Croatiae auctores Latini: inventa |
domum | quaere alia! | qui sumus? | index auctorum | schola et auxilia | scribe nobis, si corrigenda inveneris! |
Si vis in lexico quaerere, verbum elige et clavem 'd' in claviatura preme. Bibliographic criteria: none (Omnes textus textus) Search criteria: latinum Quod quaesisti inventum est in 80 locis.
Loci 1-80:1. Jan Panonije. Epistulae, versio electronica [page 70 | Paragraph | Section] editae; pleraeque autem epistolis Matthiae regis passim intermistae leguntur. I. Epistola praeposita libello Plutarchi, De capienda ex hostibus utilitate, in Latinum converso.
2. Marulic, Marko. Repertorium, versio electronica [page kk2_111 | Paragraph | SubSect | Section] Historię ueritatem tropologia non confundit 79. Commentatoris officium 87. Non idem ordo tropologię qui historię 88. LXX interpretes 98. Laudat eos qui bene dicta de Gręcis uertunt in Latinum 102. Historia astricta est, euagandi non habet facultatem. Tropologia libera, et his tantum legibus circumscripta, ut puritatem sequatur intelligentię sermonisque contextum, nec in rebus multum inter se contrariis uiolenta sit copulandis 121.
3. Marulic, Marko. Repertorium, versio electronica [page kk2_182 | Paragraph | SubSect | Section] dicunt centenasque manus 187. Liberalitas. Dona Didonis Eneę missa 66. Heleni dona ad Eneam. Dona Andromaches 90. Crater donatus Acestę 161. Dona Eneę ad Latinum 141. Latini ad Eneam 142. PRIMA COMMENTARIORVM HIERONYMI Libertas. Liberata
4. Crijevic, Ilija. Carmina e cod. Vat. lat. 1678,... [page 152 | Paragraph | SubSect | Section] Iliae uidetur
5. Sizgoric, Juraj. De situ Illyriae et civitate... [Paragraph | SubSect | Section] quosdam peculiares et quosdam peregrinos, quos a finitimis imbiberunt. Siquidem proverbiis Illyricis utuntur, quae nos dicteria dicteria diximus et ex lingua vernacula in Latinum vertimus cum Iacobo Naupleo, Iacobus Naupleus viro docto et diserto. Illis namque nec leges Solonis Solo nec Numae Pompilii Numa excogitationes nec ipsa Picthagorica Pictagoras
6. Marulic, Marko. In epigrammata priscorum... [page 13 | Paragraph | Sub2Sect | SubSect | Section] DIES. XII. HIC SEPVLTI SVNT. 28.1. Facilis est lectio. ╛IXIT. Pro eo quod est: uixit. Gamma enim littera Gręca talis est: Γ, ex qua duplici constat F Latinum; ob hoc dictum est digamma. Digamma ergo inuerso aliquandiu usi sunt pro "u" consona, atque ita hoc loco reperitur scriptum. 29.
7. Marulic, Marko. Vita diui Hieronymi, versio... [Paragraph | Sub2Sect | Section] usque in hodiernum diem maius possum sermonem Caldaicum legere quam sonare. His igitur apprime instructus disciplinis Vetus instrumentum prius de Gręco, deinde de Hebreo in Latinum transtulit sermonem, et quę Latina fecit, maiorem eorum partem ęditis commentarijs exponere curauit, ut suo loco monstrabimus. In Syria cum iuuenis adhuc monachorum lustraret tuguria, ad papę
8. Marulic, Marko. Vita diui Hieronymi, versio... [Paragraph | Sub2Sect | Section] Epistolarum ad diuersos librum I.Ad Heliodorum exhortatoriam. Altercationem Luciferiani et Orthodoxi. Chronicon omnimodę historię. In Hieremiam et in Ezechielem homilias XXVIII quas de Gręco in Latinum uerti. De Seraphim et Osanna. De frugi et luxurioso filio. De tribus quęstionibus legis ueteris. Homilias in Cantica canticorum duas. Aduersus Helvidium de uirginitate Marię perpetua. Ad
9. Marulic, Marko. Vita diui Hieronymi, versio... [Paragraph | Sub2Sect | Section] III. In epistolam ad Titum lib. I. In epistolam ad Philemonem lib I. In Ecclesiasten commentarios. Questionum Hebraicarum in Genesim lib. I. De locis lib. I. De Spiritu Sancto Dydimi in Latinum transtuli lib. I. In Lucam homilias XXXIX. In psalmos usque ad sexdecim, tractatus VI. Captiui monachi uitam et beati Hilarionis. Nouum testamentum Gręcę fidei reddidi. Vetus iuxta Hebraicam
10. Cibel, Valentin. Ad Pannoniam, versio electronica [Paragraph | Section]
11. Marulic, Marko. Regum Delmatiae atque Croatiae... [Paragraph | SubSect | Section]
12. Marulic, Marko. Regum Delmatiae atque Croatiae... [Paragraph | Section] eius honorarent, eo conuenerant. Non multo ante natus Rex 11 regi filius erat. Hunc infantem licet et in cunis adhuc iacentem omnes uno animo regem salutauerunt. Vncto deinde ab episcopis et coronato nomen inditum est Sfetolicus, quod in Latinum uersum Sanctulum sonat. Qui cum adoleuisset, patris, omnium qui ante illic regnarunt pręstantissimi, uestigia sequi coepit, sacris deditus Christianęque religionis ualde studiosus. Cumque in omnibus sese summa cum laude gessisset mortemque obiisset, filius ei Vladislauus
13. Marulic, Marko. Regum Delmatiae atque Croatiae... [Paragraph | Section] MLXXIX, Bosnenses dominum suum sortiti sunt, Naronenses
suum, soli Croati alienum, ne quis eos frustra olim uel immerito a Zuonimero deuotos credat.
14. Marulic, MarkoDante... . Principium operis Dantis Aligerii... [Paragraph | Section]
**corr. ex complacuit
Post hęc in Euangelio dicitur: Venit Filius hominis saluare, quod perierat. Ob
hoc enim Iesus appellatus est, quod Saluatorem sonat, si ex Hebreo uerteris in Latinum. Hic
est ergo, qui promissus est, quem Iudei Messiam uocant, Gręci Christum, Latini Vnctum. Cui in
psalmis dicitur: Propterea unxit te Deus, Deus tuus, oleo lętitię, prę consortibus
tuis. Occurrit hoc loco uidendum, si alię causę, ob quas in Euangelio
non abstinet: ideo irretinens
conuersio dicitur, et fidei lumen, quod est Zaph, in se interimit. Quia fides sine
operibus mortua est,70 et de fide dubitans infidelis est.
Tertio bello Adeodatus interimit Goliam. Adeodatus Latinum nomen esse, non
Hebreum puto, et eos significare, qui per fidem ex Deo nati dicuntur. Hi Goliam
interimunt, dum superatis diaboli tentationibus Deo uiuunt.
Quarto bello Ionathas, Samę
filius, hominem XXIIII digitos habentem
interficit. Ionathas (ut
18. Vrancic, Antun. Carmina, versio electronica [page 68 | Paragraph | Section] uetus Liuio tribuebat honores,
19. Durdevic, Bartul. Prognoma, sive Praesagium... [Paragraph | Section]
Nam si Graeca cum Latina
lingua conferatur; qui, quaeso, illa plenius, quid hac ieiunius inveniri queat? quod
nos in quodam nostro libello, satis copiose, satisque, ut arbitramur, dilucide
ostendimus. Quare si, quae Graece optime intelliguntur, ea Latinum aliquando in
sermonem ita sunt translata, ut coniicere potius, quid sibi interpres velit, quam
videre plane liceat; id non tam ipsius inscitia interpretis, quam Latinae linguae
inopia accidere, iudex aequus existimabit. Nos in hoc libro tum
A Deo esse aliquid, scilicet autore, praecipua causa efficiente. A Deo erat conflictus: 1. Par. 5. 13. A me venient praedatores eis: Ierem. 51. Negationem aut privationem significat,
sicut et Latinum A vel Ab. unde Grammatici Ablativo casui, cui haec praepositio familiaris est, nomen fecerunt. Psal. 21, Semen eorum perdes a filiis hominum: id est, ne sint amplius in numero hominum. Zophon. 3, Despoliatae sunt urbes a non viro. Ier. 33, Desertus est locus a non homine.
fratre venio: id est, discedens ab eo. Sic, Haud ab re erit: pro, sine re, aut fructu. Sic et in compositione saepe graeco more A et Ab Latinis privationem notat: ut in Abiuro, ablacto, abnuo, aufero, abrogo, abeo, et similibus: quod etiam Graecum
Deum condita: nequaquam eo sensu, quasi ille sine nobis esse nequeat. Non est etiam necesse, illud
in corda eorum venit.
AEDIFICARE, Hebraeis
suis somniis verbum Dei diluentes, reprehendit Deus per Ieremiam: Quid tritico cum paleis? qui habet meum verbum, recitet verbum: qui somnium, recitet ut somnium.
CAUSA, varie etiam Latinis accipitur. Sequuntur autem versorum significationes huius vocis maxima ex parte Latinum sermonem. ut, Causa viduae non in greditur ad eos, Esa. 1. id est, lis, controversia. Magister litis, Esa. 50. pro actore aut accusatore accipitur. Dominus causavit aliquem in manus alicuius, Exodi 21: significat, Deum obiecisse eum illi interficiendum, praeter studium aut
tanquam suo iudicio maxime probabili commodaeque. Usitatissime sane tunc variae factiones philosophorum, haereses a Graecis, et a latinis sectae, citraque omnem contumeliam nominabantur. Utitur hac voce Graeca etiam Cicero in Paradoxis: Non enim fuit veteribus hoc nomen odiosum, sicut nec secta Latinum. Quinetiam in Sacris literis pro indifferenti accipitur, Actor. 15. Surrexerunt quidam ex haeresi Pharisaeorum. et Actor. 26: Colui Deum secundam exactissimam haeresin aut sectam nostrae religionis. Actor. 24. Confiteor autem hoc tibi, quod iuxta viam qui vocant haeresin, colo patrium
ac commentis Papistarum convenit
HALLELUIA, vox crebra in Psalmis, et non raro in vulgata versione retenta, quin et in cantib. Ecclesia multum usitata, significat idem quod Laudate Dominum, aut celebrate ac praedicate. Videtur perinde fuisse crebro repetita, sicut Latinum Oremus.
HERBA, vide supra GRAMEN.
HERI, abusive omne tempus proxime praeteritum, hodie praesens, cras futurum significat. Heri
de pilis caprarum: pro, ad tentorium. In hoc exivi, aut veni: scilicet in mundum, Marci pro, ad hoc opus aut munus, finem aut functionem. Iacobi 5. Saginastis corda vestra, ut in die mactationis: pro, ut ad mactationem aut lauti convivii tempus, ut decora sagittantur. Sic et Latinum IN pro AD ponitur, et saepe finalem causam aut etiam motum ad locum aut tempus significat. ut, Haec in hunc aut illum usum parantur. Sic et Graecum
a iusto vel Propheta missum, ied tanquam iustum aut Prophetam, quasi diceret: Qui aliquem accipit tanquam Prophetam aut iustum aut putans esse talem, habebit suum praemium. Postquam, vel cum. Aliquando notat etiam illud tempus, in quo aliquid accidit: tum et illud quod consequitur, sicut et Latinum CUM. Levitici 6. Hae sunt oblationes Aaronis et filiorum eius, quas offeret IN inungi eum. Notat et eum diem, et sequentes omnes. quasi dicat, cum, vel postquam. Levit. 11. Omnis qui attigerit ipsam in mori ipsa. id est, cum, vel postquam mortua fuerit: quod ibidem bis legitur. 2.
In Hebraeo plerunque est in talibus locis ac dictis
Dixi supra, verbum Invenire aliquando significare acquirere. Sic videtur accipi Matthaei 16, cum dicit Christus: Quicunque perdiderit animam suam mea causa, inveniet eam. id est, acquiret, conservabit, nempe ad aeternam salutem ac felicitatem, quantumvis hic eam perdidisse videatur. Sic et Latinum verbum Invenio, aut Reperio, ferme more Hebraeorum, pro acquirere et parare sibi accipitur, teste Donato in Eunucho. quomodo et in Heautontimorum eno inquit: Abii militatum, ibi rem et gloriam armis belli reperi. id est, adeptus sum. Graecum
Spiritus sancti vendidit: 2 Reg. 5 Isa. 53 non bene vertit Vulgata Nos reputavimus eum leprosum: cum in Hebraeo sit simpliciter percussum.
LEVANA
loqui tantum de sacrificatis carnibus, et macello, ubi illae tunc promiscue cum prophanis aut non sacrificatis vendi solebant.
MACTATIO, significat quidem ipsam actionem mactandi: sed tamen ob Hebraeum verbum
linguarum cognitione iudicari intelligique non possit. Percurram tamen quaedam loca. nam nihilominus variat aliquo modo eius significatio, ut omnino admonitione quadam rudior Lector indigeat. Physis
ac celebratione tui audita, timore percellentur. Nomen aliquando cum gloria coniungitur: ut Ps. 79, Propter gloriam nominis tui: i. propter gloriosum nomen aut famam tuam celebrem, seu ut celebretur fama tua. sic et Psal. 72. Quarto, nomen ponitur crebro pro ipsa re: ut nomen Latinum, Romanum, Volscum, pro ipsis Latinis aut Romanis, saepe est apud Livium. Sic nomina, ipsos
debitores vocant. sicut proverbium est, Saepe bona nomina fieri mala non monendo: id est, ad
moventem seditionem, id est, noxium, perniciosum.
PETO, Saal
quod tam diversae personae peccata portare dicantur. Existimo igitur Deo portationem tribui primum ideo, quia praedictum verbum
sunt. Prophetae eius, viri praevaricationum, Zophoniae 3. pro, apostatae. Isaiae 43. Interpretes tui praevaricati sunt. et Hieremiae 1. Pastores tui praevaricati sunt: scilicet, spargendo falsam doctrinam, corrumpendo religionem. Crebrum est, Praevaricari foedus et legem Dei. Deducitur autem Latinum verbum a varicibus. Praevaricari in similitudine praevaricationis Adae, infra in voce SIMILITUDINIS exponetur. Dare praevaricationem, est impellere Num. 31. Ecce ipse fuerunt ad dandam praevaricationem contra Dominum. pro, impulerunt Israelitas ad praevaricandum.
conditione elevavit ac glorificavit. Sermo est sumptus ab externo regno, aut etiam ordinario Dei regimine. Sed significat simul contritionem securorum cordium, et consolationem contritorum.
SEGREGARI, et SEGREGATUS, vox valde significans et sacra est. Aliqui putant Latinum Separare commodius in hoc usu esse. Paulus dicitur segregatus ad Evangelium Christi praedicandum, Rom. 1. Est autem verbum â sacris Iudaicis sumptum. Solebant enim olim patres familias, res Deo vel sponte dicatas, vel lege debitas seorsim a prophanis ponere, seu separare, ne antequam
sed cor stultorum ne tantillum. Item sine negativa particula: Isaiae 51, Et habitatores eius velut sic morientur, [?: Vuie--- ] : quemadmodum Germani dicunt, Ich gebe nicht das darum, facientes crepitum digitis. Solet alioqui esse particula applicans similitudinem, ut Latinum sic. Aliqui eam accipiunt pro inchoante similitudinem aut collationem. Psalm. 63. Sic contemplatus te sum in sanctuario ivo. ita et mox: Sic benedicam tibi in vita mea, et in nomine tuo levabo manus meas. Quasi diceret: Sicut in sanctuario contemplatus sum, ita et hic. Sed possis exponere
Persequemini meos Apostolos, et alios doctores, ad hoc, ut veniat super vos omnis sanguis iustus, effusus super terram inde a sanguine Abel: Non sane accidet illa persequutio in eum finem, sed tamen illud ultro consequetur. Aliquando est adverbium temporis, et significat cum, aut quando, sicut et Latinum Ut: nisi quod illud denotat postquam, statim, post quamprimum. Ioannis decimoquinto: In hoc est glorificatus pater meus, ut fructum multum afferatis. id est, quando multum fructum attuleritis, tunc, vel ex eo, vel per id glorificabitur pater caelestis. 1. Ioan. quarto, est maximi
14 De mensuris.
15 De Graecis nominibus.
HEBRAEORUM NOMINUM INterpretatio. 1.
Adonai, in Latinum sonat Dominus. Sabaoth, exercituum, sive virtutum: aut, ut aliqui volunt, omnipotens. IESUS, Salvator. Nazarenus, sanctus, sive mundus. Messias, unctus. id est, Christus. Michael, quis sicut Deus. Gabriel, fortitudo Dei. Raphael, medicina Dei. Adam, homo, sive terrigena. Eva, vita, sive
â Babyloniis illic ad custodiam collocati sint Iudaeorum.
¶ Cum in caeteris, tum et in hoc abundanter liquet, scriptura omnis sacra quam vere divina sit, ac plena mysteriis, quando ita congruant reb. nomina, effectibusque respondeant. Sicut David, quam exprimitur in Latinum fortis manu: utique fortiss. omnib. fere bellis extitit. Solomon, pacificus: utique in pace regnum administravit. Daniel, iudicium Dei utique in presbyterorum iudicio sententiam divinae disceptationis exhibuit. Unde quid mirum, si hi futura praedicaverint, quorum ent nomina, sicut res
in Genesi, genus pomi similimum parvo peponi, specie vel odore. Mazaroth, Zodiacon, quae 12 signa Mathematici adserunt. Fath, clima: id est, plaga meridiana, vel occidentalis. Rhamnus, in Psalterio non rubus est, sed spinarum genus, sentib. [?: pe-stum ] . Rhomphea, gladium in Latinum sonat. nam ubi in Gen. dicitur, gladius flammeus atque versatilis, in Graeco Rhomphea ponitur. Frameae, hastae longissimae. Sunt qui [?: ] ent nunc armorum vice utentes, hoc nomen tribuunt. Quid etiam ita gladios significari putant. Capparis, in So [?:-mone ] ,
Beelphegor, quod interpretatur simulachrum ignominiae: idolum est Moab. Hunc Latini Priapum appellant. Beel, quod interpretatur vetustas, idolum est Babylonium. Fuit vero hic idem Belus, pater Nini regis Assyriorum. Adramalech, idolum Assyriorum, quod etiam Samaritae coluerunt. Astarten, quod in Latinum sonat factura superflua, idolum Sidoniorum dicunt. Beelzebul, interpretatur vir muscarum. Diabolus, deorsum fluens, Graece vero criminator dicitur. Satan, in Latinum sonat adversarius, sive transgressor. Syrenae, in Esaia, daemones, aut dracones magni, cristati pariter ac volantes, ut â
vero hic idem Belus, pater Nini regis Assyriorum. Adramalech, idolum Assyriorum, quod etiam Samaritae coluerunt. Astarten, quod in Latinum sonat factura superflua, idolum Sidoniorum dicunt. Beelzebul, interpretatur vir muscarum. Diabolus, deorsum fluens, Graece vero criminator dicitur. Satan, in Latinum sonat adversarius, sive transgressor. Syrenae, in Esaia, daemones, aut dracones magni, cristati pariter ac volantes, ut â quibusdam putatur. Ululae, in Esaia, ab omni translatione nomine ipso Hebraeo Iim appellantur. Septuaginta tantum interpretes pro his Onocentauros in translatione
contra pectus pontificis adnectebatur. Cidaris, pileus sacerdotalis ex bysso. Hunc Graeci et nostri tiaram, quidam etiam mitram vocant. Petalum, aurea lamina in fronte Pontificis quae Dei nomen illud ineffabile Tetragrammaton, quatuor literis Hebraeis gerebat scriptum. Penula, in Apostolo, Latinum est, est autem quasi lacerna, descendentibus clavis. Baddim, in Daniele, vestes lineae, quibus feminalia, ut arbitror, significantur. Bad enim apud Hebbraeos linum dicitur. unde et in quibusdam locis legitur, Ephod bad, hoc est, Ephod lineum: non autem Ephod barud, ut quidam corrupte
tropos non raro adhibent: ut, aedificari et plantari virginem filiam Sion.
14 Anacolutha et anandapodota verborum, sermonis, sensuum ac rerum reperiuntur. Saepissime enim fit, ut vel verba, vel constructio seu forma orationis, vel denique etiam sententiae aut res si ad Latinum morem examinentur, parum respondeant praecedentibus: aut plane non adsint, sed tantum subintelligi debeant.
15 Multae Enallagae partium orationis, et etiam accidentium eorum, passim in Hebraeo sermone reperiuntur.
16 Variae Parentheses et
70. hebdomadae sunt conclusae super tuum populum, usque ad Meschiam. aut occultius numeris indicatur aliquid: sicut Apoc. 13. numerus bestiae aut Antichristi dicitur esse 666. quod correspondentibus literis Irenaeus dicit significare Latinus, quasi ille mysticus numerus indicet Antichristum fore Latinum, aut in Latio seu Romae. Aliae numerorum observationes ociosae, curiosae, aut etiam superstitiosae sunt.
Numerus finitus plerunque ponitur in sacris Literis pro infinito. Tantundem etiam valet, varie multiplicatus: unde multae quaestiones solvuntur. August. 3. de
vultis ut faciant vobis homines, haec et vos facite illis. Ubi nonnulli addiderunt bona, et ita interpretati sunt. Cavendum enim putaverunt, ne quisquam inhonesta velit sibi fieri ab hominibus, si et illis ipse faciat similia, hoc praeceptum existimet impleturum. Sed in Graeco Evangelio, unde Latinum translatum est, non legitur bona: sed, Quaecunqi vultis ut faciant vobis homines, haec facite illis. Credo propterea, quia in eo quod dixit, Vultis, iam voluit intelligi bona. Non enim ait, Cupitis, sed Vultis. Non tamen semper his proprietatibus locutio nostra frenanda est, sed interdum
Tu es sapientia, quam sapiens.
6 Cum aut substantia et accidens quod ei inhaeret, unum quiddam efficiant: solent etiam nomina illa substantiva inter se unire ac connectere, alias quidem aliter, plerunque tamen ita, ut alterum (loquor iam propter rudiores, respiciendo ad Latinum sermonem) in genitivo ponant, alterum vero in eo casu, quem aliqua adiuncta vox (ut verbum vel praepositio) postulat. Mammona iniquitatis, Luc. 16, Rex benignitatis, 1. Reg. 20.
7 Ponunt autem in genitivo plerunque, sicut et Latini, nomen quod accidens
ut eo loci accipiuntur, sed ut plerunque ac maxime usitate.
Hoc vero idem est quod retinere Hebraismum, ut saepissime vaf Hebraeum per
Non autem secundum septuaginta interpretes, qui etiam ipsi divino spiritu interpretati, ob hoc aliter videntur nonnulla dixisse, ut ad spiritualem sensum scrutandum magis admoneretur lectoris intentio: unde etiam obscuriora nonnulla, quia magis tropica sunt eorum: sed sicut ex Hebraeo in Latinum eloquium, presbytero Hieronymo utriusque linguae perito interpretante, translata sunt.
Cum igitur argueret impios, superbos, luxuriosos, et fraternae ideo negligentissimos charitatis, rusticus vel ex rustico iste propheta exclamavit, dicens: Vae vobis qui opulenti
tunc in illa novae Ecclesiae collectione, totiusque religionis gloriosa instauratione, sibi a praecipuo suo opere adsumere voluisse, ut sic et ipso nomine Iehovah Erit inculcaret piis, se fore illum eorum servatorem toties divinitus humano generi promissum.
Hinc forte est Latinum nomen Iovis, sicut et multa alia Hebraica vocabula in hac et aliis linguis sparsa reperiuntur.
Haec potissimum digna putavi, quae de mystico Dei nomine Iehova annotarem, tanquam et certiora, et utiliora aliis. Nam plerique aut curiosa ac superstitiosa, aut certe
quorundam rationes, inter quas potissima est, quod nomina propria in Graeca Latinaque versione multum sint diversa ab Hebraica scriptione. Item, quod quaedam aliae voces sint perperam versae: quod, ut ipsi putant, non accidisset, si eorum Biblia fuissent punctata. Igitur concludunt, neque Latinum, neque Graecum interpretem habuisse Biblia punctata: si autem ipsi non habuerunt, nulla fuerunt eorum temporibus adhuc puncta.
Hoc ferme est eorum praecipuum, vel et unicum argumentum, ad cuius nos singula membra ordine respondebimus. Primum, quod dicunt de
impedimentum in profectu verae Theologiae expertus sit Lutherus p. m. ante illam divinam illuminationem ex non intellecta phrasi Iustitia Dei, dum eius substantialem aut legalem severamve iustitiam ab Evangelio praedicari putat, ut et nunc quidam contendunt, ex praefatione eius in primum Tomum Latinum abunde patet. Idem erratum et Osiandro causam sui furoris praebuit.
Iacobi 5 est: Infirmatur quis, accersat presbyteros Ecclesiae, et orent pro eo, ungentes eum oleo in nomine Domini: Et oratio fidei servabit laborantem, erigetque eum Dominus. Vulgata habet in
Oxon. Bon. et Salaman. studiis providemus erigendas: statuentes, ut in quolibet locorum ipsorum, teneantur viri Catholici, sufficientem habentes Hebraicae, Arabicae et Caldaeae linguarum noticiam, duo videlicet uniuscuiusque linguae periti, qui scholas regant inibi, et libros de linguis ipsis in Latinum fideliter transferentes, alios linguas ipsas solicite doceant, earumque peritiam studiosa in illos instructione transfundant, ut instructi et edocti sufficienter in linguis huiusmodi fructum Deo authore producere, et fidem propagare possint, etc. Sic et Carolus Magnus, et
figuras et tropos, quibus Hebraei nulli plane linguae cedunt: ut ex praecedentibus cuivis licet animadvertere.
Nec illud singulari et voluptate et utilitate caret, quod innumera vocabula Graeca et Latina, manifeste Hebraeam etymologiam prae se ferunt: ut Graecum ac Latinum
quoque est Ramma ex celsa, quia in collibus fuit sita. Nero, teste Suetonio, strenuum, fortem, terribilem significat: quia non fuit excitatus bellator ut Romulus: vel quia crebro habuit in ore illud sacrum verbum, Neum dixit D. quem suorum institutorum semper autorem citavit. Unde forte etiam est Latinum Numen.
Sed omittamus hasce minutiores illecebras aut dulcoramenta huius linguae, quae tamen simul vetustatem linguae, gentis ac religionis Hebraeae demonstrant: ac illud tantum addamus, quod nihil possit vere piae menti suavius aut iucundius esse, quam ipsamet
hisce musis colendis stili sui grauitatem arcendam duxerunt. Inter hos profiteri nomen suum ausus nuper est Iunius Palmotta frater meus, delecto argumento omnium grauissimo, amplissimoque; de rebus a Christo Domino inter homines gestis. Id autem exequendum sibi putauit Illyrico carmine; secutus Latinum eiusdem argumenti Poetam Hieronymum Vidam, Albensem Antistitem, quomodo Ennius Euripidem, Caeciliusque, et Terentius Menandrum secuti sunt: operae pretium se facturum pro certo sperans, quod non ex vano sibi auguratus est, captos olim suorum numerorum dulcedine Slauorum populos, partem
res pervolitavit et arma
aque eontroversias aequales ut prior.
Pater Joannes Baptista Simunich Jesuita prioribus melius de eadem materia scripsit et edidit.
Pater Casimirus Bedekovich Jesuita:
Sitque liberum magistro ducem sequi quem placet. In theologia quoque ut praelegantur dogmatica et scripturae sacrae cum ecclesiastica historia. Hanc rem imbuti praejudiciis damnabant, detestabantur. Viri integri ad deitatem reginae referebant. Ex scholis enim exeuntes nil sciebant praeter loqui latinum. Hoc unum si fecisset, ut primi magistri ex Italia, Gallia sint, res summa fuisset, sed magistris haec primo condiscentibus et discipulis optato carebit institutum effectu, quia iidem magistri ad olus et veteres caepas respiciunt et eruditionem ipsam ad sophistica
sub defluxu banalis hujus tabulae procurator domini Rauch Petrus Spissich gravius fuisset questus, et contra substitutum dominalem, quemdam Bishoffhing, bonorum Svarcha et Dubovecz administratorem, nec indigenam nec jurium municipalium gnarum, immo |
nec bene latinum, hinc et judicatum stabilivisse, et in merito quasi deliberasse. Banus ad haec lamenta a plerisque informari voluit, num causa pertineat ad forum dominale, et dominus Rauch ut censualista Draskovichianus considerari debeat. In quo dum affirmativam habuisset plurimorum opinionem,
item. Admirabamur plures, ab uxore nimium passum se fuisse distrahi, ut post connubium initum a litteris remisisse observaretur. Sane nec formae venustas, nec foeminae irae suam servitutem, quam testabatur, meruerant, nisi fors lenitate sua emendare conjugem quaesivisset. Privato studio ultra latinum, croaticum, hungarum, germanicum, gallicum, sermonem italicum didicerat. Vocem habuit singularem, felixque cantu et componendis versibus, iisque ad notas ponendis, ut ad musicam natus videretur, quamvis arte caruerit. Paulo ante mortem maledicentiae Benedicti Krajachich fuit expositus. Erat
si addantur 4, habetur 52.
31 In hoc argumentum Terrae in planetario systemate constitutae inter Martem et
Venerem, in conventu celeberrimae Romanae Arcadum Academiae epigramma
Latinum recitavi olim cum versione Italica. Sic autem se habebant:
Epigramma
Aspicis, ut varios amor excitet iraque motus
Partiti humani pectoris imperium?
Hic gemit, ah, durae fraudatus amore puellae,
Ille hostem insequitur torvus et arma quatit.
5 Miraris! Cerne auricomum quonam ordine
est obscurius, quo minor
pars cernitur ipsius disci solaris.
5 Hic jam patet, cur dicatur penumbra, nimirum pene umbra, quo ipsam nomine
nominavi etiam in carmine, cum utrumque sit Latinum verbum. Adhuc tamen
diverso semper caractere imprimendum curavi ob conjunctionem earum vocum
alienam ab ingenio Latinae linguae potissimum in quibusdam casibus, in quibus
mihi adhibenda fuit. Ipsa penumbra eo est obscurior, quo propior umbrae, quia eo
minor inde videri potest pars
et humaniores in primis litteras
diligentissime excolimus tam Latino idiomate quam Illyrico, quo domi utimur.
Omitto vetustiores ut Marinum Ghetaldum, inter geometras celebrem illo ipso
tempore, quo nobilissima facultas a paucis admodum excolebatur; Stephanum
Gradium, elegantissimum Latinum poetam eo ipso superiore saeculo, quo usque
adeo conciderant in Italia humaniores litterae corruptae penitus ac depravatae;
Bandurium e Benedictinorum familia tot voluminibus in Gallia editis celebrem
aliosque quamplurimos, qui mihi frustra sese offerunt properanti. Unus instar
millium
familia tot voluminibus in Gallia editis celebrem
aliosque quamplurimos, qui mihi frustra sese offerunt properanti. Unus instar
millium esse potest in Latina poesi et omni doctrinae genere- Benedictus Stayus,
de quo mentionem feci lib. I, num. 29. Cui et Christophorum, ejus fratrem, Latinum scriptorem nitidissimum, et alios quamplurimos itidem adhuc superstites
possem adjungere. Sed unum, quem ego quidem plurimi facio, Romae vigentem
et notissimum, omnino commemorabo P. Raymundum Kunichium, egregium e
nostra Societate et oratorem et poetam, pluribus impressis speciminibus
Gnata hyperionidae Solis
etc. Vlysses
e Troia rediens per varios errores etiam apud Circem aliquo tempore mansisse
narratur ab Homero, ex qua duos per Hesiodum suscepit liberos Agrium et Latinum.
Clericus vellet legi Adrium non Agrium propter mare Adriaticum, ut nimirum
intelligatur, hos utriusque maris superi et inferi regionibus in Italia imperasse.
Animadverte tamen Hyginum non Vlyssis sed Telemachi filium Latinum facere;
liberos Agrium et Latinum.
Clericus vellet legi Adrium non Agrium propter mare Adriaticum, ut nimirum
intelligatur, hos utriusque maris superi et inferi regionibus in Italia imperasse.
Animadverte tamen Hyginum non Vlyssis sed Telemachi filium Latinum facere;
Dionysium vero Halicar. eundem Latinum Herculis filium memoriae prodidisse, cuius
mater puella quaedam Hyperborea Fauno Aborigenum regi postea nuptum data fuit, quo
factum ut plerique Latinum Fauni non Herculis filium esse
Adrium non Agrium propter mare Adriaticum, ut nimirum
intelligatur, hos utriusque maris superi et inferi regionibus in Italia imperasse.
Animadverte tamen Hyginum non Vlyssis sed Telemachi filium Latinum facere;
Dionysium vero Halicar. eundem Latinum Herculis filium memoriae prodidisse, cuius
mater puella quaedam Hyperborea Fauno Aborigenum regi postea nuptum data fuit, quo
factum ut plerique Latinum Fauni non Herculis filium esse putarint, quemadmodum et
Virgilius lib. vII
Hyginum non Vlyssis sed Telemachi filium Latinum facere;
Dionysium vero Halicar. eundem Latinum Herculis filium memoriae prodidisse, cuius
mater puella quaedam Hyperborea Fauno Aborigenum regi postea nuptum data fuit, quo
factum ut plerique Latinum Fauni non Herculis filium esse putarint, quemadmodum et
Virgilius lib. vII Aen. Sed idem lib. xII
Latini avum Solem vocat, quasi fuisset Circes filius. Ad quem locum vide Servium,
qui Virgilium in
ne tertia quidem populi parti esse familiarem. Ipsa
proinde ratio non admittit, ut ignotum Idioma longe majori populi parti uno
ictu obtrudatur. Verum Populum hac in re in nullam venire posse considerationem obvertitur. Indulgeamus id de rusticis, qui alioquin ipsum etiam latinum
Idioma ignorant; assumamus tantum in censum Civitates, et Comitatus, et apparebit,
eandem quoad hos ipsos stare proportionem. Tunc enim linguae Hungaricae
usus non jam cum Slavica, aut Germanica, sed cum Latina
712. [710.] In criticum imperitum.
Cur vati displiceant carmina Antigenis.
Jovanović
nec non Imperii, et Sacerdotii annales pro saeculo decimo septimo consulere, quod Marcus Battaglini Venetiis anno 1701 typis Andreae Peletti vulgavit.
Nemo alius, quatenus mihi constat, tentavit usque adhuc Osmanidem in latinum vertere, teneor nihilominus fateri, quod clarissimus vir Bernardus Zamagna, meus conterraneus, quique sibi ob Homeri Odysseae, Hesiodi, Theocriti, Moschi et Bionis carminum latinam versionem immortalem famam est nactus, Osmanidis novem libri quinti strophas in triginta exametros
Croatas lingua
Latina conscripta est, in apposito elencho opera usque
ad medium praeteritum saeculum typis edita recensere aggressus sum. Hic autem non solum ea opera intelligenda sunt, quae a Croatis proprio marte Latine condita sunt, verum et illa, quae ab iis e qualibet lingua
in Latinum translata sunt quaeve auctores Croatici
commentariis vel notis Latinis illustraverunt sive denuo domi vel alibi ediderunt. In hoc opere concinnando
non mihi proposui texere prolixiorem catalogum historico-criticum vel bibliographiam plenam, quam dicunt,
librorum id genus, sed
Marulic, Marko (1450-1524) [1480]: Repertorium, versio electronica, Verborum 315700, ed. Branimir Glavicic [genus: prosa oratio - loci communes] [numerus verborum] [marul-mar-repert.xml].
Crijevic, Ilija (1463-1520) [1484, Dubrovnik]: Carmina e cod. Vat. lat. 1678, versio electronica, 7675 versus, verborum 46525, ed. Darko Novakovic [genus: poesis - elegia; poesis - epigramma; poesis - lyrica; poesis - epica] [numerus verborum] [crijev-i-carm-1678.xml].
Sizgoric, Juraj (c. 1445-1509?) [1487, Sibenik]: De situ Illyriae et civitate Sibenici, versio electronica, Verborum 3721, ed. Veljko Gortan [genus: prosa oratio - descriptio; prosa oratio - chorographia] [numerus verborum] [sisgor-g-de-situ.xml].
Marulic, Marko (1450-1524) [1503]: In epigrammata priscorum commentarius, Verborum 25316, ed. Bratislav Lucin [genus: prosa oratio - commentarius] [numerus verborum] [marul-mar-in-epigr.xml].
Marulic, Marko (1450-1524) [1507]: Vita diui Hieronymi, versio electronica, Verborum 10681, ed. Darko Novakovic [genus: prosa oratio - vita] [numerus verborum] [marul-mar-vita.xml].
Cibel, Valentin (c. 1490 - post 1517) [1509]: Ad Pannoniam, versio electronica, Versus 108, verborum 536, ed. Maria Revesz [genus: poesis - carmen] [numerus verborum] [cibel-v-pannonia.xml].
Marulic, Marko (1450-1524) [1510]: Regum Delmatiae atque Croatiae gesta, versio electronica, Verborum 4606, ed. Neven Jovanovic [genus: prosa oratio – historia] [numerus verborum] [marul-mar-rdcg.xml].
Marulic, MarkoDante Alighieri (1450-1524; 1265-1321) [1510, Split]: Principium operis Dantis Aligerii de Fluentino sermone in Latinum conuersum, versio electronica, 138 versus, verborum 974, ed. Bratislav Lucin ; Darko Novakovic [genus: poesis - epica; poesis - versio; poesis - fragmentum] [numerus verborum] [marul-mar-dante.xml].
Marulic, Marko (1450-1524) [1519]: De humilitate, versio electronica, Verborum 81625, ed. Branimir Glavicic [genus: prosa oratio - tractatus] [numerus verborum] [marul-mar-humil.xml].
Marulic, Marko (1450-1524) [1522]: Tropologica Dauidiadis expositio, versio electronica, Verborum 5871, ed. Neven Jovanovic [genus: prosa oratio - expositio] [numerus verborum] [marul-mar-trop.xml].
Niger, Toma [1522, Krakow; Rim]: Carmina tria ad Andream Cricium, versio electronica, verborum 462, versus 64, ed. Jacek Wiesiolowski [genus: poesis - elegia; poesis - epigramma] [numerus verborum] [niger-t-epigrammata-cricium.xml].
Vrancic, Antun (1504-1573) [1530]: Carmina, versio electronica, 90 versus, verborum 500, ed. Bratislav Lucin [genus: poesis - carmen] [numerus verborum] [vrancic-a-c-vd.xml].
Durdevic, Bartul (c. 1506 - c. 1566) [1545, Leuwen]: Prognoma, sive Praesagium Mehemetanorum : primum de Christianorum calamitatibus, deinde de suae gentis interitu, ex Persica lingua in Latinum sermonem conversum., ed. Durdevic, Bartul [genus: prosa oratio - epistula; prosa oratio - libellus; poesis - epigramma] [numerus verborum] [djurdjevic-b-prognoma.xml].
Dudic, AndrijaDionysius Halicarnassensis (1533-1589) [1560]: De Thucydidis historia iudicium... A. Duditio interprete, Verborum 18906, ed. Petra Sostaric [genus: prosa - epistula; prosa - versio] [numerus verborum] [dudic-a-thucydid.xml].
Vlacic Ilirik, Matija (1520-1575) [1581]: Clavis scripturae sacrae, pars prima, versio electronica, 600000 verborum, ed. Neven Jovanovic [genus: prosa - tractatus; prosa - vocabularium; poesis - elegia; poesis - epigramma] [numerus verborum] [flacius-m-clavis-1.xml].
Vlacic Ilirik, Matija (1520-1575) [1581]: Clavis scripturae sacrae, pars secunda, versio electronica, 600000 verborum, ed. Neven Jovanovic [genus: prosa - tractatus; prosa - vocabularium; poesis - elegia; poesis - epigramma] [numerus verborum] [flacius-m-clavis-2.xml].
Palmotic, Dzore (1606.-1675.) [1670]: Epistula Francisco cardinali Barberino, versio electronica, 1382 verborum, ed. Neven Jovanovic [genus: prosa - epistula; prosa - dedicatio] [numerus verborum] [palmotic-dz-epist.xml].
Stay, Benedikt (1714-1801) [1747]: Philosophiae versibus traditae libri sex, versio electronica, 11229 versus, verborum 82047, ed. Neven Jovanovic [genus: poesis - epica; poesis - didactica] [numerus verborum] [stay-b-philos.xml].
Krcelic, Baltazar Adam (1715-1778) [1748, Zagreb]: Additamenta ad Annuas, versio electronica, Verborum 17030, ed. Tadija Smiciklas [genus: prosa oratio - historia] [numerus verborum] [krcelic-b-ann-add.xml].
Krcelic, Baltazar Adam (1715-1778) [1748, Zagreb]: Annuae 1748-1767,versio electronica, Verborum 244601, ed. Tadija Smiciklas [genus: prosa oratio - historia] [numerus verborum] [krcelic-b-ann.xml].
Boskovic, Ruder (1711-1787) [1761]: De solis ac lunae defectibus, versio electronica, 5828 versus, 91294 verborum, ed. Branimir Glavicic [genus: poesis - epica; poesis - epistula; paratextus prosaici - commenta] [numerus verborum] [boskovic-r-dsld.xml].
HesiodusZamanja, Bernard (1735-1820) [1785]: Hesiodi Ascraei opera, versio electronica, 2747 versus, verborum 58425 [genus: poesis - versio; poesis - epica; poesis - elegia; poesis - carmen; prosa - epistula; prosa - commentarius] [numerus verborum] [zamagna-b-hesiod.xml].
Anonymus (1790) [1790]: Declaratio ex parte nunciorum Regni Croatiae, quoad inducendam Hungaricam linguam, versio electronica., 1839 verborum, ed. Franjo Fancev [genus: prosa - acta] [numerus verborum] [nn-declaratio-1790.xml].
Kunic, Rajmund (1719-1794) [1794]: Epigrammata, versio electronica, 20870 versus, verborum 170058, ed. Irena Braticevic [genus: poesis - epigramma] [numerus verborum] [kunic-r-epigr.xml].
Anonymus (1800) [1800]: Hymnus Nativitatis e Croatico in Latinum versus, versio electronica., 47 versus, verborum 213, ed. August Music [genus: poesis - hymnus; poesis - versio] [numerus verborum] [anonymus-hymnus-1800.xml].
Gundulic, IvanGetaldic, Vlaho (1588-1638; 1788 - 1872) [1865]: Osmanides, versio electronica, Verborum 42047, 5086 versus, ed. Neven Jovanovic Juraj Ozmec Zeljka Salopek Jan Sipos Anamarija Zugic [genus: poesis epica; poesis versio; paratextus prosaici; carmen heroicum] [numerus verborum] [getaldic-v-osmanides.xml].
Juric, Sime (1915-2004) [1971, Zagreb]: Praefatio in Iugoslaviae scriptores Latinos recentioris aetatis, versio electronica, 1646 verborum [genus: prosa - praefatio] [numerus verborum] [juric-s-praefatio.xml].
|
Zbirka Croatiae auctores Latini, rezultat Znanstvenog projekta "Digitalizacija hrvatskih latinista", dostupna je pod licencom Creative Commons Imenovanje-Nekomercijalno-Dijeli pod istim uvjetima 3.0 Hrvatska.
Za uporabe koje prelaze okvire ove licence obratite se voditelju projekta.