Si quis umquam civis Rhacusinus exstitit, qui a nobis omnibus, quotquot in hac urbe procreati sumus, maximas honoris, benevolentiae, gratique animi significationes exposcere suo jure possit, is profecto est, patres conscripti, Rogerius Josephus Boscovichius, cujus mortem acerbissimam privatim singuli ad hanc diem flevimus, nunc publice universi vehementer dolemus ac lamentamur. Illius enim virtus, illius doctrina singularis, illius celebritas longe lateque pervagata, jam hoc effecerat, ut nulla esset toto terrarum orbe tam deserta ora, nulla tanta barbaries, quae Rhacusinum nomen non audierit admirabunda, dignumque laude ac prope invidia non duxerit. Caritate autem in patriam tali est inventus omni vitae tempore, quali esse potuit civis patriae amantissimus: tum quidquid valuit dignitate, quidquid gratia, qui[d]quid virorum principum favore et in Italia et in Gallia, eo ad pericula a nobis propulsanda, ad reipublicae utilitates augendas, ad sarta tecta nostra jura et commoda servanda usus est. Quare bene ac sapienter gravissimo senatus consulto, quo et illi mortuo honos habeatur, et animi aliorum civium ad optime de republica merendum excitentur, a vobis nuper provisum est, ut, quantum fieri potest, viri tanti memoria publice honestaretur. Itaque et parentalia, et monumentum, et laudationem, praesente hoc ordine universo ceterisque urbis magistratibus, eidem decrevistis. Quo sane vestro decreto amplissimo satis ostendistis, et pietatem vobis inprimis cordi esse, quum christiano more illi a Deo Optimo Maximo beatissimam in coelis quietem exposcendam censetis; et perennis benevolentiae testimonium, quum ejus nomen habere semper in oculis desideratis, et vero etiam amorem singularem, quum ejus laudum recordatione dolori vestro solatium quaerere consolationemque videmini. Sed quamquam haec omnia sint a vobis, patres conscripti, summa cum prudentia constituta, illud unum vereor, ne non satis prudenter cautum fuerit, quod me nimirum ascendere jussistis in hunc locum ad dicendum ornatissimum, meque inter multos, qui hac in urbe florent maxima eloquentiae fama, potissimum audire voluistis. Quae enim res vos impellere maxime ad hanc electionem potuerunt, eaedem vehementer adversantur mihi. Nam quod putastis, quum mihi fuerit jam a prima adolescentia cum eo summa necessitudo, nulla temporum locorumque varietate interrupta, et eamdem vitae rationem sim tot annos una Romae professus, ceteris me facilius posse virtutes ejus actionesque et animo concipere et oratione comprehendere, profecto id omnino est, ne quidquam dicam de meae facultatis viriumque tenuitate, quod tanto oneri suscipiendo ferendoque imparem facit, atque ab hujusmodi aggrediendo labore magis deterret. Tantus enim vir ille semper est a me habitus, ut quid de illo tacitus sentiebam, facilius ego intelligerem, quam sperarem aliis posse dicendo explicare. Quod quum dico, nolim existimetis, patres conscripti, propterea dicere, quod aut vestram auctoritatem parvi faciam, quae mihi semper gravissima fuit, eritque, dum vivam, aut laborem hunc dicendi inertiae desidiaeque gratia, quae est aliena a meis moribus vitaque anteacta, defugere volui ac declinare; quin immo aperte profiteor, nihil honorificentius hac vestra mihi voluntate, nihil suavius accidere potuisse. Nam et parere ei ordini, qui in republica summus est, perhonorificum duco, et laudes ejus viri, quo in vitae consuetudine sum usus amicissimo, ac in scientia duce atque adjutore diligentissimo, commemorare multo jucundissimum. Quamobrem adeste jam animis, quotquot huc convenistis: et quum omnia studia conatusque hujus viri eo contenderent, ut major et Deo haberetur honos, et altius ex naturae contemplatione ipsius auctoris et potentia et sapientia et magnificentia in animis hominum imprimerentur, hoc tanto virorum doctissimorum concursu, hoc vestro splendore, hac omnium ordinum humanitate, patiamini de ingeniorum praestantia ac studiis philosophiae me paullo loqui liberius, quam sanctitas hujus templi exigere videatur. Quod si mihi a vobis tribui concedique sentiam, perficiam profecto, ut Rogerium Josephum Boscovichium civem vestrum ingenii et magnitudine et foecunditate et celebritate maximum esse hujusce urbis ornamentum intelligatis.