Quod quaesisti inventum est in 105 locis.

Preme hic ut KWIC videas

Loci 1-100:

Bembus, quorum consilio imperator in bello administrando uteretur. Qui, armatis triremibus, appetente uere ad imperatorem mature se conferunt, cum eo simul quid aestate noua agendum, quidue esset potissimum, et ad opprimendum hostem et rei publicae statum confirmandum, deliberaturi. Ferdinandus quoque, Apuliae rex, ex foedere misit naues rostratas decem sub Rechaiensio duce, qui ex consilio imperatoris nostri bellum contra Turcum gesturus esset. Othomanus, Turcorum princeps,

deinde ad regem Ferdinandum, quatenus eos monerent suaderentque ut ad opprimendum communem hostem pestemque perniciosissimam christianae religionis animum atque uires intendant. Pontifex accepta benigne legatione, se pro uirili sua non defuturum promisit. Ferdinandus quoque rex summo studio nauare operam in annum futurum pollicitus est. Imperator etiam misit nuntios cum litteris et ad magistrum Rhodiae religionis et ad regem Cyprium, ut uere ineunte bello se praeparent, nauesque ex foedere debitas mitterent. Interea

me ei perpetuo obligatissimum non aliter, quam si omnia, quae petebantur, fuissent impetrata. 7 Me ac meam servitutem ad pedum pulveres Vestrae Sanctitatis humillime commendo, quam Deus felicissimam esse velit. Viennae XXI. Augusti 1524. [4.] Serenissimus princeps Ferdinandus mirabilem devotionem et affectum ostendit in Vestram Sanctitatem et in Sanctam Sedem. Qua de re multa mecum est hodie locutus asserens se eam religionem, in qua natus ipse sit, in qua maiores sui mortui sint, non solum constantissime servare, verum et cum omni etiam vitae discrimine

immorer, nihil ibi deerat quod in usum sacrificii uenire solet, quodque consuetam magnitudinem longe non excederet, ut simul et artificum manus et regiam admireris munificentiam. Caeterum tanta fuit huius regis apud exteras quoque nationes admiratio, ut Ferdinandus, Neapolitanus rex, socer exequias ei rara magnificentia ac splendore persoluerit, cuius regis officium Rhacusa quoque (ea est Dalmatiae ciuitas) imitata funus Matthiae singulari pompa omnibus congestis honoribus aedidit. Quo quidem in funere oratores quidam et poetae

esse, ne sibi maiorum suorum instituto Romanae Ecclesiae res curę essent ― quum praesertim nihil interesset Venetorum, quod pulso tyranno urbem suam Romanus pontifex recoepisset. Ferdinandus Hispaniae rex uenit Neapolim, Venetos monet de restituendis Apuliae urbibus; Maximiliano imperatori a Venetis transitus negatur; Germani ad Tridentum consistunt; Veneti plurima loca Carnico atque Istrico agro occupant, sed aucta potentia aliorum in se odium excitant.

Venetos monet de restituendis Apuliae urbibus; Maximiliano imperatori a Venetis transitus negatur; Germani ad Tridentum consistunt; Veneti plurima loca Carnico atque Istrico agro occupant, sed aucta potentia aliorum in se odium excitant. Interea Ferdinandus, Hispanorum rex, Philippo, Belgarum ac Morinorum duce, Maximiliani Cęsaris filio, genero ipsius regis, ab Hispanis principibus in Ulteriorem Hispaniam accito, praetextu regni Neapolitani uisendi cum quadraginta circiter nauium classe Neapolim uenit. Non enim sese in

et Consaluum Adigarium, tot uictoriarum successu inflatum, regiumque, ut fama erat, affectantem fastigium ab administratione regni Neapolitani amoueret, simul ut urbes Appuliae oppignoratas regno Neapolitano reddi curaret. Porro Ferdinandus connubii iure ad regnum Ulterioris Hispaniae, quam incolae a Castulone, urbe quondam nobili, dictam Castiliam uocant, peruenerat. Qui dum Neapoli ageret, Venetos amicis uerbis saepius admonuit, ut urbes Apuliae restituerent. Et licet id surdis

moderabantur: tantum sane ualebat Venetorum consilium aduersus reliquos Italos ignauia simul ac discordia eneruatos. Itaque Philippo Morino intra paucos dies febri extincto, quem diximus ab Hispanis principibus regem designatum in Ulteriorem Hispaniam accessisse, Ferdinandus re, quae ad Apuliae urbes Venetis oppignoratas spectabat, infecta, Hispanias repetiit, reuocantibus eum his ipsis, qui paucis ante mensibus, dum genero fauent, pene expulerant. Fama est satis constans hunc regem, dum in Hispaniam reuertitur, inter

parata haberem, et si permanere diutius hic velim, non possum. Hic siquidem iam quicquid attuli mecum argenti pro sumptibus quotidianis erogavi, expendi, pignori dedi. Nec hucusque me hic continere potuissem, nisi me serenissimus princeps Ferdinandus aliquibus sumptibus adiuvisset. Nec satis scio quibus erga miseros Croatos verbis, quibus modis, qua consolatione uti debeam, quum me sine certo auxilio rediisse viderint. Quae cum ita sint, excellentissimas

Turcarum vi solus protegere nequeo.
Orationi huic in consilio Nurembergensi interfuere principes infrascripti. Serenissimus Ferdinandus princeps Hispaniae, Archidux Austriae etc. In Germania caesareae maiestatis locum tenens. Albertus cardinalis Moguntinus. Matthaeus cardinalis Saltzpurgensis. Albertus

absorbere me et comitatum meum. Circumvicini mei comites et barones, qui sunt concordati, et qui pro concordia instant et miserunt, ut tributum tradant Turcho. Ego autem decrevi potius velle mori, quam peccare. Ego, licet senex, contra Turchas de continuo ab uno, et Ferdinandus, filius meus ab alio lateribus in custodiam et deffensionem comitatus mei invigilamus et sepe preliamur. Hoc anno Turchi ultra duas mille animas in captivitatem a comitatu meo abduxerunt. Alter filius meus, Christoforus est in Hungaria et a Serenissimo Rege

commessationibus, affirmaturque certis auctoribus in sequentem aetatem facturum esse novam expeditionem contra Carolum. Magnificus Dominus Gritti ad tres dies paucis comitibus mutatis equis summa celeritate contendit in Hungariam, quam Ferdinandus cum tenere non potest, decrevit evertere. Reverendissimis dominis Gnesnensibus et Plocensibus cupio a Vestra Reverendissima Dominatione, si commodum erit, commendari. Aniano et Caligulae item iucundo ordine.

sanum et incolumem. De statu vero sue Majestatis id possum Vestrae dominationi scribere, Majestati sue, Dei optimi nutu, omnia prospera succedunt, Dominationem Vestram intellexisse existimo, quantos et quam forti manu, tum terra quam Danubio, rex Bohemie Ferdinandus fuerit superioribus diebus agressus a Sua Majestate; atque id eo tempore, cum ex altera parte pro concordia nobiscum ineunda ageret, et pro hoc tam apud Serenissimum Polonie regem, quam apud invictum ac potentissimum imperatorem Turcorum oratores suos

auspiciis Joannem de Zapolya comitem Scepusiensem vaÿvodam Transilvanum unanimi omnium consensu regem creant et sequenti die coronant. Cuius coronatione audita illi quoque, qui in Ferdinandum inclinare visi fuerant, palatino tantum et duobus aliis exceptis ad eius obedientiam certatim concurrunt. Ferdinandus ex altera parte egerius ferens consensu totius Hungariae regnum esse alteri traditum 41 cum illis paucis, qui factionem eius duce palatino sequebantur, bellum parat, quod tamen supervenientibus brevi nivibus et frigore, cuius pedites eius lanczkintÿ sunt

totius Hungariae regnum esse alteri traditum 41 cum illis paucis, qui factionem eius duce palatino sequebantur, bellum parat, quod tamen supervenientibus brevi nivibus et frigore, cuius pedites eius lanczkintÿ sunt impatientissimi, fuit dessolutum. Agit nihilominus Ferdinandus apud palatinum, ut diaeta quedam per reginam ad Comaren opidum tunc in manibus eius existens locum insularem et ad talia prorsus insuetum indicta Possonium transferretur atque ibi electio de se fieret in loco similiter infurto paulo ante in suam potestatem per palatinum tradito, ubi

ordine servato, nullo comitatu nobilium, sine quibus talia fieri non possunt, presente post coronatum alium legitimum regem Ferdinandum elegit. 41 In originali: tractatum. Atque in hunc modum mortuo rege Ludovico prius Joannes, postea Ferdinandus fit rex Hungariae, ille favore et electione populi, hic partim 42, partim quorundam contractuum jure a tribus tantum, qui ius eligendi regis cognoscuntur habere, Posonii electus. Interponit deinde partes suas Sigismundus rex e

parte, quae est inter montes Carpatios, qui Poloniam et Russiam ab Hungaria dividunt, et inter Themesvar, inter Tibiscum porro fluvium et Transilvaniam ad haec tota fere Sclavonia, magna parte Transilvanie ex favore occulto in animis Hungarorum per totam Hungariam sparso. Etiam Ferdinandus habita corona regni a Petro Perenÿ in Alba Regali in solennibus comitiis et ipse coronatus fuerat. Joanne porro in Polonia exulante rex Poloniae rursus concordiam tentat, sed 49 Ioanne tunc ad omnia iusta et honesta parato, et 50 parato, quae

49 Litterae circiter septemdecim – in longitudinem 7 cm – sunt illegibiles. 50 Desideratur in longitudine 2 cm locus litterarum circiter quinque. Ferdinando pacem non negat, sed ita: Ferdinandus prius libere in Hungariam permittat, deinde Polono et Venetis sit amicus, postremo regi Christianissimo reddi curet. Ferunt additum in responso illo [nescio?], quid et de pontifice Romano – quae quidem nisi Ferdinandus faciat, bellum sibi paratum

Ferdinando pacem non negat, sed ita: Ferdinandus prius libere in Hungariam permittat, deinde Polono et Venetis sit amicus, postremo regi Christianissimo reddi curet. Ferunt additum in responso illo [nescio?], quid et de pontifice Romano – quae quidem nisi Ferdinandus faciat, bellum sibi paratum esse intelligat. Ferdinandus nihil iis belli rationibus deterritus bellum et ipse parat, sed ita, ut de eo illud fortasse dicere posses, quod Virgilius de Troili cum Achille congresso dixit Infelix puer atque impar congressus Achilli 51 Ubi Joannes

libere in Hungariam permittat, deinde Polono et Venetis sit amicus, postremo regi Christianissimo reddi curet. Ferunt additum in responso illo [nescio?], quid et de pontifice Romano – quae quidem nisi Ferdinandus faciat, bellum sibi paratum esse intelligat. Ferdinandus nihil iis belli rationibus deterritus bellum et ipse parat, sed ita, ut de eo illud fortasse dicere posses, quod Virgilius de Troili cum Achille congresso dixit Infelix puer atque impar congressus Achilli 51 Ubi Joannes fit certior de tanto belli apparatu Turcico veritus id,

Res in hunc modum se habet. Nunc 55 Joannes in regnum restitutus regni etiam corona, quam Ferdinando traditam fuisse diximus, recuperata nihil aliud querit, nisi pacem et quietem suam et regni sui et amicitiam principum Christianorum, Sedis autem Apostolicae paternam benedictionem. Ferdinandus, si adhuc Hungariam turbare porrexerit, etiam si quid damna inferat, nihil aliud faciet, nisi quod hactenus fecit, ut et Christianos vexet et congerat carbones igneos super caput suum, id est provocet rursus contra se potentissimum inimicum. Qui si redierit – sicut rediturum si

Ferdinandus, si adhuc Hungariam turbare porrexerit, etiam si quid damna inferat, nihil aliud faciet, nisi quod hactenus fecit, ut et Christianos vexet et congerat carbones igneos super caput suum, id est provocet rursus contra se potentissimum inimicum. Qui si redierit – sicut rediturum si Ferdinandus non queat [avertere?], nemo dubitet –, longe maiora faciet, quam proxima expeditione fecit, neque est quisquis preter Deum rebus presertim Christianis sic stantibus, qui possit eius viribus resistere, quicquid fortasse aliqui Christiani

de sceleribus suis poenitentiam agentibus, seruatorem miserit, et in libertatem restituerit: ita quoque nobis breui coelitus auxilium sit mittendum. Quod si fieret, quis non speraret, quin breui futurum sit, vt Imperator Rom. non minus Constantinopolitano quam Romano imperio insignis sit futurus? Ferdinandus non minus in Hungaria quam apud Getas, Dacos, Scythas regnaturus, atque itidem rex Franciae suis ditionibus Asiam minorem ad diturus: Lusitani Aegypto potituri: Hispani tota Africa, Itali omnia littora quae cunque habet mare mediterraneum in sua potestate habituri. Angli quoque inter

11.14.11  Tu vero mea lux hanc moribus exime labem,
11.14.12  Crede mihi, ingenuis sordet avarus amor. Boni iudicis officium. Laudatur Ferdinandus Magnus Etruriae Dux ad Tattum Florentinum. *
11.15.1  Prima sit illa velim, postremaque denique cura,
11.15.2  Ne metus, aut aliquis pectora turbet amor.

primo quidem, magis institutiones quasdam initiales Religionis Christianae, Stephanus, Ladislaus, et Colomannus. Tum demum leges civiles, Andreas II. Sigismundus, Ludovicus I. et II., Matthias I. et II. nec non VVladislaus, Ferdinandus, Maximilianus, et Rudolphus, suis quisque temporibus, et subditorum moribus accommodavit; quae praecipue ad praedictum postremum Ius Civile referendae esse videntur: tum ratione originis, quia ex eo magna ex parte

Matthias D. N. C. cuius Filius sit; respondebitur, Divi olim Maximiliani II. Et in secundo gradu, similiter idem Dominus quondam Maximilianus II. cuius filius? Apte dicetur, D. quondam Ferdinandi; sic Ferdinandus et Carolus V. cuius filius? Philippi Regis Hispaniarum, unde et Infans Hispaniarum dictus est; et Philippus cuius filius? Maximiliani primi; et Maximilianus I. cuius filius? Tandem dicendum, Friderici

ad Caesarem, ad Regem, ad Rempublicam, ad Patriam, ad uniuersos denique et singulos, factus est illustrissimus. Nouit Croatia, in qua natus, nouit Slauonia, nouit Ungaria, norunt Optimates et Proceres, norunt Praelati et Antistites dictorum Regnorum et proximorum, nouit Rex ipse Orbisque Imperator Ferdinandus, qua Hic animi praesentia, qua constantia et firmitate audax intrepidusque publicis in Comitiis Catholicam Religionem, Pietatem in Deum, obseruantiam erga Romanam Ecclesiam, obedientiam et Fidem erga Regem aduersus Haereticorum molimina propugnauit. Non ego hic Antistitis huius in rebus

gerendis uigilantiam, non in causarum cognitione diligentiam, non aequitatem in diiudicandis controuersiis, non studium in negotiis conficiendis, non demum laudabiles caeteras Animi affectiones rationesque eiusdem absolutissimas numerabo, quarum intuitu piissimus Caesar, felicis recordationis Ferdinandus Secundus, Romanorum Imperator semper Augustus, et plurimi eum fecit et charissimum habuit usque adeo, ut maiorem eidem in Ecclesia Zagrabiensi Praeposituram primo, deinde Quinqueecclesiensem quoque Praesulatum contulerit. Neque minoris eundem aestimat Inuictissimus Ferdinandus tertius,

recordationis Ferdinandus Secundus, Romanorum Imperator semper Augustus, et plurimi eum fecit et charissimum habuit usque adeo, ut maiorem eidem in Ecclesia Zagrabiensi Praeposituram primo, deinde Quinqueecclesiensem quoque Praesulatum contulerit. Neque minoris eundem aestimat Inuictissimus Ferdinandus tertius, similiter Romanorum Imperator, catholicae religonis Christanique imperii Hostium debellator gloriosissimus, qui grauiora eidem saepius committere consueuit et praefatam Zagrabiensem Ecclesiam regia munificentia atque authoritate Iuris Patronatus dandam et conferendam duxit.

1.658  Causae, dante Deo: stragem tamen attulit antè
1.659  Vicinis terris, vicîs pagîsque crematîs;
1.660  Vincere cùm nequeat, gaudet nocuisse Tyrannus.
1.661   Regia Ferdinandus proles hoc tempore venit,
1.662  Fortunae laturus opem cum milite nostrae,
1.663  Militiae Dux ipse, Ducum veneranda corona:
1.664  Restituique mihi depulso Thrace Bobovac;

Irrepserunt huic editioni typographici aliquot errores, quos benevolè corrige.
pagina versu locò lege. 8. 6. Ozlensem Ozlensem, mox 22. 17. Ferdinandus Ferdnandus penult. posterruent prosternunt 28. 3. Maximiliano Maxmiliano 27. Tarra Terra 35. 28. faustè sed

comprehendebant. 55 Serenissimus Eugenius e Regalibus familiis Austriaca, et Borboniâ per feminas stirpem trahit. 56 Videlicet Sanctum Leopoldum Austriacum. 57 Ferdinandus Magellanus cum sua Naui, quam Victoriam exinde appellarunt, narratur totum terrarum Orbem circumnauigasse, iubente Carolo V. Austriaco. 58 Gangaridae populi in extremâ Asia, Gangem fluuium accolentes. 59

occurrentem Burgundiam, sic Hispaniam sibi Austriaca domus adiunxit. 65 Ratio Philosophica, cur in medio aere aura stet; scilicet, quia quoquouersus aequaliter grauitat, siue, ut Latine dicam, propendet. 66 Ferdinandus III. Caroli nunc imperantis auus Suecos post obitum Gustaui Adolfi Regis, adhuc per Germaniam superbientes magno proelio primus fudit apud Nordlingam. 67 Iosephus frater Caroli occupatam totam propemodum a Gallis Sabaudiam breui

Fridericus V. coronatus 4. Septembris 1747. Galliae. Ludovicus XV. a die 1. Septembris 1715. Natus fuerat 15. Februarii 1710. Hispaniae. Ferdinandus VI. ab anno 1746. rex, obiit 1759. Carolus III. frater prioris ex patre ab anno 1759. 10. Augusti rex, ex regno Neapolitano. Lusitaniae alias Portugalliae. Joannes V. mortuus 31. Julii 1750.

1762. in Novembri. Petrus III. mortuus 1763. Catharina II. Neapolis et Siciliae. Carolus abiit ad Hispanias. Successit filius. Ferdinandus IV. ab anno 1759. Sardiniae. Carolus Emmanuel a 3. Septembris 1730. Poloniae. Fridericus Augustus III. dux Saxoniae. Mortuus 1763. 5. Decembris.

confirmato non existente, sedes pro vacante haberetur, neque super collatione juris patronatus beneficiorum electo Francisco Erghelio elargita, intentio regia, quam ad mentem sensumque canonicarum legum esset, vigore quarum antea Romae confirmari, quam jurisdictione uti electum oporteret, hinc et Ferdinandus quendam Joannem Mixa Zagrabiensem resolvit canonicum, testantibus non solum ecclesiae hujus protocollis, sed et cancellariae aulico Hungaricae Majestatis Vestrae sacratissimae. Et merito quidem, quoniam jurisdictio clavium per bullas Romani pontificis ab episcopis obtineretur,

Belga natione, quem honoris causa doctores etiam publici virique praecipui auditu lectionum suarum venerabantur, atque iste praxeos dicebatur professor. Botanicam explicabat dominus Robertas Laugier, anatomiam dominus Laurentius Grosser, phisiologiam dominus Henricus Crantz, chirurgiam dominus Ferdinandus Leber. Juristarum similiter facultas quamplurimos numeravit auditores; professores aeque clarissimos viros habuit, videlicet: legum publicarum dominum Henricum Bocris, qui Ottonem Edvardum praelegebat, dein Wemerum, canonicarum dominum Paulum Josephum Rieger virum lectissimum, qui

(Equites novi s. Stephani.) Die 5. Novembris Viennae inaugurati sunt et publicati ordinis s. Stephani regis Hungariae equites et quidem magnae crucis: serenissimus archidux Austriae Ferdinandus, 2. princeps Venceslaus Liechtenstein, princeps | Colloredo s. r. i. vicecancellarius, princeps Carolus de Batthyan campi mareschallus, princeps Kaunicz aulae cancellarius, Franciscus cardinalis et episcopus Constantiensis de Rodt, demum

Zapolium, ilico ad viduae reginae, quam Ferdinandi Primi imperatoris sororem occisus nuper ad Mohachium Ludovicus rex funesto Ungariae matrimonio sibi coniunxerat, partes transiit regnumque, cum pro se non potuisset, Ferdinando coepit procurare. 3 Nec defuit sibi Ferdinandus, etsi gravi in imperio bello implicitus, et qui ante Mohachianam cladem ob eius belli magnitudinem affini Ludovico opem ferre recusaverat, tunc regno a Turca misere iam alioquin dilacerato, ut suae ambitioni deserviret, eo non obstante bello novam belli facem misso

in Ungariam, quasi vero Mathias aut quispiam alter mortalium de corona sine regno potuisset disponere, aut hereditarium iam tum fuisset Ungariae regnum. 6 Sed ut ulterius procedamus: postquam se regem eligi vi fecisset Ferdinandus, eodem exercitu ulterius progressus, cum Turca Dravanas regni partes popularetur, ipse egregius Turcicae feritatis aemulator Danubianas regni partes sic praeceps devastavit ut brevissimo tempore Zapolium, cui exiguum virium superfuerat caeso ad Mohachium

quidem commota specie belli sacri a Ferdinando universa Christianitate Vienna repulsus fuit, redux tamen miranda in barbaro magnanimitate reductum Budam Zapolium absque omni tributo regem Ungariae restituit. 11 Non tulit id Ferdinandus nec ante ad pacem animum adiecit quam ingenti a vizirio proelio fuisset profligatus. 12 Zapolius et ipse bello fessus, cedens, quod oportuit, necessitati, acquievit uti superiores, quas tum etiam tenebat, Ferdinandus Ungariae partes retineret, cetera sibi

restituit. 11 Non tulit id Ferdinandus nec ante ad pacem animum adiecit quam ingenti a vizirio proelio fuisset profligatus. 12 Zapolius et ipse bello fessus, cedens, quod oportuit, necessitati, acquievit uti superiores, quas tum etiam tenebat, Ferdinandus Ungariae partes retineret, cetera sibi cederent dum in humanis esset; post fata in Ferdinandum pariter devolverentur; quasi esset ipsi ius aliquod regnum electione post mortem suam privandi. 13 Sed haec res ut ceciderit, postea videamus.

dum in humanis esset; post fata in Ferdinandum pariter devolverentur; quasi esset ipsi ius aliquod regnum electione post mortem suam privandi. 13 Sed haec res ut ceciderit, postea videamus. 14 Interea Ferdinandus, vix exiguae Ungariae partis possesor, ostendit tamen ilico animum quem fovebat, nec quievit donec hereditatem per fas et nefas declarari procuraret (5:1547.) 3,14 5:1547] in margine

irrito sane conatu, ut ipse per electionem filii sui facto proprio comprobavit. 15 Primus iste quoad hereditatem fuit domus Austriacae conatus; quam autem subvertendis legibus transferendaeque ab optimatibus in se omnis potestatis Ferdinandus operam dederit, articuli 4:1554; 3, 4, 5:1559; 34. et 37:1563. satis testantur. 16 Sub eo vetus illud domus Austriacae consilium originem habuit supprimendi palatinatus, sub eo inducti contra leges patrias externi milites, Ungaris

malitiose impellere contra ius iurandum contra humana divinaeque iura non dubitarunt. § 4. 1 Sed ut regrediamur; mortuo Zapolio existimavit Ferdinandus se vigore illius nescio cuius foederis in alia quoque regni parte successurum, ast Ungari utentes iure, quod ipsis Zapolii conventio auferre haud valebat, filium eius Sigismundum in cunis adhuc vagientem in regem elegere.

illius nescio cuius foederis in alia quoque regni parte successurum, ast Ungari utentes iure, quod ipsis Zapolii conventio auferre haud valebat, filium eius Sigismundum in cunis adhuc vagientem in regem elegere. 2 Cuncta ilico Ferdinandus commovit perduellionemque rursus inclamitans diciones Sigismundi populabundus invasit ut adeo impar resistendo pusilli mater Isabella ad Solimannum iterum confugere sit coacta. 3 Adfuit ille; at tum primo fugato Ferdinandi exercitu fraudem, quam animo

Ungariae comitatibus iussit esse contentam. 4 Ita trium dominorum iugum ad semel infelix pertulit 4,4 post pertulit del. Transylvania Ungaria. 5 Sed Ferdinandus nec tum quietus, quod armis non poterat, fraude consequi nitebatur ut totam sub suam potestatem redigeret Ungariam. 6 Itaque persuadet nescio quibus fraudibus Isabellam uti dicionibus suis concederet, Sigismundus autem regis nomine abstineret, amplissimas

Isabellam et Sigismundum in suas restituit diciones, magnoque cum gaudio incolarum Transylvaniae restituit. § 5. 1 Tum demum vidit Ferdinandus quam invita (ut dicitur) Minerva successionem fecerit declarari, reliqua sibi vix exigua Ungariae parte eaque ob oppressiones, quas supra docuimus, ita in eum animata ut nihil minus posset sperare quam permissuros post fata sua Hungaros ut suus vi eius declarationis

9 Ingens fuit, antequam domus Austriaca irrepsisset, legum in Lutheranos severitas, (54:1523) vitae fortunarumque rei habebantur. 10 Recessit ab eo rigore statim Ferdinandus, sive quod imperii Lutheranos, quibuscum ingens tum illi negotium fuit, metueret, sive quod unice stabiliendae hereditati despoticoque imperio intentus gauderet 8,10 gauderet] corr. auctor ex gaudebat

quidquid olim ad Transylvaniam spectaverat, redderetur. 7 Ceterum confirmata hic quoque Lutheranorum libertas quam et ipsam belli causam inter alias Betlenius praetenderat. 8 Mortuo Betlenio Rakoczium Transylvani principem elegere. 9 At Ferdinandus Tertius, qui priori successerat Betlenii foedera praetexens 10,8 praetexens] corr. manus altera ex praetendens a morte eius Transylvaniam, quae iam olim ad Ungariam spectaverat, ad

quo ostendi possit eos ad decretum Andreae Secundi iuraverit, 7,10 Post argumentum deleta verba quod ad De | iuraverit] sic praesertim cum ipse Ferdinandus Primus, cuius formulam iuramenti corpus iuris exhibet, ad illud non iuraverit. 11 Spinosa proinde est haec quaestio, quis regum primus ad illud iuraverit. 12 Quare excute quaeso tuam penum et, si quid hanc in rem deprehenderis, mihi communica.

et gentium medii aevi; pessimum tamen fuit, debilitantur enim regna et successoribus praebetur ansa discordiarum et bellorum. 8 Sanccius etiam 3‑us inter 4 reges filios suos divisit; Garsias senior filius Navarram accepit, Ferdinandus Castiliam, hic per Sancciam, reginam Legionis et uxorem suam, novam acquisitionem fecit; Gonsalvus acquisivit Ripargossam et Subrargiam, Ramirus Nothus filius accepit Arragoniam. 9 Habuerunt hi novi reges perpetuas turbas inter se; Ferdinandus tamen

Navarram accepit, Ferdinandus Castiliam, hic per Sancciam, reginam Legionis et uxorem suam, novam acquisitionem fecit; Gonsalvus acquisivit Ripargossam et Subrargiam, Ramirus Nothus filius accepit Arragoniam. 9 Habuerunt hi novi reges perpetuas turbas inter se; Ferdinandus tamen fratribus partim devictis, partim emortuis conjunxit haereditatem patris sui et tunc fortior etiam cum Saracenis concussit ipsisque eripuit Neo‑Castiliense et Toletanum regnum 1109. 10 Sed etiam Ferdinandus divisit provincias inter filios suos.

Habuerunt hi novi reges perpetuas turbas inter se; Ferdinandus tamen fratribus partim devictis, partim emortuis conjunxit haereditatem patris sui et tunc fortior etiam cum Saracenis concussit ipsisque eripuit Neo‑Castiliense et Toletanum regnum 1109. 10 Sed etiam Ferdinandus divisit provincias inter filios suos. 11 Saraceni defecerunt quam maxime ex eo quod praefecti abusi potestate sua usurpaverint provincias sibi commissas. 12 Divisiones dein provinciarum Saracenicarum inter filios calipharum etiam

est et renunciare juribus in regnum Castilianum una cum sponsa; et cum haereditatem Alfonsus cum Iohanna non acquireret, etiam eam deseruit, et hinc Clarissa monialis facta est Iohanna. 11 Iohannes 2‑us eodem anno mortuus est et hinc 1479 anno patri successit Ferdinandus, et hinc unita sunt haec regna, sed nondum incorporata. 12 Hic proprie initium sumit historia statistica Hispaniae; nam Ferdinandus abolito titulo Regis Arragoniae dixit se Regem Hispaniae; felix habebant regnum hi principes Isabella et Ferdinandus.

Clarissa monialis facta est Iohanna. 11 Iohannes 2‑us eodem anno mortuus est et hinc 1479 anno patri successit Ferdinandus, et hinc unita sunt haec regna, sed nondum incorporata. 12 Hic proprie initium sumit historia statistica Hispaniae; nam Ferdinandus abolito titulo Regis Arragoniae dixit se Regem Hispaniae; felix habebant regnum hi principes Isabella et Ferdinandus. 13 Primum Ferdinandi coeptum fuit regnum Granatense agredi et a Saracenorum jugo liberare; cum his Saracenis ingens copia Judaeorum

patri successit Ferdinandus, et hinc unita sunt haec regna, sed nondum incorporata. 12 Hic proprie initium sumit historia statistica Hispaniae; nam Ferdinandus abolito titulo Regis Arragoniae dixit se Regem Hispaniae; felix habebant regnum hi principes Isabella et Ferdinandus. 13 Primum Ferdinandi coeptum fuit regnum Granatense agredi et a Saracenorum jugo liberare; cum his Saracenis ingens copia Judaeorum irrepsit in Hispaniam, qui se etiam maxime ad Granatense receperunt regnum; Ferdinandus, Catolicus dictus ingenti

habebant regnum hi principes Isabella et Ferdinandus. 13 Primum Ferdinandi coeptum fuit regnum Granatense agredi et a Saracenorum jugo liberare; cum his Saracenis ingens copia Judaeorum irrepsit in Hispaniam, qui se etiam maxime ad Granatense receperunt regnum; Ferdinandus, Catolicus dictus ingenti flagrabat zaelo religionis, volebat ergo extirpare Judaeismum et Mahomedanismum; maxima vero causa fuit ut jure postliminii reoccuparet Granatense regnum; hinc 1481 anno initium belli factum est, regnante Boabdile calipha apud Saracenos, qui 10

1499‑o anno fertur ipse 50,000 baptisasse; sed fucata tantum fuit haec conversio, ad vexas evitandas, interne tamen plurimi manserunt Iudaei, vel Mahometani; et hanc superstitionem diu continuarunt ad posteros suos, praesertim Iudaei. 17 Paulo post introduxit Ferdinandus et Isabella Inquisitionem sacram, seu tribunal criminale, quod inquireret in latibundos et fucatos Iudaeos et Mahomedanos, ut exstirparetur penitus Judaismus et Mahometismus. 18 Ad hoc ergo tribunal deferebantur omnes possibiles causae, cum fide catolica

filio Ferdinando Notho voluit relinquere; cum tamen pontifex tamquam dominus directus habitus sit semper Neapolitani regni, etiam pontifex consensum suum dedit pro Ferdinando Notho; hinc mortuo patri suo naturali etiam eidem successit in Neapolitano regno. 7 Ferdinandus Nothus habuit Alfonsum Secundum et Fridericum; Alfonsus vero II habuit Ferdinandum 2‑um filium; Fridericus vero habuit . 10.1 Ferdinandus ergo Catolicus petiit successionem cum Ferdinandus Nothus sine jure succedat,

patri suo naturali etiam eidem successit in Neapolitano regno. 7 Ferdinandus Nothus habuit Alfonsum Secundum et Fridericum; Alfonsus vero II habuit Ferdinandum 2‑um filium; Fridericus vero habuit . 10.1 Ferdinandus ergo Catolicus petiit successionem cum Ferdinandus Nothus sine jure succedat, sed ille debeat patri suo, fratri defuncti regis succedere. 2 Ludovicus vero XII rex Galliae petiit etiam Regnum Neapolitanum ex legato Iohanae 1‑ae et 2‑ae.

regno. 7 Ferdinandus Nothus habuit Alfonsum Secundum et Fridericum; Alfonsus vero II habuit Ferdinandum 2‑um filium; Fridericus vero habuit . 10.1 Ferdinandus ergo Catolicus petiit successionem cum Ferdinandus Nothus sine jure succedat, sed ille debeat patri suo, fratri defuncti regis succedere. 2 Ludovicus vero XII rex Galliae petiit etiam Regnum Neapolitanum ex legato Iohanae 1‑ae et 2‑ae. 3 Ultimus ex stirpe

Iohanae 1‑ae et 2‑ae. 3 Ultimus ex stirpe Antegavensi erat Carolus, qui Ludovico XI‑o regi Galliae omnes provincias suas legavit; ei successit Carolus et Carolo Ludovicus XII, et hinc habuit ille suas praetensiones; vidit Ferdinandus Catholicus se ejicere non posse Ludovicum XII ex Neapolitano regno; hinc, ut interim partem habeat, inivit cum Ludovico XII foedus et unionem, de retinendo utraque ex parte dimidio regno Neapolitano, quod etiam effectum est; exortis vero ob limites litibus Hispani totaliter

ex parte dimidio regno Neapolitano, quod etiam effectum est; exortis vero ob limites litibus Hispani totaliter ejecerunt Gallos, et Siciliam et Neapolim Hispaniae adjecerunt. 4 Ludovicus XII habuit provinciam Neapolitanam, sic dictam Campaniam felicem et Apruciam, Ferdinandus vero Apuliam et Calabriam. 5 Ejectis ergo principibus antiquis Neapolitanis Friderico et Ferdinando filio Fridericus se dedidit Gallis, a quo ! 30,000 aureorum habuit, ubi 1504. anno mortuus est; Ferdinandus filius non destitit post patris

sic dictam Campaniam felicem et Apruciam, Ferdinandus vero Apuliam et Calabriam. 5 Ejectis ergo principibus antiquis Neapolitanis Friderico et Ferdinando filio Fridericus se dedidit Gallis, a quo ! 30,000 aureorum habuit, ubi 1504. anno mortuus est; Ferdinandus filius non destitit post patris obitum; per proditionem tamen traditus est cum urbe Tarento Hispanis per capitaneum; hic vixit usque 1559. Valentiae in captivitate. 6 Sic ergo possederunt aliquo tempore duo reges regnum Neapolitanum; enatae sunt tamen de

enatae sunt tamen de praedio capitanatus lites, Galli ad Aprucium, Hispani ad Calabria spectare dicebat, usque dum ad caedes devenissent inter se apertumque bellum exarsisset; fecerunt dein tamen inducias ut pacifice componant lites, Lugdunumque ad Franciam mitterentur legati; Ferdinandus misit generum suum Phylippum Pulcrum, archiducem Austriae, maritum Iohannae, filiae Ferdinandi; hic Phillippus fuit genitor Caroli 5‑i et Ferdinandi imperatoris. 7 Galli volebant libenter pacem inire, sed Ferdinandus

legati; Ferdinandus misit generum suum Phylippum Pulcrum, archiducem Austriae, maritum Iohannae, filiae Ferdinandi; hic Phillippus fuit genitor Caroli 5‑i et Ferdinandi imperatoris. 7 Galli volebant libenter pacem inire, sed Ferdinandus astutus auxit tempore induciarum exercitum suum in Neapolitano regno et hinc non expectantes inducias adorti sunt Gallos eosque retruserunt; Phillipus quamquam se obsidem obtulerit Gallis, non tamen est acceptatus, sed sequenti anno cum exercitu venit in Hispanias; nihil

adorti sunt Gallos eosque retruserunt; Phillipus quamquam se obsidem obtulerit Gallis, non tamen est acceptatus, sed sequenti anno cum exercitu venit in Hispanias; nihil tamen profecit Ludovicus, sed potius cedere debuit totum regnum Ferdinando; 1504 mortua est Isabella, et tunc Ferdinandus neptem Ludovici 12‑i Germanam Foxanam in uxorem sumpsit, conspicuamque summam pecuniae dedit adhuc Ludovico XII, et sic pax composita est; et ab eo tempore usque saec. praesens permansit Neapolis penes Hispaniam.

adhuc Ludovico XII, et sic pax composita est; et ab eo tempore usque saec. praesens permansit Neapolis penes Hispaniam. 11.1 Etiam partem nobilissimam regni Navarrae adjecit Hispaniae Ferdinandus. 2 Mortua Isabella, ex qua tantum duas filias supstites habuit Ioannam et Catharinam, quae Henrico 8‑o regi Angliae fuit nupta, ceteris omnibus mortuis masculis, sperabat masculos ex Germania Foxana; sperabat etiam secus successionem Iohanna senior

hoc non multum juvit 8‑o misit legatum Viennam ad filiam Iohannam, qui persuaderet eam ut renuntiet juri suo; haec Iohanna mentis vitio laborabat. 3 Domus Austriaca hoc observans evertit consilium Ferdinandi; interim etiam tertium remedium tentavit: parabat enim Ferdinandus nuptias cum Iohanna Pertrandilla filia Henrici 4‑i regis Castiliae, quae in monasterio jam erat; cum tamen videret se per status Castiliae nihil efficere possit !, duxit Foxanam Germanam; voluit administrator fieri Castiliae Ferdinandus, sed nec hoc successit;

remedium tentavit: parabat enim Ferdinandus nuptias cum Iohanna Pertrandilla filia Henrici 4‑i regis Castiliae, quae in monasterio jam erat; cum tamen videret se per status Castiliae nihil efficere possit !, duxit Foxanam Germanam; voluit administrator fieri Castiliae Ferdinandus, sed nec hoc successit; interim dissensio exorta est inter status Castiliae, quis succedere debeat; Philippus Pulcher missus a patre Maximiliano venit statim in Castiliam, ut uxoris suae jus retineat; etiam Ferdinandus comparuit, sed status Philippo concesserunt ibique rex

duxit Foxanam Germanam; voluit administrator fieri Castiliae Ferdinandus, sed nec hoc successit; interim dissensio exorta est inter status Castiliae, quis succedere debeat; Philippus Pulcher missus a patre Maximiliano venit statim in Castiliam, ut uxoris suae jus retineat; etiam Ferdinandus comparuit, sed status Philippo concesserunt ibique rex electus est nomine uxoris suae Iohannae; Philippus post septem menses regiminis in Castilia in 28 anno mortus est; habuit jam duos filios, Carolum et Ferdinandum; haereditas ergo Iohannae spectabat ad Carolum qua

concesserunt ibique rex electus est nomine uxoris suae Iohannae; Philippus post septem menses regiminis in Castilia in 28 anno mortus est; habuit jam duos filios, Carolum et Ferdinandum; haereditas ergo Iohannae spectabat ad Carolum qua seniorem; fuit ergo lis de administratore; adfuit Ferdinandus Catolicus ut pater Iohannae, et Maximilianus imperator, ut pater filii defuncti; res sic agitata est ut Ferdinando deferetur administratio agente maxime cardinali Ximene; administravitque usque mortem suam Ferdinandus. 4 1509. Ferdinandus Catolicus

ad Carolum qua seniorem; fuit ergo lis de administratore; adfuit Ferdinandus Catolicus ut pater Iohannae, et Maximilianus imperator, ut pater filii defuncti; res sic agitata est ut Ferdinando deferetur administratio agente maxime cardinali Ximene; administravitque usque mortem suam Ferdinandus. 4 1509. Ferdinandus Catolicus praemonente cardinali Ximene in Africam expeditionem suscepit, partim ut piratas Algeritanos, Tunetanos, et Tripolitanos compescat, partim cum jam 1494. pontifex Alexander VI donaverit Africam totam Ferdinando, cum ei

de administratore; adfuit Ferdinandus Catolicus ut pater Iohannae, et Maximilianus imperator, ut pater filii defuncti; res sic agitata est ut Ferdinando deferetur administratio agente maxime cardinali Ximene; administravitque usque mortem suam Ferdinandus. 4 1509. Ferdinandus Catolicus praemonente cardinali Ximene in Africam expeditionem suscepit, partim ut piratas Algeritanos, Tunetanos, et Tripolitanos compescat, partim cum jam 1494. pontifex Alexander VI donaverit Africam totam Ferdinando, cum ei titulum Chatolici attribuisset; pontifex enim

proscripsitque regem Navarrae, agnatum et foederatum Ludovici 12, Ioannem Alfredanum; Iulius ergo pontifex denominavit sententiae suae executorem Pherdinandum ! Catolicum; verum fracti sunt Galli Conciliumque Pisanum translatum est Lugdunum; Ferdinandus ergo inducto in Navarreum regnum exercitu, ultra dimidium eius occupavit, et ab eo tempore reges Hispaniae sunt in possessione regni Navarraei usque Pyreneos montes; pax quidem confecta est, sed Ferdinandus non restituit amplius Navarram. 5 Et haec sunt

verum fracti sunt Galli Conciliumque Pisanum translatum est Lugdunum; Ferdinandus ergo inducto in Navarreum regnum exercitu, ultra dimidium eius occupavit, et ab eo tempore reges Hispaniae sunt in possessione regni Navarraei usque Pyreneos montes; pax quidem confecta est, sed Ferdinandus non restituit amplius Navarram. 5 Et haec sunt facta celeberrima Ferdinandi, post quae 1516. decessit; per mortem eius regimen Hispaniae ad domum Austriacam venit, quae usque 1700. annum regnavit; successit Ferdinando Chatolico Carolus archidux Austriae;

seditiosos 1521. 13 Eodem anno Carolus magnam in America fecit occupationem, nempe Mexicanum regnum subjectum est Carolo, quod fuit opulentissimum et florentissimum regnum Hispaniae; post duos annos etiam Peruvianum regnum et Chili regnum occupaverunt, belliduce Ferdinandus Kortecz !; iam enim prius sub Ferdinando Chatolico Hispani fecerunt occupationes, plerumque tamen tantum insulas; sic insulam Cubam diximus esse occupatam, in hac Cuba fuerat Cortecz quasi vice gubernator; hic cum 600 peditibus et 18 equitibus fortunam tentaturus

infensus erat Franciscus rex Franciae, qui invidebat Carolo imperialem coronam et hinc continuo eum bellis vexavit Franciscus, ob has causas potissimum; secunda causa fuit regnum Neapolitanum; scimus etiam reges Galliae aliquot haeredes scriptos esse a Iohanna regina Neapolitana, Ferdinandus tamen Catolicus exturbavit Gallos ex alia dimidia parte etiam; hanc ergo partem jure postliminii voluit Franciscus rex Franciae. 2 Tertia causa sita fuit in Ducatu Mediolanensi, ad quem jam Ludovicus 12 rex Franciae praetensiones fecit jure successionis

cessisset, quae etiam praetensiones formavit; deventum est ergo ad bellum; nam Ludovicus 13 eo perduxit apud Vincentium ut Carolum agnoscat haeredem et agnatum suum filiamque suam desponset filio Caroli Néverniensis, Carolo etiam. 6 Mortuo ergo Vincentio Ferdinandus imperator curavit sequestrari ducatum, sed Carolus jam Mantuae adfuerat suffultus viribus Gallicis, quibus sperans incubuit supprimere et debilitare domum Austriacam, quod plerumque suasu cardinalis Richelieu factum est, qui ad potentiam

conatus est. 7 Enatum est ergo atrox bellum in quo Galli ex sententia negotium suum gesserunt; duravit bellum usque 1632., quo anno Clarasci 27.7 Clarasci in margine additum consentiente Ludovico 13‑o tamquam victore pax confecta est, et Ferdinandus imperator debuit Carolo Néverniensi conferre feudum. 8 Victori Amadaeo duci Sabaudiae partem portionis Mantuanae, nempe Montem Ferrati cessit Ludovicus 13, ut eum sibi devinceret liberumque transitum haberet per eius comitatum in Italiam; Hispani ergo

nunc nomine Belgii foederati venerunt. 29.1 Aula Gallica florere et tonum dare volens in Europa coepit iterum de mediis cogitare cum Germanis vel Hispanis disconveniendi; huius originem et causam ex Germania susceperunt Galli; Ferdinandus enim post celebrem victoriam, quo ! ad Nordlingam de Svecis et protestantibus retulit, se levare et fortificare coepit; usque ergo 1635. annum Galli clam tantum foverunt aere, armis, stipendiis Suecos et rebelles; post hunc vero annum apertum bellum erupuit;

eo quod acceptatio eius prior sit praejuditiosa successoribus suis; dixit enim stirpi suae prioritatem competere prae Mariae Theresiae, cum eius stirps ex linea seniore procedat, Mariam vero Theresiam tantum ex juniore linea; Maria enim Theresia ex Ferdinando 2‑o descendit; hic Ferdinandus venit ad successionem exstincta linea seniore, nempe Mathia; Phylippus vero 5. descendit ex Anna, filia Maximiliani 2., sorore Mathiae et Rudolfi, et nepote Ferdinandi primi; interim haec omnia jus Phylippo non tribuerunt; nam in successione

per Hungaros ex suis provinciis erumnis et egritudine oppressus mortuus est; et sic Franciscus dux Lotharingiae '45. electus est in imperatorem succesitque in imperio nomine Francisci 1‑i; anno 1746. mortuus est Phylippus 5. in Hispania, ei successit Ferdinandus 2‑us, et ab eo tempore jam segniter bellum hoc ex parte Hispanorum gestum est; caeterum cum potentissimis duobus maritimis potentiis agendum habuerint, ipsos etiam Gallos in America lacessiverunt Angli, plurimum Borussus astu et fraudibus suis effecit, integram enim fere

Parmensis recidat ad domum Austriacam. 7 Galli omnia occupata restituere debuerunt. 8 Friderico Borusso relicta fuit Silesia. 9 Sanctio pragmatica acceptata fuit in reliquis omnibus ab omnibus. 10 Ferdinandus 2‑us hic languidum admodum habuit imperium in Hispaniam et etiam sine prolibus mortuus est; ei successit tertiogenitus frater Carolus 3, antea rex Neapoleos et Siciliae; debuisset ergo huic Carolo succedere Phylippus frater in Neapolitano regno; interim Phylippus mansit in

mortuus est; ei successit tertiogenitus frater Carolus 3, antea rex Neapoleos et Siciliae; debuisset ergo huic Carolo succedere Phylippus frater in Neapolitano regno; interim Phylippus mansit in possessione suorum ducatuum, Carolo vero successit filius in regno Neapolitano, nempe Ferdinandus, modernus rex; hic Carolus Phylippum maximum tamquam haebes et mentis impos exhaeredatus est. 11 Carolus 2‑us, eius filius, declaratus est successor in Hispania; et Ferdinandus est rex Neapolitanus et Siciliae renunciatus; caeterae potentiae aut

possessione suorum ducatuum, Carolo vero successit filius in regno Neapolitano, nempe Ferdinandus, modernus rex; hic Carolus Phylippum maximum tamquam haebes et mentis impos exhaeredatus est. 11 Carolus 2‑us, eius filius, declaratus est successor in Hispania; et Ferdinandus est rex Neapolitanus et Siciliae renunciatus; caeterae potentiae aut noluerunt, aut non potuerunt reclamare huic instituto Caroli, quamquam contra apertas pacis conditiones actum fuerit; domus Sabaudica, quae expectantiam in Placentiae ducatum habuit, parato aere

Phylippi, ducis Parmensis, filiam Isabellam; qui fuit frater Caroli Tertii regis Hispaniae. 23 Leopoldus vero 2. duxit filiam Caroli Tertii, et sororem moderni regis Hispaniae Mariam Ludovicam. 24 Mariam vero Amaliam, sororem Leopoldi, duxit Ferdinandus, frater Isabellae et filius Philippi. 41.1 Rex vero Neapolitanus modernus duxit Mariam Carolinam anno '68, Leopoldi 2‑i sororem, filiam Mariae Theresiae. 2 Anno 90‑o Franciscus primogenitus Leopoldi

repertus fuit lapis funebralis cum inscriptione hac: Hic jacet Gothorum Rex ultimus; probabiliter Rodericus rex. 6 Alfonsi successores dextra usi fortuna plures et plures provincias eripuerunt Saracenis. 7 Saec. XI Ferdinandus 1‑us rex Castiliae limites Portugalliae usque Mundam fluvium extendit, Alfonsus 6‑tus fere omnes hodiernae Portugalliae provincias ad finem saec. XI eripuit Mauris, excepta Algardia, quam nepos eius sibi subjecit; provincias has

status regni; temporibus enim iis plurimum restricta erat potestas principum et regum, ob nimiam cleri et nobilium potestatem et influxum; multas saluberrimas dispositiones domi fecit, normam monetarum cudendarum neglectam emendavit; decessit 1370. 12 Ei successit Ferdinandus filius, Nobilis vel Gentilis dictus; hic multum nocuit Portugalliae per tumultus domi excitatos et bella splendide nimis gesta. 13 Complacuit ipsi quaedam Eleonora, Ioannis Laurentii de Kunha uxor; hanc vivente marito in uxorem suscepit et hinc per

caperet 1369. ad Montyial, ubi dein post 10 dies propria manu in carceribus trucidavit Henricus Petrum sibique thronum arripuit; hoc ergo negotium dedit etiam regi Portugalliae ansam belli; Henricus enim fuit naturalis filius Alfonsi II. regis Castiliae, proin non habuit jus ad regnum, Ferdinandus vero 1, rex Portugalliae, fuit filius Beatricis, Sancii 4‑i filiae; proin habuit jus ad coronam Castiliae; bello ergo jus suum quaesivit, sed pluribus annis inutiliter pugnatum est, cum maximo Portugalliae damno; et anno '373. juri suo abdicavit Ferdinandus, imo tardius

non habuit jus ad regnum, Ferdinandus vero 1, rex Portugalliae, fuit filius Beatricis, Sancii 4‑i filiae; proin habuit jus ad coronam Castiliae; bello ergo jus suum quaesivit, sed pluribus annis inutiliter pugnatum est, cum maximo Portugalliae damno; et anno '373. juri suo abdicavit Ferdinandus, imo tardius inivit contractum cum Henrico vi cuius successionem in ipsa Portugallia detulit ad domum Henrici; non enim habuit filium, sed filiam Beatricem; hanc ergo desponsavit Iohanni filio Henrici, et sic, ut Portugallia devolvatur ad

sed filiam Beatricem; hanc ergo desponsavit Iohanni filio Henrici, et sic, ut Portugallia devolvatur ad haeredes Iohannis et Beatricis; sed Beatrix fuit ex adulterio nata, uti scimus, ex uxore Kunhai; interim tamen contractus coaluit; hic tractatus dein diuturno bello dedit ansam; Ferdinandus anno '383. decessit, et sic Bourgundica stirps extincta est; ei successit stirps Iohannis Noti, usque 1580. annum. 4.1 Successit ergo Ferdinando 1‑o Iohannes Nothus, qui fuit filius naturalis Petri Crudelis, naturalis

in Portugallia. 4 Eduardus successit patri suo, bellum Africanum fouit, sed non tam bene ei successit ut patri; urbem Tingim anno '437. obsidione cinxit, sed Marocani eos ante urbem ad cladem provocarunt, et ipsos ad internecionem vicerunt; et sic frater eius Ferdinandus Castus obses datus est Marocanis, ubi peste correptus decessit; ipse Eduardus domum revertens hoc morbo corruptus mortuus est; filius Eduardi fuit Alfonsus, qui 6 annorum fuit in morte patris; successit ergo anno 1438. patri nomine Alfonsi 5‑ti; data est ergo ipsi Eleonora

potestatis suae extendere, omniaque agere sine statuum et ordinum concursu; enata est ergo hinc malecontentio subditorum, et ex hac conjuratio plurium, cui etiam agnati Iohannis se associarunt, inter caeteros Iacob dux Deviseo, qui in secundo gradu erat cognatus Ioanni; alter erat Ferdinandus dux de Braganca, qui erat nepos filii naturalis Ioannis Nothi; haec tamen conspiratio prodita est et capita seditionis incarcerata, nempe principes duo cum ceteris, anno '483‑o; Ferdinandus capite plexus est publice, Iacobus vero ab ipso Iohanne confossus est in

inter caeteros Iacob dux Deviseo, qui in secundo gradu erat cognatus Ioanni; alter erat Ferdinandus dux de Braganca, qui erat nepos filii naturalis Ioannis Nothi; haec tamen conspiratio prodita est et capita seditionis incarcerata, nempe principes duo cum ceteris, anno '483‑o; Ferdinandus capite plexus est publice, Iacobus vero ab ipso Iohanne confossus est in carceribus, ceteri plures capite plexi, rex vero continuavit auctoritate propria regere populum suum. 2 Anno '492. ingentem multitudinem exulum Mahomedanorum, Judaeorum, et

periculum, et eo rem adduxerunt partim minis, partim pollicitationibus !, ut has aulas affinitatis vinculo ligarent; '729. ergo Iosephus Emanuel Iohannis 5‑i filius duxit Mariam Annam Victoriam filiam Philippi 5‑i, quam Ludovicus 15. repudiavit; et filius Philippi 5‑i Ferdinandus duxit Mariam Barbaram filiam Iohannis 5. 5 In limitibus Portugalliae conventum est, ubi permutatio sponsarum maxima cum pompa facta est, nempe in insula Pegon quam format fluvius Caja; est nempe locus Extremadurae; in hac ergo insula palatium splendidum

12.1 Anno sequenti, nempe '632, Pappenheim Belgarum dux cladem accepit, sed '33. Limburgum expugnavit, '34. vero iterum receperunt Hispani hanc urbem. Anno '633. decessit Isabella improlis; et ab eo tempore Ferdinandus cardinalis, frater Philippi 4-i, praefectus est his provinciis; anno '35. Ludovicus 13. apertum hostem se declaravit, bellumque indixit Hispanis et Germanis, et hinc cum Belgis et Suecis apertum foedus inivit; hoc foedere decretum est provincias Belgicas Hispanicas occupare

Hispanorum destruxit, haec classis occultam expeditionem minata est Suecis cum Danis conjucta; contigit id in freto Anglicano Manss. 2 Anno '40. Catalaunia rebellavit, et Philippo 4-o ingentes molestias facessivit; hos secuti sunt Portugalli; interea etiam Ferdinandus cardinalis mortuus est, et haec omnia summe favorabilia erant Belgis; anno '44. Aggerem Gandanensem (Saß von Gent) munimentum forte expugnarunt, etiam Vulsam in potestatem suam redegerunt. 13.1 Ipsi Galli circa haec

fluvii omnes navigationi opportuni essent, sed saxis scatent plurimi. 2.1 Fertilitas Hispaniae praedicata fuit per Romanos jam, hodie tamen non adeo fertilis est; habentur tamen equi, sed non copiosi; muli copiosi, jam Ferdinandus Catolicus prohibuit usum mulorum exceptis feminis et sacerdotibus, ut sic equorum cultura promoveatur; oves habentur copiosissimi, ob lanam elegantissimam; habentur ferae bestiae omnis generis, volatilia, et pisces omnis generis. 2 Poma aurea,

Bibliographia locorum inventorum

Brodaric, Stjepan (1490-1539) [1505]: Epistulae, versio electronica., Verborum 166, ed. Petrus Kasza [genus: prosa oratio - epistula] [numerus verborum] [brodaric-s-epistulae.xml].

Crijevic Tuberon, Ludovik (1458-1527) [1522]: Commentarii de temporibus suis, versio electronica, Verborum 118743; librorum 11, capitum 165, ed. Vladimir Rezar [genus: prosa oratio - historia] [numerus verborum] [tubero-comm.xml].

Frankapan, Bernardin (1453-1529) [1522, Nurnberg]: Bernardini de Frangepanibus comitis Segniae, Vegliae, Modrusiique etc. Oratio pro Croatia Nurenbergae in Senatu Principum Germaniae habita XIII. Cal. Decemb. An. Ch. M.D.XXII, versio electronica, Verborum 2137, ed. Violeta Moretti [genus: prosa oratio - epistula; prosa oratio - oratio] [numerus verborum] [frankapan-b-oratio-croatia.xml].

Frankapan, Bernardin (1453-1529) [1525, Modrus]: Bernardinus de Frangepanibus Clementi papae VII, versio electronica, Verborum 544, ed. Bessenyei Jozsef [genus: prosa oratio - epistula] [numerus verborum] [frankapan-b-epist-1525-02-15.xml].

Andreis, Franjo Trankvil (1490-1571) [1530]: Epistula ad Ianum de Lasco, versio electronica, Verborum 196, ed. Neven Jovanovic [genus: prosa oratio - epistula] [numerus verborum] [andreis-f-epist-lasc.xml].

Brodaric, Stjepan (1490-1539) [1531, Buda]: Epistula ad Francescum di Nobili dictum Cheream, versio electronica., Verborum 523, ed. Franjo Racki [genus: prosa oratio - epistula] [numerus verborum] [brodaric-s-epist-1531-01-25.xml].

Vrancic, Antun (1504-1573) [1532]: Memoriale Antonii Verantii de statu rerum Hungaricarum a morte regis Ludovici II. usque ad finem anni 1529, versio electronica, Verborum 1364, ed. Bessenyei Jozsef [genus: prosa oratio - historia] [numerus verborum] [vrancic-a-memoriale-1532.xml].

Durdevic, Bartul (c. 1506 - c. 1566) [1545, Leuwen]: Prognoma, sive Praesagium Mehemetanorum : primum de Christianorum calamitatibus, deinde de suae gentis interitu, ex Persica lingua in Latinum sermonem conversum., ed. Durdevic, Bartul [genus: prosa oratio - epistula; prosa oratio - libellus; poesis - epigramma] [numerus verborum] [djurdjevic-b-prognoma.xml].

Pir, Didak (1517 – 1599) [1596]: Cato minor, sive disticha moralia, versio electronica, versus 5366, verborum 40443, ed. Neven Jovanovic [genus: poesis - carmen; poesis - elegia; poesis - epigramma; poesis - ode] [numerus verborum] [didacus-p-cato.xml].

Kitonic, Ivan (1561-1619) [1619]: Directio Methodica processus iudiciarii iuris consuetudinarii Inclyti Regni Hungariae, versio electronica, 154 versus, verborum 69145; 12 epigrammata, 12 capita, ed. Neven Jovanovic [genus: prosa oratio - tractatus] [numerus verborum] [kiton-i-dir-meth.xml].

Levakovic, Rafael (o. 1597 - o. 1650) [1639]: Ad Benedictum Uinkouich episcopum epistulae XI, versio electronica, Verborum 6550, ed. Sime Demo [genus: prosa oratio - epistula] [numerus verborum] [levakov-r-epist.xml].

Ritter Vitezovic, Pavao (1652–1713) [1703]: Plorantis Croatiae saecula duo, versio electronica, 2815 versus, verborum 19809 [genus: poesis - epica; poesis - elegia; paratextus prosaici] [numerus verborum] [vitezov-ritter-p-plorantis.xml].

Durdevic, Ignjat (1675-1737) [1717]: Eugenii a Sabaudia... epinicium, versio electronica, versus 984, verborum 8618, ed. Duro Korbler [genus: poesis - epica; paratextus prosaici] [numerus verborum] [djurdjev-i-epinicium.xml].

Krcelic, Baltazar Adam (1715-1778) [1748, Zagreb]: Additamenta ad Annuas, versio electronica, Verborum 17030, ed. Tadija Smiciklas [genus: prosa oratio - historia] [numerus verborum] [krcelic-b-ann-add.xml].

Krcelic, Baltazar Adam (1715-1778) [1748, Zagreb]: Annuae 1748-1767,versio electronica, Verborum 244601, ed. Tadija Smiciklas [genus: prosa oratio - historia] [numerus verborum] [krcelic-b-ann.xml].

Skrlec Lomnicki, Nikola (1729-1799) [1782]: Operum omnium tomus II, versio electronica, Verborum 46753, ed. Neven Jovanovic [genus: prosa oratio - epistula; prosa oratio - oratio; prosa oratio - tractatus] [numerus verborum] [skrl-2.xml].

Baric, Adam Adalbert (1742-1813) [1792]: Statistica Europae, versio electronica, Verborum 91598, ed. Neven Jovanovic [genus: prosa oratio - tractatus] [numerus verborum] [baric-a-stat.xml].

Preme hic ut KWIC videas