Vetus est, amice lector idemque erudite, opinio jam usque ab Ennii Terentiique ducta temporibus, eaque et Italorum deinceps, et omnium cultarum gentium firmata consensu, eos litteris praesertim humanioribus prodesse plurimum, qui, quae praeclare aliena lingua fuere scripta, in aliam aeque recte transferunt, id est, res pulcherrimas paucis cognitas et exploratas intellectui plurimorum atque usui accommodant. Nam quum omne humanitatis studium duabus rebus maxime constet, exercitatione nimirum et imitatione, fieri nequit, quominus sit perutilis ille labor, quo et necessario stili elegantiam diligenter exercemus, et optimum exemplar, cujus tamquam formam scribendo exprimere conamur, aliis ad imitandum lingua conversum usitatiore proponimus. Sed quoniam plerosque viros summos vel ipsius rei difficultas, quae certe magna est; vel ipsa molestia, gravis profecto, in alienis semper insistendi vestigiis, decursu temporis ab hoc scriptionis genere avocavit, factum est, ut homines nec ingenio florentes nec satis litteris perpoliti hanc sibi arrogarint provinciam, eamque laudem, quae hinc olim a doctis tantum viris ingenioque abundantibus petebatur, male vertendo corruperint omnem atque foedaverint. Quicumque enim poterat quidpiam a se ipso excogitatum proferre, malebat auctor, quam interpres haberi; qui vero per se ipse nihil valebat, aliena potius corrumpere amabat, quam omnino quiescere. Quamobrem etiam inter sapientes exorta est dissensio magna de toto hoc genere interpretandi. Etenim alii putant, exstingui omnem in scribendo ardorem in iis oportere, qui libere nequeunt excurrere, quo eosdem mentis impetus ingeniique vis trahit quodammodo ac proripit:alii autem affirmant, servari omnino non posse, si elegans velit esse interpres, sententias easdem verborumque proprietatem, quibus auctor usus est. Itaque consequi necessario, ut omnia aut enervia sint, aut multum ab exemplari discrepent. Latine vero qui id faciat, eum non hominibus, quibuscum vivit, sed mortuis nihilque jam sentientibus scribere vociferantur. Quid quod etiam inventi sunt, qui vetera vertentes, ne verbum credo pro verbo non redderent, prosa oratione poëtas non versibus interpretati sunt, rerum videlicet solliciti magis, quam vocum numerique suavitatis? Quod quidem quam recte fecerint, ipsi videant; mihi certe summopere displicet. Cur enim conari non debemus, efficere possimus, ut et eodem igne mentisque calore, quibus auctor aestuabat, correpti videamur; et eadem versuum elegantia, qua graece scriptae sunt, latine (ea nimirum lingua, quae adhuc et florentissima est, et in tanta linguarum diversitate habetur una tamquam communis hominum conciliatrix, ac veluti quoddam doctrinae vinculum) res interpretatas exhibeamus? Cur unam tantum rerum utilitatem, non etiam verborum venustatem persequamur, solumque animi, non aurium quoque voluptati serviamus? Id quidem cum alii multi litterati homines egregie praestiterunt, tum praeclarissime Raymundus Cunichius vir doctissimus mihique familiarissimus. Et quoniam tu, amice lector, anno proxime elapso latinam ab eo Homeri Iliadem habuisti editam, tantaque felicitate perfectam, ut nata in Latio, non inserta videatur; Odysseam nunc habe latinis itidem versibus a me expressam, eaque, qua potui tanti viri et exemplo et aemulatione incensus, diligentia perpolitam. Utrumque certe dignum est opus, quod multorum cura et explicetur et convertatur. Ac si in Iliade singularem quamdam magniloquentiam et divinam granditatem es admiratus; magnam atque incredibilem prope rerum varietatem in Odyssea mireris necesse est. Equidem illam, quum sit fere tota in describendis Graecos inter Trojanosque atrocissimis praeliis, si immenso cuidam flumini saxa inter rupesque maximo cum fragore decurrenti comparavero, nihil alienum ab ejus natura me dixisse arbitrabor. Hanc vero, quae in varia Ulyssis itinerum errorumque per tot annos narratione versatur tota, fluvio aeque magno, sed tranquillo pacatoque cursu labenti similem dicere non dubitabo: ut mihi in utrumque poëma intuenti summus ille Graecorum poëtarum princeps Homerus videatur voluisse nobis duo genera epici carminis ad imitandum proponere, alterum sublime ac magnificum, aequabile alterum ac temperatum. Quod et vidisse prius videtur et probasse Virgilius, qui cum semper ante oculos inter scribendum habuit Homeri carmina, tum suam ita partitus est Aeneidem, ut priores sex libri ex duodecim, quibus tota continetur, Odysseam referrent, posteriores Iliadem. Neque vero timuit vir divino ingenio praeditus atque arte maxima, ne cuiquam in mentem veniret, priores Aeneidis libros propterea languidiores ac prope senium redolentes judicare, quod non obstreperent tubarum armorumque sono. Noverat enim omnem poëtae vim atque adeo laudem in eo sitam esse, ut quamque rem convenienter

tractet; id qui fuerit a principio ad finem usque assequutus, illum egregie muneri officioque suo satisfecisse. Quamobrem dicant per me licet cum Longino fastidiosiores quidam ac morosiores poëtarum judices, quidquid ipsis collibuerit: nullius erit apud me auctoritas tanta, ut quod ego videam poëma omni semper antiquitati summopere placuisse, mihi quoque ceterisque recte mecum sentientibus non probetur, praesertim etiam quum et Aristoteles et Q. Horatius Flaccus poëticae facultatis disceptatores acerrimi ex utroque Homeri carmine et inveniendi et disponendi et ornandi exempla promiscue desumant, aliisque imitanda proponant. At Ilias magis quodammodo tragica est, Odyssea pacatior. Sit ita sane, et Achilles furiosior, quam Ulysses. Illic caelum ac tellus, mare et sidera, dii atque homines, omnis tandem rerum natura ardere interdum et conflagrare videtur: heic vero sedata omnia, crebrae narrationes, fictionesque rerum personarumque quae nec fuerunt usquam terrarum nec fortasse esse potuerunt. Atqui ita esse conveniebat; iique omnes, quos laudes bellicae magis delectant, quam quae in pace prudenter sapienterque gesta aut audimus aut legimus, Ulyssi Achillem praeponere non dubitabunt. Quibus vero mira quaedam providentia in periculis praevidendis, summa in vitandis fugiendisque dexteritas, ac maxima in rebus omnibus aggrediendis conficiendisque alacritas placet, nae illi Odysseam adamabunt magnoque habebunt in pretio, eamque ut delicium exosculabuntur suum. Sit igitur nobis fixum hoc atque certum, nec ea quae in Iliade continentur, neque ea, quae Odyssea complectitur, aliter debuisse tractari, quam sunt ab Homero descripta atque exornata. Si enim alterius laudes alteri fuissent eaedem datae, non duo quidem generis diversi, sed ex duobus unum atque idem ferme poëma diversi nominis coaluisset. Et sane Horatius, postquam Lollio familiari suo graecisque litteris erudito affirmasset, Homerum quid sit pulcrum, quid turpe honestumque docuisse plenius ac melius philosophis et Stoicis et Academicis, inquit;
Fabula, qua Paridis propter narratur amorem
Graecia Barbariae lento collisa duello,
Stultorum regum et populorum continet aestus.
Anterior censet belli praecidere caussam.
Quid Paris? ut salvus regnet, vivatque beatus,
Cogi posse negat. Nestor componere lites
Inter Peliden festinat et inter Atriden:
Hunc amor, ira quidem communiter urit utrumque.
Quidquid delirant reges, plectuntur Achivi:
Seditione dolis scelere atque libidine et ira
Iliacos intra muros peccatur et extra etc.