Post mei et servitiorum meorum in gratiam Vestrae Maiestatis humillimam commendationem. [1.] Accepi nudius tertius litteras Vestrae Maiestatis XII. Iunii ad me datas et cum his simul litteras ad Sanctissimum Dominum Nostrum, 2 ad reverendissimum dominum Sanctorum IIII 3 et quosdam alios, in quibus scribit mihi Vestra Maiestas de negotio ducatus Barensis et de mea in Hispanias profectione. 26 sustineamus correxi ex: sustinemus 7  Presumably Sigismund’s response to

cum Turca inito et de pace cum illustrissimo magistro Prussiae facta perlegisset, et cum ego paucis verbis utriusque rei causas, quas et antea a me audiverat, ei exposuissem, multa mecum et reverendissimo domino cardinali Caesio, 5 qui pro reverendissimo domino cardinale Sanctorum IIII 6 nunc absente aderat, est locutus. Quorum omnium illa est summa: sese Vestram Maiestatem de foedere cum Turca inito habere excusatam, neque miraturum, si rex etiam Hungariae Vestrae Maiestatis exemplum secutus idem faciet. Nam et de hoc dominum etiam meum clementissimum idem

Christi. Expositio psalmi XLI. Expositio psalmi CVII. Translatio Origenis in Cantica canticorum lib. II. In Cantica canticorum lib. IIII. Sermo de natiuitate Domini. Sermo de epiphania. Sermo de ieiunio quadragesimę. Sermo de pasca et agni immolatione.

III. In Ecclesiasten lib. I. In omnes psalmos lib. I Translatio psalterij iuxta Hebraicam ueritatem. In Mattheum lib. IIII. In Marcum lib. I. In epistolam Pauli ad Romanos ad Heraclium fratrem secundum Origenem lib. I. In epistolam ad Galatas lib. IIII.

Mattheum lib. IIII. In Marcum lib. I. In epistolam Pauli ad Romanos ad Heraclium fratrem secundum Origenem lib. I. In epistolam ad Galatas lib. IIII. In epistolam ad Ephesios lib. III. In epistolam ad Titum lib. I. In epistolam ad Philemonem lib. unus.

Samuel moritur. Dauid uenit in Pharan. In Nabalem ingratum animaduertere uolebat, ab uxore eius Abigaile placatus destitit. Lib. IIII Vrbs Ceilla
Interea muros, turres et tecta Ceillę
Turba Palestinę subsidens Marte premebat.
Audiit hoc Dauid nec mente quiescere quiuit,
Vt, quos ipse suis

nati sunt filii. Isbosethus dissidens cum Abnero Micholam Dauidi restituit. Abneri persuasu Isręl recępit Dauidem regem. Dauid ipsum amice suscepit. Ioab superueniens Abnerum per dolum interimit. IIII. Isbosethum filii Renon dormientem interficiunt. Caput afferunt Dauidi in Hebron, qui eos iussit interfici et caput sepeliri. V. Vniuersę tribus couuenientes in Hebron salutauerunt Dauidem

Et ille tandem bello rapinisque abstinens his quos subegerat felicius pręesse cupiens cuncta, quę armis uastata erant, nouis cultoribus replenda curauit uectigalium remissione inuitando immunitateque et libertate. Interea Bladino rege Rex IIII uita defuncto regni gubernacula filius suscepit Ratimirus qui, auitę humanitatis penitus expers, inimico animo in Christianos erat. Non pauca regni oppida, quę ab illis habitabantur, euertit, ipsos uero in seruitutem redegit, sed iis pręcipue infestus qui maritima

expositioni acquiesces. Ita semen cadens in terram bonam fructum afferet, ut cum didiceris, alios doceas. Prudens eris, si ab iis qui tibi nocumento esse potuissent cauebis ac fugies. Prouer. iiii. Omni custodia custodi cor tuum, inquit Salomon. Si ubique periculum timueris, ubique periculo liber eris | prudentię-que laude dignus, cum timenda sapienter uitare noueris.

sperauit? aut quid felicius illo, cui pro terrenorum contemptu bona compensantur cęlestia? Ideo piissimus Tobias filium consolabatur dicens: Tob. IIII Noli timere, fili mi | pauperem quidem uitam gerimus, sed multa bona habebimus, si timuerimus Deum | et recesserimus ab omni peccato et fecerimus bene.

speculari incipiamus, ut cum cognouerimus, quantum hoc cauendum sit, magis ad quenque amandum animo alliciamur. De malo odii. Caput IIII Opus Dei odit, qui hominem odit. quomodo autem potest Deum diligere, qui id quod ab illo factum est ualde bonum non diligit? Porro Deum nolle diligere, qui prior

filius, Simonem liberos-que eius Mathatiam et Iudam ad Hiericuntem in arce Doch inuitatos | et iam uino epulis-que graues inuadens repenti cęde sustulit. secundo IIII Andronicus Andronicus quoque, Antiochi regis pręfectus, Oniam sacerdotem, cum iurasset nihil se ei nociturum, de asylo euocatum trucidauit. nec tamen impune huic fuit. Ipsum enim rex capite plecti iussit, comperto quod ab Onię emulis pecunia corruptus id

Io. XV Sine me, inquit, nihil potestis facere. ipsę quoque uirtutes donum Dei sunt | dicente Apostolo | Ad cori. prima IIII Quid habes, quod non accepisti? Si non accepisti, ora ut accipias. Petenti datur, pulsanti aperietur. Incipe uelle, et mereberis accipere. Si acceperis, constanter retine, fideliter operare, ut bono summo, quod in

mortuum ad uitam reuocauit. quid adhuc? fluminis cursum stare fecit, donec diuisis aquis ad ulteriorem ripam per siccum transiret. Reg. q. IIII. ibidem. ibidem. ibidem. Helisei oratione aqua potu noxia salubritatem recepit, terra sterilis foecunditatem; uidua Samaritana cum inopia laboraret, oleo abundauit. in Suna ciuitate mulier, apud quam ille

Regnum a gente in gentem transfertur | propter iniustitias et iniurias et contumelias et diuersos dolos. Dan. IIII Ipse quoque Nabuchodonosor rex cum esset omnium potentissmus | Deo-que se ęquaret, regno exturbatus uixit cum bestiis. donec ad mentem rediens efferre sese desiit | se-que hominem agnouit | et confiteri coepit, quod solus Deus mundi sit dominus,

adulantium quoque et ad gratiam loquentium uerbis aures auerte, ne falsis laudationibus elatus maius aliquid esse te reputes quam quod es, et tibi tribuas, quod Deo erit tribuendum | merearis-que ab Apostolo corripi dicente: Ad Cori. prima IIII Quid habes quod non accepisti? et si accepisti, quid gloriaris quasi non acceperis? Nihil denique audire te delectet, quod corpus tantum

Abraham abiit et peregrinatus est Gerraris. Dixit Saram sibi esse sororem, et rex Gerrarę Abimelech eam sibi uendicauit. Mox ab angelo monitus intactam restituit uiro. Orante Abraha IIII. uxor regis et ancillę pepererunt ei, cum sterilitate damnatę fuissent ob Sarram ablatam. Isaac octauo, quo natus erat, die circumcisus est. Abraham in gratiam Sarrę Agar ancillam cum filio eius eiecit. Abraham

nobilis, excelsa dissipauit, statuas contriuit, lucos succidit, serpentem Moysi ęneum confregit et in Domino, Deo Israhel, sperauit. Regi Assyriorum non seruiuit. Palestinorum fines uastauit. Anno regni eius IIII Salmanasar, Assyriorum rex, inuasit Samariam, anno VI ea potitus est et populum transtulit in Assyriam. Hoc autem illis accidit, quia Deum suum reliquerant ad deos conuersi alienos. Anno XIIII Senacherib, Assyriorum rex,

nostras et ipse saluauit nos propter misericordiam suam . Postremo prophetauit de dispersione Iudeorum et Christi aduentu Hierusalemque cęlesti. Sex et quinquaginta annorum erat, quando oculis captus est. Cęcus uixit annos IIII, post cęcitatem XLII. Totius uitę illius fuere anni CII. Sepultus est in ciuitate Niniue. Moriens prędixit proximum Niniue interitum, liberationem filiorum Israhel,

factę.) (2a. III.) (P-a Ad Timoth. IIII.) (2-a. II.) (Luc.

(XI.) (Enoch, Helias.) (IIII.) (Martyres.) (Ignis.)

(Ps. LIII.) (2a. IIII.) (Ezechiel, XXXIIII.) (XXV.)

( III.) (P-a. IIII.) (Matth. XXV.)

(XXXI.) (LXII.) (IIII.) (Luc. VIII.) (XXIIII.)

Iudeorum sacerdotium.

Abiathar Achimelechi filius fugit ad Dauidem et ab eo benigne est susceptus; quia Christus sacerdos in ęternum ne Iudeos quidem ad se uenientes repudiat, nemini claudens ianuam salutis. IIII.

Ceila a Palestinis obsidetur, a Dauide liberatur. Ceila interpretatur sustollens se ipsam. Fideles persecutionem passi ab idolatris a Christo liberantur et ad cęlum tolluntur donati corona martyrii.

Dauid uenit in Ziph. Ziph

coniicitur Myssios Illyriosque ac Dacos et Gethas Thyrae esse posteritatem omnesque hos populos ex Thracibus ortos esse. Missii Illyrii Daci Gethae ex Thracibus orti Thracia enim (quemadmodum Plinius meminit) Pli. li. IIII. (15) c. II. inter ualidissimas Europae gentes in stratageas (16) quinquaginta diuiditur, in cuius finibus (Solino auctore) Solinus c. XV. (17)

eorum indigenam esse me glorior. Quam ob causam liquido compertum esse existimo Thraciam Illyriumque minime Graeciam esse opinandum fore, Thracia et Illyrium non sunt Graecia quanquam Isidorus Isido. ethimolo. lib. IIII. (23) Thomasque Spalatinus Tho. de euersione Salonarum (22) . ac Vincentius Belluacensis

octo et quadraginta hostes una die propria manu interfecit. Aurelia. uno die XLVIII hostes occidit. Missum facio Caium et Ioannem quartum, summos Pontifices Dalmatas, Caius et Ioannes IIII. Summi Pontifices Dalmatae. de quibus infra aliqua notatu digna dicturi sumus, ac Connonem papam Thracem, Conon papa Thrax. uirum (ut Platina inquit) Plat. de Connone papa.

hinc inde circumstantibus prouintiis, condiderunt, suae locum quietis in Dalmatia minime obtinuerunt. Quid autem opus est, ut profusas diuersorum metallorum uenas huius soli commemorem, cum (sicut Plinius auctor est) Pli. lib. XXXIII. capitu. IIII. (143) sub Nerone principe quinquagenas libras auri singulis diebus arena lota in Dalmatia fuderit. Aurum in Dalmatia copiosum. Hinc Martialis

Quartus summi Pontifices. alter quorum (quemadmodum Platina Plati. de Caio papa. (172) Plati. de Ioanne IIII. papa. (174) Petrarchaque Petra. de Pontifi. et Caesa. ac Philippus Bergomas tradunt) Supple.

Nam diuino beatissimorum Petri et Pauli apostolorum pectora spiritu agente Titus a Paulo directus (quemadmodum secunde ad Thimotheum quarto idem apostolus manifestat) Secunde ad Thimo. IIII. (180) Domniusque, iubente apostolorum principe Petro, Salonarum episcopus institutus, apud quas, sicut Petrus antistes Echilinus meminit, Petrus de s. Domnio. (181)

potius ex feruore spiritus diuino cultui propensius incumbendo Dalmaticarum ritum, quo genere uestium ad hanc usque diem in missarum solemniis ubique terrarum sacrosancta utitur Romana ecclesia, Dalmatae (quemadmodum diuus testatur Thomas) Tho. IIII. sen. dist. XXIIII. q. IIII. q. III. (182) adinuenerunt. Dalmaticae in Dalmatia primum inuente. Culta enim ueste (sicuti Ioannes Balbus refert) apud Romanos utentes Dalmaticati

diuino cultui propensius incumbendo Dalmaticarum ritum, quo genere uestium ad hanc usque diem in missarum solemniis ubique terrarum sacrosancta utitur Romana ecclesia, Dalmatae (quemadmodum diuus testatur Thomas) Tho. IIII. sen. dist. XXIIII. q. IIII. q. III. (182) adinuenerunt. Dalmaticae in Dalmatia primum inuente. Culta enim ueste (sicuti Ioannes Balbus refert) apud Romanos utentes Dalmaticati dicebantur.

in littore Naronis amnis sita, Pharensibus olim aduersus Venetos confoederata, cum quibus (ut Sabellicus inquit) Sab. aenea. IX. li. II. (197) et de gestis Veli. IIII. (198) centum septuaginta annis de maris imperio decertauit. Iadera Iadera. quoque, rerum abundantia insignis, olim, Vegetio teste, Vegeti. de re

centum septuaginta annis de maris imperio decertauit. Iadera Iadera. quoque, rerum abundantia insignis, olim, Vegetio teste, Vegeti. de re mili. lib. IIII. capitu. (199) Liburniae domina, de re publica Romanorum, sicut in commentariis Caesaris dicitur, In com. Cae. de bel. ciui. libro III. (200)

honori et saluti eorum magis affecta. Moeum (201) in insula Issa, Issa insula, in qua Moeum. quae nunc Pharensibus paret, harum regionum (ut in iisdem comentariis dicitur) In com. Caesa. de bel. ciui. libro IIII. (202) oppidum nobilissimum, quod priscis temporibus rem publicam Romanam contra Philippum, regem Macedoniae, uiginti lembis expeditis iuuisse Titus Liuius auctor est,

oppidum nobilissimum, quod priscis temporibus rem publicam Romanam contra Philippum, regem Macedoniae, uiginti lembis expeditis iuuisse Titus Liuius auctor est, Titus Liuius (203) dec. IIII. lib. I. Scardona (ut Plinio placet) Plin. li. III ca. (204) Iappygitarum conuentus, Larissa

cohortes ab Attinio ductas Dalmatarum gladio cesas Appi. de bell. Illy. (228) ac Antonium (teste Vegetio) Vege. de re mili. li. IIII. capi. XXXIII. (229) Liburnorum, qui (ut Robertus Valturius dicit) Rober. Valtu. de re mili. lib. XI. (230)

Lyburni sunt Dalmatae auxilio ab Augusto fuisse uictum et apud Sabellicum Caium Marium consulem primo congressu cum Dalmatis infeliciter dimicasse multaque his similia in commentariis Caesaris In com. Cae. de bel. ciu. libro IIII. (231) et apud Polybium Poly. lib. II. (232) Sabellicumque

uillis,quae numerosae erant, exstitisse. Sex praeter primariam urbem in insula Phara oppida. Ex quibus pristinae Pharensium uires metiri debent, quibus olim una cum Lyburnis, qui (ut Vegetius Veget. de re mili. li IIII. capitulo. (242) et Robertus Valturius tradunt) Rober. Val. de re mi. li. XI. (243) Dalmatae sunt, maris

arcem inaccessibilem ualidissimo firmatam muro praeruptis Vrbs Pharum describitur. (ut Sabellicus inquit) Sab. aenea. IX. libro II. (248) et de gestis Vene. lib. IIII. (249) undique rupibus in uertice gestante, multarum capax nauium portus a dextris obiicitur, cliuo asperrimo et perangusto aditum ad ipsam arcem ab occidentali parte, a qua munitissimae tres exstant turres, perquam difficilem

obtinuit. Cleomenico bello interfuit Demetrius. Classemque post obtentum Illyrii imperium cum Scerdelaida, Scerdelaida Illyrius. qui ei in regno successit, (ut Polybius inquit) Poly. lib. IIII. (264) partitus, Scerdelaida ad eius imperium cum quinquaginta lembis Naupaphctum et Achaiam hostiliter deuastante, ipse cum totidem lembis Cycladas insulas, unde Pharenses originem traxisse Strabo autumat

Strab. li. VII. (265) (nam Paros, a qua Parii, quos Pharum edificasse Strabo auctor est, Cycladibus insulis, ut Plinius inquit, Pli. lib. IIII. ca. XII. (266) connumeratur) ferociter est depopulatus. Regno deinde pulsus Philippo, regi Macedoniae, diuersa praelia praesertim contra Etholos gerenti in consiliis et bello sic astitit, ut magnam cum Arato, duce Acheorum,

longa certamina et sociale bellum, quod, quemadmodum iam praefati sumus, Pharenses cum Nerentanis gessere contra Venetos, tota fere Dalmatia Venetorum partes (sicut Sabellicus dicit) Sab. aenea. IX. libro II. et de gestis Vene. lib. IIII. (285) sponte secuta, Pharenses extrema quaeque, ne quid seruile eis accideret, experiri parati, anno domini nongentesimo octuagesimo septimo ab Vrseolo, duce Venetiarum, euersa funditus eorum

a prisca Pharensium strenuitate degenerare? Nec Iacobum Barbum Iacobus Barbus eques deauratus. ommittendum esse puto, qui laboranti Methone, oppido Achaie, sub quo olim (quemadmodum Sabellicus repetit) Sab. aenea. IIII. lib. III. (286) Philippus, rex Macedoniae, altero lumine sagitta captus fuit, per mediam Turcharum classem remulcho illapsus, suppetiis allatis, capta urbe,

alio, nisi ad Vestram Sanctitatem, cui servire cupio imperpetuum. Alia littere ad Baronem continebunt. Me et meam servitutem in gratiam eiusdem humilime commendo. Quam Deus conservet semper felicem et incolumem. Posonii iiii Octobris 1526 Vestra Sanctitas videt aperte non iam pericula neque damna nostra, sed ruinam, ex nostra autem ruina ruinam tocius Christianitatis. Oro et obsecro per amorem Dei

Quicquid erit, conabor Vestram Sanctitatem facere certiorem statim. Ego sub mirabili sidere sum natus: occupato per Thurcas episcopatu Sirmiensi, quem mihi divus rex Ludovicus cum cancellariatu dederat, nunc episcopatum Quinqueecclesiensem teneo et ipsum Thurcis ad iii vel iiii miliaria vicinum, adhuc quidem satis insignem, sed magno periculo expositum. Deus Optimus Maximus Sanctitatem Vestram semper conservet felicem et incolumem. Ex Quinqueecclesiis, 8. Maii 1533. Eiusdem Vestrę Sanctitatis humillimus servulus et capellanus Stephanus

errata corrigere, et dissidentia in unitatem revocare. De reditu tuo incolumi, quod primum debebat esse, gratulor, et felicitatem tibi precor, ac ex animo operam meam commendo. Vale. Thordae IIII. non. Maji MDXXXVIII. Antonius Wrancius Stephano Broderico Vaciensi episcopo S. Tametsi deberem crebriores ad te dare litteras, praesul optime

offerre. Eum ita videre desidero, ut neminem mortalium ejus ordinis et sacerdotii desideravi, tanta illius integritas, tantus recti amor et magnitudo animi apud nos percrebuit. Vale. Thordae IIII. id. Augusti MDXXXVIII. Antonius Wrancius Nicolao Bogaucio episcopo Dumnensi S. Credo te non ignorare, antistes

stomachum lectori moueam. Nunc autem ad sequentia pergamus. DE VOCABVLIS, SALVtationibus et Responsionibus ac Numero eorum. Cap. IIII. PRIMO NOMINA coelestia. ALLAH, Deus.

hoc conatu rex, nec ipse, scilicet passa, amicos principis sui (non) esset deserturus. Haec XXV. ejusdem mensis per veredarios 25 regi nunciata, passa nos perofficiose salutato, navibus grandioribus vecti IIII. et comitati VI. naszadis classiario milite instructis tutelae causa, movimus e Sicambria, Budamque ac Pestum praeternavigantes, utraque ex urbe magno bombardarum fragore honoris ergo prosequuti, ea ipsa die ad oppidum Räzkevi V.

noctem quoque insequentem et diem XXVIII. continenter 28 navigavimus, donec luce ad occasum inclinata, ad Erdewd arcem, quae ad Tituliensem praeposituram olim attinebat, appulimus. Nec in hoc tractu quoque, qui terra XX. fere et IIII. milliaria, aquis paulo minus quam duplum facere perhibetur, multa vidimus loca, quod compendia rimati fluminis, inter ínsulas tantum sylvis obsitas et solitudine horridas cursum tenuimus navigationis, periclitati alioqui saepius,

potuit, et professus est, si centuplum pendissent, se non facturum, ne ejus institutores injuria afficeret. Unde quatuor primariorum regulorum Hungariae: Thomae Strigoniensis archiepiscopi, Stephani Bathorei, N. Orzägi et Laurentii ducis IIII. facete dicta memorantur. Primis tribus tria erant oppida. Priori Kemencze, quod fornacem significat. Proximo Karon, quod damnum. Tertio Giengies, quod uniones. Quarto hic proventus obolaris, quem filler vocant. Quum igitur

perforatum. Arx proinde aeque et imbecillibus et ruinosis prae vetustate moenibus eminet, nulloque insigni aedificio memoranda, et in declive ad flumen pendet. Poteramus ea adhuc die appellere ad Belgradum, quum a Zalonkemeno nonnisi IIII. milliaribus nostris distet, verum quia conductoribus visum est, ut mane eo perveniremus, usi per eum tractum lenta remigatione et prope solo cursu fluminis vecti, circiter mediam noctem Zemlinium

oppido non exiguum decorum. Proinde apud Nessum die etiam septima ob 7. equorum lassitudinem exacta, octava inde discessimus, 8. emensique eo spatio, quod vix IIII. millia passuum faciebat, via plana, appulimus ad saltum Cunovizzam aetate nostra appellatum, qui ut est Cunovizza. arduus et longus, ita et difficilis est, praesertim curribus, ob lapidum frequentiam, viaeque angustias,

regiones et loca, per quae facillime rationes belli gerendi contra Romanos inire posset. Quod ludibrio non caruit, quantumvis eximius princeps vitare voluerit, adjecto vulgatae opinioni suo testimonio. Lege Livium libro X. dec. IIII. Nos XIIII. Augusti digressi ab Haemo, campos 14. Philippicos ingredimur, et, currente nobis dextra Strymone fluvio, vix duobus milliaribus confectis, occurrit pons, tenui, ut tunc erat tempus

qui contignat in aquis domicilia sua, qui ponit nubes currum suum, qui ambulat super alas venti. Quibus verbis veluti pavimentum, solum aut aream Dei, Psalmus in media regione aeris collocat, ubi ista tria reperiuntur. IIII. Quia Moses tantum duplices aquas novit, videlicet quae sunt supra caelum, et infra. Essent autem triplices, si aliae essent supra omnes caelos, aliae in terra, aliae denique in media aeris regione. V. Quia tempore diluvii dicuntur esse ruptae cataractae caeli, nempe quae et nunc dicuntur

robustus factus fide, et certo statuens. Quae omnia verba fortissimum quendam bellatorem describere videntur, qui ope Dei fretus, ac spiritu eius confirmatus, maxima et difficillima quaeque conari, adire et aggredi ausit, nihil dubitans de victoria ac felici exitu. IIII. Consideretur quoque fides et incredulitas ex adiunctis suis proximis effectis, nempe ex audacia aut animositate, et contra timiditate. Unde liquide patebit, fidem esse fiduciam, et incredulitatem esse diffidentiam. Nam diffidentia aut incredulitas in Deum plerunque habet secum extremam

non imputari iniustitiam: et idipsum Gratia alium fieri sit idem, quod ex gratia, aut secundum gratiam seu gratuitum favorem. Appositissima igitur et clarissima paraphrasi ibi Apostolus perspicue nostram veramque sententiam de Gratia et Iustificatione asserit, et adversariorum contra refutat. IIII. Eodem 4. Capite etiam in eo confirmatur nostra sententia, quod ab hac iustificatione lex penitus separatur et vicissim Gratia ei adiungitur: quodque haec duo sibi invicem, ut plane contraria nempe legi gratia, et lex gratiae opponuntur. Sic nequaquam possunt lex Renovationi aut

muniatur sepulchrum, eo quod dixisset ille sese tribus post diebus resurrecturum. His enim loquendi formulis tertium ipsum diem a Latinis intelligi, satis constat ex oppositis dicendi generibus: in quibus scilicet usurpatur praepositio Ante. veluti quum dicimus praecise III, IIII, vel V Nonas, Idus, Calendas, et sic deinceps: quum sit plena loquutio III, vel IIII, vel V die ante Nonas, Idus, Calendas: sicut semel loquitur Cornelius Tacitus libro duodecimo. quum inquam id dicimus, praepositio Ante non excludit diem ipsum Nonarum, Iduum, Calendarum:

tertium ipsum diem a Latinis intelligi, satis constat ex oppositis dicendi generibus: in quibus scilicet usurpatur praepositio Ante. veluti quum dicimus praecise III, IIII, vel V Nonas, Idus, Calendas, et sic deinceps: quum sit plena loquutio III, vel IIII, vel V die ante Nonas, Idus, Calendas: sicut semel loquitur Cornelius Tacitus libro duodecimo. quum inquam id dicimus, praepositio Ante non excludit diem ipsum Nonarum, Iduum, Calendarum: sed significatur dies II, vel III, vel IIII, ante Nonas, Idus, Calendas. sic etiam

plena loquutio III, vel IIII, vel V die ante Nonas, Idus, Calendas: sicut semel loquitur Cornelius Tacitus libro duodecimo. quum inquam id dicimus, praepositio Ante non excludit diem ipsum Nonarum, Iduum, Calendarum: sed significatur dies II, vel III, vel IIII, ante Nonas, Idus, Calendas. sic etiam Priscianus, quum ita loquimur, annos X natus, existimat subaudiri praepositionem Ante: quum tamen id de eo dicatur qui decimum ipsum annum agit. Utramvis igitur harum interpretationum sequaris, nempe intra tres dies: vel tribus post diebus, sive tertio

Sacerdotes alio ritu consecrabantur, de quo Exod. 29: alio [?: Le- ] , Num. 8. III. Levitae erant sacerdotum ministrium tabernaculo, et eorum mandata faciebant: sed non ad [?:-tare ] licebat eis accedere, nec sacrificare: Num. 18 Ezech. 44. IIII. Levitae in profectione populi in terra Canaan, portabant tabernaculum: sed Moyses et Aaron, et filii eius, habebant custodiam sanctuarii in medio populi Israel: Num. 3. Et ipsi soli, cum movendaverant castra, ingrediebantur in sanctum sanctorum, et [?: ] ponebant singula ut par

sacerdos natu maximus erat inter filios et posteros Aaronis: alii aetate inferiores. II. Summus sacerdos unus erat per totam vitam: sed alii sacerdotes plures>. III. Summus sacerdos solus in sanctuarium egrediebatur, in anno semel: alii vero non ingrediebatur. Levit. 16. IIII. Alium ornatum gestabat [?: summ-- ] sacerdos: et alium alii sacerdotes. Exod. 28. Aaron enim gestabat rationale, superhumerale, tunicam, [?: cid- ] et baltheum, vittam, laminam, tintinabula: filii [?: ] eius tunicas lineas, et baltheos, et tyaras. V.

eos ad fidem Christi perducerem. 1 Cor. 10. Non quaerens meam ipsius utilitatem, sed multorum, ut salvi fiant: hoc est, ut convertantur, et fide accipiant salutem. 1 Tim. 2. Deus vult omnes homines salvos fieri, et ad agnitionem veritatis venire. 1. Tim. 4. Teipsum salvum facies, et alios. IIII. Interdum Salus notat causas et occasiones ad salutem acquirendam destinatas, et totum Dei beneficium seu opus quod facit ad nos salvam dos. Rom. 11. Per lapsum illorum, s. Iudaeorum, salus contigit gentibus, id est occasio fuit ad salutem seu conversionem gentium. Rom. 13. Nunc est

spiritu iudicii, et spiritu ardoris. Psal. 18: Revelata sunt fundamenta orbis terrarum ab increpatione tua Iehova, a flatu spiritus irae tuae. Spiritus soporis: Isaiae 29, Miscuit vobis Dominus spiritum soporis. pro, stupore et gravi poena vos afflixit. IIII. Spiritus labiorum Dei: pro verbo seu ministerio docendi, quod quidem regit et gubernat Spiritus sanctus. Isai. 11, Spiritu labiorum suorum interficiet impium 2 Thes. 2, Interficiet Antichristum spiritu oris sui. V. Opponuntur crebro in Scriptura Litera ac

coram agere, pacisci de certis conditionibus et transigere. III. Mediator, partes illas concilians, et inter eas foedus sanciens. Hic estipse Christus, concilians nobis Deum, et nos ipsi quasi desponsans. IIII. Mutuae obligationes ac promissiones sibi invicem propositae. Hae sunt, quod Deus velit nobis esse propitius pater: et quod nos illum solum ut Deum ac patrem colere, ac ab eo omnia bona per et propter filium expetere et quaerere velimus. V. Certa commoda utrique parti

et executionem alterius quidem personae, ac ceu [?: p- ] tis, nempe testatoris mors, alterius vero vita: sic Christus quasi testator sanguine suo moriens, et ex hac [?: ] ta discedens tum erga Deum, tum erga nos hoc testamentum confirmavit. IIII. Tantum ferme testator obligatur, altera pars non item: hic utraque pars obligatur. V. Tantum alterius partis, nempe haeredum commodum agitur, testatoris non item: hic sane quoque proprie nostra salus agitur, tam etsi et Deus glorificetur.

in vasa. Arena maris, innumerae gentium multitudines. In Genes. Et multiplicabo semen tuum (id est, sanctos) sicut stellas caeli, et sicut arenam (peccatores) quae est ad oram maris. De animantibus. IIII. Aves, Sancti, quod ad superiora corde evolent. In Evang. Et fecit ramos magnos, ita ut possent sub umbra eius aves caeli habitare. Volatus, sanctorum excessus in Deum, vel in Scripturis intellectus, In Psalm. Et volabo,

Deitatis refertur. In Pentateucho: Audi Israel, Dominus Deus tuus unus est. II. Ad duo testamenta. In Regnorum: Et fecit in Dabir duo Cherubin, decem cubitorum magnitudine. III. Ad trinitatem. In Ioi epistola: Tria sunt quae testimonia perhibent, aqua. sanguis, et spiritus. IIII. Ad quatuor Evangelia. In Ezech. Et ex medio eorum similitudo 4 animalium. V. Ad quinque libros Moisi. Apost. In Ecclesia volo 5 verba sensu meo loqui. VI. Ad diem sextum, quo Dominus hominem cum universis terrae animantibus fecit. In Gen. Faciamus hominem ad imaginem et

Graece μορφώματα. Sed haec hactenus. Nunc etiam illud accipe, ut quaedam nomina prius Scriptura [?: ] , et ut nunc vocentur. De Gentibus. IIII. Gomor, in Genesi, Galatae, id est Galli: qui a candore corporis primum Galathae appellati sunt, e quibus populi quondam in Orientis longinqua migrantes primum Gallograeci, nunc antiquo Gallorum nomine Galatae vocantur. Magog, Scythae. Quidam Gog et Magog Gothos

Bibliographia locorum inventorum

Crijevic, Ilija (1463-1520) [1484, Dubrovnik]: Carmina e cod. Vat. lat. 1678, versio electronica, 7675 versus, verborum 46525, ed. Darko Novakovic [genus: poesis - elegia; poesis - epigramma; poesis - lyrica; poesis - epica] [numerus verborum] [crijev-i-carm-1678.xml].

Sizgoric, Juraj (c. 1445-1509?) [1487, Sibenik]: De situ Illyriae et civitate Sibenici, versio electronica, Verborum 3721, ed. Veljko Gortan [genus: prosa oratio - descriptio; prosa oratio - chorographia] [numerus verborum] [sisgor-g-de-situ.xml].

Marulic, Marko (1450-1524) [1503]: In epigrammata priscorum commentarius, Verborum 25316, ed. Bratislav Lucin [genus: prosa oratio - commentarius] [numerus verborum] [marul-mar-in-epigr.xml].

Brodaric, Stjepan (1490-1539) [1505]: Epistulae, versio electronica., Verborum 166, ed. Petrus Kasza [genus: prosa oratio - epistula] [numerus verborum] [brodaric-s-epistulae.xml].

Marulic, Marko (1450-1524) [1507]: Vita diui Hieronymi, versio electronica, Verborum 10681, ed. Darko Novakovic [genus: prosa oratio - vita] [numerus verborum] [marul-mar-vita.xml].

Marulic, Marko (1450-1524) [1510]: Dauidias, versio electronica, 6765 versus, verborum 45407, ed. Branimir Glavicic [genus: poesis - epica] [numerus verborum] [marul-mar-dauid.xml].

Marulic, Marko (1450-1524) [1510]: Regum Delmatiae atque Croatiae gesta, versio electronica, Verborum 4606, ed. Neven Jovanovic [genus: prosa oratio – historia] [numerus verborum] [marul-mar-rdcg.xml].

Marulic, Marko (1450-1524) [1516]: Evangelistarium, versio electronica, Verborum 155872, ed. Neven Jovanovic [genus: prosa oratio - tractatus] [numerus verborum] [marul-mar-euang.xml].

Marulic, Marko (1450-1524) [1517]: De Veteris instrumenti uiris illustribus, versio electronica, Verborum 29840, ed. Branimir Glavicic [genus: prosa oratio - vita] [numerus verborum] [marul-mar-vir-ill.xml].

Marulic, Marko (1450-1524) [1520]: De ultimo Christi iudicio sermo, versio electronica, Verborum 16879, ed. Branimir Glavicic [genus: prosa oratio - sermo] [numerus verborum] [marul-mar-ult-iudic.xml].

Marulic, Marko (1450-1524) [1522]: Tropologica Dauidiadis expositio, versio electronica, Verborum 5871, ed. Neven Jovanovic [genus: prosa oratio - expositio] [numerus verborum] [marul-mar-trop.xml].

Pribojevic, Vinko (mortuus post a. 1532) [1525, Hvar]: Oratio de origine successibusque Slauorum, versio electronica, verborum 14680, ed. Veljko Gortan [genus: prosa oratio - oratio; poesis - epigramma; poesis - carmen] [numerus verborum] [pribojev-v-or.xml].

Brodaric, Stjepan (1490-1539) [1526, Pozun]: Stephanus Brodericus cancellarius Clementi papae VII, versio electronica, Verborum 214, ed. Bessenyei Jozsef [genus: prosa oratio - epistula] [numerus verborum] [brodaric-s-epist-1526-10-04.xml].

Brodaric, Stjepan (1490-1539) [1533, Pecuh]: Stephanus Brodericus episcopus Sirmiensis Clementi papae VII, versio electronica, Verborum 239, ed. Bessenyei Jozsef [genus: prosa oratio - epistula] [numerus verborum] [brodaric-s-epist-1533-05-08.xml].

Vrancic, Antun (1504-1573) [1538]: Epistulae anni 1538, versio electronica, Verborum 4332, ed. Laszlo Szalay [genus: prosa oratio - epistula] [numerus verborum] [vrancic-a-epist-1538.xml].

Durdevic, Bartul (c. 1506 - c. 1566) [1545, Leuwen]: De Afflictione, Tam Captivorum Quam Etiam Sub Turcae tributo viventium Christianorum : cum figuris res clare exprimentibus ; Similiter de Ritu, deque Caeremoniis domi, militiaeque ab ea gente usurpatis ; Additis nonnullis lectu dignis, linguarum Sclavonicae & Turcicae, cum interpretatione Latina, libellus, ed. Durdevic, Bartul [genus: prosa oratio - epistula; prosa oratio - libellus; poesis - epigramma] [numerus verborum] [djurdjevic-b-afflictio.xml].

Vrancic, Antun (1504-1573) [1553]: Iter Buda Hadrianopolim, versio electronica, Verborum 10368, ed. Laszlo Szalay [genus: prosa oratio - itinerarium; prosa oratio - diarium] [numerus verborum] [vrancic-a-iter.xml].

Vlacic Ilirik, Matija (1520-1575) [1581]: Clavis scripturae sacrae, pars prima, versio electronica, 600000 verborum, ed. Neven Jovanovic [genus: prosa - tractatus; prosa - vocabularium; poesis - elegia; poesis - epigramma] [numerus verborum] [flacius-m-clavis-1.xml].

Omnes locos monstra

Preme hic ut KWIC videas