Croatiae auctores Latini: inventa |
domum | quaere alia! | qui sumus? | index auctorum | schola et auxilia | scribe nobis, si corrigenda inveneris! |
Si vis in lexico quaerere, verbum elige et clavem 'd' in claviatura preme. Bibliographic criteria: none (Omnes textus textus) Search criteria: austriam Quod quaesisti inventum est in 80 locis.
Loci 1-80:1. Toma Arhidakon. Historia seu cronica Salonitanorum... [Paragraph | Section] omnia domos succedentes, ecclesias prophanantes, dirruebant altaria, spargebant relliquias, ex sacratis uestibus concubinis et uxoribus redimicula preparabant.
2. Crijevic Tuberon,... . Commentarii de temporibus suis,... [page 6 | Paragraph | SubSect | Section] deffectionemque pollicentibus: nempe contumeliosam grauiter sustinebant Turcarum dominationem. Caeterum nondum confecto Alemanico bello rex Matthias Viannae, quae quidem urbs, ut quidam asserunt, Norici est agri, ut alii, Superioris Pannoniae, quam nunc Austriam uocant, fato est functus, spe fere certa longioris uitae fraudatus, propterea quod quidam Martinus ex eo Sarmatarum genere, quos nunc Polonos dicunt, Budensium sacerdos, qui quidem matheseos peritus habebatur, regi et uitę cupido, et huic uanitati admodum dedito ac omnia ad
3. Crijevic Tuberon,... . Commentarii de temporibus suis,... [page 47 | Paragraph | Section] partis, quae Vuladislauo suum non dedisset suffragium, falso persuasi arbitrabantur. Hanc enim famam Maximilianus per totam fere Germaniam sagaci satis mendacio sparserat, quum ne caeteri Alemani, ab Hungaris uinci assueti, militiam metu detrectarent, tum ne maxime, qui Austriam Hungariae conterminam incolunt, in eius fidem redire dubitarent. Tametsi Alemani et uetere in Hungaros odio arderent, utpote cum quibus inimicitias, ueluti inter plerosque finitimos fieri solet, fere semper habuere, et uehementer cuperent detrimenta,
4. Crijevic Tuberon,... . Commentarii de temporibus suis,... [page 48 | Paragraph | Section] plerosque finitimos fieri solet, fere semper habuere, et uehementer cuperent detrimenta, Alemanico nomini proximo bello a Matthia Chugniade illata, aliqua ex parte per occasionem resarcire. Igitur ubi quo diximus modo rumor totam Austriam peruasit Maximilianum et suae gentis exercitu satis instructum, et multis Hungarorum principibus sibi clam conciliatis, de regno Hungariae obtinendo haud diffidere, factione praesertim Hungarorum, quae ab optimatibus dissidebat, Maximiliani aduentum aperte exoptante, ab uniuersis
5. Crijevic Tuberon,... . Commentarii de temporibus suis,... [page 48 | Paragraph | Section] principibus sibi clam conciliatis, de regno Hungariae obtinendo haud diffidere, factione praesertim Hungarorum, quae ab optimatibus dissidebat, Maximiliani aduentum aperte exoptante, ab uniuersis Austriae ciuitatibus eum adeunt, promittunt pulsis Hungarorum praesidiis sese, cum primum Austriam attigerit, ad Ostricium imperium redituros, atque perinde ac legitimum principem suscepturos. Facile enim, tametsi fide uiolata, qua regi Matthiae armis eius coacti obstricti erant, ad hoc impelli potuerunt, experti grauem Hungarorum dominationem. Sane arbitrabantur mutato
6. Crijevic Tuberon,... . Commentarii de temporibus suis,... [page 48 | Paragraph | SubSect | Section]
7. Crijevic Tuberon,... . Commentarii de temporibus suis,... [page 48 | Paragraph | SubSect | Section] aduersum paulo ante uictores ac potentissimam gentem, temere suscepta uideatur: solet enim etiam ignaui hostis felicitas uictis esse formidolosa. Quapropter edocendos uos esse existimaui Hungaros non sua uirtute, sed, uenia patriae maiestatis dixerim, patris mei incuria Austriam occupasse. Nam quotiescunque, ut plaerique uestrum experientia ipsa nostis, gens nostra pari numero cum Hungaris conflixit, nunquam ferme inferior extitit. Quod profecto cum saepe alias, tum hoc ipso Austriano bello declaratum est, quum dux Saxonum parentis mei
8. Crijevic Tuberon,... . Commentarii de temporibus suis,... [page 49 | Paragraph | SubSect | Section] Nunc autem, quando Deo placuit superbum ac iniquum nobis hostem tollere, tempus aduenit non modo mihi patriae meae recuperandę, sed et ignominie delendae, quam uniuersae Alemaniae, maximeque Romano imperatori, Hungari duce Matthia Chugniade inflixere. Alacri igitur animo Austriam ingrediamur, nihil ibi insidiarum, nihil infesti, nihil hostilis, uerum omnia pacata atque amica inueniemus. Quippe Austriae ad nostrum imperium reditum nos tantum moramur, quae sane ad me principem recipiendum aperto, ut ita dixerim, sinu et tanquam solem Hungarica barbarie, ueluti
9. Crijevic Tuberon,... . Commentarii de temporibus suis,... [page 49 | Paragraph | SubSect | Section] se ita dissident,
ut ne ipsum quidem regnum queant deffendere, nedum extra posita tueri. Sine certamine
igitur uictoriam consequemur. Atque si Deus coeptis annuerit, maiora quam animis concipitis agrediemur, unde praeter meritas pęnas, quas ab hostibus expetemus, qui tantis
cladibus Austriam, terram nobilissimam, affecere, et ingenti praeda explebimini, et mihi
ac uniuersae Alemaniae uestra uirtute gloria parabitur quam maxima.
terram nobilissimam, affecere, et ingenti praeda explebimini, et mihi
ac uniuersae Alemaniae uestra uirtute gloria parabitur quam maxima.
Budam enim quum pudore deterritus uitauit, tum ne Poloni eius absentia fraeti facile
inferendi locum detrimenti in eius agris inuenirent. Quamquam eius factum iure excusari
nequit, uel si neque in summo apud Hungaros magistratu tunc fuisset, neque ipsam
Austriam imperio obtinuisset, propterea quod cum esset ciuium suorum princeps, decebat eum potius Hungarorum prouinciae, quam propriis possessionibus in finibus
Polonorum positis consulere, nec Austriam, eius fidei commissam, metu simul et auaritia deserere; cum presertim fama sit
nequit, uel si neque in summo apud Hungaros magistratu tunc fuisset, neque ipsam
Austriam imperio obtinuisset, propterea quod cum esset ciuium suorum princeps, decebat eum potius Hungarorum prouinciae, quam propriis possessionibus in finibus
Polonorum positis consulere, nec Austriam, eius fidei commissam, metu simul et auaritia deserere; cum presertim fama sit eum potuisse Viannam retinere, si stipendium,
quod, ut ferunt, abunde habuit, militibus persoluisset, nec sua commoda rebus publicis
anteposuisset. Quis autem dubitat saluis publicis priuata
caedes. Neque enim putare debet Hungarorum uirtutem una cum Matthia Chugniade ad inferos ablatam esse.
dimittit. Quo
facto Maximilianus neque bello gerendo posthac, neque paci seruandae satis idoneus
habitus est, quandoquidem et pacem facile turbaret, et bellum temere susceptum celeri
rerum desperatione deponeret.
Reuerso in Austriam Alemano Petrus Paganus, cognomento Longus, Nouae Vrbis
arce, cui praefuerat egregie nec sine hostium clade, defensa ― nam plures sexingentis ex Alemanis, dum commissam suae fidei arcem tutatur, nullo ferme suorum amisso
occiderat ― tandem
iniurias ultum issent, quamquam Polono hoste amoto, quum procul dubio nemo ausus
esset Hungaris fieri iniurius, nihil fuisset ab hoc regno propulsandum.
Huius ergo furor Hungaros inter se commisit, manusque nostras ciuili atque cognato
perfudit sanguine. Huius furor Austriam nobis magna Hungarici nominis iactura ac
dedecore eripuit, pro qua sane ingens auri uis hominumque belligerando amissa est. Huius
furor Hungariam, omnibus bonis affluentem, ferro ignique uastauit. Huius furor denique
patriam nostram, bellica praecipue gloria nobilem, in tantum
Michaelem durae ac impiae scriptionis argueret, hortatusque eum esset, ut mitiore stilo idem argumentum tractaret, Michael fecit, ut sequitur.
258. Alia querela Ungariae adversus Austriam
Per aedificationem domus significari putant, quod templa nostra suo Mehemmeto sit dedicaturus, vtiam totius Asiae, vbi olim erant Christiani vsque Hierosolymam, imo ipsum templum Domini quod est Hierosolymae pro. phanarunt. Ita quoque maiorem partem Europae, videlicet Graeciae, Thraciae, vsque Austriam, totius fere Hungariae, Sclauoniae et Illiriae. Ac nescio an nos ista indignitate iram diuinam prouocamus, dum alius cum canibus tanquam venator in templo obambulat, alius de foenore, alius de scorto garriat, alius ad templum nunc vrinam, nunc oletum faciat, qualia neque inter infideles
foederis nexus initi salutem P
nomen a Slavis acceptum, in hodiernum diem florens conservat,
Gradatz vel Gradetz et
Gradtz, coeteris etiam linguis commune nisi quod recentiores pro
Gratio et Gratia, Graecium scribere consueverint. Austriam praeterea
Illyricanae Provinciae regionem
meam Annam Hadrovich hospitatus, qui locumtenentem plane adivit visitavitque. Et plurimi alii.
(Commissionis Goritiensis enarratio.)
Hoc quoque anno celebris commissio intra Venetos et Austriam quoad limites intra utrosque, hoc demum anno absoluta terminataque in effectu est. Fuit haec ab annis prope 12 anterioribus ab una quaestione et parte ad aliam tracta, et negligentius, vel, potius dicam, ex parte Venetorum astutius protracta. Quam hic nos in tantum notamus, in quantum de
quod nihilominus non evenit. Principes tamen ipsi Europae ad conciliandos hos apparentes inimicos suum offerebant studium. Resque ad mortem papae Benedicti, 1758. secutam, ita sine bello emansit.
Ultima quaestio, quae intra Austriam et Venetos fuit, erat de viis ipsis publicis, quas Austriae subjectus populus, si non integras, adminus medias esse Austriae, voluit. Verum facilitate generalis Harsch et respectu alleviandi aerarii regii ipsiusque populi, sub obligatione intertenendarum talium publicarum viarum,
Aula Viennensis dicebat
discrimine foret et bello, pro occupato a Gallis Dunkerken loco ibidemque exstructo praesidio. Ex his ergo cogitationibus et observationibos necessariam esse Augustorum domi et Viennae moram. In effectu toto hoc 1755. anno Viennae de his cogitabatur, et foedus illud, celebre intra Galliam et Austriam sequenti sive 1756. subscriptum promulgatumque anno cudebatur, ob quas res augustissimos Viennae remanere oportuit. Descripti supra tumultus anno hoc 1755. in Croatia enati ad vota, uti svadent circumstantiae omnes, Viennensis ministerii. Equidem consideratione non caret neglectus ille
(Terraemotus varii in locis diversis.)
Sub decursu banalis tabulae et sub Februarii mensis medium ob ingentces terraemotus, qui non tantum Ulisipponam in Portugallia destruxissent, sed ubique auditi fuere per Italiam, Germaniam, Galliam, Austriam, in Croatia quoque nostra frequentius, jussu aulae publicae eatenus preces sic institutae sunt, ut primo in cathedrali, tum apud Franciscanos, dein sanctum Marcum postea patres Capucinos, demum apud patres Jesuitas 40 horarum preces essent. In cathedrali ob conciones, quas ego triduo
At pro veritate, si tot saeculorum banis non anteponendus, certum inter summos, qui unquam fuerunt, jure est collocandus. Equidem ut ejus characteres taceam, videlicet mareschalli, qui toti regio exercitui non solum in Bavaria priori bello (concordiam et pacem intra Austriam et Bavariam concludendo), sed et in Hollandia, summa Europae principum commendatione, praefuit; ministri, qui intimis statuum omnium consilio adesset; archiducum praefecti sive educatoris, ex quo omnium provinciarum spes et felicitas penderet: ut, inquam, haec omnia praeteream, quae banum
aut fuerit, nobis ignotum est. Ex aliis discat lector historicis. Mihi annotasse publicum sufficit rumorem, uti et nostrorum Jesuitarum purgationes.
(Ejecti ex aula Portugalliae Jesuitae. Foedus inter Galliam et Austriam.)
Ex hoc attamen casu plurimos videmus effectus. 1mus est, ex aula Portugalliae ejectos Jesuitas anno hoc 1756., etiam Austriacos. Erant ibi sive Ulisipponae plures ex Austriae provincia. Hoc anno redivere omnes, uti pater Josephus Ritter, illac qua consultor
provinciae ante annos aliquot missus; pater Antonius Focky, pater Carolus Deluca, pluresque alii, praecipue laici. Quorum Ritter confessarius serenissimae reginae Portugalliae fuerat, Deluca gynaecei ejusdem, Focky principis alicujus. Hoc attamen anno Viennam remissi sunt. 2dus. Galliam inter et Austriam (de quo infra) foedus. 3tius. Contra Josephum regem actualem Lusitaniae (suo loco uberius) per Jesuitas suscitata et promota concitatio ad interitum ejusdem. 4tus. Etiam contra |
regem Galliae, de quo anno dicemus sequenti. 5tus. Cardinalis Cavalchini
Hispaniae regnantes aeque Borbonici essent, imperator quoque Franciscus I. ex domo Lotharingica Borbonicae conjuncta haberetur, adeoque hos inter divideretur monarchia orbis, destructo ruinatoque imperio. Quo stabilito et Moscovia facile superaretur, praecipue cum Graeci ritus homines erga Austriam propensi dicerentur et per privilegia conservarentur. Hoc projectum Benedicto XIV. Romano pontifici fuisse exhibitum et ab eodem probatum, audivi. Qui illud Galliae, Hispaniae, Austriae commendasset et hos in foedus et conjunctionem (uti publicus etiam fuit rumor) perduxisset. Ex hoc enata
opera ab Hispania fuere avulsa. Alii bellum hoc propter Caperdon (sic) esse autumabant. Ob distantiam nihilominus nos nec divinare veram possemus belli hujus causam, proinde ab ea praescindimus.
(Foedus intra Austriam et Galliam, Moscovia accedente. Quae fuerit opinio de causa praedictorum. Protestantes confoederati.)
Quaecunque tamen illa sit, tanta est, quod rem orbi incredibilem produxerit, conjunctionem nempe Austriae cum Gallia. Equidem die 1. Maji subscriptum fuit has
Bellum totum enatum esse ex suspicionibus. Cum enim prioribus annis continuo militaria haberentur exercitia et campagmenta servarentur militum tam ab Austriacis quam et Borussis, alter principum suspectus erat alteri; hinc ex vehementibus suspicionibus erupere in bellum. Verum si bellum hoc Austriam inter Borussiamve tantum fuisset enatum, nec praecessissent foedera ilia et defensiones mutuae Galliae, Austriae, Russiae, et Anglia in neutralitate mansisset, stare posse videretur haec opinio. Sed dum foedera ista praecessere, dum, praemeditatum ex parte Austriae fuisse bellum,
electus. Autorem separationis hujus passim dicebant esse Benedictum XIV. Romanum pontificem. Alii comitem a Kaunitz e Galliis reducem et ministerio status donatum, quia aperuisset Austriae oculos docuissetque manifeste, perniciosius nil fuisse Austriae quam conjunctionem cum Anglia, quae sic lusit Austriam, ut proprium interesse obtinuerit cum ruina Austriae. Sic in successione Hispanica, sic in Neapolis et Siciliae regnis, sic in orientalis compagniae sub Carolo VI. erectae destructione, totque casibus aliis. Utut sit, magnam causavit omnibus haec disjunctio admirationem, et majorem fere,
publicum stitisset, in Bohemiam quoque incurrisset.
remunerabatur. Quo facto universa regi Borussiae patebant consilia et occultissimae aularum intentiones.
Regis Borussiae consilia. Weingarth, legationis Austriacae secretarius, profugit ad Borussum. Borussus Austriam praevenit.
Hinc animadvertens, in Borussiae ruinam scopum aliarum potentiarum tendere, ipse uti capacissimus et bene doctus ac penetrans consulere sibi non destitit. Ac
et suas ditiones singulos, ut videant, quam humane cum regina aliisque agatur. Et in hujus Brühlianae accusationis poenam domus et castella ejusdem, per Saxoniam habita, rex Borussiae everti mandavit, ut, qui quoad alios mentiri non exhorruit, a propriis damnis lamentari valeat. Accusat dein Austriam, nil aliud quam bellum voluisse, dum contra initos tractatus Silesitis Borussiae subditis commercium vetuit, et lamentante eatenus rege, barone Kooh eatenus commissionato, tandem indulsit lege ea, ut 60 fl. pro cento tricesimae penderent; pluresque specificos adducit casus,
tandem indulsit lege ea, ut 60 fl. pro cento tricesimae penderent; pluresque specificos adducit casus, concludens: belli hujus motivum et causam ex parte Austriae non esse aliam, quam Ferdinandi olim II. intentionum effectum et in se religionis bellum; arguens ingratitudinis Austriam erga Angliam ob tot hactenus recepta per Austriam ob Anglia beneficia; spesque suas |
sic exprimit, ut, salvis arcanis Dei decretis, si totus mundus contra se surrexerit, speret, se Dei adjutorio triumphaturum, sive consideretur belli justitia sive modi et
pro cento tricesimae penderent; pluresque specificos adducit casus, concludens: belli hujus motivum et causam ex parte Austriae non esse aliam, quam Ferdinandi olim II. intentionum effectum et in se religionis bellum; arguens ingratitudinis Austriam erga Angliam ob tot hactenus recepta per Austriam ob Anglia beneficia; spesque suas |
sic exprimit, ut, salvis arcanis Dei decretis, si totus mundus contra se surrexerit, speret, se Dei adjutorio triumphaturum, sive consideretur belli justitia sive modi et media, quibus sui contra se hostes egerunt, jamque
arcana sunt, neque ea tam facile penetrari possunt. Mihi sane nec priora satisfaciunt. Quod Brühl metuere potuerit, Poloniae regno Saxoniam privandam
et Borusso parari coronam eam, ad credendum facile adducor. Quod prospicere studuerit suo principi, ejus exigebat fldelitas. Quod Austriam et Moscoviam his de Polonia metibus movere potuerit, nulla mihi est admiratio, sed inexspectati hujus belli hanc genuinam et veram esse causam, omnino dubito. Atque hoc ob Galliae cum Austria conjunctionem, et non acceptatam ab Anglia (quae Europae aequilibrium se sustinere gioriatur)
cum Austria conjunctionem, et non acceptatam ab Anglia (quae Europae aequilibrium se sustinere gioriatur) neutralitatem, quam |
arripere debuisset, ne Borussus hanc
uti Habgwicz, comes Codeck uterque, Rudolphus videlicet ac Joannes, Porktenstein, archivii Austriae conservator, lllyricae nationis sive schismaticorum rebus praeses datus est, eodem tempore, quo comes Kaunitcz ministerium accepit. Dispositiones hae sagacioribus jam tunc foedus Galliam inter et Austriam loquebantur.
officium, et character hodie, sicuti et in Gallia, obvius esset.
Observavit ista multaque alia, quae praetermittimus (quia ex instituto non scribentes), Anglia, observarunt Protestantes, videruntque, quo res colliment Austriae, media videlicet arripuisse Austriam habendi aerarii proprii, nulliusque necessitatis Protestantium ipsi in abundantissimis provinciis, sive ingenia sive naturam consideres, brevi futuram observarunt, praecipue postquam 1754., ingentibus tributis impositis, omnem ferme rerum exterarum inductionem sustulisset Austria; hinc
proprii, nulliusque necessitatis Protestantium ipsi in abundantissimis provinciis, sive ingenia sive naturam consideres, brevi futuram observarunt, praecipue postquam 1754., ingentibus tributis impositis, omnem ferme rerum exterarum inductionem sustulisset Austria; hinc considerarunt facile, Austriam evigilasse futuramque omnino aquilam, nisi in limine his conatibus obvietur. Si enim Protestantium futura nulla est aulae Viennensis necessitas, ipsaque in eam aerarii crescere permittatur potentiam, ut ex hujus respectu permittere nil cogatur Protestantibus et exteris, Protestantes
aliud ac Galliae cum Austria foedus; reipsa tamen percipiunt et ex naturalibus mediis naturale videtur. Cum enim universae Protestantium res totaque |
eorum religio in commerciis et aerario sita sint et fundentur, hujusque necessitate, vigente Galliam inter et Austriam discordia, militum subditorumqne Austriacorum sangvine sit servata, si Austria ad eum semel emergat permittaturque gradum, ut Protestantium nulla Austriae sit necessitas, consequens est, Protestantium religionem, ut in medio humano sitam, sua ruituram sponte. Aeque ut altera est
coactum intra eosdem est, et Anglia Borusso ad belli exitum et in ejus subsidium quotannis librarum sterlingorum 670000 dependit. Et quisquis totius hujus belli rationem penetraverit, ac bene perpenderit, hanc nostram conjecturam damnare non poterit. Borusso nempe unicum scopum esse divexare Austriam, ne crescat aerario, impedire, ac tandem per futurum tractatum aequilibrare aulae Viennensis intentiones. Quis, obsecro, aliud cogitet, dum videmus Borussum occupata Saxonia (excepto suo capite et aula) Protestante, adeoque pro virium conservatione Protestantium |
neque triennio jam vel cogitasse de servandis illis, quae occupasset, at duntaxat de pauperanda Austria. Sane in Hungariam facillime irrumpere potuisset et eandem magno servare damno, uti etiam quae in Bohemia et Moravia occupaverat. Sed his non curatis, unam ejus studium videtur esse divexare Austriam, atque ob rerum penuriam extorquere faventes commerciis Protestantium tractatus articulos. Necdum enim eas esse Austriae aerarii vires perspiciunt Protestantes, ut tot damnis reparandis sufficiat, Galliam ob bellum, quod cum Anglia gerit, succurrere Austriae non posse praevident; Moscovia
atque ab hinc enatum esse, et quidem Europa minus exspectante, ne videlicet crescat aerarii Austriaci potentia. Hinc videtur peti admirabilis orbi Austriae ab Anglia recessus, hinc cum Gallia conjunctio; praeter videlicet conjunctionem sanguinis, quae in Francisco I. imperatore evenit cum Gallis, Austriam jungi cum Gallia opportuit causa commercii naviumque ⃒
suarum per Mediterraneum proficiscendarum. Nam praeterquam quod Hispania Siciliaque ac Neapolis de Borbonico essent sangvine, Gallia in eum nauticae crevit statum, quod cum Anglia certare valeat; ut
Dices: praemissa conjectura mea ex nullo manifestorum eruitur. Verum primo, Austria nec poterat nec debebat ideas suas exprimere. Rex autem Borussiae satis exprimit, dum bellum religionis esse dicit, dum status actualis imperii eversivum, dum Silesitis suis negatum lamentatur commercium, dum Austriam ingratitudinis erga Angliam arguit. Illa autem, quae ministri Saxoniae Brühl est regis Borussiae accusatio, subsequens ad causam belli est et duntaxat ministeriorum aulariorum Europae praeoccupatio. Nam neque ex his omnes ad fundum veniunt, sed extrinsecis ducuntur, uti fuit facta a
aulis repraesentatio. Et si pro veritate talismodi causa belli esset, ideas longe alias Borussus haberet, et quae occupaverat in Bohemia et Moravia Austriae loca, servare et defendere studuisset, neque totum suum in eo versaretur studium, ut Protestantes conservet, aerarii Austriaci vires enervet, Austriam cogat ad habendum ultro Protestantes pro aerario suo. Hinc dixisse fertur: a fame rerumque penuria belli hujus finem praestolandum esse. Videbisque, lector, ex tractatus pacis articulis secuturis, suprascriptam conjecturam nostram de belli hujus causa confirmandam iri.
290.
Joannis Jellussich mors 293.
Comes Sermage qualiter vicecolonellus 293.
De rege Nicolao Jesuita historia 293.
Ejecti ex aula Portugalliae Jesuitae. Foedus inter Galliam et Austriam 295.
Jesuitici instituti quidditas 295.
Rizzi generalis Jesuitarum 296.
Bellum Galliae cum Anglis. Minorica occupata a Gallis. Populi responsum 297.
Binck generalis Anglicus
instituti quidditas 295.
Rizzi generalis Jesuitarum 296.
Bellum Galliae cum Anglis. Minorica occupata a Gallis. Populi responsum 297.
Binck generalis Anglicus 297.
Foedus intra Austriam et Galliam, Moscovia accedente. Quae fuerit opinio de causa praedictorum. Protestantes confoederati 298.
Legiones Austriacae in Bohemiam et Moraviam missae. Belliduces creati 298.
Quid fecit rex Borussiae 298.
Elizabetha regina Moscoviae, monialis antea,qualis regina 305.
Occultas Brühlii machinationes qualiter rex Borussiae resciverit 306.
Regis Borussiae consilia. Weingarth, legationis Austriacae secretarius, profugit ad Borussum. Borussus Austriam praevenit 306.
Negat, se esse agressorem, sed hostilitates incoasse, et, cur gabinettum occupaverit, docet, 49 instrumenta evulgat. Brühlii domus et castella eversa 307.
Imperator imperii status contra Borussum provocat et in jus
Vinum Austriacum in Hungariam nonnisi per axem inducatur.
Motivum.
Ostendimus in Elaborato Status Actualis §-pho 59. quod ad impediendam vini
Hungarici in Austriam inductionem, praeter graves illas impositiones provinciales, ea
insuper coactio adhibeatur, ut illud nonnisi per axem inducere liceat, nimirum
quia transportus hic sumtuosior est, quam si vinum adverso licet Danubio promoveatur. Donec
coactio haec
tam efflictim cupiverant, Transylvania potirentur.
sive religionis praetextu captus fuit qui primo statim concessu caesaris mentem
adhortabundus exposuit.
si rex haec acceptare
noluisset, poterant illi coronationem, id est, legale regiae potestatis exercitium negare; et
tamen nulla de reservata statibus coronae conservatione alia provisio tota hac epocha
reperitur, ita ut jam Emerici regis vidua eam una cum reliquis clenodiis in Austriam
transferre potuerit.
Maximilianus vel successores plures
habuerint filios, status liberam inter eos habeant electionem.
disturbii rusticani litteras bona ipsorum concernentes amiserunt, novas
donationes elargiatur taliumque bonorum metas protonotarii pro securitate proprietariorum
reambulent, subjungitur deinde ut metae insuper inter Cumanos, Philistaeos et Szegedienses,
uti et Moraviam, Austriam,
coronationis nostrae Hungariae, curabimus succurrere necessitatibus vestris".
est, venalitas ministrium invaluit.
cum irregulari et huius et aliorum, qui in eum influunt, cursu intimum nexum habeant. Et haec relate ad internam communicationem. Quoad commercium externum apparet.
Quod cum Hungaria praeter exiguam, quae Austriam contingit, plagam, altissimis undique et longo spatio porrectis montibus concludatur, per axem commodum tantum cum Austria commercium possit exercere.
Quod Hungaria unicum Mare Adriaticum immediate
affluere et vicissim defluere possunt. Centrum eiusmodi emporium, collateralia, per quae commercium in illud decurrit, loca, scala vocantur. In Hungaria centrum commercii est Pestinum, et respective Buda:
scalae eius sunt versus Styriam, Austriam, Moraviam et Silesiam: (Bohemiam enim nullibi Hungaria immediate contingit) Iaurinum, Comaromium, Posonium et in parte Sopronium: versus Galliciam; Cassovia Eperiessinum, Leutsovia: versus Transilvaniam adsitamque illi
Regno inferunt. Has pauci domestici quaestores extra Regnum promovent; verum veniunt exteri, praesertim e Superiori Austria, quaestores, imo eorum aliqui toto anno in Regno suos homines tenent, qui pecudes partim in hebdomadalibus nundinis, partim etiam immediate e pascuis coëmunt sicque in Austriam, Moraviam et Silesiam educunt.
§ LXVI.
Maiales communes (nam quoad saginatos in passivo 17.354 florenorum stat Hungaria) iuxta eundem diametrum annuam activam rubricam
hae animalium species (quoad equos enim rursus in passivo 28.508 florenorum Hungaria versatur) in unum contrahantur, sola haec rubrica exportat activum 2,606.601 florenorum. Caeterum maiales e Croatia et Sclavonia per passum Soproniensem in Styriam et Austriam, e sylvosis vero septemtrionalibus comitatibus, partim per comitatum Nitriensem in Moraviam et Aussig, partim per Posonium Viennam depelluntur. Eorum tamen pars longe maxima, non in Regno procreatur, sed e Turcia educitur constituitque haec rubrica praecipuum passivi
§ LXVII.
Tertiam activam rubricam constituit lana. Haec enim in diametro annue infert 1,838.999 florenorum. Cum in Moravia pannificinae floreant maxime, huius pars maior in hanc, reliqua in Austriam, Styriam et Silesiam effertur. Hanc exteri potissimum quaestores e prima manu coëmere solent. Pauci adhuc domestici quaestores eam industriam exercent, ut eam praeemant sicque exteris quaestoribus subministrent.
diametrum prodit annuum activum in 750.781 florenis. Huius eductio quatuor passus habet: Soproniensem, per quem potissimum Silesitae notabilem eius quantitatem educunt; Posoniensem, per quem partim axe, partim etiam adverso Danubio notabilis pars, non tantum in Austriam, sed ultro etiam in imperio promovetur; Scepusiensem, per quem Podolinenses et Lublyovienses mercatores vina submontana partim in Galliciam, partim etiam Varsoviam, et quidem per Popradum et Vistulam seu ratibus, seu etiam
hoc potissimum pro domestico usu deservit, in partibus tamen Scepusiensibus notabilis eius pars in Galliciam distrahitur.
§ LXXIII.
Separata hac ratione cera, tota ferme in Austriam et ad Litorale effertur efficitque activam pro Regno Hungariae rubricam in 92.824 florenis. Maximam huius partem subministrat Banatus et Rosnavia, longe tamen maior est quantitas cerae Polonicae, quae per Cracoviam et Troppaviam Austriae, ac praesertim Viennae infertur.
aut exigua est distractionis opportunitas, ibi terra pro autumnali etiam seminatura semel tantum aut bis ad summum subigitur, neque firmationis usus viget; ubi e converso seu solum est ingratum, seu praesens distractionis occasio adest, ibi terra melius tantisper excolitur. In partibus illis, quae Austriam et Styriam propius contingunt, seu vi exempli seu populi numero seu tolerabilioris tantisper distractionis facilitate agricultura ad commodum iam perfectionis gradum assurrexit, verum et ibi adhuc pascua et vervacta vigent: et tamen in hoc etiam imperfecto agriculturae statu tanta fuit
Impositionis Provincialis 2 florenos ab Urna dependere
debet, id quod gravius quam 30 per 100 Portorium effert. Maior adhuc et
aequitati magis adversa est illa pressio, quod Vinum Hungaricum in
Austriam beneficio Danubii invehere non liceat, sed per
Continentem invehi debeat, eo indubie ex fundamento,
quod Terrestris Transportus prae aquatico sit magis
sumptuosus,
aequalia quidem et in Germanico et in
Hungarico Vectigali Portoria defixa sunt, nulli tamen adhuc Statui,
talia adversus alium sibi exoticum Statum, transitus impedimenta ponere
in mentem venit, qualia evehendo per Austriam in exteras Provincias
Vino Hungarico ponuntur. Nam dudum nemini licuit illud
per Austriam transvehere, nisi una tantum de Austriaco Vino eduxerit;
aggravium hoc subinde quidem cessavit,
adversus alium sibi exoticum Statum, transitus impedimenta ponere
in mentem venit, qualia evehendo per Austriam in exteras Provincias
Vino Hungarico ponuntur. Nam dudum nemini licuit illud
per Austriam transvehere, nisi una tantum de Austriaco Vino eduxerit;
aggravium hoc subinde quidem cessavit, stat tamen adhuc illa cuius in
inductione meminimus pressio, quod illud beneficio Danubii ne quidem in
exteras
nisi una tantum de Austriaco Vino eduxerit;
aggravium hoc subinde quidem cessavit, stat tamen adhuc illa cuius in
inductione meminimus pressio, quod illud beneficio Danubii ne quidem in
exteras Provincias per Austriam transvehere liceat, sed debeat per
Continentem promoveri.
Quoad immediatum cum exoticis mercibus Commercium.
Quoad exoticas non prohibitas
Reliqui Collaterales Ductus.
Quod Passus attinet: qui in haereditario Germanicas Provincias ducunt;
evectio in Austriam, cum qua Hungaria plurimam habet
Mercium Communicationem alioquin in utrumque priorem; eductio vero in
Gallitiam in tertium Capitalem ductum incidit. Reliqui
qui in
pro principe Navigationis Hungaricae
Canali merito reputatur. Cuius quidam rei ratio non tantum in
amplitudine fluvii, sed etiam in eo versatur, quod medium plane Regnum
praeterfluat, quodve Cursum teneat per Austriam, cui
plurima cum Hungaria Commercii Communicatio intercedit; a Moravia vero
haud nullum discedat.
§.73. Capitalis
Centrale Commercii Hungarici
emporium est Pesthinum et respective Buda. In hoc
plurimi Primari Mercatores aut habitationem, aut Certae negotiationis suae
sedem defixerunt, Scalae eius versus Austriam Moraviam et
Silesiam (Bohemiam enim immediate non contingit) sunt:
Iaurinum, Comaromium, Posonium et in parte Mosonium versus Galliciam
Cassovia, Eperiessinum et Leutsovia; versus Transylvaniam
aut
Neostadium, aut ad molas Leitenses continuo devehi, quandoque tamen seu
deffectu vectorum, seu sub spe futuri maioris pretii ad Depositoria reponi
solet.
Devehendo per Danubium Frumento in Austriam Scalam praebent Baja
Vaczium, Iaurinum, Comaromium et Mosonium ultra enim
raro Navigatio procedit. Hic fruges deponuntur, et a Concurrentibus eorsum
Quaestoribus versus Viennam
Provinciae subministrant.
Utriusque Ordinis haec animalia iterum in Germanicas tantum Provincias
educuntur. E Croatia quidem et Sclavonia vicinioribusque his Hungaricis
Comitatibus per Scalam Soproniensem in Austriam: e mediteraneis
Comitatibus, ubi in deffectu Sylvarum Turcico Tritico saginari solent, per
Scalam Posoniensem Viennam. Denique e Superioribus Sylvosis
partibus per Comitatum Nittriensem, et passum
et Carnioliam exigua tantum
eorum quantitas ex immediate advicinantibus Comitatibus depelli solet.
Peccudum id est ovium et agnorum plurima pariter in
Austriam est eductio. Neque hunc, neque cum Maialibus
Quaestum Soli Domestici Quaestores peragunt. Veniunt e Superiori praesertim
Austria, qui toto fermê
legisset et exemplar laudatissimi Carminis
postulasset, non multos post menses
Crijevic Tuberon, Ludovik (1458-1527) [1522]: Commentarii de temporibus suis, versio electronica, Verborum 118743; librorum 11, capitum 165, ed. Vladimir Rezar [genus: prosa oratio - historia] [numerus verborum] [tubero-comm.xml].
Vrancic, Mihovil (1507 - ante 1571) [1529]: Carmina in actis Tomicianis (1529-1530), versio electronica, 258 versus, ed. Zygmunt Celichowski [genus: poesis - epigramma; poesis - elegia] [numerus verborum] [vrancic-m-tomiciana.xml].
Durdevic, Bartul (c. 1506 - c. 1566) [1545, Leuwen]: Prognoma, sive Praesagium Mehemetanorum : primum de Christianorum calamitatibus, deinde de suae gentis interitu, ex Persica lingua in Latinum sermonem conversum., ed. Durdevic, Bartul [genus: prosa oratio - epistula; prosa oratio - libellus; poesis - epigramma] [numerus verborum] [djurdjevic-b-prognoma.xml].
Rozanovic, Antun (1524-1594?) [1571]: Vauzalis sive Occhialinus Algerii Prorex, Corcyram Melaenam terra marique oppugnat nec expugnat, versio electronica, 15122 verborum, 255 versus, ed. Nives Pantar [genus: prosa oratio - historia; poesis - ode] [numerus verborum] [rozan-a-vauz.xml].
Ritter Vitezovic, Pavao (1652–1713) [1700, Zagreb]: Croatia rediviva, versio electronica, 68 versus, verborum 7054, ed. Zrinka Blazevic [genus: prosa oratio - historia; poesis - elegia] [numerus verborum] [vitezov-ritter-p-croatia.xml].
Krcelic, Baltazar Adam (1715-1778) [1748, Zagreb]: Annuae 1748-1767,versio electronica, Verborum 244601, ed. Tadija Smiciklas [genus: prosa oratio - historia] [numerus verborum] [krcelic-b-ann.xml].
Skrlec Lomnicki, Nikola (1729-1799) [1749]: Operum omnium tomus I, versio electronica, Verborum 68552, ed. Neven Jovanovic [genus: prosa oratio - dialogus] [numerus verborum] [skrl-1.xml].
Skrlec Lomnicki, Nikola (1729-1799) [1782]: Operum omnium tomus II, versio electronica, Verborum 46753, ed. Neven Jovanovic [genus: prosa oratio - epistula; prosa oratio - oratio; prosa oratio - tractatus] [numerus verborum] [skrl-2.xml].
Skrlec Lomnicki, Nikola (1729-1799) [1790]: Operum omnium tomus III, versio electronica, Verborum 71764, ed. Neven Jovanovic [genus: prosa oratio - tractatus] [numerus verborum] [skrl-3.xml].
Skrlec Lomnicki, Nikola (1729-1799) [1791]: Descriptio physico-politicae situationis Regni Hungariae, editio electronica, Verborum 26295, ed. Neven Jovanovic [genus: prosa oratio - tractatus] [numerus verborum] [skerle-n-desc.xml].
Skrlec Lomnicki, Nikola (1729-1799) [1791]: Status actualis oeconomiae publicae, versio electronica, Verborum 39967, ed. Neven Jovanovic [genus: prosa oratio - tractatus] [numerus verborum] [skerle-n-status.xml].
Cobarnic, Josip (1790-1852) [1835, Split; Zadar; Makarska]: Dioclias carmen polymetrum, versio electronica, Versus 2345, verborum 17608, ed. La Redazione del Bullettino di Archeologia e Storia Dalmata [genus: poesis - epica; poesis - carmen; prosa - vita; prosa - praefatio; prosa - adnotationes] [numerus verborum] [cobarnic-j-dioclias.xml].
|
Zbirka Croatiae auctores Latini, rezultat Znanstvenog projekta "Digitalizacija hrvatskih latinista", dostupna je pod licencom Creative Commons Imenovanje-Nekomercijalno-Dijeli pod istim uvjetima 3.0 Hrvatska.
Za uporabe koje prelaze okvire ove licence obratite se voditelju projekta.