiuit Iesus baiulans sibi crucem. Sic Isaac quoque immolari
iussus portauit holocausti ligna. Hoc autem futurum innuebat Esaias dicens: Filius datus
est nobis, cuius principatus factus est super humerum eius. Crux itaque, per quam
autem blasfemabant eum mouentes capita sua et dicentes: Vah,
qui destruis templum Dei et in triduo illud reędificas. De his in psalmo queritur**
dicens: Subsannauerunt me subsannatione, frenderunt super me dentibus suis.
Crucifixerunt eum et — sicut Ioannes ait — cum eo alios duos hinc et inde, medium autem
Iesum. Hi latrones erant, ut Euangelistę tradunt. Et impletum est Esaię uaticinium
dicentis: Cum sceleratis reputatus est. Idem significare uidetur illa Zacharię
uisio: Vidi in nocte
Postquam autem crucifixerunt eum, diuiserunt uestimenta
eius sortem mittentes, ut impleretur, quod dictum est per prophetam dicentem: Diuiserunt sibi
uestimenta mea, et super uestem meam miserunt sortem. Legimus hoc in psalmo
vigesimoprimo. Et conuenit cum eo, quod Ioannes dixit, quod uestimentis in partes quatuor
diuisis tunicam inconsutilem non diuiserunt, *corr. ex suos
**add.
sed ei, cui sorte obuenisset, cessere.* Vide, quam bene consonent,
Iccirco autem plurima de illo prędicta sunt, ut per ea, cum euenerint, Messiam
agnoscamus. Quęnam igitur stulticia est alium uenturum expectare, in quo nihil aliud cernere
possis, quam quod in isto uides?
Stabant iuxta crucem - ut Ioannes tradit — Iesu mater eius, et Maria
Cleophę, et Maria Magdalene.** Videns — inquit — Iesus matrem et discipulum
stantem, quem diligebat, dicit matri suę: Mulier, ecce filius tuus. Deinde dicit discipulo:
Ecce mater tua. Se de illa carnem
meus, et inducam uos in terram Israhel. Hoc illud est, quod in Euangelio
dicitur: Et uenerunt in sanctam ciuitatem, et apparuerunt multis.
Deinde latronum crura frangunt, ut citius animas exalent. Iesu autem (crura)* — ut Ioannes
refert — eo quod iam mortuus esset, non fregerunt crura, sed unus militum lancea latus eius
aperuit, et continuo exiuit sanguis et aqua. Facta autem sunt heç — inquit
— ut Scriptura impleretur: Os non comminuetis ex eo. Et iterum alia Scriptura
et Maria Iacobi, et
Salome** emerunt aromata, ut uenientes ungerent Iesum. Et ualde mane una sabbatorum ueniunt
ad monumentum orto iam sole. Lucas quoque ait: Vna autem sabbati ualde diluculo
uenerunt ad monumentum portantes, quę parauerant, aromata. Ioannes uero Magdalenę
tantummodo faciens mentionem: Vna — inquit — sabbati Maria Magdalene***
uenit mane, cum adhuc tenebrę essent, ad monumentum. Tacuit de unguento, cętera autem,
ut uidebimus, latius explicauit. Porro Marcus nonnihil diuersum
***corr. ex Magdalena
p eruenerint. Sed huic sententię Lucę* dictum repugnat, qui eas ualde diluculo
ad monumentum peruenisse affirmat. Idem est autem ualde diluculo et ualde mane. Ioannes quoque
docet, quomodo intelligendum sit istud ualde mane dicens: Cum adhuc tenebrę
essent. Restat ergo, ut hoc, quod Marcus dixit, orto iam sole, non ad
tempus, quo mulieres ad monumentum accesserunt, referendum sit, sed ad ipsam Christi
Iesus mane, prima sabbati, apparuit primo Marię Magdalenę, de
qua eiecerat septem demonia. Illa uadens nunciauit iis, qui cum eo fuerant, lugentibus et
flentibus. Et illi audientes, quia uiueret, non crediderunt. Qualiter autem Marię
Magdalenę se ostenderit Dominus, Ioannes plene luculenterque describit. Prius ergo Marię soli
ad monumentum apparuit, deinde aliis mulieribus in uia. Mulieri igitur peccatrici, cum
surrexisset, quamprimum sui uisendi copiam fecit, ut se propter peccatores uenisse ostenderet.
Et illa tamen, quę ardentius Dominum
Dum alię uiso angelo prę timore obstupuissent et — ut Marcus testatur — mutire non auderent,
illa interim uiso aperto monumento corpus inde sublatum putauit et continuo cucurrit
discipulos hac de re facere certiores rursumque rediit ad monumentum. Venerunt Petrus et
Ioannes, et cum uacuum sepulchrum offendissent, transpositum corpus putarunt atque abierunt
residentibus adhuc in eodem loco mulieribus. Cumque et ipsę mulieres tandem recessissent, ut
angeli de resurrectione dicta discipulis referrent, Maria remansit sola ad monumentum plorans.
plorans.
Dominus autem mulieribus a sepulchro redeuntibus apparuit in itinere, ut diximus, ante tamen
Marię Magdalenę se ostendit ad monumentum, ne cui minus consona uideatur Euangelistarum
narratio. Hanc autem Marię uisionem et duorum discipulorum ad monumentum cursum Ioannes
diligentius diffusiusque describens: Vna — inquit — sabbati Maria
Magdalene** uenit mane, cum adhuc tenebrę essent, ad monumentum, et uidit lapidem reuolutum a
monumento. Cucurrit ergo, et uenit ad Symonem Petrum et alium discipulum, quem
aut quid credidit, nisi
quod mulier uiderat et crediderat? Vacuum uidelicet sepulchrum et corpus inde sublatum. Ideo
subditur: Nondum enim sciebant Scripturam, quia oportebat** eum a mortuis
surgere.
Hi duo discipuli Petrus et Ioannes erant. Vterque diligebat Dominum, et quidem Petrus in
amore uidebatur flagrantior. Quam ob rem mirum uidetur, si Petrus magis quam Ioannes diligebat
Dominum, quod non magis a Domino diligeretur. Non enim sic de illo quemadmodum de Ioanne
dicitur: quem diligebat
enim sciebant Scripturam, quia oportebat** eum a mortuis
surgere.
Hi duo discipuli Petrus et Ioannes erant. Vterque diligebat Dominum, et quidem Petrus in
amore uidebatur flagrantior. Quam ob rem mirum uidetur, si Petrus magis quam Ioannes diligebat
Dominum, quod non magis a Domino diligeretur. Non enim sic de illo quemadmodum de Ioanne
dicitur: quem diligebat Iesus. Credimus autem eum magis fuisse dilectum, qui
titulo designator
Quęstio
ita soluendam reor, ut dicamus multa incidere potuisse,
ob quę magis diligens minus diligatur, et rursum minus amans magis ametur. Petrus magis
diligebat, anteibat ergo Ioannem uirtute dilectionis, non tamen ita multo, ut ea dilectio
cęteris Ioannis meritis esset pręferenda. Ioannes uirgo erat, Petrus maritus. Ioannes in fide
permanserat, Petrus desciuerat. Quanuis igitur Petrus in amore aliquantulo pręstaret, cęteris
tamen Ioannis meritis superabatur, intantum ut a Domino, ęquo meritorum ęstimatore magis esset
diligendus. Hinc tamen alia oritur
incidere potuisse,
ob quę magis diligens minus diligatur, et rursum minus amans magis ametur. Petrus magis
diligebat, anteibat ergo Ioannem uirtute dilectionis, non tamen ita multo, ut ea dilectio
cęteris Ioannis meritis esset pręferenda. Ioannes uirgo erat, Petrus maritus. Ioannes in fide
permanserat, Petrus desciuerat. Quanuis igitur Petrus in amore aliquantulo pręstaret, cęteris
tamen Ioannis meritis superabatur, intantum ut a Domino, ęquo meritorum ęstimatore magis esset
diligendus. Hinc tamen alia oritur quęstio.***
quęstio.***
*corr. ex precucurrit
**corr. ex oportet
***corr. ex questio
Si Ioannes plus diligebatur, quare Petro
Quęstio
datus est apostolorum principatus? Ob hoc, ut ego arbitror, ut discamus deferre
senectuti et eorum, a quibus iniuriam accepimus, post reconciliationem offensę
nomine describuntur, posterius quidem post Christum cucurrerunt, utpote qui neque
Legem neque prophetas habebant, sed prius ad Christum ingressi sunt, in ipsum credentes, ipsum
confitentes, pro ipsius nomine nec supplicia nec mortem pati recusantes. Quod autem post
Petrum etiam Ioannes introisse dicatur, hoc innuit, quod Iudei quoque in fine seculi ad
Christum conuertentur, iuxta illud Micheę prophetę: In die illa, dicit Dominus,
congregabo claudicantem, hoc est gentiles, qui in idolorum errore claudicabant,
congregabo in Ecclesia fidelis
uti atque
iccirco quidem uia recta ad propositum sibi finem indefessos peruenire. Sed quoniam plerique,
etiam cum succubuerint, rursum resumpto spiritu ad cursum uegetantur atque ita pristino mentis
feruore concitati et ipsi, quo contendebant, tandem perueniunt, ideo ipse Ioannes, qui ante
monumentum substiterat, Petrum deinde secutus in monumentum introiuit. Non pauci
tamen inueniuntur, qui, cum diu aratrum tenentes in agro Domini laborauerint, pertesi* labore
post tergum respiciunt et seculi negociis rursum sese implicant atque a
u sque ad talos, usque ad genua, usque ad renes. Cum autem uenisset ad
torrentem, nequiuit transire. Et Danieli est dictum: Vade, Daniel, quia clausi sunt
signatique sermones usque ad pręfinitum tempus. Et Ioannes in Apocalypsi uidit librum
signatum, quem nemo poterat aperire neque soluere. Vidit et templum apertum in cęlo, in quod
nemo ualebat introire. Sunt enim quędam aperta et oculis mortalium patentia Dei opera, sed in
ea intrare, ut cognoscamus, quare facta sint, nostra non
ob hoc quia nondum
Quęstio
ascenderat ad Patrem. Quare ante ascensionem pedes suos a mulieribus a sepulchro
redeuntibus teneri — ut Mattheus refert — permisit seque deinde a discipulis palpari, ut
Ioannes testatur? Pręterea, cum dicat: Nondum enim ascendi ad Patrem, polliceri
uidetur tunc se tangi concessurum, cum ascenderit ad Patrem. Sed si in terra manens a
manentibus in terra non tangitur, quomodo in cęlum sublatus tangetur? Ego quidem, quantum mihi
ueniam consecuti usque ad uidendam resurrectionis
eius immensam ineffabilemque gloriam perueniemus.
Post hęc Euangelista Lucas consequenter ait: Dum autem hęc loquuntur, stetit Iesus in
medio eorum, et dixit eis: Pax uobis. Hanc eius apparitionem Ioannes diffusius
exequitur. Iccirco, quid ipse referat, libet apponere, ut rem gestam plenius indicemus.
Cum — inquit — sero esset die illo, una sabbatorum, et fores essent
clausę, ubi erant discipuli congregati propter metum Iudeorum, uenit Iesus et
uidere, dixit eis: Quid turbati
estis, et cogitationes ascendunt in corda uestra? Videte manus meas et pedes, quia ego ipse
sum. Palpate et uidete, quia spiritus carnem et ossa non habet, sicut me uidetis habere. Et
cum hęc dixisset, ostendit eis manus et pedes; Ioannes addit et latus.
Modis omnibus nititur Dominus probare suam resurrectionem seque et Deum et hominem
demonstrare; Deum, quia, quod illi intra se cogitabant, nouerat, et quia foribus clausis in
domum penetrauerat, quod quidem fieri nisi diuina uirtute non
monstrauit. Ac non sum — inquit — spiritus; homo sum carne et ossibus constans. In his reuersa
anima mortuum corpus uiuificauit, uiuificatum diuinitas nunquam ab eo discedens glorificauit,
ne deinceps pati uel mori posset. Gauisi sunt ergo discipuli — ut Ioannes ait
— uiso Domino. Veruntamen adhuc quibusdam — sicut scribit Lucas —
non credentibus et mirantibus prę gaudio dixit: Habetis hic aliquid, quod manducetur?
Quasi diceret: Non creditis uisui, non creditis tactui, et me
Symon Petrus, cum audisset, quia Dominus est, tunica
pręcinxit se (erat enim nudus) et misit se in mare. Alii autem discipuli nauigio uenerunt
(non enim longe erant a terra, sed quasi cubitis ducentis) trahentes rethe piscium.
Quando ad sepulchrum cucurrerunt Petrus et Ioannes, prior Ioannes peruenit, sed Petrus
prior intrauit. Ita et nunc contigit: primus Ionnes agnouit Iesum, sed primus Petrus ad eum
uenit. Significare mihi uidentur — ut ante diximus — duos populos, prępucii uidelicet et
circumcisionis. Lex enim et prophetę monstrabant
cum audisset, quia Dominus est, tunica
pręcinxit se (erat enim nudus) et misit se in mare. Alii autem discipuli nauigio uenerunt
(non enim longe erant a terra, sed quasi cubitis ducentis) trahentes rethe piscium.
Quando ad sepulchrum cucurrerunt Petrus et Ioannes, prior Ioannes peruenit, sed Petrus
prior intrauit. Ita et nunc contigit: primus Ionnes agnouit Iesum, sed primus Petrus ad eum
uenit. Significare mihi uidentur — ut ante diximus — duos populos, prępucii uidelicet et
circumcisionis. Lex enim et prophetę monstrabant futurum Christi
Ecclesię sanctę gubernatione, Iampridem ei dixerat: Tu es Petrus, et
super hanc petram ędificabo Ecclesiam meam. Nunc dicit: Symon Ioannis, pasce
oues meas. Petrus interpretatur cognoscens, quia cognouit peccatum suum, Symon
obediens, Ioannes gratia. Obediuit autem poenitentiam agendo,
gratiam adeptus est Christum amando. Vel quia Ioannes Symonis est pater, gratia genuit
obedientiam, ut pascere* agnos uel oues Domini non meriti pręmium putet, sed gratię donum.
Porro contristatus est Petrus, cum
meam. Nunc dicit: Symon Ioannis, pasce
oues meas. Petrus interpretatur cognoscens, quia cognouit peccatum suum, Symon
obediens, Ioannes gratia. Obediuit autem poenitentiam agendo,
gratiam adeptus est Christum amando. Vel quia Ioannes Symonis est pater, gratia genuit
obedientiam, ut pascere* agnos uel oues Domini non meriti pręmium putet, sed gratię donum.
Porro contristatus est Petrus, cum tertio interrogaretur. Recordatus est enim, quod, cum
promisisset se in mortem cum illo iturum, pręstare
et dixit: Domine, quis est, qui tradet
te? Conuersus Petrus Ioannem uidit sequentem, quem uirginitatis merito diligebat
Iesus, magis familiariter eum amplexus quam cęteros. Et hoc testatus est reclinando eum super
pectus suum in coena, ueluti filium mater. Sed etiam Ioannes diligebat Iesum, quod tunc primum
ostendit, cum ab eo quęsiuit dicens: Domine, quis est, qui tradet te? Nisi enim
uehementer diligeret, non esset tam solicitus de eius proditore. Quem ideo — ut mihi uidetur —
nosse expetiit, ut ipsum a tam nefando
inter fratres, quod discipulus ille non moritur. Eos tamen non recte opinatos
Euangelista docet, dum ait: Et non dixit Iesus: Non moritur, sed: Si eum uolo manere,
donec ueniam, quid ad te?
Concludens autem Euangelium suum Ioannes de se ipso ait: Hic est discipulus ille, qui
testimonium perhibet de his et scripsit hęc. Deinde, quoniam omnibus, quę descripta
sunt, interfuit, audacter loquitur: Et scimus — inquit — quia uerum est
testimonium eius. Nequis
de Christo loquens: In mundo
erat — inquit — et mundus per ipsum factus est, et mundus eum non
cognouit. Iste igitur mundus, qui eum non cognouit, neque cuncta, quę de illo
scribenda restabant, si scriberentur, intelligeret. Hucusque Ioannes.
Ad reliquas ab aliis relatas Domini a morte suscitati uisiones consyderandas ipso Domino
fauente accedamus. In Mattheo ita legimus: Vndecim autem discipuli abierunt in Galileam,
in montem, ubi constituerat illis Iesus. Et uidentes eum
ęgros manus imponent, et bene habebunt. Credentibus quidem
discipulis data sunt signa hęc: de obsessis corporibus per inuocationem nominis Christi
demonia eiiciebant; Spiritu Sancto super eos descendente uariis linguis locuti sunt; Paulo
uiperę morsus nihil nocuit; Ioannes apostolus uenenum impune bibit; ęgrotos Petri umbra
sanauit. Nemo dicat Christianos illos non c redere, in quibus talia signa sequi
non uidet. Omnes in Christo unum corpus sumus. Quicquid membra egerunt, ad totum corpus
pertinet. Nostrę religionis signa
in throno gloriam se uidisse fatetur Esaias propheta:
Vidi dominum — inquit — sedentem super solium excelsum et eleuatum. Et
plena erat domus a maiestate eius, et ea, quę sub ipso erant, replebant templum. Hoc
autem de Christo dici testis est Ioannes Euangelista. Cum enim prophetę huius uaticinio
probaret Iudeos Christo fore incredulos, continuo subiunxit: Hęc dixit Esaias, quando
uidit gloriam eius et locutus est de eo. Hoc etiam ipsa uisionis ratio facile nobis
persuadet. Dominum enim, quem sedentem
Lucas in Actibus *corr. ex
Actis
Apostolorum scribit: Et conuescens pręcepit eis, ab
Hierosolymis ne discederent, sed expectarent promissionem Patris, quam audistis
— inquit — per os meum. Quia Ioannes quidem baptizauit aqua, uos autem
baptizabimini Spiritu Sancto, non post multos hos dies. Qui enim ad prędicandum Dei
uerbum delecti erant, Spiritus Sancti dono indigebant, ipso* nouę salutarisque doctrinę autore
dicente: Paraclytus autem Spiritus Sanctus,
scripsit,
Agabum Antiochię et quatuor Philippi filias Cęsareę prophetasse in Actibus* legimus
Apostolorum. Facilis solutio, si res temporaque distinguantur. Veteres enim prophetę Christi
uenturi mysteria prędicabant. Quorum uaticinia Christo in carne ueniente impleta sunt. Ioannes
autem Pręcursor eius eodem fuit tempore, quo et ipse, quem digito ostendit et uenisse
nunciauit. Noui ergo prophetę, hoc est, apostoli et alii sancti uiri illa, quę post Christum
futura erant, per Spiritum, quem acceperant, prędixerunt.
Sequitur:
non fuit ab initio. Persecutiones autem fuerunt ab initio in Christianos
factę plurimę. Primam suscitavit Nero, in qua Petrus et Paulus martyrio coronati
sunt. Secundum exercuit Domitianus; ab eo Ioannes apostolus ad Pathmos insulam
in exilium est missus. Tertiam Traianus, in qua Symon Chleophę filius, episcopus
Hierosolymitanus, crucifigitur, Ignatius, Antiochenus episcopus, bestiis
traditur. Post hos Hadrianus Ecclesiam
mortales erant, Deum uidisse dicuntur, quanto magis illi
uidebunt, qui iam immortales et incorruptibiles erunt et nihil omnino habentes
fecis terrenę, sed iam cęlestes, iam ciues facti sanctorum et domestici Dei.
Quod autem Paulus et Ioannes, cum hoc assererent, de corporeo carnalique uisu
intellexerint, eorundem in diuersum dicta testantur. Paulus : Nunc uidemus , inquit, per speculum
in ęnygmate, tunc autem facie
per speculum
in ęnygmate, tunc autem facie ad faciem . Et iterum: Reuelata facie
gloriam Dei speculantes, hoc est aperte essentiam cernentes diuinam, non
oculis corporeis, sed oculis mentis et intellectus . Ioannes quoque in
Epistola sua dixit: Scimus, quoniam, cum apparuerit, similes ei erimus;
uidebimus enim eum sicuti est . Quid est sicuti est nisi in ea essentia,
in qua Deo Patri ęqualis est? Videbimus ergo eum uisione clara et
concupiscit et deficit anima mea in atria Domini; cor meum et caro
mea exultauerunt in Deum uiuum . Postremo, beati , inquit, qui
habitant in domo tua, Domine, in seculum seculi laudabunt te . Hi sunt,
quos uidit Ioannes stantes ante thronum
in conspectu Agni, et clamabant , inquit, uoce magna, dicentes: Salus
Domino nostro, qui sedet super thronum, et Agno . Fieri quippe non
permanes . Quod autem perituri non sint, sequentia demonstrant:
Sicut opertorium, inquit, mutabis eos, et mutabuntur . Non ergo
peribunt, sed innouabuntur eiusdemque naturę erunt, sed alterius glorię. De hac
nouatione et Ioannes in Apocalypsi prophetauit
dicens: et uidi cęlum nouum, et terram nouam. Primum enim cęlum et prima
terra abiit, et mare iam non est . Per hęc docet aëra magis purum futurum
sit. Ita et noua terra erit terra ipsa uiuentium, in qua mare non
erit, ut nihil ibi habeatur amarum, ubi ęternę dulcedinis perpetua ministrabitur
refectio perenneque conuiuium. De hac igitur sanctorum iam triumphante Ecclesia
Ioannes nobis annunciauit dicens:
Vidi sanctam ciuitatem, Hierusalem nouam, descendentem de cęlo, a Deo
paratam, sicut sponsam ornatam uiro suo . Hęc ideo de cęlo descendere
scies, quia ego Dominus . Hęc sponsa ornatur uiro suo, quia sancti in
bonis operibus ideo proficere student, ut soli Deo placcant et soli se gratos
acceptosque efficiant. Hi sunt templum, in quo habitabit Deus. Et audiui ,
Ioannes inquit, uocem magnam de throno dicentem: Ecce tabernaculum Dei cum
hominibus, et habitabit cum eis, et ipsi populus eius erunt, et ipse Deus
cum eis erit eorum Deus . Nonne nos quoque uocem magnam audimus, quoties
quam imminentis periculi
dempsit metum ― nempe qui prope mutus, atque elinguis habitus esset ― praeterquam
quod non infractum animum prae se tulit, haud infacundus uisus est.
Ioannes Vethesius Vesprimiensem arcem Austriacis tradit; Slauorum fides Hungaris
male audit; Ianus poeta de hoc genere natus Matthiae quoque regi suspectus;
Maximilianus Vastonem castellum obtinet.
Interea Ioannes Vethesius, Vesprimiensium
praesul, ope ab Hungaris saepius nequicquam implorata, desperato,
ut arbitror,
Vuladislaui reditu ― non enim deerat rumor eum hostili metu in Boëmiam aufugisse arcem
fraudis. Nempe sicut ingentem gloriam saepius fortunae quam uirtutis beneficio assequimur, ita interdum nullo nostro merito, sed insperato quodam
euentu incidimus in infamiam.
incidimus in infamiam.
nunc Thibisuarensis prouinciae, cui
praeerat, uires, quae quidem ad iustum accedunt exercitum, sed quot militum aere proprio conduxerit, his copiis adnumero. Gerebii centum galeatos totidemque leuis armaturae huic exercitui addidere. Pancratii centum; totidem Morotii, despoti Georgius et
Ioannes Rhassiani, iam diu auita fortuna a Turcis spoliati, atque ea tantum possidentes,
quae Lupus, eodem patre genitus, uirtute sua et regis Matthiae Chugniädis liberalitate
assecutus fuerat, cum sexingentis equitibus, qui quidem omnes leuis armaturae fuerunt,
in auxilium regi Vuladislauo
in deuictos feritas. Quam
quidem saepius quum caeterę nationes ― quoniam hoc agreste hominum genus saeuitiam
fortitudinem esse putat ― tum nostra gens, non quidem Hungarica uirtute, sed quorundam
nostratium, ut scitis, proditione experta est, eo tempore, quo frater meus, puer admodum,
Ioannes Casimirus cum Matthia Chugniade de regno certauit. Quum igitur pro regno ditissimo, quod nobis, ut dixi, a Deo destinatum est, pro gloria et fama, qua quidem uiri fortes
immortales efficiuntur, pro uita denique et libertate pugnandum sit, multitudo hostium
magna ex parte ex
paene
deserti.
Maxime autem haec clades trium clarissimorum uirorum casu insignis fuit, morte
Ioannis Fregepanis Zethinensium principis, Georgii Vulatcouii nobilis adolescentis e
Narisio agro oriundi interitu, captiuitate ipsius praefecti. E quibus Ioannes Fregepanis,
animaduertens equos suos (quod sane roboris fuit in nostro exercitu) pene omnes
cecidisse, paucosque labore ac uulneribus fessos, adhuc in acie locum suum magis tenere
quam pugnare, malleque mori quam hosti terga dare, ne tantae cladi superesset, quum
fuga periculum
ante mentionem fecimus,
Prusam coepisse.
Iamque Orchanus ad Caramani imperium aspirabat, bellumque ei inferre parabat,
solus cupiens in Minori Asia regnare, quum eum ab hac expeditione maior spes forte
oblata auertit. Per idem enim tempus Ioannes Palaeologus, Constantinopolitanus imperator, bello a Thracibus ac Bulgaris (gens Rhoxolanorum est Macedoniam incolens)
uehementer premebatur, nec prorsus his resistere poterat. Itaque pessimo capto consilio
et quod non modo Graeciae, sed etiam bonae parti Europae pernitiem erat
per se ineundam haud imparatum admisso equo eum inuadit, spiculumque
lanceae forte in latus Scythae, qua thorax ferreus inter se non coierat (non enim suis sed
raptis armis utebatur) adegit, delapsumque ex equo semianimem uinciri iubet. Duce
amisso agrestes ― iam enim et Ioannes Sepusiensis cum exercitu aduenerat ― partim fugae
sese mandare, partim errori ueniam petere, partim neque proelii, neque precum, neque
fugae meminisse, sed metu perculsi torpere. Quos ita consternatos atque animi incertos
Sepusiensis nactus magna ex parte concidit, nulla quidem ira aut
agrestes discerent ad nobilium officium pertinere militiam exercere, rusticorum uero
esse agrum colere, et ex fructibus labore suo partis nobilitati alimenta suppeditare,
quippe quae armis suis ipsos rusticos tueretur. Nec ob tam atrocem poenam uisus est
Hungaris Ioannes inhumana in Scytham usus crudelitate, eo quod rustici ipsius Scythae
instinctu nobilissimos Hungariae uiros, fide interposita euocatos, crudeli ac foeda morte
affecerant, quemdam ex Caicia familia Canadinensium episcopum, Georgium Docium,
Petrum Rhauosdium, Nicolaum Tornaeum. Ex quibus
et Hungariae
regem nata; Vladislauus cum fratre Sigismundo, Poloniae rege, Viennam ad
Maximilianum imperatorem ascendens, affinitate cum Austriacis iungitur; Budam regressus paucos post menses diem obit.
Iisdem temporibus Ioannes Abstemius, Tholnensis
ciuis, a rege Vuladislauo titulis ac fortunis admodum auctus, aliquot millia rusticorum in
agro Pestensi magis arte et consilio quam uiribus profligauit. Nam quum assumptis
secum quingentis equitibus e Buda Danubium traiecisset,
indicarant,
conuersa. Igitur murus crebris ictibus petitus breui urbem inde nudauit, nemine contra
ex oppido tormentis lapideas pilas ad insulam Turcarum conatibus impediendis emittente, eo quod nullum tale tormentum oppidani habebant, quo obuiam hosticis tormentis iretur. Nempe Ioannes, Sepusiensium princeps, Transyluanus praefectus, omnia ferme
maiora aenea tormenta ad Chaualam oppugnandam, ut supra demonstratum est,
Tauruno exportarat, atque a Turcis inde repulsus, dum inconsulte fugit, hostibus reliquerat, nec loco amissorum alia Hungarorum principum
pulsante refocillatur; hoc
est Iudei in immunditia infidelitatis uersantes desipiunt, quidam tamen Christum
audiendo conuertuntur.
Iam primum Dauid fit armiger Saulis; quia Christus primum docuit Iudeos,
et crucem quę eius arma sunt, inter illos portauit, ut Ioannes testatur.
Goliam inter idolatras Palestinos fortissimum interemit. Christus diabolum
qui gentibus dominabatur, Euangelii uulgatione contriuit.
Palestini Dauidem fugiunt, ut in illum rursum
predicatorii ad illustrem Guidobaldum Ruerium, Castriduranti comitem, inuictissimi Vrbini et Sore ducis Francisci Marie filium Feretreidos libri tres.
ex gente Malatestarum eque nobillisimam habuit inter uestales sanctissimam.
Isabeta Malatesta, sancta uestalis.
Tuo
clarissimo parenti parens nobilissimus Ioannes fuit
Clarissimus pater ducis.
ex Liguris principibus oriundus ut qui a Cesarianis originem traxerit quem nullus uel rarus Romane urbis praefectus esse potuit qualis ipse fuerit nisi tali genere fulserit, germanus Iulii
nominique suo optimo inprimis facile corespondentem: Dobrica enim Illyrico idiomate apud Latinos Bonam significat. Haec fuit Iancii Leonis Alberti soror, equitis aurati, patricii honoratissimi. Ex hac et Nicolao quem diximus aediti fuere filii sex et filia una, Marcus uidelicet, Simeon, Petrus, Ioannes, Alexander, Valerius et Birra. Quibus omnibus Marcus ut aetate ita doctrina et uitae integritate praefulsit, licet omnes uiri probi ac singulari fide insignes extiterint. Petrus, Ioannes et Valerius triremis praefectura donati naualia apud Venetos stipendia meruerunt, quamquam Ioannes
Ex hac et Nicolao quem diximus aediti fuere filii sex et filia una, Marcus uidelicet, Simeon, Petrus, Ioannes, Alexander, Valerius et Birra. Quibus omnibus Marcus ut aetate ita doctrina et uitae integritate praefulsit, licet omnes uiri probi ac singulari fide insignes extiterint. Petrus, Ioannes et Valerius triremis praefectura donati naualia apud Venetos stipendia meruerunt, quamquam Ioannes infelici auspicio primis praefecturae diebus ex humanis excaesserit. Simeon uero equestri militia de senatu Veneto benemeritus ex Italia rediens in patria tandem mortuus est. Alexander liberis
Petrus, Ioannes, Alexander, Valerius et Birra. Quibus omnibus Marcus ut aetate ita doctrina et uitae integritate praefulsit, licet omnes uiri probi ac singulari fide insignes extiterint. Petrus, Ioannes et Valerius triremis praefectura donati naualia apud Venetos stipendia meruerunt, quamquam Ioannes infelici auspicio primis praefecturae diebus ex humanis excaesserit. Simeon uero equestri militia de senatu Veneto benemeritus ex Italia rediens in patria tandem mortuus est. Alexander liberis procreandis operam dedit, qui et omnibus superuixit. Birra autem, maritale connubium
tit. Hier-s. Mart-s. Trag.
21 Trag. f. 65v-66; v. 13 celebret: celebrat Trag.-
Ioannes Lucius: Ioannes II, XV episcopus Sibenicensis, anno 1528. ad episcopatum
accessit, e vivis excessit anno 1557. Cf. Farlati IV, p. 475-476.
tit. Hier-s. Mart-s. Trag.
21 Trag. f. 65v-66; v. 13 celebret: celebrat Trag.-
Ioannes Lucius: Ioannes II, XV episcopus Sibenicensis, anno 1528. ad episcopatum
accessit, e vivis excessit anno 1557. Cf. Farlati IV, p. 475-476.
22 Ciccarelli
bellis proficientes magnam Asiae partem sibi subegerunt. Getulli etiam Gethae dicuntur fuisse.
Getulli Africe populi a Gethis orti.
Qui ingenti agmine a locis suis naues conscendentes loca Syrtium in Lybia occuparunt et, quia ex Gethis uenerant, deriuato nomine (ut Ioannes Balbus dicit) Getulli cognominati sunt.
uolumina compilauit, et Cypicus Coriolanus Tragurita, ad quem consolatorium carmen extat Sabellici de domus deflagratione in Dalmatia,
(170)
ac Haelius et Ioannes Gotius, quorum utique meminit Sabellicus,
utique meminit Sabellicus,
minimum iota non ommittens, et Michael Peregrinus, hii quatuor Pharii, cum Andronico Tranquillo Tragurita et Georgio Bixantio Catharensi ac Francisco Niconitio Corculensi, multique alii, quorum uirtus et eruditio in dies elucescit.
Marcus Marulus, Cypicus Coriolanus, Helius, Ioannes Stoicus, Georgius Benignus, Ioannes Staphileus, Ioannes Pelicarpus, Hieronymus Priboeuius, Ioannes Arbensis, Paulus Paladinus, Thomas Nigro, Simon Begnius, Vicentius et Dominicus Buchii, Federicus Grisogonius, Hieron. Atticus, Hannibal Lucius, Petr. Hectoreus, Michael Peregrinus, Andronicus
Peregrinus, hii quatuor Pharii, cum Andronico Tranquillo Tragurita et Georgio Bixantio Catharensi ac Francisco Niconitio Corculensi, multique alii, quorum uirtus et eruditio in dies elucescit.
Marcus Marulus, Cypicus Coriolanus, Helius, Ioannes Stoicus, Georgius Benignus, Ioannes Staphileus, Ioannes Pelicarpus, Hieronymus Priboeuius, Ioannes Arbensis, Paulus Paladinus, Thomas Nigro, Simon Begnius, Vicentius et Dominicus Buchii, Federicus Grisogonius, Hieron. Atticus, Hannibal Lucius, Petr. Hectoreus, Michael Peregrinus, Andronicus Tranquillus, Georgius Bixantius,
quatuor Pharii, cum Andronico Tranquillo Tragurita et Georgio Bixantio Catharensi ac Francisco Niconitio Corculensi, multique alii, quorum uirtus et eruditio in dies elucescit.
Marcus Marulus, Cypicus Coriolanus, Helius, Ioannes Stoicus, Georgius Benignus, Ioannes Staphileus, Ioannes Pelicarpus, Hieronymus Priboeuius, Ioannes Arbensis, Paulus Paladinus, Thomas Nigro, Simon Begnius, Vicentius et Dominicus Buchii, Federicus Grisogonius, Hieron. Atticus, Hannibal Lucius, Petr. Hectoreus, Michael Peregrinus, Andronicus Tranquillus, Georgius Bixantius, Fran.
et Georgio Bixantio Catharensi ac Francisco Niconitio Corculensi, multique alii, quorum uirtus et eruditio in dies elucescit.
Marcus Marulus, Cypicus Coriolanus, Helius, Ioannes Stoicus, Georgius Benignus, Ioannes Staphileus, Ioannes Pelicarpus, Hieronymus Priboeuius, Ioannes Arbensis, Paulus Paladinus, Thomas Nigro, Simon Begnius, Vicentius et Dominicus Buchii, Federicus Grisogonius, Hieron. Atticus, Hannibal Lucius, Petr. Hectoreus, Michael Peregrinus, Andronicus Tranquillus, Georgius Bixantius, Fran. Niconitius.
Buchii, Federicus Grisogonius, Hieron. Atticus, Hannibal Lucius, Petr. Hectoreus, Michael Peregrinus, Andronicus Tranquillus, Georgius Bixantius, Fran. Niconitius.
Fuere et alii priscis temporibus ex Dalmatia probatissimi uiri, Caius uidelicet et Ioannes quartus summi Pontifices,
Caius et Ioannes Quartus summi Pontifices.
alter quorum (quemadmodum Platina
Petr. Hectoreus, Michael Peregrinus, Andronicus Tranquillus, Georgius Bixantius, Fran. Niconitius.
Fuere et alii priscis temporibus ex Dalmatia probatissimi uiri, Caius uidelicet et Ioannes quartus summi Pontifices,
Caius et Ioannes Quartus summi Pontifices.
alter quorum (quemadmodum Platina
luce clarius manifestum esse existimo optimas Dalmatarum corporis et animi naturales dotes caelestis gratiae donis abunde perfici et augeri, quando quidem iuxta incarnati uerbi dei sententiam maiorem hac dilectionem nemo habet, nisi ut animam suam ponat quis pro amicis suis.
Ioannes. XV. (179)
Studia autem consuetudinesque ac leges Dalmatarum summa quadam sunt urbanitate praedite, ut pote christiana pietate condite.
Tertium.
nostro
pro defensione rei publice Christianae contra Turchas infuso sicut cronice et iam
Sanctitas Vestra scit. Scit etiam, qualiter sum pauper, et propterea omnibus mihi
servientibus satisfacere non valeo. Extat enim de continuo ad Sanctitatis Vestre pedes
Ioannes Andreas, procurator meus, et servitiis meis, qui etiam sunt pro fide
Catholica, insistit, nullam a me, iam est annus, laboris et stipendii sui habuit mercedem.
Igitur supplex deprecor, quod eadem Sanctitas Vestra dignetur mandare, ut sibi de aliquali
scribo, ut dixi,
et certe omnia verissima. In summa: maiestas regia omnino optat a Vestra
Sanctitate ac ei enixe suplicat, ne dominus Strigoniensis in hac petitione
pretereatur, neque dubito Vestram Sanctitatem preces eius exaudituram. Ioannes
Bornemÿza (pater regis et omnium nostrum) incredibile est, quante amore,
observantia, servitute Vestram Sanctitatem prosequatur et colat. Credo Deum ita
voluisse consulere rebus nostris labentibus, ut haberemus in hoc sene
undisonum qui longe eructat Orontem,
imperii defecit lege duorum?
sacrum Pascha, et lux alma parabat,
lachrymantibus. illumque,
amplexa tenebat,
ubi demerso fluitanti subere plumbo
ad eius custodiam et obsequia deputati fuerant fugae etiam eius postea comites, qui in hanc usque diem in reginae obsequiis permanserunt. Affuit et banus Croatiae die dominico, qui pugnam praecessit, cum elegantissimis copiis, fuere ad tria millia equitum ac non ita multi pedites, venerant cum eo Ioannes Tahy, Ioannes Banffy et nonnulli alii ex regni Sclavoniae proceribus. Venit postridie eius diei mane rege aciem instruente (nam eo etiam die creditus est hostis in praelium descensurus) Simon de Erdewd episcopus Zagrabiensis cum fratre Petro Erdewdy cum septingentis amplius equitibus viris
et obsequia deputati fuerant fugae etiam eius postea comites, qui in hanc usque diem in reginae obsequiis permanserunt. Affuit et banus Croatiae die dominico, qui pugnam praecessit, cum elegantissimis copiis, fuere ad tria millia equitum ac non ita multi pedites, venerant cum eo Ioannes Tahy, Ioannes Banffy et nonnulli alii ex regni Sclavoniae proceribus. Venit postridie eius diei mane rege aciem instruente (nam eo etiam die creditus est hostis in praelium descensurus) Simon de Erdewd episcopus Zagrabiensis cum fratre Petro Erdewdy cum septingentis amplius equitibus viris equis, armis
(nam eo etiam die creditus est hostis in praelium descensurus) Simon de Erdewd episcopus Zagrabiensis cum fratre Petro Erdewdy cum septingentis amplius equitibus viris equis, armis decenter instructis. Advenit eodem fere temporis momento Stephanus Aczel cum trecentis ferme equitibus, quos Ioannes Bornemyzza regi in subsidium miserat cum aliquot millibus aureorum, supremum a patre filio alumno munus. Venit circa serum eiusdem diei Ioannes Zerechen supra duo millia peditum eorum, qui circa Dravum colunt et insignes sagittarii habentur, ducens partim in suis partim in capituli
amplius equitibus viris equis, armis decenter instructis. Advenit eodem fere temporis momento Stephanus Aczel cum trecentis ferme equitibus, quos Ioannes Bornemyzza regi in subsidium miserat cum aliquot millibus aureorum, supremum a patre filio alumno munus. Venit circa serum eiusdem diei Ioannes Zerechen supra duo millia peditum eorum, qui circa Dravum colunt et insignes sagittarii habentur, ducens partim in suis partim in capituli Quinqueecclesiensis possessionibus collectorum, venerunt et alii quamplures intra illud triduum, illi praecipue, qui propinqui erant, et in his
fidos et strenuos pro tutela corporis sui delegerat, his erat coniunctus post regem ac proceres equitum cataphractorum pulcherrimus globus mille vel paulo amplius cataphractos continens, nam alii huius generis equites per primum agmen sparsi erant. In medio huius globi erat vexillum regis, quod Ioannes Draghffy iudex curiae, quae tertia est inter seculares a rege dignitas, sustinebat. Hanc statariam aciem cingebant undique equites levis armaturae et pedites quoque a lateribus, quod superius diximus. In latere eius dextro post antistites et secretarios erant illi tres, quibus tutelam regii
truncati caesare sanguinem illorum diis suis libante, pauci ex captivis servati, ut essent, a quibus possent caesar et Himbraim bassa ea, quae opus erant, sciscitari. Inter hos Nicolaus cognomine Herczegh, quod lingua nostra ducem significat, dux re vera et thesaurarius regius existimatus, item Ioannes Prylezky et Ioannes Maczeyowzky Poloni omnes cubiculi regii ministri, a quibus postea ad reginam reversis multa cognovimus, quae brevitas historica commemorare nunc non permittit. Servatus fuit et Michael Fekethe ac Bartholomaeus Maytiny, qui postea magno aere fuerunt inde redempti.
sanguinem illorum diis suis libante, pauci ex captivis servati, ut essent, a quibus possent caesar et Himbraim bassa ea, quae opus erant, sciscitari. Inter hos Nicolaus cognomine Herczegh, quod lingua nostra ducem significat, dux re vera et thesaurarius regius existimatus, item Ioannes Prylezky et Ioannes Maczeyowzky Poloni omnes cubiculi regii ministri, a quibus postea ad reginam reversis multa cognovimus, quae brevitas historica commemorare nunc non permittit. Servatus fuit et Michael Fekethe ac Bartholomaeus Maytiny, qui postea magno aere fuerunt inde redempti. Perierunt in eo praelio et
Strigoniensis, Paulus Thomory Colocensis dux belli, Franciscus de Peren Varadiensis, Philippus More Quinqueecclesiensis, Blasius Paxy Iauriensis, Franciscus Chaholy Chanadiensis, Georgius de Palyna Boznensis episcopi, ex baronibus Georgius de Zapolia comes Scepusiensis alter belli dux, Ioannes Dragffy iudex curiae, Franciscus Orzagh cubiculariorum, Petrus Korlatkeöy et Andreas Trepka ianitorum, Simon Horvath pincernarum regalium magistri, Thomas Zechy, Gabriel Pereni, Ambrosius Zarkan, Antonius Palochy, Mathias Zetchiny, comes de Frangepanibus, Sigismundus Banffy,
curiae, Franciscus Orzagh cubiculariorum, Petrus Korlatkeöy et Andreas Trepka ianitorum, Simon Horvath pincernarum regalium magistri, Thomas Zechy, Gabriel Pereni, Ambrosius Zarkan, Antonius Palochy, Mathias Zetchiny, comes de Frangepanibus, Sigismundus Banffy, Franciscus Hampo, Ioannes de Batthyan, Stephanus Slyk Bohemus et nonnulli alii Bohemi et Moravi; ex nobilioribus et potioribus regni Franciscus Balassa, Nicolaus Tharczay, Ioannes Paxy, Ioannes Istwanffy, Emericus Warday, Michael Podmaniczky, Gregorius Orlowchich capitaneus Segniensis, Stephanus Aczel castellanus
Gabriel Pereni, Ambrosius Zarkan, Antonius Palochy, Mathias Zetchiny, comes de Frangepanibus, Sigismundus Banffy, Franciscus Hampo, Ioannes de Batthyan, Stephanus Slyk Bohemus et nonnulli alii Bohemi et Moravi; ex nobilioribus et potioribus regni Franciscus Balassa, Nicolaus Tharczay, Ioannes Paxy, Ioannes Istwanffy, Emericus Warday, Michael Podmaniczky, Gregorius Orlowchich capitaneus Segniensis, Stephanus Aczel castellanus Posoniensis, Sigismundus Pogan, Ioannes Tornaly, Ioannes et Stephanus Kalnay, Nicolaus Forgach; praeter hos nobiles potiores usque ad quingentos, equitum
Ambrosius Zarkan, Antonius Palochy, Mathias Zetchiny, comes de Frangepanibus, Sigismundus Banffy, Franciscus Hampo, Ioannes de Batthyan, Stephanus Slyk Bohemus et nonnulli alii Bohemi et Moravi; ex nobilioribus et potioribus regni Franciscus Balassa, Nicolaus Tharczay, Ioannes Paxy, Ioannes Istwanffy, Emericus Warday, Michael Podmaniczky, Gregorius Orlowchich capitaneus Segniensis, Stephanus Aczel castellanus Posoniensis, Sigismundus Pogan, Ioannes Tornaly, Ioannes et Stephanus Kalnay, Nicolaus Forgach; praeter hos nobiles potiores usque ad quingentos, equitum praeterea tria
Slyk Bohemus et nonnulli alii Bohemi et Moravi; ex nobilioribus et potioribus regni Franciscus Balassa, Nicolaus Tharczay, Ioannes Paxy, Ioannes Istwanffy, Emericus Warday, Michael Podmaniczky, Gregorius Orlowchich capitaneus Segniensis, Stephanus Aczel castellanus Posoniensis, Sigismundus Pogan, Ioannes Tornaly, Ioannes et Stephanus Kalnay, Nicolaus Forgach; praeter hos nobiles potiores usque ad quingentos, equitum praeterea tria vel quatuor millia. Pedites paucissimi evaserunt, fuerunt autem usque ad duodecim vel tredecim millia peditum, ex quorum ducibus vix evasit quisquam alius praeter
nonnulli alii Bohemi et Moravi; ex nobilioribus et potioribus regni Franciscus Balassa, Nicolaus Tharczay, Ioannes Paxy, Ioannes Istwanffy, Emericus Warday, Michael Podmaniczky, Gregorius Orlowchich capitaneus Segniensis, Stephanus Aczel castellanus Posoniensis, Sigismundus Pogan, Ioannes Tornaly, Ioannes et Stephanus Kalnay, Nicolaus Forgach; praeter hos nobiles potiores usque ad quingentos, equitum praeterea tria vel quatuor millia. Pedites paucissimi evaserunt, fuerunt autem usque ad duodecim vel tredecim millia peditum, ex quorum ducibus vix evasit quisquam alius praeter Hannibalem
1, 8
cui supplico velit in eam
partem accipere ea que a me Vestre Sanctitati scribuntur et scribentur in
posterum in quam a me scribuntur et scribentur. Quali iniuria superioribus annis
affectus sit serenissimus dominus meus, dominus Ioannes Ungarie rex a Vestra
Sanctitate et sede apostolica omnibus notum est, quod factum licet illi, qui
fuerunt dediti Sanctitatis Vestre ad latus sue maiestatis suaserunt procesisse
magis ex adversariorum impulsu et temporum statu, quam
3, 1-10; Mc 1, 1-8; Lc 3, 1-18
postquam, primo quo tunc secessit ab aeuo,
Stat. . . 749 sacerdos]
J. AJ 11, 298-312
templi in medio fratris de cęde cruentus,
Thomas,
Interea. . . 76 esset] Io 13, 22-25
crescit certamen, uersaque rursus
uisus nam pectore protinus omneis
Nec magnifici viri Thomas Nadasdi, Franciscus Batyani, Balassea domus illustrissimae dignitatis suo officio deerunt, inter quos facile pri mus Melchior Balassa.
Atque adeo nuper in gratiam regis Ferdinandi recepti Barones inclyti egregiam spem de se praebent Raphael et Ioannes Apodamian, quibus merito adiungitur Franciscus Reuai vicepalatinus regni Hungarici, de cuius consilio, prudentia, et fide, quid uis sperare licet. Sed vt omittam Nyari Franciscum, Bartholomaeum Horuat, qui saepius cum victoria, multis occisis, multisque captis, ad regem Ferdinandum
deuehere, quam Turcae aduerso flumine Viennam.
Quod vbi apud Persas inauditum fuerit, ex altera parte vsque ad Constantinopolim excurrent. Nec cessabunt praepotentes Reges Russiae, et Georgianorum, quibus non minor vis, quam odium in Turcas. Nec Imperator Indiae Ioannes presbyter otium aget, sed omni conspiratione contendet, ad communem hostem opprimendum.
HAEC ad te scribere libuit Maximiliane
tit. Hier-s. Mart-s. Trag.
21 Trag. f. 65v-66; v. 13 celebret: celebrat Trag.-
Ioannes Lucius: Ioannes II, XV episcopus Sibenicensis, anno 1528. ad episcopatum
accessit, e vivis excessit anno 1557. Cf. Farlati IV, p. 475-476.
tit. Hier-s. Mart-s. Trag.
21 Trag. f. 65v-66; v. 13 celebret: celebrat Trag.-
Ioannes Lucius: Ioannes II, XV episcopus Sibenicensis, anno 1528. ad episcopatum
accessit, e vivis excessit anno 1557. Cf. Farlati IV, p. 475-476.
22 Ciccarelli
nobis tuto restituantur. Vale.
Nomina interpretum ab Eleazaro missorum ad legis interpretationem Ex
prima autem tribu hi sunt:
Iosephus, Ezekias, Zacharias, Ioannes, Ezekias, Eliseus.
Ex secunda tribu:
Iudas, Simon, Somoclus, Adaeus, Mattathias, Eschlemias.
Ex tertia tribu:
Neemias, Iosephus, Theodosius, Basaeus, Ornias, Daces.
Ex quarta:
Ex sexta:
Iudas, Iosephus, Simon, Zacharias, Simoelus, Selemias.
Ex septima:
Sabbataeus, Zedekias, Iacobus, Isachus, Isias, Natthaeus.
Ex octava:
Theodosius, Iason, Iesus, Theodotus, Ioannes, Ionathas.
Ex nona:
Theophilus, Abramus, Arsamus, Endemias, Iason, Danielus.
Ex decima:
Hieremias, Arsamus, Iason, Endemias, Eleazarus, Dathaeus.
Ex undecima:
Ex decima:
Hieremias, Arsamus, Iason, Endemias, Eleazarus, Dathaeus.
Ex undecima:
Samuelus, Iosephus, Iudas, Ionathas, Chabeu, Dositheus.
Ex duodecima:
Isaelus, Ioannes, Theodosius, Arsamus, Abietes, Ezekielus.
Hi omnes fuerunt numero duo et septuaginta. Atque haec quidem ad epistolam Regis sunt
ita ab Eleazaro rescripta.
Porro, ut promisi, explicabo etiam
Pont. missorum ad legis D. interpretationem nomina 18 inde. eorundem electio 39. adventus in Aegyptum 53
inventores rerum stulte pro diis habitos 43. 44
ab Invidię vitio quomodo liber esse possis 68
Ioannes 18. 19
Ionathas ibid.
Iordanus fl. eiusque exundatio annua 38
Iosephus 18
ab Ira liber et vacuus quomodo quis esse possit 78
praestare in aliquo alterius et hoc sequi. Hinc est quod pro illo comparativo Meo ponatur crebro Prae, quod etiam significat praecisionem quandam, seu idem quod ante: ut praeire, idem quod anteire. Hanc vero significationem, ut idem valeat quod Antea, ideo obtinere cupio, quia in prima epistola Ioannes dicens, Quod fuit ab initio, et loques de secunda persona, omnino videtur idem indicare, ac quod fuit ante omne principium. Nam et res, nempe aeternitas secundae personae, id postulat: et Ioan. 1. dicitur eadem persona fuisse non ab initio, sed in ipso mitio iam extitisse. Quare si in
sed tamen. incultiora, minusque frequentia quam reliqua erant. Unde Ios. 15, tribui Iuda sex civitates cum suis pagis in deserto attribuuntur. Quod observandum est, ne quis a vero sensu aberret, cum audit in deserto nominari habitationes et opera hominum. In tali deserto Iudaeae praedicavit Ioannes, non in tali ubi nullus mortalium fuit aut vixit: alioqui frustra clamasset et concionatus fuisset, nemine audiente. Tertio, Desertum aliquando simpliciter meridiem, aut meridionalem plagam significat: ut Psal. 75. Non ab oriente, non ab occidente, non a deserto montium.
ἠμῶν, ἵνα παῤῥησίαν ἐχωμεν ἐν τῇ ἡμέρᾳ τῆς κρίσεος. Latine sic citat iste: In hoc perfecta est charitas nobiscum, ut fiduciam in die iudicii habeamus. Haec verba tantundem Maiori sonare aut exprimere coguntur, ac si diceret Ioannes: Perfecta dilectio est necessaria ad fiduciam in extremo iudicio, aut perfectae dilectionis fiducia est necessaria ad extremum iudicium et salutem. Verum Iohannes nihil plane huiusmodi dicit. nam nec dicit charitatem esse causam, aut quoddam antecedens fiduciae, ad extremum iudicium
Christi, item de externa acceptione Apostolorum, igitur et de externa manducatione. Id enim ipsum eodemque modo edere ac bibere iubentur, quod et quo modo accipere, nempe externo opere. Nam spiritualis manducatio in mox sequentibus praecipitur, ut id alibi prolixius exposui. Matth. 11 est, quod Ioannes Baptista nec manducaverit, nec biberit: et contra, quod Christus ederit ac biberit: quem Hebraismum in Generalib. preceptionibus propria Regula exposui: quod scilicet quaedam verba sint in quadam ampliori significatione accipienda, perinde ac si aliquod adverbium intendendi eis adiectum
nec manducaverit, nec biberit: et contra, quod Christus ederit ac biberit: quem Hebraismum in Generalib. preceptionibus propria Regula exposui: quod scilicet quaedam verba sint in quadam ampliori significatione accipienda, perinde ac si aliquod adverbium intendendi eis adiectum esset. Sic igitur Ioannes non manducavit. id est, non large ac liberaliter, sed valde tenuiter victitavit seu ieiuniis semet maceravit. Christus contra liberaliter et communi more vixit, non crucians semet fame aut ieiuniis, non raro etiam conviviis exceptus, quibus non est solitus Baptista interesse.
manet in Christo, non peccat: quisquis peccat, non videt eum, nec novit eum. Et mox: Qui committit peccatum, ex diabolo est, quia diabolus a principio peccat. Quisquis natus est ex Deo, non peccat, quoniam semen ipsius manet in eo, nec potest peccare, etc. Ubi observandum est, quod Ioannes ibi peccare, aut peccatum facere, exponit per Non facere iustiaciam: et contra Non peccare, per facere iustitiam. Haec significatio diligenter observanda est, ne quis intelligens de peccatis piorum per imbecillitatem admissis, desperandi occasionem accipiat. Ignorantiae
commotiones, subiti lapsus, et alia multa omissionis, negligentiae, et multa etiam per ignorantiam admissa, innumera etiam quotidiana humanae imbecillitatis delicta. VIII. Et peccatum Remissibile, et Irremissibile. Irremissibilia, quae Christus blasphemiam in Spiritum sanctum vocat: quaeque Ioannes dicit esse ad mortem et vetat pro talibus fieri preces, sunt omnis perseverans oppugnatio agnitae veritatis, et omnis finalis impoenitentia. Dicitur autem hoc genus peccati ideo peccatum in Spiritum sanctum, quia huius personae proprium officium est illustrare, praedicare, et propagare
sese opponunt. Alia porro omnia peccata Remissibilia esse dicuntur. inter quae numerari solet Peccatum contra conscientiami id est, cum scientes et volentes, perseveranter, non subito motu aliquid prave agimus contra Dei praescriptum, aut mandatum: quod genus in Sanctis negatur esse: sicut Ioannes ait, natos ex Deo non peccare, sed semetipsos a talibus lapsibus custodire. Talia peccata contra conscientiam sunt etiam, neglectio precum, item permittere regnare veterem Adamum, et omnino non sedulo conari obedire Deo. Haec peccata si admittantur a sanctis, ut a Davide adulterium et
eorum est quod sua progenies sit duratura a progenie in progeniem. Alii, A' generatione in generationem: quod idem est. Sic diva Virgo canit Luc. 1. Misericordia eius a progenie in progeniem timentibus eum: id est, in omnem posteritatem, aut in perpetuum, semper est misericors timentibus. Ioannes Baptista Matth. 3, et Christus 12 ac 23, vocant Pharisaeos progeniem viperarum: ubi non ipsam procreationem viperarum, quasi sint ex viperis procreati: sed naturam aut indolem, malitiamque plane viperinam eis obiiciunt, quam ex utero matris attulerunt, ita ut sua perversitate maiorum
finis mundi, et extremum iudicium prope sit. Caedere ramos, et tum humi spargere, tum et in manibus portare solebant olim Iudaei in publica laeticia pompis ac triumphis. Sic igitur Matt. 21 caedebant ramos, et sternebant Christo equitanti in illa sua regali pompa et introitu in Hierosolymam. Ioannes vero cap. 12 dicit, Iudaeos acceptis ramis palmarum obviam Christo venienti processisse. Solebant enim eis rami palmarum virtutem et victoriam significare, sicut Latinis laurus semper virens: de qua significatione in vocabulo Palma. Tametsi etiam phrasis Latina, palmam
eodemque modo usurpatur a Christo Luca 10 idem Apostolis mandante. Sic Act. 18 dicitur Paulus ascendisse Hierosolymam, et salutasse Ecclesiam. Item Agrippam regem venisse ut salutaret Festum: Actor. vigesimoquinto. Sic forte de omni familiari et amici re colloquio intelligendum est, quod Ioannes ait [?: ] facere se participes peccatorum seductorum, qui [?: ] Ave dixerint. In Evangelistis aliquoties obiicitur a Christo Pharisaeis, quod cupiant captentque salutationes in plateis: nimirum non propter vulgarem imprecationem pacis, sed propter honorificas
illa impia convivia proruerent. Quare tales non diiudicantes corpus ac sanguinem Domini, seu sine iudicio sumentes ac abutentes, dicit Paulus illa ipsa abusione adeo reos fieri male sumptarum preciotissimarum rerum corporis ac sanguinis Domini, ut sibimet iudicium ac exitium bibant et comedant. Ioannes primae Capite quinto dicit, Christum venisse per aquam et sanguinem: idque bis repetit et inculcat. id est, egisse et agere cum mundo et hominibus per [?: su- ] verbum ac sacramenta. Haec enim sunt veluti [?: ma- ] aut instrumenta quaedam Christi, per quae nos
multum septenarius numerus inculcatur. Sic Lucae 8 Christus dicitur ex quadam muliere eiecisse septem daemonia: et Matth. 12 dicuntur septem peiores daemones redire in relapsum. Sic Rom. 11 citat Paulus tempore Eliae servata esse septem milia piorum, qui non incurvaverunt genua Baali. Ioannes quoque in Apocalypsi multum celebrat numerum septenarium, nominans septem Ecclesias, septem candelabra, septem spiritus, septem stellas, septem lampadas, septem signacula, septem cornua septem oculos, septem angelos, septem tubas, septem tonitrua, septem diademata, septem phialas, septem
dicit Augustinus: Septenarius numerus ad unitatem Ecclesiarum refertur, et ad quandam perfectionem mysticus videtur apparere. solet enim pro universo poni. Sicut in Evangelio dictum est, Accipiet in seculo hoc septies tantum. ac si diceret: Quasi nihil habentes, et omnia possidentes. Unde etiam Ioannes ad septem Ecclesias loquitur, quae utique universalis Ecclesiae personam gerunt, etc. SEPTEMPLICATIO multo magis ingentem quantitatem, et quasi infinitum quid denotat. Gen. 4, Septuplum vindicabitur Cain, et Lamech septuagies septies. Sic et Christus Matt. 18, iubet
[?: S-i ] fuisse illum seductorem, et tam atrocis sceleris arcitectum, qui hominem ab obedientia et subiectione, veroque Dei cultu abduxit, ac in iniustitiam, mortem et aeternum entium praecipitavit. Quare Semen serpentis sunt deinceps omnes homines, ut primum nascuntur: sicut eos Christe et Ioannes ex patre diabolo, et filios diaboli esse [?: ] quia videlicet ex imagine Dei sunt essentia litera imginem Satanae transformati. Eôdem respicit Christus et Baptista, quod eos genimina viperarum nominant. Inter [?:--- ] igitur carnales et diabolum repraesentantes,
deinde, summum amorem patris erga filium, in quo solo patri bene complacuit: tertio, summam quandam communicationem secretorum. solus enim filius novit et perfecte videt patrem: ille ergo solus eum, ipsiusque mysteria vere patefacere potest. Atque ad hanc tertiam coniunctionem potissimum Ioannes respicit. ideo praeponit. Deum nemo vidit unquam, sed filius qui est in sinu patris. quasi diceret: Ille solus patrem plenissime pernovit, ille proculdubio certissima retulit. Lucae 16 est, Lazarum esse portatum ab angelis in sinum Abrahae. Id intelligit de copia bonorum, quae ibi piis
per sinum, promissiones datas Abrahamo. Verum melior est altera ratio locutionis: quia et minus dura est in verbis, et praeterea promissiones Abrahamo datas etiam in hac vita amplectimur, ut ea ratione etiam hic agentes pii, in sinu Abrahae esse ac foveri dici queant. Ioann. decimotertio, dicitur Ioannes apostolos [?:- ] ultima coena recubuisse in sinu IESU, et mox incubuisse pectori IESU: quod credo secundum illius temporis conviviorum morem factum esse, cum in sumes do cibo protensi recumbebant humi, seu in pavimento lectis instrato, ita ut quasi circulum quendam facerent,
ibi moriendo. Et Psalm. 63, Utique in vanum lavi in mundicia manus meas. id est, innocenter vixi frustra. Averte oculos meos, ne videant vanitatem: Psal. 119. id est, rem vanam concupiscant, sive idololatriam, sive etiam res huius vitae cum perse fluxas, tum alioqui illicitas. Sic Ioannes dicit, omnia esse concupiscentiam oculorum. Psal. 24 inter [?: no-- ] vere pii hominis ponitur, Qui non in vanum levavit animam suam. Levare animam, valde saepe significat aiquid desiderare ac expetere. Porro vanitatem pro idolatria poni, supra ostendi. Quare
ne es ille veniens: idem valet quod, Tune es ille qui secundum prophetas et prophetias divinitus promissus est, quod ad salutem nostram venire debeat? Ille, cuius adventus tam solicite et cupide ab omnibus expectatur. Sic Antichristum venire aut venisse, valde significanter accipiendum est. Ioannes cap. 5 suae epistolae dicit, Christum venire per aquam et sanguinem. Et mox dicit, aqua et sanguine: quod etiam valde significanter accipiendum est. Sensus enim est, Christum non ocio se per ista venire, sed efficaciter nos accedere ita, ut per Sacramenta aquae et
inserverunt. Apparet sane, fuisse tunc usitatum vulgae, pro nomine Iehova voce Meimar uti: quod et [?: Ga-nus ] probat: sicut et postea, ac nunc quoque Iudaei pro eodem nomine utuntur vocabulo
vel Ecclesia. In Ps. In domum Domini ibimus. Coenaculum, altitudo meritorum, vel scientiae. In Evang. Et ipse vobis ostendet coenaculum magnum. Ostium, adapertio fidei. In Apost. Ostium. n. mihi apertum est magnum et evidens. Columna, firmamentum, vel stabilitas spiritalis. In Apost. Iacobus et Ioannes et Cephas, qui videbantur columnae esse. Paries, interdum structura bonorum operum. In Cantico canticorum: Ecce hic retro post parietem nostrum prospiciens per fenestras. Fenestrae, visus et auditus, vel caeteri sensus, ut supra: Prospiciens per fenestras. Item in malam partem: Mors
verum etiam ipsarum rerum aut materiarum, quae in Sacris literis continentur, exactam distinctionem, ut vigilantissime ac oculatissime separentur, inter sanctum et profanum, creatorem et creaturam, iustum ac iniustum, inter Mosen ac Christum, ac inter utriusque doctrinas et officia. sicut Ioannes mox initio discrimen facit inter Mosen eiusque doctrinam, ac inter Christum et eius officium. Sic et Paulus ad Galatas 3 et 4, et Paulus Rom. 3. 4. 5. 6. 7 et 8 summo studio distinguit inter legem ac promissionem, seu Evangelion, quo scire possimus quid unde petendum sit, quidve
14 Vicissim autem non raro contraria difficultas accidit, ut unicus homo aut locus plura propria nomina obtineat: ut, Abraamus, Esau, Iacob fuerunt binomines: Azarias rex dicitur etiam Ozias, et Ioachim: Petrus est etiam Simon, et Cephas: Matthaeus est etiam Levi: Marcus est Ioannes dictus: Barnabam volunt dictum esse Ioseph Iustum, et Barsabam. In genealogia Christi pro eodem est Matth. 1, Iechonias. Lucae 3 Neri, et in 2 Regum Ioachim. Sic et nomina eorundem locorum plura sunt: ut Ierusalem dicta est etiam Iebus, et Zion, ac civitas vel arx David, Salem: sic et
Scripturae sententia, ut paululum discedendo a verborum primitiva significatione, colligatur aliquid de caelesti gloria, post hanc vitam expectanda, aut de mysterio Trinitatis: atque a visibilibus fiat transius ad invisibilia, a speculo et aenigmate (ut Paulus ait) ad Dei claritatem. quemadmodum Ioannes de Baptismo disserens, progreditur ab aqua ad spiritum, Iohannis capite tertio. Item Apostolus ad Collossenses capite secundo, verba faciens de resurrectione nostra cum Christo, iubet caelestia tantim intueri: vitam quippe nostram et conversationem in caelis esse. Sed raro admodum
ut illic veritas reperiatur, ubi negatur. Quae enim simpliciter ad eruditionem fidei divinitus dicta sunt, ea necesse est ita dicta sint, ut ad id quod dicta sunt, non alienorum atque extrinsecus dictorum confirmentur exemplis.
IOANNES GERSON PARISIENSIS STUDII CANCELLARIUS.
Doctoris dicto, authoritate canonica munito, plus quam declarationi Papae credendum est. Et alibi
sic: In sacris Literis excellenter
quibus largitur, ut permaneant, dum totum gubernat mundum.
Evangelista non est Evangelistae contrarius, in his quae narrat, licet non concordet. Augustinus super Ioannem tractatu 112.
EXPLICATIO.
Quod Ioannes Evangelista narrat, ingressum Dominum Iesum cum discipulis suis in hortum, non continuo factum est, cum eius illa finita esset oratio: de cuius verbis ait, Haec cum dixisset Iesus. Sed alia quaedam sunt interposita, quae a Ioanne praetermissa, apud alios Evangelistas leguntur: sicut apud
solent laudare. Ambros. super cap. 1. Lucae.
EXPLANATIO.
Sic sancti Samuel mater Anna laudatur: sic Isaac a parentibus nobilitatem pietatis accepit, quam posteris dereliquit. Quae enim alia intentio est Evangelistae Lucae, nisi ut S. Ioannes Baptista nobilitetur parentibus, miraculis, moribus, munere, passione? Non solum igitur a parentibus, sed etiam a minoribus S. Ioannis nobilitas propagatur, non seculari potestate sublimis, sed religionis successione venerabilis. Tales enim maiores habere debuit praenuncius Christi, ut non
in facie, et laetitiam haberet in mente.
Sacra Scriptura cum aliquando narret per recapitulationem, quae prius facta sunt, videntur posterius facta. August. 20 de civit. Dei, cap. 14.
EXPLICATIO.
Ioannes in Apocalypsi, Vidi, inquit, mortuos magnos et pusillos stantes in conspectu throni, et libri aperti sunt: et alius liber apertus est, qui est vitae uniuscuiusque. Et iudicati sunt mortui ex his quae erant scripta super opera eorum. Et exhibuit mare mortuos suos, qui in eo erant: et mors et
Scriptura) iumentes insipientibus, et similis factus est illis. Interdum leones et pardos vocat, ob rapacitatem, et habendiaviditatem. Aliquando aspides, ob fraudulentiam. Venenum, inquit, aspidum sub labiis eorum. Nonnunquam serpentes et viperas, ob latens venenum et malitiam, sicut beatus Ioannes clamat dicens: Serpentes, progenies viperarum, quis vobis demonstravit fugere a ventura ira? Insuper et alia affectionibrespondentia
nomina imponit, ut sic vel tarde confusi, ad suam aliquando
ut duo filii Loth, Moab, et Ammon, Isaac, et plures filii Iacob, Israel, Moses. Admonitoria sunt Iesaias, ut cogitet de salute Dei: Ieremias, ut extollat Deum: Aaron, ut sit area scientiae: quia ex ore sacerdotis quaeritur Lex et scientia Dei. A futuro eventu: ut Saul, Noah, Abraam, Sara, Ioannes, gratiae Dei praedicator. Salomon a futuro pacifico regno. Sic in Tragoedia Euripidis est Pentheum, a futuro luctu esse dictum. Item Iacobus ob supplantationem, teste ipsomet Esau.
2 Solent et plura nomina propria uni imponere: ut, idem sunt Simom, Petrus, Cephas,
unum nomen proprium pluribus locis aut personis tribuitur: sicut Christus duos Iudas Apostolos habuit, sed hoc est aliis linguis usitatum.
3 In nomine saepe quasi totam historiam aut doctrinam personae complectuntur: ut in Abraam, Emanuel, Iehova, Ierusalem, Melchisedek, Ioannes, Iesus Haec. n. si explicueris, totam ferme Doctrinam de eorum vita complecteris.
4 Cognomen solent Hebraei plerunque addito nomine patris, aut etiam aut exprimere. Aliquando tamen etiam loci, aut tribus, aut familiae addunt, sicut et Graeci: ut David filius Isai
10, Panem quem frangimus, an non communio corporis Christi est? pro, panis, quem Matth. 21, Lapidem quem reieceruntaedificantes, pro, lapis. Ioan. 2, Haec est promissio, quam ipse pollicitus est nobis, vitam aeternam: pro, vita aeterna. Mar. 6, Quem ego decollavi Ioannem, iste est: Iste est Ioannes, quem ego decollavi.
22 Aliquando contra, idque apud Graecos admodum crebro fit, ut relativum sequatur casum et constructionem antecedentis. Fit vero tanto durior, et quasi obscurior oratio, si simul postponatur antecedens relativo: ut Terent. Restitue me, in quem
35 Saepissime per verbum Sum et participium, aut etiam nomen conveniens circumscribunt alia verba quaecunque. Matth. 19, Iuvenis ille erat, habens possessiones multas, pro, habebat aut possidebat. 2 Corinth. 5, Deus erat reconcilians mundum, id est, reconciliavit. Marc. 5, Erat Ioannes baptizans in deserto, pro, baptizabat. Est nihilominus haec periphrasis et Graecis ac Latinis usitata. Eruditi dicunt esse Articismum. Plautus in Curculione: Sunt bibentes, pro, bibunt. Ero mors tua, 1. Corinth. 15, id est, perdam te. Tu es spes mea, id est, facis me sperare, aut das rem
Sic Psalmus 19 Christum in sua functione per solem in caelo currentem, per sponsum de thalamo egredientem, et per gigantem properantem, pingit, et alius Psalmus Deum per gigantem subito ex nondum bene digesta crapula excitatum, ac in hostes suos crudeliter ruentem depingit. Tale est quod Ioannes inquit, Vidimus gloriam eius, tanquam unigeniti, plenum gratia et veritate: et quod Paulus et Apocalypsis Ecclesiam sub specie elegantissimae et ornatissimae sponsae obviam Christo sponso producit: sicut et Psalmus 45 facit. Sic Matth. 22 pii in Angelicae vitae specie in altera vita
Dixi Hypotyposin posse videri esse genus quoddam multarum figurarum, et simul eius species recensui et exposui: sed tamen nihil obfuerit, ei etiam separatim, ut quasi speciali schemati aliquod exempla adiicere, ut tanto magis innotescat, cum sit in plurimo usu in Sacris literis. Cum Ioannes cap. 1 inquit, Verbum illud caro factum est, et habitavit in nobis, seu vixit nobiscum: et, Vidimus gloriam eius, gloriam ut unigeniti venientis a patre, plenum gratia et veritate. contra species eius formatur admodum tristi hypotyposi, Isa. 53, quod non sit decor, nec
Dei favore: nam alio qui meritum non vere esset meritum.
Posset et hoc ad Metonymiam referri, quod saepe verba significant non ipsam tantum actionem nudam, ut proprie solent ac debent, sed quasi suis quibusdam causis et accidentibus convestitam: ut 1 Ioan. 3 et 5. Ioannes apostolus repetens inculcat, quod qui ex Deo natus est, non peccet, et contra qui peccat, non ex Deo sit, sed ex diabolo. Ubi non tantum qualecunque peccare hoc verbo significatur, sed quaedam quasi promptitudo, alacritas et assiduitas in peccando, aut etiam quaedam quasi naturalis
aut etiam quaedam quasi naturalis inclinatio ac luxus male agendi indicatur. Sic et in adiuncto dicto, Qui iustitiam facit, id est, qui sponte et libenter, ac serio conatur facere. Sic qui ex Deo est, verbum Dei audit, sponte, libenter, cupide, et quasi quodam naturali instinctu: sicut ipse Ioannes dicit. Semem Dei manet in eo. Tale quid est, quod alibi monuimus, verbis Hebraeis nonnunquam addenda aut subintelligenda esse adverbia intendendi, aut similia.
Hisce exemplis conveniret et illa Regula, quod verba Hebraeis saepe magis habitum quam actionem certo
iustificationis aut regenerationis, non causa efficiens. Prius fit bona arbor, quam ferat bonos fructus, qui sunt fructus poenitentiae: quia bona opera sequuntur iustificatum, non praecedunt iustificandum. At adversarii volunt eam esse causam efficientem, cum ille prior nos suos hostes diligat. Ioannes dicit: Nemo vos decipiat, iustus est, qui iusta facit. Unde Papistae clamant, iusta facta esse causam efficientem nostrae iustitiae, seu per opera homines iustificari. Sed ex mox sequenti dicto contrarium apparet: in quit enim: Qui peccat, ex diabolo est. Ubi necesse est concedere, quod
exemplum ibidem statim: Sed contra videntes, quod mihi commissum sit Evangelium praeputii, sicuti Petro circumcisionis (digreditur) Qui enim fuit efficax in Petro ad Apostolatum circumcisionis, efficax fuit et in me inter gentes (repetit) Et cum cognovissent gratiam datam mihi, Iacobus, Cephas et Ioannes, qui videbantur columnae esse, dextras dederunt mihi et Barnabae societatis, ut nos inter gentes, ipsi vero in circumcisionem, etc. Tertium quoque exemplum est eodem capite in his verbis: Nos natura Iudaei, et non ex gentibus peccatores: (digreditur) quoniam scimus non
non nisi ex pessimo cordis thesauro provenire. Sic saepissime vera aut falsa animi pietas aut poenitentia non aliter ac bona malaque arboris indoles per externa conspicuaque folia et fructus depingitur. Haec enim sunt cuivis nota, et cerni possunt, illa non item.
Sic Ioannes in sua prima Epistola, depingit vere pium ac impium, per verba actionum, idque praesentis temporis: Qui ex Deo est, non peccat: qui ex diabolo est, peccat.
Multo vero etiam evidentiori nota et magis in oculos incurrente pingit Christus suos, cum ait: Oves meae
ut aliquis alius communis doctor, quantumvis alioqui bonus ac doctus. Est igitur Scriptura verbis quidem sermoneque brevis, rebus autem prolixissima.
Utitur autem Scriptura brevitate cum propter eas causas et commoditates brevitatis, quas supra exposui: tum etiam, sicut Ioannes subindicat, ne pusilli Christi in infinita volumina detrahantur. Ob quam causam etiam Ius civile (quod solis doctis scriptum est) ob ingentem prolixitatem olim Iustinianus abbreviare coactus est. Ingens igitur utilitas est, quod in brevi volumine, certoque loco, omnia ad religionem scitu
homines sua quadam praestigiosa garrulitate excantent. Nunc quaedam magis specialia Pauli percurramus. Illud quidem non vulgare est, et ad efficaciam sermonis referri posset, quod mirificis quibusdam ac plusquam maternis blandimentis auditores ad se alliciat, tametsi id non solus faciat. nam et Ioannes sic suavissime filiolos suos tractat. Praeclarum autem huius generis suavissimorum blandimentorum illud exemplum est, Gal. 4. Filioli mei, quos iterum parturio, usque quo formetur Christus in vobis.
adhibeat. Sunt vero haec sequentia valde huic Apostolo usitata.
Epexegeses multae.
Primum multas habet explicationes, et quidem iteratas eorum, quae aliquanto obscurius interdum dixit. Ioan. 1, primum est propositio: Ioannes venit in testimonium, deinde addit explicationem: Ut testaretur de luce, ut omnes crederent per ipsum. Tertio sequitur etiam altera ac uberior explicatio ibidem protinus. Non erat ille lux illa, sed ut testaretur de illa luce. Verbum erat vera lux, quae illuminat omnem hominem venientem in
esse ei peculiare: ut in fine 1. Ioan. Hic est verus Deus et vita aeterna. Sed proprie significat eum esse causam vel authorem largitoremve vitae aeternae.
Sublimia tractat.
Hoc habet proprium Ioannes in suo Evangelio, quod ad altiora ferme caeteris consectatur, ut est praesertim divinitas Iesu, quam studiosius adserit caeteris: sic et alia mysteria altiora attingit, ut de incarnatione verbi, de coniunctione operationum Filii ac Patris, et quomodo sit panis de caelo descendens: tum etiam
est, Christum de sede propitiatorii deiicere, ut ibi nostra sordida opera, quae sunt ut pannus menstruatae immunda, collocemus.
29 Saepe celebratur dilectio Dei in piis, eique salus nostra tribuitur, id Pharisaici seductores mox nostrae dilectioni erga Deum tribuunt. At Ioannes eos redarguit dicens: In hoc est charitas, non quod nos dilexerimus Deum, sed quod ipse dilexerit nos, etc. Sic et Christus idem operariorum sophisma redarguit dicens, se prius elegisse ac dilexisse nos, non contra nos illum. Quam pertinaciter contendunt Pontificii, Paulum
dicit Ruth ad Booz: Extende vestem tuam super ancillam tuam.
Cingula habuerunt ex peplis, ut nunc Turcae et etiam Pannones: unde est locutio Christi, aes portare in cingulis: et mulier strenua, Proverbus 31, dicitur Sidonem et cingula texere.
Ioannes dicitur in sacra Coena recubuisse in sinu Domini: quod intelligi satis nequit, nisi quis intelligat veterem morem recumbendi in sumendo cibo, eum autem exposui in prima parte in voce Sinus.
In utribus portare vinum et aquam, aliosque liquores, usitatum fuit: inde
quare denuo servando promittitur benedictio, et benedictum semen orbi terrarum benedictionem acquisiturum: contra vero ipsum semen benedictum sumit in se maledictionem legis, et peccata mundi, testibus Baptista et Paulo. Hinc igitur sunt tot phrases veteris ac novi Testamenti. Hinc etiam Ioannes dicit, filium Dei venisse ut destruat opera diaboli.
Deus nudum Adamum induit pelle ovis, id est, agni Dei: quod proculdubio significavit nos nudos et carentes gloria Dei, sine omnibus operibus iustificari. Ex illa igitur prima nuditate et induitione velleris
sanguine et sacrificiis: quia ibi apud Deum erat illa vera victima, verus sacerdos, aut verus persolutor debitorum: illeque verus agnus Dei, vere peccata mundi tollens, et iam inde a condito mundo, translato in se nostro ingenti debito, imputative mactatus et oblatus.
14 Ioannes quoque evangelista diligenter hanc translationem verae vitae ac lucis, a victimis ad illum apud Deum existentem mediatorem illustrat et celebrat. Dicit enim, Mosen quidem dedisse legem, ceremonias ac sacrificia: sed veram gratiam et pacem non nisi per Christum contingere. Hunc enim esse
ero illud benedictum semen: et porro cap. 34 declarans quale Ero, nempe qui ad populum Dei veniam, eumque liberem, non tam carnali liberatione, quam spirituali, plurimam eis misericordiam, beneficentiam ac veritatem exhibendo, eosque a suis peccatis liberando: ita correspondens ei Ioannes Evangelista, aut, potius spiritus Domini per os calamumque eius, initio sui Evangelii educit eum ex sinu patris, tanquam sponsum de thalamo suo: quasi diceret humano generi, Ecce vobis illum toties promissum ducem ac servatorem Ero et Erit.
Vocat igitur primum eum
et Ionathas Chaldaeus aliquoties vertit nomen Iehova per Meimar, quod est Verbum, et in Psal. 110, ipsi Christo nomen Verbi tribuit, inquiens: Dixit Dominus Verbo, Sede a dextris meis.
Hunc igitur
debitum ac peccata humani generis, et reparationem amissae iustitiae ac vitae, Eritque omnium horum restitutor, quod in praedictis locis Exodi, secunda persona de se pollicetur. Tertio, quod sit caro factus, et ad homines venerit, nempe secundum promissionem in suo nomine Ero factam. Ubi exultat Ioannes Evangelista, describendo eum: non minus quam Ioannes Baptista in utero matris, excipiens eum, exultaverat. Dicit enim, veluti nimis luxurians verbis, quod ille apud Deum habitans Erit, caro sit factus, quod venerit et habitaverit in eis, quod viderint gloriam eius tantam, quanta unigeniti
amissae iustitiae ac vitae, Eritque omnium horum restitutor, quod in praedictis locis Exodi, secunda persona de se pollicetur. Tertio, quod sit caro factus, et ad homines venerit, nempe secundum promissionem in suo nomine Ero factam. Ubi exultat Ioannes Evangelista, describendo eum: non minus quam Ioannes Baptista in utero matris, excipiens eum, exultaverat. Dicit enim, veluti nimis luxurians verbis, quod ille apud Deum habitans Erit, caro sit factus, quod venerit et habitaverit in eis, quod viderint gloriam eius tantam, quanta unigeniti Dei filii esse debuerit aut potuerit: quodque eum
nos scriptam esse, nosque per eius consolationem aut instructionem certam spem vitae habere posse. Quid hoc aliud est, quam affirmare, esse talem librum, cuius doctrina certo ad vitam pervenire queamus: frustra omnibus diabolis, erroribus ac haereticis repugnantibus?
Sic Ioannes evangelista docet, Christum quidem plene infinita concionatum esse: sed illa quae ipse conscripserit, sufficere ad informationem verae fidei, et ad salutem hominum aeternam.
Divus etiam Petrus, summus ac primus (ut isti volunt) Ecclesiae Pontifex, affirmat, sacras
Christi et Evangelici status fuit index, iuxta illud, Si crederetis Mosi, crederetis et mihi: et illud, Scrutamini Scripturas, quia illae sunt, quae testimonium perhibent de me, etc. maioris esset authoritatis quam Christus, aut Christi Evangelium, quod est absurdissimum. Enimvero Ioannes Baptista Christo testimonium perhibuit. Fuit enim homo missus a Deo, ut testimonium perhiberet de lumine, et omnes crederent per illum: neque tamen continuo Christo fuit maior aut aequalis. Moses et Helias simul cum nube et caelesti voce, Christum esse Messiam, et eundem cunctis mortalibus
in conversis ita prorsus tolli id quod vim rationemque peccati habet, atque ita illos prorsus puros ac innoxios reddi, ut nihil penitus eos amplius ab introitu caeli, remoretur. Cur ergo tales perpetuo ex mandato Christi remissionem peccatorum quaerere et mendicare coguntur? Hoc vero est, quod Ioannes dicit: Negantes se peccatum habere, Deum ipsum mendacii arguere. Quod isti patres luculenter faciunt.
Si nihil prorsus eos remoratur a regno caelorum, curtalibus isti homines purgatorium fabricant, ubi reliquae sordes eos a regno caelorum impedientes excoquantur et
inter alia: Dei tanta est erga homines bonitas, ut eorum velit esse merita, quae sunt ipsius dona.
Denique ne singula huius sessionis propalam impia persequar, anathematizant eos qui dicunt, Christum venisse in hunc mundum ut esset redemptor, et non etiam legislator. At Ioannes contra disertissime legislationem soli Mosi, et gratiam soli Christo adscribit, inquiens: Lex per Mosen data est, gratia autem et veritas per Iesum Christum. Item: Lex usque ad Ioannem: Non veni ut iudicem mundum: Iustitia patefit sine Lege: Rom. 3. et innumera alia loca, omnem legem ac
1. In hoc exivi, ut doceam 189
Omnis civitas erat congregata ad ianuam 218
2. Quare discipuli Ioannis et pharisaeorum ieiunant, etc. 211
3. Audientes propinqui eius exierunt, ut eum caperent 189
Erat Ioannes baptizans in deserto 161
4. Quomodo omnes parabolas intelligetis? 213
5. Et neque catenis quisquam poterat eum ligare 281
Filia tua est mortua 195
6. Apostolis in mari noctu periclitantibus venit Iesus
Ioannem 237
Lex per Mosen data est, gratia autem et veritas per Iesum Christum 30
Omnes de plenitudine eius accepimus. 217
Quotquot autem acceperunt eum, dedit eis potestatem filios Dei fieri, etc. 258
Ioannes venit in testimonium, ut testaretur de lumine, etc. 301
Confessus est, non negavit, et confessus est. ibid.
Posthac videbitis caelos apertos 290
2. Destruite templum hoc, et in triduo restituam illud
rectorque equitum, toto laudabilis aeuo,
apud Empyreum protege, Dive, Patrem.
Ioannes cum Legato, qui Hungarie populos visitatum ibat in Illyricum venit, et Ecclesię Traguriensis Episcopus deligitur Particula Prima
reducemque tuis sine labe reponant
ac tela facesque
ornatum excipiunt diademate Regem.
quando Indigetes fueris translatus ad altos,
Non ego, Apolineo quamquam sermone politus
gessit in Orbe.
Ioannis Vaticinium obitus, et exequię 48 Particula Tertia
totum lacera et multis livoribus atra
cinis illatus terrę nutricis in alvum
ut spirans liquido solet aere flatus.
265 Hortantem cuneos, Traguri dehinc astram petentem.
addidici.
Erum Plato lib. X. de Rep. XII. die postquam mortuus fuerat, super pyram positum revixisse affirmat. Sed Plato idem Zoroastrem Oromazi, non Armenii filium in Alcib. I. facit. Aut tres ergo, aut quatuor, et non unus videntur fuisse Zoroastres. Ioannes autem Goropius, in Gallicis, Zoroastrem neminem unquam fuisse autumat. Sicuti neque Hermetem Trismegistum, neque Orpheum. Nominum horum etymis, nescio a qua Cimeria lingua, qua et Adamum, et reliquos patres ad Nochum et Iapetum usque locutos, et ipse credit, et aliis credi vult, derivatis.
e gente, in dubium videtur verti posse. Plinius namque, et Laertius, Persam eum faciunt, Pletho, et eum secuti Ficinus, Steuchus, et alii recentes authores Chaldaeum existimant. Chaldaeos autem, a Magis, quorum caput fuit Zoroaster, Porphyrius tum apud Proclum, tum in vita Pythagorae disterminat. Ioannes vero Picus, hos utrosque confundit, dum ad Ficinum scribens, gloriatur se Chaldaicos quosdam libros invenisse his verbis: Chaldaici hi libri sunt, si libri sunt, et non Thesauri. Audi inscriptiones Patris Ezre, Zoroastris, et Melchiar Magorum, oracula. In quibus et illa quoque apud
Porphyrius autem in hunc modum:
fortuna secundis,
includitur aevi.
abiit. verum nox illa suprema,
partum edidit.
Sed in hoc inter se differunt, quae enim de Rhea traduntur, fabulosa ea, et a Poetis
ficta reputantur: Gusmanae progenies hodie in Hispania regnat. Libet hanc genealogiam
paucis explicare. Gusmana ex Alphonso Henricum Regem fratricidam parit, huic Ioannes
filius in regnum succedit, Ioannem Henricus valetudinarius excipit, hic ex Caterina Lancastria Ioannem
suscipit. Huius Isabella filia Ioannam insanam Caroli Caesaris matrem edidit, a Carolo
Philippus, qui hodie in Hispania rerum
Et gladium, quo se cinxerat acer Halis,
Aliud in eundem.
Ioannis Portugalliae regis
confirmati, ut qui non prius mortem honeste oppe
Quintum Mutium, de Iure
interrogasset; respondisse, turpe esse patricio, et Nobili viro, Ius in quo
versatur ignorare. Qua reprehensione Sulpitius motus, adeo Iuri operam dedit, ut
merito inter Iurisconsultos, palmam assecutus fuerit. Ioannes Franciscus de
Pavinis, in praefatione Extravagan. D. Ioannis Papae XXII.
Apud Persas autem pueros Ius a Magistris, sicut alibi Grammaticam, didicisse;
refert Osorius libro 7. de Institutis Regis.
Quidni
etc. factum et constitutum est: sed necessarium est, hanc
generalem Legem, alicui per subsumptionem minoris propositionis, declarative
per Iudicis sententiam ex probationibus applicare: ut, verbi gratia; quia
Ioannes, vel Petrus, homicidium commisit, vel furatus est, ergo praescripta
poena puniatur; VVurms. lib. 1. tit. 1. de Verbor. signif. obser. 3.
Aliquando etiam in casibus notoriis, neque tali declaratione opus
videre licet.
Plato lib. 11. de legibus, capite sanciendum existimavit, si
aliquis Iudex, quacunque de causa, pecuniam aut munus acceperit, teste
Osorio lib. 7. de Regis Institutione. Et Ioannes
Althusius in Epitome Dicaeologicae Romanae, dicit; Iudicem esse
personam mediam, sine affectione disceptantem inter litigantes. Ob id,
vulgarum illud cuiusdam dictum: fores domus meae, probo et improbo aeque
Aquilae, vesterque Odrysia terror
incolas invenientes, bello
per annos aliquot gesto vicerunt Chrobati: Abarumque partem occiderunt, coeteros parere
sibi coegerunt: atque ab illo tempore a Chrobatis possessa nomen etiam Chrobatia
accepit. Animadvertit in hac Porphirogeniti sententia
/Libro 7./
ad Arsiam fluvium
ad oppidum Stridonis, quod nunc est confinium Dalmatiae, et Istriae, ab Aquilone vero ripa Danubii usque ad mare Dalmaticum, cum tota Maronia et Chulmiae Ducatu. Et
rite Croatorum Regnum usque ad ripas Danubii xtensum fuisse adhuc anno Christi 838. observavit
Pannonia
quoque Croatiae olim nomine tenebatur; Branslavonem quippe
eius partis Regni Croatorum fuisse Ducem, quae
inter Savum et Dravum sita est,
versus Franciam commorabantur, et appellabantur hodie Belochrobati, sive Chrobati Albi proprio Principi subiecti. Parent autem Othoni magno Regi Franciae, quae et Saxonia, Baptismique expertes, affinitatem cum Turcis, et amicitiam contrahunt.
His addit
Gradatz vel Gradetz et
Gradtz, coeteris etiam linguis commune nisi quod recentiores pro
Gratio et Gratia, Graecium scribere consueverint. Austriam praeterea
Illyricanae Provinciae regionem
Orbino) et utramque Zentam (olim Labeates) Diocleas, Albaniam Luccarus,
Slavoniae accensent; hic enim Albaniae mentionem faciens
dubium; quae cum Liburnicae ante fuerint,
utebatur
extenderat; quod tamen posteris suis tenendum neque testamento reliquit; qui Ludovico
Galliam, Carolo Germaniam, Pipino Italiam
Francorum
Imperatorem) amicitiae ergo, legationem mittebat. Habuit igitur
Croatia proprios Principes et Reges, continua procul dubio serie post Ostrivojum; in qua
non satis adimpleta, scriptorum defectus causandus est. Terrestres enim
ut in tempore ab
exteris, de rebus Croatiae, non bene observato, ita etiam in nominibus apud Graecos et
Latinos scriptores exoticis, error tanto facilius accidere potuit, quo minus, ad illa
describenda, horum paucitas litterarum sufficiat. Quia insuper
Stephanus Knez Bosnae, id est Comes, a Bodino Croatorum Rege constitutus fuisse legitur. Imo
Bodinum filium Michaëlis, Croatiae
Regis, Regem Bulgaris a patre datum,
expertes. Romanorum vero dialecto Regio illa appellatur Arenta et populi Arentani.
Eadem Arenta sive Narenta Chulmiae regio maritima
amavit, unde etiam populi Romani colonias eo deduxit.
Et postquam Slavi Romanos deleverunt, eorumque loca tenuerunt, reliqui Romani in orae maritimae oppidis servati, eaque etiamnum tenent, et sunt ista: Rausium, Aspalathum, Tetranguria, Diodara
I pismah Slovaçkih, da tebi druga ni.
id Latine sonat;
retinebat, ita obsolescente Dalmatico cognomine, pro Croatiae sive Slavoniae Archiepiscopatu sumi coepit.
Et, quae Latinis ac Graecis olim Liburnia et Illyris, Croatia nunc dicitur. Dalmatiaque
II. Marcus Antonius Sabellicus, ubi Sixti IV,
Enneades X, liber VIII. summi pontificis, laudes post eius mortem persequitur, ad annum MCCCCLXXXIV: Floruerunt, inquit, Sixto pontifice Delmatici nominis Helius Cervinus Rachuseus, poeta insignis, et Ioannes Gotius orator, eius municeps...
Palladius Fuscus Patavinus De situ orae Illyrici, quo in opusculo neminem praeter unum
liber 1. Cervinum ex illustribus totius Illyrici viris aut
Discipulus:
Itane veterum more, simplicibus punctis signanda erunt?
Magister:
Nequaquam amplius ita fiet. Nam Ioannes de Muris 1 , eximius
quondam philosophus et mathematicus, alias ad canendum notas
invenisse nobisque tradidisse legitur.
Discipulus:
Fac ergo, venerande magister, ut videam notas a
Minime abs re quidquam dico. Duplex enim est secunda, perfecta
et imperfecta. Illa vocatur maior, quia in illa quodammodo maior,
fortior et intensior fit vocis ad vocem commotio, in ista autem remissior.
Unde illa proprie tonus a tonando dicitur (tonare enim, ut
Ioannes XXII. C. 8. scribit, est potenter sonare). Ista vero semitonus
quasi minus sonans vocatur fitque solum in transitu a mi vel la ad
proximum fa et vicissim. Accipe exempla utriusque.
Discipulus:
ducuntur rumoribus fabulas illas adscribam? Iam vero quid isthic Criminis, quid injuriae latet? Tute fateris Glavinichium, Orbinum, Ratkajum, Bedekovichium illarum Fabularum esse Patronos, his adjungendus fatente
primus apud Thebanos mensis, Atticoque Gamelioni respondens. Itaque ego
Lenaeonem pro Ianuario habui Moschopulum sequutus, qui de Lenaeone dicit, ovTiq ifjTiv 0 I 'xvoux^loq • Ioannes etiam
Tzetzes interpretatur Ianuarium, Lenaeumque dicit vocari ab Ionibus, Oti Tx mSotyix ev rourw
gytV£To-> rj Oti rw hovuaw eo^Thv Tvv Keyojj.evr\v ajjfitjorixv
(e)
vicariam regis potestatem Ioanni Hunyady gubernatoris nomine detulerint.
290; patet ex iis quod in interregno non status, non palatinus, sed praelati tantum et
barones comitia indixerint.
(a) Vide illas in Annalibus Hungariae ad hunc annum.
Uladislai Beatricis reginae viduae, quae spem
ineundi cum eo matrimonii conceperat, artibus procuratam fuisse concors ferme est scriptorum
sententia.
generis. Quae miseratio?
tibi.
regna ita, ut maritus uni praesit imperio, uxor
alteri regno.
in eo adlaborarunt ut eam foeminam in matrimonium accipiant,
quae maximam spem successoribus habet, nempe Isabellam; Castiliani interim excitati per Aragones
et fratrem Alphonsum Henrici 4‑ti coegerunt Henricum renunciare regno suo, post mortem tamen
fratris iterum substitutus est; Ioannes vero 2‑us cum filio suo omnem lapidem movit ut Isabella
consentiret in sponsalia cum Ferdinando filio Ioannis; hoc cum multi ex statibus devicti jam
urgerent, in effectum deductum est.
est.
ei Carolus II, filius quadriennis sub tutela matris sui, sub
qua imperium capessivit, nempe sub Maria Anna Filippi 4‑i vidua; ut tamen melius negotia irent
tutrici ex certo numero procerum consilium status adjunxerunt ad graviora negotia pertractanda;
huic consilio interfuit etiam Ioannes Austriacus junior filius Phylippi 4‑i; hic multas
vicissitudines fecit in hoc consilio, ita ut exturbari debuerit per reginam eique suffectus est
P. Neidhart confessarius reginae, per quod multorum animos abalienavit a se regina, donec non
junior filius Phylippi 4‑i; hic multas
vicissitudines fecit in hoc consilio, ita ut exturbari debuerit per reginam eique suffectus est
P. Neidhart confessarius reginae, per quod multorum animos abalienavit a se regina, donec non
archidux Austriae; transvestivit se ergo
optimas pacis conditiones obtulit,
nempe cessit filio Philippo omnia loca occupata in provinciis feudatariis Gallicis, si is
Blancam sororis Ioannis filiam duxerit (Blanca haec Alfonsi ducis Castiliae, et Eleonorae filia
fuit); pacificationem hanc lubenter subscripsit Philippus, et sic Ioannes in pacifico usu
permansit regni usurpati.
occupata in provinciis feudatariis Gallicis, si is
Blancam sororis Ioannis filiam duxerit (Blanca haec Alfonsi ducis Castiliae, et Eleonorae filia
fuit); pacificationem hanc lubenter subscripsit Philippus, et sic Ioannes in pacifico usu
permansit regni usurpati.
dignitate sua, recursus fiebat ad
Inocentium 3-um; hic rejectis duobus jussit cardinalem Stephanum de Lancton eligi, qui etiam
electus est, et cum rex manuteneret episcopum, interdixit Pontifex usum omnium sacrorum, et per
tres annos obstinaciter quivis inhaesit suo plano donec tandem Ioannes cogeretur morem gerere
Pontifici, et episcopos et monachos, quos prius rex dispulsit, in integrum restituat
episcopos ex suo regno ad Italiam, Pontifex hoc inaudiens excommunicavit
Iohannem, regno suo exuit, Angliamque Philippo 2-o regi Galliae donavit et suis successoribus,
imo cruciatam expeditionem praedicari curavit contra Ioannem, sub plenariarum indulgentiarum
appromissione; videns Ioannes serio apparatus in Angliam fieri ubique, clam reconciliatus est
Pontifici per cardinalem Anulfum, omnes monachi restituti sunt, damna ipsis illata resarcita,
imo totum regnum Angliae solemni edicto declaravit feudum Sedis Romanae, imo 1000 marcas argenti
promisit quotannis
Hiberniae, et adhuc denarium S. Petri reduxit; haec omnia negotia arbitrarie fecit Iohannes,
hinc totum regnum infensum ei redditum est; effectus horum non aliter mitigare potuit, quam
concessis novis praerogativis, editaque Charta magna Libertatum; Pontifex vero, cum recurreret
Ioannes ad eum ob limitatam et annihilatam activitatem suam, Chartam hanc Libertatum delevit et
annihilavit; emersit ergo bellum attrocissimum in ipsa Anglia ob quod, cum neminem adhaerentem
haberet, fugit in Scotia ubi etiam anno 1216. decessit.
Crepiacum in Piccardia Angli conspicuam victoriam de Gallis retulerunt,
in hac pugna 30,000 Anglorum 100,000 ad internecionem ceciderunt, solummodo in loco pugnae
30,000 Gallorum permanserunt, cecidit comes Alenconius frater Philippi cum 1500 nobilibus et
illustribus viris, ipse etiam Ioannes rex Bohemiae (hic caecus ad utrumque oculum erat, tamen
bellum ingressus est), imo altera die 7,000 tironum ad castra Philippi proficiscentium
inciderunt in Anglos et ad unum occisi sunt omnes.
misit ad res Gallicanas gerendas, hic a lateribus patris sui semper erat,
exercitatissimusque erat in negotiis belli; Eduardus hic Niger per res praeclare gestas in
Gallia ingens nomen sibi peperit, praesertim per victoriam anno '357. relatam; hoc anno in
Galliis regnavit jam Ioannes Bonus post Philippi decessum; eo anno 8,000 Anglorum circumdata
erant per 60,000 Gallorum, Angli ergo de victoria desperantes pacis conditiones proposuerunt,
Galli vero superbientes eas res respuerunt; Angli ergo decreverunt se fortunae et virtuti suae
committere, Eduardus 8,000
Gallorum; Angli ergo sagittarum jaculatu equos eorum
petierunt, divisosque reppulerunt, qui dein equites in fugam acti maxima damna in peditatu
Gallico fecerunt, sic turbatum exercitum Angli adorti sunt junctis viribus, internecinamque
cladem ipsis intulerunt; ipse rex Galliae Ioannes et eius filius junior captus est ab Anglis,
tres vero seniores eius filii fuga se salvarunt; eodem hoc anno David Scotiae regno restitutus
est, praestito litro 100,000 librarum sterling, et cum scriptores nil memorent de aliis
conditionibus, videtur Eduardus rursus renunciasse
aureorum persolvere, summam
pro iis temporibus stupendam; dein coacti sunt pignora securitatis relinquere personas illustres
30, inter quos erat filius regis Ludovicus, et frater regis; et erga omnia haec Eduardus juri
suo in Franciam renunciavit.
relinquere personas illustres
30, inter quos erat filius regis Ludovicus, et frater regis; et erga omnia haec Eduardus juri
suo in Franciam renunciavit.
hoc
Ludovicus non cessit, sed se ingessit in curatelam et hinc totum regnum dividebatur in
Burgundicam et Aurelianensem factionem, inter quas ad arma quoque deventum est
non nunquam.
inter haec Henricus 5. magno cum exercitu in Normanniam
irrupit, paulo post conspicuam victoriam retulit de Gallis ad Azincurt, in qua multa milia caesa
et capta sunt Gallorum; victricia arma sua longe lateque protulit per totam Normanniam; negotia
eius non parum adjuvit, quod Ioannes Burgundiae dux clam foedus cum Henrico iniverit eumque
adjuverit, et sic usque '419. annum totam Normanniam subjecit; in ipsa aula enatae sunt turbae
inter reginam Isabellam et Carolum Delfinum et patrem Carolum 6-tum propter zelotipiam; Carolus
enim rex licentiosam et
affusum est, bellum
enim omni ex parte exarsit; Henricus, cum in aestu maiore exercitu suo acceleraret iter,
contraxit morbum, in quo etiam defecit anno '422; ei successit filius Henricus 6-us, qui etiam a
rebellibus ut rex Franciae agnitus est; erat quidem minorennis, hinc patrui duo Ioannes dux
Betforczius, qui Francia praeerat, dux vero Godfredus Glocester in Anglia
praeerat; primis annis ad maximas incitas redactus est Carolus Delfinus, seque recipere coactus
est ad sterilissimas extremas provincias, etiam sicarii pro eo
res Gallicas, dein segnis Henricus Margarethae uxori et ministris
petulantibus negotia omnia regni commisit; Richardus ergo Eboracensis primus consurrexit contra
Henricum sibique conatus est procurare regnum ex eo, quod utraque haec stirps descendat ex
Eduardo 3-o; nam tertius filius Ioannes dux Lancastriae erat proavus Henrici 6-ti, quartus vero
Eduardi filius erat Edmundus, ex quo descendit Richardus Eboracensis; sed Richardus hic per
sexum femineum descendit ex Lionello secundogenito filio Eduardi 3-ii, ergo duplici ex jure
petiit et postulavit successionem,
quae prius Pontifici competebant; hinc introducta
fuit specialis juris jurandi formula, qua regis hanc potestatem recognoscit jurans; hoc
Iuramentum Supremaciae dicitur; erant quidem multi, qui nolebant elicere hoc juramentum, hinc
poena mortis statuta est in eos qui elicere nollent; Ioannes Fishus episcopus Roshesteriensis et
Thomas Moore cancellarius regni huic formulae suscribere nolebant, hinc diu in
carceribus macerati tandem capite plexi sunt, cum pluribus aliis; reditus antea Pontificales,
nempe annatas et decimas, regi
ad senatum jus suum erexit clamque patronos quaesivit sibi Maria, quos etiam
plurimos deprehendit, quos nempe justitia causae permovit; tandem ad arma deventum est; cum
tamen tota urbs Londinensis Mariam proclamasset reginam, secuta sunt multa milia militum
aliorumque potentum; ipse Ioannes Tudlei necessitati cedens eam recognovit reginam publiceque
reginam proclamari curavit; his peractis advenit Maria utque regina urbem ingressa est; Ioannes
Tudlei interceptus est, una cum Ioanna Graya, et in Tower concludi curavit; Tudleum 22. Aug.
capite plecti curavit.
est; cum
tamen tota urbs Londinensis Mariam proclamasset reginam, secuta sunt multa milia militum
aliorumque potentum; ipse Ioannes Tudlei necessitati cedens eam recognovit reginam publiceque
reginam proclamari curavit; his peractis advenit Maria utque regina urbem ingressa est; Ioannes
Tudlei interceptus est, una cum Ioanna Graya, et in Tower concludi curavit; Tudleum 22. Aug.
capite plecti curavit.
Eduardus 1-us rex Angliae immiscuit se litibus cognatorum horum, hinc Ioannem Baleol regem
fecit ea lege, ut se vasallum diceret Eduardi 1297; puduit Ioannem et Scotos huius
subjectionis, hinc involuto Eduardo in bellum excussit jugum servitutis; armata manu comparuit
Eduardus, Ioannes victus est et Londinum deductus, et ipsi Eduardo juramentum subjectionis
deposuerunt; per opportunitatem tamen belli Gallicani Scotae deficientes Bruczeum regem
proclamarunt; post ipsum regnavit David Brucze.
hic dein titulus et per pontifices et in comitiis Lamacensibus
confirmatus fuit; tunc tamen tantum reges Portugalliae vocabantur; Alfonsus 3. se regem
Algarbiae scripsit; Alfonsus 5. se regem Algarbiorum seu Algarbiae cis et ultra mare se
nominavit.
5. se regem Algarbiorum seu Algarbiae cis et ultra mare se
nominavit.
dictus est, quem etiam
praefigit regio titulo.
ordines equestres, qui sunt sequentes: Ordo Avizensis ab urbe Avizeum, quae
huic ordini ab Alfonso 2. donata fuit, sic dictus; fundabatur hic ordo anno 1147. et cum
ordine Hispaniae Calatrava idem fuit; Alfonsus 1. equites Portugalliae filiales reddidit a
Hispanico; tandem Ioannes 1. separavit penitus hunc ordinem.
praeter communionem bonorum, castitatem et
paupertatem fuit
Praeter 3 hos ordines etiam Iohannitarum ordo
est in Portugallia, qui ordo 29 commendaturas habet, ex quibus eminet prioratus de Crato, qui
plerumque principibus obtingit.
reverentur.
dedit, in quibus plerumque pontifices per copiosum clerum suffulti
triumfarunt.
maxima ex parte.
et clausa fuit donec
recentioribus primo annis restaurata fuisset.
nominis
collegia publica conferuntur.
RATIO OPERIS
AB INTERPRETE REDDITA.
Illyricos inter poetas, qui aevo decimo septimo Ragusae floruere, suisque scriptis claram nominis famam posteritati tradiderunt, unanimi literatorum hominum sententia principem obtinet locum Ioannes Franciscus Gondula Ragusae e nobili patriciorum genere die 8. Januarii 1588 natus. Solerti parentum curâ in patrio Societatis Iesu collegio educatus, studiis ibi diligentissimam operam navavit; quapropter acri ut fuerat ingenio, et egregia indole praeditus brevi magnopere profecit tum in
Jan Panonije (1434-1472) [1447, Italia; Hungaria]: Epigrammata et elegiae, versio electronica, 5735 versus, verborum 37748, ed. Sandor Kovacs [genus: poesis - epigramma; poesis - elegia; poesis - carmen] [numerus verborum] [ian-pan-epigr-eleg.xml].
Jan Panonije (1434-1472) [1456, Italia; Hungaria]: Epistulae, versio electronica, 1969 verborum, ed. Samuel Teleki [genus: prosa - epistula; prosa - versio] [numerus verborum] [ian-pan-epist.xml].
Jan Panonije (1434-1472) [1465, Hungaria]: Galeotto suo epistula, versio electronica, 926 verborum, ed. Acs Pal Jankovics Jozsef Koszeghy Peter [genus: prosa - epistula] [numerus verborum] [ian-pan-epist-gal-1465.xml].
Jan Panonije (1434-1472) [1465, Roma]: Oratio legatorum Matthiae regis ad pontificem, in publica audientia, versio electronica, 1091 verborum, ed. Acs Pal Jankovics Jozsef Koszeghy Peter [genus: prosa - oratio] [numerus verborum] [ian-pan-oratio.xml].
Marulic, Marko (1450-1524) [1477, Split]: Carmina Latina, versio electronica, 2206 versus, verborum 14802, ed. Bratislav Lucin ; Darko Novakovic [genus: poesis - carmen; poesis - epigramma; poesis - epistula; poesis - hymnus; poesis - elegia] [numerus verborum] [marul-mar-carmina.xml].
Gucetic, Ivan (1451-1502) [1478]: Epigramma in morte Domiti Calderini, versio electronica, 10 versus, verborum 67, ed. Darko Novakovic [genus: poesis - epigramma] [numerus verborum] [gotius-i-epigramma.xml].
Marulic, Marko (1450-1524) [1480]: Repertorium, versio electronica, Verborum 315700, ed. Branimir Glavicic [genus: prosa oratio - loci communes] [numerus verborum] [marul-mar-repert.xml].
Crijevic, Ilija (1463-1520) [1484, Dubrovnik]: Carmina e cod. Vat. lat. 1678, versio electronica, 7675 versus, verborum 46525, ed. Darko Novakovic [genus: poesis - elegia; poesis - epigramma; poesis - lyrica; poesis - epica] [numerus verborum] [crijev-i-carm-1678.xml].
Sizgoric, Juraj (c. 1445-1509?) [1487]: Odae de apostolis, versio electronica, 526 versus, verborum 2640, ed. Veljko Gortan [genus: poesis - oda; prosa oratio - epistula] [numerus verborum] [sisgor-g-odae.xml].
Sizgoric, Juraj (c. 1445-1509?) [1487, Sibenik]: De situ Illyriae et civitate Sibenici, versio electronica, Verborum 3721, ed. Veljko Gortan [genus: prosa oratio - descriptio; prosa oratio - chorographia] [numerus verborum] [sisgor-g-de-situ.xml].
Gundulic, Fran LucijanCrijevic, Ilija (1451/2-1505; 1463-1520) [1490, Dubrovnik]: Baptistinus, versio electronica, 13 versus, verborum 3401, ed. Dora Ivanisevic Petra Sostaric [genus: prosa oratio - novella; poesis - epigramma] [numerus verborum] [gondol-f-bapt.xml].
Gucetic, Ivan (1451-1502) [1493]: Panegyris Wladislao Hungarie et Boemie regi, principi invictissimo dicta, versio electronica, Verborum 743, ed. Fialova, Andela Hejnic, Josef [genus: prosa oratio - oratio] [numerus verborum] [gotius-i-panegyris.xml].
Marulic, Marko (1450-1524) [1496, Split]: De institutione bene vivendi per exempla sanctorum, versio electronica, Verborum 186963, ed. Branimir Glavicic [genus: prosa oratio - tractatus] [numerus verborum] [marul-mar-inst.xml].
Bozicevic Natalis, Frano (1469-1562) [1497]: Francisci Natalis Carmina, versio electronica, 3135 versus, verborum 19055, ed. Miroslav Marcovich [genus: poesis - carmen; poesis - elegia; poesis - epigramma] [numerus verborum] [natalis-f-carmina.xml].
Dragisic, Juraj (ante 1445 – 1520) [1499]: De natura angelica, libri principium, versio electronica, 1777 verborum, ed. Neven Jovanovic [genus: prosa oratio - epistula; prosa oratio - tractatus] [numerus verborum] [dragisic-j-ang.xml].
Brodaric, Stjepan (1490-1539) [1505]: Epistulae, versio electronica., Verborum 166, ed. Petrus Kasza [genus: prosa oratio - epistula] [numerus verborum] [brodaric-s-epistulae.xml].
Marulic, Marko (1450-1524) [1507]: Vita diui Hieronymi, versio electronica, Verborum 10681, ed. Darko Novakovic [genus: prosa oratio - vita] [numerus verborum] [marul-mar-vita.xml].
Marulic, Marko (1450-1524) [1510]: Quinquaginta parabolae, versio electronica, Verborum 13330, ed. Branimir Glavicic [genus: prosa oratio - parabola] [numerus verborum] [marul-mar-quinqu.xml].
Benesa, Damjan (1476-1539) [1514, Lyon]: Epistolae dedicatoriae ex opere de secundo bello Punico, versio electronica, verborum 1502, ed. Rezar, Vladimir [genus: prosa - epistula dedicatoria] [numerus verborum] [benesa-d-epistolae-dedic.xml].
Marulic, Marko (1450-1524) [1516]: Evangelistarium, versio electronica, Verborum 155872, ed. Neven Jovanovic [genus: prosa oratio - tractatus] [numerus verborum] [marul-mar-euang.xml].
Niger, Toma [1516]: Epigramma in piam curam Ioannis Statilii Traguritae, versio electronica, verborum 65, versus 8, ed. Bratislav Lucin [genus: poesis - epigramma] [numerus verborum] [niger-t-epigramma-statil.xml].
Kozicic Benja, Simun [1516, Roma]: De Corvatiae desolatione, versio electronica, verborum 1764, ed. Bratislav Lucin [genus: prosa oratio - oratio] [numerus verborum] [begnius-s-corvatiae.xml].
Marulic, Marko (1450-1524) [1517]: De Veteris instrumenti uiris illustribus, versio electronica, Verborum 29840, ed. Branimir Glavicic [genus: prosa oratio - vita] [numerus verborum] [marul-mar-vir-ill.xml].
Marulic, Marko (1450-1524) [1519]: De humilitate, versio electronica, Verborum 81625, ed. Branimir Glavicic [genus: prosa oratio - tractatus] [numerus verborum] [marul-mar-humil.xml].
Marulic, Marko (1450-1524) [1520]: De ultimo Christi iudicio sermo, versio electronica, Verborum 16879, ed. Branimir Glavicic [genus: prosa oratio - sermo] [numerus verborum] [marul-mar-ult-iudic.xml].
Crijevic Tuberon, Ludovik (1458-1527) [1522]: Commentarii de temporibus suis, versio electronica, Verborum 118743; librorum 11, capitum 165, ed. Vladimir Rezar [genus: prosa oratio - historia] [numerus verborum] [tubero-comm.xml].
Marulic, Marko (1450-1524) [1522]: Tropologica Dauidiadis expositio, versio electronica, Verborum 5871, ed. Neven Jovanovic [genus: prosa oratio - expositio] [numerus verborum] [marul-mar-trop.xml].
Severitan, Ivan Polikarp (1472 - c. 1526) [1522]: Feretreidos libri tres, versio electronica, 807 versus, verborum 8510, ed. Neven Jovanovic [genus: poesis - epica] [numerus verborum] [severitan-ip-feretr.xml].
Bozicevic Natalis, Frano (1469-1562) [1524]: Vita Marci Maruli Spalatensis per Franciscum Natalem conciuem suum composita, versio electronica, Verborum 1777, ed. Bratislav Lucin [genus: prosa oratio - vita] [numerus verborum] [natalis-f-vita-maruli.xml].
Bozicevic Natalis, FranoMartincic, FranjoMartincic, JerolimAlberti, NikolaAlberti, AntunPapalic, JerolimPaskvalic, Donat [1524]: Epitaphia Marci Maruli, versio electronica, 55 versus, verborum 383, ed. Neven Jovanovic [genus: poesis - epigramma; poesis - epitaphium] [numerus verborum] [aa-vv-epitaph-maruli.xml].
Bucinjelic, Miho (1479 - c. 1550) [1524, Dubrovnik]: Epistula ad Gerardum Planiam, versio electronica, Verborum 2445, ed. Neven Jovanovic [genus: prosa oratio - epistula] [numerus verborum] [bucinjelic-m-epist.xml].
Pribojevic, Vinko (mortuus post a. 1532) [1525, Hvar]: Oratio de origine successibusque Slauorum, versio electronica, verborum 14680, ed. Veljko Gortan [genus: prosa oratio - oratio; poesis - epigramma; poesis - carmen] [numerus verborum] [pribojev-v-or.xml].
Frankapan, Bernardin (1453-1529) [1525, Modrus]: Bernardinus de Frangepanibus Clementi papae VII, versio electronica, Verborum 544, ed. Bessenyei Jozsef [genus: prosa oratio - epistula] [numerus verborum] [frankapan-b-epist-1525-02-15.xml].
Brodaric, Stjepan (1490-1539) [1525, Budim]: Stephanus Brodericus secretarius regius Clementi papae VII, versio electronica, Verborum 579, ed. Bessenyei Jozsef [genus: prosa oratio - epistula] [numerus verborum] [brodaric-s-epist-1525-09-30.xml].
Bunic, JakovCortonus de Vtino Minorita, BernardinusPetrus GalatinusColonna Galatino, Pietro (1469-1534; m. post 1539.) [1526]: De vita et gestis Christi, versio electronica, 10155 versus; verborum 68245, ed. Neven Jovanovic [genus: poesis - epica] [numerus verborum] [bunic-j-vgc.xml].
Brodaric, Stjepan (1490-1539) [1527]: De conflictu Hungarorum cum Solymano Turcarum imperatore ad Mohach historia verissima, versio electronica., Verborum 959, ed. Arnold Ipolyi [genus: prosa oratio - epistula; prosa oratio - historia] [numerus verborum] [brodaric-s-mohach.xml].
Stafilic, IvanIoannes Staphileus (1472-1528) [1528, Roma]: Oratio ad Rotae auditores excidii Vrbis Romae, sub annum Christi 1527. causas continens, 4294 verborum, ed. Neven Jovanovic [genus: prosa - oratio] [numerus verborum] [stafilic-i-oratio-roma.xml].
Frankapan, Franjo (m. 1543) [1533, Budim]: Franciscus de Frangepanibus Clementi papae VII, versio electronica, Verborum 805, ed. Bessenyei Jozsef [genus: prosa oratio - epistula] [numerus verborum] [frankapan-f-epist-1533-07-05.xml].
Benesa, Damjan (1476-1539) [1534, Dubrovnik]: De morte Christi, versio electronica, 8402 versus, verborum 61948, ed. Vladimir Rezar [genus: poesis - epica] [numerus verborum] [benesa-d-dmc.xml].
Durdevic, Bartul (c. 1506 - c. 1566) [1545, Leuwen]: Prognoma, sive Praesagium Mehemetanorum : primum de Christianorum calamitatibus, deinde de suae gentis interitu, ex Persica lingua in Latinum sermonem conversum., ed. Durdevic, Bartul [genus: prosa oratio - epistula; prosa oratio - libellus; poesis - epigramma] [numerus verborum] [djurdjevic-b-prognoma.xml].
Martincic, JerolimAlberti, NikolaPaskvalic, Donat [1549]: Ad clarissimum uirum dominum Benedictum de Mulla, praetorem praefectum Spalatensem dignissimum, epigrammata IV, versio electronica, 22 versus, verborum 180, ed. Neven Jovanovic [genus: poesis - epigramma; poesis - encomium] [numerus verborum] [aa-vv-epigr-mulla.xml].
Grbic Ilirik, Matija (1503/1512 - 1559) [1559]: Aristeae historia cum conversione Latina, versio electronica, Verborum 3353, ed. Nino Zubovic [genus: prosa oratio - historia; prosa oratio - versio] [numerus verborum] [grbic-m-aristea.xml].
Vlacic Ilirik, Matija (1520-1575) [1581]: Clavis scripturae sacrae, pars prima, versio electronica, 600000 verborum, ed. Neven Jovanovic [genus: prosa - tractatus; prosa - vocabularium; poesis - elegia; poesis - epigramma] [numerus verborum] [flacius-m-clavis-1.xml].
Vlacic Ilirik, Matija (1520-1575) [1581]: Clavis scripturae sacrae, pars secunda, versio electronica, 600000 verborum, ed. Neven Jovanovic [genus: prosa - tractatus; prosa - vocabularium; poesis - elegia; poesis - epigramma] [numerus verborum] [flacius-m-clavis-2.xml].
Muzic, Frano [1586]: Carmina VI e codice Variorum Dalmaticorum, versio electronica, 113 versus, verborum 764, ed. Teo Radic [genus: poesis - carmen; poesis - epigramma] [numerus verborum] [muzic-f-vd.xml].
Mladinic, Sebastijan (c. 1561 - c. 1621) [1590]: Vita beati Ioannis episcopi Traguriensis, versio electronica, Verborum 4659, versus 746, ed. Mladen Ivanisevic [genus: poesis - epica; poesis - epigramma; poesis - ode; prosa - epistula - praefatio] [numerus verborum] [mladinic-s-vita.xml].
Petric, Frane (1529-1597) [1591, Ferrara]: Zoroaster et eius CCCXX oracula Chaldaica Latine reddita, versio electronica, Verborum 7671, ed. Erna Banic-Pajnic [genus: prosa oratio - tractatus; prosa oratio - versio] [numerus verborum] [petric-f-zoroaster.xml].
Pir, Didak (1517 – 1599) [1596]: Cato minor, sive disticha moralia, versio electronica, versus 5366, verborum 40443, ed. Neven Jovanovic [genus: poesis - carmen; poesis - elegia; poesis - epigramma; poesis - ode] [numerus verborum] [didacus-p-cato.xml].
Stepanic Selnicki, NikolaStjepan Medak (1553-1602; c. 1596.) [1596]: Historia obsidionis Petriniae et cladis Szerdarianae, versio electronica, Verborum 3031, ed. Vladimir Rezar [genus: prosa oratio - historia] [numerus verborum] [step-n-obsid.xml].
Kitonic, Ivan (1561-1619) [1619]: Directio Methodica processus iudiciarii iuris consuetudinarii Inclyti Regni Hungariae, versio electronica, 154 versus, verborum 69145; 12 epigrammata, 12 capita, ed. Neven Jovanovic [genus: prosa oratio - tractatus] [numerus verborum] [kiton-i-dir-meth.xml].
Vicic, Kajetan (?-ante 1700) [1686]: Thieneidos libri sex, versio electronica, 5415 versus, verborum 33672, ed. Gorana Stepanic [genus: poesis - epica] [numerus verborum] [vicic-k-thien.xml].
Ritter Vitezovic, Pavao (1652–1713) [1700, Zagreb]: Croatia rediviva, versio electronica, 68 versus, verborum 7054, ed. Zrinka Blazevic [genus: prosa oratio - historia; poesis - elegia] [numerus verborum] [vitezov-ritter-p-croatia.xml].
Vicic, Kajetan (?-ante 1700) [1700]: Jesseidos libri XII, editio electronica, 13523 versus, verborum 84448, ed. Gorana Stepanic [genus: poesis - epica] [numerus verborum] [vicic-k-jess.xml].
Crijevic, Serafin Marija (1686-1759) [1740, Dubrovnik]: Bibliotheca Ragusina, loci selecti, versio electronica, Verborum 6633, ed. Stjepan Krasic [genus: prosa oratio - historia litteraria; prosa oratio - lexicon; prosa oratio - prosopographia; prosa oratio - commentarius] [numerus verborum] [crijevic-s-biblioth.xml].
Silobod Bolsic, Mihalj (1724 – 1787) [1760]: Fundamentum cantus Gregoriani, versio electronica, 6772, ed. Jelena Knesaurek Caric [genus: prosa oratio - dialogus scholasticus] [numerus verborum] [silobod-bolsic-m-fundamentum.xml].
Skrlec Lomnicki, NikolaSzalagyi Istvan (1729-1799; 1739-1796) [1778, Zagreb; Pecuh]: Epistolae Nicolai Skerlecz ad Stephanum Salagi et responsorium Salagi, Verborum 7797 [genus: prosa oratio - epistula] [numerus verborum] [skerle-n-epist-salag.xml].
HesiodusZamanja, Bernard (1735-1820) [1785]: Hesiodi Ascraei opera, versio electronica, 2747 versus, verborum 58425 [genus: poesis - versio; poesis - epica; poesis - elegia; poesis - carmen; prosa - epistula; prosa - commentarius] [numerus verborum] [zamagna-b-hesiod.xml].
Skrlec Lomnicki, Nikola (1729-1799) [1790]: Operum omnium tomus III, versio electronica, Verborum 71764, ed. Neven Jovanovic [genus: prosa oratio - tractatus] [numerus verborum] [skrl-3.xml].
Katancic, Matija Petar (1750-1825) [1791]: Fructus autumnales, versio electronica, 948 versus, verborum 7599, ed. Tomo Matic [genus: poesis - ode; poesis - carmen; poesis - elegia; poesis - epigramma; prosa - paratextus; prosa - dedicatio; prosa - praefatio] [numerus verborum] [katancic-mp-fructus.xml].
Baric, Adam Adalbert (1742-1813) [1792]: Statistica Europae, versio electronica, Verborum 91598, ed. Neven Jovanovic [genus: prosa oratio - tractatus] [numerus verborum] [baric-a-stat.xml].
Gundulic, IvanGetaldic, Vlaho (1588-1638; 1788 - 1872) [1865]: Osmanides, versio electronica, Verborum 42047, 5086 versus, ed. Neven Jovanovic Juraj Ozmec Zeljka Salopek Jan Sipos Anamarija Zugic [genus: poesis epica; poesis versio; paratextus prosaici; carmen heroicum] [numerus verborum] [getaldic-v-osmanides.xml].
Omnes locos monstra (paululum expectandum est dum data mittantur)
|
Zbirka Croatiae auctores Latini, rezultat Znanstvenog projekta "Digitalizacija hrvatskih latinista", dostupna je pod licencom Creative Commons Imenovanje-Nekomercijalno-Dijeli pod istim uvjetima 3.0 Hrvatska.
Za uporabe koje prelaze okvire ove licence obratite se voditelju projekta.