Vicic, Kajetan (?-ante 1700) [1700]: Jesseidos libri XII, editio electronica, 13523 versus, verborum 84448, ed. Gorana Stepanic [genus: poesis - epica] [numerus verborum] [vicic-k-jess.xml].
Si vis in lexico quaerere, verbum elige et clavem 'd' in claviatura preme.
<?xml version="1.0" encoding="UTF-8"?>
<TEI xmlns="http://www.tei-c.org/ns/1.0">
<teiHeader>
<fileDesc xml:id="vicic-c-jess">
<titleStmt>
<title>Jesseidos libri XII, editio electronica</title>
<author key="vicic01">
<name xml:lang="hr">Vičić, Kajetan</name>
<date>?-ante 1700</date>
</author>
<editor>
<name xml:id="GS">Gorana Stepanić</name>
</editor>
<respStmt>
<resp>Hanc editionem electronicam curavit</resp>
<name xml:id="NJ">
<ref type="viaf" target="6913774">Neven Jovanović</ref>
</name>
</respStmt>
</titleStmt>
<editionStmt>
<p>Digitalizat izvornog izdanja (1700).
</p>
</editionStmt>
<extent ana="D">Mg:D 13523 versus, verborum 84448</extent>
<publicationStmt>
<p>Elektronska verzija: Digitalizacija hrvatskih latinista, znanstveni
projekt na Filozofskom fakultetu Sveučilišta u Zagrebu,
Hrvatska. <date>Kolovoz 2008</date>.</p>
</publicationStmt>
<sourceDesc>
<bibl type="repo" ana="digital">Digitalna verzija: CroALa</bibl>
<bibl>
Vičić, Kajetan: Libri XII. Jesseidos: hoc est Admiranda Ss. Matris Dei, Ex Regia Stirpe Jesse Oriundae, Virginis Mariae Vita, Ob Heroice Toleratam Sui Dilectissimi Filij Mortem Heroicis Conscripta Versibus, Et In Duodecim Divisa Libros. Neo-Pragae : Mattis, 1700 </bibl>
</sourceDesc>
</fileDesc>
<profileDesc>
<abstract>
<p/>
</abstract>
<settingDesc>
<p/>
</settingDesc>
<particDesc>
<p/>
</particDesc>
<langUsage>
<language ident="lat" xml:lang="hrv">latinski</language>
</langUsage>
<creation>
<date notAfter="1700" period="16xx_3_third">ante 1700</date>
</creation>
<textClass>
<keywords scheme="typus">
<term>poesis</term>
</keywords>
<keywords scheme="aetas">
<term>Litterae recentiores (1600-1850)</term>
<term>Saeculum 17 (1601-1700)</term>
<term>1651-1700</term>
</keywords>
<keywords scheme="genre">
<term>poesis - epica</term>
</keywords>
</textClass>
</profileDesc>
<revisionDesc>
<change>
<name>
<ref type="viaf" target="6913774">Neven Jovanović</ref>
</name>
<name>Gorana Stepanić</name>
<date>2012-05-22</date>
Korigirana verzija.
Nedostaju oznake stranica (milestone)
Bilješke su zasad u tijelu teksta, nisu u posebnoj cjelini. Imaju nepotreban element hi.
</change>
<change>
<name>
<ref type="viaf" target="6913774">Neven Jovanović</ref>
</name>
<name>Luka Špoljarić</name>
<date>2012-05-03</date>
Novo, unificirano zaglavlje.
Izmijenio vrste odjeljaka (poesis)
Pazi: ima div1 i div2, ne div!
</change>
<change>
<date>2008-08-27</date>
Validacija oznaka u Oxygenu (TEI P5).
Uredio naslovnicu.
Dodao prve stihove u obrojčane naslove pododjeljaka (radi informativnijeg sadržaja).
</change>
<change>
<date>[2006-01-11T02:01:01+0100]</date>
<name>
<ref type="viaf" target="6913774">Neven Jovanović</ref>
</name>
Uredio markup, transformirao iz Word dokumenta, označio naslovnu stranu, podjelu na
knjige, pretvorio nove redove u stihove itd. Još nije ujednačeno označavanje brojeva
i govora, nisu dodane grupe stihova, ni bibliografski podaci. Kritički aparat još
je uvijek u obliku bilježaka.
</change>
</revisionDesc>
</teiHeader>
<text type="poesis">
<front>
<docTitle>
<titlePart>
LIBRI XII IESSEIDOS
</titlePart>
<titlePart>
<emph>hoc est</emph>
</titlePart>
<titlePart>
ADMIRANDA SS. MATRIS DEI, EX REGIA STIRPE IESSE ORIUNDAE, <emph>VIRGINIS MARIAE VITA,
OB HEROICE TOLERATAM SUI DILECTISSIMI FILII MORTEM HEROICIS CONSCRIPTA VERSIBUS ET IN DUODECIM DIVISA LIBROS;</emph>
</titlePart>
</docTitle>
<docAuthor>
<seg>
A. R. P. D. <name>CAIETANO VICICH</name>
</seg>
<seg>
CLERICO REGULARI, VULGO THEATINO, IMMORIENTE HUIC VIX COMPOSITAE VITAE ET
IDEO TAMQUAM OPUS POSTHUMUM, POSITAE.
</seg>
</docAuthor>
<docEdition>
<placeName>NEO-PRAGAE</placeName>
<seg>Typis Hampelianis per <name>Ioannem Mattis</name>.</seg>
<date>ANNO <num value="1700">M DCC</num>.</date>
</docEdition>
<gap reason="alienum"/>
</front>
<body>
<milestone unit="page" n="1"/>
<div type="poesis-liber" met="hexameter" n="1">
<head>IESSEIDOS LIBER I</head>
<div type="poesis-caput">
<head>1.</head>
<l> Ille ego, qui Veneto solitâ stagnare Timavo</l>
<l>Euganeâ cecini Phrygii positoris in urbe</l>
<l>Vota fidemque Viri, nec non Venusina coëgi</l>
<l>Barbita Dircaeum carmen resonare patronis</l>
<l>Gratum Caelicolis, Tuscum nunc missus ad Arnum,</l>
<l>Laxat ubi patrias sanguis Mediceus habenas,</l>
<l>Fata Palaestinae plusquam communia Nymphae</l>
<l>Fallacesque thori Solymaeas dicere taedas,</l>
<l>Iessigenae nuptae titulos uterumque potentem</l>
<l>Numinis et laetâ Mariam producere Cirrhâ</l>
<l>Invito non Musa iubet. Iesseus Avorum</l>
<l>Quantus honor regum! Quanta haec natalis Idumae</l>
<l>Gloria! Fecundi qualis sine semine splendor</l>
<l>Connubii, tumuisse datâ divinitus alvo</l>
<l>Cui soboles Deus est. Vestrum date, sidera, lumen</l>
<l>Et numeros da, Phoebe, tuos! Me dextra volentem</l>
<l>Flamma rapit tantae famam componere nuptae</l>
<l>Et resides animare Nuru Iesseide chordas.</l>
</div>
<milestone unit="page" n="2"/>
<div type="poesis-caput">
<head>2.</head>
<l>Alma nurus materque sacrae non innuba prolis,</l>
<l>Virgo, mone, si dicendi mihi copia veri</l>
<l>Illimi de fonte fluit, si laurea dignâ</l>
<l>Fronte viret; Cirrhaeus eris cui maior apertus</l>
<l>Fama latex, praesente tuo si Numine rebus</l>
<l>Consona Pimplaeo vox purior exeat antro,</l>
<l>Laeta adsis caleatque mei tibi gratia plectri!</l>
<l>Aura, sub Aoniis qua nulla beatior umbris,</l>
<l>Afflatu spem vince tuo! Caelo orta decebat</l>
<l>Virginei solam postquam te laurea partûs,</l>
<l>Es laurus spes una meae: tibi, suave canorae</l>
<l>Iste meus gaudet supplex labor esse columbae.</l>
</div>
<div type="poesis-caput">
<head>3.</head>
<l>Nec te Virginei, Iosippe, tacere iugalem</l>
<l>Connubii fas esse potest: eris aequa canenti</l>
<l>Materies, quantumque valent mea carmina, iustae</l>
<l>Deses erit numquam praesens industria famae.</l>
<l>Te placidum nostris conatibus esse, virorum</l>
<l>Summe, peto: tu plectra move, tu pollice fila</l>
<l>Tende, tuum atque tuae nomen sortita maritae.</l>
</div>
<div type="poesis-caput">
<head>4.</head>
<l>Vos quoque, Pierides, si qua estis vatibus aequa</l>
<l>Numina, Pierides, Scythico si libera rupto</l>
<l>Versatis iam colla iugo, iam reddita vestro</l>
<l>Est prior Adriadûm si sanguine gloria rivo,</l>
<l>Carminibus faciles, quâ liberiore potestis</l>
<l>Purgataque feris Thracum stridoribus aurâ,</l>
<l>Aspirate meis! Et ne Rhodopeius ultra</l>
<l>Instabiles vos terror agat, concedite, Nymphae,</l>
<l>Tutricem vestro Mariam considere Pindo</l>
<milestone unit="page" n="3"/>
<l>Et Dominae iustos lauro componere fasces.</l>
</div>
<div type="poesis-caput">
<head>5.</head>
<l>Flagitium quod fecit Hymen, primamque iugalis</l>
<l>Quam pestem transfudit amor. Novus, aequior, orbi</l>
<l>Prodiit, opposito veterem molimine labem</l>
<l>Proscripturus<note place="foot" n="1">51 proscripturus : praescripturus
</note> Hymen: Iessei haec stipitis alta</l>
<l>Maiestas, ubi ramus erat, frondisque propago</l>
<l>Sanctior, augustis produxit foedera taedis.</l>
</div>
<div type="poesis-caput">
<head>6.</head>
<l>Sed prius antiquas Stygioque vapore iugales</l>
<l>Afflatas dabo nosse faces, constante vetusti</l>
<l>Connubii fumo gravidam referente doloris</l>
<l>Aeterni nubem, octavum dum saecula lustrum</l>
<l>Conficerent: quibus et vetiti fallacia pomi</l>
<l>Torsit Adameos cineres oculisque petita</l>
<l>Fatalis species os inconcessa fefellit.</l>
<l>Hinc manibus vindex populata nocentibus arbor</l>
<l>Felici de sede ream procul egit orexim.</l>
<l>Sed spectasset Adam vetitum sine crimine germen</l>
<l>Cavissetque scelus, nisi quae temeraria suasit</l>
<l>Delictum coniux, ne quid deberet Adamo,</l>
<l>Pomum pro accepta properâsset reddere costa.</l>
<l>Durum principium, mulier, tibi contigit, unde</l>
<l>Imperium nec molle tuum est: tibi cedere victus</l>
<l>Debuit atque tuam primus deflevit Adamus</l>
<l>Duritiem pomo tot perdere dona iubentem.</l>
<l>O fallax! O triste, dedit quod femina pomum!</l>
<l>Quaeque soporato vigilans minus aequa marito</l>
<l>Exitium pro dote tulit, prius illa cubantem</l>
<l>Munificum sortita virum, cum cordis apertum </l>
<milestone unit="page" n="4"/>
<l>Formandae sineret latus exossare puellae.</l>
</div>
<div type="poesis-caput">
<head>7.</head>
<l>Hortus erat, sed parte orbis qua consitus ille</l>
<l>Hortus erat, nec scire mihi neque dicere versu</l>
<l>Nunc facile est. Te, quem illius vernantibus horti</l>
<l>Pro foribus statuisse Deus ferturque micantem</l>
<l>Vindicibus flammis manibus posuisse machaeram</l>
<l>Advoco Custodem: “Ignaro tu suggere vati</l>
<l>Quas rerum ignotas mortalibus abdita formas</l>
<l>Protulerit tellus. Luctus quod nescia vitae</l>
<l>Innocuae statio, pleno dabat ubere nectar?</l>
<l>Quis fuit hic florum color et quam nobilis auras</l>
<l>Commendabat odor? Vitae quod fronde pependit</l>
<l>Germen et aeterno quae vis fuit indita pomo?</l>
<l>Quas dives regio, quas felicissima terrae</l>
<l>Portio, non visas – heu! – nobis occulat horti</l>
<l>Delicias? Primas quas climate solis Eoi</l>
<l>Excipiat flammas, sed quas aequalibus auris</l>
<l>Temperat, aeterni non errans gratia veris?</l>
<l>Haec ego non vetiti ut subeam penetralia claustri</l>
<l>Vota fero: lata hos ausus sententia damnat</l>
<l>Numinis irati, foribus rotatilis ardens</l>
<l>Accessum romphaea vetat teque improbus aequo</l>
<l>Est procul ut credam Custodem fallere dono. </l>
<l>Quid tamen hoc spectare mihi prodesset, amice</l>
<l>Exponam, Custos. Numen bona tanta sereno</l>
<l>Intuitu si nosse daret, quae perdita primi</l>
<l>Flemus adhuc errore patris, quem coniugis ardor</l>
<l>Immodicus laesit, scirem meliusque notarem</l>
<milestone unit="page" n="5"/>
<l>Insereremque animo melius quae damna voluptas</l>
<l>Unius sceleris, labisque licentia mortes</l>
<l>Istius quas una dedit, felicibus horti</l>
<l>Pulsos deliciis, mentis caligine pressos,</l>
<l>Caelesti Charitum quae nos privavit amictu.</l>
<l>Hac hausta damni specie, grave foedius omni</l>
<l>Horrerem magis angue scelus noxasque caverem.</l>
<l>Insuper ut scirem, quod nunc cognoscere primum</l>
<l>Est animus, quas Virgineae (quae vestra beati</l>
<l>Aligeri Regina audit) praetexere famae,</l>
<l>Moliri quam certus eo, de stipite laudes</l>
<l>Inspecto possem. Neque enim levis inde puellae</l>
<l>Gloria, conceptum per carmen itura, veniret:</l>
<l>Cernere Palladias vetito cum germine frondes</l>
<l>Augustae quae prima fuit victoria matris,</l>
<l>Humanaeque locum cuperem lustrare ruinae</l>
<l>Materna unde illi nata excellentia, viso</l>
<l>Doctius ut Mariae titulos ordirer ab horto.</l>
<l>Castigata patris sed me quia<note place="foot" n="2">121 quia : quam
</note> sedibus istis</l>
<l>Expulit ingluvies aditumque immota Tonantis</l>
<l>Desperare facit Nemesis, da pectore saltem</l>
<l>Hanc, flammis armate Vigil, comprendere rerum</l>
<l>Ignotam seriem: hoc, Ales venerande, revela.”</l>
</div>
<div>
<head>8.</head>
<l>126 His ita prolatis subitus per maesta cucurrit</l>
<l>127 Ossa pavor gelidusque tremor perrupit in artus,</l>
<l>Armatum Custodem horti testatus adesse</l>
<l>Aligerum; sensimque novus cum lassa levaret</l>
<l>Membra vigor, vox ista meas pervenit ad aures</l>
<l>Pervasitque animum: “Studii quae tanta cupido</l>
<l>Inflammat mortale genus? Foret incola felix</l>
<l>Horti istius adhuc quae me custode tenetur</l>
<l>Clausa voluptatis statio, nisi vota sciendi</l>
<l>Immodica, ad vetitam fructus ardore rubentem</l>
<l>Haesissent pudefacta trabem. Male provide vates,</l>
<l>Praeterito nimios fato preme pectoris aestus!</l>
<l>Mene putas ergo tibi notum authore futurum</l>
<l>Quae prohibet te scire Deus? Comprendere visu </l>
<l>Suspirabis opes, munit quas flammeus ense</l>
<l>Ales et augustas cingunt quas ignea sedes</l>
<l>Valla, reo sceleris speras attingere sensu?</l>
<l>Scire sat est, quae nosse sacri tibi Codicis author</l>
<l>Prodidit Hebraeus, vel quae ratione sagaci</l>
<l>Ingeniive potes conatu addiscere, tenta.</l>
<l>Quod vero Dominae Reginarumque supremae</l>
<l>Maiores Mariae posses educere laudes</l>
<l>Palladiae trabis aspectu, tam suave virentis<note place="foot" n="*">148
virentis : videntis</note>,</l>
<l>Vitantisque simul labris concedere germen,</l>
<l>Divinam veritae legem, tibi suggero, vates,</l>
<l>Invisâ quo fronde queas extollere matrem,</l>
<l>Finge animo quodcumque vales et concipe maius</l>
<l>Mente Bonum, suave et pulchrum, quod summa Tonantis</l>
<l>Moliri possit virtus, quod compare semper</l>
<l>Multiplica argumento, donec perspexeris omnem</l>
<l>Consumptam numerorum artem. Proh! Quale venustum,</l>
<l>Dulce, suave bonum, mirumque exurgeret inde!</l>
<l>Quo multo minor iste, meo qui clauditur horto</l>
<l>Est decor et gustus. Virgo tamen omnibus istis</l>
<l>Propositis rerum illecebris, quas tanta bonorum</l>
<l>Colligeret moles, procul est ut lumine solo,</l>
<l>Si vetitum divinum inerat, dignata fuisset.</l>
<l>Finge pari numero poenas et verba dolorum</l>
<l>Omnia, quae Numen pro lege subire iuberet,</l>
<l>Post minimae maculam labis; durasset in istis</l>
<l>Virgo malis potius, quam sese exolveret inde, </l>
<l>Cum posset, modicae quamvis formidine noxae.</l>
<l>Talis erat Mariae Authori connexa voluntas.</l>
<l>I modo, ne qua meae feriat te flamma Machaerae.”</l>
</div>
<div type="poesis-caput">
<head>9.</head>
<l> Hoc ego compositus genii sermone loquentis</l>
<l>Attonitusque haesi atque minis perterritus ultra</l>
<l>Nil volui, sed vota animi inconsulta reliqui.</l>
<l>Quas potero tamen ipse novo stimulatus ab oestro</l>
<l>Ignotae telluris opes et commoda pandam.</l>
</div>
<div type="poesis-caput">
<head>10.</head>
<l> Hortus erat, divino unus qui consitus hortus</l>
<l>Ingenio curaque fuit, mirabile tantae</l>
<l>Artis opus. Quo nata recens formataque gazas</l>
<l>Intulerat natura suas hominique paratae</l>
<l>Hic positus propriaque orbis velut arce locatus</l>
<l>Commoditatis apex spatiumque per omne decenter</l>
<l>Extensae quae molis erat diffusa bonorum</l>
<l>Copia, plantato coniuncta accesserat horto.</l>
<l>Quodque omnis tellus tulit, haec tulit omnia tellus.</l>
<l>Ver anni mensura fuit, nec vere sub isto</l>
<l>Defuit October. Suavi si germine fetas</l>
<l>Vidisses ubi stare trabes, gravis illa putasses</l>
<l>Autumni dona. Undantes si cernere velles </l>
<l>Floris odorati campos, hic Chloride pleni</l>
<l>Stabant veris opes, gelidis neque flatibus Arctos</l>
<l>Incubuit fervens Lybicis neque solibus aestas.</l>
<l>Hic caelum sine nube fuit, sine frigore mitis</l>
<l>Aethra, pruinosum gravis infamare Bootem.</l>
<l>Hic Zephyri, molles animae placidumque minorum</l>
<l>Ventorum, nequiit quod laedere corpora, murmur,</l>
<l>Tellurem assueti plantasque fovere virentes,</l>
<l>Ridentis fuerant aethrae suspiria venti,</l>
<l>Qualis in Hesperium, Titan ubi mergitur, aequor</l>
<l>Aura venire solet qualisque aestate serena</l>
<l>Advolat optatus maturis messibus aër.</l>
<l>Terrori nulla umbra fuit, sed amica sopori</l>
<l>Intervalla dabat, suavesque diurna redibant</l>
<l>Conciliaturae somnos post otia noctes.</l>
<l>Nulla molestorum nimborum incommoda sensit</l>
<l>Plena voluptatis regio caeloque ruentes</l>
<l>Nescivit pluvias, sed fons Paradison habebat</l>
<l>Qui medium largas, omni de parte fluentes</l>
<l>Suppeditabat aquas: suus unde est floribus humor</l>
<l>Praesensque arboreis aderat radicibus unda.</l>
<l>Lympha haec sive mari, ignotis egressa viarum</l>
<l>Flexibus, in fontem Paradisi gurgite pleno </l>
<l>Surgebat, seu forte prius suscepta profundo</l>
<l>Telluris gremio, quod sese immanibus intra</l>
<l>Dilatat spatiis et pleno fornice ructat</l>
<l>Quod biberat laticemque aperit, qui postea multis</l>
<l>Effusus crescit spatiosa in flumina rivis. </l>
<l>Scinditur in grandes fluvios fons iste, latentis</l>
<l>Ingens uber aquae, vel mamma undantis abyssi,</l>
<l>Emittens purum posita salsugine rorem.</l>
<l>E rubeis veluti, quae sunt in corpore, venis</l>
<l>Feminea elapsus concurrit ad ubera sanguis;</l>
<l>Sed lactis candore color propriusque cruoris</l>
<l>Mutatur sapor et guttas quas mamma recepit</l>
<l>Sanguinis, has dulci variant humore papillae - </l>
<l>Non aliter fons iste salo dilapsus abibat</l>
<l>Profluus in dulcem placituram faucibus undam.</l>
<l>Hanc prata et flores et fetae germine plantae</l>
<l>Mansuetumque pecus pictaeque bibêre volucres.</l>
<l>Post etiam (ingentis fuerat quae copia fontis)</l>
<l>In terrae reliquum se diffusura, quaternis</l>
<l>Cursibus exibant collectae in flumina lymphae.</l>
</div>
<div type="poesis-caput">
<head>11.</head>
<l> Nec tamen exilis fluviorum â nomine grandi</l>
<l>In fontem manabat honor: nam Gange propinquos</l>
<l>Obiectosque sibi Phoebo post terga cadente</l>
<l>Memnonas exhilarat gemmis pretioque micantis</l>
<l>Natalis terrae gazas testante smaragdi.</l>
<l>Aegyptum Nilo nutrit, qui egressus ab horto,</l>
<l>Ignoto terrae primum sorbetur hiatu,</l>
<l>Atque alios aperit fontes, crudelia contra</l>
<l>Regna, rudes morum populos, ubi murice longo</l>
<l>Saxa procellosum frangunt spumantia pontum,</l>
<l>Horrida Lusiacis maria infamata carinis.</l>
<l>Aequore proiectum longo semperque petitum</l>
<l>Fluctibus adversis, tandem feliciter orsis</l>
<l>Atlantis tentare caput, modo pervia nautis</l>
<l>Saxa, bonae stant voce spei. Dixêre Pelasgi</l>
<l>Acronoton, procul Aegocero, flat nubilus Auster</l>
<l>Ad montes ubi Luna tuos, Vulcania nactos</l>
<l>Torridaque Aethiopum magalia montibus ipsis</l>
<l>Subiectae produnt vasta se mole paludes,</l>
<l>Unde nova emergit bis natus origine Nilus.</l>
<l>Inde per adversos scopulos sine more ruentem</l>
<l>Excipiunt gratum, sed adhuc torvo ore minantem</l>
<l>A saxis, quibus ille fremens spumansque cucurrit,</l>
<l>Thebaicae faciles spondae, Meroesque propinqua</l>
<l>Prata salutatum fecundis Mempheos arvis</l>
<l>Immittunt: campos permittit apricaque Memphis</l>
<l>Rura modumque vetat crescendi ponere ripas</l>
<l>Septeno demum pontum bibit ore, sed uno</l>
<l>Pellaeas lambit turres sterilemque Canopo,</l>
<l>Isiacis non parcus agris non nuntiat annum.</l>
</div>
<div type="poesis-caput">
<head>12.</head>
<l> Tigris et Euphrates horti de fonte soluti</l>
<l>Armenias Taurumque lavant et vivit utrisque</l>
<l>Bellator Chaldaeus aquis ubi gurgite lecto</l>
<l>Ambo Semiramias gaudent potare columbas.</l>
<l>Post unâ eiusdem ripae contentus arenâ</l>
<l>Nomen Achaemeniis abscondit uterque sub undis,</l>
<l>Quas Paradisiacis debent vada Persica lymphis.</l>
</div>
<div type="poesis-caput">
<head>13.</head>
<l> Consitus hic variis grato fuit ordine plantis</l>
<l>Hortus et exacto quincunce virebat aprica</l>
<l>Pomorum species. Nec dispar floribus ordo,</l>
<l>Graminibusque fuit; plantisque insidere pictae</l>
<l>Assuêrant, molles homini parêre volucres.</l>
<l>Huius iussa sequi pariter festinus amabat</l>
<l>Instinctus pecudum, quae post uberrima ventris</l>
<l>Pabula, conceptis blandis ad gaudia rixis,</l>
<l>Invito numquam poterant custode teneri. </l>
<l>Hic leo mansuetus pardique ursique catenae</l>
<l>Arbitrium Rectoris erant: sine caede benignae</l>
<l>Et sine lite ferae et crudeles protinus iras</l>
<l>Nutibus humanis promptae submittere tigres.</l>
<l>Nulla fuit natura nocens nullusque ferarum</l>
<l>Dissidiis livor, nisi cum fortasse tenelli</l>
<l>Fronte coniscantes strinxissent cornua capri.</l>
</div>
<div type="poesis-caput">
<head>14.</head>
<l> In medio, qua maior erat florumque venustas</l>
<l>Plantarumque color, gemina excellebat opacis</l>
<l>Frondibus atque suis gravis utraque fructibus arbor:</l>
<l>Una mali pariterque boni libata scientes</l>
<l>Reddere dicta quidem; sed non vis indita plantae</l>
<l>Ista fuit, Stygius sic illam expressit Alastor.</l>
<l>Hoc etenim postquam eductum fixisset in horto</l>
<l>Mira faece hominem cunctosque dedisset ad esum</l>
<l>Arboreos fetus, vetitâ solum arboris huius</l>
<l>Usurâ Numen, poenam quoque dixit edaci</l>
<l>Mancipio: quae si peteret propriaeque litaret</l>
<l>Poma gulae, praesente necis temerarius ictu</l>
<l>Concideret furor et sobolem tangente paterni</l>
<l>Peccati macula, parilique ex semine poena.</l>
<l>Iuncta scientificis arbor fuit altera ramis,</l>
<l>Quae terreno homini suapte in sua fata ruenti</l>
<l>Praesidium vitale daret semperque venustum</l>
<l>Corpus inocciduâ faceret florere iuventâ.</l>
</div>
<div type="poesis-caput">
<head>15.</head>
<l> Haec erat – heu! – modicum, sed duratura beati</l>
<l>Maiestas horti: felix sua prodigus horti</l>
<l>Si bona novisset cultor felixque fuisset</l>
<l>Posteritas. Sed quaeso, oculi, ne flete, cadentes</l>
<l>Sistite tantisper lacrymas! Sors dira! Colono</l>
<l>Faece Damascena genito traduntur amoeni</l>
<l>Deliciae Paradisi: iterum, rogo, parcite molles</l>
<l>Luminibus lacrymae! Deus, ah Deus optimus ille,</l>
<l>Munificus Deus, has omnes indulsit Adamo</l>
<l>Felicis telluris opes similique futuram</l>
<l>Sorte beaturus sobolem, modo (lege tenendum</l>
<l>Quod fuerat) ne Palladiae se germine plantae</l>
<l>Perderet acceptâ vetitis ex frondibus esca.</l>
</div>
<div type="poesis-caput">
<head>16.</head>
<l> His tamen externis opibus maiora fuêre</l>
<l>Dona animi, quem perfecto subiunxit amoris</l>
<l>Igne Deus, cui aethereae par gratia menti</l>
<l>Credita. Qua solâ tangebat sidera, felix</l>
<l>Naturae; quaeque hanc procul excessere, bonorum</l>
<l>Possessor, Charitum donis sublimis Adamus.</l>
<l>Et tamen – ah! – nunc flete, oculi, peccavit Adamus:</l>
<l>Redditus aeger, inops, laesamque sequentibus asper</l>
<l>Naturam aerumnis atque hanc superantibus una</l>
<l>Dotibus amissis, nudum invisumque remansit</l>
<l>Plutoni spolium: quâque ille resurgere posset,</l>
<l>Subsidii nulla est meritique relicta facultas.</l>
<l>Prostratum veluti et languens sine robore corpus</l>
<l>Surgendique impos multisque intrantibus ipsa</l>
<l>Viscera confossus plagis, vix ducere vitam</l>
<l>Sufficiens maerebat Adam, nec habere faventem</l>
<l>Aegrotus qua posset humo se tollere, dextram.</l>
<l>Infelix potuit similique incauta bonorum</l>
<l>Iacturâ coniux et stirps ventura iacebat.</l>
<l>Posteritas animanda pari subiecta flagello</l>
<l>Numinis irati, non cessatura trahebat</l>
<l>Supplicia, aeterno poenae doctura labore</l>
<l>Quam durum est pecasse semel, iustissima laesi</l>
<l>Quam graviter vetitum crimen ferit ira Tonantis.</l>
</div>
<div type="poesis-caput">
<head>17.</head>
<l> Omnibus aerumnis sed saevior illa nocebat,</l>
<l>Placandi aversum quod nulla potentia Numen,</l>
<l>Auxilii spes nulla foret. Pro crimine donum</l>
<l>Quod valuit par esse Deo? Num forsitan esse</l>
<l>Ipse reus potuisset homo? Peccantis et hostis</l>
<l>Par ratio est, neutri debetur gratia. Forsan</l>
<l>Aethereae virtus mentis? Sed et aliger impar</l>
<l>Huic merito est; tantoque minor, quantum ipse Tonante</l>
<l>Est minor offenso: solum Deus alter habere</l>
<l>Par meritum, qui sese humilis submittere, nostra</l>
<l>Tam grandis fieri vellet pro labe rogator.</l>
<l>Et frustra talem visum est sperare salutem,</l>
<l>Nam Deus est unus. Poterat sic tota videri</l>
<l>Conclamata salus: nam quis comprehenderet umquam,</l>
<l>Angelicae quamvis dotatus acumine mentis,</l>
<l>Tam procul immensa quod cum pietate scientis</l>
<l>Numinis ascendat moles, reperiret ut aequum</l>
<l>Peccati pretium, se submissura quod ipsi</l>
<l>Offenso divina daret persona Tonanti?</l>
<l>Quod veniae inventum summa ut Sapientia vidit,</l>
<l>Amplexa est Pietas statuitque ut<note place="foot" n="*">359 ut :
aut</note> labe soluta</l>
<l>Immerita adversi properaret ad oscula servi.</l>
</div>
<div type="poesis-caput">
<head>18.</head>
<l> Labis erat pretium quo non felicius ullum</l>
<l>Aut bonitas divina dare, aut sapientia posset</l>
<l>Concipere. Aeterni proles est unica Patris,</l>
<l>Fecundae soboles mentis, commune Parenti</l>
<l>Naturâ Verbum, nec falsa Tonantis imago,</l>
<l>Quam generata facit solum persona loquente</l>
<l>A Patre distingui: caelo hunc deponere Natum,</l>
<l>Hunc hominem fieri voluit Pater. Ille iubentis</l>
<l>Imperio non lentus adest: numquam irrita Patris</l>
<l>Reddidit arbitria hic Natus, quibus una voluntas,</l>
<l>Par placitum spirantque unum constanter amorem.</l>
<l>Iussa igitur nostrae, aeterno consortia nexu,</l>
<l>Filius admittit carnis, nec hypostasis impar</l>
<l>(Mirandum dictu) formis est una duabus.</l>
<l>Hic nasci de matre Deus fierique – stupendum! – </l>
<l>Mortalis voluit Deus, aequum ut reddere posset</l>
<l>Pro culpa pretium moriensque in stipite primam</l>
<l>A vetito lueret venientem stipite noxam.</l>
<l>Plausit io Caelum: et tantae pietatis ovantes</l>
<l>Caelicolae decreta probant et carmine Numen</l>
<l>Concelebrant, quod Tartarei livore cerastae</l>
<l>Prostratum aeterno damno solvisset Adamum.</l>
<l>Verbum tunc hominem fieri, tunc carnis amictum</l>
<l>Vellere divinum similem peccantibus Agnum</l>
<l>Spectandum terris voluit Pater, unde perennem</l>
<l>Faex hominum peteret vili dape perdita vitam.</l>
<l>Tunc etiam culpae pretium purissimus Agni</l>
<l>Decretus cruor est, tunc et dignissima Verbo</l>
<l>Electa est mater, generandae conscia prolis</l>
<l>Sola quidem Virgo, nisi quod divinus adesset</l>
<l>Ardor adorato ventris pro germine sponsus.</l>
</div>
<div type="poesis-caput">
<head>19.</head>
<l> Sed quanta haec genetrix? Superi, vos dicite! Fallor!</l>
<l>Nec vos sydereae novistis dicere mentes,</l>
<l>Nec penetrare animo tantae miracula matris!</l>
<l>Divitias Caeli, Charites, peccare potentis</l>
<l>Ornamenta animi, vestras haec una, beati</l>
<l>Aligeri, superat flammas: quod gratia cunctis</l>
<l>Luminis ardorisque dedit, minus esse videtur</l>
<l>Huius ut augusto possit par esse decori.</l>
<l>Condicio hanc vestrae superet licet inclita mentis,</l>
<l>Caelestis quibus est terraeque ignota venustas,</l>
<l>Attamen illa suos veluti regina ministros</l>
<l>Maiestate praeit, potior sic luce coruscat:</l>
<l>Talis divinae delecta puerpera proli</l>
<l>Regia progenies, Iesseus origine sanguis.</l>
<l>Hanc Deus atque unâ istius de ventre puellae</l>
<l>Venturum germen caelestibus ante colendum</l>
<l>Exhibet Aligeris. Quibus et pro principe dictum</l>
<l>Unigenam, Matrem, Dominam praescripsit iisdem</l>
<l>Reginamque coli, Mariam quam nomine dixit.</l>
</div>
<div type="poesis-caput">
<head>20.</head>
<l> Virginis augustae Sobolem, immortale quod una</l>
<l>Numen erat, Regem accipiunt: par omnibus haesit</l>
<l>Sensus, adorandum venturum in membra Tonantem.</l>
<l>Sic statuêre quidem; sed postquam sedibus altis</l>
<l>Praecipites cecidere animi, cum scire superbis</l>
<l>Damnatisque datum geniis, super astra levando</l>
<l>Terrigenum caeno vacuique sedilia caeli</l>
<l>Aethere proscriptis pro mentibus insessuro</l>
<l>(Qua ferus imbellem serpens prostravit Adamum,</l>
<l>Haec illa invidia est) Verbi divina quod esset</l>
<l>Maiestas eadem terras pressura, leonum</l>
<l>More furunt saevasque tigres superare calentem</l>
<l>In rabiem versi, cultum damnare priorem</l>
<l>Intrepidi Messiae odio velut ante parentis</l>
<l>Reginae, plenis livoris mentibus ardent. </l>
<l>Namque ministrorum officiis ubi subdere summae</l>
<l>Se Matri debere vident, non omnibus idem</l>
<l>Cultus erat pietasque huius regale vereri</l>
<l>Culmen et impositum sibi pars non maior honoris</l>
<l>Detrectabat onus; quorum prior ille superbus</l>
<l>Lucifer obniti Marianis fascibus audet.</l>
</div>
<div type="poesis-caput">
<head>21.</head>
<l> Parcite, Pierides sacrae, si dicere primo</l>
<l>Aligerûm hanc noxam mihi non invidit Apollo:</l>
<l>Saepe vibrat tacitum laurus Parnassia lumen,</l>
<l>Fatorum quod nube latet Phoebusque minori</l>
<l>Saepe sonare lyra rerum praeconia mandat,</l>
<l>Aurata voluit quae non testudine tangi.</l>
</div>
<div type="poesis-caput">
<head>22.</head>
<l> Antitheus proprii delusus imagine vultûs</l>
<l>Et mentis specie elatus summoque nitentis</l>
<l>Ornatu tumidus gazae humanaeque revolvens</l>
<l>Naturae cineres cui se submittere cultae</l>
<l>Debuit obsequio Matris, fuit ausus honoris</l>
<l>Virginei quassare iugum. Indignaque videri</l>
<l>Id ratione peti insanus proclamat et ipsum</l>
<l>Infamat Numen, sibi quod mandaret inepto</l>
<l>Cultu terrenam Sobolis praeferre parentem.</l>
<l>Mox sese ad socios vertit quibus aequa superbis</l>
<l>Mens inerat, tumidaque illas sic voce rebellis</l>
<l>Alloquitur sectae princeps: “Huic ergo creari</l>
<l>Nos decuit probro? Superis regionibus ortos</l>
<l>Nos voluit Numen, tantùm ut demissius altas</l>
<l>Deprimeret mentes? Num servitura, venustae</l>
<l>O animae, nostra haec illi sublimia matri</l>
<l>Sunt decora? Humanae faeci famulabitur iste</l>
<l>Spirituum splendor, terraque lutoque coactae</l>
<l>Mortali massae, tenebris tam nobile lumen,</l>
<l>Immeritum aeterni cultus praestabit honorem?</l>
<l>Feminea ipsi homini quoque formidata feremus</l>
<l>Imperia? Et mulier, luteo subiecta marito,</l>
<l>Praeferri aethereis etiam virtutibus audet? </l>
<l>Quod soboli assumpsurae hominem se prona voluntas</l>
<l>Subiciat, non est homini accessura, sed uni</l>
<l>Adveniet latria Deo. Quod vero feratur</l>
<l>Praeceptum, tenui quo flatu animata, clientum</l>
<l>Aligerûm obsequio, sceptris aequata colatur</l>
<l>Feminei levitas sexus, tolerabile fiet</l>
<l>Naturae opprobrium nostrae? Quod femina fasces</l>
<l>Ambiat immeritos celso nobisque verendo</l>
<l>Quod sedeat regina Throno nostrumque superba</l>
<l>Arbitrium cervice premat? Temeraria sceptri</l>
<l>Ambitio Aligerûm non est habitura clientem:</l>
<l>Nam nec ego nec vos, socii, foedabitis isto</l>
<l>Servitio caeli decus immortale quod estis.</l>
<l>Legis ubi latae ratio, si luminis hausta</l>
<l>Copia divini vetat ignorare minora</l>
<l>Arbitrio maiore regi? Nunc unde profecta est</l>
<l>Haec iusti series, qua lege Tonantis aberrans</l>
<l>A vero placitum nos, praestantissima caeli</l>
<l>Lumina, terrenae subigit servire puellae?</l>
<l>Est genetrix augusta, parens est Numinis – esto.</l>
<l>Non tamen illa dea est: natura excellimus omne</l>
<l>Quod non est Deus, indociles servire minori</l>
<l>Imperio. Rerum pulcher confunditur ordo,</l>
<l>Si modicus praesit stellis maioribus ignis.</l>
<l>Astrorum vigiles superat quod lumine flammas</l>
<l>Delius, imperii certat pro sole potestas.”</l>
<l>Dicenti applausit pars magna fidemque spopondit</l>
<l>Antitheo: nutant plures, quibus impia necdum</l>
<l>Suaserat ad plenum Numen non ferre voluptas.</l>
</div>
<div type="poesis-caput">
<head>23.</head>
<l> At princeps Michaël iussa<note place="foot" n="3">490 iussa : iusta
</note> observare Tonantis</l>
<l>Impiger et placitis quae suasit apostata Daemon</l>
<l>Adversus, comites tali sermone tenebat:</l>
<l>“Nescitis quanto, socii, vos lumine plenos,</l>
<l>Quanto immortales animos splendore beavit,</l>
<l>Naturae quot dona dedit, superantibus ipsam</l>
<l>Muneribus naturam auxit suprema Creantis</l>
<l>Maiestas? Fuimus purum nihil: ille potenti</l>
<l>Productos virtute, ista regione micantis</l>
<l>Empyrei fixit naturaeque ordine primos</l>
<l>Constituit. Sed adhuc alius quoque suppetit ordo</l>
<l>Et maior naturae opibus, quo tendere votis</l>
<l>Nos decet atque animo non detrectante Tonantis</l>
<l>Imperia, alterius lucis meliora mereri</l>
<l>Auspicia immotumque oculis comprendere lumen.</l>
<l>Haec nondum stabilis lux est, quâ nostra tuetur</l>
<l>Tot donis instructa acies. Nec labilis iste</l>
<l>Nos fallat splendor: qua vult nos luce beari</l>
<l>Numen, ea aeterna est, quam si contemnere vecors</l>
<l>Est animus, poena est spreti specus ima Tonantis</l>
<l>Multa revisuri terras post saecula Verbi.</l>
<l>Est felix oritura Parens, quam noster et orbis</l>
<l>Rector adorandam cunctis iubet esse fideli</l>
<l>Cultu Reginam, quam tot caelestibus Author</l>
<l>Divinus cumulatam opibus vult totius esse</l>
<l>Naturae Dominam Charitumque ingentibus auctam</l>
<l>Divitiis, rutilum componet gratia solem.</l>
<l>Ecquis erit, curvo venerari hanc poplite matrem</l>
<l>Qui renuat? Prout iussa petunt divina, colendae</l>
<l>Aequa favet legis ratio: maiora praeesse,</l>
<l>Inferiora regi. Quis matre excelsior ista</l>
<l>Aliger esse volet? Quo quisque propinquior almo</l>
<l>Authori est animus, tanto maiore potitur</l>
<l>Iure potestatis: propior quisquamne Tonanti</l>
<l>Matre Tonantis erit, quorum communis utrique</l>
<l>Est sanguis? Merito caeli terraeque coronam</l>
<l>Huic aeterna dedit ventura in viscera Proles.</l>
<l>Ambitiosa nec est Virgo, quae Numine sceptrum</l>
<l>Decernente tenet: vitio non possidet illa</l>
<l>Imperium, regni princeps cui regula, Numen.</l>
<l>Primus ego statuo genua incurvare parenti.</l>
<l>Inferior nobis terrâ vitale sepultum</l>
<l>Lumen habet nostrique animi natalibus impar? </l>
<l>Dicite, caelestes animae, vos aurea caeli</l>
<l>Progenies, vos et rutilum superantia solem</l>
<l>Lumina, quid facimus? Purum nihil: inde profectus</l>
<l>Est nostrae virtutis apex: quod Prima Voluntas</l>
<l>Iusserit, id sumus. Aetherei quoque culminis ignes</l>
<l>Novistis fas esse Deo carbonibus atris</l>
<l>Mutare et terram rutilis aequare pyropis.</l>
<l>Numinis est mater, satis est: gradus iste caducum</l>
<l>Naturae superat culmen; quin ipsa levabit</l>
<l>Naturam super Authoris quos gratia nostri,</l>
<l>Excedet volucres eadem regina sodales.</l>
<l>Munere divino quo mens est maior, honoris</l>
<l>Censu etiam maiore praeit: non dedecet ergo</l>
<l>Nos humiles tantae frontem lunare potenti.” </l>
</div>
<div type="poesis-caput">
<head>24.</head>
<l> Dixerat haec, Reginae aliis venerantibus almum</l>
<l>Aligeris Mariae nomen, divina secutis</l>
<l>Iussa, pius mentis quos non discreverat ardor.</l>
<l>At reliqui, fuerat quorum pars tertia (magnus</l>
<l>Ille tamen nullique hominum censendus, aberrans</l>
<l>Virgineo a cultu numerus) fallacibus acti</l>
<l>Consiliis, audax Mariam calcare, superbus</l>
<l>Quae tulit Antitheus, placitis melioribus obstant</l>
<l>Constantesque sui in Mariae diadema rebellant.</l>
<l>Tunc alii queis fixa stetit reverentia matris</l>
<l>Reginae, adversi vexilla superba Draconis</l>
<l>Deserere et reliquos quorum inconcussa tenebat</l>
<l>Castra fides pietasque sequi, felicibus omnes</l>
<l>Quos iunxit Michaël signis Mariaeque paratis</l>
<l>Iussit adorandum labaris intexere nomen, </l>
<l>Spirituum laeto Mariam inclamante sonore.</l>
</div>
<div type="poesis-caput">
<head>25.</head>
<l> Lucifer adverso mox laetus honore minaces</l>
<l>Contorquet vultus, nec sacrum audire protervus</l>
<l>Sustinuit nomen rabiemque in crimine monstrat</l>
<l>Effaturque amens: “Non est cui Lucifer altam</l>
<l>Curvet cervicem! Non inferiora Tonanti</l>
<l>Sceptra gero soliumque mihi est, ubi cardine lento</l>
<l>Flectit Hyperboreus plaustrum glaciale Bootes.”</l>
</div>
<div type="poesis-caput">
<head>26.</head>
<l> Vix ea fatus erat, cum mox Divina tumentem</l>
<l>Antitheum sociasque petit sententia turbas:</l>
<l>“Stringite Luciferum invisoque rebelle profundo</l>
<l>Aere ligate caput flammasque ardentis abyssi</l>
<l>Sustineat duris oneratus colla catenis.</l>
<l>Et comites par poena premat: trudantur Olympo</l>
<l>Infidae mentes, quarum partem hauriat ater</l>
<l>Tartarus, extorrisque polo pars altera terrae</l>
<l>Ima petat: quae nubiferas diffusa per auras</l>
<l>Agmina Tartareae tolerent incendia poenae,</l>
<l>Aetherea donec veniens a sede supremus</l>
<l>Flammivomo cunctos Iudex includat Averno.</l>
<l>Tu, Michaël dilecte, autem poenalia iussa </l>
<l>Exequere, aeternaque polo proscribe ruinâ.</l>
<l>Utque sciant melius quid sint, possintque rebelles,</l>
<l>Posce: ‘Quis ut Deus est?’” Princeps moto Aliger ense</l>
<l>(Igneus ensis erat flammaeque tricuspidis auro</l>
<l>Terribilis, chalybem penetrans et saevior ipso</l>
<l>Fulmine romphaea) insanos in Numinis hostes</l>
<l>Irruit et tremidos vibratae cuspide flammae</l>
<l>Exterret genios. Obniti inimica sed illi </l>
<l>Orta phalanx certare audet caeloque repelli</l>
<l>Non patitur. Torvo Michaël tunc ore requirit:</l>
<l>“Quis vestrûm ut Deus est? Quae vestra potentia, mentes</l>
<l>Adversae? Caelo ite, Deus sic imperat, ite!”</l>
<l>Hic pavidi, trepidi, nil respondere valentes</l>
<l>Nilque referre ausi, pergunt pugnare silendo.</l>
<l>Demum victi omnes, caelo cessere ruentes</l>
<l>Immani numero genii, deponere saevum</l>
<l>Indociles rancorem animi, quo Virginis almae</l>
<l>Regalem sprevere thronum; summam unde, Mariae</l>
<l>Perpetuo ardentes odio, vim nominis horrent.</l>
<l>Hanc eadem caeli solio exaltanda ruinam</l>
<l>Novit Virgo, Deum cum dispersisse superbos<note place="foot" n="4">603
superbos : superbas </note>
</l>
<l>Sedibus e summis et deposuisse potentes</l>
<l>Asseruit, supremo humiles †dignatus† honore.</l>
</div>
<div type="poesis-caput">
<head>27.</head>
<l> Aethere labenti quid par occurrere posset</l>
<l>Antitheo? Forsan veluti de monte soluta</l>
<l>Torrentis ruit unda, redit vel nubibus imber?</l>
<l>Sed nihil ad lapsum Ditis. Fortasse molarem</l>
<l>Ceu iactam cecidisse polo vis fingere petram?</l>
<l>Idque parum est: caeli empyreo de culmine missus,</l>
<l>Annorum non pauca sinet decurrere lustra,</l>
<l>Donec humum feriat lapis: excidit ille supremis</l>
<l>Sedibus ignivomoque fuit conclusus Averno</l>
<l>Uno oculi nictu, vel si quae lumine moto </l>
<l>Temporis esse potest brevior mensura, ruinae</l>
<l>Illius mensura fuit. Committere lapsum</l>
<l>Luciferi, Scythico contortae ardore sagittae,</l>
<l>Fulminibusque placet? Barrum compone volucri</l>
<l>Nacta Iovis quae ferre faces, disces quid et aequi</l>
<l>Inter utrumque fiet: cui forte volubile pulsum</l>
<l>Non erit aere cavo plusquam testudo metallum.</l>
</div>
<div type="poesis-caput">
<head>28.</head>
<l> Hic erat Aligerûm casus talisque futurus</l>
<l>Illorum pariter, quorum e semisse cerebri</l>
<l>Orta fides, fatuo Mariani insignia cultus</l>
<l>Ore premit. Stygiis vult formidabile nomen</l>
<l>Mancipiis toto pariter proscribere mundo</l>
<l>Lucifer infelix: proprio satellite, quovis</l>
<l>Haeretico veteres Daemon novat impius iras.</l>
<l>Sed frustra, vesane, furis: Matri integra stabit</l>
<l>Supremae pietas, stabit laus altaque stabit</l>
<l>Religio, solium, thronus immotusque manebit</l>
<l>Vivetque in populis Mariani nominis ardor.</l>
</div>
<div type="poesis-caput">
<head>29.</head>
<l> Hinc ego Virgineas, metro licet impare palmas</l>
<l>Invito quoque Dite canam: nihil horret Averni</l>
<l>Imbelles cuneos, resonat quae Musa Mariam.</l>
<l>Hanc Deus aeternâ complexus amoris abysso</l>
<l>Unigenae prolis fieri voluisse parentem</l>
<l>Et vatum ostendit monitis rerumque figuris,</l>
<l>Venturam obscuris lucem prodentibus umbris.</l>
<l>Hunc concepturae partum signasse puellae, </l>
<l>Fertur Amosidis praesago carmine codex:</l>
<l>Hac ubi venturus Princeps de Virgine nomen</l>
<l>Emmanuelis habet, terrena in membra supremum</l>
<l>Descensurum ista designans voce Tonantem. </l>
<l>Invictus madidâ Gedeon hanc pelle figurat,</l>
<l>Quae sola aethereae compluta humore pruinae</l>
<l>Emisit liquidum laeso nil vellere rorem.</l>
<l>Talis erat Virgo, quae flaminis una beati</l>
<l>Rore potens, ideo grandem quoque postea facta</l>
<l>In pluviam, tacito Iessea in gramina lapsu,</l>
<l>Laetitiae fontem salvo candore profudit.</l>
</div>
<div type="poesis-caput">
<head>30.</head>
<l> Hanc Carmeleae surgentis ab aequore nubis</l>
<l>Monstrabat species, quae surrectura malignis</l>
<l>Labis Adameae, sed nescia labis, ab undis</l>
<l>Fecundos caeli Charitum praesagiit imbres.</l>
<l>Haec fuit illa, caput Stygii obtritura draconis</l>
<l>Femina, qui plantae ferus insidiator in ista,</l>
<l>Quae timeat, propria semper cervice probabit,</l>
<l>Principe formidanda pedum vestigia Nympha.</l>
<l>Hanc Solymaea Domus portâ signabat Eoa:</l>
<l>Porta tamen clausis semper non pervia valvis</l>
<l>Admissura Deum. Nullis mortalibus umquam</l>
<l>Delubri patuit limen: sacra ostia soli</l>
<l>Templum ingressuro fuerant servata Tonanti.</l>
<l>Virgineo Matris praeluserat ista pudori</l>
<l>Ianua, nullius quae permissura virilis</l>
<l>Affectûs aditum, aethereis accessibus imos</l>
<l>Pectoris innocui postes, intacta nitoris</l>
<l>Limina Materni, venturae ex aethere proli</l>
<l>Divinae aptavit: quo sic indemnia templi</l>
<l>Virginei aeternum caperent sacraria Mystam.</l>
</div>
<div type="poesis-caput">
<head>31.</head>
<l> Nec solum fatis repleta volumina Vatum</l>
<l>Isacidum signata manu cecinere puellae</l>
<l>Verbiparae illustres titulos: afflaverat ipsas</l>
<l>Iudaeae ignotas tantae reverentia mentes</l>
<l>Virginis, ut docta interius, sed nescia cuius</l>
<l>Flaminis instinctu, damnatae ponere gentis</l>
<l>Duceret asperitas pariturae templa puellae.</l>
<l>Aethere proscriptis augustae gloria Matris</l>
<l>Spiritibus bene nota fuit. Sed ut invidus illam</l>
<l>Templis eveheret daemon sineretque ruentes</l>
<l>Ad Stygii obsequium populos, sibi nomina structis</l>
<l>Delubris inimica coli, non convenit hosti</l>
<l>Haec pietas: tumido gravis est ea gloria Diti.</l>
<l>Ni forsan verum esse rear, vi Numinis actos</l>
<l>Daemonas ut pravam sibi qui fallacibus aris</l>
<l>Quaesivere fidem, vel religione monentis</l>
<l>Impulerint Phoebi, vel culta, ut Apollinis arbor,</l>
<l>Afflatusque Orci daret haec responsa Sacerdos:</l>
<l>Ignarusque olim pariturae templa puellae</l>
<l>Mandaret Stygius Tripodum pietate minister.</l>
<l>Qua ratione vafer Ditis sibi sacra satelles</l>
<l>Qui fieri divina tulit voluitque severâ</l>
<l>Observare rudes populos sua fana latriâ,</l>
<l>Ponere supremae Delubra parentis honori</l>
<l>Debuit invitus: tantae qui regia Matris</l>
<l>Invidit sceptra, augustae servire polorum</l>
<l>Reginae obnixus, nolenti contigit ipsi</l>
<l>Propria Virgineis vulgare opprobria templis</l>
<l>Invisoque suas cultu spectare ruinas.</l>
<l>Aut dicam ignaras gentes potuisse piorum</l>
<l>Spirituum afflatu venturae templa parenti</l>
<l>Condere, sollicitis illis, antiqua futurae</l>
<l>Virgineae ut Matris laudi praeluderet aetas?</l>
</div>
<div type="poesis-caput">
<head>32.</head>
<l> Vellere Phryxeo dives Pagasaeus Iason</l>
<l>Nobile Thessalicas spolium dum ferret in oras,</l>
<l>Semideos, fama est, reduces a Phaside nautas,</l>
<l>Vocibus humanis monito potiore subactos,</l>
<l>Molitos aedem egregiam terrisque daturae</l>
<l>Ventre Deum ignarae thalami sacrasse parenti.</l>
<l>Aesoniusque heros praeclara in Cecropis arce</l>
<l>Delubrum Superis idem positurus Iason,</l>
<l>Delphica Phoebeae lauri explorata secutus</l>
<l>Imperia, extructi titulum splendescere templi</l>
<l>Nominibus Mariae voluit, quam Delphica – mirum! – </l>
<l>Sic dictam edocuit Phoebi cortina puellam.</l>
<l>Cyaneos scopulos, Phineia dona, columbas,</l>
<l>Phryxeae spolium pecudis monumentaque pellis</l>
<l>Quaesitae appendit; flammas ex ore vomentes</l>
<l>Aeripedes, fera terga, boves vigilemque draconem,</l>
<l>Medeae virgam, saevi incantata veneni</l>
<l>Pocula, vipereos dentes sulcataque tauris</l>
<l>Iugera deposuit liquido formata metallo,</l>
<l>Virginis ignotae templo. Cui iure dicandum</l>
<l>Vellus erat, rutilum proprio quae velleris auro</l>
<l>Caelestem impolluta parens circumdedit Agnum.</l>
<l>Aequoris huic primâ superata pericula quercu</l>
<l>Cedere debuerant stellae, cui postea fido</l>
<l>Plurima votorum puppis rea procidit astro. </l>
</div>
<div type="poesis-caput">
<head>33.</head>
<l> Isacidum qui culta patrum mysteria Nilo</l>
<l>Adiecêre popae veterumque volumina vatum</l>
<l>Fatidico fuerant quae non ignota Canopo,</l>
<l>Ignaris pariter sua credere gentibus ausi</l>
<l>Arcana, Hebraeis primum signata tabellis,</l>
<l>Postea in externas miserunt dogmata chartas.</l>
<l>Hinc Samio sua ducta seni sapientia; debet</l>
<l>Ingenii summas Phario facundus Anubi</l>
<l>Divitias Plato. Ne culto minus Attica sciret</l>
<l>Terra cane, hausta Pharo fecit doctrina, nec illam</l>
<l>Rectius occulti penetraret ut abdita veri,</l>
<l>Isiacae puduit pecus explorare iuvencae.</l>
<l>Hoc a fonte Deum pariturae gloria Nymphae</l>
<l>Innotuit fluxitque fides. Druidasque puellae</l>
<l>Religio, senis praecinctos tempora vittis</l>
<l>Invenit Mystas stabatque authoribus istis</l>
<l>Absque viro Sobolis felici altare Parenti</l>
<l>Invexitque fidem populis, quos ista colendae</l>
<l>Mira puerperii novitas addixerat arae.</l>
<l>His labor arcanos veri penetrare recessus</l>
<l>Non deses peregrina Phari de litore ducta</l>
<l>Dogmata proposuit Celtis cupidosque futuri</l>
<l>Edocet et quam sera foret visura parentem</l>
<l>Posteritas, positis aperit feliciter aris.</l>
</div>
<div type="poesis-caput">
<head>34.</head>
<l> Dena puellarum totidem famosa Sibyllis</l>
<l>Nomina virginibus vidit longaeva vetustas;</l>
<l>Quëis afflata Deo ructabant pectora, quondam</l>
<l>Venturam radiisque animo caelestibus haustam</l>
<l>Mirandam rerum seriem, quae foedere caelum</l>
<l>Perpetuo terrae iungi dabit atque stupendos</l>
<l>Numinis in carnis nexu testabitur ignes.</l>
<l>Hae superum nactae lumen ventura sonoro </l>
<l>Fata dedere metro Musasque vocare poëtae </l>
<l>Debuerant. Sed Castalidum, quo gaudet Apollo, </l>
<l>Id vetuit numerus, Cyrrhae si nomina vertex</l>
<l>Sola capit, triplicem quae ter numerantur ad unguem.</l>
<l>Sed melior doctas habuit fortuna Sibyllas:</l>
<l>Numine si plenas sanctis afflatibus impar</l>
<l>Reiecit Pindus, totum sparsere per orbem</l>
<l>Afflatûs arcana sui, cum Musa bicornis</l>
<l>Ascensu contenta iugi et Parnassia laurus</l>
<l>Vix ultra Ausonias sese protenderet Alpes.</l>
<l>Illa Sibyllarum late dispersa volabant</l>
<l>Metra secuturis pondus praebentia fatis.</l>
<l>Has Erythraea Tethis, Phrygiae illas Gargarus Idae,</l>
<l>Attonitae Samiis illas Nereides actis</l>
<l>Audivere, illas profugae neque caerula ponti</l>
<l>Nesciit unda Helles, Latiae illas Tyburis arces.</l>
<l>Unam etiam ex adyto Cumae novere canentem,</l>
<l>Qualiter in toto surget gens aurea mundo:</l>
<l>Ut nova progenies caelo mittatur ab alto,</l>
<l>Iam redit et Virgo. Sed quae fuit ista relicto</l>
<l>Orbe redux Virgo? Non est Astraea, sed ipsâ</l>
<l>Sanctior Astraeâ, vatem reditura Sibyllam</l>
<l>Divinare facit Virgo, quae simplice quondam</l>
<l>Rerum principio caelestia lumina, stellas</l>
<l>Surgentesque Chao, iuncto sibi Numine, terras</l>
<l>Condidit et certo libratos pondere montes,</l>
<l>Vallibus effosis posuit, lateque fluentem</l>
<l>Emittens lympham, cunctis sua flumina terris</l>
<l>Distribuit, ludensque Deum comitata, procellis</l>
<l>Numquam cessurâ circumdedit aequor arenâ.</l>
<l>Cum data lex pelago fixaque coërcitus audax</l>
<l>Demissae Nereus premeretur margine ripae.</l>
<l>Omnibus his aderat, sed non sine Numine, totam</l>
<l>Componens terrae molem, quam Numine plena</l>
<l>Ipsa recomposuit rediens, animosa supremas</l>
<l>Poenali sobolis ligno fulcire ruinas.</l>
<l>Hanc reddendam orbi divino flamine doctus</l>
<l>Asseruit pudor, et pollutae nescia carnis</l>
<l>Virginitas, maculae expertem dare carmine Matrem</l>
<l>Promeruit<note place="foot" n="*">802 promeruit : pomeruit</note>
tantumque orbi promittere lumen.</l>
</div>
<div type="poesis-caput">
<head>35.</head>
<l> Quanta futura Parens fuit haec, constanter ab ipsis</l>
<l>Rerum principiis quam tot cecinêre videntes</l>
<l>A longe vatum cytharae verique tenaces</l>
<l>Virgineae sonuêre lyrae, suffragia tanto</l>
<l>Prodigio factura fidem? Quod funere lucis</l>
<l>Internae caecus licet inficiatur Apella,</l>
<l>Sol tamen augusto non desinit ore micantes</l>
<l>Eructare faces, quantumvis luminis expers</l>
<l>Perneget has aliquis, rexit quem filia, flammas.</l>
<l>Tot vatum effatis Mariam celebrantibus obstet</l>
<l>Qui velit adversa claras extinguere Phoebi</l>
<l>Credulitate faces: prius axe nigrescere solem</l>
<l>Asserat, augustae rutilos quae Virginis ignes</l>
<l>Fecundaeque Deo solii decus improba Nymphae</l>
<l>Lingua negat vanosque huius mentitur honores.</l>
</div>
<div type="poesis-caput">
<head>36.</head>
<l> Tot vero Charitum donis, tot plena bonorum</l>
<l>Affluxu Virgo et tantis vincentibus ipsa</l>
<l>Sidera divitiis locuples, Iosippe, paratur</l>
<l>Sponsa tibi. Felix nimium, cui gratia tanta,</l>
<l>Tantus honor decorumque ingens cum Virgine sponsa</l>
<l>Accedit cumulus; cui viva Tonantis imago</l>
<l>Fundit, uti Libanus multo cum profluit imbre,</l>
<l>Caelestis gazae plenos pro dote canales.</l>
<l>Securumque dabit pretii, Iosippe, iugalis</l>
<l>Certa fides tabulaeque quibus subscribit Olympus</l>
<l>Non dubium reddunt: Paphia signante volucre</l>
<l>Cum Sponsae tibi pactus hymen, ac stipite flores</l>
<l>Emittente, tuae constarent foedera taedae.</l>
<l>Praeclari vero promisso postea quamvis</l>
<l>Connubii dono pravam accessisse putares,</l>
<l>Maeste marite, fidem, tibi quod suadebat apertus</l>
<l>Dotalis membranae error, cum crimine sponsae</l>
<l>Rasa videbatur taedae pro munere pacta</l>
<l>Virginitas; fuit apparens utcumque, nec anceps</l>
<l>Prodigii ignaro vitium, tamen ista modeste</l>
<l>Libranti, sua pacta novo communiit aether</l>
<l>Signo, cum retulit: noli, Iosippe, timere.</l>
<l>Haec dotis secura fides, hoc tuta sigillo,</l>
<l>Quae fallax visa est, scripti membrana pudoris.</l>
<l>Integer est Mariae sanguis, divina nitori </l>
<l>Promisso accedit Soboles. Periisse putabas</l>
<l>Candorem nuptae, cum te maioribus astra</l>
<l>Augerent titulis; siquidem tibi criminis expers</l>
<l>Virgineus mansit fecundus germine venter.</l>
</div>
<div type="poesis-caput">
<head>37.</head>
<l> Felix connubium, caelestes dicere taedas</l>
<l>Fas mihi, concurrunt cum Sponsa ubi divite tantae</l>
<l>Sponsi locupletis opes. Sed credite, Croesi,</l>
<l>Cedite quos auri commendat copia, reges,</l>
<l>Hic ego non vestros memoro, nec praedico censos.</l>
<l>Quo turgetis enim, invisâ tellure reperti,</l>
<l>Pauperies mendica latet sub luce metalli.</l>
<l>Quas etiam ingratis tribuit caelum hostibus, illae</l>
<l>Divitiae non sunt, adversi saepe Tonantis</l>
<l>Signa. Sed aeternum menti quod Numen amicae</l>
<l>Donat amans, hic est, ditat qui pectora splendor.</l>
</div>
<div type="poesis-caput">
<head>38.</head>
<l> Mortalem nec terra tulit, neque sidera mentes</l>
<l>Corporis immunes, ubi se Deus impete tanto</l>
<l>Effudisset, uti Iesseae Virginis uno</l>
<l>Pectore Iosippi Sponsae. Maria undique sparsos</l>
<l>Terrigenum Superumque simul collegit amores,</l>
<l>Excessitque omnes nocturnâ ut Delius aethrâ,</l>
<l>Aut veluti modico maior Thetis integra rivo.</l>
<l>Providus et sponsum quamvis ingentibus aether</l>
<l>Iosippum ornasset donis, potiora fuere</l>
<l>Quae data sunt Sponsae: licet hunc quoque foederis ergo</l>
<l>Virginei, Charitum forsan tanto igne rigari</l>
<l>Censuerit Numen, quantum nec farier ausim.</l>
<l>Ostenditque viri meritum Deus, impote prorsus</l>
<l>Humoris cum fuste, procis procul omnibus, illum</l>
<l>Connubio tanto asseruit, cum stipite sicco</l>
<l>Silvestris coryli, velut a radice virentis,</l>
<l>Prodigio natos voluit pubescere flores,</l>
<l>Illo Iosippum, fieri nec tale putantem,</l>
<l>Virgineum signans baculo frondente maritum.</l>
</div>
<div type="poesis-caput">
<head>39.</head>
<l> Quantus es, ô Iosippe, novo cui germine virgae</l>
<l>Excisae radice virent manibusque receptae</l>
<l>In flores abeunt frondes? Natura novati</l>
<l>Corticis obstupuit ramum, quamque exuit olim</l>
<l>Sortiri reducem, non ex tellure iuventam.</l>
<l>Si te huius necdum taedae consorte puellae</l>
<l>Tanta tuis inerat palmis Iosippe potestas,</l>
<l>Qualis erit cum sidereae connubia Sponsae</l>
<l>Nactus, Virgineam tanges pro foedere dextram?</l>
<l>Qualis erit, cum post decies renovata Dianae</l>
<l>Cornua, Divinae manibus palmisque ferendae</l>
<l>Attactu Sobolis, crescentis faenore flammae</l>
<l>Ibit in augmentum virtus propriique notatus</l>
<l>Numinis augusto Iosippe vocabere signo,</l>
<l>Filius accrescens? Grandi tunc mole maritae</l>
<l>Virgineae palmae suppar, apprendere dextra</l>
<l>Sublimem poteris fructum dabiturque stupendi</l>
<l>Germinis istius talis tibi copia, qualem</l>
<l>Nec faceret cunctis Engaddi vinea botris.</l>
<l>Tu siquidem dulci Matris Sobolisque beatus</l>
<l>Intuitu, grandi vultus utriusque micabis</l>
<l>Lampade stellatisque nihil fulgoribus impar</l>
<l>Ad tua bisgeminos convertes lumina soles.</l>
<l>Adveniet, Iosippe, tuus, tot saecula terris</l>
<l>Suspiratus Hymen: ima nunc tellure sepulti</l>
<l>Respiciunt Patrum cineres, quos candida vestri</l>
<l>Connubii taeda, emissis in dissita flammis</l>
<l>Antra, propinquantem non vult nescire salutem</l>
<l>Iamque movent resides signum ad vitale lacertos.</l>
</div>
<div type="poesis-caput">
<head>40.</head>
<l> Vos nuruum Solymaeus honor, vos gratia, Nymphae</l>
<l>Iessiades, gratusque lepor, secernere natos</l>
<l>Incipe connubiis flores festisque ligare</l>
<l>Lilia lemniscis, quae vel campestribus undis</l>
<l>Alluit innumeris Ierico fecunda rosetis,</l>
<l>Vel quae praepingui tellure Saronia Tempe</l>
<l>Educat, aut regum Solymaeis parturit hortis</l>
<l>Lacte fluens tellus: vobis haec proderit olim</l>
<l>Sedulitas, augustae aderunt ubi foedera Nuptae.</l>
<l>Vester enim primum cum connubialibus aër </l>
<l>Lucebit flammis venietque datura Tonantem</l>
<l>Sponsa recens, blando cui absque cupidinis igne</l>
<l>Terrenis impar succedet amoribus ardor.</l>
<l>Floribus in pluviam sparsis mulcebitis aestum</l>
<l>Augustae lapsurae animi languore maritae.</l>
<l>Foederis interea tanti solacia castae</l>
<l>Suspirate, nurus. Et tu, formose Sionis</l>
<l>Nympharum candor, sinceras pectoris, igni</l>
<l>Virgineo servare faces non degener, aptum</l>
<l>Speratis Mariae taedis dispone nitorem. </l>
<l>Si modo vestra autem labis captiva tenetur</l>
<l>Libertas, maestum prohibet quae solvere guttur</l>
<l>Cantibus appensasque salix si livida chordas</l>
<l>Detinet, at laeti venient cum carmine vates</l>
<l>Plaudentesque canent, nivei modo vincula colli</l>
<l>Solve, Sionei generis lectissime sanguis:</l>
<l>Advenit nam gratus Hymen, qui vestra iugali</l>
<l>Vincula dissolvat nexu. Colla amplius impos</l>
<l>Stringere maesta chalybs ferrique monile putrescet,</l>
<l>Palladio lignum veluti marcescit olivo.</l>
<l>Sunt rata quae statuit Numen. Si longa futuros</l>
<l>Saeclorum spatia invideant proferre Hymenaeos,</l>
<l>Si mora venturae fortasse videbitur ingens</l>
<l>Matris, et implacidam noctem si fecerit huius</l>
<l>Tardior Aurorae radius, ne ponite certi</l>
<l>Spem tamen adventus: aderit formosa piorum</l>
<l>Votorum, et fidei solvens Aurora labores.</l>
</div>
</div>
<div type="poesis-liber" met="hexameter" n="2">
<head>IESSEIDOS LIBER II.</head>
<div type="poesis-caput">
<head>1.</head>
<l> Ut statuisse Deo placuit lethale gementi</l>
<l>Deliquium humanae soboli demittere caelo</l>
<l>Authorem veniae, quo per maiora futuris</l>
<l>Incrementa spei sese disponeret orbis</l>
<l>Auxiliis, mox decretam pro labe salutem</l>
<l>Pandit amans Numen; quod nec celaverat ipsum,</l>
<l>Degenerem vetiti nuper caelestis Adamum.</l>
<l>Hic sceleris poenaeque reus sua damna suumque</l>
<l>Interitum et certum flebat revocabile numquam</l>
<l>Supplicium, nulla miserum solante relicta</l>
<l>Spe veniae, mentis quem decretoria summae</l>
<l>Paene videbatur iam reiecisse Voluntas.</l>
<l>Unde reo, pavido, tristi totoque trementi</l>
<l>Corpore conclamatam animo sperare salutem</l>
<l>Desperasse fuit. Quid enim fecisset in illo</l>
<l>Communi exitio, quando irritata fremebat</l>
<l>Flagitio natura suo, cum totus in unum,</l>
<l>Vindictae cupidus consurgeret orbis Adamum?</l>
<l>Cui fuerat laesus, quo spem fulcire valebat</l>
<l>Iratus Deus atque animo nimis impote verti,</l>
<l>Aversus Deus? Iste fuit post crimen Adami</l>
<l>Naturaeque status generisque miserrima nostri</l>
<l>Condicio, aeternis post fata obnoxia poenis.</l>
</div>
<div type="poesis-caput">
<head>2.</head>
<l> Terrigenûm viso lapsu suprema Tonantis</l>
<l>Maiestas, decorat virtus quem propria mitem</l>
<l>Se praestare reis, tantae ne damna ruinae</l>
<l>Perdita lugeret sine fine propago parentis,</l>
<l>Concilium vocat: hic Triados cui tota regendae</l>
<l>Naturae incumbit moles, concordia semper</l>
<l>Arbitria, ad tantae veniunt suffragia causae.</l>
<l>Ante tamen quam quicquam homini caeleste tribunal</l>
<l>Deferret, metuenda suas sic prima querelas</l>
<l>Exposuisse Themis fertur, grandi ore locuta:</l>
<l>"Quae poena humano sceleri, quo tota propago</l>
<l>Terrigenum prostrata iacet, vi legis et aequi</l>
<l>Conveniet, dubium, faciat pendere quod illam</l>
<l>Non habeo: iam dicta reis laesae arboris, est mors.</l>
<l>Et mors illa quidem, non quae terrestre resolvit</l>
<l>Corpus et in cineres vertit; manet altera peior,</l>
<l>Atque aeterna animi ruituri in Tartara tabes.</l>
<l>Peccati quod homo reus est, iam debita carni</l>
<l>Vindicta est tumulus, mentem infelicior Orci</l>
<l>Flamma manet; vetita prior haec peccavit in esca:</l>
<l>Mens est tota nocens. Restat conferre nocenti</l>
<l>Aut poenam, aut veniam; medio non convenit error.</l>
<l>Quis locus hic veniae? Ratio quae poscit iniquo</l>
<l>Donari generi noxam? Num futile pomum</l>
<l>Delicias inter reliquas hortique superba</l>
<l>Illicia, aeterni vetito praeferre Tonantis</l>
<l>Vim facit ad palmam? Sed quem sperare maligna</l>
<l>Infectaque hominum poteris radice, remissi</l>
<l>Flagitii fructum? Si, dum fuit integra, motus</l>
<l>Ignara oppositi fallax immitia radix</l>
<l>Poma tulit; si tot Charitum stipata tuarum</l>
<l>Praesidiis natura ruit, num mortua virtus</l>
<l>Efficiet quod viva negat? Male demitur igni</l>
<l>Infecunda dapes quae non promiserit arbor.</l>
<l>Sit locus immeritae veniae tamen; ecqua reponet</l>
<l>Ius raptum obsequii moles? Iniuria laesi</l>
<l>Numinis excedit meritum, quod pendere possit</l>
<l>Humani levitas operis. Lex pacis in aequa</l>
<l>Lance sita est: pretioque pari nisi suppleat audax</l>
<l>Obsequii mensura scelus, consistere vera</l>
<l>Pax nequit aut hominibus concors cum Numine pectus.</l>
<l>Aligeris forsan potior terrena videtur</l>
<l>Conditio? Nihil excelsos miserata, Tonantis</l>
<l>Praeteriit genios pietas, quos iusta voluntas</l>
<l>Numinis extrusit caelo flammisque ligavit.</l>
<l>Quis tamen humanae tentet componere faeci</l>
<l>Angelicas dotes? Tantae excellentia mentis</l>
<l>Si culpae veniam nescit, qua lege licebit</l>
<l>Audaces commissa homines exolvere noxa?</l>
<l>Aliger erravit; damnatur: mitius unde</l>
<l>Iudicium sperabit homo? Constringat utrumque</l>
<l>Par damnum, si culpa fuit communis utrique.”</l>
</div>
<div type="poesis-caput">
<head>3.</head>
<l> Iustitiae assedit Pietas, Sapientia iuxta,</l>
<l>Iuxta etiam rerum molitrix maxima, Virtus,</l>
<l>Ordine quaeque suo, suffragatura piando</l>
<l>Adami sceleri. Pietas ita prima profari</l>
<l>Incipit: “Et memet reor alta ex mente Tonantis</l>
<l>Progenitam: infinita minus non dedecet orbis</l>
<l>Rectorem Pietas, deceat mox ante locutae</l>
<l>Quam furor Astraeae; nec me minus aequa ferentem</l>
<l>Audiet Omnipotens: Adami totius urna</l>
<l>Orcus erit? Nostris si forte favere velimus</l>
<l>Hostibus, hoc dabimus votum non triste superbis</l>
<l>Daemonibus caelo pulsis. Phlegetonte cremandis</l>
<l>Exulibus quas hic vacuas spectamus; iisdem</l>
<l>Sunt positae Aligeris sedes; cumque inde rebelles</l>
<l>Mersi Erebo cecidere animi, deserta protervis</l>
<l>Spiritibus repetunt alios subsellia cives. </l>
<l>Fine isto productus Adam, livore maligni</l>
<l>Flaminis impulsus prolem et se reddidit istis</l>
<l>Sedibus indignum temeratae crimine plantae.</l>
<l>Si nunc ergo reis veniae caeleste negetur</l>
<l>Subsidium nolitque Deus pietate nocentem</l>
<l>Erigere Adamum, quae nostris hostibus inde</l>
<l>Gaudia! Qui plausus Erebo qualisque futura</l>
<l>Laetitia! Aligerum exclusae quod ab aethere turbae,</l>
<l>Impediant vacuo cives assurgere caelo.</l>
<l>Palma haec hostis erit, numerare faventia dictae</l>
<l>Si rigor Astraeae poterit suffragia causae.</l>
<l>Nec vetat Adami veniam damnata reorum</l>
<l>Spirituum labes; curvari nescia cervix</l>
<l>Angelica aeternos merito inflexibilis aestus</l>
<l>Sustinet; ast hominis facilis natura moveri</l>
<l>Efficit, ut lapsi reparabilis error Adami</l>
<l>Viscera adorati flectat non dura Tonantis.</l>
<l>Aligeros etiam propriae proscripsit Olympo</l>
<l>Nequitiae labes; seducta sed occidit Eva,</l>
<l>Alterius noxa impulsus peccavit Adamus.</l>
<l>Aliger Empyreo detrusus Apostata caelo,</l>
<l>Hic seductor erat; cuius livore ruinam</l>
<l>Passus homo, veniam lapso prae daemone poscit</l>
<l>Sic iuris potioris homo culpaeque minoris.</l>
<l>At nihil excusat noxam qua corruit Ales.</l>
<l>Criminis immani pretio si dicis Adamum</l>
<l>Solvendo non esse parem; nec reddere tantum</l>
<l>Possit homo, quantum potuit se involvere culpa</l>
<l>Faenoris excessu; quare securus amicos</l>
<l>Numquam iungit amor, peccans nisi ponderet aequum</l>
<l>Offensae pretium pravoque aequale furori</l>
<l>Adiciat pondus, totam quod supprimat iram;</l>
<l>Hoc mihi librandum non est, sed limite sisto</l>
<l>Affectus contenta mei: non deerit amori</l>
<l>Ingenium: dilecta soror Sapientia iustum</l>
<l>Inveniet, quo versa meos Astraea<note place="foot" n="5">127 Astraea :
Astaera </note> libenter</l>
<l>Currat in amplexus thecaque rubente repostum</l>
<l>Dulcia confestim convertat in oscula ferrum.”</l>
</div>
<div type="poesis-caput">
<head>4.</head>
<l> Dixerat haec Pietas, cui mox Sapientia sensu</l>
<l>Successit dictura pari talique resolvit</l>
<l>Ora sono: “Mihi quae Pietas libranda reliquit,</l>
<l>Aequari qua sorte ingens iniuria possit</l>
<l>Numinis offensi expediam, licet ardua prorsus</l>
<l>Occurrat ratio factoque explenda videtur</l>
<l>Difficilis. Tamen est talis quam ponere possit</l>
<l>Verus amor, sed solus amor (mirabile dictu)</l>
<l>Numinis aversi, summa cui flagrat in ira</l>
<l>Par amor: aeternae si lucis hypostasis una</l>
<l>Fiat homo, satis est: facto hoc pro labe repertum</l>
<l>Est pretium et pondus, quod non modo criminis aequet</l>
<l>Nequitiam; sed terrigenum scelus omne merentis</l>
<l>Excedat labor.” Hic plausit blandeque loquentis</l>
<l>Extulit ingenium Pietas, et quaesiit ultra</l>
<l>Qua ratione Deus, si maiestate Tonantis</l>
<l>Deposita fieret caro, crimine posset Adamum</l>
<l>Exuere, et grandis pretium conflare talenti,</l>
<l>Corporis induviis? Quod mox Sapientia verbis</l>
<l>Prosequitur tacitumque loquens suspendit Olympum:</l>
<l>“Humano scelere offenso quod nulla Tonanti</l>
<l>Attingens aequi pretium libraeque rigorem</l>
<l>Adferri valeat perimendae gratia noxae,</l>
<l>Conditio terrena facit: servilis inanem</l>
<l>Obsequii fructum, simili vilescere constat,</l>
<l>Quo sordet persona luto; iam perdita pomo</l>
<l>Vilior est meritique minor natura, laborat</l>
<l>Ingenitae rationis opus factura. Quid ergo</l>
<l>Par dabit illa Deo, quae nec sibi sufficit uni?</l>
<l>Terrenos vero Numen si assumeret artus,</l>
<l>Ut sine personae discrimine, qui Deus esset</l>
<l>Is pariter Deus esset homo, tunc Numine dignum </l>
<l>Obsequium praestaret homo: cui addita carnis</l>
<l>Humanae ruditas, aequo pro labe pacisci</l>
<l>Non impos merito, proprii virtute laboris</l>
<l>Posset obaerati nomen delere parentis.”</l>
</div>
<div type="poesis-caput">
<head>5.</head>
<l> Effatis commota istis Astraea reponit:</l>
<l>“Quae loqueris commenta, soror Sapientia, dictu</l>
<l>Ingeniosa quidem, factu ardua. Caelica numquam</l>
<l>Factura est Virtus, una ut persona Tonantis, </l>
<l>Sit persona hominis. Possit tamen ista potestas</l>
<l>Summa Dei; quantum foret hic adversus honori</l>
<l>Divino nexus! Summo componere caenum</l>
<l>Vile Deo, servum Domino? Sinet aequa voluntas</l>
<l>Hoc numquam: proprioque hominem qui crimine lapsus</l>
<l>Interiit, nostrae nullus labor eximet irae.</l>
<l>Hoc tamen ipsa volens tribuo, si forte supremum</l>
<l>Numen homo fieret, nostro data tela furori</l>
<l>Abicerem, nec tanta meo vindicta deinceps</l>
<l>Restaret ferro.” Subito Sapientia reddit </l>
<l>Talia: “Terreno vestiri Numen amictu</l>
<l>An deceat librabit amor; sed posse, docebit</l>
<l>Nos divina soror, cui Omnipotentia nomen.” </l>
</div>
<div type="poesis-caput">
<head>6.</head>
<l> Haec vero sic orsa loqui: “Mihi limite nullo</l>
<l>Definita viget, nullo mea fine potestas</l>
<l>Circumscripta, omnem iubeat quem summa voluntas</l>
<l>Prodit in effectum: tellus, mare, sidera, caelum,</l>
<l>Denique quodcumque est quod non fuit ante, laboris</l>
<l>Sunt documenta mei. Quamvis quod quaerimus istis</l>
<l>Omnibus est maius, tamen hoc excedere vires</l>
<l>Ostendam non posse meas (hic auribus omnes</l>
<l>Arrecti siluere, magis tamen omnibus una</l>
<l>Astraea). Infinita Dei est persona, vel imas</l>
<l>Cuiuscumque rei, immensa virtute valebit</l>
<l>Ferre vices, tolerare graves accensa labores</l>
<l>Si supremae Maiestatis Hypostasis una</l>
<l>Assumat naturam hominis, cui proprius absit</l>
<l>Personae titulus, terrenae munia partis</l>
<l>Quae deerit supplente Deo. Dabit unio talis</l>
<l>Ut Numen sit homo. Fiet simul iste Tonanti</l>
<l>Non impar divinus homo; culpamque relaxet</l>
<l>Ut merito, non vilis erit propriisque salutem</l>
<l>Obsequiis poterit libertatemque pacisci.</l>
<l>Si velit unus amor, satis est, servatur Adamus.”</l>
</div>
<div type="poesis-caput">
<head>7.</head>
<l> Excepit divina Trias mansueta sororum</l>
<l>Arbitria: Astraeam solum poenalis Averni</l>
<l>Sollicitam et plagis torqueri ultricibus orbem</l>
<l>Urgentem aspexit voto discorde teneri.</l>
<l>Tum Pater, aeterni qui fons splendoris, in uno</l>
<l>Producens Sobolem Verbo, quëis simplice cordis</l>
<l>Igne Deus procedit Amor manantibus ex se</l>
<l>Flaminis et Nati personis talia fatur:</l>
<l>“Vidimus humanae mentis, cui nostra figuram</l>
<l>Indulsit natura parem, discrimina nostro</l>
<l>Nolentis servire iugo, dum fronte sequestra </l>
<l>Nostra secutura violavit foedera poena. </l>
<l>Terrigenûm damnis Astraea rotare machaeram</l>
<l>Religiosa optat; veniam suadebat Adamo</l>
<l>Praestandam Pietas, pulchrum Sapientia iustae</l>
<l>Dat veniae facunda modum, factoque Potestas</l>
<l>Disserit esse parem. Noster, quorum una voluntas</l>
<l>Si concurrat amor, nocuum miseratus Adamum,</l>
<l>Surget homo, tolletque suae dispendia culpae</l>
<l>Aeternosque potens mortis vitare dolores,</l>
<l>Nostro iterum fatuê amisso reddetur amori.</l>
<l>Attamen hoc unum superest, ut nostra saluti</l>
<l>Humanae nascatur humi persona gulosi</l>
<l>Labe procul, corpus par assumptura parentis;</l>
<l>Ut patrandorum meritis et mole suorum</l>
<l>Non renuat placari operum, quae discutit omne</l>
<l>Ferro Astraea nefas: qua deponente furorem,</l>
<l>Aeternae ad veniam pertingant crimina culpae.”</l>
</div>
<div type="poesis-caput">
<head>8.</head>
<l> Tunc Soboles divina Patrem venerata profatur:</l>
<l>“En me mitte, Pater: positaque libenter herili</l>
<l>Maiestate, tuum placitum quo destinat, ibo. </l>
<l>En tua progenies, hominis pauperrima nasci</l>
<l>Exopto proles poenisque obnoxius infans</l>
<l>Terrenae fieri Matris, fatalis Adami</l>
<l>Planta volo fiat pariter mea funeris arbor.</l>
<l>Et tua me dulcis Genitor, peto, verberet ira,</l>
<l>Ne pereat qui peccat homo: me trade volentem</l>
<l>In mortem, in poenas: et me trabe figat amati</l>
<l>Electique error populi: mea vulnera lapsi</l>
<l>Sint pretium Adami, humanae sit spongia culpae</l>
<l>Fundendus lictore cruor. Votum accipe dulcis</l>
<l>O Pater: a proprio fluat haec tibi gloria Nato.”</l>
</div>
<div type="poesis-caput">
<head>9.</head>
<l> Hic prolem amplexus Genitor, “Dilecta Parenti</l>
<l>I, Soboles”, inquit, “quod in haec te funera, fili,</l>
<l>Obtuleris, longaeva tuo de semine surget</l>
<l>Posteritas, summis heres victura coronis</l>
<l>Sub tua magnanimos demittam sceptra Tyrannos,</l>
<l>Et populos in frena dabo. Te gentibus astrum</l>
<l>Accendam, toto crescet tua gloria mundo.</l>
<l>Tunc tua adorabunt celsi vestigia reges,</l>
<l>Submittamque tuis horum Diademata plantis.</l>
<l>Tunc tuus adversum fluviis currentibus heres</l>
<l>Iura dabit: claros fama nutrire nepotes</l>
<l>Quaeque volet Regina tuos Regumque papillae</l>
<l>Obsequium Nutricis agent: regnabit in aevum</l>
<l>Divitiis opulenta tui prosapia fati.</l>
<l>Tanta tuae placuit mortis pro laude pacisci.”</l>
</div>
<div type="poesis-caput">
<head>10.</head>
<l> Divinus pariter voluisset Spiritus isto</l>
<l>Officio fungi quo Filius atque petivit</l>
<l>Tale sibi propria committi ab origine munus, </l>
<l>Humanae quo carnis onus poenasque subiret,</l>
<l>Iratae iustum prima pro labe daturus</l>
<l>Astraeae pretium. Sed patris origo priorem</l>
<l>Quem dedit, haec unum sortita est gloria Natum.</l>
<l>Nec tamen immensi fuit hoc in munere cassus</l>
<l>Flaminis impulsus, partes gavisus habere</l>
<l>Ille suas, tantae sobolis cui pura relicta est</l>
<l>Nube tegenda Parens, ne qua huic terrena caleret</l>
<l>Flamma voluptatis, ne quo vel corporis aestu,</l>
<l>Aut non plura animi face conceptura labaret</l>
<l>Integra Virginitas. Subiit quam natus, eandem</l>
<l>Virgineam missus complevit Spiritus umbram.</l>
<l>Hic prior est, horam nostrae signante salutis</l>
<l>Gnomonis in morem, solem qui ostendit in umbra.</l>
<l>His ita dispositis divini ardore senatus,</l>
<l>Carnem assumpturi Matrem decernere Verbi, </l>
<l>Par fuerat, tanto quae essent dignissima fetu</l>
<l>Viscera, Virgineo summi Patris aemula nato.</l>
</div>
<div type="poesis-caput">
<head>11.</head>
<l> Gens Hebraea, vetus veniens a stemmate sanguis</l>
<l>Cui dederat pretium virtus, ad iussa Tonantis</l>
<l>Prompta et pura fides, cuius de stipite natae</l>
<l>Tot venere animae, plures nec ut aequor arenas,</l>
<l>Caelica nec plures numerant laquearia stellas.</l>
<l>Is fuit Abramus, patris de semine Tharae</l>
<l>Quem dederat Chaldaeus ager, se gurgite pleno</l>
<l>Fundit ubi laetisque Euphrates volvitur undis.</l>
<l>Hunc populum, cui ille pater, prout fluxit ab illo</l>
<l>Carnalis soboles (quae credulitate paternam</l>
<l>Sectatae fluxere fidem, non sanguinis huius</l>
<l>In numerum veniunt gentes) aeterna Voluntas</l>
<l>Extulit, e cuius regali stemmate proles</l>
<l>Susciperet divina viri sine semine corpus.</l>
<l>Inde legenda fuit Virgo, cui regius esset</l>
<l>Virtutis Regumque alto cum sanguine splendor.</l>
<l>Hanc Pater aeterno qui perficit omnia nutu,</l>
<l>Imperiosa hominum qui condit fata, puellam</l>
<l>Disposuit fortique levans super omnia dextra,</l>
<l>Omnipotens quaecumque eadem molita Tonantis</l>
<l>Est manus et quorum dici vult ipse Creator, </l>
<l>Virgineo illius vestiri carnis amictu</l>
<l>Constituit genitum de se sine compare Verbum.</l>
<l>Hanc titulo insignem Dominae rebusque caducis</l>
<l>Altius evectam Mariam prior ipse vocavit.</l>
<l>Omnipotentis enim Divino bina latebant</l>
<l>Nomina thesauro, quas gemmas nomino: quamvis</l>
<l>Non illas Erythrea Thetis, non Indica norant</l>
<l>Litora, Memnoniis gemmas verrentia cymbis,</l>
<l>Sed nimia aeternis quarum lux abdita gazis,</l>
<l>Et Sobolem et Matrem designatura micabat. </l>
</div>
<div type="poesis-caput">
<head>12.</head>
<l> Singula Divinis olim eventura fuissent</l>
<l>Cum fixa ideis, ut pomi errore liquatas</l>
<l>Sisteret Omnipotens lacrymas, monitore salutis</l>
<l>Humanae Aligero, veniae spe fulcit Adamum. </l>
<l>Accersitus enim Michaël a Numine, sumpta</l>
<l>Mandati pietate volat quaeritque beata</l>
<l>Proscriptos tellure reos, quos ille Sophenes</l>
<l>Repperit in campis, fletus clamore retectos.</l>
<l>Mox prior Adamum accessit: sed tristis amicum</l>
<l>Aligerum fugiens exul, velut ante Tonantis</l>
<l>Non passus speciem, maiores quaeritat umbras</l>
<l>Ut lateat spectari oculis felicibus impos.</l>
</div>
<div type="poesis-caput">
<head>13.</head>
<l> Chaldaeae locus est, in qua regione ruentem</l>
<l>Substitit ad Tigrim primum, quo sede prioris</l>
<l>Fortunae profugus longisque erroribus actus</l>
<l>Appulit infelix Adam, bene gnarus eundem</l>
<l>Esse Tigrim, limo mixtum potare coactus</l>
<l>Quem purum de fonte bibit. Pretiumque petiti</l>
<l>Amnis erant lacrymae; libatam flumine lympham</l>
<l>Restituit plorans: oculi volvere solutum</l>
<l>Arescens quod lingua tulit: concessus Adamo</l>
<l>Semper erat rapidus tali pro faenore Tigris. </l>
</div>
<div type="poesis-caput">
<head>14.</head>
<l> Hoc miscere suos solitum cum flumine luctus</l>
<l>Repperit errantem Michaël; sed luce coruscum</l>
<l>Aligerum procul intuitus, secura timentis</l>
<l>More animae quam culpa gravat, petit ima propinquae</l>
<l>Antra specus, latebra lucis solante pudorem.</l>
<l>Attamen aethereus princeps hunc Ales in ipsis</l>
<l>Quaesitum latebris, sed nil minus inde timentem</l>
<l>Interpellat amans, aeternae foedera pacis</l>
<l>Insinuat iustaeque Dei mala deprimit irae:</l>
<l>“Vidit Adame tui poenam Deus optimus”, inquit,</l>
<l>“Flagitii, nec posse tuas extergere labes</l>
<l>Tot fusas oculis lacrymas, sed semper in omne</l>
<l>Aeterni spatium tua tendere damna doloris;</l>
<l>Quam statuit miseratus opem tibi detego, felix</l>
<l>Adame.” Hic oculos frontemque extollere primum</l>
<l>Ausus et interno cohibens data frena pavori</l>
<l>Respirat, metuens tamen: expertusque dolosi</l>
<l>Aspidis infernas, timuit ludibria, technas.</l>
<l>Sed tamen hunc flamen caeleste frequentibus urget</l>
<l>Vocibus ad fidei robus: “Ne reris Adame</l>
<l>Me Styge damnatis unum e mendacibus esse</l>
<l>Aligeris: non poma tibi suadebo, negatae</l>
<l>Delicias plantae. Potius suadebo dolorem</l>
<l>Numinis offensi, quo solo assurgere possis</l>
<l>Ad veniam; quem non posset suadere rebellis</l>
<l>Angelus et quae sunt olim ventura docebo.</l>
<l>Tollendo cum lapsa tuo natura sit impar</l>
<l>Supplicio, statuit Numen dimittere caelo</l>
<l>Unigenam, Verbum, Sobolem: licet illa Parenti</l>
<l>Par Deus, humani premet immortale sereni</l>
<l>Corporis induviis. Poenas pro labe daturus</l>
<l>Ille tua est, vetiti ne te petat ultio pomi. </l>
<l>Hinc mansura tuae post debita funera noxae,</l>
<l>Hospes ad aethereos poteris felicior hortos,</l>
<l>Sidera Divino redituro ad celsa Giganti</l>
<l>Ire comes: sint ista tuae solacia poenae.</l>
<l>Et tua posteritas veniet non impare fato</l>
<l>Angelicae grandem numerum impletura ruinae.</l>
<l>Desertas caeli, meriti modo gratia veram</l>
<l>Exornet divina fidem, post funera sedes</l>
<l>Accipiet, postquam Victor caelestis ovanti</l>
<l>Poenali Empyreos pandat prior arbore postes. </l>
<l>Interea tu plange scelus fusoque cruore</l>
<l>Numinis in culpae pretium te crede beandum.</l>
<l>Hoc tua progenies discet tuque ipse futuros</l>
<l>Strenuus hoc terrae doceas arcana colonos.</l>
<l>Divinae iam vero, Adam, non segnis odora</l>
<l>Prodigium flammae, fulmen vertentis in imbres</l>
<l>Innocuos, dantis placidos pro sulphure rores,</l>
<l>Teque tuosque isto cumulantis amore nepotes.</l>
<l>Sed maiore animi quo spe post multa salutis</l>
<l>Saecula venturae possis Adame foveri,</l>
<l>Nomen adorandum pandam tibi, quale Redemptor</l>
<l>Axe feret, Princeps pacis dicetur IESUS.</l>
<l>At Genetrix electa, tuae permagnus, Adame,</l>
<l>Posteritatis Amor, spes et tutela, MARIA est.</l>
<l>Cum tua tu post fata istam cognoveris orbi</l>
<l>Illuxisse facem, Iessei stemmatis almam</l>
<l>Progeniem (sterilisque uterum sacraverit Annae),</l>
<l>Expecta solem; roseo fulgore micantem</l>
<l>Phosphoron ut sequitur Phoebus, sic vera serenae</l>
<l>Aurorae soboles, Mariae succedet IESUS.”</l>
<l>His respirantem Michaël affatus Adamum</l>
<l>Composuit plenumque spei fideique reliquit.</l>
<l>Hunc pater elatis pennis per inane volantem</l>
<l>Adamus vultu sequitur, demissus eunti</l>
<l>Intima compressis referens solacia palmis.</l>
<l>Et subito ut quivit postquam compluribus auctus</l>
<l>Fecundus Genitor natis, insignia binis</l>
<l>Marmoris excissis expressit nomina pilis;</l>
<l>Quarum unâ vultu solis radiisque micante</l>
<l>Effigie, venturum orbi signabat IESUM.</l>
<l>Ast alia stellam, surgens quo pingitur ore</l>
<l>Phosphorus, excidit MARIAM referente columna.</l>
<l>Victuros Genitor quondam doctura nepotes</l>
<l>Ista secuturae posuit monimenta salutis.</l>
</div>
<div type="poesis-caput">
<head>15.</head>
<l> Sed modo promissae sudantis origine Stellae,</l>
<l>Piërio vatis, Genetrix, occurre labori,</l>
<l>Stella eadem Virgo: quantum mihi carmine fas est,</l>
<l>Teque tuique decus generis palmasque sonabo.</l>
</div>
<div type="poesis-caput">
<head>16.</head>
<l> Bis quatuor centumque quater iam conditus orbis</l>
<l>Annorum fuerat lustris, et tertia mundum,</l>
<l>Infantem non plus tenerum firmaverat aetas,</l>
<l>Nahorea cum stirpe ingens virtutibus heros</l>
<l>Nascitur Abramus; cuius de semine natae</l>
<l>Est soboli promissus honor, generosa quod inter</l>
<l>Illorum capita et celsam descendere Matrem</l>
<l>Numinis atque ipsum Numen manare videbit.</l>
<l>Ille maritali Saram complexus amore,</l>
<l>Thaream patris sobolem, quam mater Arani</l>
<l>Ex Thara genitore dedit, de patre sororem, </l>
<l>Isaco matrem; quem iam languente senecta,</l>
<l>Ne deesset promissa suae prosapia Stirpis,</l>
<l>Sara viro fuerat ridens enixa puellum.</l>
<l>Hic thalami quoque tarda sui consorte Rebecca</l>
<l>Germina suspirans, uterum expectare maritae</l>
<l>Debuit agnatae lentosque a coniuge fetus,</l>
<l>Bisgeminos donec populos partu edidit uno</l>
<l>Bisgemina cum prole utero luctante Rebecca.</l>
<l>Horum unus venator erat, ferus indolis Esau,</l>
<l>Alterius mens pura, Deo dilectus Iacob.</l>
<l>Huic Rachelaeis accenso postea taedis,</l>
<l>Labanus tamen esse socer non simplice nata</l>
<l>Contentus, foedam thalamo praeponere Liam</l>
<l>Racheli voluit, totidem quo cogeret annos</l>
<l>Formosae servire thoro. Complevit Iacob</l>
<l>Hos etiam fecitque sibi non triste fuisse</l>
<l>Servitium Rachelis amor; cui ille iugali</l>
<l>Foedere coniunctus demum cognovit ( acerbus</l>
<l>Hymen!) dilectae sterilem Rachelis amorem.</l>
</div>
<div type="poesis-caput">
<head>17.</head>
<l> Pandite Pierides, quid Sarae, quidve Rebeccae,</l>
<l>Rachelisque notant, de quarum stirpe venire</l>
<l>Debuit agnata, velatum corpore Numen,</l>
<l>Improles uteri? Si me bona fallere nescis</l>
<l>Calliope: steriles ventres vetitamque ferendis</l>
<l>Fetibus aetatem nuptae matrique puellae</l>
<l>Praelusisse reor: simplex quod nympha, nec apta</l>
<l>Ad Sobolem Virgo poterit gravis esse beato</l>
<l>Germine, Divinis Patrem supplentibus umbris.</l>
<l>Hae pariter sine prole omnes, sed munere tandem</l>
<l>Aethereo tardos partus meruere maritae,</l>
<l>Prodigio votum sortitae, Virginis huius</l>
<l>Ut fieret non vana fides, prius eminus istae</l>
<l>Processere nurus, steriles aetatis et alvi.</l>
</div>
<div type="poesis-caput">
<head>18.</head>
<l> Tandem feta viris postquam Domus una fuisset</l>
<l>In plures divisa tribus; generosa propago,</l>
<l>Fortunatorum genuit quot nomina fratrum,</l>
<l>Tot populos fecit. Sed te modo dicere Iuda</l>
<l>Est animus: debent soboles invicta Leonis</l>
<l>Te fratres laudare tui: fortissime fratrum</l>
<l>Iuda, sceptra tenes, quae vis non auferet ulla,</l>
<l>Donec adorandus caelo, expectantibus illum</l>
<l>Gentibus, adveniat Princeps: femorisque paterni</l>
<l>Regia durabit soboles, divinus ab ista</l>
<l>Donec stirpe Leo, terras voce impleat omnes,</l>
<l>Illustresque orbis Mariae non nesciat odas. </l>
<l>Iuda, invicte Leo, praedis insistere doctus</l>
<l>Fraternos fueris donec praedatus amores,</l>
<l>Quo proles germana tui te patris adoret</l>
<l>Teque colat domitus flexis cervicibus orbis,</l>
<l>Regalis cinget semper te fascia byssi.</l>
<l>Et licet adversis tua saepius obruta fatis</l>
<l>Progenies; ut cum Phariis intenta caminis</l>
<l>In lateres durabat humum, tamen alta labori</l>
<l>Gloria non deerat, multo sudore paratis</l>
<l>Pyramidum excelsis crevit tua fama trophaeis.</l>
<l>Haec pretii nec egena fuit, cui cesserat una</l>
<l>Nocte Paraetonium, iustum sudoribus aurum.</l>
<l>Civibus ablato Phariis Erythrea metallo</l>
<l>Successit Gaza: illius pretiosa profundi</l>
<l>Stagna, secuturae ne sit tam prodiga Memphi</l>
<l>Tumba, petiturâ collum spoliavit arenâ.</l>
</div>
<div type="poesis-caput">
<head>19.</head>
<l> Tunc ibi bisgeminos, liquidae ceu marmora stantes</l>
<l>In muros cessere undae vallesque vadosas</l>
<l>Atque sui vacuas, miro molimine pendens</l>
<l>Hic didicit spectare Thetis, mirata quod imo</l>
<l>Figere sicca pedum, refugâ vestigia lympha</l>
<l>Aequoris in fundo, Iuda fugitive, valeres.</l>
<l>Gemma fuit Rubei spolium maris, obvia semper</l>
<l>Candida Memnoniis calcata asarota pruinis.</l>
</div>
<div type="poesis-caput">
<head>20.</head>
<l> Successit pelago telluris inhospita vastae</l>
<l>Planities, quae tot populis numerosa recepit</l>
<l>Agmina; sed steriles escis residesque cupitos </l>
<l>Ad fontes, ingrata dabant fastidia arenae.</l>
<l>At mirum ! Cereris, quam non tulit arida tellus,</l>
<l>Caelo illis annona pluit: facilemque Regentis</l>
<l>Virga altusque silex dederant sicca utraque lympham.</l>
<l>Tota haec bis quatuor deserta per invia lustris</l>
<l>Munificum soboles Axem largique fluenti</l>
<l>Irriguam sortita petram, nec vestibus annos</l>
<l>Sensit: Olympiadas ter quattuor Coptica texit</l>
<l>Lana peregrinum Iudam Phariusque recenti</l>
<l>Conspicuus villo Nilum referebat amictus.</l>
</div>
<div type="poesis-caput">
<head>21.</head>
<l> Viveret ut Iudae soboles, Mareotica flevit</l>
<l>Funere natorum, primos quos fuderat alvo</l>
<l>Isis: et Isacidis pro libertate negata</l>
<l>Niliacus poenas tulit obduratus Osiris.</l>
<l>Aegypto excedens, dubio ne libera pubes</l>
<l>Erraret bivio, nocturnum caelica lampas</l>
<l>Praemonstrabat iter: Phoebo in lumine nubes</l>
<l>Praevia, propitiâ Iudam protexerat umbrâ.</l>
</div>
<div type="poesis-caput">
<head>22.</head>
<l> Huic generi (postquam duris lassasset anhelum</l>
<l>Imperium caeleste viis, cum cerneret ore</l>
<l>Promissae telluris opes, cui lactea rivi</l>
<l>Doris erat suetaeque amplos manare per amnes</l>
<l>Dulces mellis aquae) collectis viribus obstant</l>
<l>Et populi et reges, ne gens Hebraea trophaeis</l>
<l>Adderet et palmas domito Iordane madentes.</l>
<l>Sed frustra est palmis, etiam regalibus armis</l>
<l>Obniti, quas fata volunt: bibit ore repulso</l>
<l>Promissas Hebraeus aquas; calcavit Idumen </l>
<l>Arentesque siti fauces Iordane rigavit.</l>
<l>Tanti erat in Iudae lumbis haesisse Mariam,</l>
<l>Qua caeli, terraeque decor prodiret Iesus.</l>
</div>
<div type="poesis-caput">
<head>23.</head>
<l> Nunc soboles Hebraea vide, praesente priorem</l>
<l>Fortunam metire probro, dispersa per orbem</l>
<l>Exulis in morem; iam se tibi subtrahit uni</l>
<l>Ipse aër; nescis ideo te vivere tantum,</l>
<l>Ut sis ludibrium populorum et flebile sortis</l>
<l>Naufragium primae? Manifestum ac lugubre nostri</l>
<l>Opprobrium generis, sine regis honore tuorum</l>
<l>Desperata patrum soboles speculumque ruentis</l>
<l>Perfidiae: quam totus honor, quam tota potestas</l>
<l>Deseruit superestque nihil quam ut deserat orbis.</l>
<l>Impia peccati, scelerum tam longa tuorum</l>
<l>Unde fluit Nemesis? Peccati saepius ante;</l>
<l>Ast iterum post flagra tui tolerata furoris,</l>
<l>Pristina restituit fortunae dona benignus</l>
<l>Numinis affectus. Iam tot tibi saecula poenas</l>
<l>Multiplicant nec adhuc placati Numinis ullus</l>
<l>Apparet radius: vis dicere, turpis Apella,</l>
<l>Supplicii causam tanti? Dabo protinus: audi.</l>
<l>Frons tua dura fuit semper summoque Tonanti</l>
<l>Parere indocilis, cuius tu larga paterni</l>
<l>Profluvia ardoris, quo par tibi totius orbis</l>
<l>Natio nulla fuit, grandi pensare solebas</l>
<l>Morum barbarie. Domini patrisque fideli</l>
<l>Deposito cultu, faenum comedentis in auro</l>
<l>Conflatae pecudis Pharium venerate Serapim.</l>
<l>Si tibi cognato stirpis de sanguine fluxit</l>
<l>Ille Deus; patris nutritorisque Canopi</l>
<l>Iosippi effigies, cui noctis imagine visae</l>
<l>Attribuit simulacra bovis, nutrita repostis</l>
<l>Frugibus Aegyptus; quae tanta protervia, veri</l>
<l>Numinis, aut fictae deserto Numine vaccae,</l>
<l>Ingrato cumulare preces laudesque tribuli!</l>
<l>Si tibi cognatus cordi Deus, euge, proterve</l>
<l>Isacide, caelo tua largitore superba</l>
<l>Vota tulere satis: natum de sanguine Numen</l>
<l>Cerne tuo, et supplex venerare; daturus honorem</l>
<l>Non alii, fratrum quam venditione, datisque</l>
<l>Frugibus Hebraeus quem praesignavit Ioseph.</l>
<l>Sed semper stolidus Iuda; modo caecus in ipsum</l>
<l>Insurgis solem, cuius levis umbra fideli</l>
<l>In servo Aegypti conservatore placebat.</l>
<l>Si bove signatum Pharia colis improba vatem</l>
<l>Posteritas, cur non signorum ingentibus omnem</l>
<l>Implentem radiis orbem, generique faventem</l>
<l>Divinum Hebraeo iuvenem verique fatorem</l>
<l>Et Numen sub carne latens factisque probantem</l>
<l>Esse Deum, nullo cultu, non laudibus ullis</l>
<l>Provehis; hunc muto fusoque ex arte deinde</l>
<l>In cineres trito renuens praeferre Serapi?</l>
<l>Numinis irritor Iuda et munera foedae</l>
<l>Proscindens iaculo linguae, totque ore protervo</l>
<l>Murmura divinam promens ferientia curam!</l>
<l>Flagitiis fuit illa tuis sic laesa potestas,</l>
<l>Ut totum extremis temet consumere poenis</l>
<l>Fas fuerit. Tamen ipsa tuas miserata ruinas</l>
<l>Indomitum castigavit, non perdidit hostem.</l>
<l>Attamen ingratum te iam si tanta reliquit</l>
<l>Peccati rabies (quamvis gens impia semper,</l>
<l>Atque potestatis nostrae delicta timore,</l>
<l>Non virtute premens) nec tanta impune resolvit</l>
<l>Culpae libertas, desertus Numine maeres</l>
<l>Quid Iuda infelix? Forsan Crucis ultio tantum</l>
<l>Insontes divina furit? Scio grande fuisse,</l>
<l>Idque immane nefas; tamen ignorata Tonantis</l>
<l>Maiestas hominumque probris subiecta figura</l>
<l>Et summus patientis amor, fortasse ferire</l>
<l>Istam iussissent aerumna dispare culpam.</l>
<l>Credo alia ratione reos maerere tribules:</l>
<l>Non superest illis, laesi quo debeat ira</l>
<l>Numinis averti. Gessit prius ille Mariam</l>
<l>In lumbis, prius his etiam gestabat Iesum;</l>
<l>Quorum etiam fontem poterat reverentia Iudam</l>
<l>Servare, ut caelo et terris non tanta deesset</l>
<l>Gloria, venturae neu posteritatis amores</l>
<l>Extremum raperet fatui discrimen Apellae.</l>
<l>Ingrato Isacidae nisi seminis ista fuisset</l>
<l>Gloria, sulphurea Sodomae quid nube negasset</l>
<l>Ultores flammarum imbres crepitare, remensâ</l>
<l>Flagitiis poena saturae carbone Gomorhae?</l>
<l>Inde venit, tantis fuerat servata quod olim</l>
<l>Prodigiis Tharea Domus: quo nomine iussus</l>
<l>Stare dies, aequor scindi, Iordania Doris</l>
<l>Ire retro, nubes famulari, panibus aether</l>
<l>Praesto esse, ignotoque silex humore resolvi.</l>
<l>Hinc domiti Reges et quorum robur in armis,</l>
<l>Imbelles timuere tribus. Chananea recepit</l>
<l>Terra peregrinum Iudam, qui gentibus illis</l>
<l>Mox heres, non hospes erat. Sata pinguia caesis</l>
<l>Carpsit Amorhaeis: audax Hevaeus inermem</l>
<l>Horruit Isacidam, hostili quem strage ferocem,</l>
<l>Aegypto profugum sensit gens barbara vernam.</l>
<l>Nunc autem meritas cuius reverentia poenas</l>
<l>Suspendet? Solum hoc superest, hoc, frater Apella,</l>
<l>Consilium serva, nec te servasse dolebit:</l>
<l>Si Maria et dulcis lumbis effluxit Iesus,</l>
<l>Et Mariam et dulcem tenero cordi imprime Iesum.</l>
<l>Hae<note place="foot" n="6">625 Hae : Haec </note> tibi sunt causae
lumbos cur perfide Iuda</l>
<l>Deseruere tuos: ut nostro in corde perennent.</l>
</div>
<div type="poesis-caput">
<head>24.</head>
<l> Percussis postquam triginta regibus isset</l>
<l>Iuda per hostiles non sicca cuspide campos;</l>
<l>Ad solium regni demum Iessea vocatur</l>
<l>Progenies: cunctisque minor de fratribus aetas,</l>
<l>Regali dignata throno, quam maxima parvi</l>
<l>Cura fatigabat pecoris; sed viribus audax</l>
<l>Magnanimusque urso aut victo certare leoni,</l>
<l>Subiectae in sobolem sceptrum transmisit Idumae.</l>
</div>
<div type="poesis-caput">
<head>25.</head>
<l> Iessides fuit is David, quem stipitis anceps</l>
<l>Non tulerat Iudae ramus sed certa propago</l>
<l>Isacii generis, tribui non extera quartae,</l>
<l>Decretus solio Sanguis femorique paterno </l>
<l>Significatus honos, quem Lia ex coniuge nato </l>
<l>Asseruit Iudae, extremum victurus Iacob.</l>
<l>Aequatus regno primus, Iesseia proles,</l>
<l>Stemma coronavit David, non degener aulae</l>
<l>Pastor; acerborum post corpora strata leonum,</l>
<l>Intrepidus tumido robur conferre giganti.</l>
<l>Hic ille est princeps cuius de sanguine fluxit,</l>
<l>Longius augusti transfusa canalibus ostri</l>
<l>Orbi adventurum Numen paritura propago.</l>
<l>Ille quidem thalami plures in foedera nuptas</l>
<l>Admisit, fuit una tamen fecunda daturae</l>
<l>Hoc lumen sobolis, caeso regina marito,</l>
<l>Caede viri princeps, viventis adultera coniux,</l>
<l>Bethsabis insignis forma: quae mollis in undis</l>
<l>Visa Venus, misit tales in pectus ituras,</l>
<l>Quales nec reges possent restinguere, flammas.</l>
</div>
<div type="poesis-caput">
<head>26.</head>
<l> Aestus erat puroque calens declivior axe</l>
<l>Delius ardebat, cum persuaderet opacas</l>
<l>Lympha hortos, formae cupidas contingere gaudens</l>
<l>Lympha nurus; roseos blande lambentia vultus</l>
<l>Balnea formosas urebant frigida nymphas.</l>
<l>Sic etiam ad propriae cutis est propensa nitorem</l>
<l>Femina, marmoreo si non velit illa lavacro</l>
<l>Conciliare decus, tacitos ad amica penates</l>
<l>Instruit officia, ut privato fonte nitescat</l>
<l>Illatoque natet ferventior imbre puella.</l>
<l>Talis erat belli gnavo fortique Geteo</l>
<l>Iuncta viro, illustris genere, excellentior oris</l>
<l>Effigie, aestivum solis pressura calorem</l>
<l>Quae placido niveos artus humore fovebat.</l>
<l>Longior hac ipsa Davidem solverat hora</l>
<l>Somnus, et augusti spectantem a culmine tecti</l>
<l>Excepit Solymaea nurus, cui candida fusus</l>
<l>Membra lavaturus speciem non texerat imber.</l>
<l>Nescius infusae candor crystallinus undae</l>
<l>Mentiri, similes defert ad regia vultus</l>
<l>Lumina, nudatae fuerant quae forma maritae.</l>
<l>Vidit et ablutae pellectus imagine nuptae</l>
<l>Incaluit David. Mirum! Succensus ab ipsis</l>
<l>Ignis aquis, ardere facit cruciatque potentem</l>
<l>Iessei solii flamma sisti impote patrem.</l>
<l>Nuda nurus regi incauto spectata pudorem</l>
<l>Abstulit et tantum in lymphis invenit amantem,</l>
<l>Fonte Cupidineas gelido iaculata sagittas.</l>
<l>Nec sterilis fax ista fuit: quae emergit ab undis</l>
<l>Est fecunda Venus. Nudam mox purpura texit,</l>
<l>Forte sub hac maculas non apparere iugales</l>
<l>Credentem, probro hanc sed non satis esse tegendo</l>
<l>Certa; viri innocuâ texit quoque dedecus umbrâ</l>
<l>Hinc vivo coniux fuerat quae moecha marito,</l>
<l>Occiso regina fuit. Regalis ab undis</l>
<l>Sic etiam petitur murex: Solymaeus eosdem</l>
<l>Fons generat, Tyrio repunt qui litore vermes.</l>
<l>Nec stabili tellure magis solet aequa favere,</l>
<l>Quam liquidis fortuna vadis: sic Caesaris ibat</l>
<l>Undisono sors laeta freto, sic fonte natantem</l>
<l>Regia formosam excepit fortuna maritam.</l>
<l>Bethsabeae fors ista fuit, cui regius undae</l>
<l>Aestivae accessit titulus, nisi dicere malim,</l>
<l>Tincta sibi fuerat quod regia tabe mariti</l>
<l>Purpura, cum coniux fallaci Marte perisset</l>
<l>Uria, qui decorare cruor regalia posset</l>
<l>Ornatura ream thalami velamina nuptam,</l>
<l>Quo vivo id nullus valuisset reddere murex.</l>
<l>Haec tamen illa fuit, caesi post fata iugalis</l>
<l>Regalem pressura thorum, qua coniuge David</l>
<l>Protulit in seros Iesseum stemma nepotes,</l>
<l>Donec ad excelsae sobolis caelique solique</l>
<l>Summum prodigium servata propaginis esset</l>
<l>Iessiacae divina caro, maiore deinceps</l>
<l>Sublimanda throno; cuius Iessea decorem</l>
<l>Si procul et quondam tenui prospexit in umbra</l>
<l>Progenies; cognatorum postremus avorum</l>
<l>Sanguis inumbrantis divini flaminis, omnes</l>
<l>Virginea veteres umbras finivit in Umbra.</l>
</div>
<div type="poesis-caput">
<head>27.</head>
<l> Ista Ioachimo Virgo prognata parente,</l>
<l>Cui fuerat vinclis coniuncta iugalibus Anna.</l>
<l>Anna tamen sterilis coniux, quam nomine specto</l>
<l>Prolificam: quam parvam utero dabit Anna puellam,</l>
<l>Nominis est proles: quam praefert nomine, praegnans</l>
<l>Gratia concedet partum: quae ut clarior esset,</l>
<l>In nomen sterilis transivit gratia matris</l>
</div>
<div type="poesis-caput">
<head>28.</head>
<l> Alta Ioachimum felici Nazareth ortu</l>
<l>Ediderat Mariae patrem. Pulcherrima clivo</l>
<l>Feta rosis tellus surgit: ridentia flore</l>
<l>Culmina vernantem dixere a floribus urbem.</l>
<l>Hanc alii circum colles montesque coronant:</l>
<l>Illa tuos etenim, Tyrium qua prospicit aequor,</l>
<l>Explorat, Carmele, specus avidoque recenset</l>
<l>Lumine Thesbitis iuga portentosa prophetae.</l>
<l>Illa futurarum vatis mens praescia rerum,</l>
<l>Natalem Mariae spectabat saepius alto</l>
<l>Carmelo sedem, crebro speculatus amoenum</l>
<l>Iesseae virgae florem, quo Nazara felix</l>
<l>Gestiat et proprios quo floris odore penates </l>
<l>Impletura ipsas olim melioris Hymetti</l>
<l>Invitabit apes nectar caeleste daturas.</l>
<l>Porrigitur vastum sed qua Carmeleus in aequor,</l>
<l>Sidonias prospectat aquas, quo parvula ponto</l>
<l>Surgebat referens hominis vestigia nubes.</l>
<l>Ista supremam meditatus in icone Matrem,</l>
<l>Dicebat Vates: “Vernans me Nazareth uno</l>
<l>Flore trahit; sed Virgineâ me caerula Thetis</l>
<l>Nube vocat: qua parte meos sectabor amores?” </l>
<l>His medius stabat quo se converteret anceps</l>
<l>Carmeli Vates, sed postea versus ad urbem</l>
<l>Et Mariam et natum certam dare Nazareth, inquit:</l>
<l>“Florida sidereis Urbs collibus aemula salve,</l>
<l>Integer alterius merito Paradise parentis,</l>
<l>Serpentum secure dolo: gratissime salve</l>
<l>Virginis Aurorae Phoebique sequentis horizon.</l>
<l>O natale solum mihi nubis imagine visae</l>
<l>Augustae matris! Purae vos tecta puellae</l>
<l>Parva quidem salvete, Dei sed grande theatrum</l>
<l>Carnem assumpturi!” Nequit gravis ista loquentem</l>
<l>Ecstasis Eliam: immoto qui corpore forsan,</l>
<l>Sustinuit plures abstracti pectoris horas.</l>
</div>
<div type="poesis-caput">
<head>29.</head>
<l> Nazara Carmeli prospectu laeta legebat</l>
<l>Parte Zabulonios<note place="foot" n="*">757 Zabulonios :
Fabulonios</note> alia, qui vertice surgunt</l>
<l>Non humili colles; alia regione feracem</l>
<l>Graminis et roris guttis Hermona madentem</l>
<l>Obtutu<note place="foot" n="*">760 obtutu : obtunc</note> propiore
tenet: queis montibus amplam</l>
<l>Natali Mariae tecto natura coronam</l>
<l>Aposuit, dignam gaudent cui cingere frontem</l>
<l>Lumina Caesareum radiis fuscantibus aurum.</l>
</div>
<div type="poesis-caput">
<head>30.</head>
<l> Fausta Zabulonis<note place="foot" n="*">764 Zabulonis :
Fabulonis</note> tellus, quam regia proles</l>
<l>Incoluit Virgo! Siquidem post triste subacti</l>
<l>Exilium generis, postquam servavit opima</l>
<l>Captivos Babylon, tribuum confusa vetustas</l>
<l>Fecit, ut impropria sedem tellure locarent.</l>
<l>Et fuit eximius Mariae dum limina starent</l>
<l>Istius telluris honor; sed Thracia postquam</l>
<l>Saevities voluit Scythica confundere Luna</l>
<l>Humanae lumen mentis, Regina calescens</l>
<l>Sedis honore suae Virgo regione paterna</l>
<l>Extulit et volucres domui sacrae addidit alas.</l>
<l>Tecta volant: illis et quae meliora<note place="foot" n="7">775 meliora
: meliore </note> parabat</l>
<l>Obsequia, Adriacis Virgo vicina procellis</l>
<l>Tecta facit terrisque locat quibus impiger undis</l>
<l>Tarsia Flumigenas transmittit ad ista Liburnos</l>
<l>Limina, mirantes volucris portenta sacelli.</l>
<l>“Unde profecta? Quibus pennis? Duce, tramite quali,</l>
<l>Qua causa in terras venit Domus ista remotas?”</l>
<l>Mente prius tacita volvunt, dein voce requirunt.</l>
<l>Sed quis Virgineas potuisset dicere sedes,</l>
<l>Omnibus ignotos quis divinare penates,</l>
<l>Ni prius aethereo monitu quo percitus aeger</l>
<l>Mysta loci, spreta tectum docuisset Idume,</l>
<l>Numinis illatum imperio, quo corpore Verbum</l>
<l>Humano indutum factum caro. Dicta probavit</l>
<l>Aequi plena salus laribusque reperta parentis</l>
<l>Virginis effigies, in cuius fronte sedebat</l>
<l>Maiestas et amor. Nec erat sine Numine cultus</l>
<l>Omnibus accrescens aedem subeuntibus horror,</l>
<l>Maiestatis erat radius; confessus in isto</l>
<l>Limine maiorem solito vim Numinis esse</l>
<l>Cunctorum communis amor, fletusque, voluptas.</l>
</div>
<div type="poesis-caput">
<head>31.</head>
<l> Haec rudis aspectu, tenuis formata sacelli </l>
<l>In speciem Domus est, cuius non grande lacunar</l>
<l>Composuit pictus radio multiplice fornix.</l>
<l>Aedis erant paries massae terrestris ab igne</l>
<l>Durati lateres, medium quibus imbre solutae </l>
<l>Calcis erat gluten: tamen illita calce vetustum </l>
<l>Atria non habuit limen, sed nuda patebat</l>
<l>Non superinducto laterum structura colore.</l>
<l>Tunc peregrinam autem simplex mittebat in aulam</l>
<l>Introitus. Sed quod populis undantibus illo</l>
<l>Prospectum non esse satis collecta videret</l>
<l>Religio, Romae princeps, Etrusca propago,</l>
<l>Pontificum summus, Mediceus origine Clemens</l>
<l>Bina Palaestino iubet addere limina tecto.</l>
<l>Et quamvis audax muri perfossor acerbum</l>
<l>Supplicium torpente manu membrisque tulisset;</l>
<l>Successit sed postquam operi reverentior aedis</l>
<l>Virgineae faber, imperium sine labe secutus</l>
<l>Romuleum, cessit paries legemque subivit</l>
<l>Quam sedes Romana tulit Petrique potestas.</l>
<l>Inde aditum sacram triplex concedit in aedem</l>
<l>Ianua: bina sibi opposito stans limine, nactis</l>
<l>Ingressum fuscae facit ora videre puellae. </l>
<l>Tertia post aram (post aram octava sacelli</l>
<l>Pars superest) humilem praebet spectare caminum</l>
<l>Quo Virgo et nati flammam nutrire solebat</l>
<l>Maiestas hiemique parans escisque calorem.</l>
<l>Aedis ubi frons est lucemque diemque fenestra</l>
<l>Una dabat, nostrae praepes qua praeco salutis </l>
<l>Virgineae fertur venisse sub ora maritae.</l>
<l>Recta focum superans, apta pro sede cavatus</l>
<l>Sustinet effigiem paries, cui ardua cedrus</l>
<l>Materiam dedit, et facies quem bucera signat,</l>
<l>Discipulus formam expressit frontisque decorem</l>
<l>Virgineum roseoque genas distinxit amoeno.</l>
<l>Iam color accessit fuscus, quem tempore longo</l>
<l>Iugiter ardentes populorum munera, cerae,</l>
<l>Et crebra induxit fumoso lumine lampas.</l>
<l>Hinc color et nato par est, qui dulce sinistra</l>
<l>Augustae matris pondus spectatur in ulna. </l>
</div>
<div type="poesis-caput">
<head>32.</head>
<l> Iam tamen hoc vestro, quaeso, concedite vati</l>
<l>Pierides: memorata mihi cum tecta parentis</l>
<l>Virgineae, patrias poscunt tantisper in oras </l>
<l>Castalios, queis vena mihi Parnassia turget,</l>
<l>Ferre ignes. Vester ne sit mihi spiritus aequa</l>
<l>Laude minor, patriis tendam, date barbita saxis.</l>
</div>
<div type="poesis-caput">
<head>33.</head>
<l> Est sinus, Adriacum geminis quo faucibus aequor</l>
<l>Funditur et molles veniens premit aestus arenas</l>
<l>Piscosasque vadis replet stagnantibus actas.</l>
<l>Circumdantque sinum colles; tamen altior unus</l>
<l>Adrius exurgit viridi mons vertice, celsas</l>
<l>Attingens nubes, cuius sublimia Titan</l>
<l>Occiduus post terga cadit: qua prospicit ortum,</l>
<l>Obiicit aut tumidis immania saxa procellis,</l>
<l>Aut modica litus non grande tuetur arena.</l>
<l>Est ubi mons pelago vicinior, arbore vernat</l>
<l>Fructifera: suavisque pirus proceraque surgit</l>
<l>Pomiferis trabs densa comis et creber abundat</l>
<l>Castaneis ramus: non spica rubensque racemis</l>
<l>Dulcibus, aut musto cerebri deest impote Bacchus.</l>
<l>Plura per hoc montis, liquidam spectantia Thetim</l>
<l>Visuntur castella latus: videt altior artum</l>
<l>Intrantis lymphae plebs Moschenicia guttur;</l>
<l>Sed propior rupes ipsi est Bersecia collo,</l>
<l>Attingens Venetum scabra tellure Leonem.</l>
<l>At medium stat nacta sinum Laurana, fidelis</l>
<l>Arbore spinosus germen cui vestit echinus.</l>
<l>Hanc sequitur tumidas pelagi frangentibus undas</l>
<l>Stantibus ad ripam saxis scabrosa Volosca,</l>
<l>Tuta ubi velivolis statio est Praeluca carinis.</l>
<l>Hunc ovium fecunda sinum premit insula, mollis</l>
<l>Velleribus, Venetos venerans Cercyria fasces,</l>
<l>Litoreis quae dura petris, quod cernere possint</l>
<l>Flumigenae, ponti spatium definit et aestus</l>
<l>Maioris frenat rabiem. Sed mitis utraque</l>
<l>Parte subintranti fluxum non praepedit undae.</l>
<l>Respicit adversa Flumen Cercyria ripa,</l>
<l>Austriacis devotum Aquilis, ubi cernere primum</l>
<l>Fata mihi voluere diem pronamque Camenis</l>
<l>Pieridum Phoebique artes rapuere iuventam.</l>
<l>Cernitur hic facilis, gravidae nec inhospita puppi</l>
<l>Ripa, laborato statio non improba saxo:</l>
<l>Nam fremitu assiduo sulcatis cautibus artum</l>
<l>Eluctatus iter, qua se substernit arena</l>
<l>Mollior, ut placidum despumavisset in amnem</l>
<l>Adriacis miscendus aquis, portum efficit altus</l>
<l>Tarsia et immodicis portum subit integer undis.</l>
<l>Adversae cupidus ripae ne naviget hospes,</l>
<l>Sublicio se ponte premit, quo laetus Eoas</l>
<l>Virgineae gaudet matri transmittere nymphas</l>
<l>Tersactum locus est cuius, Iordane relicto,</l>
<l>Culmine Nazaridis primum deposta parentis</l>
<l>Est domus (ah nimium terris lugenda Liburnis</l>
<l>Non longae iactura morae! Vix substitit uno</l>
<l>Lustri dimidio) quae postea maxima montis</l>
<l>Gloria Piceni, Laureti in vertice summo</l>
<l>Nobile desertae spolium remansit Idumae.</l>
<l>Et licet elato Virgo super aequora tecto</l>
<l>Deseruisse reos videatur forsitan istos</l>
<l>Desidis obsequii populos; quod supplicis imas</l>
<l>Mentis adhuc iaciant flammas, signata penatum</l>
<l>Sacra calet fixis quod semper et area labris,</l>
<l>Est procul ut credam, genetrix quod deside mota</l>
<l>Obsequio Virgo volucres mutaverit orâ</l>
<l>Picenâ sedes: nam quae vestigia sacrum</l>
<l>Impressit limen, forma non impare servant</l>
<l>Atque eadem coctis referunt sacraria muris.</l>
<l>Horum fixa tholis iunctumque gravantia templum,</l>
<l>Virgineas memorant inopum donaria curas.</l>
<l>Propitiam, patrio veluti si limine staret,</l>
<l>Affert Mater opem populosque favoribus implet.</l>
<l>Hanc iubet Ausonia si fas regione deinceps</l>
<l>Stare domum; iuste reliquis aequissima Virgo</l>
<l>Praetulit hanc terris, Natus quam praetulit ipse,</l>
<l>Fixit ubi solida fidei munimina petrâ.</l>
</div>
<div type="poesis-caput">
<head>34.</head>
<l> Ista Ioachimi sedes, regalis avitum</l>
<l>Sanguinis hoc tectum; sed quo pia stirpis egestas</l>
<l>Non indigna suae, parvo contenta penatum</l>
<l>Limine, pro tenui censu felicius ista</l>
<l>Iessei generis proles Davidica vixit</l>
<l>Quam Salomon: cui invicto Mavorte paratos</l>
<l>Regnorum census pater et possessa reliquit</l>
<l>Sceptra: cui inter opes summas numerumque fluentis</l>
<l>Ad nutum gazae vitiorum copia maior </l>
<l>Venerat, augusti genus infamare parentis.</l>
<l>Hic Mariae genitor, Iudae, genitore lucratus</l>
<l>Barpanthere, tribum, cui nec Pantheris avita</l>
<l>Laus deerat, longo regum venientis eorum</l>
<l>Sanguine, quorum alta Davidis origine manans</l>
<l>Fama Palaestino longum duravit in ostro.</l>
<l>Ter fuerant etenim septem, quorum aequa paterni</l>
<l>Stemmatis in Iudae solio permansit origo</l>
<l>Davidis soboles, donec postremus (acerba</l>
<l>O regum fata!) et fasces sceptrumque catenis</l>
<l>Mutasset, Nemesi sic exposcente scelestum</l>
<l>Deturbare throno fraudi famulante Tyrannum.</l>
<l>Ultima Iessidum Sedecias purpura regum</l>
<l>Externo mucrone perit: secretior urbis</l>
<l>Valle latens cui porta fugam dedit, ipsa paravit</l>
<l>Exitium: Chaldaeus enim pro moenibus illis</l>
<l>Excubitor, profugum mox ut cognovit opaca</l>
<l>Nocte Ducem, hostili properante satellite Princeps</l>
<l>Stringitur infelix captivaque ducitur alti</l>
<l>Maiestas solii, cinguntur colla catenis,</l>
<l>Regiaque Assyrio pallescit purpura ferro.</l>
<l>Aspexitque suas Babylon inimica ruinas, </l>
<l>Quam tamen is vidit numquam, cui lumine rapto</l>
<l>Barbarus illusit servili in compede victor.</l>
<l>Hic vero fuit ille, potens cui subdita bello</l>
<l>Facta Tyrus Sidonque fuit, populata Canopi</l>
<l>Regna, cui Isacidae vincti caesusque reliquit</l>
<l>Et patriam, et fasces multis cum gentibus Ammon</l>
<l>Tot spoliis populorum ingens tantoque superbus</l>
<l>Limite, Divinos, naturae ignarus honores</l>
<l>Postulat et rutilo cultus mentitur in auro</l>
<l>Quos posito victae venerentur poplite gentes.</l>
<l>Cui tamen insanum mox poena secuta tumorem</l>
<l>Pressit: adorari cupido fuit invia silvae</l>
<l>Desertae pro sede species, cibus herba, Monarcham</l>
<l>Seta bovis texit Tyriumque asperrima tegmen</l>
<l>Supplevit, fuit horridior quae tergore, pellis.</l>
</div>
<div type="poesis-caput">
<head>35.</head>
<l> At Iudae populus multo iam tempore magnum</l>
<l>Exul ad Euphratem, patriae sacrique gemebat</l>
<l>Damna reversuri numquam ad sua gaudia templi:</l>
<l>Totque malis presso, durum ac servile resolvi</l>
<l>Suspirante iugum, quod iam scivere futurum</l>
<l>Helciadis monito vatis. Redit aurea tandem</l>
<l>Libertas: tempusque fuit cum vindice Cyro</l>
<l>Evomuit saturata suas Chaldaea rapinas.</l>
<l>Tunc ubi craterum pretiosa et sacra supellex</l>
<l>Excisis Solymis templo sublata, videret</l>
<l>Assyrias cum rege nurus nutante bibentes</l>
<l>Ore; suosque deos ausam Babylona timendo</l>
<l>Isacidum praeferre Deo, signante stupendis</l>
<l>Articulis scripto nocturna pericula muro;</l>
<l>Fatum erat accitis Babilonem perdere Medis.</l>
<l>Illius siquidem fretus caligine noctis</l>
<l>Cyrus, ab ingenti lymphas effundere stagno</l>
<l>Perfossa tellure iubet, quo maximus amnis,</l>
<l>Compita bisgeminis lambens Babylonia rivis</l>
<l>Effluat Euphrates: magna hic vi lapsus aperto</l>
<l>Ad cursum spatio, primae se margine ripae</l>
<l>Exolvit fecitque viam qua promptus in urbem</l>
<l>Posset Achaemenius miles, Medusque minori</l>
<l>Conspirare vado, liquidi victo obice muri.</l>
<l>Civibus ignaris tantum valuisse sagacis</l>
<l>Consilium Cyri, mirum est : sed perdere Numen</l>
<l>Quem statuit, parvo hoste perit: sternitque gigantes</l>
<l>Collectis torrente petris turresque superbas</l>
<l>Inflatae clangore tubae: sic flumine visa</l>
<l>Tutior urbs ipso vidit se flumine victam.</l>
</div>
<div type="poesis-caput">
<head>36.</head>
<l> Tunc Chaldaea ruit, Medo tunc hoste cruentis</l>
<l>Cum rege et populo Babylon tumulata ruinis.</l>
<l>Isacidum bissena fuit tunc nacta faventem</l>
<l>Victorem captiva tribus: sic Numine stirpis</l>
<l>Iesseae moderante vices, cui regia numquam</l>
<l>Ascensura thronum quamvis fortuna perisset.</l>
<l>At sincera aliquis de stirpe remanserat ortus</l>
<l>Ex Davide nepos, quatuor post lustra decemque</l>
<l>Quëis servos Chaldaea tulit, quem clara remisit</l>
<l>In patriam Cyri pietas; mansitque vetustus, </l>
<l>Inde propagatus regum de semine sanguis.</l>
<l>Postea centenas ultra servata propago</l>
<l>Vixit Olympiadas, donec novus adfuit aevi</l>
<l>Alterius Splendor flueretque superstite regum</l>
<l>Prole Ioachimo sobolis caelestis origo.</l>
<l>Huic sponsam Sepphora dedit: levat altior istam</l>
<l>Mons urbem clivumque premit qua parte Cisonis</l>
<l>Funditur elapsus lympha Cenerethide torrens.</l>
<l>Parte Zabuloniis aliâ Sepphora propinquat </l>
<l>Alta iugis tollitque suas prope Nazareth aedes.</l>
<l>Una ibi nympha placet, sed quam Levithica fudit</l>
<l>Bethlemia de stirpe parens: cumque illa fuisset</l>
<l>Iuncta Aronaeo mystae, felicibus Annam</l>
<l>Enixa est thalamis, uteri portenta daturam.</l>
<l>Aetatis modicae postquam superaverat annos</l>
<l>Anna rudes, Anna innocuis non segnis amicam</l>
<l>Virtutem praeferre genis, tenera otia parva</l>
<l>Apta basis fuerat lustris surgentibus Annae.</l>
</div>
<div type="poesis-caput">
<head>37.</head>
<l> Illa laboratae non deses in aequore telae</l>
<l>Pingebat tenui phrygiata emblemata ferro,</l>
<l>Non Cypridis fatuos ignes, nec Adonidis apros,</l>
<l>Non cursus Atalanta tuos, nec inhospita saxi</l>
<l>Antra Promethei, variis non Protea formis,</l>
<l>Herculeosve dabat lino indignante labores;</l>
<l>Messiae titulos, palmas, et robur amica</l>
<l>Distinguebat acu, nec non speciosa puellae</l>
<l>Ora dabat, matris Messiae imitantia formam.</l>
<l>Et nescivit adhuc, pulchri cum duceret oris</l>
<l>Lumina, quod natam tela formaret in illa.</l>
<l>Huic tamen arrisit, pictae blandita puellae</l>
<l>Et tenerae fronti labris innexa pependit.</l>
<l>Hanc affata etiam quaerit non muta: “Venire</l>
<l>Quid tardas electa parens? Tua lumina telae</l>
<l>Si tantum praefixa trahunt rudibusque notata</l>
<l>Effigies palmis, quantum tua vera placebunt</l>
<l>Ora, ubi festivo terras dignaberis ortu?”</l>
<l>Praesentemque velut, pictam Virgo Anna puellam</l>
<l>Nominat et veluti sibi respondisset, eidem</l>
<l>Respondet sensusque inopi dat verba figurae.</l>
<l>Accidit ut blandas Annae soror unica voces</l>
<l>Disceret Ismerie, peteretque: “Affaris amanter</l>
<l>Quem sic, Anna soror, nullum qui verba loquentis</l>
<l>Excipiat video.” Siluit tunc Anna, rubore</l>
<l>Fassa animi inter nos depictae Virginis ignes.</l>
<l>Quae tamen auditae quoque respondere sorori</l>
<l>Morigera, “Ismerie soror”, inquit, “imago puellae</l>
<l>Quam mea duxit acus, blandas a pectore voces</l>
<l>Elicit. En istam: manibus gestare tenellum</l>
<l>Cui puerum feci, Messiae fingo parentem.</l>
<l>Oh quantum rapit ista meos sublimis amores</l>
<l>Mater! Viventem o utinam, quam pingo, viderem!</l>
<l>Et quam spectatam in lino nunc alloquor, illi</l>
<l>Obsequerer natae, atque humilis venerarer, in imo</l>
<l>Fortiter impressos cuius gero pectore vultus.”</l>
</div>
<div type="poesis-caput">
<head>38.</head>
<l> Anna etiam legis veteres edocta figuras,</l>
<l>Et Vatum arcanos monitus mirosque novandae</l>
<l>In melius naturae habitus, quos proferet ortus</l>
<l>Virgineo Princeps utero: culpaeque sciebat</l>
<l>Interitum, quae sola reos subducit Olympo</l>
<l>Terrigenas, quam proli excors legavit Adamus.</l>
<l>Illa preces iterare frequens crebrosque litare</l>
<l>Pectoris affectus; humilis purusque Tonantis</l>
<l>Corde flagrabat amor, magnos abiturus in ignes.</l>
<l>Anna puellarum commendatissima, qualem</l>
<l>Non tulit illa aetas; talisque ea debuit esse,</l>
<l>Postea facta parens tantam paritura puellam</l>
<l>Cui similem nulla est aetas latura puellam.</l>
</div>
<div type="poesis-caput">
<head>39.</head>
<l> Hac morum probitate nitens, matura marito,</l>
<l>Iam tria completis quattuor septennia lustris</l>
<l>Anna recensebat virgo; turbisque procorum</l>
<l>Suspiratus Hymen, formam pro dote petebat</l>
<l>Virtutemque animi rarumque a pectore censum.</l>
<l>Foedera sed quamvis haec connubialia, gentis</l>
<l>More suae, sperata Deum cultura iuberet</l>
<l>Progenies, tamen illa sui candoris honorem,</l>
<l>Et soboli et genti caluit praeferre parata,</l>
<l>Grata Deo spretae nosset si munera taedae.</l>
<l>At quia perpetua pro virginitate sequendum</l>
<l>Defuit exemplum mulierque id nulla pudoris</l>
<l>Attigerat culmen, putat hoc insvave Tonanti</l>
<l>Obsequium quod nulla dedit: libravit utrumque</l>
<l>Nympharum nuruumque decus; sed pectoris anceps</l>
<l>Anna voluntatem matris submisit habenis.</l>
</div>
<div type="poesis-caput">
<head>40.</head>
<l> Tecta paternorum coleret licet Anna penatum</l>
<l>Assidua; at patrios non luserat aequa tribules</l>
<l>Virtutis formaeque fides (nam grande latentis</l>
<l>Est pretium formae: metuentis publica maius</l>
<l>Virtutis decus est lustrataque compita clamant</l>
<l>Virtutem non esse domi. Nam prodiga cerni</l>
<l>Integra Virginitas non est, cui integra quamvis</l>
<l>Sit caro, Virginei renuit tamen esse pudoris</l>
<l>Integer affectus: prostans cupidumque videri</l>
<l>Est venale bonum. Nubes Iovis armiger ales</l>
<l>Incolit, at fatuae volitant per compita pennae.)</l>
<l>Hoc gratus rumore pudor celebrataque passim</l>
<l>Non passim spectata Annae, laudabile taedis</l>
<l>Attulit auspicium probitas multisque placebat</l>
<l>Anna, et Levitas, matri prodire fuisset</l>
<l>Sicubi visa comes, cultu torquebat amantes.</l>
</div>
<div type="poesis-caput">
<head>41.</head>
<l> At prudens genetrix voluit differre procorum</l>
<l>Vota, quibus desiderium vehementius Annae</l>
<l>Cresceret: et scirent, quod non sit prodiga tantae</l>
<l>Virtutis mater, primo contenta rogatu.</l>
<l>Augetur dilatus amor crescensque petitae</l>
<l>Non timuit nymphae virtus ne perdat amorem.</l>
<l>Id quoque subsidium tribuit dilata procantum</l>
<l>Ambitio, quod protracti mora temporis, aequo</l>
<l>Iudicio prosit, quo plenius ille probetur</l>
<l>Ingenii morumque sapor, quo grata puellam</l>
<l>Cognatosque trahat thalami ad suffragia sponsus.</l>
<l>Tunc autem reliquos, morum stirpisque praeibat</l>
<l>Laude Ioachimus, cuius non irrita demum</l>
<l>Praevia taedarum docuerunt vota, quod aptum</l>
<l>Connubii possit virtus reperire iugalem.</l>
</div>
<div type="poesis-caput">
<head>42.</head>
<l> Mirum! quod tanta morum caligine mersa</l>
<l>Cumque fuit veri ignaris iurata Latinis</l>
<l>Saxicolis vilisque agitata cupidine lucri,</l>
<l>Impietate Ducum vitiisque infamis Idume,</l>
<l>Quiverit hunc thalami numerum componere virtus.</l>
</div>
</div>
<div type="poesis-liber" met="hexameter" n="3">
<head>IESSEIDOS LIBER <num value="3">III</num>
</head>
<div type="poesis-caput">
<head>1.</head>
<l> Iam sancitus Hymen Annae fideique monebant</l>
<l>Pacta maritales accendere pronuba taedas,</l>
<l>Cum patriâ veniens electae limina Sponsae</l>
<l>Urbe Ioachimus praesentia Virginis ora</l>
<l>Spectaturus adit: sed mutuus ille duorum</l>
<l>Aspectus iuvenum fuerat congressus amantum,</l>
<l>Quorum ex adverso vultu, sibi quisque parabat</l>
<l>Virtutis speculum et rectam probitatis amussim.</l>
</div>
<div type="poesis-caput">
<head>2.</head>
<l> Consuetis utriusque tribus gentisque peractis</l>
<l>Officiis (nam Sponsus erat de semine Iudae</l>
<l>Davidisque haeres, Annam Levitica patris</l>
<l>Sors genuit; Iudae generis fuit ista facultas</l>
<l>Hanc ambire tribum: licet ex Davide profectam</l>
<l>Ipsam etiam dicant Matris natalibus Annam)</l>
<l>Ambarum tribuum faustis deducitur Anna</l>
<l>Auspiciis, socerique nurus gratissima tecto</l>
<l>Excipitur; dotisque suae si dona fuissent</l>
<l>Regia, maior erat sponsae a virtute petita</l>
<l>Gaza, Ioachimum quae sola invenit amantem.</l>
</div>
<div type="poesis-caput">
<head>3.</head>
<l> Istius thalami fructum expectabat uterque</l>
<l>Sponsarum sanguis; magno maerore sed istam</l>
<l>Spem lusit sterilis votorum ad pondera venter.</l>
<l>Annorum siquidem bis deno in gloria cursu</l>
<l>Grata maritalem thalamum traduxerat uxor,</l>
<l>Opprobrio fecunda suo, prout illius aevi</l>
<l>Credulitas gentisque fuit, sed postea talem</l>
<l>Edidit ista nurus viditque piissima fructum,</l>
<l>Ut fecunda viri quaevis huic credere mater</l>
<l>Debeat et sancti laudem concedere ventris.</l>
<l>Interea constans thalami tolerabat adulta</l>
<l>Dedecus aerumna: placitis caelestibus omne</l>
<l>Fassa decus parere, probrum legale ferebat</l>
<l>Laeta. Nec indocilem formare hoc dogmate mentem,</l>
<l>Forte paraturis sobolem suspenderat astris.</l>
</div>
<div type="poesis-caput">
<head>4.</head>
<l> Tergemina Hebraeae fuerant sollemnia legis</l>
<l>Festa, Deo sacra, Solymae quibus omnis in aede</l>
<l>Instaurare litaturus consueta quotannis</l>
<l>Vota iubebatur populus. Donaria sacris</l>
<l>Addebant aris, nec fas sine munere cuiquam</l>
<l>Tunc Salomoniaco votis incumbere templo.</l>
<l>Haec vero duplici fieri sollemnia causa</l>
<l>Constituit Numen: tum quo sibi debita cultus</l>
<l>Obsequia aequatis ferret gens consona votis,</l>
<l>Tum voluit memorem, quantis hanc cladibus olim</l>
<l>Solverit et quantis dives sibi reddita signis</l>
<l>Patria libertasque fuit. Quo nomine mensis</l>
<l>Septimus, arboreis formans tentoria ramis,</l>
<l>Divinam referebat opem, cum stipite tectum</l>
<l>Et foliis, olim loca per deserta vagantem,</l>
<l>In laris et tecti terram Israëla tulisset.</l>
<l>Est aliud vero festum quod pascha vocabant,</l>
<l>Cum decima et quarta minui sua cornua sentit</l>
<l>Luna die, postquam ne sit contractior atrâ</l>
<l>Nocte dies, prohibet Phryxeo Delius auro.</l>
<l>Tunc autem Pharii memorem Deus esse laboris</l>
<l>Noluit immemorem, cum duro pressa Canopi</l>
<l>Servilis Iudaea iugo, post terga relictâ</l>
<l>Iside, Niliacum fugiens spoliavit Osirim.</l>
<l>Septima festivis succedens hebdomas aris,</l>
<l>Propitium legis tabulis memorabat amantis</l>
<l>Numinis affectum, scripto cum marmore Mosen</l>
<l>Instrueret flagrante Orebo, quando ruenti</l>
<l>In scelus Isacidae morum praecepta tonarent,</l>
<l>Prodigii pavidos caelo informante tribules.</l>
<l>Thure Deum venerans sic ter festiva tenebat</l>
<l>Iudaeam pietas: ter religiosa quotannis</l>
<l>Numinis hoc cultu Solymam conspexit Idume.</l>
</div>
<div type="poesis-caput">
<head>5.</head>
<l> Harum luce una cum se sollemnibus aris</l>
<l>Sisteret et coram populi maiore corona,</l>
<l>Dona Ioachimus sacro daret annua templo.</l>
<l>Hunc Mysta accipiens, cum prolis honore carentem</l>
<l>Agnovisset, ait: “Coniux, procul esto, profane!</l>
<l>His discede aris! Credis te munera grato</l>
<l>Ferre marite Deo, cum sic tua seminis illi</l>
<l>Plectitur improbitas, a te qui forsan iniquam</l>
<l>Se veneraturam non vult descendere prolem? </l>
<l>Hinc volo discedat quivis sine honore maritus,</l>
<l>Qui sine prole venit: iamque est tot prodita lustris</l>
<l>Fama, quod improle serves cum coniuge lectum.</l>
<l>Hinc patet adversum patitur tua taeda Tonantem</l>
<l>Cuius ab improli nullus defluxerit haeres</l>
<l>Connubio, qui ipsum cultor Iudaeus adoret.”</l>
</div>
<div type="poesis-caput">
<head>6.</head>
<l> Fortem animi sortita virum nisi acerba fuisset</l>
<l>Lingua, graves poterat probri sentire querelas;</l>
<l>Sed nitidae mentis robur convellere duri</l>
<l>Levitae nequiit ruditas: abit inde serena</l>
<l>Fronte Ioachimus. Rigidae tormenta repulsae</l>
<l>Numinis excusat placito, vultusque ruborem</l>
<l>Ingenuo candore premit, dentisque protervi</l>
<l>Dura nimis tacitâ tolerat convitia linguâ.</l>
<l>Et veluti rostro cum formidata rapaci</l>
<l>Mansuetas avido volucris petit ungue columbas,</l>
<l>Idalius visis tacitus praedonibus ales</l>
<l>Evolat et saevum fugiens ulciscitur hostem -</l>
<l>Sic Ioachimus laesi discrimen honoris</l>
<l>Non iacit in mystam, sed se meliore tuetur</l>
<l>Praesidio, cuius radiis caelestibus aptum</l>
<l>Pectus ad aeternam casus componit amussim.</l>
<l>Aegeum veluti spumat cum fluctibus aequor,</l>
<l>Ut stabilis tumidas suscepit arena procellas,</l>
<l>Dissipat albentem spumam - sic saucia curis</l>
<l>Mens, ubi divini placiti sua pondera fidum</l>
<l>Proicit ad litus, pelagi velut ira, quietam</l>
<l>Pectoris humani motus sortitur arenam.</l>
<l>Spectantur variis animi maeroribus angi</l>
<l>Connivente Deo, cuius sapientia taetras,</l>
<l>Saepe secuturi ciet ad suffragia nubes</l>
<l>Luminis; innocuum feriunt cum verbera pectus</l>
<l>Augurium splendoris agunt: sors tristis inertes</l>
<l>Sternit: ubi duros fortuna reciprocat ictus,</l>
<l>Splendidius reddit fortunae malleus aurum.</l>
</div>
<div type="poesis-caput">
<head>7.</head>
<l> Non procul a Solymis locus est, ubi plurima collis</l>
<l>Ubertas, herbaeque ferax et pascua tellus</l>
<l>Eminet. Hac iunctos fecundis matribus agnos</l>
<l>Parte Ioachimus, pecorisque fugacius agmen</l>
<l>Pastorum sub virga habuit, quos saepius ipse,</l>
<l>Cum Solymaea pius visebat limina, suevit</l>
<l>Explorare redux, natosque agnoscere fetus.</l>
<l>Illotas voces, irati opprobria Mystae</l>
<l>His etiam pressurus agris ad amoena gregalis</l>
<l>Pascua contendit pecoris caulasque revisit.</l>
<l>Hic ubi rorantes nato iam sole per herbas</l>
<l>Spargitur innocuum pecus et crescente pusillam</l>
<l>Pascit flore gulam, montis qua parte reducta</l>
<l>A grege seiungi poterat, consueta litabat</l>
<l>Vota Deo, placida Numen sic voce precatus:</l>
<l>“Summe Pater, cui una polo, diffusaque terris</l>
<l>Est pietas, expersque tui per cuncta meantis</l>
<l>Consilii nulla est tellus, nec egena resistit</l>
<l>Imperiis natura tuis! Scis, optime patrum,</l>
<l>Quae probri me fama premit: complura peregi</l>
<l>Connubii iam lustra, meo nec sanguine proles</l>
<l>Vivit, adorandum te laudatura Parentem</l>
<l>Me patre posteritas: si te mea criminis urit</l>
<l>Improbitas, Pater indulge, sobolemque tuorum</l>
<l>Laudatricem operum de me placatus adopta.</l>
<l>Ast ego, si qua meis accedet gratia votis,</l>
<l>Servitura tuo thalami dabo pignora templo.”</l>
</div>
<div type="poesis-caput">
<head>8.</head>
<l> Vix ea fatus erat, stantem prope cernit ephebum,</l>
<l>Ignotâ iuvenem forma, maiore micantem</l>
<l>Lumine naturae quam sit lux alta diei;</l>
<l>Hospitis ignoti visu, radioque pavescens</l>
<l>Obstupuit supplex, sed quem mox ille serena</l>
<l>Fronte salutatum tali sermone praeivit:</l>
<l>“Ioachime, polo missus tibi nuntius adsum:</l>
<l>Audivit tua vota Deus, conspexit egenis</l>
<l>Te largam praebere stipem, sterilisque recepit</l>
<l>Et castigatae carnis ieiunia, novit</l>
<l>Legalis tolerata probri tormenta, tuasque</l>
<l>Suscepit lacrymas; qua re de coniuge gratam</l>
<l>Accipies sobolem, qualem sed nulla tulere </l>
<l>Saecula, nulla ferent: Hebraeae maximus illa </l>
<l>Stirpis honos, ingens populorum gloria, terrae</l>
<l>Prodigium, cuius nomen tibi pando – Maria est.</l>
<l>Haec tibi divinum Iessea e stirpe nepotem,</l>
<l>Promissumque dabit germen, Iudaeque Leonem.</l>
<l>Ille Giganteo Lethaeos robore postes</l>
<l>Destruet et veterum complebit vota parentum.</l>
<l>Utque scias vera me tibi praedicere, perge,</l>
<l>Et Solymam festinus abi, dabit obvia coniux </l>
<l>Se tibi: templum ambo sacrosque intrate penates.”</l>
<l>Haec ut fatus erat, penna se praepete librat</l>
<l>Aliger et summis volitans se nubibus abdit.</l>
</div>
<div type="poesis-caput">
<head>9.</head>
<l> Audiit attonitus iuvenem sic ore loquentem</l>
<l>Ioachimus, et aetherei cessante nitoris</l>
<l>Intuitu prostratus humi, gratusque Tonantis</l>
<l>Expendit promissa. Fidem caelestibus ultro</l>
<l>Observat monitis, proprios non amplius ille,</l>
<l>Non uteri steriles accusat coniugis annos. </l>
<l>Mox repetit Solymam, constans parere monenti</l>
<l>Aligero: pecorum caulis, ovibusque relictis</l>
<l>Festinat tacitumque premit sua gaudia pectus.</l>
<l>Urbis ut ad celebrem, quae dicitur aurea, portam</l>
<l>Accessit, videt aversa de Nazareth Annam</l>
<l>Festinare via: solito cui laetior oris</l>
<l>Occurrens coniux, post mutua lumina pandit</l>
<l>Adventusque sui causam, monitusque revelat</l>
<l>Aethereos. Cui illa pari se Praepete doctam</l>
<l>Asserit, improles thalamos ad vota vocari.</l>
<l>Una intrant urbem, sacrisque penatibus agnos</l>
<l>Bisgeminos, melior quos nutriit herba, litandos</l>
<l>Inducunt, medio quos de grege providus arae</l>
<l>Vir tulit; et coniux instructam panibus Anna</l>
<l>Librabat sportam - quae proximiore pararet</l>
<l>Nocte, litaturis duo mollia liba ministris.</l>
</div>
<div type="poesis-caput">
<head>10.</head>
<l> Expletis templo votis, descendit uterque</l>
<l>Propria, quae Solymis stabant, ad limina coniux,</l>
<l>Tanta ubi sincerae pietati dedita virtus</l>
<l>Coniugii fructu, sibi non post multa dierum</l>
<l>Intervalla dato, probrum legale redemit.</l>
<l>Octavo gravis affulsit cum sole December,</l>
<l>Acceptam sensit sobolem vitalibus Anna</l>
<l>Indiciis: concepta suo mox vivere proles</l>
<l>Observata utero, subitoque animata pusilli</l>
<l>Corporis integritas, matrum responsa fatigat:</l>
<l>Nonne quaterdeni radiant post semina soles</l>
<l>Donec vitalem mas disponatur ad auram?</l>
<l>Nonne octodenas, ea sit si femina, noctes </l>
<l>Postulat ante animam? Praesens et quomodo fetus</l>
<l>Concipitur, seseque movet, solitumque repellit</l>
<l>Vivendi initium, consuetaque tempora damnat?</l>
<l>Quis novus hic naturae ordo, quae seminis huius</l>
<l>Fata, quis istius vitalem germinis horam</l>
<l>Accelerantis honor? Sed quae portenta vetustae</l>
<l>Nescivere nurus, tanti quondam abdita partus</l>
<l>Gloria, venturo patuit felicius aevo.</l>
</div>
<div type="poesis-caput">
<head>11.</head>
<l> Haec Annae suscepta utero, tot debita votis</l>
<l>Filia, naturae solitas infringere leges</l>
<l>Digna fuit: prolem hanc sterilis quam taeda parentum</l>
<l>Progenuit, divina suum quoque Gratia dixit</l>
<l>Prodigium: venterque Annae speciosa reperta est,</l>
<l>Hoc opus excelsum fabricantis Numinis aula.</l>
<l>Huic vitam infudit posito mox semine, magnae</l>
<l>Aptavitque animae corpus tantumque decorem</l>
<l>Artubus impressit, cuperet quo caelica quaevis</l>
<l>Corpore mens, positis iungi feliciter alis.</l>
<l>Nec formosa magis mentes sibi membra laborant</l>
<l>Aethereae, cum missa Deo descendit ad ima</l>
<l>Membrorum natura expers oculisque videri</l>
<l>Terrigenum praesens cupit his non impare forma.</l>
<l>Ista caducarum soboles lectissima rerum -</l>
<l>Non caelum solisque faces nec nocte micantes</l>
<l>Excipio flammas, quodcumque vel axe supremo</l>
<l>Nobilius lucet stans coram Numine flamen.</l>
<l>Unicus hac maior Deus est: cui Numine summo</l>
<l>Est natura minor; conceptae culmine prolis</l>
<l>Est minor et sterilis fetu demissior Annae</l>
<l>Tota cui famulas subicit natura secures.</l>
</div>
<div type="poesis-caput">
<head>12.</head>
<l> Illi anima et ratio simul est, artusque pusilli</l>
<l>Mentis mole vigent; neque corporis incrementum</l>
<l>Expectat, mox apta suum cognoscere Numen,</l>
<l>Eructans plenis divina incendia fibris.</l>
<l>Istius excelsae sobolis primo auspice vitae </l>
<l>Momento, tenerae multo sublimior aestus</l>
<l>Mentis erat quam plena suo si assurgeret igne</l>
<l>Quaeque animi virtus, almum fervore vel illo</l>
<l>Desuper inmisso, flagrans complexa Tonantem.</l>
<l>Civibus aethereis minor est concessus amoris</l>
<l>Impetus, aeternum quamvis praesente caloris</l>
<l>Ore bibant fontem: nec habent quëis viribus altae</l>
<l>Maiora Empyrei laxent incendia mentes,</l>
<l>Aeterni saturae quamvis dulcore fluenti.</l>
<l>Nec mirum, concepta suo si Numine Virgo</l>
<l>Aestuet et primae flagret sic lucis amore;</l>
<l>Hac siquidem necdum genita tanto impete cordis</l>
<l>Arsit amans Numen, reliquas quae sola creati</l>
<l>Orbis divinas vicit vehementia flammas.</l>
<l>Gnatae huius, superumque humili cervice colendus</l>
<l>Promicuit splendor: caeli huic terraeque coronam</l>
<l>Imposuit Numen; tanti cui culmen honoris</l>
<l>Non impar sancivit amor pietasque Tonantis.</l>
<l>Conscia tantarum Charitum iam noverat infans</l>
<l>Concepta ingentes caeli per pectora fusas</l>
<l>Divitias. Novit mentem faciente beatam</l>
<l>Ex vultu proprio Numen: quis tale relinquat</l>
<l>Spectatum sine amore bonum, similesque referre </l>
<l>Negligat, aspectae pro lucis imagine flammas? </l>
</div>
<div type="poesis-caput">
<head>13.</head>
<l> Quod caeli hanc regalis apex spectrumque deceret,</l>
<l>Inde venit (iam pando tui Regina nitorem</l>
<l>Conceptûs Virgo) – primae cum vulnere culpae</l>
<l>Saucia mortiferum penetraret pectora virus,</l>
<l>Atque hominum genus omne gulae sentire paternae</l>
<l>Debuit infaustam Nemesim – quod sola ruinae</l>
<l>Istius immunis staret fortuna puellae,</l>
<l>Quam sterilis matrona tulit: communia Virgo</l>
<l>Sola venenatae nescivit toxica plantae.</l>
<l>Illa reis pomi morsu procul, illa nocentis</l>
<l>Flagitio Adami non improba, maior acerbae</l>
<l>Exitio noxae, semper sine labe, minacem </l>
<l>Exterret Nemesim, tectis quae veste flagellis</l>
<l>Vitat adoratum Mariani verticis aurum. </l>
</div>
<div type="poesis-caput">
<head>14.</head>
<l> Sed quo iure reae matris non corruit insons</l>
<l>Filia, quam nocui semen formavit Adami,</l>
<l>Terrigenûm transfusa lues si manat ab illo</l>
<l>Semine, decepti quod polluit esca parentis?</l>
<l>Nunc mea Castalio respergite labra fluento</l>
<l>Pierides, votisque altas obstringite lauros,</l>
<l>Ut sceleris memorare queam memorare paterni</l>
<l>Naufragium: tum qua tabula Virgo una profundam,</l>
<l>Torrentis non rapta vado superavit abyssum.</l>
</div>
<div type="poesis-caput">
<head>15.</head>
<l> Omnipotens nostri generis sine semine natum</l>
<l>Constituit Caput Adamum, cui libera mentis</l>
<l>Arbitria unius legis constrinxit habenis:</l>
<l>Arbor erat, vetito voluit quam crescere pomo.</l>
<l>At servata minus positae mitissima legis</l>
<l>Imperia, aeternae sanxit multiplice poenae</l>
<l>Ulcisci aerumna, soli ut neque tale noceret </l>
<l>Flagitium authori, cuius Caput ille fuisset.</l>
<l>Edita progenies paribus quoque subdita damnis</l>
<l>Esset: et illicita quae profluxisset ab esca,</l>
<l>Cunctorum aeterno premeretur culpa dolore.</l>
<l>Sed deliquit Adam, cunctosque involvit eodem</l>
<l>Naufragio, poenaque simul. Stetit una paterni</l>
<l>Expers flagitii Virgo; nam crimine lapsus</l>
<l>Non fuit Adamus Mariae Caput: inde paterno</l>
<l>Non fuit in pacto: caeli, terraeque potestas</l>
<l>Huic Dominae concessa vetat pro plebe notatis</l>
<l>Legibus involvi, decuitque his esse solutam</l>
<l>Reginam Adami, libertatisque parentem.</l>
<l>Qui dubius facti est, credetne egisse Tonantem </l>
<l>Cum sobolis genetrice suae, quod regia nati</l>
<l>Terreni, minus esse decens pro matre putaret</l>
<l>Conditio? Matris siquidem sic huius honorem</l>
<l>Procurat Deus, ut terreni principis ardor,</l>
<l>Frigidus, augustae pro matris honore, sit imber.</l>
<l>Lex fuit Arsacidum, solium sublime prementis</l>
<l>Regis Achaemenii cunctis subeuntibus aulam</l>
<l>Discrimen fatale foret; quâ regia solvi</l>
<l>Regalem nuptam voluere oracula poenâ.</l>
<l>Omnibus haec stat lex, sed non tibi regia coniux;</l>
<l>Una super cunctos es tu, non de omnibus una.</l>
<l>Hoc tuba Tarsensis sensu sonat aurea Pauli:</l>
<l>“Peccarunt in Adamo omnes”, sed tolle Mariam;</l>
<l>Una super cunctos est haec, non de omnibus una.</l>
<l>Illa quidem nocui de semine fluxit Adami</l>
<l>Virgo; quid hoc refert, si non sit subdita Adami?</l>
<l>Illius est soboles, verum est; Caput ille Mariae</l>
<l>Non tamen est. Labem ad generis concurrit utrumque</l>
<l>Et caput, et semen: sed quem est sortita parentem,</l>
<l>Non est nacta Caput: primum natura poposcit</l>
<l>Gratia concessit. Voluit natura secundum,</l>
<l>Gratia dissensit; vetuitque haec esset Adami</l>
<l>Subdita, Adameae fieret ne subdita culpae.</l>
<l>Hinc pater ipse nocens, naturae in culmine summus</l>
<l>Virginis istius, maius se culmen adorat.</l>
</div>
<div type="poesis-caput">
<head>16.</head>
<l> Interea faciles uteri decurrere lunas</l>
<l>Anna videt, poscitque diem, mirabilis ista</l>
<l>Qua soboles visura diem matrisque veniret</l>
<l>Pensatura gravi laudis cum faenore probrum.</l>
<l>Anna tamen, steriles tumidus dum vinceret annos</l>
<l>Venter, adhuc clausos intra sua viscera gemmae</l>
<l>Caelestis radios praeclaraque lumina natae</l>
<l>Sensit et afflatum maiori Numine pectus.</l>
<l>Nescio quod fecundi uteri cum laude, venustae</l>
<l>Accessit fronti<note place="foot" n="*">335 fronti : reronti</note>
decus: et quod ventre gerebat</l>
<l>Lumen, in externum prodibat amabile vultum</l>
<l>Effusis radiis - veluti si nube serena </l>
<l>Abditus augustos transfundat Delius ignes.</l>
</div>
<div type="poesis-caput">
<head>17.</head>
<l> Anna moras uteri longasque in pondere lunas</l>
<l>Solatura novem cultu Solymaea frequenti</l>
<l>Templa petit ventrisque acceptum a Numine germen</l>
<l>Grata Deo defert prolisque reponit honorem.</l>
</div>
<div type="poesis-caput">
<head>18.</head>
<l> Accidit ut, festas cum lex indiceret aras</l>
<l>Et Salomoniacum peteret cum coniuge templum</l>
<l>Anna, sacerdotum summus, cui aurea sacri</l>
<l>Limina depositi (Legis fuit Arca) patebant,</l>
<l>Ingrediens penetrale imum spectaret in Arca</l>
<l>Bisgeminum exultare Cherub, passisque moveri</l>
<l>Laetitiae pleno vultu prope cerneret alis.</l>
<l>Non visum populo ostentum, cui luminis illa </l>
<l>Maiestas vetita est, sed Mysta authore relatum</l>
<l>Prodigium, populi mirùm praesagia tentat.</l>
<l>Omnibus hic unus sensus fuit aureus Arcae</l>
<l>Bisgeminus quod fausta Ales mysteria pandat;</l>
<l>Quod laeti Aligerûm vultusque ostensaque pennis</l>
<l>Gaudia non dubio cogunt expromere signo.</l>
<l>Quid tamen illud erat quod vis praesaga duorum</l>
<l>Panderet Aligerûm, varium fuit ominis huius</l>
<l>Iudicium: dixere alii quod pressa Latino</l>
<l>Imperio Iudaea, sui sublime rediret</l>
<l>Ad regni solium, pulsoque ultra aequora Varo,</l>
<l>Isacidûm laetis fortuna resurgeret alis.</l>
<l>Iam prope tempus adest, aiunt, cum Martia Iudam</l>
<l>Gens patrium Tyberim clypeis bibitura relinquet</l>
<l>Non plus Oenotriis poterit Iovis Ales ab oris</l>
<l>Victor Idumaeis nidos componere palmis:</l>
<l>Nec Solymae, Ausoniis praestrictas fascibus ultra</l>
<l>Exolvet Latias volucris Romana secures.</l>
<l>Haec arcana fuit multorum fabula, sed vox</l>
<l>Publica nulla fuit. Metuens nam dura Quiritum</l>
<l>Imperia, occultus fidas iaciebat in aures</l>
<l>Author, in os vocis prohibens migrare periclum</l>
<l>Promissum non longe alii distare docebant</l>
<l>Messiam, pennis hilaris quod praebuit Ales</l>
<l>Indicium, spondensque eadem solacia vultus.</l>
<l>Et Simeon Solymae Mystes aetate colendus</l>
<l>Occidua, cui certa suis accesserat annis</l>
<l>Caelo nixa fides, non se prius aurea seris</l>
<l>Lumina clausurum fatis quam surgat avito</l>
<l>Sanguine Iessigenûm promissi principis alma,</l>
<l>Virgo etiam in partu, Israëlis gloria mater.</l>
<l>Credidit hanc primis radiis assurgere lucem,</l>
<l>Festivo testante Cherub, seseque supremum</l>
<l>Praeparat ad carmen, spectandae encomia natae;</l>
<l>Illius ad vultum extremos dum spiret amores,</l>
<l>Expiret Solymaeus olor: cui postea nati</l>
<l>Virginis eiusdem tamen, obnitente senecta,</l>
<l>Accessit caelo hausta fides, meritumque videndi.</l>
<l>Mystarum e numero fuerat qui diceret alter;</l>
<l>Unius ingressi fanum, festivius Arcam</l>
<l>Applausisse viri merito, notumque beatis</l>
<l>Aligeris animi decus, hoc celebrasse strepentis</l>
<l>Prodigio poenae. Fuerat sed certius Annae</l>
<l>Iudicium, fulgentem auro quae credidit arcam</l>
<l>Exultare sui penetrantis in abdita templi</l>
<l>Maiestate uteri et clausae splendore puellae.</l>
<l>“Haec mea Nata”, inquit, “quondam paritura potentem</l>
<l>Signatum lege Heroem, duo saxea Legis</l>
<l>Religioso Arcae monimenta recondita ligno,</l>
<l>Exultare dedit: quôque ipsa sacerrima Mosis</l>
<l>Lex gravida est Verbo, soboles mea fiet eadem</l>
<l>Prole gravis, partuque suo dabit illa solutum</l>
<l>Mosis onus, colloque Deum leviore vereri.</l>
<l>Quin etiam lex ipsa suum cervice laborem</l>
<l>Cum roget auferri, concepta puerpera legi</l>
<l>Proxima, notificans divini gaudia partus</l>
<l>Exhilarat fetam tabulis legalibus Arcam.</l>
<l>Vitae expers, Vitae indicium si lignea motu</l>
<l>Arca dedit, viva petiisse videtur ab Arca</l>
<l>Quam gero, vitales animos: vel mortua vivae</l>
<l>Cedere non deses praesenti Numinis Arcae,</l>
<l>Venturos hilari motu praesagit honores.”</l>
<l>His animi gavisa silens affectibus Anna</l>
<l>Laeta suum genetrix uteri tunc pondus adorat.</l>
</div>
<div type="poesis-caput">
<head>19.</head>
<l> O felix mater cuius de ventre serenos</l>
<l>Aurorae divinae ignes spectare superba</l>
<l>Saeclorum ambitio votis flagrantibus optat!</l>
<l>Ingentem caeli gazis, opibusque puellam</l>
<l>Ventre tenes, legis quam prodigiosa salutat</l>
<l>Arca - illam maius mirabiliusque futuram</l>
<l>Prodigium. Nec passa suis immota teneri</l>
<l>Cum vitae tabulis, sed nil vitale daturis,</l>
<l>Ad vitae lumen, speculum virtutis et aequi,</l>
<l>Ad morum normam, vitalem legis avitae</l>
<l>Effigiem, ruitura volat templi Arca Mariam.</l>
</div>
<div type="poesis-caput">
<head>20.</head>
<l> Nunc impune tuas posses confringere, Moses,</l>
<l>Hac montis radice petras, ubi cedere gaudet</l>
<l>Numinis inscriptum digito populisque verendum</l>
<l>Matris ad augustae priscum fastigia marmor.</l>
<l>Haec Iessea etenim proles vix fixerat Annae</l>
<l>Materno radicem utero, sublimior altum</l>
<l>Orebi, Charitum superavit vertice culmen;</l>
<l>Ut subito veteres, alias molita, rogaret</l>
<l>Confringi tabulas radix, quae immitia Iudae</l>
<l>Conteret et molli tenuabit pulvere saxa.</l>
<l>Ostenditque suas Maria praesente ruinas</l>
<l>Isacidum vetus Arca; sui dum limine fati,</l>
<l>Ceu abitura fugae cupidis se commovet alis,</l>
<l>More nigrae moriens, ubi sol apparuit, umbrae.</l>
<l>Haec erat augustus coluit quam saltibus olim</l>
<l>Iessides: proprio venturae ex semine Princeps</l>
<l>Providus exultim applausit, cum regia victus</l>
<l>Et pietas damnata probrum scurrile tulisset.</l>
<l>A Iesside Typum Mariae venerante recepit</l>
<l>Virginis auspicium pietas; Michole furorem</l>
<l>Impietas ridente trahit: sic regia Iudae</l>
<l>Taeda, pias, Stygiasque faces accendit, et unus</l>
<l>Davidis thalamus caluit tam dispare flamma,</l>
<l>Hebraei Iessea throni cum Gloria David</l>
<l>Sublimes arcae saltu describit honores:</l>
<l>Postremi vatis post septem saecula terram </l>
<l>Pressuri laetos signavit regia saltus</l>
<l>Exempli pietas. Quos verae Numinis Arcae</l>
<l>Praesens sed necdum genitus, semestre parentis</l>
<l>Pondus Elisides hilaris renovasse feretur.</l>
</div>
<div type="poesis-caput">
<head>21.</head>
<l> Delia iam nonis nova cornua laverat undis,</l>
<l>Feto Anna gaudente utero. Jam frugibus aestas</l>
<l>Transierat fecunda suis pomisque saporem</l>
<l>Non sterilis dabat Autumnus, cum septimus astri</l>
<l>Principis octavo mensis procederet ortu.</l>
<l>Tunc tibi nascentis sterili de coniuge prolis </l>
<l>Aspexit Iudaea iubar: lux ista Mariam</l>
<l>Edidit ignoransque novae sine more micantis</l>
<l>Aurorae ut radiis fulsit Galilaeus horizon;</l>
<l>Attonitus non sueto huius fulgore Diei</l>
<l>Haeret et ignotae flammas examinat aethrae.</l>
</div>
<div type="poesis-caput">
<head>22.</head>
<l> Pullatos iam noctis equos mutare serena</l>
<l>Luce videbatur soli vicinus Eoo</l>
<l>Phosphorus, ante suos quam spargere Delius ignes</l>
<l>Inciperet, cum Virgo, Annae lectissima proles,</l>
<l>In mundum roseos vultus, imitata rubentem</l>
<l>Phosphoron, aeterni lampas praenuntia solis</l>
<l>Ut surgens Aurora tulit terrisque superba</l>
<l>Non defecturae dederat praesagia lucis.</l>
<l>Natus ubi sol orta videt divinaque spectat</l>
<l>Lumina, splendorem quem non produxerat ipse</l>
<l>Illuxisse stupet sociasque interrogat horas</l>
<l>Quae lucis genitura novae, quis nascitur orbi</l>
<l>Se non patre nitor? Cui respondêre volucres,</l>
<l>Temporis assiduae spatium numerare ministrae;</l>
<l>Quod melior splendere suis non subditus horis</l>
<l>Delius, ima orbis regione serena daturus</l>
<l>Ora palam, tristi mundo praemiserit istam</l>
<l>Augustam Aurorae subeuntem munera flammam.</l>
</div>
<div type="poesis-caput">
<head>23.</head>
<l> Sed refert memorare diem quo prodiga dotes</l>
<l>Effudit natura suas et caelica plenis</l>
<l>Coeperunt mundo manare charismata rivis</l>
<l>In caeli terraeque decus: Mariamque repostis</l>
<l>Astra laborarunt Charitum perfundere nimbis.</l>
<l>Septima terrigenûm sacrae donata quieti</l>
<l>Lux utero egressam vidit festiva puellam,</l>
<l>Nascentisque diem iucundum deses agebat</l>
<l>Iuda; sed una suo sollers intenta labori</l>
<l>Hunc operabatur natura et gratia partum.</l>
<l>Et quasi tunc solitas naturâ fundere lymphas</l>
<l>Oblitâ, ut vacuum sibi non foret omnibus undis</l>
<l>Prospicere, ad tanti fetus operosa calenti</l>
<l>Obsequia; occultum fluxus authoris egentem</l>
<l>Vox laticem Libani non erupisse ferebat.</l>
<l>Illa eademque die siquidem manare negavit</l>
<l>(Non incerta fides) lymphae libanitidis humor,</l>
<l>Qui campos hortosque rigat - fons inde vocatus</l>
<l>Hortorum: a Libano triplici fluit utilis amne;</l>
<l>Quorum uno (Assyrios reliquis lavat eminus agros)</l>
<l>Laeta Zabulonis tellus, quam Nazareth alto</l>
<l>Ornat amoena iugo, recreat sua iugera rivo.</l>
<l>Orta fuit quo Virgo die fons iugibus iste</l>
<l>Non visis defecit aquis et currere dulces,</l>
<l>Obstructos veluti, non sensit ripa liquores.</l>
<l>More suo properans siccum pecus ibat ad amnem</l>
<l>Et solitas quaerebat aquas: venere iuvenci,</l>
<l>Intonsi venere greges armentaque duram</l>
<l>Depositura sitim: arenti pecus haesit in alveo</l>
<l>Humorisque inopes sitiens lambebat arenas.</l>
<l>Delusos maerere greges, errare iuvencos</l>
<l>Et gemere absentes longis mugitibus undas,</l>
<l>Anxius in vacuae pastor stans margine ripae</l>
<l>Suspirat, pecorisque siti se deside torquet.</l>
<l>Lux ea nocturno sed ubi praeclara fuisset</l>
<l>Coepta tegi peplo; iamque Hesperus ore sereno</l>
<l>Per sua dispositas praecederet agmina stellas.</l>
<l>Sabbaticus solito torrens ruit integer amne,</l>
<l>Altus ut ante vado; similique obstantia lympha</l>
<l>Saxa rotante fremit, ripas aequore superbus.</l>
<l>Illa eadem vero, fuerat quae Virginis ortae,</l>
<l>Prodigii quoque prima fuit lux: septima semper</l>
<l>Inde dies vacui retulit miracula rivi:</l>
<l>Hoc etenim fluvii cursu natura retento</l>
<l>Virginei voluit memorem natalis Idumen.</l>
<l>Integroque stetit ferme sua sabbata servans</l>
<l>Portentum saeclo, donec missa ignibus Urbe</l>
<l>Et templo, fractisque aris domitaque Sione </l>
<l>Sterneret infidos ultor Romanus Apellas.</l>
<l>Vulgatus rumore idem sit Caesare dignus</l>
<l>Spectatore latex; aequo ne teste careret</l>
<l>Prodigium fontisque fides, quem laurea captae</l>
<l>Ornabat Solymae, Victor Titus ivit ad amnem:</l>
<l>Et quasi sabbaticae iam testis idoneus undae</l>
<l>Sufficeret, nulla sese plus luce negare</l>
<l>Visus erat misitque suas in sabbata lymphas.</l>
<l>Sed licet is natae supremae matris honori</l>
<l>Compressus torrens hac compede solverit undas;</l>
<l>At meliore dein voluit sua sabbata Virgo</l>
<l>Religione coli. Siquidem crescente per orbem</l>
<l>Et populos, quos nec Latiae novere secures,</l>
<l>Vivificae fulgore Crucis toti utilis orbi</l>
<l>Sabbaticus quoque crevit honos huiusque diei</l>
<l>Propitios soles pietas communis adorat</l>
<l>Atque Palaestini presso pro humore fluenti,</l>
<l>Virgineo scelerum fluxus premit orbis amori.</l>
</div>
<div type="poesis-caput">
<head>24.</head>
<l> Anna suae vero sobolis laetissima partu,</l>
<l>Fecundi cui fama uteri, connubia pactae</l>
<l>Cognatae plausere nurus fetuque solutam</l>
<l>Accurrere gravem donis recreare maritam,</l>
<l>Quantumvis animi gaudens legale videret</l>
<l>Non sterili tandem generosa puerpera lecto</l>
<l>Exclusisse probrum. Laetae solacia matri</l>
<l>Sed soboles maiora dabat, cui prodita quondam</l>
<l>Aligeri monito susceptae est gratia natae.</l>
<l>Ut prolem aspexit genetrix, viditque venustae</l>
<l>Frontis ebur collique nives et rubra genarum </l>
<l>Coralia augustumque oris decus atque serenos</l>
<l>Pupillarum orbes lacrymisque madentia nullis</l>
<l>Lumina, ridentem foliis imitantia vernam</l>
<l>Labra rosam, suspensa animo stetit Anna, suaque</l>
<l>Fixa infante parens: tacita mox mente revolvit</l>
<l>Aligeri visi affatus, vultusque puellae</l>
<l>Cum caelo auditis gaudet componere donis.</l>
</div>
<div type="poesis-caput">
<head>25.</head>
<l> Ut longa attonitam tenuere silentia matrem,</l>
<l>Illa pio affari sobolem sic incipit ore:</l>
<l>“Nata mei lux nata uteri, solique parenti</l>
<l>Lux non nata tuae; non te Iessea serenum</l>
<l>Sola tribus, nec sola Domus te lumen habebit</l>
<l>Isacia: optatas ex te, mea filia, flammas</l>
<l>Colliget omne hominum genus aethereique decorem</l>
<l>Luminis aurora velut a nascente, sepultus</l>
<l>Hauriet atque etiam vivens in prole maligna</l>
<l>Attrahet Adamus: toto radiabit in orbe</l>
<l>Lux tua, caelestes vincet tua gratia stellas.</l>
<l>Messiae praeclara parens, te matre resurget</l>
<l>Iudaeae prostratus honor, manabit in omnes</l>
<l>Admiranda tui ventris quoque gloria gentes.”</l>
</div>
<div type="poesis-caput">
<head>26.</head>
<l> Dixerat haec; materna suae iamque oscula proli</l>
<l>Concessura parens, revocasse paventia fertur</l>
<l>Ora: moram cupidis fecit reverentia labris</l>
<l>Conditioque ortae plusquam terrena puellae.</l>
<l>Attamen augusti postquam retinacula vultus</l>
<l>Maternus superasset amor, natae oscula fixit</l>
<l>Et fronti incumbens teneris affectibus Anna</l>
<l>Indulsit; lacrymisque pios signasset amores</l>
<l>Ni matrem plorare suam spectata negasset</l>
<l>Maiestas Natae residensque in fronte serenum.</l>
</div>
<div type="poesis-caput">
<head>27.</head>
<l> Et Ioachimus genitor suavissima natae</l>
<l>Oscula laetitiam cordis dictura paterni</l>
<l>Impressurus, ait: “Dulcis mihi, nata, voluptas,</l>
<l>Promissum caeleste, meis o reddita votis</l>
<l>Progenies! maiore meum quam quiverat esse</l>
<l>Consilio votum, venisti aurora salutis,</l>
<l>Gloria Iessiacae stirpis, clarissima Iudae</l>
<l>Venisti lampas, venturi prodroma solis, </l>
<l>Prout mihi sidereus de te praedixerat Ales.</l>
<l>O precibus potiora meis data gaudia, maior</l>
<l>Omnibus o votis soboles! Si simplice vultu,</l>
<l>Prostratusque solo potui deposcere Numen</l>
<l>Ut probrum auferret thalami sterilique negatam</l>
<l>Connubio ut prolem rerum concederet author,</l>
<l>Ne legis me poena premat, quam pulsus ab aris</l>
<l>Sustinui tristisque pio mea munera Mystae</l>
<l>Damnata aspexi. Quae me nunc gloria tantae</l>
<l>Prolis habet? Vicit Numen mea vota, nec unquam</l>
<l>Tale meis germen scivissem poscere taedis.”</l>
<l>Haec fatus vultuque sequens oculisque puellam</l>
<l>Suave arridentem maternis reddidit ulnis.</l>
<l>Saepe tamen genitor sobolem dum visit, amabat</l>
<l>Dulcibus alloquiis suaves producere natae</l>
<l>Amplexus, animaeque sacrum libare calorem:</l>
<l>Quasque hominum fetu Virgo formosior omni,</l>
<l>Donorum pandebat opes, Charitumque fluentes</l>
<l>Pectoribus gazas, teneris quos fusa labellis</l>
<l>Gratia thesauros pleni dabat impete cordis,</l>
<l>Observat tacitus pater expertusque sciebat</l>
<l>Has animi multo spectari faenore dotes.</l>
</div>
<div type="poesis-caput">
<head>28.</head>
<l> Fortunata domus, cui contigit unicus iste</l>
<l>Connubii fructus, qualem non protulit unquam</l>
<l>Ulla thorum complexa fides, nec proferet ulla</l>
<l>Par thalami fortuna decus: manet unius Annae,</l>
<l>Et Ioachimi steriles haec gloria taedas.</l>
<l>Infecundus Hymen, lectum turpare iugalem</l>
<l>Ausus, ubi erubuit taedas laesisse maritas,</l>
<l>Damna repensurus probri, caelestibus auctus</l>
<l>Effecit donis, thalamo ut prodiret ab illo</l>
<l>Fecundorum omnis flos maiestasque parentum.</l>
</div>
<div type="poesis-caput">
<head>29.</head>
<l> Viderat octavum tenuis iam pupula solem,</l>
<l>Cum legis veteris ritus sollemne monerent</l>
<l>Nominis auspicium fieri; quo munere fungi</l>
<l>Consuevit levita sacer cognataque matrum</l>
<l>Ambitio dubiis numerabat nomina votis.</l>
<l>Lux erat, haec autem medium quae dividit aequo</l>
<l>Lumine Septembrem, caeleste datura puellae</l>
<l>Iessiacae, atro formidatum nomen Averno.</l>
<l>Convenere nurus, partu languentis euntes</l>
<l>Matris ad obsequium. Quos et spectabilis inter</l>
<l>Adfuit Ismerie nurus, indefessa sororis</l>
<l>Ad nutus matrona, fuit cui filia vatis</l>
<l>Zachariae sterilis coniux, quae postea summum</l>
<l>Elisabeth peperit genetrix praeclara prophetam. </l>
<l>Montibus e Iudae, Galilaeam Hebrone petentes</l>
<l>Felicem subiere domum, quo didita tanti</l>
<l>Fama puerperii pietasque agnata vocabat. </l>
<l>Quaesitum genitae nomen fuit: inclita sexus</l>
<l>Nomina feminei explorant, quëis maior inesset</l>
<l>Stirpis ab Hebraeae generosa Heroide virtus.</l>
<l>Sara aliis, aliisque placet Susanna, placebat</l>
<l>Ast aliis Esther, aliae voluere Rebeccam,</l>
<l>Rachelemque aliae. Materna voce volebant</l>
<l>Annam aliae dici; sed postquam certa Tonantis</l>
<l>Imperia audissent genitor materque, beati</l>
<l>Flaminis edocti monito, nomenque puellae</l>
<l>Caelesti accepto Mariam sermone referrent.</l>
<l>Nominis haec subito dubios vis edita flexit</l>
<l>Cognatorum animos; hilaresque ex aethere lapsum</l>
<l>In Mariae augustum nomen conspirat uterque,</l>
<l>Talia cui sanguis dederat suffragia, sexus.</l>
</div>
<div type="poesis-caput">
<head>30.</head>
<l> Excelsum nomen! cuius quia sensit honorem</l>
<l>Sanctorum cognata domus, venerabile sanctis</l>
<l>Nomen adoravit. Sed, formidabile Diti,</l>
<l>Terruit infernas acies, Mariamque superbi</l>
<l>Vastatricem Erebi, Styx ipso nomine sensit.</l>
<l>Omnipotentis opes summas resplenduit inter</l>
<l>Nominis istius maiestas: eruta postquam</l>
<l>Haec superûm e gazis nostrum descendit in orbem</l>
<l>Gemma, suis totum radiis tremefecit Avernum,</l>
<l>Fida sibi gratis penetrans in pectora flammis.</l>
</div>
<div type="poesis-caput">
<head>31.</head>
<l> Est specus Empyreo distans immanis Olympo</l>
<l>Quique magis procul esse nequit felicis ab orae,</l>
<l>Convexo quo fervet amor clarusque Tonantis</l>
<l>Intuitus flagrat aeternum satiare beatos</l>
<l>Caelicolas; orbis medium est, ubi squallet hiantis</l>
<l>A primo terrae initio mundique coaeva</l>
<l>Vasta Capedo antri, qualem divina paravit</l>
<l>Ad poenas ignemque animis peccantibus ira.</l>
<l>Una quidem specus, at multis horrenda cavernis,</l>
<l>Quas atrae efformant rupes, nexuque coercet</l>
<l>Triste minax ex lege silex; ubi flumine pleno</l>
<l>Ignis inextincti vomit immortalia tellus </l>
<l>Sulphura, Tartareum flammis stagnantia centrum.</l>
<l>Hic divinae ingens, nigrique adamantis opertus</l>
<l>Fornice Iustitiae carcer, clausurus abysso</l>
<l>Immani, quotquot servatae pectore labis</l>
<l>Inveniat post fata reos. Si dicere tentem</l>
<l>Terrigenum numerum,quos est haustura vorago</l>
<l>Infera, maior erit decies quam mille (doloris</l>
<l>O, barathrum aeterni, et finis nullius abyssus</l>
<l>Horrida!) si vicibus geminentur milia mille.</l>
<l>Hoc primum aethereus poenarum iniectus in antrum</l>
<l>Aligerûm splendor, quos caelo pectoris amens</l>
<l>Elisit tumor, aeterni quëis Numinis alma</l>
<l>Iussa coli regina parens. Hoc dulce proterva</l>
<l>Non passos cervice iugum, parere puellae</l>
<l>Augustae indociles, atrum protrusit in Orcum</l>
<l>Caelestes genios et summa sede repulsos</l>
<l>Non capiente diem sepelivit culpa profundo.</l>
</div>
<div type="poesis-caput">
<head>32.</head>
<l> Hic alius Stygio locus est confinis Averno</l>
<l>Quem flammae vis nulla premit; quo crimine purae</l>
<l>Concessere animae, cum caesus mysticus esset</l>
<l>Aethereis necdum reserandis postibus Agnus.</l>
<l>Et quia securâ tanti solacia fati</l>
<l>Spectabant ventura fide, mittendus Olympo</l>
<l>Pro culpa aeternus fieret cum victima Mystes,</l>
<l>Continua inter Messiae suspiria, longas</l>
<l>Exilii lenire moras, non cassa paratae</l>
<l>Spes poterat, secreta licet post tempora, palmae.</l>
<l>Adverso veluti soboles cum regia bello</l>
<l>Capta, minus validum fraterni robore ferri</l>
<l>Victorem sortita suum; data vincula; fratris</l>
<l>Solatur germana fides roburque Gradivi,</l>
<l>Libertasque graves certo reditura catenas</l>
<l>Mitigat et veniens post illa pericula splendor -</l>
<l>Non aliter fuit illa patrum, quos Numinis aequa</l>
<l>Vis tenuit, captiva cohors, his carceris umbris,</l>
<l>Quos Adami terror, multos quoque propria vitae</l>
<l>Improbitas, quamvis lacrymis expuncta ligarat.</l>
<l>Sanguinis eiusdem, culpae potentior omni</l>
<l>Hos fratris spe fovit amor quem robore fortem</l>
<l>Emissura domus fuerat Iessea Leonem.</l>
<l>Proque secutura fraternam in pignus adepti</l>
<l>Libertate fidem, votis promissa petebant</l>
<l>Auxilia et duris robur non segne catenis.</l>
</div>
<div type="poesis-caput">
<head>33.</head>
<l> Divini Herois postquam de stirpe fuisset</l>
<l>Davidica prognata parens, detenta profundae</l>
<l>Agmina telluris sobolem expectantia Limbo,</l>
<l>Aligero referente novae cunabula matris,</l>
<l>Laeta diu optatae plausere instructa salutis</l>
<l>Initio, Stygias plausu penetrante cavernas.</l>
<l>Cocyti saevus festiva tripudia princeps</l>
<l>Audiit et misso iubet explorare scelesto</l>
<l>Flamine vicinum quo carmine personat antrum.</l>
<l>Iussa Acheronteus subito Plutonia missus</l>
<l>Exequitur daemon, propiorque accedit amicos</l>
<l>Caelitibus patres, quos carceris impare plenos</l>
<l>Laetitia exultare videt, Mariaeque canentes</l>
<l>Reginae nomen, Mariae depromere matris</l>
<l>Messiae titulos Ditis percepit Alastor.</l>
<l>Evolat infelix inde explorator, acerbum</l>
<l>Horrendûmque fremens, numquam placitura superbo</l>
<l>Nomina, quae fari nequit, illaturus Averno.</l>
<l>Cumque Stygem penetrasset atrox, inimica Mariae</l>
<l>Vipera, sic regem affatur: “Generose profundi</l>
<l>Dux Erebi, vidi laetos confinibus Orco</l>
<l>Spelaeis animos, recutitae semina gentis:</l>
<l>Insolitum facit hos ortae gaudere puellae</l>
<l>Natalis comperta dies; sua nomina plenus</l>
<l>Isacidum geminat carcer. Sed dicere nomen</l>
<l>Horreo; reginam dicunt matremque Tonantis,</l>
<l>Quina cui invisum componit littera nomen.”</l>
<l>Id quod erat, subito facilis cognoscere Pluto,</l>
<l>Horridus exarsit princeps tremuitque furentem</l>
<l>Nuntius aspiciens Daemon. Ut stante tremiscunt</l>
<l>Sublimes Aquilone cedri, vel nubibus atris</l>
<l>Exoriente pavent aestivae turbine messes</l>
<l>Formidantque imbres gelidos et fulmina, Ditis</l>
<l>Sic reus expavit genius Plutonius ultra</l>
<l>Ne se livor agat non grati in damna ministri.</l>
<l>Hic ferus umbrarum tali fremit ore Tyrannus:</l>
<l>“Illa ergo nata est mulier, cui subditus orbis</l>
<l>Dicitur observantque suos caelestia nutus</l>
<l>Pectora, quae nostros voluit quoque subdere fasces?</l>
<l>Nam memini cum starem altus sortitus Olympum</l>
<l>Lucifer, illa suis iurata ea lumina sceptris</l>
<l>Necdum nata habuit. Sed me illa meosque sodales,</l>
<l>Indociles servile regi, sua iura sequentes</l>
<l>Non meruit vernas. Quamvis hostile minantem</l>
<l>Sint mea regna ortam semper sensura puellam,</l>
<l>Persequar hanc etiam, nec enim loca segnis Averna</l>
<l>Occupo, nec nostros evadet femina casses.</l>
<l>Quare agite, o comites, superas properate sub auras</l>
<l>Et socias, vacuum quae replent aëra, turmas</l>
<l>Imperiis armate meis, immitis ut ista </l>
<l>Ambitiosarum suprema creaturarum,</l>
<l>Imbellisque animi crudeles femina poenas</l>
<l>Adverso Plutone ferat. Ruat illius alto</l>
<l>Reginae titulo temere insignita potestas.”</l>
</div>
<div type="poesis-caput">
<head>34.</head>
<l> Nec mora, Tartareus non unus inane satelles </l>
<l>In spatium iunctum terris ascendit et omnes</l>
<l>Convocat in vacua palantes Daemonas aethra.</l>
<l>Altus Idumaeis surgit mons saxeus oris,</l>
<l>Herbarum steriles rupes, prope mortua, flammis</l>
<l>Vindicibus quondam tumulatae stagna Gomorrhae</l>
<l>Hoc saxo Stygiis egressus Alastor ab umbris</l>
<l>Consedit spatiumque suis congressibus aptum</l>
<l>Invenisse ratus, terris huc evocat omnes</l>
<l>Errantes genios, quibus ad rea gaudia caecos</l>
<l>Ducere terrigenas, non unam suggerit artem</l>
<l>Vafrities, nostris non desidiosa ruinis.</l>
<l>Delectis autem pullato squalida vultu</l>
<l>Consedit styx tota locis, ubi mortua vivam</l>
<l>Spectari poterat Thetis exhalare mephitim.</l>
<l>Quod divina reas pessum dedit ignibus urbes</l>
<l>Ultio, laeta hominum Ditis vesania poenis</l>
<l>Gaudet et emisso Sodomae fetore putrique</l>
<l>Pentapolitana laetantur Daemones unda.</l>
</div>
<div type="poesis-caput">
<head>35.</head>
<l> Nox<note place="foot" n="*">802 nox : non</note> erat,
adversoque suos absconderat ignes</l>
<l>Luna polo; tenebrisque niger vestitus horizon</l>
<l>Ardua Tartareos ad saxa vocare Cyclopes</l>
<l>Incipit: atque dato numerosa per agmina signo,</l>
<l>Conveniunt Erebi Larvae, casumque minantes</l>
<l>Insedere altas rupes; sed maxima circum</l>
<l>Pars vacuum obsesso volitabant aëra saxo.</l>
<l>Quis fando evolvat numerum? Quibus omnibus ipsa</l>
<l>Thetys arenosis minor est Egea lapillis.</l>
<l>Hic montis medium missus Plutone satelles</l>
<l>Occupat et simili fauces sermone fatigat:</l>
<l>“Tartarei fratres, quos provida iussa secutos, </l>
<l>In vacua posuit Dominari Lucifer aura,</l>
<l>Ad nova crudeles animos convertite Ditis</l>
<l>Imperia: Hebraeis infans iacet edita cunis,</l>
<l>Flore ubi nativo sese Galilaea coronat</l>
<l>Nazareth et rubeis cingit caput alta rosetis.</l>
<l>Hanc, meministis enim, nobis habitanda dedisse</l>
<l>Tartara et illustres (turpis victoria!) lauros</l>
<l>Dite relaturam praeformidare necesse est.</l>
<l>Illius siquidem cum vi detractus Olympo</l>
<l>Lucifer, infernas melius ratus ire sub umbras,</l>
<l>Imperiosa suam premeret quam femina frontem,</l>
<l>Nos idem tenuit sensus. Nunc imminet aequae </l>
<l>Tempus vindictae: frangatur tota puellae</l>
<l>Ambitio; nullique suum fas dicere nomen,</l>
<l>Nulli audire licet: quos est habitura clientes,</l>
<l>Hos nostros censete hostes. Insumite vestras,</l>
<l>Hic opus est, animi vires Ditisque supremum</l>
<l>Tota sit invisae spolium fortuna puellae.”</l>
<l>Dixerat haec, Mariaeque omnes in damna rebelles</l>
<l>Coniurant mentes et quas concepit inanes</l>
<l>Quaeque suas fatuis prodit rugitibus iras.</l>
<l>Tanta fuit vero Stygiae violentia vocis,</l>
<l>Ut montis sublime iugum clamoribus Orci</l>
<l>Intremeret grandesque sua compage revulsi</l>
<l>Montis in herbosa starent radice molares.</l>
<l>Postea se cunctis iterum diffundere terris</l>
<l>Solliciti, quivis notas festinat in oras</l>
<l>Spiritus, Hebraeae minitans bella aspera Natae.</l>
</div>
<div type="poesis-caput">
<head>36.</head>
<l> Ante tamen sedes peteret quam quisque relictas,</l>
<l>Pentapolitano surrexerat horrida stagno</l>
<l>Tempestas, piceis Daemon quam moverat undis</l>
<l>Non vivae turbator aquae; sed reddita vitae</l>
<l>Censeri potuit, decimis cum visa procellis</l>
<l>Surgere et aethereos incessere fluctibus orbes</l>
<l>Et damnata graves replerent litora spummae,</l>
<l>Nigrae omnes. Neque enim puros habet ista liquores</l>
<l>Thetys, Avernali velut pice turbidus humor.</l>
<l>Gurgite turbato, fuerat quoque nubibus atris</l>
<l>Par facies fetorque halans non aequoris ipsa</l>
<l>Tempestate minor, sed quem tolerare volucres</l>
<l>Non possent animae; Stygiam sufferre mephitim</l>
<l>Sueta phalanx taetrum laeta admittebat odorem.</l>
<l>Edidit infestus maris hoc discrimine Daemon</l>
<l>Asphaltite suae specimen virtutis in unda;</l>
<l>Quo posito umbrosum rediens lux dispulit agmen.</l>
</div>
<div type="poesis-caput">
<head>37.</head>
<l> Interea superûm Mariam venerata potestas</l>
<l>Reginae dignos natae praebebat honores,</l>
<l>Obsequiis certare humilis: iam grandibus illam</l>
<l>Pollentem Charitum donis, quëis copia gazae</l>
<l>Angelicae minor est, uno hanc caeleste calebat</l>
<l>Flamen adorare inferiorem numine natam.</l>
<l>Iamque impensa sibi prudens cognoscere cultus</l>
<l>Officia, Aligerûm laudes referebat in unum</l>
<l>Muneris authorem, quem solum respicit omnis</l>
<l>Gratia, respiciunt proprios ut flumina fontes.</l>
<l>Cui aetas infantis erat, sed nubila mentis</l>
<l>Non erat infantis ratio: prius ista refulsit</l>
<l>In gnata quam nata foret, cui semper in actu</l>
<l>Mens proprio sacros ructabat Numinis ignes.</l>
<l>Ipsa etiam visa divini cominus oris</l>
<l>Maiestate, beatificum ceu praepete nectar</l>
<l>De torrente bibit: superis par mentibus illi</l>
<l>Concessa est felix animum satiare voluptas.</l>
</div>
<div type="poesis-caput">
<head>38.</head>
<l> Lex erat Hebraeis iussu sancita Tonantis:</l>
<l>Materno egrediens utero si filia lucem</l>
<l>Aspiciat, bis dena super sex dena dierum </l>
<l>Intervalla sacro non pura puerpera templo</l>
<l>Abstineat, donec partum comitante fluoris</l>
<l>Sanguinei labe, exacto lustrata duarum</l>
<l>Lunarum spatio, ad primum matrona nitorem, </l>
<l>Connubii fructum templo illatura rediret.</l>
<l>Anna Deo positas observantissima leges</l>
<l>Implere, augusta totidem Salomonis in aede</l>
<l>Solibus esse nefas dixit non pura videri</l>
<l>Legis et exempli rea, dum mirabile natae,</l>
<l>Processisse utero vidisset septima germen</l>
<l>Hebdomas, et sacri placitum legale probaret</l>
<l>Accessum templi; cum iam purgata fluenti</l>
<l>Sanguine languorem partus natura tulisset.</l>
<l>Expletis igitur pro more, puerpera, binis</l>
<l>Mensibus, anniculum sacris altaribus agnum</l>
<l>Oblatura parat; qualem sibi opima mariti</l>
<l>Pascua de tenero grege transmisere bidentem,</l>
<l>Candida cui pellis sed numquam tonsa; nitenti</l>
<l>Vellere et ignarum maculae pecus ibat ad aras,</l>
<l>Prolificam gaudens comitari saltibus Annam.</l>
<l>Attigit ut templo postes, natam Anna recepit,</l>
<l>Et manibus iucunda tulit; nam limine cedens</l>
<l>Illa maritali famulam sibi iunxerat Ormam,</l>
<l>Maturamque viri forma et virtute placentem</l>
<l>Eurionem, quae Rubeni promissa marito, </l>
<l>Iam pactis vicina thoris et robore constans,</l>
<l>Gestandae tenerae laudem est sortita puellae.</l>
<l>Proxima Delubro praedulci hanc pondere laeta</l>
<l>Exonerat genetrix, cum qua prima occupat aedis</l>
<l>Atria, fecundo noviter queis ventre solutae, </l>
<l>Altera missuros templi in penetralia mystas</l>
<l>Expectare nurus lymphis lustranda solebat.</l>
</div>
<div type="poesis-caput">
<head>39.</head>
<l> Fons erat antiquo quem mysta Aronius usu</l>
<l>Sacratum exhibuit nuptis, verbisque piatum</l>
<l>Et cinere (in tenues hunc lege redacta favillas</l>
<l>Russa iuvenca dabat). Purae, quëis contigit isto</l>
<l>Lustrari, securae ibant ad munda maritae</l>
<l>Atria, iucundis quibus inde videre licebat</l>
<l>Ad pia donatos transire holocausta bidentes.</l>
<l>Ritibus Anna istis imos ingressa penates,</l>
<l>Laeta quidem reliquas templi quod quiverit inter</l>
<l>Apparere nurus mater fecunda, sed ipso</l>
<l>Fetu laeta magis, nequiit qualem hactenus ulla</l>
<l>Templo offerre nurus. Cupit inde rapacibus agnum</l>
<l>Cernere consumi flammis: fuit hostia caesae </l>
<l>Consumptaeque igni pecudis legale statutum</l>
<l>Munditiae pretium, sobolisque vicaria merces.</l>
<l>Anna sed oblatam sacris dum cedere flammis</l>
<l>Spectat ovem, prius igne suo quam staret ad aram</l>
<l>Levites, ferretque faces, conspexit ab alto </l>
<l>Aethere, splendidius soleat quam ferre sacerdos,</l>
<l>Purum delabi lumen, radiisque paratum</l>
<l>Inflammare pecus, cuius subtile micanti</l>
<l>Luminis aetherei vellus resplenduit auro. </l>
<l>Agni avidum istius caelum, quem laeta ferebat</l>
<l>Anna sui partus pro munere, noluit ignes</l>
<l>Expectare alios, propriis sed vellus adussit </l>
<l>Innocuum flammis, oblatae prolis odorem</l>
<l>Mirificum, caeso quod suspirabat ab agno. </l>
<l>Attonitae par Anna, novae facis atque bidentis</l>
<l>Haesit in aspectu, mirata sequentia Natam </l>
<l>Prodigia, excelsae cuius famulantia moli</l>
<l>Sidera Reginae gratari talibus ardent</l>
<l>Obsequiis, Dominaeque suos profitentur amores.</l>
</div>
<div type="poesis-caput">
<head>40.</head>
<l> At spectanti Annae celso de sidere lapsae </l>
<l>Portentum flammae, Simeon occurrit, honoris</l>
<l>Iam senii rugis, morum aetatisque verendus</l>
<l>Canitie Simeon: Mystes tribus iste peractis</l>
<l>Postea qui natam lustris haec ipsa prementem</l>
<l>Atria templi aris admisit et expectatum</l>
<l>Iam tremulis senio palmis accepit Iesum. </l>
<l>Mox illi, ut vidit sobolem, mens lumine docta </l>
<l>Aethereo Christum pariturae Virginis ora</l>
<l>Agnoscit Mariamque silens Dominamque salutat.</l>
<l>Postquam autem permissa Annae interiora fuissent </l>
<l>Atria, concessit stimulis caelestibus actus</l>
<l>In penitas templi sedes, ubi poplite curvus</l>
<l>Luminibusque madens tali prece Numen adorat:</l>
<l>“Quas tibi, siderei clemens Regnator Olympi, </l>
<l>Nunc referam grates, tantum qualive reponam</l>
<l>Obsequio donum, mihi quod, quantumlibet imum </l>
<l>Non citra votum, citra tamen omne meorum </l>
<l>Pondus et intuitum meritorum, nosse dedisti</l>
<l>Atque haurire oculis iam caligantibus almam </l>
<l>Electamque tuae sobolis pro matre puellam?</l>
<l>Nunc laetus<note place="foot" n="*">965 laetus : laetns</note>
moriar: patribus tellure retentis</l>
<l>Adveniam gratus monitis cum talibus hospes.</l>
<l>Et quamvis (alios petit haec fortuna tribules)</l>
<l>Iam senii provecta mei caligo beatum</l>
<l>Non audet sperare diem, quo limine templi,</l>
<l>Haec suspirato suprema puerpera fato,</l>
<l>Messiam infantem sistat; satis illa beavit</l>
<l>Me genetrix vel visa semel: procul esse micantis</l>
<l>Nec solis cognosco faces, ubi conspicor ortae</l>
<l>Aurorae roseos orbi splendescere vultus.</l>
<l>Quando autem fiet, tantum ut clarissima mater </l>
<l>Excipiat fetum? Sitne hanc iuvenilibus annis</l>
<l>Emissura facem, senio vel proxima, matri</l>
<l>Non impar Annae, maiore datura senilem</l>
<l>Prodigio fructum? Scrutari impervia mentis</l>
<l>Nolo audax decreta tuae, sed mortuus inter</l>
<l>Isacidas, maestae positus telluris in umbra</l>
<l>Expectabo diem, placiti tibi venerit aevi</l>
<l>Dum tempus, quod iusta tui sententia fixit</l>
<l>Consilii, appositum reparandi tempus Adami.” </l>
</div>
<div type="poesis-caput">
<head>41.</head>
<l> Haec fatus Simeon videt alti a culmine tecti,</l>
<l>Memnonias qua parte faces Phaëtontia templo</l>
<l>Flamma infert, rutilis celerem descendere pennis</l>
<l>Aligerum. Expavit Simeon turbatus ephebi</l>
<l>Caelesti vultu; sed quem prior Angelus istis</l>
<l>Solatur numeris: “Salve, grandaeve sacerdos!</l>
<l>Quod Messiae almam te conspexisse parentem</l>
<l>Laeteris, Simeon, gratus fuit iste Tonanti</l>
<l>Laetitiae calor; at monitis maioribus imos</l>
<l>Pande sinus, nam spe potiora annuntio missus </l>
<l>Prodigia, emensus caeli convexa minister.</l>
<l>Aetatis rugosa tuae licet area frontis</l>
<l>Non sinat hunc sperare diem, quo visa cupitum</l>
<l>Messiam pariet Virgo, tamen ecce Tonantis</l>
<l>Te moneo imperio, Simeon: tua funera partu</l>
<l>Posteriora isto, Iudae te cernere Regem,</l>
<l>Et manibus gestare dabunt: tua bracchia tanti</l>
<l>Susceptura iubar solis suprema monebunt</l>
<l>Fata tuae extremum iaculum torquere senectae.</l>
<l>Hac face funerei tibi praelucente sepulchri</l>
<l>Laetior intrabis tenebras, et tristia patrum</l>
<l>Agmina, captivi Nato iam vindice Iudae,</l>
<l>Te referente dabit laeto resonare canore</l>
<l>Nacta manus oculosque fides.” Hic ore silenti</l>
<l>Attonitusque haesit mystes, celsusque stupentem</l>
<l>Aliger extento volitans per inane reliquit</l>
<l>Pennarum obsequio, stellis immixtus Olympi. </l>
</div>
<div type="poesis-caput">
<head>42.</head>
<l> At Simeon superi librans effata ministri,</l>
<l>E somno velut evigilans pia lumina caelo</l>
<l>Figit et erectis grates ad sidera palmis</l>
<l>Multiplicat, vitae affatus sic voce datorem:</l>
<l>“Quanta, o terrigenûm Rector, metuenda coëgit</l>
<l>Te pietas, spem dona tui superantia mystae</l>
<l>Tam larga praebere manu! Iam signifer orbis</l>
<l>Circulus aetherei visus mihi lampade Phoebi </l>
<l>Lustra super ter quina peti. Confine sepulchro </l>
<l>Vix poterat multos senium promittere soles.</l>
<l>Me primûm illatae templo quod sera puellae</l>
<l>Promissum Isacidis manibus contingere germen</l>
<l>Fata sinent oculosque peplum fatale seniles</l>
<l>Aeterna neque nocte teget, nunc impote fandi</l>
<l>Ni videam ex nata Hebraeum prodisse gigantem,</l>
<l>Aligero testante tuli. Quid nostra moretur</l>
<l>Credulitas faciles praestare loquentibus aures</l>
<l>Aligeris, quos veracis non arguit oris</l>
<l>Candor et aspecti non fallit regula veri?</l>
<l>Nec mea luminibus iam deficientibus aetas</l>
<l>Hanc damnat provecta fidem: mea luminis impos</l>
<l>Si fuerit pupilla, Dei promissa videbo.</l>
<l>Mors non fera prius, non me prius opprimet horror</l>
<l>Funeris, Isacio videam quam sanguine cretum</l>
<l>Lumen, Ephrataeus quo primum arsurus horizon,</l>
<l>Adversa Hebraeis tanget quoque totius orbis</l>
<l>Climata caelesti, non circumcisa, sereno.</l>
<l>Quas tibi summe hominum Sator et tutella pusillus </l>
<l>Debitor exolvam grates, quae munera tanto</l>
<l>Congrua fautori referam, promissa quod orbis</l>
<l>Laetitia in nostras ventura sit obvia palmas?”</l>
</div>
<div type="poesis-caput">
<head>43.</head>
<l> Dixerat haec, surgensque hilaris communia templi</l>
<l>Atria perlustrat tacitus, si forte morantis</l>
<l>Posset adhuc Annae sobolem solisque propinqui</l>
<l>Auroram libare oculis. Post acta soluti</l>
<l>Vota puerperii Mystes sed repperit Annam</l>
<l>Abscessisse dolens; at quam spectare puellam</l>
<l>Praesentem nequiit Simeon, caelestibus illam</l>
<l>Auspiciis, votisque replet, quae sola stupendo</l>
<l>Germine cunctarum vincet praeconia matrum.</l>
</div>
<div type="poesis-caput">
<head>44.</head>
<l> Interea pius Antistes, cum terna quotannis</l>
<l>Iudaeae populos festiva frequentia templo</l>
<l>Sisteret, ut sanctos Mariae advenisse parentes</l>
<l>Novit, avitorum tunc tecta subire penatum</l>
<l>Urbe sacra solitos, accedere gratus eosdem</l>
<l>Gaudebat, placido semper sermone requirens</l>
<l>Multa super Nata, Natae super indole multa.</l>
<l>Divinumque aperit, memoratque parentibus ille </l>
<l>Virginis istius partum, quem caelite viso</l>
<l>Edidicit; paribus visis, sincera parentum</l>
<l>Quae meruit pietas, non ignorare docetur</l>
<l>Plenius, ac tantae sobolis componit honores.</l>
<l>Aeternumque suos subiturum numen ocellos<note place="foot" n="*">1064
ocellos : ocellas</note>
</l>
<l>Aligero monitore refert, licet hosce senectus</l>
<l>Grandaeva et languens numquam promitteret annos.</l>
<l>Anna reponebat: “Satis est quod spondeat istam</l>
<l>Fortunam Deus, humani cui subdita cursus</l>
<l>Illius immoto volvuntur tempora fato.</l>
<l>Frustra reluctatur senium, cui caelica vitae</l>
<l>Vena remansuri parat adiumenta vigoris.</l>
<l>O, dilecte Deo mystes, o sorte beatus</l>
<l>Hac Simeon, tantum caelo terrisque cupitum</l>
<l>Spectature iubar! Numquam se tale videndum,</l>
<l>Gestandumque dabit Charitum sine faenore lumen.”</l>
<l>Subiecit Mystes: “Spero, hinc ego grande propinqui</l>
<l>Solamen referam fati: spem lucis ituro </l>
<l>In tenebras fax ista dabit laetusque receptis</l>
<l>Immoriar flammis, tumulo non maesta daturus</l>
<l>Lumina, ferales frontis decorantia vittas.</l>
<l>Te tamen, Anna, rogo cum se festiva reducet</l>
<l>Ad templum pietas, divinae lumina Natae</l>
<l>Fac tecum allatae videam, faciasque beato</l>
<l>Ore frui, foveamque labris caelestibus imas</l>
<l>Venturi partus, urunt quae viscera, flammas.”</l>
<l>Anna recensitis mystae mitissima votis</l>
<l>Annuit, et Natae vultus offerre caduco</l>
<l>Crebra seni, maiora simul solacia mater</l>
<l>Inde parensque pius mystâ gaudente legebant.</l>
<l>Expletis templo votis petit Anna maritam </l>
<l>Nazareth et tectis non lenta iugalibus infert</l>
<l>Prolis delicium: crescentem sedula natam</l>
<l>Observat, primaeque expendit semina flammae.</l>
</div>
<div type="poesis-caput">
<head>45.</head>
<l> Corpore surgenti semper quoque gratia maior</l>
<l>Accessit Mariae, numquam cui illa pusillis</l>
<l>In membris pusilla fuit: non exigit ingens</l>
<l>Corporis extensi spatium ingens gratia; quaevis</l>
<l>Non magna humani capiunt hoc pectora donum.</l>
<l>Caelestis Charitum dux est prudentia, qualis</l>
<l>Summa fuit parvae quoque Virginis, externorum</l>
<l>Cui stat cura operum, dum non violabile rectam</l>
<l>Cuiuscumque sciens facti complebat amussim.</l>
<l>Omnis in ipsius, motus ignara decori, </l>
<l>Abfuit incessu levitas; nec prodiga linguae</l>
<l>Libertas teneram poterat damnare puellam,</l>
<l>Sollicitam purae celebrando aptare Tonanti</l>
<l>Officium vocis: procul est ut dissona menti</l>
<l>Aethereae fuerit fandi concessa potestas.</l>
<l>Illa etiam sanctam gnava observare parentem,</l>
<l>Caelesti licet illa prius maiora tulisset </l>
<l>Docta magisterio vitae praecepta, loquentem</l>
<l>Demissa audivit, sapiens celare repostum</l>
<l>Materno maius radians in pectore lumen.</l>
<l>Delicium matris, cuius cognoscere nutus</l>
<l>Perfecisse fuit; comitum suavissima, sollers</l>
<l>Maternum stipare latus vitaeque fidelem</l>
<l>Virtutisque piam matrem observare magistram</l>
<l>Non deses. Cuius morum excellentia dulcem</l>
<l>Formabat, veluti speculi lux reddita, natam.</l>
<l>Haec linguae proferre sonos, haec edere mentis</l>
<l>Sensa suae grato verborum melle solebat </l>
<l>Matre docente: Deumque infans ubi dicere quivit</l>
<l>Nesciret ceu plura loqui, sistebat in isto</l>
<l>Os animumque sono, collectaeque impete mentis,</l>
<l>Nominis istius vi languida suspirabat.</l>
<l>Scire Deum contenta, velut iam discere nollet</l>
<l>Plura, Deum proferre, Deumque audire calebat.</l>
<l>Iamque aliud visa est quoque fastidire loquentes,</l>
<l>Atque aliud praeter solum spectata Tonantem,</l>
<l>Fastidire loqui: reliquis iam ora negasset</l>
<l>Informare sonis, nisi cognovisset id ipsum</l>
<l>Velle Deum, se scire aliis quoque vocibus uti.</l>
<l>Attamen huic semper, cuius sibi mystica sacri</l>
<l>Nota fuit virtus et significantia verbi,</l>
<l>Pectoris ingenti prolata aenigmata flamma</l>
<l>Virgineos rapuere animos: auditus “Adonai”,</l>
<l>Magno etiam auditum cordis Tetragramaton aestu:</l>
<l>Messias quam gratus erat! rata suavius aure</l>
<l>Nullum illo resonare melos: si protulit ore</l>
<l>Messiam, nullum Virgo mel dulcius isto</l>
<l>Nomine iurasset: si corde revolvit eundem,</l>
<l>Caelica commotas penetrabant iubila fibras. </l>
</div>
</div>
<div type="poesis-liber" met="hexameter" n="4">
<head>IESSEIDOS LIBER IV.</head>
<div type="poesis-caput">
<head>1.</head>
<l> Septimus autumni mensis quadruplice Libram</l>
<l>Aequidio paribus noctes aequare diesque</l>
<l>Viderat horarum spatiis, cum caelicus Annae</l>
<l>Initium quarti partus contingeret anni. </l>
<l>Anna memor voti, quo vir, quo obstricta Tonanti</l>
<l>Ipsa fuit, sterilem quando lugebat uterque</l>
<l>Improlemque uterum peterentque extinguere ventris</l>
<l>Opprobrium: dum modo propitio si Numine prolem</l>
<l>Susciperent, mystis illam sacrisque dicandam</l>
<l>Obsequio templi se per promissa ligarant. </l>
<l>Tunc, cui iam quartam gravidus detraxerat uvam</l>
<l>Vitibus autumnus, Virgo matura monebat</l>
<l>Tempus adesse quidem maternis utile votis;</l>
<l>Sed non maternis tempus satis utile flammis.</l>
<l>A se dulce sui pinguis divellere ventris</l>
<l>Non potuit dulce esse Annae; dicebat obortis</l>
<l>Sic lacrymis saepe illa: “Tuae, suavissima proles, </l>
<l>Matris amor, quo mente feram, quo lumine cernam,</l>
<l>Avulsos ad<note place="foot" n="*">19 ad : ab</note> vota tuos quo
pectore vultus</l>
<l>Orba animae tolerabo parens? Si munere votum</l>
<l>Hac alio redimi posset, dabo quidquid in agris</l>
<l>Fert laeti fecunda Ceres, dabo cuncta bidentum</l>
<l>Vellera et agnorum distentas ubera matres</l>
<l>Laeta addam et multo redimam te, filia, censu.</l>
<l>Novi equidem quod nostra sinat lex pignora siclis</l>
<l>Non multis redimi; pro te sed pauca referre</l>
<l>Aera, minusque Deo placitura numismata, carpit</l>
<l>Religio. Sit lege mihi supplere minori</l>
<l>Fas pretio votum; summo sed debita Patri </l>
<l>Hoc pietas fas esse negat. Te, filia, templo</l>
<l>Debeo: templum olim Domini, materque futura</l>
<l>Aptius in templo, Domini formabere templum.</l>
<l>Plura nec imprudens memoro: iam debita templo</l>
<l>Est Natae persona meae. Clarissima lampas</l>
<l>Divinis<note place="foot" n="*">35 divinis : dvinis</note>
resplende aris, praeitura micantes</l>
<l>Quos fulgere sacris cernes penetralibus ignes.</l>
<l>Iam promissa Deo est soboles; affectibus illa</l>
<l>Est numquam cessura meis, matremque Tonanti</l>
<l>Non praeferre placet, privataque gaudia Natae</l>
<l>Et Natam, voti rea non infida, litabo.”</l>
</div>
<div type="poesis-caput">
<head>2.</head>
<l> Postea vero animum Natae sic Anna probabat:</l>
<l>“Num soboles te cara lares retinere paterni,</l>
<l>Num posset quoque matris amor, ne Numinis almi</l>
<l>Addicta obsequio templi paterere verendis</l>
<l>Te famulam praestare adytis, fanoque dicatis</l>
<l>Virginibus sociata rudes aetate placeret,</l>
<l>Crescentesque sacris numerare penatibus annos?”</l>
<l>“O Domina, o genetrix,” sic illa reponere sueta, </l>
<l>“Quid votis optare meis felicius unquam,</l>
<l>Quid animis versare queam, quid laetius ista</l>
<l>Sorte petam, quam nil adversa matre ligari</l>
<l>Numinis obsequio ut valeam?” Rorantibus Anna</l>
<l>Haec oculis responsa hausit vultuque madente</l>
<l>A lacrymis, tenerae spectabat gaudia Natae.</l>
</div>
<div type="poesis-caput">
<head>3.</head>
<l> Surgebat celsis Solymaeis turribus olim </l>
<l>Altior una Domus, cuius rudis area, magnae </l>
<l>Urbis erat spatium; moles augusta, stuporis</l>
<l>Prodigium, cuius pretium non solveret omnis</l>
<l>Copia praecipui cumulo congesta metalli</l>
<l>Quod melior pars orbis habet: confluxit in istam</l>
<l>Regnorum si gaza domum, confluxit et omnis</l>
<l>Sedulitas artisque labor: nam Iessias aedi</l>
<l>Maiestas quas prima, Dei pro sede futurae</l>
<l>Immensas congessit opes, haeredis in istud</l>
<l>Vertere mirandum sudavit gloria templum.</l>
<l>Centum myriadum plusquam millesimus auro</l>
<l>Debetur numerus, Latii si pondere totum</l>
<l>Distribuas nummi: lunaris massa metalli</l>
<l>Maior erat decuplo, demptis maioribus aeris</l>
<l>Et ferri cumulis: erat haec sine pondere moles.</l>
<l>Nec gemmis aderat numerus, quas Numine plenus</l>
<l>Tanto operi Princeps soboli post fata reliquit.</l>
</div>
<div type="poesis-caput">
<head>4.</head>
<l> Dicite nunc, reges, vestri quo ponitur auri </l>
<l>Gaza, colonorum terrae et sudante popelli</l>
<l>Fronte laboratus sanguis? Cruor iste cruorem</l>
<l>Fundit, ubi potos inopum sudoribus enses</l>
<l>Stringitis innocuo plerumque in pectore, saevi</l>
<l>Victores, caelique sacras pessumdatis aras.</l>
<l>Praestitus in censu, fuso sic sanguine sanguis</l>
<l>Bullit, ut hoc regum perfundat pallia nimbo.</l>
<l>Iessides immane sacris altaribus aurum</l>
<l>Cogit et augusto ne religiosa supellex</l>
<l>Deficeret templo, toto quas comparat orbe, </l>
<l>Divina insumit decoranda ad limina gazas.</l>
</div>
<div type="poesis-caput">
<head>5.</head>
<l> Si necdum cessas insulse requirere, vates:</l>
<l>Dicite, Pontifices, in templo quid facit aurum? </l>
<l>Te fatuum unius dicet sapientia regis,</l>
<l>Te nequam alterius pietas, qui talia faris.</l>
<l>Aurea sunt vestrae quae spumant pocula cenae,</l>
<l>Aurea lanx fumat ventri factura saginam, </l>
<l>Aurea sunt, sonipes brutus quae vincula gestat,</l>
<l>Aurea pectoribus demissa monilia portat,</l>
<l>Auro asper, fulvum mandit sub dentibus aurum,</l>
<l>Aureus est, turpis quo stertit adultera, lectus,</l>
<l>Largitori auri pietas non offeret aurum?</l>
<l>Quas David bellator opes cumulavit, honori</l>
<l>Numinis expendit, propriis quoque censibus auctas</l>
<l>Heres pacificus, structo pietatis opumque</l>
<l>Ingeniique simul moderantis cuncta trophaeo.</l>
</div>
<div type="poesis-caput">
<head>6.</head>
<l> Augusto spatium templo describitur asper</l>
<l>Moria saxoso spectans orientia clivo</l>
<l>Astra, tenebrosas mundo pellentia noctes.</l>
<l>Hic idem mons est, centenis ante litandus</l>
<l>Annis mille super fuerat quo filius almi</l>
<l>Thariadae, cum vicinis in vepribus haerens</l>
<l>Pro nato iussas aries tepefecerat aras . </l>
<l>Hoc montis constructa iugo, spatiosior ipso </l>
<l>Sed domus ista iugo; substructis undique muris</l>
<l>Latior, aggestis templi stetit area glaebis.</l>
<l>Dignus rege labor! Fuerant hic montis et aedis</l>
<l>Fundamenta eadem, nec monti creditur ingens</l>
<l>Depositum, nisi quae montem quoque sustinet ipsum</l>
<l>Terra fidem faciat; nam summo ut vertice staret</l>
<l>Delubrum, petiit clivi radicibus unis</l>
<l>Pressa secuturae substerni marmora moli.</l>
</div>
<div type="poesis-caput">
<head>7.</head>
<l> Sed maiestatem tanti describere templi</l>
<l>Quis potis est? Non si pariter mihi fronte serena</l>
<l>Nectat adoreas et Smyrna et Mantua lauros,</l>
<l>Hoc opus expediam. Nemo cui divite rivo</l>
<l>Libera Pierio fluxit facundia nexu</l>
<l>Hoc opus exegit; minus est ut nostra subacto</l>
<l>Ad metri numerum speret sollertia Pindo.</l>
</div>
<div type="poesis-caput">
<head>8.</head>
<l> Ne damner dixisse nihil tantamque silendo</l>
<l>Praeteriisse Domum, lauro meliore canentem</l>
<l>Cingite, Pierides! Fuit hoc quadruplice templum</l>
<l>Portarum numero, obiectas in quatuor orbis</l>
<l>Respiciente plagas; sed quarum maior in Ortum</l>
<l>Versa, peregrinis etiam speciosa patebat.</l>
<l>Inde etiam externae sectae cultoribus ampla</l>
<l>Non vetita, aprico praestabant atria saxo;</l>
<l>Vestibuli cuius Tyriis asarota nitebant</l>
<l>Marmoribus, varias quae multicolore lapillo</l>
<l>Reddebant rerum formas; contra Euron et imbres</l>
<l>Erectis circa xystis, Libanitide cedro</l>
<l>Desuper in gyro stantes onerante columnas.</l>
<l>Hoc vulgi commune forum; sese obvia templi</l>
<l>Hinc sacra porta dabat, quae non subeunda profanis</l>
<l>Gentibus, Hebraeos ducebat in atria mystas,</l>
<l>Moseique libri populos; fueratque secundum</l>
<l>Vestibulum, gradibus ter quinque, aliunde profectis</l>
<l>Saxicolis licito sublimius atque superbis</l>
<l>Porticibus cinctum, quorum laquearia cedro</l>
<l>Pallida marmoreas pressere gravantia pilas.</l>
<l>Vestibuli istius medio, caeloque patente</l>
<l>Aenea surgebat constans flagrantibus ara</l>
<l>Ignibus in tenues vertens holocausta favillas.</l>
<l>Hic mare, vas ingens laticis, ter quatuor infra</l>
<l>Suppositos pressit fusos ex aere iuvencos.</l>
<l>Ista sacerdotum manuumque pedumque nitoris</l>
<l>Unda, per occultos urbis transmissa canales, </l>
<l>Cedronis bibulis absorbebatur arenis.</l>
<l>Aequoris illius laevum paris aeris habebat</l>
<l>Concha latus; fonsque iste fuit, quo vota Tonanti</l>
<l>Non nisi lota pecus sacros transibat ad ignes.</l>
<l>Proxima pandebat templi sancta atria porta </l>
<l>Aurea, quae nulli non mystae adeunda patebat. </l>
<l>Grande pavimenti planum procera tegebat</l>
<l>Nodi ignara abies, sed quam non cernere fecit</l>
<l>Aurea quae tecto radiabat lamina ligno.</l>
<l>Arte laborati constructus pondere saxi</l>
<l>Surgebat paries, cedros indutus ab omni</l>
<l>Parte; labor solido rutilabat cedrinus auro.</l>
<l>Tectum etiam augusti splendens fulgore metalli</l>
<l>Eminuit, reliquo par respondere nitori.</l>
<l>Hic auri pretiosa stetit septemplice lampas</l>
<l>Lumine, quae totidem circumprotensa lucernis,</l>
<l>Assidua noctes flamma lucere diesque</l>
<l>Scintillare dabat, victor qua postea Romae</l>
<l>Dicitur Assyrio Titus exultasse triumpho.</l>
<l>Hic sacra compositis fumans suffitibus ara,</l>
<l>Tota aurum, gratis replebat odoribus auras,</l>
<l>Quos sibi componi Numen de thure Sabaeo</l>
<l>Iusserat; egregii cui miscebantur odoris</l>
<l>Galbana, cum myrrhae lacrymis onychaeque fragrantis</l>
<l>Addita fumabat sacro pars purior igni.</l>
<l>Hic etiam laticem numquam prohibente scatebat</l>
<l>Dextrum fonte latus, cui aequoris aenea lymphas</l>
<l>Debebant et labra suas, et habere perennes</l>
<l>Inde sibi elegit luteris concha liquores.</l>
<l>Haec miranda aulae facies, haec gloria solos</l>
<l>Excipiens mystas, ubi non nisi flammeus auri</l>
<l>Spectari potuit splendor, domus ista nec unquam</l>
<l>Calcari potuit, nisi calcaretur et aurum.</l>
</div>
<div type="poesis-caput">
<head>9.</head>
<l> Pars tamen augusti non haec dignissima templi,</l>
<l>Ista nec arcanis legalibus apta fuere</l>
<l>Atria: claudebant aliae cernique vetabant </l>
<l>Intimius conclave fores, ubi sanctius Arcae</l>
<l>Servatae penetrale fuit, quam corniger olim</l>
<l>Isacidûm iussis panxit caelestibus Heros.</l>
<l>Eripiens adyti visum pandebat ab alto </l>
<l>Obiectum portis, oculorum illustre renidens</l>
<l>Illicio velum. Bysso huic intexta rubebat</l>
<l>Purpura, connexo splendens hyacinthina cocco</l>
<l>Tela, ferens varios quos finxerat ore Cherubos</l>
<l>Ridentes multoque genas accenderat astro</l>
<l>Ingenio pollens, nec parca laboris Arachne.</l>
<l>Lilia, narcissos, Cypriae quoque sanguine plenos</l>
<l>Tela dabat Veneris flores, ubi mira colorum</l>
<l>Spectanti laetas referebat gratia formas.</l>
<l>Carbasus haec illa est, Christi quam funere sectam</l>
<l>Arcana virtute stupens aspexit Apella.</l>
<l>Hâc occulta stetit pars illa sacerrima templi</l>
<l>Interiusque adytum, nemo quo fingere gressum</l>
<l>Tentasset, nec mysta quidem: fuit annuus uni</l>
<l>Pontifici summo ingressus, quae solus adibat</l>
<l>Intima praemisso thuris sacraria fumo.</l>
<l>Augustale sacrum, celsus cui marmore secto </l>
<l>Surgebat paries et marmor odora tegebat</l>
<l>Cedrus et affixum cedros absconderat aurum. </l>
<l>Lucebat penetrale auro, caeleste viretum</l>
<l>Caelatura dabat. Surgebant aurea passim</l>
<l>Lilia et insculptus pomi tulit aurea stipes</l>
<l>Mala, quibus viridis mater si planta fuisset,</l>
<l>Ficta negarentur; palmae volucresque Cherubi,</l>
<l>Gemmarum figmenta, manus artisque fuere</l>
<l>Luxuriantis opus : nactae laquearia flammae,</l>
<l>Accensaeque auro reddebant Castora stellae.</l>
</div>
<div type="poesis-caput">
<head>10.</head>
<l> Hinc librare licet qualis fuit ista supremi</l>
<l>Maiestas adyti; multum si dicere paucis</l>
<l>Expedit, haud dubium est. Speculum sincerius ista</l>
<l>Maiestate loci, quam lumine cernimus, omnis</l>
<l>Non habuit tellus quod verior esset Olympi</l>
<l>Effigies et sole gravi conformior aethrae.</l>
<l>Hic aulae medium quae prodigiosa tenebat</l>
<l>Arca, Dei solium, solidi rutilabat<note place="foot" n="*">225 rutilabat
: nutilabat</note> ab auri</l>
<l>Lumine; quam simili tectus stipare metallo</l>
<l>Bisgeminus passis constans fuit Aliger alis.</l>
<l>Tectum erat ex auro, quod ne saturo incuba ventre</l>
<l>Foedaret volucris, fixis pungentibus auri</l>
<l>Cuspidibus poenale fuit: mucronibus unde</l>
<l>Territus auratis, vitare pericula cautus</l>
<l>Milvius, aut pica, aut corvus, passerve solebat.</l>
<l>Tanta fuit quondam Solymaei gloria templi.</l>
</div>
<div type="poesis-caput">
<head>11.</head>
<l> Craterum par gaza fuit, sollemne colendo</l>
<l>Apta aris servire Deo, nec degener aedi</l>
<l>Augustae numerus: cuncta haec vel purius aurum</l>
<l>Argentumque dedit. Nullus vasa alba metallo</l>
<l>Calculus absolvit. Complebant aurea multas</l>
<l>Myriades, quorum immanem cognoscere molem</l>
<l>Optanti refero: quantum modo totius orbis</l>
<l>Optima pars auri cumulum proferre valeret – </l>
<l>Hac illo minus est: tantae vix credita gazae</l>
<l>Fama sacro debet, quod non sit ludicra, vero. </l>
<l>Hanc patrio Euphrati miseram populata Sionem</l>
<l>Fortunam Chaldaea tulit cessitque superbo</l>
<l>In spolium regi, cui formidanda tumoris</l>
<l>Poena fuit, bruto similem mugire bisonti.</l>
<l>Annorum post dena tamen si quatuor addat</l>
<l>Lustra, Semiramiae Cyro domitore columbae,</l>
<l>Mollis Achaemenium capta Babylone subiret</l>
<l>Cum Chaldaea iugum, captivo victor ademit</l>
<l>Serviles Iudae laqueos et compede fracta</l>
<l>Assyria patriam libertatemque benignus</l>
<l>Restituit princeps direptique omnia templi</l>
<l>Vasa reversuris Solymam concessit Apellis.</l>
<l>Quae tamen Ausonios iterum decorasse triumphos,</l>
<l>Spectavit Romana Tito victore potestas.</l>
<l>Funere Messiae postquam foedasset iniquas</l>
<l>Infamis Iudaea manus, Tarpeia nefandum</l>
<l>Signa adsunt ultura scelus templique relictum</l>
<l>E flammis cinerem nocuo cum sanguine miscent.</l>
</div>
<div type="poesis-caput">
<head>12.</head>
<l> Inter Idumaeas, Latia quas cuspide miles</l>
<l>Collegit Romanus opes, fuit arca micantis</l>
<l>Illustris splendore auri, fuit aurea panum</l>
<l>Mensa, fuit lampas septem fecunda lucernis</l>
<l>Aurea craterumque argenti immanis et auri, </l>
<l>Oppressam numquam numerus visurus Idumen.</l>
<l>Sic Salomoniacos lusit fortuna labores,</l>
<l>Cuius in externos transivit gaza triumphos.</l>
<l>Pacificus tamen hoc a maiestate Latina</l>
<l>Obtinuit princeps: quod Pax conflaverat olim</l>
<l>Libertasque aurum, levius quo ferret ademptas</l>
<l>Libertatis opes, Pacis gaudebat in aede,</l>
<l>In gremio molis, libertatisque Latinae,</l>
<l>Captivae spolium Solymae regale reponi.</l>
<l>Vel fati vis ista fuit, migraret in Arcem</l>
<l>Ut sobolis defuncta parens, ubi egena potentem</l>
<l>Regnorum synagoga fidem populosque legentem </l>
<l>Aspiceret natam: moriensque vetusta Sionis</l>
<l>Umbra, suo clarum signaret funere solem,</l>
<l>Ut Carmeleus decor ubertasque Saronis</l>
<l>Et Libani in Latios transiret gloria colles.</l>
<l>Grande decus defuncta tuis Iudaea paratur </l>
<l>Exequiis; dignam tantus cinis occupat urnam:</l>
<l>Caesaris Assyrio raperis tumulata triumpho.</l>
<l>Funeris hanc pompam regum stipante senatu,</l>
<l>Clauderis Ausonio, mater Synagoga, sepulchro:</l>
<l>Cui Pacis templo illatae, quod fama ferebat</l>
<l>Aeternum, bene lege novâ Romana precari</l>
<l>Visa est maiestas: aeterna in pace quiescat.</l>
</div>
<div type="poesis-caput">
<head>13.</head>
<l> Sed Mariam iam Musa cane intrantemque sacratum</l>
<l>Delubri limen, ter quinûm conspice laetam</l>
<l>Ascensu graduum seque imo corde litantem</l>
<l>Immensam Authori trimam perpende puellam.</l>
<l>Est locus in templo, genti interdicta profanae</l>
<l>Area, praeclarum sacris confine tiaris</l>
<l>Vestibulum, quo secta suis domicilia muris,</l>
<l>Quinque super denis graduum sublimia saxis</l>
<l>Obvia lustrati scandebant tecta tribules.</l>
<l>Foedus adorabat nequaquam hic Numen Apella,</l>
<l>Iustitiae legalis inops, sed munda subibat</l>
<l>Turba locum, pietate calens, ubi Codice legis</l>
<l>Et Vatum antiquis oracula prodita fastis</l>
<l>Auribus hausta rudem Moseo dogmate prolem</l>
<l>Formabant et fata palam ventura sonabant.</l>
<l>His viduae sanctaeque nurus teneraeque puellae</l>
<l>Degebant tectis, precibusque aetatis honestos</l>
<l>Addebant mores curis caelestibus aptos. </l>
</div>
<div type="poesis-caput">
<head>14.</head>
<l> Appositum voto postquam concurrere tempus</l>
<l>Viderat Anna, pio senis accedente mariti</l>
<l>Arbitrio, statuit plus non servare potentem</l>
<l>Delubri sobolem. Iam ter sua sidera Titan</l>
<l>Absolvit, quartumque redux sol ibat in annum, </l>
<l>Grandaevo cum fusa utero rorantia coepit </l>
<l>Sugere maternis collecta alimenta papillis.</l>
<l>“Iam satis,” Anna inquit, “terrenae, caelica proles,</l>
<l>Matris habes, meliora tuo inventura calori</l>
<l>Pabula. Sacratas templi pete, filia, sedes:</l>
<l>Hic divina tuae Numen caeleste parabit</l>
<l>Nutrimenta fami: Charitum plenissima suges</l>
<l>Ubera, nectareis animam saturantia succis.”</l>
<l>His ita perpensis sic est affata maritum</l>
<l>Anna: “Deest nostris ultra nil, optime coniux, </l>
<l>Pollicitis, sancti quam summo Antistite templi</l>
<l>Auspice divinas Soboles concedat in aedes.</l>
<l>Ergo age nunc, coniux, siquidem neque filia nostris</l>
<l>Obnixa est votis, primo te siste gerenti</l>
<l>Imperium mystae promissaque debita nostri</l>
<l>Dic thalami et Natam sancta pete sede dicari. </l>
<l>Conveniant iustis ut singula ritibus, istud</l>
<l>Posce, Ioachime, ut princeps pro more sacerdos</l>
<l>Postibus inducat sanctis prolemque benignus</l>
<l>Suscipiat sociamque sacris velit esse puellis.”</l>
</div>
<div type="poesis-caput">
<head>15.</head>
<l> Summus erat, templo quo tempore trimula Virgo</l>
<l>Praesentanda fuit, Davidis ab urbe sacerdos</l>
<l>Buzides Simon, quem Phoebetide remoto</l>
<l>Herodes prima voluit fulgere tiara.</l>
<l>Simonis siquidem Mariamnes gratia natae</l>
<l>Tanta fuit tantusque decor talisque per omnem</l>
<l>Iudaeam formae rumor, lasciva cruenti</l>
<l>Cuius amor potuit succendere corda tyranni.</l>
<l>Et licet istius castas scelerata potestas</l>
<l>Damnaret leges; solii sed honore putasset</l>
<l>Quod tantum frontis dignum decus, igne pudici</l>
<l>Effecit thalami captivos virginis ignes.</l>
<l>Dignus rege decor fuit huic, sed regibus impar</l>
<l>Nobilitas. Quae ne<note place="foot" n="*">347 ne : nec</note>
thalamos prohiberet amatae</l>
<l>Virginis, inicitur patri par regibus altus</l>
<l>Pontificalis apex. Sed ubi formare iugales</l>
<l>Connubii vult rite thoros, non rite priori</l>
<l>Detractae Capiti probrum tulit ille tiarae.</l>
<l>Sed rara impuris numquam fuit ista tyrannis</l>
<l>Improbitas, calcata quibus legalis honestas</l>
<l>Et iuris neglectus honos, ubi ventilat atras</l>
<l>Cypris, amorque faces; quëis fortia semper iniquus</l>
<l>Sacrorum ad lusum parat argumenta Cupido.</l>
<l>Taliter Herodes contra fas legis et aequi,</l>
<l>Fascibus exornat sacris mitraeque coronat</l>
<l>Simonem socerum, formosae ut iusserat ardor</l>
<l>Virginis et regni titulus, quem fortius omni</l>
<l>Ducenda in thalamos urebat femina recto.</l>
</div>
<div type="poesis-caput">
<head>16.</head>
<l> Hunc Simonem igitur, fuerat cui tempore multo</l>
<l>Nota Ioachimi virtus probitasque, requirit</l>
<l>Ipse Ioachimus. Quem mox cognovit eundem</l>
<l>Esse virum Simon, qualem ille minoribus olim</l>
<l>Adiunctus mystis sacris opulenta ferentem</l>
<l>Vidit dona aris: nam quos ducebat avitis</l>
<l>Proventus fructusque agris Solymaea petentis</l>
<l>Fana peregrini voluit templique piorum</l>
<l>Esse ministrorum; largus quos ille quotannis,</l>
<l>In sua servato vix lucra triente, fovebat.</l>
<l>Hunc praesul postquam accepit sua poscere Simon</l>
<l>Ora, iubet propriis dignum succedere tectis</l>
<l>Admittique virum, praesens qui tabulis altum</l>
<l>Affatur mystam: “Solymae sanctissime Flamen,</l>
<l>Et templi summe Antistes, me pauca loquentem </l>
<l>Te supplex audire precor: mihi filia nata est,</l>
<l>Et thalami flos illa mei, quam cedere templi</l>
<l>Obsequio mea vota iubent. Nam viximus una</l>
<l>Anna et ego sine prole diu tulimusque iugalis </l>
<l>Opprobrium commune thori, cui nulla tot annis</l>
<l>Accessit soboles. Prolis sed luce carentes</l>
<l>Numen honoravit taedas: lux unica maesti</l>
<l>Connubii nata est, pro qua stant debita nostri</l>
<l>Quod dedimus, templo ut famuletur filia, voti.</l>
<l>Iamque ter assuetum Phaëton bissena per astra</l>
<l>Consumavit iter, quartumque reversa priores</l>
<l>Aetheris ad flammas Phoebi rota denotat aptam</l>
<l>Aetatem soboli augusta Salomonis in aede</l>
<l>Cui sacra maternis succedat cura papillis.</l>
<l>Auspice te, Simon, fieri precor ista: puellam</l>
<l>Praesul in augustos infer, sacrate, penates.”</l>
<l>Huic contra Antistes: “Thalami te laetor, amice,</l>
<l>Evasisse probrum: steriles pensavit Olympus</l>
<l>Optata si prole annos, maiore seniles</l>
<l>Laetitia afflavit rugas: quod filia voto</l>
<l>Si templo promissa tuo, pietate rependis</l>
<l>Quae donat pietate Deus: nec nostra reluctans</l>
<l>Officia impendam ducendae in templa puellae.”</l>
<l>Hic Ioachimus comi sermone reponens</l>
<l>Pontifici grates, imae se postibus effert</l>
<l>Flaminiae, propriaeque domus ad limina tendit.</l>
</div>
<div type="poesis-caput">
<head>17.</head>
<l> Inde petit gemino fulgente Nazareth astro,</l>
<l>Et matre et nata pater ut se tertius illis</l>
<l>Addiderat splendor; completi luminis instar</l>
<l>Fulgebat terrena Trias. Venit obvia sancto</l>
<l>Anna viro, legis quae natam arcana legentem</l>
<l>Observans Solymis hunc advenisse Rebeccae </l>
<l>Audierat monitu famulae dominumque salutat.</l>
<l>Cui ille in templum ducendae Virginis aequum</l>
<l>Praesulis exponit placitum: mox languidus Annam</l>
<l>Irrigat, et maestis corrugat vultibus imber. </l>
<l>Haec tamen ut sese agnovit, componere prompta </l>
<l>Naturae affectus, siccis accusat ocellis </l>
<l>Maternas lacrymas, constans postponere templi</l>
<l>Obsequio votoque pium genitricis amorem.</l>
<l>“Tempus adest iam, nata,” inquit, “quod subtrahet orbae,</l>
<l>Divinoque locet tecto te, dulce parentis</l>
<l>Pignus: abi tamen et sacri pete limina fani</l>
<l>Pars animae non una meae, sed tota parentis</l>
<l>Vita calorque tuae. Numquam, lectissima proles,</l>
<l>Te querar absentem, numquam divisa relinqui</l>
<l>A te posse gemam: quo te mea degere tecto</l>
<l>Nata iubet Numen, tecum indivisa manebo</l>
<l>Qua melior sum parte parens: non deseret unquam</l>
<l>Anna tuos, imo pressit quos pectore vultus,</l>
<l>Et tecum semper praesens non visa morabor.”</l>
</div>
<div type="poesis-caput">
<head>18.</head>
<l> Iam prope lux aderat, quae ter septena dierum</l>
<l>Infamis pelago secat intervalla November,</l>
<l>Post primam istius lunae vicesima: voto</l>
<l>Solvendo praefixa dies. Tunc provida natae</l>
<l>Anna puellares Phrygiae quas fecerat artis</l>
<l>Illecebrâ tunicas, florum variata figuris</l>
<l>Tegmina depromit: nivea cervice fluentem</l>
<l>Addidit his roseam ferientemque atria pallam.</l>
<l>Singula disponit genetrix et singula prolis</l>
<l>Ad cultum Solymis votum positura reponit.</l>
</div>
<div type="poesis-caput">
<head>19.</head>
<l> Est via quae ternae spatium non molle diei</l>
<l>Postulat et Solymis triplici distare beatos</l>
<l>Cogit sole lares, felix ubi semper amoeno</l>
<l>Nazareth adiectas oblectat vertice valles. </l>
<l>Iuncta viro sobolique, viam premit Anna superbas </l>
<l>Ducentem ad Solymae turres: descendit ab alto</l>
<l>Urbis ut aversae clivo, tum forte minori </l>
<l>Contentus torrente Cison occurrit, utrâque</l>
<l>Longa tribus geminae lambens confinia ripâ.</l>
<l>Una Zabulonis campos rigat, altera montes</l>
<l>Fortunata tuos fecundis roribus Hermon.</l>
<l>Dulcibus Aurorae lacrymis hic vertice pingui</l>
<l>Praevalidi laetas Issacharis umbrat aristas.</l>
<l>Perpetuis mox inde patent data culmina diris,</l>
<l>Quo nulli veniunt rores, pluviamque negantes</l>
<l>Occurrunt tantum nubes: ut gramina perdat,</l>
<l>Sidus aquosarum venit imbris inane sororum.</l>
<l>Hinc subito planis protenditur area glebis,</l>
<l>Una Manasseae telluris portio, fuso</l>
<l>Quam Doris Iordana secat; campique relicta</l>
<l>Planitie laevaeque iugo Samaritidis aequum</l>
<l>Sichima praebet iter; lascivi ubi principis ignes</l>
<l>Effusus tota urbe cruor restinxit, et atram</l>
<l>Flagitii maculam concisi sanguine regis</l>
<l>Germanae lavere manus diraeque – cruento</l>
<l>Bisgemini fratres sunt ulti opprobria ferro.</l>
<l>Cernitur hic tumulus Iosippi et villa paterno</l>
<l>Cunctorum soli fratrum superaddita dono.</l>
<l>Hinc Lebnae turres, hinc praetereunda Garizim</l>
<l>Fana, profanatae cultu Iovis Hospitis arae.</l>
<l>Inde petunt Machmas, ubi cena secunda profectam</l>
<l>A patria excepit Triadem: labor inde diei </l>
<l>Simplicis Hebraeae primam fert gentis in urbem.</l>
<l>Attulit huc omnes vesper, proprioque penatum</l>
<l>Limine Iesseos vidit lux sera tribules.</l>
</div>
<div type="poesis-caput">
<head>20.</head>
<l> Proxima spondebat solito magis ore serenum</l>
<l>Exurgens aurora diem, quo mane puellam </l>
<l>Insomnem caeloque animum palmasque ferentem</l>
<l>Visit uterque parens maternaque arte paratos</l>
<l>Virgineis Natae membris aptavit amictus.</l>
<l>Vestis erat quam pinxit acus; nam sedula mater</l>
<l>Anna sub umbrosa platano studiosa rosarum</l>
<l>Dispositas spectare acies gratasque mariti</l>
<l>Delicias horti solita observare, virentes</l>
<l>Traxit ad exemplar, sobolis pro tegmine, flores.</l>
<l>Pulchrum matris opus: materni stamine fili</l>
<l>Nec melior natura fuit: discernere veris</l>
<l>Vita et odor poterant Annaeam floribus artem;</l>
<l>Par utrique color, fuit et par linea utrisque.</l>
<l>Cingula stringebant fixis candentia bullis</l>
<l>Virgineum pectus: cingentis pectora zonae</l>
<l>Fibula erat duplex adversis morsibus anguis;</l>
<l>Ut veteri Stygius numquam quae labe momordit,</l>
<l>Illa triumphatus decoraret corda cerastes,</l>
<l>Et fera victrici servirent colla puellae.</l>
<l>Artubus illa prior chlamis addita et altera parvis</l>
<l>Latior ex humeris fluxit diversa laboris</l>
<l>Palla, potens reliquas Natae circumdare vestes.</l>
<l>Olli caeruleus fuerat color, ipsa serenae</l>
<l>Effigies aethrae, qualisque aestate calenti</l>
<l>Imbriferae vacuus nubis spectatur horizon.</l>
<l>Virgineo capiti molli de flore paratam,</l>
<l>Quam mitis dabat Autumnus, generosa corollam</l>
<l>Applicuit Mater: nec enim iurata parentum</l>
<l>Debuit ista suis privari victima sertis.</l>
<l>Flava comas virgo, nivea cervice fluentes</l>
<l>Excipiens humeris, colloque albente, capillos,</l>
<l>Ceu radiis Aurora novis cum luce quieta</l>
<l>Memnoniis abluta comas emergit ab undis,</l>
<l>Fulgebat Maria et roseo vernante labellis,</l>
<l>Caelestes animi flammas prodebat in ostro.</l>
<l>Hoc igitur cultu sacrati limina templi</l>
<l>Virgo petit; matrisque latus sanctumque severa </l>
<l>Observare patrem Solymis ex aede paterna</l>
<l>Egreditur gaudens, communis victima voti.</l>
</div>
<div type="poesis-caput">
<head>21.</head>
<l> His aderat comes, Hebronis pius incola, vates</l>
<l>Zacharias, Levita sacer, cui iuncta marito</l>
<l>Uxor Elisa thoro, terris quam protulit Annae</l>
<l>Ismerie germana soror. Fuit illa iugali</l>
<l>Infecunda viro, donec nutante senecta</l>
<l>Natura pareret contradicente Prophetam.</l>
<l>Illa virum iucunda sequi trimamque videre </l>
<l>Anxia cognatam, montes post terga relinquens</l>
<l>Sublimis Iudaea tuos, accessit ad urbem</l>
<l>Et regum solio claram, sacraeque beatam</l>
<l>Maiestate Domus: qua convenientibus una</l>
<l>Cognatis, trimâ solvuntur vota puellâ.</l>
<l>Sanctorum quinque adfuerant pia cognatorum</l>
<l>Pectora: quam rarum decus! uniusque propagis</l>
<l>Mira fides, pietasque! Istis comitantibus aedem</l>
<l>Augustam ingreditur Virgo, transgressaque plures </l>
<l>Delubri postes, tandem pervenit ad illud</l>
<l>Vestibulum, quod ter gradibus sublimia quinque</l>
<l>Culta Palaestinis aperit conclavia nymphis.</l>
</div>
<div type="poesis-caput">
<head>22.</head>
<l> Supremo graduum, vestitus epomide sacra,</l>
<l>Pontificum summus, cidari byssoque tiarae</l>
<l>Insignis, stabat Simon, augusta paratus</l>
<l>Sub tecta illustrem proavis inducere Natam.</l>
<l>Hic iurata Deo stetit inferiore triennis</l>
<l>Virgo gradu; nec matrem ultra, sanctumque parentem</l>
<l>Respiciens, ter quinque uno velut impete velox,</l>
<l>Alta oculi ad nictum graduum intervalla coëgit.</l>
<l>Hic mirati omnes superi vi flaminis actam</l>
<l>Processisse rudem pedis aetatisque puellam</l>
<l>Et vires superasse suas, quod tardior ipse</l>
<l>Vincere magnanimus spatium deberet Achilles.</l>
<l>Non aliter quam si volucris conclusa saligno</l>
<l>Carcere, reclusi cum prospicit ostia clathri,</l>
<l>Libertatis amans, non plus prohibente patentes</l>
<l>Prosilit e cavea campos celerique volatu</l>
<l>Quam vix luce sequi possis sua rura requirit – </l>
<l>Talis erat Virgo, visa est cui maxima semper</l>
<l>Libertas servire Deo, data quando potestas</l>
<l>Divinos intrare aditus, secura beatas</l>
<l>Hic animi libare dapes, terrena parentum</l>
<l>Aeternorum avido solvit retinacula gressu. </l>
</div>
<div type="poesis-caput">
<head>23.</head>
<l> Illius cognata domus maestique tribules</l>
<l>Postremos Mariae cuperent ubi cernere vultus</l>
<l>Supremumque audire vale; nec lumina retro</l>
<l>Flectere, nec dulces versa aspexisse parentes</l>
<l>Visa fuit, superae signans molimina flammae.</l>
<l>Et magis aethereo caluit pusilla Tonante</l>
<l>Virgo, foret propriae quam vimine clausa volucris</l>
<l>Libertatis amans: caveam cum deserit ista,</l>
<l>Arbore vicina residens sua vimina saepe</l>
<l>Respicit et blanda affatur mala tecta querela.</l>
<l>Noluit ista suae Virgo memor esse parentis</l>
<l>Consecrata Deo: timuit ne pectoris imum</l>
<l>Divideret lumen. “Lucis non secta requirat </l>
<l>Hunc acies,” inquit, “certo quae vulnere figit,</l>
<l>Pupillae explorat radio dum simplice Numen.</l>
<l>Una oculorum acie nostro succumbit amori</l>
<l>Omnipotens: collecta uno pia spicula sentit</l>
<l>Lumine. Nolo meos oculorum dividat orbes,</l>
<l>Aut pater, aut genetrix; uni indivisa reservo</l>
<l>Venturo in gremium pupillae spicula Nato.”</l>
</div>
<div type="poesis-caput">
<head>24.</head>
<l> Ipse etiam tenerae praesul miracula prolis</l>
<l>Obstupuit Simon; qui dum ludibria lapsae </l>
<l>Componit noctis, somnique ostenta revolvit,</l>
<l>Miratur magis. Autumni diuturnior atros</l>
<l>Noctis, in Auroram promoverat umbra iugales,</l>
<l>Cum placidi Simon detentus imagine somni,</l>
<l>Virgineam vidit speciem: formataque nocte,</l>
<l>Non mage quam trimam referebant ora puellam.</l>
<l>Ignota effigies mystae: cui lumine grandi </l>
<l>Mox circumfusae, illibato surgere solem</l>
<l>Ventre videt, terrasque suo splendore repleri.</l>
<l>Depulso evigilat somno, nocturnaque librat</l>
<l>Ludibria; extremae Praesul sed omnia noctis</l>
<l>Ludibrium vix esse putat: stupet ille, nec una</l>
<l>Perplexa ostenti variat praesagia mente.</l>
<l>Aethra novos Phoebi cum mane recolligit ignes,</l>
<l>Supremumque vocant templi stata munia Mystam,</l>
<l>Impiger augustam Simon procedit ad aedem,</l>
<l>Ut repleat sacras solitis suffitibus aras.</l>
<l>Inde per auratos visit domicilia postes,</l>
<l>Debilior quae sexus habet, monitusque docetur:</l>
<l>Sancta Ioachimi quam ducat in atria Natam,</l>
<l>Expectare suum, iuncto cum sanguine, culmen.</l>
<l>Venit ut adversus graduumque in vertice sistens,</l>
<l>Virginis explorat vultus. Advertit eandem</l>
<l>Esse, puellari quam nox postrema figurâ</l>
<l>Ostendit faciem, qua se lusisse putabat</l>
<l>Umbrarum vacuis fallentem Morphea formis.</l>
<l>Attonitus mystes, tum quid sibi visio somni </l>
<l>Ludicra promittat, quid lux, quae trima puellae</l>
<l>Membra superfuso radiorum ornaverat auro.</l>
<l>Tum quae progrediens utero daret omnia Phoebus,</l>
<l>Clara tenebroso diffundens lumina mundo, </l>
<l>Serius expendit: quos menti oblata recondunt </l>
<l>Aut docent veros noctis ludibria sensus</l>
<l>Dinumerat, lumenque suis exquirit ab umbris.</l>
<l>Ast immissa animo penetrare insomnia frustra</l>
<l>Molitus, fatis istum committit honorem.</l>
</div>
<div type="poesis-caput">
<head>25.</head>
<l> Interea Simon noctem hanc dum pectore versat,</l>
<l>Herodis generi natalem accedere cenam </l>
<l>Constituit conviva socer, cui ille locutus</l>
<l>Multa super regni curis, super indole multa</l>
<l>Natorum, Augusti quos munere Roma futuros</l>
<l>Dixit Idumaeos patris post funera reges.</l>
<l>Multa super prolis reditu, Romaque petenda</l>
<l>Disseruit. Pariter Simon huic multa reponit</l>
<l>Et grato sermone tenet. Sua somnia tandem</l>
<l>Pandit et Herodem regni sceptrique paventem</l>
<l>Exterret fatis. Qui dum componit obortos</l>
<l>Corde metus, capit ista socer responsa Sacerdos:</l>
<l>“Novi equidem Simon, nec te nescire putabo,</l>
<l>Quam somni sit vana fides. Concepta sub umbris</l>
<l>Nil lucis figmenta ferunt: coëuntia casu,</l>
<l>Nocturno occurrunt rerum simulacra sopore.</l>
<l>Fortuitus formarum error quid dicere veri,</l>
<l>Aut casus quae fata potest protendere? Mendax </l>
<l>Nos ubi collecta percellit imagine Morpheus,</l>
<l>Fallere vult: quivis vero se decipit ipsum</l>
<l>Mendaci dum credit. Habet tamen umbra quod almae</l>
<l>Filia sit lucis, matrisque a lumine verum</l>
<l>Saepe trahit: memini siquidem complura futuro</l>
<l>Praelusisse suis figmentis somnia fato.</l>
<l>Medicus Astyages somni inter ludicra visae</l>
<l>Ex utero gnatae crescentis imagine vitis,</l>
<l>Cuius in immensum protensi palmitis umbra</l>
<l>Totus erat oriens, Cyro accessura nepoti</l>
<l>Imperia agnovit. Vitio nil fata morante</l>
<l>Obsistentis avi: cuius quoque somnia, nostrae</l>
<l>Vera fuisse docent fractae Babylone catenae.</l>
<l>Claraque Iosephi nox est, cui supplice spica</l>
<l>Crevit honor dum distractum pro merce, secundum</l>
<l>Effecit Phariis livor fraternus Osirim.</l>
<l>Quod modo subiciam temet fortasse latebit</l>
<l>Antistes, sed ego, cum me sata Marte teneret</l>
<l>Roma potens, quando Augusti mihi munere venit</l>
<l>Iudaeae regalis apex, audita notavi, </l>
<l>Hospitii nostri clarus quae laude ferebat</l>
<l>Pollio tum consul: sceptri nocturna Latini</l>
<l>Augusto simulacra fidem fecisse, parentem</l>
<l>Ventre gravem obiectâ de prole docentia formâ.</l>
<l>Illa puerperio decimam cum proxima Lunam</l>
<l>Tangeret, aethereis iungi sua viscera stellis</l>
<l>Vidit et immensas aethrae diffusa per auras,</l>
<l>Et Caelum terramque sua comprendere mole:</l>
<l>Sopitoque patri (fuit hic Octavius) uxor</l>
<l>Visa fuit rutilo (vide habent an somnia pondus)</l>
<l>Surgente ex utero splendere puerpera Phoebo,</l>
<l>Quo nunc sole calet mundi totius horizon.</l>
<l>Imperiique orbis vatem tunc somnus agebat,</l>
<l>Iudaeae fortasse novum sperare Monarcham</l>
<l>Ostenso Titane docent omniscia rerum</l>
<l>Fata? Sed ede rogo Mystes venerande, puellae</l>
<l>Quis pater est, quod stemma viri, quae patria?” Simon</l>
<l>Reddidit: “Aprici quae fixa est culmine montis</l>
<l>Nazareth, optat ubi fuso torrente rigari</l>
<l>Terra Zabulonis, Natae huius origine gaudet,</l>
<l>Cui Ioachimus genitor, quem sanguine cretum</l>
<l>Hebraeo, primos dat fama propagine reges</l>
<l>Tangere Iesseos, ipsumque ad stemma vocare</l>
<l>Ingentem Davida volunt. Sed regibus impar </l>
<l>Est census: tamen hoc tantis prostrata ruinis</l>
<l>Spirat adhuc Iessaea Domus. Nec mitis egentem</l>
<l>Esse Ioachimum voluit fortuna: paternis,</l>
<l>Unde inopes etiam servat, sibi sufficit agris.</l>
<l>Hoc scio, saepe solent altos subvertere fasces</l>
<l>Fortunae sortisque vices, non commovet ulla</l>
<l>Isacidas Fortuna tamen, nisi caelite signo</l>
<l>Admoniti pandant quae sunt ventura Prophetae.</l>
<l>Si sacer ignota de Nazareth hactenus omnis</l>
<l>Subticuit Vates, quid eam proferre recentis</l>
<l>Famae posse putas? Non provenit inde quod altas</l>
<l>Afficiat mentes.” “Nil me movet iste,” reponit</l>
<l>Herodes, “somnus. Sed quod mihi saepe vetustis</l>
<l>Auditum est extare libris, tibi dicere, Simon,</l>
<l>Non opus est. Novisti etenim, paritura potentem</l>
<l>Nostra quod Iudaea Ducem, quem totius orbis</l>
<l>Expectat solium: fasces premet ille superbos,</l>
<l>Ut paleas quas aura rotat, diademata regum</l>
<l>Subiciet, solusque uno dominabitur ostro.”</l>
<l>“Rex, ut ais,” retulit Simon, “haec fama vagatur,</l>
<l>Nostraque nec tanti, fateor, Iudaea tepescit</l>
<l>Religione ducis. Sed tunc, mihi credito, Princeps</l>
<l>Is veniet mundique unus sublime capesset</l>
<l>Imperium, scelerum plenis cum strata tyrannis</l>
<l>Cervicem natura dabit ratioque petita</l>
<l>Ad iugulum, fido sua defensore tueri</l>
<l>Iura impos taetra condet caligine mundum. </l>
<l>Cum leges fasque omne ruet cedetque trementem</l>
<l>Nequitiae ad spolium fugiens Astraea bilancem,</l>
<l>Tunc veniet primi reparator idoneus aevi.”</l>
<l>Contra ait Ascalides: “Credo felicia victrix</l>
<l>Nequities iam signa movet vitiumque faventes</l>
<l>Excipit Aeolidas sceleratis puppibus auras.</l>
<l>Nulla aequi pactique fides: durosque reliquit</l>
<l>Terrigenas virtutis amor. Quid nequius hoste</l>
<l>Auditum est nostro, fallax cui Parthia favit,</l>
<l>Antigono? Quamvis demum mea perfidus arma</l>
<l>Sensit; cui etiam victis ex regibus uni</l>
<l>Postea Romanae collo rubuere secures.</l>
<l>Insidias fraudesque illas quis dicet, iniquae</l>
<l>Mollitur quos mentis Arabs? Pro pace petenda</l>
<l>Transmissos Aretas nuper crudele peremit</l>
<l>Legatos: ubi lex prohibens offendere sanctum</l>
<l>Legati nomen? Sed nil moror extera regum</l>
<l>Crimina et infidae gentis probra. Proximus ardet</l>
<l>Perfidia sanguis, sese domestica stirpis</l>
<l>Extulit impietas, quae ceu saeviret in hostem,</l>
<l>Saevit in affinem. Quas me quoque saepe cruento –</l>
<l>O fatum crudele! – faces restinguere ferro</l>
<l>Impulit et vitam agnata cervice pacisci!” </l>
<l>His dictis, memor interitus caedisque suorum,</l>
<l>Callidus ingemuit princeps, cui mente solebat</l>
<l>Hircani cruor ingratumque haerere peremptae</l>
<l>Funus Alexandriae, alterius quoque coniugis insons</l>
<l>Umbra aliaeque animae voluit quas una tyranni</l>
<l>Ira fuisse reas; fuerantque immitia saevae,</l>
<l>Quam ferus Ephratae exhibuit, praeludia scenae. </l>
<l>Dirum iterum mulcere ducem non degener infit</l>
<l>Turpis adulator Simon: “Extare scelestos</l>
<l>Quos ratio virtusque fugit non ambiguo, princeps;</l>
<l>Nec tamen imperio virtus caret. Ille domator</l>
<l>Perfidiae, facile accepturis vincla tyrannis</l>
<l>Imperat Augustus; timet hunc quicumque Latina</l>
<l>Non patitur virtute regi: sua frena momordit</l>
<l>Orbis et Augusto ratio se Caesare munit.</l>
<l>Si vero minus, Herodes, tibi provida rerum</l>
<l>Imperium fortuna dedit, non impare, princeps,</l>
<l>Flagitium virtute premis: par omnibus ultor</l>
<l>Caesar et Herodes superest, nec poscit iniqua </l>
<l>Alterius mucrone fides feritasque domari.</l>
<l>Invicto salva est istorum robore virtus;</l>
<l>Quo gemino veluti rectum se cardine volvit.” </l>
<l>His una expensis Mystam socerumque tyrannus</l>
<l>Amplexus, proprias gratus dimittit in aedes.</l>
</div>
<div type="poesis-caput">
<head>26.</head>
<l> Nunc me sera vocant, subiit quae urgentibus annis</l>
<l>Fata Ioachimus maturo plenior aevo.</l>
<l>Ferventes necdum soles aestivaque signa</l>
<l>Attigerat soboles Annae, mors quando paterni </l>
<l>Connubii castas extinxit frigida taedas.</l>
<l>Vix faciem quartum Lunae variaverat astrum,</l>
<l>Et nitido Mariam crescentem expresserat ore;</l>
<l>Cum gravis aetate et vergente in fata senecta</l>
<l>Occubuit Ioachimus. Sic Phosphorus orta </l>
<l>Conditur Aurora: visâ splendoris Eoi</l>
<l>Lucifer occumbit flammâ: non ille propinquum</l>
<l>Expectare solet, nec natum cernere solem.</l>
<l>Talis erat Ioachimus, caligine priscae</l>
<l>Legis olorino morum candore refulgens;</l>
<l>Hebraeae cernens Eoa crepuscula noctis,</l>
<l>Splendidus expirat, contentus ad usque serenam</l>
<l>Fulsisse Auroram legalis Phosphorus umbrae.</l>
<l>Iam nocturnorum legis praecesserat ingens</l>
<l>Astrorum numerus, quibus obtigit eminus istam</l>
<l>Suspirare facem: reliquis o pulchrior astris,</l>
<l>Phosphore, signorum fax ultima nocturnorum,</l>
<l>Multa Hebraearum stellarum nomina sortem</l>
<l>Optavere tuam, geminae sub pondere legis</l>
<l>Visa micare quidem, sed quae splendore beari</l>
<l>Non valuere, tibi cuius data copia, flammae. </l>
<l>Hac ignota abiit lacrymantis Pleias Adami,</l>
<l>Eliae plaustrum, puppis Noëtica, Abelis</l>
<l>Innocui Cygnus, Lyra Iessias, Ara fidelis</l>
<l>Thariadae, Gedeonis ovis, Mosaicus anguis,</l>
<l>Estheris diadema, gravis Nilotide spica</l>
<l>Messis, Orionius Machabei mucro, litata</l>
<l>Iephtias, et caesi Iudaeae gloria, fratres.</l>
<l>Lucifer Aurorae genitor, cui fulgor ab ipsa </l>
<l>Maior prole fuit, reliquis cedentibus astris,</l>
<l>Ipse etiam cadis exanimis: tua lumina Limbo</l>
<l>Claudi optant. Nato sed, Ioachime, relictae</l>
<l>Prolis in occasum laetus potes ire sereno.</l>
<l>Phosphore, gratis obis: expectant sidera lucem</l>
<l>Iam defuncta tuam: postremum noctis avitae,</l>
<l>Ioachime, iubar, reliquis coniungere legis</l>
<l>Sideribus. Carus venies, certissimus ortae</l>
<l>Aurorae testis quam suspirare sepultum</l>
<l>In tenebris semen flentis non cessat Adami. </l>
<l>Hanc Adam vocat ipse, expectat Noa, reposcit</l>
<l>Abramus, cupit hanc Moses, hanc experit Isac,</l>
<l>Progenitorque tuus David, claroque probatos</l>
<l>Iustitiae splendore patres ea flamma fatigat.</l>
</div>
<div type="poesis-caput">
<head>27.</head>
<l> Est locus, ut fertur, diro confinis Averno,</l>
<l>Sanctorum domus: hoc olim confluxit ad antrum</l>
<l>Purior Isacidum sanguis, quos criminis expers</l>
<l>Integritas Stygiae potuit subducere poenae.</l>
<l>Hanc Abramigenae, quique aequis moribus ante</l>
<l>Thariaden obiere pii, coluere latentem</l>
<l>Invisa tellure specum. Dixere vetusti</l>
<l>Christicolae Limbum, communi voce notantes</l>
<l>Terrae postremam Cocyti in finibus oram.</l>
<l>Hic specus immanis coopertus fornice saxi,</l>
<l>Phoebeae radios impar admittere lucis,</l>
<l>Completus densa umbrarum caligine squalet</l>
<l>Horridus: externo numquam penetrata calore</l>
<l>Marmora primaevam duris sub cautibus auram,</l>
<l>Nullo umquam Zephyro motam perflante, recondunt. </l>
<l>Hoc antri squalore patrum praetriste ferebant</l>
<l>Exilium sanctorum animae famulataque caelo</l>
<l>Religio clausi damnum tolerabat Olympi.</l>
<l>His pia iustorum diuturnis debuit umbris,</l>
<l>Authorem promissae libertatis Iesum</l>
<l>Expectare fides; cuius nisi nacta cruorem</l>
<l>Non erat obstrictas sibi dimissura catervas</l>
<l>Infera telluris regio, sine lumine, noctis</l>
<l>Continuae caligo, atri vicinia Ditis. </l>
<l>Sed licet innocuae Limbi tenebrosa tulissent</l>
<l>Electorum animae, nullos dabat ille dolores,</l>
<l>Aut poenas carcer; quas nec tetigere reorum</l>
<l>Ultrices Erebi flammae, nec forma draconum, </l>
<l>Saeva aut spectrorum vis terruit infernorum. </l>
<l>Attamen una illis, sed non minor omnibus una</l>
<l>Poena fuit, summa caeli regione remotos</l>
<l>Empyrei tolerare sitim, vultusque bonique</l>
<l>Copia divini fuerit subtracta quod illo</l>
<l>Exilii damno, culpâ infelicis Adami.</l>
<l>Illis poenarum dulcis comes, aurea summi</l>
<l>In maerore mali, miseraque in sorte serenae</l>
<l>Laetitiae nutrix nisi praeconcepta fuisset</l>
<l>Spes tantum largita sui, quod flebile dulci</l>
<l>Exilium patria, tenebras quod luce perenni</l>
<l>Mutaret ventura salus, locus ille vocari</l>
<l>Debuerat carcer, noxque horrida damnatorum.</l>
<l>At quia poenarum hoc expers veniebat ad antrum</l>
<l>Illorum probitas, quos olim tristia Limbi</l>
<l>Vincula rupturi Herois spes viva tenebat </l>
<l>Atque spei mensura fides, venturus in orbem</l>
<l>Infera divinus minuebat damna Redemptor.</l>
<l>Quot vero solis gyros habitura dolentem</l>
<l>Spes foret haec Iudam, maestos torquebat Apellas – </l>
<l>Incertae vis saeva morae. Quem vero silenti</l>
<l>Lapsurum gutta rorem dixere Prophetae,</l>
<l>Isto tellurem Auroramque madescere rore</l>
<l>Clamabant vincti; verno hunc quod germine sacrae</l>
<l>Signarent voces, illud prodire benigna</l>
<l>Optabant tellure rei, quod nube soluta,</l>
<l>In pluviam veluti, caelo descenderet iste</l>
<l>Divinus Bellator. Aquae sitibundus hiabat</l>
<l>Istius ad pluviam Limbus nubesque liquatis</l>
<l>Imbribus hunc miseri laticem stillare rogabant – </l>
<l>Non aliter quam cum summas vomit aethere flammas</l>
<l>Sirius aestivoque ardent Hyperione durae</l>
<l>Arvorum glebae, sterilesque humore carentes</l>
<l>Titan urit agros, millena petentia nimbos</l>
<l>Ora aperit tellus supplex humore rigari,</l>
<l>Usa petit tali pluviae solacia suadâ.</l>
<l>Tunc etiam grato si quae densatur ab Austro,</l>
<l>Agricolae observant nubes, quae signa paratam</l>
<l>In rivos abituram aiunt protendere lympham.</l>
<l>Talis erat vinctus fidei Abramitidis heres,</l>
<l>Fervidus optatae pro Vindice libertatis</l>
<l>Sollicitare magis precibus caeleste Tonantis</l>
<l>Subsidium, quam fecundas telluris aperta</l>
<l>Ora petant nubes, gratosque ex nubibus imbres.</l>
</div>
<div type="poesis-caput">
<head>28.</head>
<l> Saepe hos Aligeri caeli promissa docebant</l>
<l>Custodes rata stare quidem, tamen usque morantem</l>
<l>Statutum nescire diem, quo optata benigno</l>
<l>Libertas cum sole aderit: Mosaica legis</l>
<l>Nox tota in cursu est. Geminabant saepius illi:</l>
<l>“Quid, Custos, de nocte? Manet quid noctis, amice</l>
<l>Aliger? Heu, nimium longae da noscere finem</l>
<l>Noctis!” “Adhuc tempus modicum tolerate” reponit</l>
<l>Angelus. Illi iterum: “Heu modicum! Non praeterit unquam</l>
<l>Hoc modicum! Semper modicum, semperque misellis</l>
<l>Dicitur ‘Expecta!’ Nimis expectare quid ultra</l>
<l>Saecula Servator post tot divine moraris?”</l>
<l>Hos iterum alloquitur Custos: “Iam temporis huius</l>
<l>Indulta est brevior vobis mora, septuaginta </l>
<l>Hebdomadum numero: quater hinc ter denaque restat</l>
<l>Hebdomas et vestras victor descendet ad umbras</l>
<l>Messias nigroque hilares descendet Averno.”</l>
<l>Exclamant maesti manes: “Anne ergo, beate</l>
<l>Aliger, hoc modicum est? Quater et ter dena profundi</l>
<l>Praeteritura manent antri septennia, nec tu</l>
<l>Dicere formidas, modicum est? O saecula quinque </l>
<l>Quam magnum modicum est! Vobis, caelestia, vobis</l>
<l>Flamina pennigeri, modicum videatur id esse</l>
<l>Crediderim, aeterno semper quëis numine plenis</l>
<l>Mille anni sunt una dies; tellure sed ima </l>
<l>Et Stygii mersis nobis prope limina Ditis,</l>
<l>Una dies sunt mille anni. Vis quanta doloris</l>
<l>Restat adhuc! Ades o citius, divine Redemptor!</l>
<l>Diceris esse gigas equidem, sed passibus eheu</l>
<l>Quam nimium lentis nostras descendis ad oras!</l>
<l>Sit licet aeternum, sitque admirabile longum</l>
<l>Quod moliris iter, non te tamen illa tuosque</l>
<l>Longa gigantaeos remoretur semita gressus!”</l>
<l>Talibus infernae resonabant vocibus umbrae.</l>
</div>
<div type="poesis-caput">
<head>29.</head>
<l> Quin etiam si quando aliquam Iudaea dedisset</l>
<l>His tenebris post fata animam, cito discere manes</l>
<l>Solliciti optabant: Solymaei qualia mystae</l>
<l>Dant monita, afflatusque ferat responsa Sacerdos,</l>
<l>Quam cito venturum, maestum Israëla molestis</l>
<l>Erepturum umbris doceant oracula regem.</l>
<l>Dicebantque obita Limbum quëis morte venire</l>
<l>Contigit excelsum post Zorobabelis honorem,</l>
<l>Quem pressa exilii poena sub Principe Cyro</l>
<l>Chaldaeae victore tulit, Daniele quod aequo</l>
<l>Vate, ter atque quater denas, nescire negatum est,</l>
<l>Hebdomadas cessisse Deum, breviore Daturum</l>
<l>Exilii promissa morâ finemque dolorum. </l>
<l>Sed modica istius fuerant solacia vocis,</l>
<l>Ante pii manes quam praedicere monente</l>
<l>Aligero vinctae consolatore catervae.</l>
</div>
<div type="poesis-caput">
<head>30.</head>
<l> Cum tribus, Assyrius quëis cesserat ignis, ephebis, </l>
<l>Has etiam Vates Daniel devenerat umbras.</l>
<l>Ille triumphantis dominas Euphratis ad undas</l>
<l>Septuaginta, prius fati quam sanxerat ordo,</l>
<l>Venturum hebdomadis ignara fallere voce</l>
<l>Messiam cecinit: pariter cui saecula quinque ,</l>
<l>Lustra super septem, tanti spectabile lumen</l>
<l>Promisere Ducis. Sed Vates nesciit, illo</l>
<l>Annorum qualis numerus manaret in antro,</l>
<l>Discere ubi nullo poterat septennia signo.</l>
<l>Annos aeterni spatium non computat aevi.</l>
</div>
<div type="poesis-caput">
<head>31.</head>
<l> Post obitum Vatis per saecula quinque volutis</l>
<l>Orbibus aethereis, etiam postrema subivit</l>
<l>Fata Ioachimus, cuius rarissima terris</l>
<l>Non obscura fuit probitas: inferna petentem</l>
<l>Antra tamen nox atra tegit, tenebrisque Nepotem</l>
<l>Poenali expectat domiturum Tartara ligno.</l>
<l>Hunc animi postquam insolito splendore micantem</l>
<l>Aspexere rei Isacidae, nova provenit unde</l>
<l>Hospitis, inquirunt, virtus: num forte propinquum</l>
<l>Nuntiat authorem lucis? Quibus ista reponit</l>
<l>Ipse Ioachimus: “Vester felicibus hospes</l>
<l>Auspiciis haec antra peto, docturus in orbem</l>
<l>Advenisse nurum, certis quam destinat aether</l>
<l>Prodigiis matrem, divo Plutonia palmis</l>
<l>Pressuro spelaea Duci, nos Dite solutos</l>
<l>Qui vehet ingenti caeli ad convexa triumpho.</l>
<l>Aerumnis tunc finis erit, nostrisque serenus</l>
<l>Lamentis succedet inops maeroris Olympus.</l>
<l>Divinum vero Virgo paritura Gigantem,</l>
<l>Nata mihi est: illam sterilis complura rogatus</l>
<l>Aetatis post lustra Deus concessit, in ipsa </l>
<l>Connubii (pars Anna thori est) vitaeque senecta,</l>
<l>Et Mariam, caelo nomen dictante, vocavi.”</l>
<l>Hac voce ante omnes, fuerat cui proditus olim</l>
<l>Nominis istius splendor, spem quando salutis</l>
<l>Aligero monitore hausit sobolique futurae</l>
<l>Electam in saxo radiantis imagine stellae</l>
<l>Signavit matrem. Visus sine semine cretus</l>
<l>Exultare parens, Limbi diuturnior, unam</l>
<l>Excipias si prolem hospes, livore peremptam </l>
<l>Fratris inhumani; vel si cui integra purae</l>
<l>Criminis insedit virtus, quae morte paternum</l>
<l>Praevenit funus: laeto mox totius antri</l>
<l>Ad Mariae nomen plausu insonuere cavernae.</l>
</div>
</div>
<div type="poesis-liber" met="hexameter" n="5">
<head>IESSEIDOS LIBER V.</head>
<div type="poesis-caput">
<head>1.</head>
<l> At Virgo augusti servans penetralia tecti</l>
<l>Et viduas formare nurus tenerasque puellas</l>
<l>Exempli virtute potens, sese omnibus aequam</l>
<l>Errare indocilem morum praebebat amussim. </l>
</div>
<div type="poesis-caput">
<head>2.</head>
<l> Nacta Phanuelem patrem Solymeia supplex</l>
<l>Templa colebat anus, primum cui septima postquam</l>
<l>Connubium solvisset hiems, pertaesa secundi</l>
<l>Anna thori, thalamos nequicquam urgente iuventâ,</l>
<l>Forma, opibus frustra bigamos suadentibus ignes,</l>
<l>Assiduo sese divinae mancipat aedis</l>
<l>Obsequio, castis replens ea limina votis.</l>
<l>Haec erat Anna, suus cui sorte Asteris opima</l>
<l>Vir genitus quondam pro dote reliquerat amplum</l>
<l>Vectigal, pecorumque greges, et plurima fundi</l>
<l>Iugera, nec modici pondus legaverat auri.</l>
<l>Illa autem suprema viri post fata, fovendos</l>
<l>Coniugis extincti manes non lenta piorum</l>
<l>Suscipit officiis operum; gremioque receptam</l>
<l>Abrami mentem (probitas cui nota mariti</l>
<l>Hanc poterat fecisse fidem) decernit ad aras</l>
<l>Libatis dapibus, sacro templi igne piare.</l>
</div>
<div type="poesis-caput">
<head>3.</head>
<l> Postquam animus multis opibus, prout contigit Annae</l>
<l>Accedit virtutis amans, pia munera grandi</l>
<l>Pectore metitur: largis hinc illa litantes</l>
<l>Muneribus mystas, inopes stipe, sacra replebat</l>
<l>Atria mactandis templo legalè iuvencis.</l>
<l>Hac pietate viri tumulum donisque sepultos</l>
<l>Talibus ornabat cineres, pietasque pudicae </l>
<l>Ista dabat vivae fidei suffragia nuptae.</l>
<l>Credidit illa etenim carnis compage solutas</l>
<l>Aeternùm durare animas aequique subire</l>
<l>Numinis arbitrium iustaque in lance peractae</l>
<l>Librari meritum vitae, quod palma vel atrox</l>
<l>Excipiat Nemesis: pariterque haerere minores</l>
<l>Mentibus exclusis maculas, quas rite repensis</l>
<l>Vivorum auferri meritis votisque sciebat.</l>
<l>Et quamvis nitidas sacris lustralibus atrae</l>
<l>Servarent animas umbrae, nec aperta pateret</l>
<l>Tunc vetita Isacidum puris quoque mentibus aura,</l>
<l>Quod necdum aetherea venisset ab arce Redemptor</l>
<l>Terrigenûm, clausi felix reserator Olympi,</l>
<l>Cocyti domitor. Tamen haec prodesse beatis</l>
<l>Exulibus poterant vivorum vota, quod illas</l>
<l>Isacidae puri tolerarent mitius umbras,</l>
<l>Vel quod subsidium supremi Vindicis ista </l>
<l>Urgeret pietas, celerem quo tristius Orci</l>
<l>Hospitibus deferret opem caeloque locaret.</l>
<l>Aut etiam si quas flammis abolere pusillas</l>
<l>Pectore servatas labes opus esset, habebant</l>
<l>Inde pii flammae ad veniam suffragia manes.</l>
</div>
<div type="poesis-caput">
<head>4.</head>
<l> Talibus ut primum cessit perfuncta iugalis</l>
<l>Officiis virtus, thalamis optata secundis</l>
<l>Anna fuit, quae tergemini florente iuventa</l>
<l>Septenni censuque procos urebat amantes.</l>
<l>Ast illa: “Extinctas nuper mihi coniuge rapto,</l>
<l>Anne novus tentabit hymen accendere taedas?</l>
<l>Explevi thalamum primique puerpera lecti</l>
<l>Possedi germen: repuli legale marito</l>
<l>Coniugii fecunda probrum, signatque parentem</l>
<l>Parva nec absimilis soboles. Nec degener ultra</l>
<l>Nupta Cupidineos, aliis obnoxia flammis, </l>
<l>Ducar in amplexus: tutando primus honori</l>
<l>Conveniebat hymen; aliae quas tristis adurit</l>
<l>Flamma faces, nequeunt sanctum laudare pudorem.</l>
<l>Iam satis est, uteri casta quod laude, Tonanti</l>
<l>Non fuit ingratus sanguis meus: editus infans</l>
<l>Numinis ad cultum nostri laus seminis ampla est.”</l>
</div>
<div type="poesis-caput">
<head>5.</head>
<l> Non solum hoc quod dicit, agit; maiora pudicam </l>
<l>Commendant exempla Annam: proscribere molles</l>
<l>Alterius thalami nexus, casumque secundi</l>
<l>Declinare thori, sacra securius aede</l>
<l>Proposuit claudenda nurus: prius illa tenello </l>
<l>Concessis opibus nato, dulcemque paternae</l>
<l>Committens tribui prolem, per compita templi</l>
<l>Maesta thori rapto gemuit consorte columba. </l>
<l>Illa dies, noctesque piis expendere sollers</l>
<l>Obsequiis, ieiuna cibi, caelestibus aptam</l>
<l>Deliciis mentem, precibus lassata ferebat.</l>
<l>Assiduis pariter lacrymis spectata beatum</l>
<l>Suspirare diem, cuius promissa misellis</l>
<l>Prosperitas tot iam saeclorum vota ciebat.</l>
<l>Illa etiam Vatum libris edocta notabat, </l>
<l>Iam prope spectandam terris promittere pacem</l>
<l>Aethere fluxuros mellis lactisque canales.</l>
<l>Plenius id tacitis didicisse afflatibus Annam</l>
<l>Crediderim: populisque, Dei secreta docente,</l>
<l>Hac etiam sciri voluisse Prophetide Numen. </l>
<l>Hoc afflante eadem didicit, licet illa bis octo</l>
<l>Vixisset properata viri post funera lustris,</l>
<l>Postremi immunem fati fore, donec amato</l>
<l>Thariadae qui notus erat, de sede veniret</l>
<l>Empyrea Princeps; vinctum Israëla daturus</l>
<l>Multa repromissae post saecula libertati.</l>
<l>Hac spe nixa suos numerabat laetior annos</l>
<l>Religiosa nurus, numquam cessante piorum</l>
<l>Accessu studioque operum temploque fidelem</l>
<l>Reddere non deses cura crescente senectam.</l>
<l>Fana augusta colens bis septuagesima vidit</l>
<l>Solstitia; ingressam spectat cum templa puellam</l>
<l>Anna Ioachimi natam sobolemque parentis </l>
<l>Alterius, gavisa sibi est quam compare dici</l>
<l>Voce Annam. Aspexit tenerae dum Virginis ora</l>
<l>Effigiemque magis formae caelestis habentem</l>
<l>Quam speciem moriturae, agnoverat Anna susurro</l>
<l>Flaminis interni, caeli hanc suffragia Matrem</l>
<l>Poscere, felici cuius de sanguine Princeps</l>
<l>Prodeat Hebraeus, Diti quoque iura daturus.</l>
<l>“O bona sors, quam laeta venis!” ait Anna, silenti</l>
<l>Ore quidem; tamen expressit simulacra latentis</l>
<l>Laetitiae iucunda oris frontisque serenae</l>
<l>Maiestas: “Iam specto tuum, regina, decorem,</l>
<l>Iam Dominae cerno ora meae!”, vultuque trienni</l>
<l>Blanditur natae Mariaeque in imagine tota est.</l>
</div>
<div type="poesis-caput">
<head>6.</head>
<l> Anna super reliquas templi, virtutis et aequi</l>
<l>Canitie laudata nurus, abscondita sacris</l>
<l>Virginibus veterum reserare oracula Vatum, </l>
<l>Non impar nec deses anus, memorare vetustas</l>
<l>Crebra prophetarum Christi de matre figuras,</l>
<l>Arcanumque decus, cuius sub cortice vocum</l>
<l>Virgineus signata tulit praeconia venter.</l>
<l>Illa frequens altum et clare ventura sonantem</l>
<l>Legit Amosiden; Iesseaque viscera pandit</l>
<l>Et virgam et florem; sine semine concepturae</l>
<l>Virginis exponit signum; tum cuius ab aevo</l>
<l>Est iter aeterno, sobolis primordia ructat.</l>
<l>Virginis ut vidit templum accessisse paratos</l>
<l>Iudaeae pro rege sinus, clam cognita prudens</l>
<l>Subticet arcana et praesentem prodere vulgo</l>
<l>Non probat ignaro matrem, sed clausa sub imo</l>
<l>Pectore danda palam quondam mysteria celat.</l>
<l>Interea observat natam et caeleste pudoris</l>
<l>Custodit pignus teneraeque ultronea curam</l>
<l>Suscipit infantis, Dominam quam saepe salutat.</l>
<l>Par tamen officiis Virgo, resalutat eandem</l>
<l>Et Dominam et matrem cupiitque ancilla vocari,</l>
<l>Ingratosque sibi titulos condemnat heriles. </l>
</div>
<div type="poesis-caput">
<head>7.</head>
<l> Illa magisterio quamvis imbuta Tonantis,</l>
<l>Mystica sacrorum nosset praeconia vatum,</l>
<l>Doctrinam tamen ore premit supplexque doceri</l>
<l>Postulat, auditae patiens humilisque magistrae.</l>
<l>Illud Amosidis persaepe reponere docta</l>
<l>Effatum: “pariet Virgo”, sibi proprius ille</l>
<l>Gnara quod esset honor, numquam demissior ullum</l>
<l>Audivit Vatem: quo tunc comprenderat Anna</l>
<l>Indicio, sua iam praenoscere fata puellam.</l>
<l>Non aliter matura viri quam regia virgo</l>
<l>Caesareo iungenda thoro, cum publica tanti</l>
<l>Necdum fama volat thalami, sed pectore clausus</l>
<l>Stat sponsi securis amor, cum Caesaris audit</l>
<l>Forte Palatinas sociali murmure nymphas</l>
<l>Divinare faces, quamvis prudentius illa</l>
<l>Subticeat sponsi nomen, tamen illius ignes</l>
<l>Non nescire, silens oculos demissa fatetur.</l>
<l>Ergo quod arcano iam flaminis Anna sciebat</l>
<l>Afflatu, Mariam proprii quoque ventris honorem</l>
<l>Non dubitat didicisse prius, Dominamque negabat</l>
<l>Ignorare decens, famulae quae nota fuissent.</l>
<l>Hic simul obstupuit, qualis prudentia parvam</l>
<l>Ornaret Nympham, tacito quae pectore tantas</l>
<l>Asservabat opes: tantae cui copia lucis</l>
<l>Fluxit et aethereus Charitum quam reddidit imber</l>
<l>Prodigium et summae specimen mirabile dextrae;</l>
<l>Quam demissa suas premeret mens conscia dotes.</l>
<l>Sed quam venturi implevit lux praescia fati,</l>
<l>Lux eadem quoque nosse dedit, constanter ubique</l>
<l>Compositae servare decus moresque puellae.</l>
<l>Arcanique tenax Virgo caelestia numquam</l>
<l>Lumina secreto cordis prodire recessu</l>
<l>Passa, suos animi pressit prudenter amores.</l>
</div>
<div type="poesis-caput">
<head>8.</head>
<l> Mens proprium sciens puro demissa colore</l>
<l>Apparere nihil, fuerat fidissima tantae</l>
<l>Servatrix gazae: paris est nec luminis Argus,</l>
<l>Mens humilis quantum vigilat sibi. Vana latentes</l>
<l>Lux perdit dum prodit opes: caelestis avarum</l>
<l>Et timidum spoliari animum decet esse favoris.</l>
<l>Regia quod novit Virgo, quae mentis et ipsum</l>
<l>Naturam superans penetrabat acumine verum. </l>
<l>Maturante magis, sapiens aetate puellam</l>
<l>Mirabatur anus, quod nullus in actibus error,</l>
<l>Nulla animi levitas, puris nil labis inesset</l>
<l>Moribus, aeternum natura imitante nitorem. </l>
</div>
<div type="poesis-caput">
<head>9.</head>
<l> Quae vero vitae ratio Mariamque teneret</l>
<l>Quae pietas, quae religio, sacrique caloris</l>
<l>Arderet quo flamma gradu, si nescia tantae</l>
<l>Virtutis portenta loqui me deseret oris</l>
<l>Gratia, nil moror: audebo licet impare lingua</l>
<l>Prodere: plus esset vitii de Virgine tanta</l>
<l>Nolle loqui exiguum vatem quam nolle silere. </l>
</div>
<div type="poesis-caput">
<head>10.</head>
<l> Prima fuit, sed summa fuit qua Virgo calebat</l>
<l>Fax, in sidereas mentis pernicibus alis</l>
<l>Eniti sedes celsique in nube Tonantis</l>
<l>Vestigare iubar, non deficiente volatu</l>
<l>Mentibus aethereis misceri et vincere sacras</l>
<l>Aligerûm, quibus est prior excellentia, flammas.</l>
</div>
<div type="poesis-caput">
<head>11.</head>
<l> Dicite, caelestes animae, quas alta polorum</l>
<l>Evehit astrorum radiis animata curulis,</l>
<l>Forsitan Hebraeae vobis certare puellae</l>
<l>Est calor? En veluti teneris vibrat aurea fibris</l>
<l>Spicula, pectoribusque ignes flammasque coruscat,</l>
<l>Authorisque petit cor inaccessibile vestri!</l>
<l>Si ferit illa Deum victumque ardore Tonantem </l>
<l>Attrahit atque suos (quanti est hoc pondus amoris!)</l>
<l>Orbis communi pro pace paciscitur ignes:</l>
<l>Cui vestrûm, aligeri, tantae stat gloria flammae, </l>
<l>Quem vestrûm tantus stimulat calor? Ite, beatae,</l>
<l>Vel maiora animi ructate incendia, mentes,</l>
<l>Vel tenerae ardoris palmam concedite Natae.</l>
<l>Et dubitatis adhuc terrenaque membra morantur</l>
<l>Virgineis ignes vestros submittere votis?</l>
<l>Dicite, num potis est humanis artubus abdi</l>
<l>Tam<note place="foot" n="*">211 Tam : Fam</note> sublimem animam
cui nil adversa resistat</l>
<l>Membrorum gravitas, carnis nil sarcina mentem</l>
<l>Ire vetet, comperta Dei propellat amati</l>
<l>Quo bonitas? Nihil hoc fieri quo posse negetis,</l>
<l>Audio! Vestrarum Charitum nec limite tantam </l>
<l>Circumscribi opus est animam, fulgere sed illa </l>
<l>Excessu maiore potest, quam summus Olympi</l>
<l>Aliger; et talis Maria est, cui pectora pleno,</l>
<l>Divinus Charitum complevit gurgite torrens.</l>
<l>Haec Verbi decreta parens; Verbi illius, inquam, </l>
<l>Quod vestra, Aligeri, lux est qua cuncta videtis:</l>
<l>Vosque etiam Verbo melius comprenditis isto,</l>
<l>Quam vos in vobis – quanto est spectare volenti</l>
<l>Clarior obscuro lux vespere matutina.</l>
<l>Deberi visa est tantae iam summa puellae, </l>
<l>Aethereâ maior vis pectoris: esset ineptum</l>
<l>Effari: Mariae superûm tribuisse beatas – </l>
<l>Materiam livoris – opes; Triadique propinquum</l>
<l>Nacta gradum Virgo, quod post sua terga relictas</l>
<l>Sensisset potiore Deo splendescere mentes.</l>
</div>
<div type="poesis-caput">
<head>12.</head>
<l> Crebrius an vester, somnoque immunis ab omni,</l>
<l>Aligeri, num fervet amor, Mariamque soporis </l>
<l>Desidie mentis fax interrupta resolvit?</l>
<l>Non ita caelestes, residis quëis libera somni</l>
<l>Est pietas, censete animae, nec regia Virgo,</l>
<l>Quando soporiferae concedit lumina nocti,</l>
<l>Mente cubat, cordisque suus non sustinet ardor</l>
<l>Otia, nocturnae vigilantior ore Dianae.</l>
<l>Invadit cum membra sopor, se limite claudit</l>
<l>Corporeo, vetitus proprios excedere fines,</l>
<l>Exemptumque animae timidus sopire vigorem.</l>
<l>Debuit hoc etiam Mariam secernere damno</l>
<l>Reginae supremus honor, ne segnior esset</l>
<l>Mentibus aethereis, quëis nullo tempore fervens</l>
<l>Vis animi sacri studium intermittit amoris.</l>
<l>Talis erat, sed maior erat, cui gratia maior,</l>
<l>Fax Mariae, quae tantae animae concessa sub ipso</l>
<l>Corporis accessu, merito quoque iure stupendos</l>
<l>Ipsis Caelitibus semper crescebat in aestus.</l>
<l>Reddidit hoc Virgo Delubrum augustius auro,</l>
<l>Quam classis quod Eoa tulit, populata superbas</l>
<l>Auri gemmarumque plagas: illustrius omni</l>
<l>Virgineis facibus Solyme resplenduit astro. </l>
</div>
<div type="poesis-caput">
<head>13.</head>
<l> Nec locus aut tempus sacris ardoribus aptum</l>
<l>Defuit: arcanae quantumvis conscia flammae</l>
<l>Aedes tota foret, solitò maioribus ignes</l>
<l>Sed quae Virgineos vidit fervescere votis,</l>
<l>Delubri pars una fuit, sacratius illud</l>
<l>Divinae penetrale Domus summaque verendum</l>
<l>Religione adytum, quo se tangentibus alis</l>
<l>Bisgeminos voluit mediam stipare Cherubos,</l>
<l>Templi author monitis doctus caelestibus Arcam.</l>
<l>Aequa Domus votis; sed qua ratione puellae</l>
<l>Fas erat augusti (quo bis totius in anni</l>
<l>Curriculo primae vetitum fuit ire tiarae)</l>
<l>Ingressum tentare loci? Qua lege potestas</l>
<l>Ulla, precatura tenera pro Virgine sacras</l>
<l>Reclusit valvas, quas ipsa Aronica tantum</l>
<l>Obiecto poterat velo spectare senectus?</l>
<l>Ista cui adversa licuit penetralia lege</l>
<l>Pandere et horroris plenos attingere postes?</l>
<l>Sed Dominum templi mater paritura Virago </l>
<l>Hoc vetito immunis, nullum violabat avitae</l>
<l>Praescriptum legis, tabulis legalibus impar</l>
<l>Adstringi, proprio nisi se demittere vellet</l>
<l>Libertas placito, parendique ardua virtus.</l>
<l>Haec etenim legum immunem sortita fuisset</l>
<l>Quantumvis regina gradum, tamen omnia patrum</l>
<l>Isacidum sancita probat, se subdere numquam</l>
<l>Deses, ut eximium tantae virtutis honorem</l>
<l>Explicet humanosque premat demissa rumores.</l>
<l>Hic etiam parere humilem, secreta petendi</l>
<l>Quantumvis adyta et vetitis succedere tectis</l>
<l>Nulla fatigaret mentis votique cupido.</l>
<l>Quin etiam demissa animi se crederet ista</l>
<l>Parte Domus ibidemque Arcae fulgore repostae</l>
<l>Longius arceri; tamen explorata iubentis</l>
<l>Numinis et semper Mariae observata voluntas, </l>
<l>Haec implenda suis statuit sacraria votis.</l>
<l>Hoc mandante Deo Virgo penetrale subibat</l>
<l>Aligero monstrante viam vetitasque sacrati</l>
<l>Recludente fores adyti; qui semper eodem,</l>
<l>Cum medium nox alta silet, perfunctus honoris</l>
<l>Officio, patefacta piae dabat atria Nymphae.</l>
<l>Si vati patuit, quoties opus esset, ad Arcam</l>
<l>Cornigero accessus, mediaque e sede, Cherubis</l>
<l>Quam formare fuit iunctis pro Numine pennis; </l>
<l>Audire aethereum dantem responsa Tonantem</l>
<l>Si meruit Moses, numquid Genetrice minister</l>
<l>Maior et augusto legatus dignior ostro?</l>
</div>
<div type="poesis-caput">
<head>14.</head>
<l> Iessaeae vero, postquam Solymaea beavit</l>
<l>Ingressu Delubra, fuit mos iste puellae</l>
<l>Continuus: modicum post pensa diurna soporem </l>
<l>Naturae intuitu teneros mittebat in artus.</l>
<l>Nec tamen (angelici terreno in corpore pollens</l>
<l>Libertate animi) somno detenta premebat</l>
<l>Internum lumen: nec erat par pectoris ille</l>
<l>Membrorumque sopor, flammis cui iugibus ardens</l>
<l>Nulla reposcebat somni intervalla voluntas. </l>
<l>At medio adversis cum sol radiaret Olympo</l>
<l>Antaecis paribusque umbris distantia summam</l>
<l>Formabant Solymae lucis confinia noctem,</l>
<l>Adveniens caelo iucundus adesse solebat</l>
<l>Aliger, ut Mariam suetis pro more praeiret</l>
<l>Obsequiis, subiturae imum penetrale puellae</l>
<l>Et comes et lumen; fortisque recludere sacras</l>
<l>Arcani valvas adyti, quas simplice primus</l>
<l>Cuiusvis anni introitu reserabat et idem</l>
<l>Tergemino egrediens firmaverat aere sacerdos. </l>
<l>Hae subito impulsu tacito patuere reclusae</l>
<l>Aligero veniente fores Mariamque Cherubi</l>
<l>Excepere hilares, quorum plaudentibus alis,</l>
<l>Admissa est proprio nova Numinis Arca sacello.</l>
<l>Illa velut summos cum Luna recolligit ignes,</l>
<l>Stellarum incedens vultu radiante per axem,</l>
<l>Extenuansque umbras, fratris quas proximus auxit</l>
<l>Occubitus, templi claro fulgore micantis</l>
<l>Intrat in auratos postes legisque repertas</l>
<l>Incipit illato Virgo splendore figuras</l>
<l>Perdere mansuroque umbras tenuare nitore.</l>
</div>
<div type="poesis-caput">
<head>15.</head>
<l> Inter adorati nocturna ea symbola fani</l>
<l>Praecipuum fuit Arca iubar, cui arida plantae</l>
<l>Materies induta aurum, rude cetera lignum;</l>
<l>Ex superinducto lucem lucrata metallo,</l>
<l>Latriam ex signo, vivam quo Numinis Arcam</l>
<l>Vaticinans cultum antiquis extorsit Apellis.</l>
<l>Hoc Mariam referebat opus molemque futurae</l>
<l>Virgineae lucis perpende, quod illius umbram</l>
<l>Augustum radiorum igni formaverit aurum.</l>
</div>
<div type="poesis-caput">
<head>16.</head>
<l> Arcae ingressa Domum Virgo oratura Tonantem</l>
<l>Invenit de nocte diem: qui lucis ab illo</l>
<l>Manabat simulacro imber fususque ministri</l>
<l>Aligeri fuit ore nitor, formabat adultum</l>
<l>Supremo Phoebi par stantis in aethere lumen. </l>
<l>Cernua adoravit venturi insignia fati:</l>
<l>Seque figurari rutilo nescire metallo</l>
<l>Non potuit, cultaeque umbrari aenigmate capsae.</l>
<l>Hac vero Phario servatus flumine Vates</l>
<l>Corniger inclusit, celso quae vertice Sinae</l>
<l>Descripsit duro legum compendia saxo</l>
<l>Non terrena manus. Qui per deserta profectos</l>
<l>Pavit Abramigenas, panem servavit ibidem:</l>
<l>Hic siccam Aronis dantem vernantia virgam</l>
<l>Lilia, venturos posuit signantia casus.</l>
<l>Noverat haec Virgo: tum singula mente revolvens,</l>
<l>“Messiae matrem haec,” inquit, “ventremque beatum</l>
<l>Arca refert”, propriae interpres non degener umbrae.</l>
<l>Signa futurum etiam penetrans umbrantia verum</l>
<l>Sic loquitur: “Nostra et patrum quid lege cavata</l>
<l>Saxa docent inclusa Arcae, nisi robore petrae</l>
<l>Messiam insignem, recti praecepta daturum, </l>
<l>Et legem quae saxa domet? Sine sede vaganti</l>
<l>Isacidae quae lapsus habet mysteria panis?</l>
<l>Nutritorem hominum signat, labefacta cibantem</l>
<l>Pectora Messiam. Quid flos de stipite sicco</l>
<l>Ascendens? Hic Virgineae praeconia matris,</l>
<l>Promissum populis non terrae ab origine germen</l>
<l>Parturientis habet, cui tota ex aethere proles.”</l>
</div>
<div type="poesis-caput">
<head>17.</head>
<l> Talia dicebat Virgo, cui divinorum</l>
<l>Conscia fatorum quamvis cortina pateret,</l>
<l>Seque etiam tantam caelestis diphtera matrem</l>
<l>Diceret, illa tamen posset si ancilla probari,</l>
<l>Grande sibi, licet inferior foret omnibus una, </l>
<l>Censuit esse decus. Crebroque in vota profuso</l>
<l>Pectore dicebat: “Quaecumque electa cupiti</l>
<l>Messiae Genetrix, Virgo fecunda veniret, </l>
<l>Certarem obsequiis cuperemque impendere totas</l>
<l>Ad Dominae matrisque huius compendia curas.”</l>
<l>Haec ita promebat, non quod divina tulisset</l>
<l>Ambiguâ decreta fide, quëis docta tenebat</l>
<l>Maternum secura decus, sed prodidit istis</l>
<l>Pectoris ardorem votis, animosa mereri</l>
<l>Servitiis, quamcumque daret fors ista parentem.</l>
</div>
<div type="poesis-caput">
<head>18.</head>
<l> Postea Virginei pondus caeleste pudoris</l>
<l>Messiam exoptat dicens: “Totius Adami</l>
<l>Servator sperate, veni! Tibi nostra calescunt</l>
<l>Pectora! Maternam cur non descendis in alvum</l>
<l>Progenies promissa Dei? Si lurida ferro</l>
<l>Colla Sioneis horrent captiva puellis;</l>
<l>Te durus veniente chalybs, te vindice frangi</l>
<l>Terrigenûm servile iugum Charitumque tuarum</l>
<l>Vincla soluturo putrescere poscit olivo.</l>
<l>Maesti Abramigenae, patrum sancta agmina, vultus</l>
<l>Expectant, venture, tuos, mitissime caeli</l>
<l>Splendor, ut adversos tandem tua ventilet hostes</l>
<l>Dextera, quem manibus torquentem cornua noster</l>
<l>Aspexit Vates. Propera, lux nostra, venique</l>
<l>Inclite Tartareo Dux certature tyranno. </l>
<l>Prodeat in campum et bello tota fulguret hasta,</l>
<l>Quâ saevum Phlegetonta premas trepidetque potestas</l>
<l>Ante tuos inimica pedes. Fortissime surge.</l>
<l>Bellator, femorique, Stygem qui terreat, ensem</l>
<l>Appende et virga, qua nulla est aequior, orbem</l>
<l>Iustitiae aeternâ propera componere famâ.</l>
<l>Terrigenûm caelique decor nostrique futurus</l>
<l>Adsis cordis amor, nostri pax pectoris, adsis!”</l>
<l>Pluraque dicebat, caelo quëis plura rogabat</l>
<l>Munera, possessas animi cumulantia flammas. </l>
</div>
<div type="poesis-caput">
<head>19.</head>
<l> Illa modo ingenitum votis sibi stringere Patrem</l>
<l>Ardet et aeternam Verbi modo hypostasin orat</l>
<l>Progeniemque Patris, de qua sensisse loquentem </l>
<l>Scivit Amosidem, praesenti voce futuri</l>
<l>Praesagum fati. “Nobis cum parvulus Infans</l>
<l>Natus, et ipse datus nobis est Filius” inquit.</l>
<l>Hic haerere magis Virgo prolisque beatae</l>
<l>In corpus venturae ingens expendere sollers</l>
<l>Prodigium: laetum, fortunatumque parentis</l>
<l>Extollit fetum, felicia viscera dicit, </l>
<l>Ex quibus haec veniet terras visura propago. </l>
<l>Inde Patris Sobolisque unum meditatur amorem, </l>
<l>Ex utroque Deum, amborum spirabile Numen.</l>
</div>
<div type="poesis-caput">
<head>20.</head>
<l> Codice fatidico quamvis obscura lateret</l>
<l>Et modicum apparens veteres vitaret Apellas</l>
<l>Lux admirandae Triadis, sub Numinis una</l>
<l>Maiestate triplex veluti persona perennet</l>
<l>Ignaros. Tamen illa Deum, mirabile! primo</l>
<l>Momento sortita oculis, quo segnior Annae</l>
<l>Intumuit venter, valuit cognoscere pulsis</l>
<l>Tergeminam aeterni splendoris hypostasin umbris. </l>
<l>Postea multiplices quos se Deus explicat extra</l>
<l>Ponderat effectus operum librataque rerum</l>
<l>Mira creatarum spectacula pectore perflant</l>
<l>Virgineo accensos meditari Numinis ignes.</l>
<l>Non aliter quam caelesti cum fulmine tactae</l>
<l>Silvestres fulsere trabes, si flantibus Euris</l>
<l>Mota tremat pinus, piceo de stipite maior</l>
<l>Flamma venit carpitque alias vis ignea plantas;</l>
<l>Tunc unus fit silva rogus, restinguere molles</l>
<l>Quem nequeant nimbi, vix si comitantibus Haedis,</l>
<l>Imbriferae pronis occurrant Pleiades urnis – </l>
<l>Talis Virgo sacro fibras accensa Tonantis</l>
<l>Lumine, divinorum operum consueta moveri</l>
<l>Flammarique magis forma, numero, ordine, mole,</l>
<l>Cuncta sui ceu flabra forent animata caloris,</l>
<l>Tota rogo similis, flammis caelestibus ardet. </l>
<l>Hanc crebri poenarum imbres multique laborum</l>
<l>Indomitam sensere amnes; nec plena dolorum</l>
<l>Flumina, nec rapidus torrens Crucis obruit alto</l>
<l>Virginei cordis divina incendia rivo.</l>
</div>
<div type="poesis-caput">
<head>21.</head>
<l> Huic licet aetherei vis tanta fuisset amoris,</l>
<l>Non tamen ista fuit sterilis fax: ultra calere</l>
<l>Sollicita optabat, semper crescentibus uri</l>
<l>Ignibus, extremos donec resolutus abiret</l>
<l>In cineres augeri impar, dare corpora leto</l>
<l>Non impar, uniri astris cupidissimus ardor. </l>
<l>Nec contenta suas vibrare in sidera Virgo</l>
<l>Sola faces, Italo similis flagrare Vesevo</l>
<l>Vicinos late campos et rura cremanti,</l>
<l>His hominum genus omne petit succumbere flammis.</l>
<l>Concipiebat enim – vasti quoque pectoris, annos</l>
<l>Non egressa rudes Virgo – quae copia summi,</l>
<l>Quae moles immensa boni, sine litore quantum</l>
<l>Nectaris aeterni pelagus socordia mentis</l>
<l>Expetat humanae labra, invitetque calentem</l>
<l>Terrigenûm replere gulam, quorum improba vexat</l>
<l>Ora sitis, putentis aquae devincta paludi. </l>
<l>Ac veluti qui solem audax Iovis armiger ales</l>
<l>Respicit, ardenti non claudens lumina Phoebo,</l>
<l>Immotâ tanti sidus spectare decoris</l>
<l>Laetatur pupillae acie, poscitque pusillas</l>
<l>Illi etiam volucres frontem committere lucis</l>
<l>Oceano, cupidus parvos sua gaudia fetus</l>
<l>Discere et immani vultus aptare sereno – </l>
<l>Talis divinae lucis perpendere molem</l>
<l>Terrigenas cupiit Virgo, bonitatis abysso</l>
<l>Aeternae immergi, quos ad purissima mentis</l>
<l>Gaudia divinum pectus pietasque vocabat.</l>
</div>
<div type="poesis-caput">
<head>22.</head>
<l> Votorum expleta serie quae regia Virgo</l>
<l>Nocte dabat, cum pennigero comitante ministro </l>
<l>Sacra adyta atque uni concessum limen adiret.</l>
<l>Nocturnae astrorum flammae, labentia caelo</l>
<l>Sidera festinare levi apparente rotarum</l>
<l>Lumine, purpureo pexam iam crine monebant</l>
<l>Auroram. Precibus posito tunc fine beatus</l>
<l>Aliger ardentem votis et Numinis igne</l>
<l>Ad solitum sexus Mariam conclave reducit.</l>
<l>Hic etiam internas ceu impos omittere mentis</l>
<l>Delicias pia vota novat noctisque diurno</l>
<l>Flammea connectit Virgo praecordia penso. </l>
<l>Lucifero surgente sacrum iucunda puellae</l>
<l>Cura Volumen erat signataque codice Vatum</l>
<l>Noscere compositâ divina oracula mente;</l>
<l>Inde suum puris manibus dare sueta laborem,</l>
<l>Aut telas pingebat acu tinctisque lebete</l>
<l>Sidonio aut niveis variabat stamina filis.</l>
<l>Germinaque et ficto surgentes cespite flores</l>
<l>Formabat, propriae exemplo fortasse parentis</l>
<l>Docta, vel alterius tunc erudientis Arachnae</l>
<l>Delubri nymphas, pingendi imbuta Minervâ.</l>
</div>
<div type="poesis-caput">
<head>23.</head>
<l> Ex reliquis tela una fuit, bis duplice circum </l>
<l>Margine, sed pariter longo, quam fine quaterno</l>
<l>Undique linea par Phrygiae distendit in usum</l>
<l>Artis. Erat pictus variis cum floribus hortus:</l>
<l>Hortus, Adame, tuam qui si nescisset orexim,</l>
<l>Staret adhuc et adhuc insontibus illa colonis</l>
<l>Gauderet tellus, vitali germine praestans,</l>
<l>Spinarum vepriumque expers, ignara sepulchri.</l>
<l>Coeperat hoc scitis linum variare figuris</l>
<l>Virgo; suus iam floris honor foliisque comisque</l>
<l>Frondibus arboribusque suus fuit impare filo</l>
<l>Distinctus color; in medio producta petebant</l>
<l>Fatalem cor telae habituram licia plantam.</l>
<l>Iamque fuit ramis distincta virentibus arbor</l>
<l>Et sua protensae poscebant germina frondes,</l>
<l>Quëis filo innexum iam Virgo paraverat aurum.</l>
<l>Fructibus illa aequum dum pollice circinat orbem</l>
<l>Et telam vestigat acu, cum pollice fixa</l>
<l>Coepit acus tremere et fatales ducere fructus,</l>
<l>Unde scelus morsque erupit, formidine pomi</l>
<l>Horret iners Virgo; et qualem reiecerat una</l>
<l>Ore animoque cibum, quamvis mendacia telae,</l>
<l>Inconstante timet producere toxica dextrâ.</l>
<l>Despexitque artem tristis secumque locuta</l>
<l>Sic fertur: “Vetita et primaevae conscia culpae</l>
<l>Germina damnatasque dapes componere filo</l>
<l>Aggrediar? Damnetur opus, tellure furentis</l>
<l>Initium sceleris: quid ego paro reddere vitam</l>
<l>Funeris authori, danti rea pabula, ramo?</l>
<l>Mens horret, nec dextra audet versare nocentis</l>
<l>Germinis effigiem: gaudet quo Tartara pomo,</l>
<l>Caligant oculi, languescit dextera, pectus</l>
<l>Ingeniumque labat, cervix onerosa fatiscit,</l>
<l>Stamen et ars titubat, digiti torpore stupescunt.</l>
<l>At scio quid faciam, quo nostrae hoc utile telae</l>
<l>Perficiatur opus: meliorem stipite fructum</l>
<l>Fatali appendam!” Dixit bene gnara futuri;</l>
<l>Germine funereo dextra trepidante repostam</l>
<l>Sumit acum pomique loco pendentis ab alto</l>
<l>Efformat vultum pueri, cui lactea frontis</l>
<l>Area, liliolis par candor, eburnea cervix,</l>
<l>Aurea caesaries, oculi pupilla, serenus</l>
<l>Stellarum fulgor, roseas imitantia malas</l>
<l>Labra color Tyrio qualis fervescit aheno</l>
<l>Tinxerat, ut veri speciem formaret Amoris.</l>
<l>Bracchia vicinis suspenderat utraque ramis</l>
<l>Mollibus affigens clavis plantasque manusque</l>
<l>Et tenui frontem niveam velamine texit.</l>
<l>Armaque suspendit de stipite, qualia ferre</l>
<l>Suevit Amor, tela et pharetram nervoque remissum</l>
<l>Pendentis pueri pedibus subiecerat arcum.</l>
<l>Novit enim quod caelestis sua tela, peritus</l>
<l>Corda ferire, vibret; veletque obscura Cupido</l>
<l>Lumina, ne sponsae naevos observet amantis. </l>
</div>
<div type="poesis-caput">
<head>24.</head>
<l> His ita compositis, venturi praescia fati</l>
<l>Virgo laboratae defigit imagine telae</l>
<l>Crebra pios vultus suspensique icone rapta</l>
<l>Infantis, sic plena animi dicebat: “Amoris</l>
<l>O mira effigies, qualem praedicere nostros</l>
<l>Observo vates! Uno pro germine, talis</l>
<l>Divinam excipies Nemesim, cum pondus acerbae</l>
<l>Arboris, ingratum furere in tua funera Iudam</l>
<l>Aspicies matrique tuae suprema doloris</l>
<l>Materies, vetiti solves mendacia pomi.”</l>
<l>Dixerat et pictae meditans emblemata telae</l>
<l>Corripitur maerore animi, turbataque vultu</l>
<l>“Me miseram! Quid feci?” inquit, “Prior ipsa nefandi</l>
<l>Ostendi seriem fati! Prior ipsa, latronum </l>
<l>Quod scelerata manus post est factura, peregi.</l>
<l>Supplicium tibi prima tuli; quem barbara cuspis</l>
<l>Conficiet, iam mollis acus confecit Amorem.</l>
<l>Id mea fecit acus, manus id mea, sumeret unde</l>
<l>Impia turba tui specimen, flos caelice, fati. </l>
<l>Quid faciam? Tristem confundam pollice telam</l>
<l>Hoc maestum ne duret opus? Turbabo nocenti</l>
<l>Stamen acu, ne forte petat moneatque cruentos</l>
<l>Isacidas, similis probrum componere scenae?</l>
<l>Sed volo vivat opus: mea te venerabitur isto</l>
<l>Stipite religio, mentis dum lumine nota</l>
<l>Iam properare trabis verae miracula cerno.</l>
<l>Haec quae tela manum tenuit, toto impete pectus</l>
<l>Corripit atque mei spolium sibi poscit amoris.</l>
<l>Nec tibi concedam, fias mea tela, cruenti</l>
<l>Funeris exemplum: quid stipite pensilis infans</l>
<l>Designet mihi, nemo sciet: mihi pendeat uni</l>
<l>Sufficit, ille meos cordis sciat unicus ignes.</l>
<l>Iam reliqua expediam funestis germina ramis.”</l>
<l>Moxque rapit chalybem Virgo, quo cetera fingat</l>
<l>Mala, nec antiquae terretur imagine culpae,</l>
<l>Dum prope securam cernit pendere salutem.</l>
</div>
<div type="poesis-caput">
<head>25.</head>
<l> Ut labor expletus telae, sacra aede morantes</l>
<l>Spectandam venere nurus: placet omnibus hortus,</l>
<l>Plantarum florumque placent divortia, pictae</l>
<l>Nec laus defuerat pecudi. Bis duplice scindi</l>
<l>Flumine surgentem media inter gramina fontem</l>
<l>Mirantur; praebensque viro rea pabula laudi</l>
<l>Est mulier prendensque epulum fatale maritus. </l>
<l>Pomiferis vero suspensus frondibus infans</l>
<l>Pendentes animi nymphas tenet: omnibus una</l>
<l>Vox tandem erupit, Mariam proferre reposcens</l>
<l>Ignotum cunctis appensi aenigma puelli.</l>
<l>Rettulit illa nihil prudensque referre vetabat</l>
<l>Religio, sed maesta et languida suspirabat.</l>
<l>Hic illius erat labor: horum regia Virgo</l>
<l>Ingeniosa operum, plures formabat in usum</l>
<l>Delubri et patrum telas frontisque tiaras.</l>
<l>Famaque filo aderat, siquidem, seu vellere puro</l>
<l>Serica misceret, seu lino immitteret aurum,</l>
<l>Materiam superabat acus digitusque puellae.</l>
<l>Propria Arachnaeos cum posceret hora labores,</l>
<l>Talis erat Mariae labor ac, aetate parata,</l>
<l>Arte laboratae superassent Pallada telae.</l>
</div>
<div type="poesis-caput">
<head>26.</head>
<l> Cena levis post fila vocat, sed coepta calenti</l>
<l>Et completa prece: aethereae de nube coquinae</l>
<l>Virgineae venere dapes, quas cura ministri</l>
<l>Aligeri, poscente hora, praeferre solebat.</l>
<l>An dubitare placet? Sed si mens haesitet anceps,</l>
<l>Sic flectam pendentem animum dubiumque docebo.</l>
<l>Aligeros vitalem homini dare promptior escam</l>
<l>Ardor habet, quam Thesbitis, famis impote rostro</l>
<l>Paulinusque corax caleat deferre paratam</l>
<l>Nescio ubi Cererem; primo deserta colenti</l>
<l>Niligenae tamen iste tulit Cerealia fidus</l>
<l>Fragmina, cura oris proprii quoque deside corvus,</l>
<l>Par Carmeleum simili dape pascere Vatem. </l>
<l>Si castigatum missam consumere caelo</l>
<l>Sanctorum annonam Phoebeius attulit ales,</l>
<l>Segnius aethereos rear id fecisse ministros,</l>
<l>Summa Dei praesto voluit quos esse potestas</l>
<l>Non solitis quëis digna nurus Solymeia curis?</l>
<l>Haud etenim Eliae Phariamve colentis eremum</l>
<l>Tantus erat patris, pectus qui accenderat, ardor</l>
<l>Numinis, ut Mariae sacras ructantia flammas</l>
<l>Aequaret corda, Aligerum transgressa calorem.</l>
<l>His igitur ne cura cibi potiore Tonantis</l>
<l>Abstraheret cultu, certa si prospicit aether</l>
<l>Annonâ; ratione venit maiore putandum,</l>
<l>Occupet astrorum ne se regina parandis</l>
<l>Virgo cibis purosque animis spirantibus ignes</l>
<l>Vilia terrestres pariant ne taedia mensae,</l>
<l>Aligeros tantae cenas aptasse puellae.</l>
<l>Non curata suis si prandia mittere vernis</l>
<l>Numen amat, curâ quanto est ea dignior istâ</l>
<l>Cui natura suos, proprios cui gratia fasces</l>
<l>Credit et ut solium regale Tonantis adorat.</l>
<l>Lustra fuere octo desertae habitator arenae</l>
<l>E caelo demissa manu quëis deside Iuda</l>
<l>Prandia collegit, ne deficiente periret</l>
<l>Annona populus, quorum haec ventura latebat</l>
<l>In lumbis Virgo. Fortasse negavit eidem</l>
<l>Caeli epulas Numen, tantae si Virginis aestu</l>
<l>Saepius ingratas pavit dape caelite turbas?</l>
<l>Sic duo lustra super, caelesti vivere digna</l>
<l>Virgo penu tetigit maturos nubilis annos. </l>
</div>
<div type="poesis-caput">
<head>27.</head>
<l> Iam quater et decies Phoebi quadriga calentem </l>
<l>Carcinon et toties flammis brumale remissis,</l>
<l>Frigoris immodicum, caudatum Pisce premebat</l>
<l>Aegoceron, roseos postquam Galilaeus in ortu</l>
<l>Aurorae istius radios aspexit horizon.</l>
<l>Illius assuetas nymphis Vestalibus aetas</l>
<l>Iam matura viro visa est deposcere taedas;</l>
<l>Docta sed interno veri monitore maritas</l>
<l>Proposuit vitare faces purumque soluti</l>
<l>Corporis obstrictae mansurum foedere mentis</l>
<l>Conservare decus. Tunc primum candida movit</l>
<l>Virgineus vexilla pudor: constantior inde,</l>
<l>Difficilem subiit voto praecinctus arenam. </l>
<l>Ivit in exemplum sua non uno agmine quondam</l>
<l>Signa secuturis Virgo coryphaea puellis,</l>
<l>Virginibus tutrix eadem materque futura</l>
<l>Quae fuit exemplum. Mariae suprema renidet</l>
<l>Laurea tot gemmis, quot habet sua vota secutas</l>
<l>Expertes thalami nymphas, quarum illa magistra,</l>
<l>Dux, speculum, vitae plusquam terrestris imago. </l>
</div>
<div type="poesis-caput">
<head>28.</head>
<l> Augusta siquidem templi dum sede moratur</l>
<l>Virgo piaeque animi numerant maiora caloris</l>
<l>Incrementa faces, mentem versare per omne</l>
<l>Suevit opus, durumque magis disquirere sollers</l>
<l>Obsequium quo Numen amet, quaecumque laborum</l>
<l>Ardua dilecti nutu subitura Tonantis.</l>
<l>“Ut quid ego his tectis”, animo sic saepe locuta,</l>
<l>“Numinis ad cultum positis ignava quiesco? </l>
<l>Ut quid ego has sedes, Solymae delubra potentis,</l>
<l>Desidiosa tero, si me neglecta paventem</l>
<l>Torquet religio? Me germen inutile templi</l>
<l>Quisque videt, dignumque oculis nihil una supremae</l>
<l>Maiestatis ago. Quando tot munera danti</l>
<l>Incipiam praebere Deo totumque dicare</l>
<l>Id modicum, quod sum? Si sum tamen unius umbra,</l>
<l>Vel potius sum caeca rei, vel quod minus umbra</l>
<l>Me nihil esse reor: quidquid sum, dicere fas est</l>
<l>Esse quid exiguum et punctum minus omnibus unum.</l>
<l>Et tamen hoc punctum, cinerem hunc praestantibus ornat</l>
<l>Muneribus Numen: quantum est quod deneget illa</l>
<l>Se mihi nesciri bonitas nostrisque vocatus</l>
<l>Pectoribus placatus adest, cui limite nullo</l>
<l>Stat pietas. Nullus recti, nullusque potentis</l>
<l>Terminus est dextrae, nullum sapientia finem,</l>
<l>Nullum vita timet, rerum est fontalis origo.</l>
<l>Quod sibi collibeat nostris immensa Tonantis</l>
<l>Maiestas votis, nostra quod laude serenos</l>
<l>Explicet obtutus, quae lux venit inde misellis</l>
<l>Mentibus, ut maestas tanta pietate repellat</l>
<l>Quae nimis officerent animis mortalibus umbras.</l>
<l>Quid faciam? Quid munifico pusilla rependam</l>
<l>Authori? Saevis equidem mihi membra cremari</l>
<l>Ignibus optarem, diris mihi viscera velli</l>
<l>Tormentis cuperem, proprio me sanguine sectis</l>
<l>Destitui venis fusoque incendia toto</l>
<l>Quo caleo, pariter vellem sopire cruore.</l>
<l>Accedat tantum qui Numinis igne tyrannus</l>
<l>Postulet orbari Mariam, qui Numinis hostem</l>
<l>Esse velit, cui sanctarum custodia legum</l>
<l>Sit gravis, Antiocho peior. Deus! O Deus, isto</l>
<l>Munere si dignam reddas, en corporis artus</l>
<l>Exiguos! neque enim fato meliore beari</l>
<l>Posse reor, quam flamma meo, vel dura tyranni</l>
<l>Me litet Authori cuspis collumque cruenti</l>
<l>Carnificis patriâ feriat pro lege securis.</l>
<l>O decus Isacidum fratres, Machabaea propago!</l>
<l>O asperse caput canis Eleazare, digno</l>
<l>Funere felices animae, quëis causa cadendi</l>
<l>Numen erat! Veniet tempus, cum castus amator</l>
<l>Sanguinis occisusque suis consortibus Agnus</l>
<l>Victrices referet tali pro sanguine palmas.”</l>
</div>
<div type="poesis-caput">
<head>29.</head>
<l> Talia dicenti, consuetus adesse, puellam</l>
<l>Aliger accessit. Sua grata fuisse Tonanti</l>
<l>Vota refert, cuius prohibet tamen aequa voluntas,</l>
<l>Ne ferro confecta cadat. Sic ille locutus:</l>
<l>“Grata fuit Patri aetherio tua pectore fixa</l>
<l>Virginitas; cuius meritum plus grande probari</l>
<l>Si cupias, placituro istum, thalami impote voto</l>
<l>Perpetuum servare prior promitte nitorem.</l>
<l>Ire per adversos casus saevasque dolorum</l>
<l>Quod voveas tolerare neces, non vana cupido est:</l>
<l>Poenarum immunem temet non esse futuram </l>
<l>Indubita sed morte procul. Te funeris expers</l>
<l>Poena manet, sine morte chalybs: quae verus amator</l>
<l>Numinis extremâ vitae discrimina luctâ</l>
<l>Sustinet, inferiora tuo dabit esse dolori</l>
<l>Disponit qui cuncta Deus: sine sanguine maior</l>
<l>Omnibus his veniet, sed non sine vulnere palma.”</l>
<l>His Virgo Aligeri monitis demissa reponit:</l>
<l>“En humilem ancillam! Quidquid divina voluntas</l>
<l>Immittet, non maesta feram: quin alme minister</l>
<l>Numinis hoc opto, veniat mihi durior ensis</l>
<l>Qui pectus, qui membra secet: passura sereno</l>
<l>Mille neces vultu, poenas mea gaudia dicam.</l>
<l>Laeta etiam stabili pro virginitate tuenda</l>
<l>Audivi placitura Deo me vota daturam.</l>
<l>Iam dudum mens fixa mihi est, ut tempore nullo</l>
<l>(Opprobrium quod nostra putat Iudaea) viriles</l>
<l>Ducar in amplexus, sanctorum exempla sequente</l>
<l>Proposito: sic Thesbites, quem flamma iugalis</l>
<l>Commendat neglecta thori similique praeivit</l>
<l>Virtute Helciades, quorum vestigia pressi.</l>
<l>Sed quod perpetuum voto firmare nitorem</l>
<l>Me doceas, ignota licet foret hactenus altae</l>
<l>Semita virtutis, mentem festina parabo.” </l>
<l>Nilque morata, statim genibus minor ardua dixit</l>
<l>Sic vota: “O cunctarum opifex fortissime rerum,</l>
<l>Summe Pater, cuius placitum non falsa meorum</l>
<l>Regula votorum est. Arsit concepta pudoris</l>
<l>Virginei si flamma mihi, variare sed illam</l>
<l>Libertas potuit; tua nunc arcana voluntas</l>
<l>Affulsit, quam tota sequor, tibi gratius esse</l>
<l>Virgineum pressâ quoque libertate nitorem,</l>
<l>Perpetuo, stabili et mansuro in funera voto</l>
<l>Si supplex ancilla feram. Nihil ecce moratur</l>
<l>Se meus offerri fixus constante deinceps</l>
<l>Arbitrio candor, quem nunc promitto, meique</l>
<l>Corporis aeternum niveum tibi spondeo florem.”</l>
</div>
<div type="poesis-caput">
<head>30.</head>
<l> Aliger hic Mariae praesens, caeleste serena </l>
<l>Iucundus facie, prolato ad sidera voto</l>
<l>Evolat atque hilaris iurati afferre pudoris</l>
<l>Primitias, summo coram Solymaea Tonante</l>
<l>Exponit vota, aethereas superantia mentes,</l>
<l>Quëis simplex natura pares non sustinet aestus. </l>
<l>Tunc sic orsus ait: “Rerum suprema potestas,</l>
<l>Astrorum, terraeque author, nova gaudia caelo</l>
<l>Terra parit, iuste Empyreus quibus invidet aether.</l>
<l>Fert animas tellus, quorum de pectore virtus</l>
<l>Exiliens in membra novis castigat habenis</l>
<l>Terrestres habitus corpusque indemne recenti</l>
<l>Prodigio, labi facilis, iurare voluntas</l>
<l>Incipit et nostro votis contendit Olympo.</l>
<l>Concessit nobis sensûs natura quod expers, </l>
<l>Nescia foedari, dote hac excessimus omnes</l>
<l>Terrigenas; Solymis hodie tamen aemula tanti</l>
<l>Muneris est Virgo. Qualis, proh, Virgo! Stupete,</l>
<l>Caelestes animae! Nostrûm non contigit ulli</l>
<l>Par virtutis apex, par nulli admensa favoris,</l>
<l>Qui vos, Caelicolae, solus facit esse beatos,</l>
<l>Divini ubertas, par nulli affluxit amoris</l>
<l>Aetherei torrens, quali Solymaea Virago</l>
<l>Aestuat, assiduis cumulans praecordia flammis.</l>
<l>Illa quidem carnis vestitam pondere mentem </l>
<l>Nacta, sed huic carni data tanta licentia, quantum</l>
<l>Virtuti servire potest. Cui integra desit</l>
<l>Si virtus et motus abest: ratione movetur</l>
<l>Non sensu, una rei cavit quae crimen Adami.</l>
<l>Purior est nobis: tanti tamen illa nitoris</l>
<l>Non contenta gradu, sua, caeli maxime rector,</l>
<l>Accessit voto thalamos fugitura iugales</l>
<l>Integritas. Alias ibit, scio, fusus in oras</l>
<l>Tantus in exemplum candor, caelestibus istâ</l>
<l>Spiritibus virtute animas faciente sorores.”</l>
</div>
<div type="poesis-caput">
<head>31.</head>
<l> Hic Numen contra solio sic infit ab alto:</l>
<l>“Gaudete, aethereae mentes, nunc illa resurgit</l>
<l>Luciferi vacuas sedes habitura propago:</l>
<l>Descendet mox axe puer quem saucia spectat,</l>
<l>Terrigenis factura parem, sumenda nocentis</l>
<l>Adami pellis. Thalamique hunc nescia mundo</l>
<l>Virginitas fecunda dabit, meaque edita terris</l>
<l>Viscera conclusam pandet mortalibus aethram.</l>
<l>Interea pro voto virginitatis habebit</l>
<l>Virgo aequum Solymaea decus statuamque trophaei,</l>
<l>Laude suo numquam carituro insignia facto. </l>
<l>Ardua tollatur, qua parte retorquet Eoos</l>
<l>Phoebus equos, saxi moles, sub lumine nostrae</l>
<l>Urbis in occiduis facibus non sole receptis</l>
<l>Occiduo, bisseno astrorum ardore refulgens,</l>
<l>Sessurae quondam caelo diadema puellae</l>
<l>Emineat; mundique iam Regina vocetur,</l>
<l>Virginitatis honor, decus et tutela pudoris.</l>
<l>Huic ego bis duplices ignotos hactenus addam</l>
<l>Assertos gazae, pro frontis honore pyropos;</l>
<l>Huic totidem radiis lucentibus esse smaragdos,</l>
<l>Sardoniches quatuor totidemque adamantia fronti</l>
<l>Lumina inesse volo. Non haec communia dextrae</l>
<l>Dona meae, sed quae aeternum latuere repostae,</l>
<l>Virginei coetus Maria pro Principe gemmae.”</l>
</div>
<div type="poesis-caput">
<head>32.</head>
<l> Exequitur mandata cohors festina piorum</l>
<l>Aligerûm, dum surgentem qua parte diurnam</l>
<l>Aethra rapit lucem, molem aptat, iaspide iustam</l>
<l>Componente basim. Stantis pretiosa columnae</l>
<l>Materies ignota mihi est: non illa Carysto,</l>
<l>Non excissa Paro fatalisque excedere cunctas</l>
<l>Quasve Tyrus niveas secat aut Sydonia rupes, </l>
<l>Idaeusque chalybs: hic dat ruitura trophaeis</l>
<l>Marmora. Quae caelo semper statura paratur,</l>
<l>Non fragilis laus est: quae aevo nequit esse superstes,</l>
<l>Vilescit superis ruituri gloria saxi. </l>
<l>Mole dein summa, sed mole venustius ipsa </l>
<l>Conspicuum diadema stetit bis nobile seno</l>
<l>Stellarum numero. Lumen quod habentibus ingens</l>
<l>Numinis e gaza sumptis fulgere lapillis,</l>
<l>Dotis inaequales longe stupuere Cherubi. </l>
<l>Tale fuit primum Mariae quod iussit honori</l>
<l>Stare Deus vota pro Virginitate trophaeum.</l>
</div>
<div type="poesis-caput">
<head>33.</head>
<l> Apta maritali thalamo iam venerat aetas</l>
<l>Tangebatque sacros Hymenaei cura ministros;</l>
<l>Connubioque parem patrum iam vota calebant</l>
<l>Quaesitura virum, et pavidi ne accederet impar</l>
<l>Augusti vultus tantique decoris amator,</l>
<l>Ingenio sollerte cavent. Studiumque decentis,</l>
<l>Explorata dabat probitas et gratia taedae</l>
<l>Regiaque ad dotis cumulum accessura propago.</l>
<l>Cumque nefas propria fuit olim stirpe diremptas</l>
<l>Connubiis miscere tribus Mariaeque tribulis </l>
<l>Progenies Iudae medio Davide fuisset,</l>
<l>Hinc erat augusto Iudae de sanguine natis</l>
<l>Virginei spes facta thori; nec segnibus iste</l>
<l>Sanguinis eiusdem caluit rivalibus Hymen.</l>
</div>
<div type="poesis-caput">
<head>34.</head>
<l> Ut vero thalami Mariam vox attigit, haesit</l>
<l>Anxia Virgo, suum constans servare pudorem</l>
<l>Et voti memor ingenti se pectore munit</l>
<l>Seque animo taedis obnixa iugalibus armat. </l>
<l>Sed quid agat mystisque thorum suadentibus illa</l>
<l>Quid referat, concepti anceps obstacula voti</l>
<l>Prodere? Suspensae menti dum affulgeat aequa</l>
<l>Responsi ratio, responsum examinat omne.</l>
<l>Illa sed afflatâ caelo data lumina mente</l>
<l>Excipiens, inter prospecta pericula Numen</l>
<l>Consultura sacro statuit depromere templo.</l>
<l>Ancipites animos voti monitura Tonantem</l>
<l>Aligeris aperit primum demissa ministris</l>
<l>Pectus et arcanum quali ratione, requirit,</l>
<l>Adversis thalamis possit contendere votum. </l>
<l>Aliger huic contra: “Nihil est quod corde vacilles</l>
<l>Grata Deo Virgo! Taedas votumque tuentem</l>
<l>Astra viam invenient: tu tantum supplice templum</l>
<l>Ore pete et sacra signante doceberis Arcâ</l>
<l>Quid facias.” Paret Virgo, stellataque caelo</l>
<l>Cum medium nox torquet iter, sacraria cunctis</l>
<l>Interdicta subit, solito caelestis ephebi</l>
<l>Obsequio, taedam manibus lucemque ferentis.</l>
</div>
<div type="poesis-caput">
<head>35.</head>
<l> Vultibus oppositis geminos tulit arca Cherubos</l>
<l>Custodes laterum, quorum fiebat ab alis</l>
<l>In medio nexis, augustae sedis imago</l>
<l>Aurea: pressa autem pedibus responsa daturi</l>
<l>Auxiliatoris summi fuit Arca scabellum.</l>
<l>Ista Throni facies, dubios consueverat unde</l>
<l>Eventus rerum consultum pandere Numen.</l>
<l>Hoc ingressa adytum Virgo cumulata ferebat</l>
<l>Vota Deo: tum divinum deposcere lumen</l>
<l>Orsa, maritales mystis urgentibus ignes,</l>
<l>Quid faceret: votumque tenax non prodere; quali</l>
<l>Polliciti constans premeret connubia curâ.</l>
<l>Unde ait: “O terrae et celsi moderator Olympi,</l>
<l>Te mea Virginitas voto statura benignum</l>
<l>Propitiumque vocat patrem; te authore profecta</l>
<l>Cui ego vota mei numquam ruitura pudoris,</l>
<l>Meque unà tibi, numquam aliis placitura dicavi, </l>
<l>Nunc mea si thalamis aetas matura, tuorum</l>
<l>Pontificum nutu veniat socianda iugali</l>
<l>Foedere, qua potero Virgo pupilla potentes</l>
<l>Imperii mystas voto inclinare pudori?</l>
<l>Damnabunt docti vota imbecillia patres,</l>
<l>Nec licuisse mihi quidquam decernere spreto</l>
<l>Praesidis ignari placito, dicentque puellam</l>
<l>Iudicio graviore senum monitoque parentum,</l>
<l>Non proprio debere regi, quibus omnia fas est</l>
<l>Quae calor ignarae statuit resecare iuventae.</l>
<l>Obicient legale probrum, quale innuba suffert</l>
<l>Virginitas, nec vota thori divortia sancti</l>
<l>Aequa fuisse, tibi quëis servitura Tonanti</l>
<l>Posteritas perit. Inque modum telluris avarae</l>
<l>Vivere me dicent, spicas et poma negantis.</l>
<l>Hic ego Virgineae tibi si fore grata reponam</l>
<l>Dona pudicitiae, doctis certare volentem</l>
<l>Patribus illudent: tum quae mihi pectora versat</l>
<l>Vana superstitio, quae non audita fatigat</l>
<l>Religio, mystaeque graves scribaeque requirent</l>
<l>Imbellemque sibi sexum contraire querentur.</l>
<l>Cogar et hinc sacro quod me pudor abripit aestu,</l>
<l>Non bene morigerae probrum tolerare puellae.</l>
<l>Te, cui cunctorum, o Numen, subiecta voluntas</l>
<l>Servit, egens animi supplex ancilla precatur:</l>
<l>Consilii me luce tui, pater optime, serva</l>
<l>Connubii expertem defendendoque pudori</l>
<l>Sacratas templi votis appone tiaras.”</l>
</div>
<div type="poesis-caput">
<head>36.</head>
<l> Dixerat haec, rutilaque involvi nube Cherubos,</l>
<l>Et medio densae condi caliginis Arcam</l>
<l>Spectat et ignitos fundentem oracula sedem</l>
<l>Eiectare globos, prae nubibus impote cerni</l>
<l>Auxiliatoris solio. Quo talia tectus</l>
<l>Dein responsa Deus, genius vel protulit ales:</l>
<l>“Hebraei generis Virgo, Davidica proles</l>
<l>Plena Deo, oratus moneo parere meorum</l>
<l>Pontificum iussis. Voto mea cura pudori</l>
<l>Invigilat; tibi si templi connubia praeses</l>
<l>Suaserit, Antistes quod velle videbitur, illud</l>
<l>Imperium caeleste puta. Sociabere sponso,</l>
<l>Cui tua Virginitas et nupti exempla pudoris</l>
<l>Custodita dabit: vir erit cum Virgine Virgo.”</l>
</div>
<div type="poesis-caput">
<head>37.</head>
<l> His simul auditis fertur rutilante locuta</l>
<l>Prona pavimento: “Rerum Pater optime, summas</l>
<l>Ima fero grates, oculis dignate pusillam</l>
<l>Delubri ancillam! Ignaram quod caelite verbo</l>
<l>Erudias, quo tuta loco vestigia figam,</l>
<l>Ostendasque simul flammae pro mole paternae</l>
<l>Quanta meus tibi cura pudor. Parebo, nec uno</l>
<l>Deprensi veri discedam a tramite puncto.</l>
<l>Connubium iubeant mystae; dabo prompta sacratis</l>
<l>Vocibus assensum, mansuro flore marita.”</l>
</div>
<div type="poesis-caput">
<head>38.</head>
<l> Interea templi proceres, quos Virginis acre</l>
<l>Urgebat probitas naturaeque addita virtus</l>
<l>Maior et aetherei vultus formaeque venustas,</l>
<l>Solliciti quid agant circa caeleste puellae</l>
<l>Depositum, quo grande loco statuatur adultae</l>
<l>Prodigium formae, multo sermone requirunt. </l>
<l>Mens eadem est cunctis: Numen si principe parvam</l>
<l>Nutrivit templo, eiusdem quaesita voluntas</l>
<l>Ostendet quo Virgo statu matura locetur.</l>
<l>Sic de pupilla sanxerunt Virgine mystae:</l>
<l>Namque Ioachimum, postquam is templi atria Natam</l>
<l>Intrantem vidit, lunaris imagine sphaerae</l>
<l>Vix quater expleta, fatum commune resolvit.</l>
<l>Orba viri mulier, gravis et castissima mater,</l>
<l>(Cui alios censere thoros placuisse iugales,</l>
<l>Arbitror esse nefas) reliquos transegerat annos</l>
<l>(Lustra fuere duo) Solymaeis innuba tectis.</l>
<l>Anna maritales inclusos urbe penates,</l>
<l>Et soboli et templo magis opportuna colebat.</l>
<l>Ante tamen natam completis fervidus annis</l>
<l>Quam caperet Hymen, etiam vis ultima matrem</l>
<l>Eripuit sobolisque suae tutela migravit</l>
<l>Ad templi mystas, quorum tunc plena potestas</l>
<l>Et dare connubiis leges, votumque solebat.</l>
</div>
<div type="poesis-caput">
<head>39.</head>
<l> Quëis autem viduis praecessit funera lustris</l>
<l>Anna quod aut pietas aut quod dictabat honoris</l>
<l>Divini studium, primis absolvere curis</l>
<l>Fervebat: multam votis producere noctem</l>
<l>Et precibus praeire diem, stipe pectus egenis</l>
<l>Pandere propitium manibusque afferre levamen.</l>
<l>Hic Annae labor, haec pietas: ieiunia castâ </l>
<l>Continuata Domo sanctaeque indemnia legis</l>
<l>Iussa. Probatarum<note place="foot" n="*">988 probatarum :
probatorum</note> nuruum vestigia, qualis</l>
<l>Iudith, Achaemeniis qualis vel fascibus Esther,</l>
<l>Qualis fuit Sarai, totum fuit Anna; sed una</l>
<l>Et merito, atque uteri fructu prior omnibus Anna.</l>
</div>
<div type="poesis-caput">
<head>40.</head>
<l> Nec decor in vultu reliquis minor: ore triumphans</l>
<l>Pulchra Manasseis profugos dans civibus hostes</l>
<l>Cervicem dum fronte scidit; sed pulchrior Anna</l>
<l>Exemplar quae fronte tulit formamque puellae,</l>
<l>Qua Pluto cadit. Egregii fuit oris Edissa</l>
<l>Sceptra ducis curvare potens; sed fortius Anna</l>
<l>Ore sibi similis Natae curvavit Olympum.</l>
<l>Pulchra fuit Rachel, pro qua septennia sudans</l>
<l>Quinque laboravit sponsus; formosior illa,</l>
<l>Cuius ut effigiem genitam natura videret,</l>
<l>Tota laborabat motu totius Olympi,</l>
<l>Temporis immani spatio, tellure gemente.</l>
<l>Sed quid ego haec? Non est sanctorum gloria pulchrae</l>
<l>Frontis honos; animi species mentisque character</l>
<l>Divinus totum est, verum quod poscit honorem.</l>
<l>Laus tamen est Annae, quod nullam a corpore laudem,</l>
<l>Nullam a fronte tulit, quam non calcaret et omnes</l>
<l>Naturae premeret subiectas gratia dotes.</l>
</div>
<div type="poesis-caput">
<head>41.</head>
<l> Fata vocant Annam: foret his felicior Anna, </l>
<l>Horrida Divinus si iam solvisset Averni</l>
<l>Claustra Nepos: tunc festivo super astra volatu</l>
<l>Iret ovans caperetque ingens sua praemia virtus.</l>
<l>Sed veteri Adamo necdum spoliata columba</l>
<l>Debuit infernae damnum tolerare cavernae,</l>
<l>Quam complevit Adam. Septem post lustra secundus</l>
<l>Donec Adam celso vinctos inferret Olympo.</l>
</div>
<div type="poesis-caput">
<head>42.</head>
<l> Sed tibi sanctarum ter maxima Matronarum, </l>
<l>Si modo Pieria tumulum signare Camena</l>
<l>Est animus, modicae munus ne despice venae.</l>
<l>Hic iacet Anna, parem ventris cui germine matrem</l>
<l>Nulla tegit tellus: animo complexa quod omnes</l>
<l>Isaciae tenuere nurus fecundaque fructu,</l>
<l>Cui similem salvo solius pignore Natae,</l>
<l>Nullae aliae meruere nurus. Hac clauditur urna</l>
<l>Femineus cinis, in cinerem dare digna reversos</l>
<l>Quae fuit, invicti mole et virtute Nepotis,</l>
<l>Terrigenas claris caelo fulgere pyropis.</l>
<l>Seu fuit huic regum, aut Levitica stirpis origo,</l>
<l>Posteritas divina fuit. Cum coniuge vixit </l>
<l>Si sterilis donec proles excelsa veniret,</l>
<l>Hoc voluit natura pati: consultiùs unum</l>
<l>Admisit, sed sola dabat quam gratia partum.</l>
<l>Septenis<note place="foot" n="*">1034 septenis : septennis</note>
post fata sinum felicis Abrami</l>
<l>Incoluit lustris: meruit festiva Nepotis</l>
<l>Ad superos post signa rapi caeloque beari</l>
<l>Mater prole minor. Scandit prior aethera mater</l>
<l>Caelum ascensurae prodiret ut obvia Natae,</l>
<l>Matrem ubi sublimem proles sublimior ornat.</l>
<l>Haec quicumque legis si vis tibi cernere Natam</l>
<l>Propitiam, Matrem supplex orator adora. </l>
</div>
</div>
<div type="poesis-liber" met="hexameter" n="6">
<head>IESSEIDOS LIBER VI.</head>
<div type="poesis-caput">
<head>1.</head>
<l> Ut Solymi statuere patres ventura docentem</l>
<l>Fata super Maria quam nubilis attigit aetas</l>
<l>Implorare Deum, caeli responsa rogantem</l>
<l>Supremum faciunt placitis concurrere Mystam.</l>
<l>Mysta Theophilides fuerat novus iste, repulso</l>
<l>Quem socero saevus primae splendore tiarae</l>
<l>Extulit Herodes. Simonis filia, coniux</l>
<l>Regia, tentatae caedis suspecta, marito</l>
<l>Reiicitur thalamo. Sternit crudelis eodem</l>
<l>Et socerum telo, sacram cui vertice lunam</l>
<l>Excutit; immitis celsas ita flebile mentes</l>
<l>Fulminat Herodes vanasque ulciscitur umbras</l>
<l>Veris funeribus, praeceps ad acerba tyrannus. </l>
</div>
<div type="poesis-caput">
<head>2.</head>
<l> Ipse Theophilides, postquam sibi mira puellae</l>
<l>Gratia, donorum cumulus morumque venustas</l>
<l>Indole terrena maior rumore patebat,</l>
<l>“Numinis hoc,” ait, “est donum” magnumque parari</l>
<l>Hebraeis hac luce decus cognoscere felix</l>
<l>Terrenum hunc solem, de quo decernere caeco</l>
<l>Consilio “frustra est, inquit: qui protulit orbi,</l>
<l>Et templo inclusit, faciet comprendere quales</l>
<l>Hoc Charitum caeleste penu disponat ad usus. </l>
<l>Est generis fatum nostri, spem saepe fugacem</l>
<l>Feminea rediisse manu, virtute stetisse</l>
<l>Fortunam: aeternùm nostris ita Iuditha vivit</l>
<l>In fastis celebratque memor Iudaeus Edissam:</l>
<l>Audit adhuc animosa suos Debbora triumphos. </l>
<l>Vivit adhuc clavo non exanimata vetustae</l>
<l>Gloria Rachelis<note place="foot" n="*">29 Rachelis :
Iachelis</note>, dulci quae lacte vigentem</l>
<l>Nutrit adhuc famam servatque audacia laudem.</l>
<l>Quis novit qua sorte recens nos nympha levabit,</l>
<l>Quanta potest nostris spes inde venire ruinis?</l>
<l>Hic arcana ergo mens est nutusque Tonantis</l>
<l>Expectandus”, ait. “Sortis vocale futurae</l>
<l>Consultum, quid pandat ephod, quid lumine clari</l>
<l>Ostendant onyches, veri responsa probemus!” </l>
</div>
<div type="poesis-caput">
<head>3.</head>
<l> Accessere patres dictis operique propinquam</l>
<l>Constituunt, memori incertae quam sedis Apellae</l>
<l>Festivam faciunt frondosa mapalia lunam. </l>
<l>Septimus hic anni mensis, cum legis avitae</l>
<l>More sub umbrosis properatis arbore tectis, </l>
<l>Gestantes manibus citreos per compita fructus,</l>
<l>Palmarumque elates thyrsumque insigne virentem,</l>
<l>Ornatum pomo, cui dat sua nomina pinguis</l>
<l>Media vel Persis. Laeto festa annua coetu</l>
<l>Isacidae repetunt, mugit cum plurima templo</l>
<l>Victima odorataeque replent sacra atria nubes.</l>
<l>Bis quater exortum numerant ea gaudia solem. </l>
</div>
<div type="poesis-caput">
<head>4.</head>
<l> Horum uno, Mariae causa, delubra supremus</l>
<l>Ingressus praesul, nudos ablutus in illo</l>
<l>Fonte pedes, cui portando bissena iuvenci</l>
<l>Colla dabant, Cyprio Temescia colla metallo. </l>
<l>Lotus abit sumitque sacras pro tegmine bissos,</l>
<l>Legales tunicas: feminum velamina primùm</l>
<l>Induitur, plenos Veneris celantia lumbos. </l>
<l>His super adiicitur duplicis toga stamine lini</l>
<l>Texta, petens humiles demissa sindone talos,</l>
<l>Quam picturatae castigat purpura zonae.</l>
<l>Alterius tunicae, summi quae propria mystae, </l>
<l>Accedit labor, aërii cui lana coloris</l>
<l>Materies Phrygiaque errabant cuspide sparsae</l>
<l>Per gyrum formae, quas excipiebat onustus</l>
<l>Fructibus, emittit malus quos Punica, limbus. </l>
<l>Textilis haec pomi facies, hyacinthon et ostrum</l>
<l>Ardentemque tulit coccum et vocalibus auri</l>
<l>Intermixta globis, media qua tibia findit</l>
<l>Parte pedem, extremum tunicae compleverat orbem. </l>
<l>Additur huic humero thorax, insigne supremae</l>
<l>Maiestatis ephod: hyacinthus, purpura, coccus</l>
<l>Et mixtum filis stamen variantibus aurum, </l>
<l>Pro sacrae istius venit sub tegmine telae.</l>
<l>Stamen erat byssus digitis glomerata secundis</l>
<l>Posterior, cordisque prior connexa duabus</l>
<l>Pars fuerat gemmis colli in radice, viriles</l>
<l>Qua surgunt humeri. Fuit illis fibula, duplex </l>
<l>Auro insertus onyx; utroque incisa micabant</l>
<l>Nomina (lex uno) veterum bissena parentum, </l>
<l>Caelatoris opus: fulgebat pectore mirae</l>
<l>Virtutis logion bissenis nobile gemmis,</l>
<l>Nominibus tribuum sculptis, quas singula patrum</l>
<l>Seminis unius fraterna vocabula signant.</l>
<l>Pectoris hoc tegimen, sed pectore longius: imae</l>
<l>Exibant vinclis lumbos stringentibus orae. </l>
</div>
<div type="poesis-caput">
<head>5.</head>
<l> Hunc autem thorax gemmis decoratus ad usum</l>
<l>Pontificalis erat. Dubias cum discere rerum</l>
<l>Urgeret fortuna vices peterentque precantes</l>
<l>Re super ancipiti divina oracula mystae,</l>
<l>Sacro indutus ephod capiebat verba minister</l>
<l>Vel monitu interno, vel voce loquentis ad aures</l>
<l>Numinis, eventus non infitiante futuros. </l>
<l>Tale super Maria, quid responsura docerent</l>
<l>Pallia, proni orant mystae, primusque sacerdos</l>
<l>Insuper apposita capiti, quae candida solum</l>
<l>Bissus erat, cidari, nisi fronte quod aurea fulsit</l>
<l>Lamina et in medio scriptum Tetragrammaton auro. </l>
<l>Consurgit cum veste orbem referente solumque</l>
<l>Incessu graviore premit sumitque Sabaeas</l>
<l>Thuris opes, fumante Deum culturus acerra. </l>
<l>Arsit ut incensum, puros ascendere fumos</l>
<l>Certantes cum luce videt nubisque serenae</l>
<l>In morem vacuâ sese vapor extulit aurâ.</l>
<l>Creditur hinc suaves placatum Numen odores</l>
<l>Excipere et placido vultu data dona tueri.</l>
<l>Atria ter circum, ter circum altare, ter imi</l>
<l>Circa adyti velum laxavit aromata mystes, </l>
<l>Cum solitum superaret ephod onychesque nitorem, </l>
<l>Fausta locuturi signum fecere Tonantis.</l>
<l>Cumque caput proni cuperent sermone doceri</l>
<l>Numinis, effatis aperit se talibus aether:</l>
<l>“Conveniat Iudae soboles, innupta iuventus</l>
<l>Amplaque odorato stans occupet atria templo;</l>
<l>Unicuique suus sicco sit cortice stipes.</l>
<l>Inclita cum Iudae fuerit collecta propago, </l>
<l>Altius exactum cunctis sit vertice lignum:</l>
<l>Cui humore carens baculus mox flore virescet, </l>
<l>Atque Semiramius cui fronte quieverit ales,</l>
<l>Hunc ego dilectae nymphae designo maritum.” </l>
</div>
<div type="poesis-caput">
<head>6.</head>
<l> Responso attonitus praesul laetusque loquentem</l>
<l>Audivisse Deum et mystae sine more stupentes</l>
<l>Virginei data signa viri, magis inde puellam</l>
<l>Suspiciunt, cuius felix hymenaeus Olympum</l>
<l>Cogeret e siccis producere lilia virgis</l>
<l>Et sponsum Assyria<note place="foot" n="*">123 Assyria :
Assyriae</note> vellet signare volucre.</l>
</div>
<div type="poesis-caput">
<head>7.</head>
<l> Lux festiva fuit, nono quam mense <note place="foot" n="*">125 mense
: mente</note>colebant</l>
<l>Isacidae, memores ignis, cum compede rupta</l>
<l>Chaldaea, Medo ferrum solvente triumpho,</l>
<l>Oblatos aris pecudes crassoque madentes</l>
<l>Fonte, priùs nebulis Phoebo splendente solutis,</l>
<l>Viderunt flamma caelo veniente cremari.</l>
<l>Laeta dies populo, lapsae pro munere flammae</l>
<l>Vota reponenti, pariter fuit apta remotos</l>
<l>Dispersosque procul Iudae sociare nepotes </l>
<l>Ex quibus electum Mariae spectata docerent</l>
<l>Signa virum, mirum dictu! Venerisque decorus</l>
<l>Pronubus adverso Veneris foret ales amori,</l>
<l>Et florente suas accendi stipite taedas</l>
<l>Miraretur Hymen. Omnes it iussus in urbes</l>
<l>Rumor Idumaeas, Iudae qui illustre vocaret</l>
<l>Stemma, thori cupidam pubem: manibusque revulsas</l>
<l>A radice diu virgas afferre monebat</l>
<l>Sacra Palaestinae patrum templique potestas. </l>
</div>
<div type="poesis-caput">
<head>8.</head>
<l> Iam signata dies iunctos cogebat adesse</l>
<l>Et Solymaea procos accedere templa tribules.</l>
<l>Parent laeti omnes; primumque ingressa iuventus</l>
<l>Vestibulum, divina patrum mandata secuti,</l>
<l>Expectant summae iussa ulteriora tiarae. </l>
<l>Octoginta aderant iuvenes, quorum ultima septem</l>
<l>Par lustris aetas, rudior quinquennia quatuor</l>
<l>Attigerat pubes: regali sanguine Iudae</l>
<l>Nati omnes, ipsa Davidis origine multi.</l>
<l>Et quoniam antiquos capta Babylone reversae</l>
<l>Non habuere tribus quibus excessere penates,</l>
<l>Sed quo quisque loco potuit nova limina fixit,</l>
<l>Iudaeae pars quaeque parem dare stipitis impos</l>
<l>Unius sobolem, non certa sede diremptos</l>
<l>Servabat mixtos omni regione tribules.</l>
<l>Inde fuit tota Iudae quod sparsus Idume</l>
<l>Spiraret sanguis, quavis ex parte profectos</l>
<l>Spe thalami, reduces domus acceptura maritos,</l>
<l>Transmisit Solyma iuvenes. Hic adfuit Amos,</l>
<l>Carmeli flos pulcher Amos, quem Rutha Phalego</l>
<l>Ediderat formosa viro; fuit alter Abellus</l>
<l>Abramo genitus, tenerae cui mille per agros</l>
<l>Errabant pecudes: David quoque venit ab alta</l>
<l>Planitie Libani, Rachel post fata mariti</l>
<l>Cui patrias servabat opes, gratamque vovebat</l>
<l>Mater amata nurum. Misit Galilaea Manassen,</l>
<l>Iephtemque Mosemque et pulchrum frontis Adamum,</l>
<l>Et Noam, cui Lia parens; Hebronia proles</l>
<l>Et gemmis digitosque gemmasque incluserat auro. </l>
<l>Hic Samuel cum fratre Isaac, quos fuderat uno</l>
<l>Anna puerperio, Iudae fecunda marito, </l>
<l>Ephratea nurus, similes aspectibus ambo, </l>
<l>Fronte pares ambo, comae par utrique, nisi uno</l>
<l>Quod Samuel luscus, prout apparebat, ocello.</l>
<l>Accessit Salomon Mambraea valle colonus</l>
<l>Impiger, octoni cui iugeris amplus aratro</l>
<l>Findebatur ager; multi huic per prata vagantes,</l>
<l>Ad iuga compositi pingues palearia tauri.</l>
<l>Beniamin, Issachar, Enoch, Hebronia pubes</l>
<l>Prompta manu – fundaque ! – venit si quando cruento</l>
<l>Ore lupus pecorique instat; cupidusque iugalis</l>
<l>Advenit fidei Simeon, quem matre Rebecca</l>
<l>Clarus avis dedit Elias, sed lege Philippi</l>
<l>Defuncti Soboles; sterilis post fata iugalis </l>
<l>Cognatum siquidem thalamo donante Rebecca</l>
<l>Fraternum semen genito Simeone revixit.</l>
<l>Adfuit et Samson cui Hermonea Salome,</l>
<l>Orba viri genetrix, terra Hebronitide sponsam</l>
<l>Reppererat, sed mox pactae connubia nymphae</l>
<l>Fila scidit Lachesis praestoque ingressa puellae</l>
<l>Mors thalamum fato sponsum delusit amantem.</l>
<l>Misit Ioannem Bethel, cui mater Edissa</l>
<l>Iuncta viro forti Sauli, qui castra secutus</l>
<l>Herodis, post multa Arabum certamina felix</l>
<l>Et dives spoliis, patrio consederat arvo.</l>
<l>Et Gedeon non vile genus cui regis in aula,</l>
<l>Mater nobilium non ultima matronarum</l>
<l>Sara fuit: genitorque operum praefectus in aede</l>
<l>Numinis, adiunctis altam quam surgere muris</l>
<l>Iusserat Ascalides. Daniel dilecta parenti</l>
<l>Labano soboles, donis instructa paternis,</l>
<l>Nil prohibente patris flammas Esthere novercâ;</l>
<l>A Iordane procul, Sephone ex urbe profectus</l>
<l>Pervenit Solymam. Tobiam, Nathanaelem,</l>
<l>Quosque referre mora est, patriâ migrare subegit</l>
<l>Prodigiosus Hymen; cunctisque accessit Ioseph.</l>
</div>
<div type="poesis-caput">
<head>9.</head>
<l> Regia progenies, altae virtutis Ioseph</l>
<l>Exemplum; cuius, sed avo propiore Mathane</l>
<l>Progenitor Salomon, vera a Davide propago</l>
<l>Inde parens Iacobus, uti soror Anna recenset</l>
<l>Sanguinis eiusdem proavos. Dedit Anna Mariam,</l>
<l>At soboles Iacobe tua est Iosippus; et istum</l>
<l>Iosippum fratris prolem sicut Anna Nepotem,</l>
<l>Sic habet et generum: Mariae est cognatus Iacob,</l>
<l>Cui eadem nurus et neptis, pro duplice nexu</l>
<l>Foederis et stirpis. Sed quae fortuna beatos</l>
<l>Connubii accendit sponsis felicibus ignes,</l>
<l>Expediam. Novies quatuor vel circiter annos</l>
<l>Vixit Iosephus, thalamique experte iuventa,</l>
<l>Dimidium tetigit caelebs et candidus aevi,</l>
<l>Connubii procul affectu; cui sola calebat</l>
<l>Flamma pudicitiae constans, quam nulla voluptas</l>
<l>Pressit et adversa nullus face perdidit Hymen.</l>
<l>Maior Iosepho Parii casto hospite Nili</l>
<l>Lascivae fugiens lusit qui vota maritae,</l>
<l>Est modo quem canimus, proles Davidis, Ioseph.</l>
<l>Ille quidem turpis flammae, dans pallia, victor,</l>
<l>Sed thalami superavit amor; cui nectere lauros</l>
<l>Debet uterque pudor, soboles est regia Ioseph.</l>
</div>
<div type="poesis-caput">
<head>10.</head>
<l> Saepe istum genitor mittendae in saecula prolis</l>
<l>Admonuit multaeque illo caluere puellae, </l>
<l>Multae illum matres generum nymphaeque tribulem</l>
<l>Optavere virum; sed nec flexere puellae,</l>
<l>Nec movit pater indubium viridante pudoris</l>
<l>Extremum vitae flatum signare smaragdo.</l>
<l>Saepe pater dixit: “Vita cur caelibe nostrum</l>
<l>Stemma premis? Viridem perdis quid inane iuventam,</l>
<l>Connubii spernisque fidem prolemque daturam</l>
<l>Reiicis aeterno laudes et vota Tonanti?</l>
<l>Anne vides nostros sanctosque, vetusta secutos</l>
<l>Legum scita patres, casto eduxisse cubili</l>
<l>Progeniem, quorum celebris per publica Iudae</l>
<l>Ora volat virtus? Fideique illustrior illa</l>
<l>Numen adorabat pietas votisque faventem</l>
<l>Implorare Deum parvos docuere nepotes.</l>
<l>Quod probrum est homini, virtus nequit esse probatae</l>
<l>Mater honestatis veraeque puerpera laudis.</l>
<l>At nescis, veniet sterili quae poena marito?</l>
<l>Vidi ego, sed dolui vidisse; ah! cetera sanctus</l>
<l>Et multis virtute prior, non visa iugalis </l>
<l>Incrementa thori, probro non simplice maerens</l>
<l>Sustinuit Ioachim, templo quem mysta repulsum</l>
<l>Ex ara cui dona dabat, vel solius ergo</l>
<l>Improlis thalami, longum lugere subegit.</l>
<l>Hoc tamen est citra culpam: qui cetera felix</l>
<l>Coniuge, si thalamum demas: exinde beatus</l>
<l>Et thalamo sobolisque datae laetissimus ortu,</l>
<l>De qua mira canunt. An non maiore notandus</l>
<l>Opprobrio, Iosippe, venis, dum prolis habendae</l>
<l>Nec tibi vota calent, castos ubi spernis amores. </l>
<l>Crede, nec est virtus, quae non imitabile cunctis</l>
<l>Transit in exemplum; quae si transiret in omnes,</l>
<l>Laus foret humano virtutem crescere damno.</l>
<l>Finge alios animi eiusdem votique tenaces</l>
<l>Eiusdem, quo virginitas communibus orbis</l>
<l>Moribus accedat: modico post tempore splendor</l>
<l>Humani generis nullo nascente peribit.</l>
<l>Forte putas, Iosippe, Deo concepta placere</l>
<l>Quae perdunt homines vota? At magis illa Tonanti</l>
<l>Vota probanda reor, dominam quae totius auget</l>
<l>Orbis naturam. Ingenito si lumine mentis</l>
<l>Uteris humanae, ratione resistere nulla</l>
<l>His poteris, quae connubii de lege ferebam.</l>
<l>Adde, quod adversa domuique mihique tibique</l>
<l>Virginitate noces, prolis quëis gaudia sanctae</l>
<l>Subtrahis acceptamque nurum blandosque nepotes.”</l>
</div>
<div type="poesis-caput">
<head>11.</head>
<l> Ista Mathanides genitor, meliora reponit</l>
<l>Iosippus: “Si nos mentis ratione velimus,</l>
<l>Non vulgi rumore loqui, probiore movetur</l>
<l>Consilio, cui vita thori socialis honestas</l>
<l>Recta quidem, fundens sobolem, quae Numinis aequa</l>
<l>Religione calens sacros prolatet honores.</l>
<l>Pace tua tamen, o genitor, cumulantia prolem</l>
<l>Connubia innupto fraus est praeferre pudori.</l>
<l>Religio si grata Deo, gratamque fatebor,</l>
<l>Suscepta quae prole venit meritumque parentes</l>
<l>Natorum pro laude manet; tamen arbitror huius</l>
<l>Vile voluntatis munus quod propria suasit</l>
<l>Commoditas et segne Dei studiosa voluptas.</l>
<l>Dent alii sobolem: si me pro prole dicabo</l>
<l>Quod vitium est? Laus est patribus divisa iugali</l>
<l>Foedere, per sobolem dare servitura Tonanti </l>
<l>Viscera; forsan erit distracto in pignora patre</l>
<l>Vilior integritas? Divisi in semina floris</l>
<l>Nec pretium est, nec suavis odor: pecus integra sacras</l>
<l>Ducitur ingratum numquam libamen ad aras.</l>
<l>Nec sterilis thalamus, casti neque nescia lecti</l>
<l>Virginitas probro esse potest: quod maxima vulgi</l>
<l>Pars sequitur, rationis inops plerumque tuetur</l>
<l>Credulitas. Superat probrum mortale pudoris</l>
<l>Immortalis honos et recti gloria facti.</l>
<l>Si mystam opponis, mystae mandantis ab ara</l>
<l>Cognatum migrare tuum non arguo Zelum;</l>
<l>Qui sacer est, nullus reus est me iudice mystes.</l>
<l>Nec tamen ignoro, Nemesis quod Numinis aequa</l>
<l>Non ferit hunc qui labe caret; sine crimine nulli</l>
<l>Dedecus accedit; male quod morata voluntas</l>
<l>Non regit et ratio quos vera redarguit actus,</l>
<l>Probri materiam cumulant poenasque lacessunt.</l>
<l>Nec moror, adversus vulgi quod praedicat error</l>
<l>Virtuti satis est, unus si accesserit illi</l>
<l>Laudator Deus: et renuens contenta vel uno</l>
<l>Esse Deo, propria virtus se cuspide mactat.</l>
<l>Sat mihi servati si corporis innuba virtus</l>
<l>Numinis accedat placito, quod respicit unum</l>
<l>Quaecumque esse animi nostri vult optima virtus.</l>
<l>Dicitur Helciadae vati quod culta fuisset</l>
<l>Virginitas, data signorum miranda potestas</l>
<l>Et portentoso Memphim dare vota sepulchro.</l>
<l>Thesbites etiam rutilis superare quadrigis</l>
<l>Sidera, et ignivomos nivei candore pudoris</l>
<l>Astra supergressos fertur meruisse iugales.</l>
<l>Nonne etiam noster Iudae qui vota fatigat</l>
<l>Promissus princeps, pariturae matris honore</l>
<l>Virgineo, puros hausturus ab ubere rores</l>
<l>Fertur et integris fixurus labra papillis?</l>
<l>Matre illibati si de candoris amante</l>
<l>Divinus nobis caelo promittitur Heros,</l>
<l>Cui placet intacto nasci de ventre, pudorem</l>
<l>Virgineum casto thalami non praeferet igni?</l>
<l>Quis novit si forte meus placiturus eidem</l>
<l>Candor, ab aeterno quod currere dicitur aevo,</l>
<l>Acceleret festinus iter veniatque cupitus</l>
<l>Spe citius, solvens vinctum Israëla Redemptor?</l>
<l>Mi pater, humani nec virginitate timendus</l>
<l>Defectus generis: nulla est, quae clauditur auro,</l>
<l>Gemma gravis pretii, quae non, collata pudori</l>
<l>Virgineo, levis est. Nostrae caeleste refulgens</l>
<l>Naturae, par sideribus, sed vitrea honestas,</l>
<l>Gaza ingens fragilisque simul, sine Numine nostris</l>
<l>Corporibus servari impos. Quis posse putabit</l>
<l>Tam rara genus humanum virtute perire? </l>
<l>Addo, quod eventu tali, quia caelibe vita</l>
<l>Praestaret thalamus, ne hominum natura ruinae</l>
<l>Proxima supremo molem telluris agone</l>
<l>Desereret, praeceptum esset, quod habebat Adamus,</l>
<l>Connubii augendaeque novae per foedera prolis.</l>
<l>Me vero donec talis iactura timeri</l>
<l>Debeat, innuptum genitor dilecte relinque.”</l>
</div>
<div type="poesis-caput">
<head>12.</head>
<l> Talibus auditis placido pater ore silentem</l>
<l>Alloquitur: “Flectat saltem te, nate, paternus</l>
<l>Sanguis et antiquae proavis a regibus ortae</l>
<l>Stemma domus, quam tu postremo haerede labentem</l>
<l>Innixamque parum valida radice relinquis.</l>
<l>Sanguinis ille leo nostri Iesseia proles,</l>
<l>Si canitur nostra venturus origine Princeps,</l>
<l>Quid Iosippe tuos fraudas hac luce futuros</l>
<l>Seminis haeredes? Bona sit; rerum attamen isto</l>
<l>Ordine virginitas non est bona.” Dicere contra</l>
<l>Iosippus voluit, sed respondere paratum</l>
<l>His interpellat genitor: “Spes sola beati</l>
<l>Germinis illius nostro de stemmate, terris</l>
<l>Promissi quantum decus est? Velle auspice tanto</l>
<l>Aeternae pacis libertatisque carere</l>
<l>Vix culpa, Iosippe, vocat.” Mox voce reponit</l>
<l>Iosippus: “Magni nostra hinc censenda propago,</l>
<l>Infitias nolo ire pater. Dabit aequus Olympi,</l>
<l>Sed sine me promissa Deus; nec fata morari</l>
<l>Me penes est: si me tanti voluisset habere</l>
<l>Adiutorem operis, caelo submissa caleret</l>
<l>Non mihi virginitas; nostrum concurrere tantis</l>
<l>Si femur adscisset fatis, me nulla soluti</l>
<l>Coniugio, genitor, superasset flamma pudoris. </l>
<l>Est mihi germanus Cleophas aliique, capaces</l>
<l>Quos facit immensi sanguis Iesseus honoris.</l>
<l>Caelibe me restant multi hac pro laude tribules.”</l>
</div>
<div type="poesis-caput">
<head>13.</head>
<l> “Si tamen et vinclis te connubialibus esse</l>
<l>Innexum Omnipotens vellet,” pater inquit Iacob,</l>
<l>“Quid faceres?” Iosippus ait: “Divina voluntas</l>
<l>Lex mihi suprema est: illi contraire repugnat</l>
<l>Aequa boni ratio. Quod vellet Numen, id esset </l>
<l>Regula virtutis! Vitii se mergit in umbra</l>
<l>Quisquis ab hac summa morum deflectit amussi.”</l>
<l>Cui pater: “Est Solymis Virgo (sanctamque sororem</l>
<l>Esse genetricem laetor tantae indolis Annam)</l>
<l>Consobrina tibi est. Plenis iam nubilis annis,</l>
<l>Committenda viro. Nymphas bona sparsa per omnes</l>
<l>Huic collecta nitent: species, pudor, unus avorum</l>
<l>Nobiscum sanguis, probitas et gratia; demum</l>
<l>Virtutis verae simulacrum: tanta stupentes</l>
<l>Prodigia, eximios templi deposcere mystas</l>
<l>De thalami eventu caeli responsa coëgit.</l>
<l>Auditum: dandam esse viro, cui sanguine Iudae</l>
<l>Sit genitor sacroque simul cui limine stanti,</l>
<l>Allatus manibus siccus – mirabile! – stipes</l>
<l>Exeat in florem et fronti Babylonius ales</l>
<l>Insideat. Iosippe, puto dabis; ista iubentis</l>
<l>Connubium signa esse Dei!” “Nihil ambigo,” profert</l>
<l>Iosippus. Cui mox genitor: “Tibi templa petenti,</l>
<l>Quo cupio Iosippe migres, si talibus aether</l>
<l>Occurrat signis teque hoc sponsum omine dicet,</l>
<l>Connubium tantae poteris non velle puellae?”</l>
<l>Iosippus contra: “De me quod talia speres,</l>
<l>O genitor, frustra est: ostendent astra maritum</l>
<l>Nymphae illi virtute parem. Nil praeter avitum</l>
<l>Stemma mihi videor non impar, caetera longe</l>
<l>A tanta virtute absum. Dilecte quiesce</l>
<l>Quaeso, pater, nec nostra ultra connubia tenta.”</l>
</div>
<div type="poesis-caput">
<head>14.</head>
<l> Huic iterum genitor: “Nec plus tua vota morari,</l>
<l>Nec suadere thorum meum est. Hoc deprecor unum,</l>
<l>Nate, aliis temet coniunge flagrantibus oris</l>
<l>Virginei formam pueris. Spes irrita siccae</l>
<l>Expectare mihi pro te suffragia virgae</l>
<l>Omnis erit; nihil Assyriae tibi conferet albus</l>
<l>Nutritor reginae ales, nisi signa iubente</l>
<l>Numine premat avis, vel siccus pronuba stipes.</l>
<l>Si fatum volet arentis te germine fustis,</l>
<l>Aut ave Chaldaea sponsum, Iosippe, notari,</l>
<l>Certabisne Deo, aut iusso pugnabis amori?”</l>
<l>Rettulit haec natus: “Frustra dulcissime perdis</l>
<l>Verba, pater. Mihi nec Solymam, nec visere templum</l>
<l>Est animus, nec signa novi spectare mariti.</l>
<l>Cerne, pater, capitis canos utcumque capillos,</l>
<l>Durata qui fronte rigent et lacte madentes</l>
<l>Inter stabo procos? Me dura laboris et artis</l>
<l>Instrumenta meae, serrae pauperque dolabra</l>
<l>Dant inopem flagrem ditemque praeire iuventam</l>
<l>Decrescens et inops!” Pater excipit: “Ista fatebor,</l>
<l>Sunt hominum quae vota movent, staremque libenter</l>
<l>Iudicii pro parte tui, componeret istos</l>
<l>Si mundi fortuna thoros talesque pararet</l>
<l>Mortalis thalamos ubi calculus. Inspicit urnae</l>
<l>Excessum terrena fides; humana sequuntur</l>
<l>Lumina mortales oculi. Non subditur autem</l>
<l>Hic placitis hominum, sed stat caelestibus Hymen,</l>
<l>Alite Chaldaea et florenti stipite, signis.</l>
<l>Arbiter hic Deus est, mentis qui cuncta gubernans</l>
<l>Lege suae, humani nimis imbecille videntem</l>
<l>Confundit pupillam oculi. Quae stirpis origo</l>
<l>Regia sit nostrae, audisti: gregis anxius infans,</l>
<l>Nec fratrum dignus numerum componere David,</l>
<l>Incerta humani si norma sequenda fuisset</l>
<l>Consilii, pastor vixisset. At impare longe</l>
<l>Fratribus evectum fortuna, totius ostro</l>
<l>Arbiter aeternus regum decoravit Idumae.</l>
<l>Sic Deus istius pariter vult pronubus esse</l>
<l>Connubii: talem, fili mihi crede, puellae</l>
<l>Decernet, frons est hominum quo caeca, maritum.”</l>
<l>Hic Iosippus ait: “Credo, pater, ista, nec ullus</l>
<l>Adversae fidei locus est: seu Virginis iste</l>
<l>Ex hominum placito, sive aethere profluat Hymen,</l>
<l>Nostra nil refert.” “Tamen, o Iosippe, parentis</l>
<l>Vox est: te sacro durum non exime templo,</l>
<l>Ut mihi virginei thalami, post visa reversus</l>
<l>Signa (viae lentum nam ne vetat ire senectus)</l>
<l>Eventum referas, almum quo Numen adorem. </l>
<l>Te neque nate decet cognatae prolis abesse</l>
<l>Coniugio. Vires utinam sinerent, ego praesens</l>
<l>Dilectae thalamis nymphae sponsoque faverem.</l>
<l>Namque (dolens recolo) moriens soror Anna petivit,</l>
<l>Depositae templo immemorem non esse puellae.</l>
<l>Astra licet nymphae thalamos studiosa iugales</l>
<l>Expediant; et nostra illam quoque cura decebit!”</l>
<l>Vocibus his tandem cessit Iosippus et urbem</l>
<l>Delubrumque seni facilis promittere patri.</l>
</div>
<div type="poesis-caput">
<head>15.</head>
<l> Cum reliquis igitur decimae prope tenvia lunae</l>
<l>Cornua, quae soli fas est calcare tribuli</l>
<l>Atria, Iosephus populis gentile profanis</l>
<l>Interdicta subit, sacrae penetralibus Arcae</l>
<l>Oppositus vultum, extrema qua parte remotus</l>
<l>Religioso oculos poterat componere velo. </l>
<l>Iamque aderant alii, quorum convenit eodem</l>
<l>Vestibulo iuvenum numerus, qui stipite sicco</l>
<l>Innixi, ambustus cuius se scipio verno</l>
<l>Flore coronaret, tacito circum ore legebant.</l>
<l>Interea accedunt mystae summusque sacerdos</l>
<l>Non aberat, caesae pecudis legale daturus</l>
<l>Obsequium; qua re proprio spectandus amictu</l>
<l>Aptat ephod humeris cidarimque in vertice figit.</l>
<l>Apposita femori bisso tunicaeque per oras</l>
<l>Extremas vocali auro pendente sonorus</l>
<l>Progreditur templique arae pro margine pronus</l>
<l>Supplicat et iugulato explet sua sacra iuvenco.</l>
</div>
<div type="poesis-caput">
<head>16.</head>
<l> Ritibus exactis templi, regione propinqua</l>
<l>Alterius portae quae presserat atria lectum</l>
<l>Stemma, sacerdotum pendens a legibus agmen,</l>
<l>Maximus ingreditur praesul laetusque tuetur</l>
<l>Egregios iuvenes signum caeleste petentes.</l>
<l>Tum quoque depressas manibus sustollere in altum</l>
<l>Imperat humoris vacuas et floris inanes</l>
<l>Virgarum frondes. Nec opus fuit ire per omnes,</l>
<l>Ne fraus ulla foret, ramorum lumine recto</l>
<l>Explorare fidem, siquidem sobolescere virgas,</l>
<l>Proxima bis quinti mensis tum bruma vetabat.</l>
<l>Suscipiunt mandata hilares: quem quisque gerebat</l>
<l>Extulit, inferiore levans a pectore fustem.</l>
<l>Tollendi Iosippum autem non repperit unum</l>
<l>Stipitis ambitio, invisum quem dextra premebat. </l>
<l>Clam tenuit fustem, spem templo inferre professus</l>
<l>Connubii nullam, nec habendae vota maritae. </l>
</div>
<div type="poesis-caput">
<head>17.</head>
<l> Tum sacer antistes vultu conversus in altum</l>
<l>Suspirat votis et verba precantia fundit</l>
<l>Admonuitque Deum effati, spectabile gemmis</l>
<l>Quod respondit ephod, virga florente daturum</l>
<l>Atque Semiramia capiti incumbente volucri,</l>
<l>Quaesitum Mariae taedarum in foedera sponsum.</l>
<l>Vix pia supremus complebat verba sacerdos,</l>
<l>Ecce arcana adyto valvis quo clauditur Arca</l>
<l>Pictaque non visos obnubunt carbasa postes,</l>
<l>Prodit Amyclaeis nive maior oloribus ales, </l>
<l>Et Cyprias longe superans candore iugales:</l>
<l>Lotus lacte ales, suetusque in margine pleni</l>
<l>Gurgitis et liquido lactis considere rivo.</l>
</div>
<div type="poesis-caput">
<head>18.</head>
<l> Fausta fuit viridi Noëtica fronde columba</l>
<l>Vim pelagi cessare docens; felicior ista</l>
<l>Terrigenis, quos iam sceleris commune vorârat</l>
<l>Eluvium, siccae frondi coniuncta renatis</l>
<l>Ad fidei robur foliis, meliore volatus</l>
<l>Augurio, certam, quae se non altius effert</l>
<l>Humanae pupilla spei, signante salutem.</l>
<l>Aeternae o mentis lusus! Quae naufraga regna</l>
<l>Emersura freto, ramum mordente columbâ</l>
<l>Praemonuit; sic damnatam non impare stirpem</l>
<l>Indicio novisse dedit, quod labe paterna</l>
<l>Naufraga posteritas, domitis iucunda procellis,</l>
<l>Ad placidas vitae secura rediret arenas.</l>
</div>
<div type="poesis-caput">
<head>19.</head>
<l> Proxima iam niveis superaverat atria pennis</l>
<l>Ales et inde avidos sua signa videre tribules</l>
<l>Adveniens gestire facit totoque volantem</l>
<l>Ore sequi: primum lentis illa atria circum</l>
<l>Pervolitat pennis factoque ter orbe per amplum</l>
<l>Vestibuli spatium, pennas immota propinquat</l>
<l>Frontibus. Extremoque aulae pro limine stantem</l>
<l>Spectat Iosephum: mox se reperisse mariti</l>
<l>Virginei vultus, ala plaudente docebat.</l>
<l>Hunc petit, atque caput pedibus premit: ille sedentem</l>
<l>Vertice ter pulsam terque ad sua colla reversam</l>
<l>Fuste fugat. Virgam sed qua fuit icta volucris</l>
<l>(Quam non ante velut reliqui, prout mysta iubebat</l>
<l>Sed tunc cum volucris fuerat pellenda, levârat) –</l>
<l>Mirandum! – florere videt siccumque repente</l>
<l>Humore et verno vestiri cortice ramum.</l>
<l>Ignarus quid agat, pallet, timet atque trementi</l>
<l>Corpore Iosippus curas consumit inanes.</l>
<l>Consilium quo signa premat vitetque iugales</l>
<l>Virginis agnatae taedas inquirit et omnem,</l>
<l>Si qua parte locus latebrae, circumspicit aulam.</l>
<l>Ut tamen occurrit menti, caelestibus ista</l>
<l>Auspiciis peragi et divinum Numen apertis,</l>
<l>Singula dum librat, cernit disponere signis.</l>
<l>“O Deus,” affatur tacitus, “quocumque volentem</l>
<l>Stringe iugo, quocumque lubet, duc tramite – pergam,</l>
<l>Arbitrii lux fida mei. Quacumque iubentem</l>
<l>Ire sequar placitique tui fulgore tuique</l>
<l>Imperii me lege regam nutusque tuebor.” </l>
</div>
<div type="poesis-caput">
<head>20.</head>
<l> Iosippum interea, signo noto omnibus, ales</l>
<l>Deserit et leve commotis petit abdita pennis</l>
<l>Limina, quae sponsum designatura reliquit. </l>
<l>Plaudebant hilares mystae totamque per aedem</l>
<l>Sancitum caeli auspiciis hymenaea sonabant. </l>
<l>Iosippum spectare omnes perque atria laeto</l>
<l>Murmure felicem, tantis vulgare maritum</l>
<l>Electum signis, cuius superantibus omnem</l>
<l>Fortunam voluit Numen concurrere taedis. </l>
<l>Excipiunt humilem vultu summumque minores</l>
<l>Ante patrem statuunt mystae; cui praesul amico</l>
<l>Ore favet caeloque dato gratatur honori. </l>
<l>Ille ut erat faciem demissus, fronte serena</l>
<l>Compositus, qua compressis in corde procellis</l>
<l>Prodidit effigiem mentis, cui ore locutus</l>
<l>Dicitur: “O alme antistes, mihi vota mariti </l>
<l>Est numquam mens passa iugi. Vixi impare castis</l>
<l>Pectore connubiis, nec<note place="foot" n="*">574 nec : neq</note>
me, nisi fervidus isto</l>
<l>Iussisset genitor, vidissent stare tribules</l>
<l>Vestibulo, vitantem omnis nexusque facesque</l>
<l>Foederis, octavo quamvis persaepe probatum,</l>
<l>Dissimilem numquam servant me tempora lustro.</l>
<l>Quid modo spectato iubeat Deus alite, quid me</l>
<l>Flore repente, olim virga tellure recisa,</l>
<l>Erumpente velit” (virgamque ostendit, ab ima</l>
<l>Parte tui siccam, qua flos eruperat autem</l>
<l>Veris erat facies) “quamvis prodentia sponsum</l>
<l>Virginis esse ferant cognatae signa, minister</l>
<l>Numinis o venerande, doce placitumque iubentis</l>
<l>Pande, mihi fixum cui stat parere, Tonantis.”</l>
<l>Huic praesul: “Qua gente venis, quo patre domoque,</l>
<l>Quae regio tibi, quod nomen?” “Pater,” inquit, “Iacob</l>
<l>Est mihi, Davidis soboles, mihi nomen Ioseph</l>
<l>Urbe Sepphorea genito.” Cui mysta reponit:</l>
<l>“Te, bone vir, notis Deus ad connubia signis</l>
<l>Praeparat et sacra quae venit in aede, puellae</l>
<l>Esse iubet sponsum; nec te qui flore virescit</l>
<l>Ancipitem stipes, nec avis librata relinquit.</l>
<l>Nec dubitare potes, vera haec a Numine missa</l>
<l>Prodigia: infernae valet hic quae fraudis inesse</l>
<l>Suspicio? Numquam niveae, tibi vertice qualis</l>
<l>Consedit, furvo veniunt a Dite columbae,</l>
<l>Sed coraces nigri et simili fuligine tincti</l>
<l>Fetentes faciunt Erebi ludibria capri. </l>
<l>Aridus enato quod flore repullulet, uno</l>
<l>Temporis in puncto stipes, premit omne sagacis</l>
<l>Ingenium Stygis. Ac veluti consurgere tantum</l>
<l>Daedala naturae virtus nequit, exeat usta</l>
<l>Actutum de fronde viror, minus ipsa reorum</l>
<l>Spirituum labes: natura his omnia posse</l>
<l>Concessit quod sola potest, rude caetera robur.</l>
<l>Nec nostrum nos fallit ephod, quo scimus iisdem</l>
<l>Fata maritales taedas decernere signis.</l>
<l>Quare age, Iosippe, et postquam te crastina Phoebi</l>
<l>Exolvet strato lampas, comitatus amicis</l>
<l>In sacra templa redi, nexisque in foedera dextris</l>
<l>Connubio iungam stabili precibusque piabo.”</l>
<l>Haec effatus abit mystes, templumque relinquit. </l>
</div>
<div type="poesis-caput">
<head>21.</head>
<l> Te quoque delubro pariter, Iosippe, profectum</l>
<l>Multa animo, quas signa notent caelestia taedas,</l>
<l>Volventem; eximiam primae quod flore iuventae,</l>
<l>Certantem aetheriis geniis virtute puellam, </l>
<l>Aetatis tibi non modicae, cui totus egenis </l>
<l>Par census, manuum labor; aeternique pudoris</l>
<l>Constanti nuptam exhibeant; tandem omnia curae</l>
<l>Divinae aptantem Cleophae domus hospita fratris</l>
<l>Collegit, quem tunc cum prole et coniuge flammae</l>
<l>Fonte haustae, Solymis pietas festiva tenebat.</l>
<l>Ut consumpta dies, quid lux oritura laboris</l>
<l>Latura est, plenus curarum lumina somno</l>
<l>Oppressus positis stratis indormit Ioseph.</l>
<l>Cui facile ut primum mentem vis alta soporis</l>
<l>Invasit, variae venêre ad somnia formae.</l>
</div>
<div type="poesis-caput">
<head>22.</head>
<l> Prima fuit facies simulans spectare verendum</l>
<l>In templo mystam. Quo mox accedere visus</l>
<l>Ipse manumque sibi praesenti extendere Sponsae</l>
<l>Iussus, humi fixo cunctatur lumine dextram. </l>
<l>Cumque iterum palmas ad foedera posceret Hymen,</l>
<l>Dat pavidam retrahitque manum fususque per omnem</l>
<l>Humor abit frontem pariterque trementia molles</l>
<l>Ora rigant lacrymae, taedas non velle fatentes.</l>
<l>Nec tamen evigilat, sed semisopitus in auras</l>
<l>Corpore sublatus medio, suspiria anhelo</l>
<l>Ore trahit: vultus fletu et sudore madentes</l>
<l>Sicut erat maestus tergit, dein corpore toto</l>
<l>Prima tepentis adhuc implet vestigia spondae. </l>
<l>Ut simulacra reses repulit fallacia somnus, </l>
<l>Sopito veris accessit caelica formis</l>
<l>Visio Iosepho: caelo descendere vidit</l>
<l>Aligerum. Postquam fictis sibi corpus inani</l>
<l>Aethere densâsset membris, spectabilis ille</l>
<l>Ales erat vigilique etiam par luce teneri.</l>
<l>Quiverit impressis animo licet ille figuris</l>
<l>Sopito effigiem talem proponere, qualis</l>
<l>Corporis est vultus, sed semisopita valeret</l>
<l>Hunc etiam Sponsi legere ut pupilla, videri</l>
<l>Non habilem clausit iuvenili in corpore mentem.</l>
<l>Non erat hic Morpheus, pigri ingeniosa soporis</l>
<l>Progenies, humani imitator strenuus oris, </l>
<l>Apparere potens fallentis imagine vultus,</l>
<l>Lucis inops, nimius fraudis; sed fallere prorsus</l>
<l>Impos, ab ignavo nisi cui patre languida somno</l>
<l>Frons cadit et lassa vigor a cervice recedit.</l>
<l>Mentitur Morpheus, solida sed fronte Tonantis</l>
<l>Aliger accessit: chlamidis florente colorum</l>
<l>Vere licet tectus, faciem iuvenile venustam</l>
<l>Praetulerit; simplex fuerat sed flamen et aura.</l>
</div>
<div type="poesis-caput">
<head>23.</head>
<l> Luce fuit circum, qua solem aequabat, amictus;</l>
<l>Labra genasque rosae similis; cui eburnea cervix,</l>
<l>Frons spatiosa nives gutta Sidonide mixtas</l>
<l>Exhibuit. Iuveni, qui formosissimus heres</l>
<l>Regius, aut si quis fortassis pulchrior illo,</l>
<l>Par fuit Aligeri spectato in corpore vultus.</l>
<l>Splendida caesaries lectoque in tenuia molles</l>
<l>Fila pilos imitante auro; quibus addita lucis</l>
<l>Sphaera potens, valuit Phoebeae prodere partem</l>
<l>Esse comae raptosque suo de vertice crines. </l>
<l>Vestis erat nivea pendens cervice, sub imum </l>
<l>Fusa genu scapulasque super collecta, decoris</l>
<l>In cubitos fluxit manicis laxasque paratis</l>
<l>Numinis imperio dextris non strinxerat oras. </l>
<l>Pectora munierat Tyrio quae prodit aheno</l>
<l>Purpura, subtextum filis mordentibus aurum,</l>
<l>Renibus adstrinxit gemino quam balteus orbe.</l>
<l>Hinc sinuosa chlamis, nec parti longior uni, </l>
<l>Crura valens picto referire rubentia limbo,</l>
<l>Permutare situm facilis reflantibus auris,</l>
<l>Ut levia adverso variantur suppara vento. </l>
<l>Totius unus erat tunicae color, ignea qualis</l>
<l>Sole repercussi facies solet esse pyropi.</l>
<l>Vincla fuere pedum, veluti Cyllenia, Serum</l>
<l>Stamine turgentes circum stringentia suras;</l>
<l>Inque modum socci medio sistentia crure</l>
<l>Aurea velabant celeres talaria plantas.</l>
<l>Ala duplex humeros ornabat, concolor auro</l>
<l>Intermixto aliis formis: pars qualis echini</l>
<l>Sidonii sanguis, pars qualis lilia tingit, </l>
<l>Quique rosas violasque color, qualisque smaragdis</l>
<l>Est facies, qualisque Afris est fructibus ardor.</l>
</div>
<div type="poesis-caput">
<head>24.</head>
<l> Taliter efficto sibi puro ex aethere vultu</l>
<l>Missus Iosepho se nuntius exhibet ales.</l>
<l>Qualia sopitae menti ludibria clausae</l>
<l>Pupillae languore patent, caelestis amavit</l>
<l>Spectari genius talique est voce locutus:</l>
<l>“Ostensum signis noli, Iosippe, morari </l>
<l>Coniugium, cui te Numen, cui culta probavit</l>
<l>Integritas: nulla hic aderit iactura pudoris,</l>
<l>Nec thalamus communis erit prolisque cupido.</l>
<l>Virginitate tua maius servare pudoris</l>
<l>Prodigium dabitur: Virgo magis illa maritum</l>
<l>Vitaret quam tu Sponsam, nisi Numinis uno</l>
<l>Imperio, Sponso tibi custodique futuro</l>
<l>Cederet. Amborum de virginitate iugali</l>
<l>Exurget nexus, cuius contingere vota</l>
<l>Nonnulli poterunt, sed fructum apprendere nulli.” </l>
<l>Dixerat haec visus dictisque evanuit Ales. </l>
<l>Hausta viro facies auditaque verba loquentis</l>
<l>Aligeri somnoque gravis sua somnia clare</l>
<l>Vidit Iosephus. Tanta qui luce potitus</l>
<l>Librat an haec vigili, seu nocte appareat atra</l>
<l>Sopito rerum species; dubioque sopore</l>
<l>Depresso didicit, non has potuisse figuras</l>
<l>Insomni monitusque animo non sensibus haustos.</l>
<l>Ille fidem nocti praestat verumque Tonantis</l>
<l>Aligerum credit data verba tulisse ministrum.</l>
</div>
<div type="poesis-caput">
<head>25.</head>
<l> Nox erat et necdum niveos ostenderat orbi </l>
<l>Nectaris aetherei saturos Aurora iugales,</l>
<l>Haec animo tacitus secum dum fatur Ioseph:</l>
<l>“Omnibus adversus thalamis custode severo</l>
<l>Ostia servabam mentis, chalybemque serasque</l>
<l>Apposui, ne quis fibris irreperet ardor.</l>
<l>Nescivi tamen et thalamis procul esse maritas</l>
<l>Posse faces animumque unum illaesumque pudorem.</l>
<l>Si quoque novissem, tantae quo fine puellae</l>
<l>Connubium peterem, merito mihi cedere tantae</l>
<l>Quo possent virtutis opes, sperare nequivi.</l>
<l>Numinis imperio cogor signisque: quid ultra</l>
<l>Consilii mentisque tuae, Iosippe, requiris? </l>
<l>Naufragium tutae numquam passura pavesce</l>
<l>Vela pudicitiae. Siquidem te caelica mergi</l>
<l>Immunem promissa dabunt, Iosippe, iugales</l>
<l>Virginis electae laquei curaeque quid obstant?</l>
<l>Imperat hoc Numen, satis est: sit pectore fixus</l>
<l>Immotusque calor, quaecumque pericula tandem</l>
<l>Obveniant mandante Deo iuga casta subire.</l>
<l>Sufficient <note place="foot" n="*">742 Sufficient :
Sufficiet</note> vires oneri quod praecipit aether.</l>
<l>Haec mea iam Virgo est: erit haec mihi nobile summae</l>
<l>Depositum veluti gemmae, quam credit egeno</l>
<l>Numen Iosepho. Placet huic custode teneri</l>
<l>Iosippo Mariam: poterit mihi stringere maior</l>
<l>Nulla animum, posthac quam Virgo coniuga, cura.</l>
<l>Si pupilla Dei Virgo est, ego deside numquam</l>
<l>Obsequio caelestem oculum servare paratus,</l>
<l>Fidus ero custos. Felix si lumine nupta</l>
<l>Respiciat me Virgo suo, si cura Tonantis</l>
<l>Est Virgo, mecum curam si dividat author</l>
<l>Omnipotens, laus quanta mihi est? Pulcherrima caeli</l>
<l>Portio si Virgo est, terrae si gloria, Iudae</l>
<l>Splendor et Isacii melior si sanguinis<note place="foot" n="*">755
sanguinis : sanguis</note> heres,</l>
<l>Caelicus indutus carnem si dicitur Ales,</l>
<l>Si non effigies, sed virtus ipsa, stuporis</l>
<l>Materies, et forma Dei (de Virgine dici</l>
<l>Haec etenim saepe aure tuli) quo munere Numen</l>
<l>Te decoret, Iosippe, vide! Caeli aliger esse </l>
<l>Quisque cupit nymphae famulus, pro coniuge cedit</l>
<l>Quae Iosippe tibi. Dicar quidcumque: maritus,</l>
<l>Vir, custos, sponsus, servum tamen esse fidelem</l>
<l>Me sibi comperiet Virgo, dominaeque probari</l>
<l>Verna meae aut gazae tutor caelestis amabo.”</l>
</div>
<div type="poesis-caput">
<head>26.</head>
<l> Iam nova Virginei Iosippo flamma calebat</l>
<l>Addita connubii, pigros ut ferret Eoi</l>
<l>Solis equos tardare diem tempusque cupiti</l>
<l>Foederis, astrorum lux importuna teneret.</l>
<l>“Memnonias,” inquit, “cur tandem, Aurora, fenestras</l>
<l>Non aperis, cur non, Titan oriture, relinquis</l>
<l>Eoum superasque salem, cur sidera lentis</l>
<l>Volvuntur casura globis? Necdum aethere signa</l>
<l>Atlantea cadunt et necdum Taurus ab alto</l>
<l>Praecipitat meliusque sui vi ponderis astrum</l>
<l>Sublevat adversa pandens nova lumina sphaera?” </l>
<l>Talia, ubi necdum desissent noctis opacae</l>
<l>Scintillare faces, animo volvebat Ioseph. </l>
<l>Mitior illorum calor est leviorque cupido,</l>
<l>Virginitas quorum moritura iugalibus ardet</l>
<l>Ad prolem thalamis; multo minus aestuat ille</l>
<l>Pacta iuventa tuis accensus amoribus, Hymen,</l>
<l>Iosippo aeterni numquam violanda pudoris</l>
<l>Quam caleat concepta fides. Quas pronuba caeli</l>
<l>Gratia vult taedas ardere, potentius urunt,</l>
<l>Quam terrena quibus dat parca alimenta voluptas.</l>
</div>
<div type="poesis-caput">
<head>27.</head>
<l> Iamque Aurora novis Phoebi surgentis Eoo</l>
<l>Aequore fulgebat radiis Taurusque feroci</l>
<l>Stabat horizontem supra non integer ore,</l>
<l>Uno oculi splendore minor. Nec Pleias ulla</l>
<l>Visa polo, cum germanum Iosippus amice</l>
<l>Affatus Cleopham cunctas ex ordine promit</l>
<l>Connubii curas nocturnaque visa recenset.</l>
<l>Cui frater: “Quanta, dulcis germane, videtur</l>
<l>Sorte favere Deus! Mariam (quàm grandia spargit</l>
<l>Rumor et eximiae quas urbs Solymaea puellae,</l>
<l>Quas laudes Iudaea canit!) tibi praeparat aether,</l>
<l>Tot Charitum nimiam donis, Iosippe, maritam.</l>
<l>Connubii praecide moras, caelestibus esto</l>
<l>Aequus prodigiis! Signata amplectere taedis</l>
<l>Tempora, divinis frater cave nutibus obsta;</l>
<l>Immo, Dei vultum te respicientis adora.</l>
<l>Horum ego qui suasor tibi sum, nec inutile iungam</l>
<l>Obsequium: cum causa volet, tibi copia semper</l>
<l>Fratris erit rebusque tuis, mihi si qua facultas,</l>
<l>Opportunus ero. Tantum te Virgine dignum</l>
<l>Ne prohibe, ventura Deo germane relinque.</l>
<l>Et quoniam sacro, prout te supremus ibidem</l>
<l>Praemonuit mystes, hodie te stare decebit </l>
<l>Vestibulo dextrâque fidem gemmaque pacisci;</l>
<l>Aureus in nullos qui transiit hactenus orbis</l>
<l>Articulos emptoque rubens amethystus in auro,</l>
<l>Iam tuus est, Iosippe. Thori quod iussa iugalis</l>
<l>Non invita dabit, deero nec fidus ituro</l>
<l>In templum comes. Agnati quoque sanguinis idem</l>
<l>Est animus: venient, festi quos annuus ignis</l>
<l>Excivit Solymam propriis e sedibus ardor.</l>
<l>Hic venerandus adest grata cum coniuge mystes</l>
<l>Melchi Hebronites, qui sanguine tangit Elisam,</l>
<l>Cui eadem nobis, eadem sponsaeque propago!</l>
<l>Quam doleo Solymam non accessisse, mariti</l>
<l>Zachariae amissae luctu prostrata loquelae.</l>
<l>Bis Phaëtonteo sese iam lumine Phoebe</l>
<l>Exuit, in tacitis quod maesta penatibus haerens</l>
<l>Elisabeth, prodire palam quo nescio fato</l>
<l>Saucia non audet. Vel quo discrimine vocis</l>
<l>In templo cum thura daret, verbi impote lingua</l>
<l>Zacharias fari vetitus, dat noscere nemo.</l>
<l>Fert tamen hoc rumor: steriles quae vixerat annos</l>
<l>Hactenus Elisabeth, seram et sine prole senectam</l>
<l>Attigit. Ex muto (factum mirabile!) mysta</l>
<l>Nunc utero fecunda tumet; partusque senilis</l>
<l>Forte maritali tecto prodire modestam</l>
<l>Non patitur matrem. Reliquas tamen urbe frequentes</l>
<l>Cognatasque nurus cognatorumque virorum</l>
<l>Pectora spectabis: nemo horum negliget absens</l>
<l>Optatis, germane, tuis data tempora taedis.”</l>
<l>Dixerat haec Cleophas germanique apta loquentis</l>
<l>Iosippo vox visa fuit placitumque supremi</l>
<l>Numinis apposite rem disponentis adorat.</l>
</div>
<div type="poesis-caput">
<head>28.</head>
<l> Lampas Idumaeos iam se Phoebeia supra</l>
<l>Extulerat montes, cum procurante videret</l>
<l>Germano fraterna peti non simplice coetu</l>
<l>Limina, cognatas matres aliquosque probata</l>
<l>Aronis de stirpe viros, quëis praebita solis</l>
<l>Libertas, thalamos Iudae cum prole pacisci. </l>
<l>Hic agnatae aderant, Solymae quas miserat urbi</l>
<l>Nazara, sive Hebron nuptas: hic Melchias aevi</l>
<l>Iam matura parens, hic Ephrataea Rebeccae</l>
<l>Progenies, geminae, tempus queis nubile, natae. </l>
<l>Hic Galilaea Esther cum Bethlemitide socru,</l>
<l>Iosippo cognatae omnes, ad proxima cuius</l>
<l>Foedera, sidereis sed praecurrentibus ibant</l>
<l>Aligeris, carmen Sponsis plausumque daturis.</l>
<l>Ingressi templum concessa tribulibus intrant</l>
<l>Atria venturumque ad pacta iugalia mystam</l>
<l>Supremum expectat optantque ardentius omnes</l>
<l>Cognatae augustos vultus cognoscere nymphae. </l>
</div>
<div type="poesis-caput">
<head>29.</head>
<l> Interea Virgo, praesto quam ex aethere lapsus</l>
<l>Visu hominum procul atque intra sua tecta morantem</l>
<l>Scire dedit genius quae sors, quae regia stirpis</l>
<l>Nobilitas pietasque viri, quem caelica lectum</l>
<l>Signa palam, vitae comitem dixere maritum,</l>
<l>Divinis, hac mente frequens, parere vovebat</l>
<l>Imperiis, haesura viro, quicumque pudoris</l>
<l>Virginei custos, signum sortitus adesset.</l>
<l>Ut primum monita accepit, pro foedere dictam</l>
<l>Advenisse diem mystasque indicere sacri</l>
<l>Accessum templi, non segnis paruit, altâ</l>
<l>Pectoris orsa humiles taedas accendere flammâ. </l>
<l>Illa ut semper erat contecta decentibus artus</l>
<l>Induviis, quas externi studiosa decoris</l>
<l>Non confecit acus, filum sed candida duxit</l>
<l>Simplicitas. Non quas Tyrio versavit aheno</l>
<l>Docta manus, vel nere Phrygum suevere puellae,</l>
<l>Sed rudibus contenta stolis, quas ipsa probaret</l>
<l>Et cuperet, si membra darent mortalia, virtus.</l>
<l>Egreditur tectis Virgo decorata modesto</l>
<l>Tegmine, quod pecudes et quod Solymaea dedere </l>
<l>Vellera, quëis pretium Virgo dabat, omnibus essent</l>
<l>Ut Serum et regum non inferiora potentum</l>
<l>Velleribus, quae Sidonio saturata veneno</l>
<l>Sanguineas altis acuunt in regibus iras. </l>
<l>Mitior haec agnis Virgo, quam veste gerebat</l>
<l>Effingebat ovem; mitisque lacinia fili</l>
<l>Apta fuit, miseris pronae quae viscera nymphae,</l>
<l>Stamine mansuetae pecudis contexta, notaret.</l>
</div>
<div type="poesis-caput">
<head>30.</head>
<l> Huic animi virtus chlamidi par: illa pudico</l>
<l>Non festina ibat, sed vera modestia passu</l>
<l>Quo graderetur, adit templi sponso ante petitum</l>
<l>Vestibulum, comitata sacris, quas illius ingens</l>
<l>Gratia pellexit, decoranda ad foedera nymphis. </l>
<l>Florentes inter iucundior Anna puellas</l>
<l>Ibat anus, cuius meritis viduoque pudori</l>
<l>Scire datum (rapto thalami consorte, bis octo</l>
<l>Lustra enim templo precibus lacrymisque dicarat)</l>
<l>Per praesentia pacta, per hos ipsos Hymenaeos,</l>
<l>Promissus Iudae pacis quod surgeret author.</l>
<l>Ibant una omnes, sed mox ex omnibus unam</l>
<l>Iosippi Sponsam, quamvis nullo hactenus haustam</l>
<l>Lumine, novisses Mariam: quam frontis et oris</l>
<l>Gratia, simplicitas, maiestas, forma beatis</l>
<l>Proxima spiritibus, ne non discernere posses,</l>
<l>Non fecere parem reliquis, quas protulit orbi</l>
<l>Formosus Iudae sanguis speciesque Sionis.</l>
<l>Gratia sidereo vultu decorata pudicis</l>
<l>Moribus accessit, veluti si dentibus Indis</l>
<l>Purpura, Sidonio vel gemmeus incubet ostro</l>
<l>Fulgor et Eoum pictis laquearibus aurum.</l>
<l>Hanc spectare omnes cupidi, spectare sed illa</l>
<l>Quemquam oculis demissa pavet. Processit Ioseph</l>
<l>Obvius; illa pii vultum venerata iugalis</l>
<l>Custodisque sui, de quo sibi pluribus aether</l>
<l>Prospexit signis, famulae se voce suumque</l>
<l>Hunc dominum appellat, consobrinumque salutat.</l>
<l>Iosippus contra, aethereae certare puellae</l>
<l>Officiis propensus ait: “Lectissima Virgo,</l>
<l>Non me praesentes audacia poscere nexus,</l>
<l>Nulla maritales accendere pronuba taedas</l>
<l>Flamma fuit peregrina mihi. Quin si qua fuisset</l>
<l>Fax animi, desiderium fortasse tuarum</l>
<l>Caepisset Charitum, at tantae virtutis habendae</l>
<l>Nulla mihi ratio spem, nec fortuna dedisset.</l>
<l>Post tamen, ut nosti Virgo, lex unica nostri</l>
<l>Connubii Deus est. En me tibi, nympha, fidelem</l>
<l>Iosippum, nec dico virum tantaeque maritum</l>
<l>Coniugis, aeterni sed quo mansura voluntas</l>
<l>Obsequii nunc incipiat, volo dicere servum.</l>
<l>Cognatam dominamque colam teque aetheris astrum</l>
<l>Suspiciam, te depositum caeleste tuebor.”</l>
</div>
<div type="poesis-caput">
<head>31.</head>
<l> Fixit humi Virgo maestum testantia pectus</l>
<l>Lumina, non gratos quando castissima Sponsi</l>
<l>Flamma reponebat titulos, tinxitque pudicus</l>
<l>Virginis ora rubor, faciesque, ut purpura lacti</l>
<l>Si puro adveniat, Tyrii si sanguis echini</l>
<l>Influat Arctois nivibus, si candida tingat</l>
<l>Vellera Sidonium primo cum bullit ahenum,</l>
<l>Muricis utque ebori sanies infusa rubebat. </l>
<l>Nec lacrymis tenuit Virgo, lacrymisque decorem</l>
<l>Auxerat, Eois veluti quae crescit in hortis</l>
<l>Pulchrior a guttis rosa roscida matutinis.</l>
<l>Attoniti stabant cognati, utriusque stupentes</l>
<l>Ad laudem Sponsi; quëis tunc non plura locutis</l>
<l>Pacta probaturum suadent accedere mystam. </l>
</div>
<div type="poesis-caput">
<head>32.</head>
<l> Iste Theophilides fuerat, qui lumine sponsos</l>
<l>Adverso sed amicè tuens, divina mariti</l>
<l>Ostensi per signa ingens librabat honoris</l>
<l>Pondus, adorandae nacti connubia nymphae.</l>
<l>Tum Mariae perpendit opes, cui caelica dotis</l>
<l>Contigit ubertas, divinae lucis in unam</l>
<l>Collatis gemmis; quas promicuisse serenis</l>
<l>Virtutum radiis Solymae sacraria narrant. </l>
<l>Haesit ut in vultu iuvenum, penetrare futurum</l>
<l>Connubii eventum tentat fructumque daturos</l>
<l>Communem thalamos ignaro in pectore versat.</l>
<l>Tandem ait: “O Sponsi, vobis immota voluntas</l>
<l>Coniugii si lege calet, componite dextras.”</l>
<l>Admoniti parent animumque fatentibus adsunt</l>
<l>Ad commune iugum dextris; nexisque pudicè</l>
<l>Articulis, purae fidei consortia firmant.</l>
<l>Iosippus Mariae, dederat quam fratria gemmam,</l>
<l>Porrigit ad fidei signum sponsamque relato</l>
<l>Gemmato in digitos pro more paciscitur auro. </l>
<l>Pronubus Ausoniis hic Virginis annulus oris</l>
<l>Splendet adhuc urbisque umbras, Perusina, penates</l>
<l>Condecorat fortuna tuos; quo munere quondam</l>
<l>Connubii signata fides, modò Virginis isto,</l>
<l>Perpetua ipsius vobis devincta metallo</l>
<l>Est pietas. Istâ nescit nisi fausta pacisci</l>
<l>Virgo, suae fidei falsae non iudice gemmâ. </l>
</div>
<div type="poesis-caput">
<head>33.</head>
<l> Antistes vero, tactis communia palmis</l>
<l>Vota videns, iubet esse ratum quod mutuus ardor</l>
<l>Composuit foedus, vitae cui prospera poscit</l>
<l>Talibus auspiciis: “Vestro, precor, este beati</l>
<l>Coniugio semperque animis concordibus ite</l>
<l>Quo virtus probitasque vocat. Sis nupta fideli</l>
<l>Grata viro, fecunda utero partusque benigna</l>
<l>Expediat Lucina tuos serosque nepotes</l>
<l>Aspicias longaeva parens, quos sanguinis ordo </l>
<l>Quartus et ulterior proprio de stipite natis</l>
<l>Ob sobolem laetis numeret descendere ramis.</l>
<l>Sis pia, sis prudens felixque attingere primas</l>
<l>Isacias virtute nurus: sollerte Rebeccam</l>
<l>Vince animo, placidis Abigail moribus esto,</l>
<l>Fecundis Liae thalamis, Rachelis amore,</l>
<l>Et constante oris forma vultuque placeto!</l>
<l>Prole, pudore, fide, pietate, propagine cunctas</l>
<l>Una Palaestinas praeeas, rogo, nupta maritas!”</l>
</div>
<div type="poesis-caput">
<head>34.</head>
<l> Ritibus expletis templi, pro more paternos</l>
<l>Virgo alias desponsa lares subitura fuisset;</l>
<l>Nec foret eiusdem sponso data copia tecti,</l>
<l>Limine festivus donec sollemne puellam</l>
<l>Exciperet proprio sponsus. Sed utroque parente</l>
<l>Orba petit Virgo, sacris penetralibus istum</l>
<l>Expectare diem, donec sollemnior aequo</l>
<l>Tempore componat solitos Hymenaeus honores,</l>
<l>Utque foris liceat sponso custode morari. </l>
<l>His precibus mystas, istis quoque Virgo fatigat</l>
<l>Et sponsum votis, talem sed utrisque paratis</l>
<l>Indulgere moram, non se prius intulit aedis</l>
<l>Sacrae adytis, Iosippum ista quam voce teneret:</l>
<l>“Te Dominum, Iosippe, meum rerumque mearum</l>
<l>Quem statuit Deus, ingratum nequit esse tuenti</l>
<l>Divini iustum placiti<note place="foot" n="*">1004 placiti :
aplciti</note>, si nupta iugalem</l>
<l>Observo demissa meum. Iosippe, rogandus</l>
<l>Es mihi, cum fatis cedant mihi tecta paternis</l>
<l>Debita, ubi muris sublimibus eminet alta</l>
<l>Nazareth: haec hortus iungit sibi laetus opaca</l>
<l>Arbore, quas inter (memini bene) sueverat umbras</l>
<l>Anna parens multis tempus consumere votis</l>
<l>Prona caput, lunata genu rectisque potentem</l>
<l>Implorare Deum palmis. Iosippe, quid obstat</l>
<l>Nos colere externo vacuos herede penates?</l>
<l>O quantum ista mihi domus appositura caloris</l>
<l>Aetherei, quantos divini luminis haustus,</l>
<l>Quantum virtutis, spectanti utriusque parentis</l>
<l>Praeclaros pietate lares? Memorata docebunt</l>
<l>Me loca divino instructas iterare frequentes</l>
<l>Igne preces, ubi lucis inops pupilla paternae</l>
<l>Maternaeque legam pariter vestigia flammae.</l>
<l>Insuper et veteris praeconia dicere famae</l>
<l>Accepi sanctum Domini similemque Tonanti</l>
<l>Heroëm venturum illuc urbisque futurum</l>
<l>Municipem nostrae. Fieret quae copia tanti</l>
<l>Regis adorandi, quales contingeret isto</l>
<l>Divinae ambrosiae latices haurire profundo!</l>
<l>Nec procul esse aiunt tempus quo Nazareth almum</l>
<l>Excipiet fecunda Ducem frontemque coronet</l>
<l>Illa suam tanto mittent quem sidera flore. </l>
<l>Hoc mihi stat votum: cum me deducere templo</l>
<l>Mens fuerit, domui potius, Iosippe, paternae</l>
<l>Restituas sedesque illas dominusque paterque</l>
<l>Ipse colas, proprioque probes ea limina voto.”</l>
</div>
<div type="poesis-caput">
<head>35.</head>
<l> Haec ubi dicebat Virgo, Iosippus amica</l>
<l>Aure tulit, quae sidereo stillantia melle</l>
<l>Verba dabat castosque loquens afflabat amores. </l>
<l>Ut dixisse satis visa est, hoc ille resolvit</l>
<l>Ora sono: “Dominum non es tibi nacta iubentem</l>
<l>Virgo, sed acceptis, mea quo connubia tendunt,</l>
<l>Adictum obsequiis comitem; placitique vigebit</l>
<l>Me penes aequa tui ratio semperque tuorum</l>
<l>Fixa meis inerit verborum flamma medullis.</l>
<l>Quod cupis, et ratio tuaque explorata voluntas</l>
<l>Efficit esse ratum: nobis generosa petetur</l>
<l>Nazareth et patrii dabitur tibi copia tecti.</l>
<l>Calcatos repetes utroque parente penates,</l>
<l>Amborum pressura piae vestigia flammae.</l>
<l>Horum audita sacros probitas compellet ad aestus</l>
<l>Iosippum quoque: quantumvis ubicumque morari</l>
<l>Sors tecum mihi laeta dabit, scio, nulla sequendae</l>
<l>Aequior occurret, quam tu probitatis imago.”</l>
<l>Hac voce erubuit Virgo dictâque vicissim,</l>
<l>Quam purus dictabat amor, cessere salute.</l>
</div>
</div>
<div type="poesis-liber" met="hexameter" n="7">
<head>IESSEIDOS LIBER VII. </head>
<div type="poesis-caput">
<head>1.</head>
<l> Foedere completo solitos desponsa penates</l>
<l>Virgo subit, dum vota sui generosa pudoris,</l>
<l>Scilicet ut fanum, donec sollemnior Hymen</l>
<l>Tradendaeque viro tempus legale veniret,</l>
<l>Incoleret, mystae faciles sponsusque tulisset.</l>
<l>Iosippum Solyma nil vero morante paternus</l>
<l>Lar rapuit, pactae genitor quo vincula taedae</l>
<l>Aure tulit missaeque polo portenta columbae</l>
<l>Florentisque omen virgae; quo denique nuptae</l>
<l>Virginis et sparsae maiores murmure famae</l>
<l>Percepit virtutis opes animamque calentem</l>
<l>Numinis aethereumque micans per lumina pectus,</l>
<l>Exiliens thalamo (tunc imbecillia strato</l>
<l>Membra fovere senex aevo languente solebat)</l>
<l>Et nexas genitor sustollit ad aethera palmas,</l>
<l>Et sic ore refert: “Superi vim cuncta moventis</l>
<l>Flaminis agnosco, patriis cum aethera numquam</l>
<l>Difficilem monitis durum non ante probavi,</l>
<l>Quam Solymae templum ut peteres te, nate, rogasse.</l>
<l>An non ista Deo afflatus, Iosippe, monebam?”</l>
<l>Cui ille: “Hae, genitor, solo mihi Numinis ardent</l>
<l>Imperio taedae. Tamen et cognata puellae,</l>
<l>Me quibus adstrinxit caelum, connubia tantas</l>
<l>Eliciant animi flammas, ut solius ergo</l>
<l>Virginei affatus, merces cuicumque futura</l>
<l>Esset (vera fero, genitor) non parva labori.</l>
<l>Non hominis, sed forma Dei est: qua purius ullum</l>
<l>Sumere membra nequit caeli mortalia flamen.</l>
<l>Felix Anna parens, felix Iesseius isto</l>
<l>Germine Davidis sanguis: confluxit in unam</l>
<l>Stemmatis istius probitas et gratia nympham.</l>
<l>Meque reor caelo gratum consortia tantae</l>
<l>Sortitum nuptae; pro qua mihi nulla dolorum</l>
<l>Stat fixum vitare pericula, nulla iugalis</l>
<l>Constanti non ferre animo discrimina curae,</l>
<l>Obsequium ut pactae referam non triste puellae.”</l>
</div>
<div type="poesis-caput">
<head>2.</head>
<l> Fertur huic contra sic esse locutus Iacob:</l>
<l>“Nate, meae poterat qualis prior esse senectae</l>
<l>Gloria, quam, Iosippe, tuis quae gaudia taedis</l>
<l>Grandaevo venere patri? Miracula caelo</l>
<l>Delapsae sunt haec sortis. Iesseia regum</l>
<l>Progenies Virgo cunctanti accedere sponso</l>
<l>Quod potuit, cuius flammis thalamisque calebat</l>
<l>Isacius iuvenum, celsusque a stemmate sanguis. </l>
<l>Forte tamen nullum tantae flagrasse puellae</l>
<l>Vultu crediderim, cuius caelestis imago,</l>
<l>Praeclaraque etiam Davidis origine maior</l>
<l>Effecit virtus, quivis ut dotibus esset</l>
<l>Virgineis impar; fieretque ut propria nullus</l>
<l>Vota verecundus non accusaret amator.</l>
<l>Si te, nate, pari voluit formidine pressum</l>
<l>Connubialis amor, castosque proinde morari,</l>
<l>Quiverit aligeris Virgo si par Hymenaeos,</l>
<l>Nil mirum, Iosippe, fuit, sed summa vetabat</l>
<l>Quam dare Virgineae frontis reverentia dextram</l>
<l>Composuit celsis descendens calculus astris.</l>
<l>Venturum inde orbi quondam mens augurat ingens</l>
<l>Hac taeda flagrante iubar, sed quale sit illud </l>
<l>Non capio: sublime quidem quodque, ominor, altum est,</l>
<l>Quo tamen et fandi vires animique labascunt.</l>
<l>Memnona liquentem cum iam pars ultima noctis</l>
<l>Proderet Auroram, tenerae mihi visa maritae</l>
<l>Est facies (hanc novi etenim, quam saepe videndam</l>
<l>Praebuit Anna soror) cuius procedere clarum</l>
<l>Vidi utero lumen, radiis vincentibus omnes</l>
<l>Astrorum Phoebique faces: spectata puellae</l>
<l>Ora fuere illo plusquam terrena sereno.</l>
<l>Hanc prope te Iosippe etiam, magnoque micantem</l>
<l>Lumine conspexi; totam licet illa per aethram</l>
<l>Lux diffusa foret, sed te potioribus ille</l>
<l>Ornabat radiis splendor, taedarum Hymenaei</l>
<l>Luce propinquantem. Spectatur purior unda</l>
<l>Ut fonti vicina suo, te foedere iunctum</l>
<l>Fulgenti nymphae reliqua festivius aethra</l>
<l>Fortunati uteri flammas ambire videbam.</l>
<l>Illusit tali mihi noctis imagine Morpheus,</l>
<l>Si tamen illusit: certi quoque ludicra veri</l>
<l>Somnia pondus habent, ego sed non assequor illud,</l>
<l>Nec mea Chaldaeum quaerent insomnia vatem.</l>
<l>Nec meminisse piget vocis quae nocte coactis</l>
<l>Accessit formis: molli penetrante susurro</l>
<l>Pectora, sed claros, rerum portenta docentes</l>
<l>Accepi numeros: nato quae contigit uxor,</l>
<l>Prolis erit sine patre parens. Haec omnia noctis</l>
<l>Somnus erat, sed fallaces tua fata per umbras,</l>
<l>Quaerere non animus. Iam tu, Iosippe, paterno </l>
<l>Utere, quo sponsam tibi fas inducere tecto.”</l>
<l>“O genitor,” Iosippus ait, “sperare quod optas</l>
<l>Desine, nec nostris laribus succedere nuptae</l>
<l>Est votum: sic me templo pervicit euntem</l>
<l>Et prece permovit, cuius dulcissimus oris</l>
<l>Afflatus faceret saevas mitescere tigres,</l>
<l>Et lenire feros nymphae divina leones</l>
<l>Vox potis est. Haec me Solymis exire paratum</l>
<l>Noluit hoc nescire: acri sua vota calere</l>
<l>Igne, Galilaeo stantem poscentia clivo</l>
<l>Nazareth et cultos matris pietate penates.</l>
<l>Hic domus est mecum posthac ubi nympha morari</l>
<l>Expetiit, matrisque piae sanctique parentis</l>
<l>Certa secuturo morum vestigia gressu</l>
<l>Carpere et eximiae fidei monumenta tueri.</l>
<l>Assensi voto facilis: nec virginis ille</l>
<l>Esse videbatur sermo, sed herile loquentis</l>
<l>Numinis imperium. Tanta huius gratia linguae,</l>
<l>Talis erat virtus; homines qua voce ligari</l>
<l>Non modo posse reor, flecti sed posse Tonantem.”</l>
<l>“Quandoquidem proprios nymphae servare,” reponit</l>
<l>Ore pater, “stat, nate, lares, errantia numquam</l>
<l>Crede Deo plenae Iosippe arbitria nuptae.</l>
<l>Tu modo sollemnes legis poscentia ritus</l>
<l>Connubia ad curas revoca laetisque puellam</l>
<l>Auspiciis, grato cognatorum comitatu</l>
<l>Eductam Solymis, hilarem compone paternis,</l>
<l>Quëis propria dicit flagrare cupidine, tectis.</l>
<l>Non aderit frater Cleophas, nec fratria taedis</l>
<l>Desidiosa tuis: eadem flagrabit utrique</l>
<l>Cura tuus Iosippe Hymen pluresque faventes</l>
<l>Viscera concedent natarum affinia matres.” </l>
</div>
<div type="poesis-caput">
<head>3.</head>
<l> Interea solito, quem res ea postulat, aestu</l>
<l>Fervet Iosephus, dum quod foret utile grato,</l>
<l>Ducendae Solymâ Sponsae perpendit honori.</l>
<l>At varias inter moderatur singula curas,</l>
<l>Delubro et sacra revocandae ex urbe puellae</l>
<l>Simplicitas placitura: levi non pascitur aura</l>
<l>Plaudentis populi, vacuas neque ponderat umbras,</l>
<l>Qualis erat Mariae veri sata semine virtus.</l>
</div>
<div type="poesis-caput">
<head>4.</head>
<l> Iamque dies aderat, caeli meliore notandus</l>
<l>Sidere, quo Mariae Iosippique ante professus</l>
<l>Rite pateret Hymen, sponsos qui clauderet uno</l>
<l>Limine. Conveniunt frater lectique tribules</l>
<l>Cognataeque nurus adeuntque patentia templi</l>
<l>Atria, sufficiens Hymenaeo sanguis, utrique</l>
<l>Proximior sponso, festivis vultibus omnes. </l>
<l>Germanum praeter Cleopham Mariamque iugalis </l>
<l>Consortem thalami, regum praeclarus avito</l>
<l>Sanguine Ephrataea Salomon advenit ab urbe,</l>
<l>Dives agri Salomon, cui formae insignis Edissa</l>
<l>Iuncta thoro, geminum leviori a semine pignus</l>
<l>Ediderat. Quorum Anna viri matura parentes</l>
<l>Laeta sequi, proprias cupiens accendere taedas</l>
<l>Cognatis facibus, templum iucunda petebat.</l>
<l>Hic aderat Galilaea nurus Debbora vetusto</l>
<l>Stemmate Iessidum illustris, fecunda virili</l>
<l>Prole, nec aeris inops, defuncto coniuge nulli</l>
<l>Nota viro; cuius primus amor septena creârat</l>
<l>Pignora, pars quorum duplex nata, utraque praesens.</l>
<l>At solus fratrum necdum quadruplice lustro</l>
<l>Formosus Simeon aderat, qui postea dictae</l>
<l>Arsit Ephrataeae thalamis illustribus Annae.</l>
<l>Nazareth Alcmena cum coniuge miserat Arnum,</l>
<l>Abramum Sepphora dedit: comes ibat Abelus,</l>
<l>Filius et soboles materni nominis una;</l>
<l>Mater erat Glaphyre, partus extincta labore.</l>
</div>
<div type="poesis-caput">
<head>5.</head>
<l> Collecti templo cognati sanguinis omnes</l>
<l>Iessigena sacros pacta pro Virgine mystas</l>
<l>Laeti adeunt. Fidi nil connubiale morati</l>
<l>Reddere depositum mystae, sublimius ipso</l>
<l>Templo opus, educunt Mariam traduntque stupendam</l>
<l>Sponso inopi, gazae stellas superantis abyssum.</l>
<l>Illa ut erat iam docta visos venisse professas</l>
<l>Connubii decorare faces, mora nulla, paratos</l>
<l>Corporis induitur cultus tunicaeque laborem</l>
<l>Praestantis, fato quam concessura reliquit</l>
<l>Anna parens propriaeque manus absolverat arte.</l>
<l>Palla fuit nivei sub tegmine candida fili,</l>
<l>Quo latuit bombyx Serum rediviva voluptas</l>
<l>Licia, bombycis pariter labor. Addidit Anna</l>
<l>Et decus et pretium telae; florumque colores</l>
<l>Et flores expressit acu, nec gratia flori</l>
<l>Defuit: illa rosas maioraque nomina pinxit</l>
<l>Hortorum duxitque manu adiecitque rubentes</l>
<l>Plantarum fructus. Nullumque carere colore</l>
<l>Passa fuit proprio, nullum recto ordine germen,</l>
<l>Ingenitaeque foret quod non sub imagine formae.</l>
<l>Serpebant passim violae florumque pusilla</l>
<l>Turba, nec extremus fluxit sine Chloride limbus.</l>
<l>Hanc induta togam Virgo, licet illa relictum</l>
<l>Matris amaret opus, tamen aversata superbum </l>
<l>Tegmen, Virgineo coepit suffusa pudore</l>
<l>Pandere: “Contristant quantum haec terrena prementem</l>
<l>Ornamenta animum!” Matris concessit amori</l>
<l>Hoc tamen et sancti quo iussa migrabat, honori</l>
<l>Connubii, taedis aequos ut ferret amictus.</l>
<l>Maternis etiam propriae superaddidit artis</l>
<l>Indumenta stolis: puro velamine pectus</l>
<l>Protexit cordisque nives; cervice rubebat</l>
<l>E frutice aequoreo, molli sed factus ab aura</l>
<l>Purpureus lapis, eximium quale esse modestae</l>
<l>Cervicis pretium solet ornatusque puellae.</l>
<l>Vertice crinalem zonam, quam fecerat ipsa</l>
<l>Puniceo textam filo, pendente per artus<note place="foot" n="*">191
artus : actus</note>
</l>
<l>Stamine, fluxuros frontis pressura capillos</l>
<l>Aptavit: capiti tandem de flore coronam</l>
<l>Hiberno, quales Solymis ubi mollior aura</l>
<l>Non prohibet brumale solum, concessa puellis </l>
<l>Imposuit praeses, longi matrona pudoris. </l>
</div>
<div type="poesis-caput">
<head>6.</head>
<l> Ut labor ornandae consumptus Virginis et iam</l>
<l>Taliter ad sponsum servantem limen iturae</l>
<l>Occurrunt comites nymphae seseque relinqui</l>
<l>A tanta virtute dolent laetasque precantes</l>
<l>Vltima delubri contingunt atria taedas. </l>
<l>Virginibus comitata sacris et matribus orbis</l>
<l>Coniugii, obsequio templi quae sponte secundos</l>
<l>Mutavere thronos, cunctis dicentibus una:</l>
<l>“Vade, soror felix, in milia crescere mille</l>
<l>Te cupimus semenque tuum sobolesque futura</l>
<l>Hostiles turbet cuneos portasque recludat!”</l>
<l>Sanctior eximiùm sancto nova nupta marito</l>
<l>Traditur: occurrit festivis vocibus Hymen.</l>
</div>
<div type="poesis-caput">
<head>7.</head>
<l> Anna fuit, non Anna parens, post funera rapti</l>
<l>Anna sed illa viris lustris inclusa bis octo</l>
<l>Templi adytis, numquam sacros egressa penates,</l>
<l>Sed prece, ieiunis Numen fano abdita labris</l>
<l>Implorare pia, ut votorum conscia quaevis</l>
<l>Noxque diesque foret testisque diserta suorum.</l>
<l>Haec castigato poenis, domitoque tot annis</l>
<l>Corpore promeruit sibi mox implenda patere</l>
<l>Venturi promissa Ducis; matremque stupendum</l>
<l>Electam ad partum Mariam cognovit anilis</l>
<l>Religio: quare hanc abeuntem affata seorsim:</l>
<l>“Filia vade,” inquit, “mater cum prole beata</l>
<l>Ad templum festina redi! Mihi lumina claudi</l>
<l>Supremo nequeunt fato, te donec onustam</l>
<l>Pondere divino Dominam reverenter adorem.</l>
<l>Hac ego pupillae aeternum caligine lumen</l>
<l>Progeniemque tuam templo aspectura reservor.”</l>
<l>Hoc sola excepit Virgo, quae gnara silendi</l>
<l>Luminibus pressis uteri praeconia sistit.</l>
<l>Cumque vale dicto nymphis comitantibus aede</l>
<l>Egreditur, cognatae animae sponsique sodales</l>
<l>Attoniti mirari illam, ceu aethere ab alto</l>
<l>Sideris elapsi effigiem (commenta fuisset</l>
<l>Credulitas Argiva deam; sed fingere Numen</l>
<l>Debuerat melius, quam sit vel Iuno, vel ignis</l>
<l>Vesta parens, vel flava Ceres). Sic illa tribules</l>
<l>Affecit spectata suos, ut mira venustas</l>
<l>Virginis impuros a corde fugaret amores</l>
<l>Afflaretque pios quales Venus improbat aestus.</l>
</div>
<div type="poesis-caput">
<head>8.</head>
<l> Tradita Iosepho Virgo est, quam rite serenis</l>
<l>Cognatorum oculis plausuque et murmure laeto</l>
<l>Eductam Solymaea domus, materna puellae</l>
<l>Portio Nazareth hinc genitoris sede recepit.</l>
<l>Ut patris subiere lares, mora commoda iunctis</l>
<l>Sanguine suscepta est, donec peregrina pudico</l>
<l>Colloquio compressa fames noctisque quietum</l>
<l>(Nam sero venere) viae languore levaret.</l>
<l>Una illis quam Virgo dabat (pendebat ab ore</l>
<l>Virgineo nam tota domus vultusque legebat)</l>
<l>Materies sermonis erat: venturus Olympo</l>
<l>Messias cunctos tota suspenderat aure</l>
<l>Convivas: decies veluti septena prophetae</l>
<l>Hebdomas ad finem properet Iudaeque superbum</l>
<l>Culmen, Idumaeo, externae telluris alumno</l>
<l>Cesserit Ascalidae, quae sunt prope limina stantis</l>
<l>Tempora Messiae; sed prudentissima Virgo</l>
<l>Parca loqui, plura aure tulit quam voce dedisset.</l>
<l>Illa dein sponsi placito conclave remotum</l>
<l>Sola petit, solitis nocturna silentia votis,</l>
<l>Teste procul, modico non neglectura sopore.</l>
<l>Utque brevis concessa quies, ubi cuspide recta</l>
<l>Vertice fulgentes superas terrena feriret</l>
<l>Vmbra faces, assueta thoro consurgere Virgo,</l>
<l>Evigilans solitis aeque distantibus horis</l>
<l>Inter utrumque diem, caelo sua vota litabat.</l>
<l>Tunc erat una precum flamma maiore suarum</l>
<l>Religio suscepta, quibus gaudere maritae</l>
<l>Flore pudicitiae thalamis adversa petebat.</l>
<l>Promissique memor, quo se pro Numine verax</l>
<l>Aliger obstrictum voluit docuitque sub ipsis</l>
<l>Connubii flammis, illaesi corporis albas</l>
<l>Solvendas non esse nives. Demissa Tonantem</l>
<l>Polliciti monuit (prece nam caeleste moneri</l>
<l>Numen amat) genibusque minor sic illa precata est:</l>
<l>“Summe Pater, si prona tibi parere severas</l>
<l>Conubii subii leges, subiecta iugale</l>
<l>Imperium non sponte sequor, iurata pudoris</l>
<l>Mens, thalamis obstricta, pari me iure puellam</l>
<l>Esse iubet, prohibetque: tui, Pater optime, tutam</l>
<l>Auxilii spes una tenet: Chaldaea potentem</l>
<l>Si fidei Abramum non laesit flamma, tribusque</l>
<l>Si tibi servatis carbo vice roris ephebis</l>
<l>Assyriae fornacis erat, nec desine nostri</l>
<l>Connubii pariter flammam compescere, fortis</l>
<l>Ancillae tutella tuae.” Vix dixerat ista, </l>
<l>Cum solitus templo Mariam caelestis adire</l>
<l>Adfuit oranti genius viridemque corollam</l>
<l>(Laurus erat) miranti adfert, cui symbola castae</l>
<l>Aliger exponit Mariae gratissima plantae.</l>
<l>Taliter hanc affatus ait: “Tua vota benignus</l>
<l>Admisit iussitque tui rata dona pudoris</l>
<l>His foliis te scire Deus: nec bruma nec aestas,</l>
<l>Cernis, huic ramo gravis est; utraque virorem</l>
<l>Perpetuum laurus potis est servare sub aura.</l>
<l>Te modo non aliter, Virgo, florere vel extra</l>
<l>Connubii leges, aut intra vincula casti</l>
<l>Foederis, ignaram thalami, isto munere primam</l>
<l>Designo, quamvis duce te venientia plures </l>
<l>Saecula flore pari sunt aspectura maritas.</l>
<l>Ista tibi semper foliorum vivida laurus</l>
<l>Virginitatis erit mansurae in funera testis.</l>
<l>Nec tamen illaeso carnis candore futuram</l>
<l>Te sterilem cernes: thalami sine semine venter</l>
<l>Non improlis erit: fies sine coniuge mater,</l>
<l>Immensique utero flos egredietur honoris.</l>
<l>Huic domui vero tanti quae conscia doni</l>
<l>Et laudis, semper laurus vicina virebit.</l>
<l>Hinc ego divino iussu, qui proxima tangit</l>
<l>Limina, fecundo plantis et fructibus horto,</l>
<l>(Haec eadem materna precum gratissima quondam</l>
<l>Area) quae nunc exhibui viridantia lauri</l>
<l>Immittam folia et veluti pro semine terrae</l>
<l>Infigam. Tu consumptis ubi nata tenebris</l>
<l>Lampas aget Phoebea diem, de semine fixo<note place="foot" n="*">313
fixo : sixo</note>
</l>
<l>Extantes cubito lauros crevisse videbis.</l>
<l>Et quia divini, multo post tempore, fati</l>
<l>Aequa petit series aliis regionibus istam</l>
<l>Stare domum, vacuamque tuo se limine cernet</l>
<l>Nazareth, ex illa plures radice revulsas</l>
<l>Committam terris habituris hospita frondes</l>
<l>Atria, quae gentes, nemo at Iudaeus adoret. </l>
<l>His nova progenies populorum, regia quondam,</l>
<l>Simplicibus figenda tholis donaria mittet.</l>
<l>Quae domus est, templum fiet, cui plurima circum</l>
<l>Laurus et urbs ista desumet ab arbore nomen.</l>
<l>Staturam glebis lauro florentibus urbem</l>
<l>Una Domus faciet, plures factura volando.</l>
<l>Porro enata meis, primo cum solis in ortu</l>
<l>Planta fidem dederit verbis, secura marito</l>
<l>Fare, pudicitiae summa virtute calenti,</l>
<l>Aeterno thalamos aspergat flore iugales,</l>
<l>Cui iustus quoque parcat Hymen.” Haec fatus in auras</l>
<l>Ales abit motisque volans per inane lacertis,</l>
<l>Parrhasiam festinus iter convertit ad Arcton.</l>
<l>Transit aquas quas Creta secat, dein Cecropis urbes</l>
<l>Transvolat Epirumque petit; nec Chaonis arvis</l>
<l>Expectatus adest; penetratur et ardua saxis</l>
<l>Illyris, Adriacâ fixit vestigia ripâ.</l>
</div>
<div type="poesis-caput">
<head>9.</head>
<l> Tunc ibi flumen erat, quod nunc quoque cernitur; urbis</l>
<l>Belligerae quondam nomen, quae fortia saepe</l>
<l>Arma hosti non laeta tulit, quam crebrius olim</l>
<l>Infido petiit vicinus Dalmata ferro.</l>
<l>Huic Cilici a Tarso primos venisse colonos,</l>
<l>Dicta fuit veteri quod nomine Tarsia, credam,</l>
<l>Ampla olim; modo sufficiens signare vetustam</l>
<l>Ruderibus molem. Quibus illi ut fama maneret, </l>
<l>Aeternum posuit moriens fortuna sepulchrum.</l>
<l>Hic oculis vitreas mensus sacer Aliger undas</l>
<l>Lustrataque urbe agnovit de Flumine quondam</l>
<l>Venturum, quem laurus amet Daphneia vatem,</l>
<l>Qui Mariam non segne canat. “Phoebeia,” fatur,</l>
<l>“Non satis est arbor. Faciam et Mariana poëtae</l>
<l>Surgat huic laurus!” Prensumque a pectore triplex,</l>
<l>(Namque sinu divus veniens a Nazareth Ales</l>
<l>Virgineam occuluit laurum) sublatus in auras,</l>
<l>Vitiferos lambit qua lympha Perilia lucos</l>
<l>Pampineasque malo defendit ab hospite ripas</l>
<l>Blandaque gramineae serpit pro margine glaebae,</l>
<l>Immittit folium. De quo, ceu semine iacto,</l>
<l>Haec regio lauru, totusque is lucus abundat.</l>
</div>
<div type="poesis-caput">
<head>10.</head>
<l> Sed memoranda illo mutata Perilia rivo.</l>
<l>Huic sponsus Goliacus erat, quem saga potenti,</l>
<l>Quod thalami primos Natae contemneret ignes,</l>
<l>Carmine mutavit saxo; quod nomine collis</l>
<l>Monstrat adhuc proprio: dedit et sua nomina colli.</l>
<l>Nympha gemens puerum, dum verba minantia iactat</l>
<l>Et sagam compellat anum, irritavit eandem.</l>
<l>Haec illam arte pari puerum qua perdidit ante,</l>
<l>In fontem, lingua primum manante resolvit.</l>
<l>Illa tamen veluti sagae convicia fundens</l>
<l>Garrit adhuc et adhuc labens sua murmurat unda,</l>
<l>Atque eadem gaudet velut ante Perilia dici.</l>
</div>
<div type="poesis-caput">
<head>11.</head>
<l> Hinc vicina petens Ales fastigia, duro</l>
<l>Tersactum ascensu, cum se librâsset in altam</l>
<l>Clivi planitiem, subito praevidit eundem</l>
<l>Esse locum, Galilaea domus ventura per auras,</l>
<l>Parte ubi quinquennis spatii maiore moretur.</l>
<l>Hic subito auratâ iactat folia abdita telâ,</l>
<l>Insita venturum laurus quo limen obumbret.</l>
<l>Inde venit, tali quod crescat origine nata</l>
<l>Laurus adhuc; licet amissos mons ille beatos</l>
<l>Deploret postes, alios compage penates</l>
<l>Fert similes, eadem sacri quibus area tecti,</l>
<l>Quos semper viridis caelo data laurus opacat.</l>
</div>
<div type="poesis-caput">
<head>12.</head>
<l> Inde procelloso spumans Aquilone per aequor,</l>
<l>Ipso Aquilone magis velocior, evolat ales</l>
<l>Spiritus, Adriacumque Thetin lateque frementem</l>
<l>Par subito superare salem, subsistit in ipsis,</l>
<l>Navigiis statione favens quibus obvia arenis</l>
<l>Surgit Dalmaticis obnoxia fluctibus Ancon,</l>
<l>Picenis etiam dignum caput urbibus Ancon.</l>
<l>Picentes populi, nomen gentile quod illis</l>
<l>Picus habere dedit, qui Martia signa secutis</l>
<l>Castrensi fuerat visus considere pilo.</l>
<l>Hic Bromio dites Cererisque novalia colles,</l>
<l>Arvaque Palladio versant praepinguia succo;</l>
<l>Aetheris hos adiit genius laurique feracem</l>
<l>Fecit humum: foliisque solo per gramina sparsis,</l>
<l>Invaluit Picena sacrâ Peneide tellus.</l>
<l>Pluribus haec arvis foliorum credita virtus,</l>
<l>Utpote debuerat quae sistere pluribus arvis</l>
<l>Huc olim ventura domus. Sed maior in uno</l>
<l>Colle fuit, quod mox Lauretum copia lauri</l>
<l>Fecit Aventinae dici par nomine silvae.</l>
</div>
<div type="poesis-caput">
<head>13.</head>
<l> Interea non parca precis Iesseia Virgo,</l>
<l>Curva genu primos surgentis ab aequore solis</l>
<l>Optabat radios. Quamvis iam certa pudoris</l>
<l>Perpetui, casto voluit sua vota marito</l>
<l>Pandere, communique thorum signare smaragdo,</l>
<l>Dignius ut certae fidei candore parentem</l>
<l>Virginei nactus flos intemeratus honoris</l>
<l>Candidus exurgat purusque uterique paternum</l>
<l>Materna nascens imitetur origine lumen.</l>
</div>
<div type="poesis-caput">
<head>14.</head>
<l> Cum iam nata diem lampas Phoebea dedisset,</l>
<l>Convenere omnes Solymâ quos urbe profectos</l>
<l>Virgineis castus tectis collegerat Hymen;</l>
<l>Discessumque parant, ad propria quisque reverti</l>
<l>Sollicitus, neque enim caluit diuturnior istis</l>
<l>Hospitibus mora. Tunc postremùm utrinque modestis</l>
<l>Certatum, veros animi prodentibus ignes</l>
<l>Verborum officiis. Oris parcissima Virgo</l>
<l>Debuit hic non pauca loqui, dum comiter usa</l>
<l>Composito ad normam summae virtutis amico</l>
<l>Alloquio, affectus, vitii procul arte, benignos</l>
<l>Protulit et cunctis propter regale propinquo</l>
<l>Sanguine honestatas facti data gratia taedas.</l>
<l>Abscedunt dictis hilares, tacitique maritae</l>
<l>Virginis ora animo versant altasque pudoris</l>
<l>Contemplantur opes morumque encomia formant. </l>
<l>Tum bona Iosippi sors, tum caelo auspice pactum</l>
<l>Connubium spiransque sacros Hymenaeus amores</l>
<l>Materies sermonis erat divinaque mirae</l>
<l>Flamma pudicitiae, par immortalibus ardor</l>
<l>Aligeris et taeda pios populata iugales</l>
<l>Non aliâ, quam celso ardet quae Numine flammâ.</l>
</div>
<div type="poesis-caput">
<head>15.</head>
<l> Virgo autem aspectis, quae terrae immiserat Ales</l>
<l>Aethereus lauri foliis – mirabile! – plantas</l>
<l>Ad cubitum crevisse videt propriosque decenti</l>
<l>Ordine, quos nocte incoluit stipare penates:</l>
<l>Et quae praeteritus nullâ domicilia vesper</l>
<l>Viderat umbrari lauru, cubitalibus umbris</l>
<l>Virgineam signat consurgens Delius aulam.</l>
<l>Tunc edocta suo caelum vigilare pudori</l>
<l>Accedit demissa virum, fortassis eisdem</l>
<l>Fluctibus immersum et fluctus superare precantem,</l>
<l>Atque ita praesentem verbis affata ferebat:</l>
<l>“Nos iunxit, Iosippe, Deus dominumque mihi te</l>
<l>Et sponsum dedit. Et tecum quod foedere iungar</l>
<l>Consilium caeleste fuit dominumque probanda</l>
<l>Imperiis ancilla sequor. Donare marito</l>
<l>Nec meliore unquam poterant me sidera, nec te</l>
<l>Inferiore nuru. Quantumvis dotibus impar,</l>
<l>Officiis ero non impar amplectar heriles</l>
<l>Ut nutus, Iosippe tuos, Mariamque daturus</l>
<l>Iussa voca ancillam, nec erit vox gratior ulla.</l>
<l>Nostra etiam sponsam faciunt cum foedera, pandam</l>
<l>Affectus arcana mei. Nec enim utile, nec fas</l>
<l>Id sponsum nescire! Huius licet indice sponso<note place="foot" n="*">457 sponso : spons</note>
</l>
<l>Notitiam nemo alter habet; cognoscere solum</l>
<l>Te decuit statuique tibi me prodere soli.</l>
<l>Virginitas promissa mea est votoque Tonanti</l>
<l>Obstricta.” Hic tacuit Virgo, demissaque vultum</l>
<l>Erubuit seseque putat satis esse locutam</l>
<l>Et sponsum docuisse satis. Verba inde mariti</l>
<l>Expectare humilis, voti suffragia dictat.</l>
<l>Iosippus quae verba ferat, non concipit; haesit</l>
<l>Par utriusque animus vocemque repressit utrique.</l>
<l>Tandem sponsus ait Mariaeque ita voce reponit:</l>
<l>“Virgo, tui sexus flos aeternumque pudoris</l>
<l>Exemplum, quod prima dabis; me coniuge nulla</l>
<l>Floris erit iactura tui. Iurata Tonanti</l>
<l>Floreat, o Virgo, flos hic tuus, adsit Olympo</l>
<l>Ut citius flos ille, cui inter lilia pasci</l>
<l>Summus amor, primus divina ab origine splendor.</l>
<l>Nec tibi me celare volo: quibus una recusat</l>
<l>Esse caro sit, mens eadem. Nam pectore toto</l>
<l>Perpetuum decerno mei servare pudorem</l>
<l>Corporis et thalamos penitus nescire iugales.”</l>
<l>“O concesse mihi divino Flamine sponse!”</l>
<l>Rettulit exultans Virgo, “Quam optabilis Hymen!</l>
<l>O custos, Iosippe, mei secure nitoris!</l>
<l>Tu mihi vir, tu frater eris, tu portus honoris.</l>
<l>Et quamvis nulla est quae mersa iugalibus<note place="foot" n="*">482
iugalibus : iugalib</note> unquam</l>
<l>Virginitas emersit aquis, te coniuge portum</l>
<l>Invenit secura suum. Quam provida caeli</l>
<l>Cura, nivem mediis non passa liquescere flammis!</l>
<l>Naufragiique locum nuptis effecit asylum!</l>
<l>Nunc igitur si pura Deo petit esse voluntas</l>
<l>Gratior, hoc Iosippe precor, nunc munere factum</l>
<l>Pensabit parvo Numen; quas pectore flammas</l>
<l>Aeterni gerimus, statuamus vota pudoris!”</l>
<l>Cui cito Iosephus: “Plenis haec vota medullis</l>
<l>Concipio reddoque” oculosque intentus in altum</l>
<l>Et manibus nexis, quod protulit ore, vovebat.</l>
<l>Collectas pariter Virgo dat in aethera palmas</l>
<l>Et stabili votum novat immutabile flamma.</l>
</div>
<div type="poesis-caput">
<head>16.</head>
<l> Sidereae mentes carnisque ignara potestas</l>
<l>Inventum mortale stupet maiusque beatis</l>
<l>Caelitibus robur, quibus hanc sine corpore palmam</l>
<l>Carpere laus minor est: plus est si victor acerbo</l>
<l>Hoste tenus veniens socia de carne triumphet.</l>
<l>Aut potius tantas caelo cecidisse pudoris</l>
<l>Terrigenis mirantur opes interque maritos</l>
<l>Integra quod fervoris inops nix albicet ignes.</l>
<l>“Quo fine incipiet terreno in pulvere tanta</l>
<l>Spectari virtus? Quid tanta in labe iugalis</l>
<l>Protendit candor? Donum terrena voluntas</l>
<l>Quo merito caeleste gerit? Num forsitan instat</l>
<l>Progenies non carnis inops, sed carnis abhorrens</l>
<l>Principium venientque novi sine semine partus?”</l>
<l>Talia dicebant superi, queis dicere necdum</l>
<l>Virgineae dederat Numen mysteria taedae.</l>
<l>Attamen ut veteris perimendae gratia noxae</l>
<l>Innotuit, didicere omnes a Virgine nupta</l>
<l>Auspicium, saeclique decus prodire futuri. </l>
</div>
<div type="poesis-caput">
<head>17.</head>
<l> Interea totam caeli suspenderat aulam</l>
<l>Causa ingens, cuius divini plena favoris</l>
<l>Quando per effectum tandem se proderet orbi</l>
<l>Lecta prior saeclis sententia quadraginta,</l>
<l>Ancipites superûm mentes hominumque tenebat.</l>
<l>Pars Astraea fuit, Pietas pars altera, quaeque</l>
<l>Fautores pars nacta suos. Sed flectere Numen</l>
<l>Incepit Pietas; iussa est Astraea tribunal</l>
<l>Complere orantique aurem praebere sorori.</l>
<l>Risit ad haec Astraea: prior quaeque hactenus egit</l>
<l>Atque reis poenam scelerum implacata poposcit,</l>
<l>Nunc rea iudicium cur sit subitura, requirit. </l>
<l>Audiit: in culpas hominum nimis impare poena</l>
<l>Grassari immitique nimis mortale furore</l>
<l>Exercere genus. Delusi fructus Adami</l>
<l>Supplicio minor est, totum quod conficit orbem.</l>
</div>
<div type="poesis-caput">
<head>18.</head>
<l> Ut ventum ad Patrem, rerum cui summa potestas, </l>
<l>Tum Pietas, grato semper quam respicit ore</l>
<l>Ipse pius mitisque Pater, sic maesta profatur:</l>
<l>“Iam dudum stat fixum animo tibi, maxime caeli</l>
<l>Terrarumque author, lapsos miserabile prima</l>
<l>Mortales culpa, venia superante vel ipsum</l>
<l>Peccati damnum dignari et reddere paci</l>
<l>Perpetuae quos dura tibi collisit Enyo.</l>
<l>At nimia irarum deciesque quaterna recensens</l>
<l>Tempora centenas solis complentia Zonas,</l>
<l>Eheu plectendis raptorum Astraea parentum</l>
<l>Reliquiis, poenasque omnes crudelis in uno,</l>
<l>Cui tu pollicitus veniam consumit Adamo.</l>
<l>Quid sceleri, o genitor, ventura piamina quondam</l>
<l>Designasse iuvat, prius hic si criminis ingens</l>
<l>Quam veniat domitor, cunctos premat effera Ditis</l>
<l>Ultio terrigenas miserosque Orcina Tyrannis</l>
<l>Solvenda numquam concludat compede manes?</l>
<l>Vidi ego (proh qualis tristem dolor, atraque mentem</l>
<l>Invasit nubes!) me refragante nocentes</l>
<l>Involvi poenis, saevo glomerata profundo</l>
<l>Agmina sorberi, quorum numerantibus atrum</l>
<l>Aeternis spatiis ignem, tormenta nefandis</l>
<l>Succedunt semper non deffectura caminis.</l>
<l>Iam satis irarum, Pater, est et stragis abunde,</l>
<l>Iam satis immodicis Astraea furoribus ulta est</l>
<l>Infelix pomum, natorum viscera torsit</l>
<l>Iam satis acceptus fatali stipite fructus.</l>
<l>Hactenus Astraeae longum implacata potestas</l>
<l>Strage hominum grassata ruat! Venientia cedant</l>
<l>Saecla mihi! Neque enim, genitor, mihi peior origo</l>
<l>Nobilitasque minor, nec summis fascibus impar</l>
<l>Condicio. Sine, quos homines Astraea flagellat,</l>
<l>Mitius ipsa regam: si culpae audacibus illa</l>
<l>Te populis metuendum, ego Numen amabile pandam.”</l>
</div>
<div type="poesis-caput">
<head>19.</head>
<l> Dixerat haec Patri primum, conversa deinde</l>
<l>Affatam Astraeam Pietas ita voce ferebat:</l>
<l>“Diva soror talique volens te nomine dico;</l>
<l>Ducis enim summi genus immortale parentis,</l>
<l>Teque etiam nostris facilem quod vocibus optem:</l>
<l>Dum iusti tibi flamma calet, vis debita iusti</l>
<l>Perdere iura mei. Siquidem iam pluribus orbem</l>
<l>Saeclorum lustris tua degener ira fatigat</l>
<l>Exercetque furor. Divina poposcerit aequi</l>
<l>Id ratio, non obnitor. Sed sola Tonantem</l>
<l>Iustitiae si fama levat, laus integra non est,</l>
<l>Altera si patris hunc miserantis fama relinquat.</l>
<l>Iam tua Tartareas pervenit ad usque cavernas</l>
<l>Fama, soror. Qua lege vetor procul aethere summo</l>
<l>Et nomen proferre meum, fiet unus utrique</l>
<l>Cum genitor, mihi par tecum et communis origo?</l>
<l>Quae iusti haec virtus, ego sola ut culmina caeli</l>
<l>Terrigenis ignota teram, tu Ditis averni</l>
<l>Regna premas, terras et maiestate severa</l>
<l>Contineas atque ipse meus tibi serviat aether,</l>
<l>Aligerum in poenas ubi tantum – ah! – iuris habebas?</l>
<l>Si tibi me fati voluit tunc esse potestas</l>
<l>Exilem totumque Stygis susceperis una</l>
<l>Arbitrium. Non opto tui mihi portio regni</l>
<l>Accedat: licet ut ratio viresque sinebant,</l>
<l>Haec etiam Pietas admitti in regna petivi;</l>
<l>Sed taceo, vicisti etenim. Sit subdita sceptris</l>
<l>Illa vorago tuis. Terris regnare quod optem,</l>
<l>Quae tandem invidia est? Ista me parte relinque,</l>
<l>Si neque fata meis veniunt obnixa querelis.”</l>
</div>
<div type="poesis-caput">
<head>20.</head>
<l> Hos praesens Astraea tulit, sed pectore questus</l>
<l>Immodico: tali contra quae voce locuta est:</l>
<l>“Quae mea noxa, soror Pietas, commissa quod Orco</l>
<l>Urantur scelera? An miseris, prout asseris, insto</l>
<l>Crudelis, non aequa reis? Grave, flebile, triste</l>
<l>Est homini fateor, sed non crudele quod aequum est.</l>
<l>Constantem noxam stabilis si poena sequatur,</l>
<l>Id iusti ratio est. Frustra implorare faventem</l>
<l>Desine me contra votis caelestibus urnam!</l>
<l>Dum non iusta petis, vide sis quo fonte nocentes</l>
<l>Emacules labemque premas, mox horrida ponam</l>
<l>Flagra, tuosque, soror Pietas, Astraea benignos</l>
<l>Curret in amplexus positisque ante ora flagellis</l>
<l>Luminaque vultusque parique calentia flamma</l>
<l>Pectora perpetuo iunget concordia nexu.</l>
<l>Posce, soror, patrem, diram cui tollere labem</l>
<l>Fas uni. Perimat culpas, donetque soluto</l>
<l>Supplicium sceleri; quamvis nihil hiscere contra</l>
<l>Ausuram cernes hominum suspendere poenas,</l>
<l>Inde reluctantem tantum quod lancibus aequis</l>
<l>Digni operis pondus nequeant pro labe referre.</l>
<l>Si vero, quod iam summus Dominator Olympi</l>
<l>Constituit, novus Adam mortalisque futurus</l>
<l>Unigena, aequata culpis qui lance rependat</l>
<l>Par pretium, lethale reum mittatur in orbem.</l>
<l>Ille unus nostras, cernis quae pondere distant</l>
<l>Dissimili (quam ferre manu pro more solebat,</l>
<l>Ostendit libram) et quantum gravis una profundum</l>
<l>Inclinata petit, potis est componere lances.</l>
<l>Illius apposito (quae culpam haud aequet, inanis</l>
<l>Humani levitate operis sublime levatam</l>
<l>Indigitat lancem) meritorum pondere, partem</l>
<l>Adversam leviore dabit descendere noxâ;</l>
<l>Inde cadet vis tota mihi roburque nocendi</l>
<l>Nostraque ab hac iusti mollescet imagine cuspis.</l>
<l>Hinc simul et iustum et miserantem fama Tonantem</l>
<l>Per cunctas late celebrabit didita terras.”</l>
</div>
<div type="poesis-caput">
<head>21.</head>
<l> Audiit omnipotens Dominator iuge sororum</l>
<l>Dissidium partisque volens utriusque calentes</l>
<l>Rixarum sedare animos, nocitura quieti</l>
<l>Caelicolum, veteri componere iurgia censet</l>
<l>Consilio et causam placito definit eodem,</l>
<l>Cui aperit gratam talis sententia mentem:</l>
<l>“Et tua vox, Pietas, aequa est neque damnat acerbus</l>
<l>Te vindex, Astraea, chalybs. Utrique faventem</l>
<l>Expectare licet quaesiti iudicis urnam.</l>
<l>Vivere vult Pietas Adamum, vivat Adamus;</l>
<l>Vult Astraea mori Adamum, moriatur Adamus.</l>
<l>Sed prior ut vivat novus extinguatur Adamus</l>
<l>Unigenamque meum aeterno splendore micantem</l>
<l>Suscipiat terrena caro, cui funeris expers</l>
<l>Prima manet, sed origo dabit succumbere letho</l>
<l>Altera, complentem vacuam pretioque prementem</l>
<l>Sanguinis, inde gravem casuram in funere lancem</l>
<l>Iamque reperta parens carnem praebebit iturae</l>
<l>In terram soboli tempusque advenit eundi.”</l>
</div>
<div type="poesis-caput">
<head>22.</head>
<l> Hic haerere sibi gratis amplexibus ambas</l>
<l>Cernere erat Divas, laetos venisse perennis</l>
<l>Laetitiae pacisque dies, quae dissona ab ipso</l>
<l>Vix pelago emerso sociaret pectora mundo. </l>
<l>Hic reliqui caeli proceres quibus utraque nomen</l>
<l>Diva dabat, cuius partes causamque tueri</l>
<l>Adversi voluere, uno per caelica iuncti</l>
<l>Atria discurrunt animo plausuque beatam</l>
<l>Extollunt hominum sortem, quibus aequa Tonanti</l>
<l>Immenso soboles simili se corpore nectet,</l>
</div>
<div type="poesis-caput">
<head>23.</head>
<l> Tum pater omnipotens, quo nubila pellere vultu,</l>
<l>Aetheris ingratas tempestatumque sonantes</l>
<l>Praecipitare solet laetus qua fronte procellas,</l>
<l>Affulsit. Qualis Borean Eurumque nivalem</l>
<l>In vernos aethrae risus et tenuia mutat</l>
<l>Murmura, quo miram placidus cum pandere rerum</l>
<l>Fatorumque parat seriem, vult ore videri</l>
<l>Aligeris. Pleno radiorum lucis et auri</l>
<l>Vertice mirandum eluxit; quem cernere laeti</l>
<l>Caelicolae iucundi haerent novitate sereni. </l>
<l>Splendidiore tamen et qualem natura parenti</l>
<l>Texuit, absimili reliquis ornatus amictu,</l>
<l>Consedit: chlamidis niveus, purissima qualis</l>
<l>Argenti est facies, fuerat color: aequore lotae</l>
<l>Materiam Lunae radii partimque quieta</l>
<l>Vibrati de nocte dabant; et licia doctae,</l>
<l>Pulchro operi formare labor studiumque magistrae</l>
<l>Naturae. Subtegmen erat de vertice solis,</l>
<l>Maturo quo vere solet se cingere, grato</l>
<l>Mane micans radiorum auro; argentoque Dianae</l>
<l>Immixtum, specie mira complebat Olympum.</l>
<l>Insertae chlamidi gemmae fulgore pyropos</l>
<l>Vincebant, vel stellae illae fortasse fuere</l>
<l>(Nam bene nec meminit, neque scivit dicere velox</l>
<l>Fama polo veniens). Umbras addebat Eoae</l>
<l>Lux dubia Aurorae, primo cum lutea vultu</l>
<l>Memnonias aperit thalamis egressa fenestras.</l>
<l>Hoc potuit Natura, sed ut venientia formis</l>
<l>Signaret fata et docta describeret arte</l>
<l>Venturam mundi faciem, sese impare natam</l>
<l>Ingenio dixisse ferunt. Sed Gratia tantum </l>
<l>Fingendum suscepit opus, quae sola futuros</l>
<l>Calebat rerum eventus quaeque una referre</l>
<l>Divinam in cycladem rerum simulacra novarum<note place="foot" n="*">695
novarum : novorum</note>
</l>
<l>Sciret, venturique urnam comprenderet aevi.</l>
</div>
<div type="poesis-caput">
<head>24.</head>
<l> Haec subito Idalii sumptis fulgoribus astri</l>
<l>Describit radiis Agnum septena gerentem</l>
<l>Cornua et hunc ferri qua nescio cuspide caesum</l>
<l>Insontem mitemque Agnum iugulique madentem</l>
<l>Sanguine, qua mediae se porrigit area telae</l>
<l>Exprimit et caesae pecudi dat lumina septem.</l>
<l>Huic etiam septem ceris signisque volumen</l>
<l>Grande tenere dedit; potuit sed littera clausi</l>
<l>Nulla patere libri. Tum se curvantia circum</l>
<l>Quatuor et bis dena senum capita alba, coronis</l>
<l>Cincta prius, modo humi stratos regalibus Agnum</l>
<l>Culminibus stipare humiles, eidemque superbo</l>
<l>Calcandos praebere apices, insuetaque flecti</l>
<l>Figere genua solo, cultum praebentia finxit. </l>
<l>Agni etiam miras, stantes ante ora, quaternas</l>
<l>Viventum expressit facies: fuit una leonis</l>
<l>Forma fuitque hominis frons altera parque iuvenco</l>
<l>Tertia, postremo aequatis per inania pennis,</l>
<l>Atque volaturae similis fulgebat adunco</l>
<l>Regina alituum rostro; quibus omnibus ante,</l>
<l>Pectus ocellorum plenum fuit orbibus et, qua</l>
<l>A tergo poterant cerni, par copia lucis,</l>
<l>Par oculorum ordo atque frequens pupilla micabat.</l>
<l>Numinis ista fuit Charitum quam pinxerat una</l>
<l>Cycladis effigies oculis mortalibus impar</l>
<l>Spectari: nisi quod Sporadum pulcherrima Patmos</l>
<l>Hausta animo fertur divinae symbola telae</l>
<l>Significasse, sacro Neptuni filia spirans</l>
<l>Exule, nullo unquam felicior hospite Patmos.</l>
</div>
<div type="poesis-caput">
<head>25.</head>
<l> Hac igitur rerum specie vultuque serenus</l>
<l>Omnipotens genitor nova producturus amoris</l>
<l>Saecula, caelestem genium e primoribus unum</l>
<l>Proximiusque sibi adstantem et maioribus aptum</l>
<l>Officiis Gabriela vocat. Mox iussa secutus</l>
<l>Aliger accedit (suetus descendere caelo</l>
<l>Divina in terris patrare potentia magni</l>
<l>Disponit cum molem operis) soliumque verendae</l>
<l>Maiestatis adit, iussis par omnibus Ales.</l>
<l>Hunc Pater aethereus placido sic excipit ore:</l>
<l>“Ad nova fata imum terrae mittendus in orbem</l>
<l>Fide minister ades: iacet inter roscida tellus</l>
<l>Culmina, ubi clivis surgit vernantibus Hermon,</l>
<l>Isacidum regio. Adverso se vertice tollunt</l>
<l>Celsa Zabulonis iuga, Phoenicumque superba</l>
<l>Litora, Sidoniusque alia pro margine pontus</l>
<l>Aestuat, Hebraeas aequor quod terminat oras.</l>
<l>Limitibus conclusa istis urbs eminet alto</l>
<l>Una iugo, florum fecit cui copia nomen,</l>
<l>Nazareth. Hic domus est servantis avita puellae</l>
<l>Limina, connubio iunctae; castumque marito</l>
<l>Iosippo nomen, cui regia stirpis origo,</l>
<l>Uno eodemque illi virgo de stemmate nupta.</l>
<l>Nomen huic Mariae, lecta haec ex omnibus una</l>
<l>Aeterni Unigenae Mater, cui prima vetusti</l>
<l>Probra piaturo sceleris. Sumendus ab illa </l>
<l>Est sanguis parque aerumnis de sanguine corpus.</l>
<l>I celer et tenues perfer mea dicta per auras</l>
<l>Atque piae pectusque humili te siste puellae.</l>
<l>Laetus avere iube Nympham, quam munere nostro</l>
<l>Dic verbi electam fieri sine semine Matrem.</l>
<l>Flaminis aeterni dic adveniente quod umbra,</l>
<l>Grata mihi Virgo sit susceptura coaevam</l>
<l>Progeniem, Iudae accedet cui regia fatis</l>
<l>Purpura, quodque premet solio nec excidet unquam,</l>
<l>Perpetuaeque geret decus immortale coronae.”</l>
</div>
<div type="poesis-caput">
<head>26.</head>
<l> Ille celer casti vultus assumit ephebi</l>
<l>Aptatis, librent quae membra gravantia, pennis.</l>
<l>Officio dignam chlamidem, quae luce micantis</l>
<l>Aut auri, aut solis poterat perfusa videri,</l>
<l>Induitur, laxata sinus, pendentibus oris.</l>
<l>Apta Noto perflante rapi, chlamis ibat in artum</l>
<l>Stamine puniceae stringentis pectora zonae.</l>
</div>
<div type="poesis-caput">
<head>27.</head>
<l> Nox habuit Iudam mediisque iacebat Idume</l>
<l>Altius antipodas Phoebo feriente, tenebris</l>
<l>Cum volat aetherei patris legatus ab aula</l>
<l>Ales; et immensos tractus radiantis Olympi</l>
<l>Metiri incipiens, primum occurrentia caelo</l>
<l>Empyreo propiora locorum immania lucis</l>
<l>Intravit spatia, extremum gaudentibus astris</l>
<l>Astrorumque ipsis cupidis motoribus, axem,</l>
<l>Numinis ingenti non lente ardere ministro,</l>
<l>Magna adeo in terras insuetaque dona ferenti.</l>
</div>
<div type="poesis-caput">
<head>28.</head>
<l> Mortales, oculi vires fugit illa stupendis</l>
<l>Semita plena globis mole excedentibus ipsum,</l>
<l>Uraniae si certa fides, et lumine solem.</l>
<l>Et tamen illius quamvis immania lucis</l>
<l>Corpora, mortalis pupillae cernere nulla</l>
<l>Arte potest acies; cuius suprema videndi</l>
<l>Longe infra positos, fixos quos dicimus ignes,</l>
<l>Nocturno<note place="foot" n="*">786 Nocturno : Noctutno</note>
attingit radiorum lumine, virtus. </l>
<l>Quantum autem a fixis tellus sit dissita stellis,</l>
<l>Ne ratio fallat numeri, sollertia mentis</l>
<l>Humanae minor est; quae dein protenditur ultra,</l>
<l>Empyreo tenus aethra micans maioribus astris,</l>
<l>Seipsam nosse vetat, nullo unquam prodita signo.</l>
<l>Hoc scio: perpetuum lux aspicienda beatis</l>
<l>Caelitibus, divinae Urbis quae fulgurat illic </l>
<l>Per iucunda suburbia, non cum simplice molis</l>
<l>Atque loci excessu maior spectabitur, omni</l>
<l>Quae posita est infra, vitae mortalis ad usum.</l>
<l>Et tamen has caeli immodicas, non temporis uno</l>
<l>Plus puncto sphaeras emensus Numinis Ales,</l>
<l>Cum paribus noctem tenebris iudaea secabat, </l>
<l>Virgineae subiit Gabriel conclave maritae.</l>
</div>
<div type="poesis-caput">
<head>29.</head>
<l> Illa ut erat sacrae degens penetralibus aedis</l>
<l>Sueta prius laxare brevi retinacula somno</l>
<l>Et medio umbrarum cursu, pro more coërcens,</l>
<l>Virgineâ corpus non segne reposcere spondâ, </l>
<l>Ut precibus votisque aptet vatumque legendis</l>
<l>Isacidum effatis. Adstricta tenebat eandem</l>
<l>Connubio legem: vates tunc gratior illi</l>
<l>Lectus Amosides, referens: “Thalamo abdita Virgo</l>
<l>Concipiet parietque virum.” Cui ista legenti</l>
<l>Multa subire animum, votis cumulanda solebant.</l>
<l>Talia dicebat, non quod se matris honori</l>
<l>Electam, veluti dubia aut incerta fuisset,</l>
<l>Sed tantae studiosa decus librare parentis,</l>
<l>Cui Virgo demissa animi componere prudens</l>
<l>Terrigenum sortem, trabeas regumque secures,</l>
<l>Pulvere componi stellas caelumque sciebat; </l>
<l>Despectu proprii cineris flagrare Tonantis</l>
<l>Igne, puellam humilem sic exultantis, amabat.</l>
<l>Inde fuit; cum se famulas demitteret infra,</l>
<l>Reginae ad culmen sese festina ferebat.</l>
</div>
<div type="poesis-caput">
<head>30.</head>
<l> Per varios postquam se virginis extulit ardor</l>
<l>Crevitque affectus, quorum mihi nomina non sunt,</l>
<l>Improvisus adest, forma turbante puellam</l>
<l>Aliger, et roseo vultu chlamidisque decoro</l>
<l>Tegmine perculsae referens nova nuntia nymphae</l>
<l>Inquit: “Ave Maria, Charitum te copia plenam</l>
<l>Efficit et tecum omnipotens amat esse Tonantis</l>
<l>Maiestas sexumque tuum felicior omnem</l>
<l>Una praeis mulier.” Virgo his adversa salutem </l>
<l>Ore datam sub corde agitat nilque ipsa reponit.</l>
<l>Illa novum, prius idque suis numquam auribus haustum</l>
<l>Librat Ave mirumque iubar mediaque coruscum</l>
<l>Nocte diem pulsasque procul tota aede tenebras.</l>
<l>Hanc superae lucis fuso splendore paventem</l>
<l>Haerentemque animo ac versantem in pectore multa</l>
<l>Talibus aethereus confirmat vocibus Ales: </l>
<l>“Ne timeas, neu corda pavor turbata fatiget:</l>
<l>Pone metum Virgo, laetus tibi nuntius adsum.</l>
<l>Hinc iterum dico: felix et plena beatae</l>
<l>Lucis ave Virgo! Sola es cui tanta favoris</l>
<l>Copia divini, tantus cui decidit uni</l>
<l>Caelestis cumulus gazae, quam dotibus auctam</l>
<l>Innumeris, Pater aethereus sibi prolis ab aevo</l>
<l>Aeterno genitae, corpus mortale daturam</l>
<l>Eligit in matrem: unde tibi, Patrique supremo</l>
<l>Una utriusque venit soboles communis Iesus.</l>
<l>Et quoniam ille tuo manans a sanguine, vera</l>
<l>Progenies Davidis erit; succedet avitis</l>
<l>Fascibus, aeternus Iudaeae regibus haeres.</l>
<l>Hunc dabit Hebraei Numen sublime sedere</l>
<l>Maiestate throni patrisque aeterna Tonantis</l>
<l>Dicetur soboles, aliis cui regibus impar</l>
<l>Prosperitas. Non ille suo peritura tenebit</l>
<l>Imperio regna, invictis sed fascibus aevum</l>
<l>Immortale fluet, damni cui impote frontem</l>
<l>Augustam cinget regalis fascia bysso.” </l>
</div>
<div type="poesis-caput">
<head>31.</head>
<l> Virgo ubi divinae prolis praeconia viso</l>
<l>Aligero restante tulit, “Promittitur,” inquit, </l>
<l>“Quis mihi natorum commendatissimus infans,</l>
<l>Si mea perpetui numquam solvenda pudoris</l>
<l>Vota obstant? Sum iuncta viro, sed nupta iugalis</l>
<l>Nescia sum thalami.” Gabriel huic ore reponit:</l>
<l>“Virginitas illaesa tua est, illaesa manebit,</l>
<l>Virgo uni fecunda Deo: purissimus umbram</l>
<l>Te super efficiet caelique ut opaca beatus</l>
<l>Spiritus adveniet nubes, tibi pronubus ardor.</l>
<l>Nullaque Virginei passuram incommoda ventris</l>
<l>Illapsu tacito implebit gravidamque suprema</l>
<l>Prole dabit Matrem, veluti si mane quietus</l>
<l>Gramine nil laeso tellurem irroret Olympus. </l>
<l>Virginei vero voluit quia germinis author</l>
<l>Spiritus esse Deus; quaecumque micabit ab illa</l>
<l>Luce, uteri lux nata tui, caeleste, beatum, </l>
<l>Sanctum pignus erit, verum ex Numine Numen.</l>
<l>Sitque Deo tantorum operum quod summa potestas</l>
<l>Aspice, cognataeque uterum perpende maritae:</l>
<l>Cum sterili frontem senium sulcasset Elisae,</l>
<l>Longaevos laxare sinus potuisse Tonantem!</l>
<l>Iam sexta indicio luna est, qua ventre receptum</l>
<l>Portat onus miransque gravem se prole parentem</l>
<l>Aspirante Deo, natum paritura recenset</l>
<l>Sex lunas Hebronis anus. Divina voluntas</l>
<l>Id totum quod velle potest, divina potestas</l>
<l>Efficit et cunctorum operum non redditur impos.”</l>
</div>
<div type="poesis-caput">
<head>32.</head>
<l> His iterum dictis humilis sic Virgo locuta est:</l>
<l>“Dive Ales, summi mihi de virtute Tonantis</l>
<l>Indubitare nefas: me quamvis muneris huius</l>
<l>Arguat immeritam quod sum, caelestibus ecce</l>
<l>Effatis parebo tamen. Parva obsequar alto</l>
<l>Imperiis dignata suis ancilla Tonanti.”</l>
<l>Hic subito aeternus praecordia Virginis ardor</l>
<l>Ingressus complere uterum, purissima proli </l>
<l>Membra parat, quae sanguis ipso ex flore puellae,</l>
<l>Subsidium vetita praestare libidine, Nato</l>
<l>Utile divino transfert in viscera semen.</l>
<l>Nec semen tamen illud erat: pro semine purus</l>
<l>Ros venit cordisque rubens ac floridus imber.</l>
<l>Una eademque mora perfecto corpore Verbum</l>
<l>Fit caro, si dicenda mora est non sectile punctum. </l>
<l>Uno oculi nictu sanguis transfusus in alvum </l>
<l>Virgineus, vegetos animae formatus in artus, </l>
<l>Atque una aeternam sortitus hypostasin in arta,</l>
<l>Solvenda numquam Numen compage recepit.</l>
</div>
<div type="poesis-caput">
<head>33.</head>
<l> Haec fuit illa dies veterem quae vidit Adamum</l>
<l>Surgere de lento ducentem viscera caeno,</l>
<l>Divinaque animam sorbentem authoris ab aura</l>
<l>Et dantem primae lateris fecunda maritae</l>
<l>Ossa, soporati munus natale parentis.</l>
<l>Haec eadem lux est, hominem superinduit alter, </l>
<l>Qua melior veterisque novus reparator Adamus,</l>
<l>Virgineae telluris honos, quem viscera matris</l>
<l>Intactae, superi flatu fudere favoni.</l>
<l>Mirandum duplex hominis molimen! Utrumque</l>
<l>Divini flatus virtus animavit Adamum.</l>
</div>
<div type="poesis-caput">
<head>34.</head>
<l> Virgo autem ingenti cordis perfusa sereno</l>
<l>Laetitiae superante modum, videt aurea caeli</l>
<l>Atria divinumque Patrem geminasque paterno</l>
<l>Personas splendore pares; quarum una parentis</l>
<l>Lapsa sinu ventre augusto suscepta maritae </l>
<l>Virginis, immodicos hominum subitura labores,</l>
<l>Aeternam tenui subiecit hypostasin aurae. </l>
<l>Fatorum immensam seriem natique dolores</l>
<l>Poenalemque trabem agnovit: post visa reorum</l>
<l>Lucra et Avernales praedas, data basia patris</l>
<l>Excipit et clauso Virgo est sibi reddita caelo. </l>
<l>Illa sibi ostensâ, non per simulacra, sed ipsa</l>
<l>Numinis effigie propria raptuque beato</l>
<l>Mersa voluptatis pelago, quam nullus adaequat</l>
<l>Ingenii mentisque labor, felicibus hausit</l>
<l>Divinum labris nectar. Non segne fluentis</l>
<l>Ambrosiae iucunda vado, torrentis et instar</l>
<l>Virgineum penetrante animum, superare vetantis</l>
<l>Lassa viatorum tumidas vestigia ripas,</l>
<l>Cui fugiens siccas imber cito reddit arenas.</l>
<l>Par divinus erat Mariae caliginis expers</l>
<l>Intuitus summique boni concessa voluptas</l>
<l>Ad modicam fluxura moram, prohibente perennes</l>
<l>Nectaris aeterni carnis compage recursus.</l>
<l>Et licet illius potuisset copia lucis</l>
<l>Amissa ingenti Mariam torquere dolore,</l>
<l>Cum tamen aspecti bene docta volumine veri</l>
<l>Sic statuisse Deum nosset; cedente beato</l>
<l>Lumine, non animi, non pectoris impos utrique</l>
<l>Par sorti, ipsius placitis accedit Olympi.</l>
<l>Quantumvis autem postquam sibi reddita, magno</l>
<l>Conatu luctata animi formare prioris</l>
<l>Fortunae exemplar, speciem sed imagine quavis</l>
<l>Divinam fabricare impar, languentis amoris</l>
<l>Impete, continuis feriebat sidera votis.</l>
</div>
<div type="poesis-caput">
<head>35.</head>
<l> Interea motis Gabriel penetraverat alis</l>
<l>Iudaeae saltus ipsamque Hebronis ad urbem</l>
<l>Progressus gravidae tectum subit Ales Elisae</l>
<l>Cognataeque nurus uteri caeleste revelat</l>
<l>Depositum. Iamque illa aderat quae luminis anceps</l>
<l>Praevolat hora diem, quando Levitica coniux</l>
<l>Ad solitas effusa preces, offerre senilis</l>
<l>Sueta Deo fortunam uteri, praecurreret ista</l>
<l>Phoebeas pietate faces. Tum caelicus hospes</l>
<l>Aethereae nimius lucis, suaque ora paventi</l>
<l>Adfuit et summae memorans portenta parentis,</l>
<l>Virgineam prolem soboli componit anili.</l>
<l>Nam gravidam senas numerantem in pondere lunas </l>
<l>Sic affatur anum: “Elisabeth sortita senile</l>
<l>Ventris onus, nostris licet adversante marito</l>
<l>Pollicitis praebere fidem, quod vestra iugalis</l>
<l>Ad thalami fructum langueret inutilis aetas,</l>
<l>Ignaro quantum naturae in damna potestas,</l>
<l>Et virtus divina valet. Maiore puellam</l>
<l>Prodigio, expertem thalami, non impote prolis</l>
<l>Ventre, tribus cognata dedit. De sanguine Iudae</l>
<l>Nata nurus, Iudae promisso Principe ventrem</l>
<l>Iam plena incedit, socio quam foedera iungunt</l>
<l>Iosippo, sobrina tibi est: hanc seminis expers</l>
<l>Implevit puro soboles divina marito.</l>
<l>Iamque petituram vestra haec montana puellam</l>
<l>Aspicies fetamque Deo, nil iussa morantem</l>
<l>Numinis, hos ipsos cernes intrare penates;</l>
<l>Accessusque sui munus caeleste probabis</l>
<l>Tuque puerque tuus: nec te reditura relinquet,</l>
<l>Ni prius et pueri vocem mutique loquelam</l>
<l>Audiat, improvisa sonantem oracula patris.”</l>
<l>His dictis liquidum migravit in aethera praeceps</l>
<l>Aliger atque sui pavidâ discessit Elisâ.</l>
</div>
<div type="poesis-caput">
<head>36.</head>
<l> Divini fuerat Mariae cum copia vultus, </l>
<l>Torrentis rapidae concessa simillima lymphae,</l>
<l>Cui tumet, atque eadem siccus patet alveus horâ;</l>
<l>Legit ibi ostensi Virgo sibi codice fati,</l>
<l>Velle Deum, peregre se protinus ire per alta</l>
<l>Hebronis iuga, cognati succedere tecti </l>
<l>Hospitio demum pariturae tempus Elisae,</l>
<l>Et praecursoris lucem expectare prophetae.</l>
<l>Imperium grave: quis cupidae patris aede morari</l>
<l>Montanum potuisset iter suadere puellae?</l>
<l>Quis lunis haerere tribus, quis adesse parenti</l>
<l>Occiduae, Hebraeis parientem Phosphoron umbris?</l>
<l>Quis male moratae plebis quaesita cavere</l>
<l>Sollicitam, quae causa novae teneraeque maritae</l>
<l>Subsit opis vacuo procul â consorte vagari</l>
<l>Tergeminasque domo externa consumere lunas,</l>
<l>Quoque prius caruit, tumido cum ventre reverti?</l>
<l>Quid demum movisset, onus caeleste ferentem</l>
<l>Ire procul patrio per non sibi cognita tecto</l>
<l>Compita, ni caeli iussis parere fidelis</l>
<l>Et cum dura iubet neptis didicisset Abrami</l>
<l>Humanosque supra cum vult Deus ire timores.</l>
</div>
<div type="poesis-caput">
<head>37.</head>
<l> Quarta super decimam celebranda instabat avita</l>
<l>Religione dies, plenum cum crevit in orbem</l>
<l>Aequidio vicina soror Phoebeia verno;</l>
<l>Qua nec Erythraei, libertatisque tribules</l>
<l>Immemores, caeso cenis paschalibus agno</l>
<l>Annua adorato renovabant gaudia templo.</l>
<l>Tunc prope montanum meditari regia Virgo</l>
<l>Cepit iter panditque pio sua vota iugali.</l>
<l>Mox animum flectente Deo gratissima nuptae</l>
<l>Vir responsa dedit fecitque hoc paschatis ardor,</l>
<l>Quod potuit socio Solyma tenus ire marito.</l>
</div>
<div type="poesis-caput">
<head>38.</head>
<l> Procedit comitante viro et festinat eundo</l>
<l>Nullibi passa moram, nisi ubi Solymaea diebus</l>
<l>Urbs tribus a patria distans occurrit, amicum</l>
<l>Forsitan et lassae et templo pia vota daturae</l>
<l>Virginis hospitium, temploque inferre volentis</l>
<l>Delubri Dominum. Inde hunc, quia ventre gerebat</l>
<l>Ipsa magis templum; Matrisque habitata Tonanti</l>
<l>Integritas, qua coniugii labor omnis et aestus</l>
<l>Abfuit, antiquos superabat honore penates.</l>
</div>
<div type="poesis-caput">
<head>39.</head>
<l> Ritibus expletis Solymis et in urbe relicto</l>
<l>Inde reversuro mox ad sua limina sponso,</l>
<l>Augustae Virgo portas egressa Sionis</l>
<l>It vidua comitata nuru, quae nupta Rubeni</l>
<l>Stirpe Zabulonis genito, post rupta iugalis</l>
<l>Vincla thori per fata, supplere Rebecca</l>
<l>Praeteritos voluit cultu pietatis amores.</l>
<l>Hanc animi prudens, peregre Iosippus iturae</l>
<l>Addidit uxori sociam, perfuncta decenti</l>
<l>Obsequio donec rediens Hebrone veniret. </l>
</div>
<div type="poesis-caput">
<head>40.</head>
<l> Est in conspectu Solymae pulcherrima tellus,</l>
<l>Alta iugis, montana vocant: Chananea gigantum,</l>
<l>Subdita Levitis regio, qua nobilis olim</l>
<l>Surgebat, forti tandem expugnata Calebo </l>
<l>Regia, Idumaeis cunctis prior urbibus Hebron;</l>
<l>Nec Memphi cessura quidem, licet ista Canopi</l>
<l>Prima latratorem pinnis servarit Anubim,</l>
<l>Urbs montana feris regnata gigantibus Hebron,</l>
<l>Thariadaeque habitata seni: decorata sepulchris,</l>
<l>Quorum prima colit soboles Hebraea parentum</l>
<l>Nomina, Mambraeae spectatrix proxima plantae. </l>
<l>Clara sacerdotum sedes, ubi iunctus Elisae </l>
<l>Mysta gradusque sui senior praeclarus honore</l>
<l>Zacharias, mutae tolerans dispendia linguae,</l>
<l>Aethereae fidei reus, expectabat anilem</l>
<l>Ipse senex genitor sterili de coniuge prolem. </l>
<l>Quos oriens Solymae Titan aspexit, eosdem</l>
<l>Sol moriens Hebrone videt: tanta inter utramque</l>
<l>Fit mora, quae totas Phoebi neque computat horas. </l>
<l>Emenso iam sole diem cognata subivit</l>
<l>Limina Virgo, novo Solymis quae sole recessit.</l>
</div>
<div type="poesis-caput">
<head>41.</head>
<l> Illa ingressa domum praegnanti occurrit Elisae,</l>
<l>Virginis adventum cui ante domesticus auras</l>
<l>Implevit rumor. Maria illam voce salutat</l>
<l>Sic prior: “Elisabeth salve, cognata senili</l>
<l>Fortunata utero, quam fecundare beata</l>
<l>Prole pium voluit Numen! Tua gaudia praesens</l>
<l>Spectatura adsum: obsequiis animosa probari</l>
<l>Advenio et sobolis faveo venientis honori.”</l>
</div>
<div type="poesis-caput">
<head>42.</head>
<l> His dictis animi plenus, velut auribus hausto</l>
<l>Virgineo rumore, puer materna fatigat</l>
<l>Viscera et exiliens, soboles semestris, Elisam</l>
<l>Erudiit matrem, praesens quod sanctior Arca</l>
<l>Adforet, Hebraeus quam Rex olim ipseque Regum</l>
<l>Ex pastore Parens, silvestris imagine ligni</l>
<l>Expressam venerans saltu, sua sera praeivit</l>
<l>Gaudia, quae vivae praesentis Numinis Arcae</l>
<l>Exhibet et clauso blanditur saltibus Agno.</l>
</div>
<div type="poesis-caput">
<head>43.</head>
<l> Hoc motu attonitam divus subit ardor Elisam</l>
<l>Implevitque animum, quo mox agnovit eandem</l>
<l>Esse nurum, quam visuram sua tecta minister</l>
<l>Numinis asseruit Gabriel. Hinc talibus illa</l>
<l>Certa notis sacrique magis secura recenti</l>
<l>Flaminis afflatu, promisso hanc Principe plenam</l>
<l>Miratur Matrem cognataque viscera purae</l>
<l>Optatum domitorem Erebi gestare puellae. </l>
<l>Moxque peregrinae caeli sic illa profatur</l>
<l>Reginae: “Unde mihi, matrum dignissima Virgo,</l>
<l>Accessitque meo talis cui gratia facto,</l>
<l>Ut genetrix electa Dei mea limina tangat </l>
<l>Atque hera subiectae subeat domicilia servae?</l>
<l>Ecce tuus nostras sermo vix attigit aures, </l>
<l>Meque salutantem audivi, conclusa senili</l>
<l>Cum soboles utero motu se prodere coepit</l>
<l>Ad voces animosa tuas plausumque referre.</l>
<l>O felix concessa fides! Promissa Tonantis</l>
<l>Grandia securo eventu tua ferre meretur</l>
<l>Credulitas. Quin certa suae ne vocis haberes</l>
<l>Quo titubes, utero pignus caeleste recondis.” </l>
</div>
<div type="poesis-caput">
<head>44.</head>
<l> Tunc fecunda Dei Virgo, maiore beati</l>
<l>Flaminis afflatu pollens, mirabile spectans</l>
<l>Quo caelum superosque alte transcendit honoris</l>
<l>Divinae Matris culmen; seque impare nactam</l>
<l>Servitio, tanti recolens fastigia ventris,</l>
<l>Hoc sublime suo fudit de pectore carmen:</l>
<l>“Extollit mens laeta Deum festivaque laxat</l>
<l>Viscera et in Dominum fertur servare potentem. </l>
<l>Respiciens ancillam humilem dedit ille beatam</l>
<l>Dicendam cunctis populis saeclisque puellam.</l>
<l>Ille animi largus donorum ingentia fudit</l>
<l>Nomina quae potuit rerum suprema potestas.</l>
<l>Sitque suum toto sanctum, sit amabile mundo</l>
<l>Nomen; ab hoc siquidem populum se mitis in omnem</l>
<l>Effundit pietas, legis praecepta timentem. </l>
<l>Ostendit quod robur habet sua dextera, postquam</l>
<l>Aut affixit humi, tenues vel sparsit in auras</l>
<l>Vota superborum. Ruit hoc ultore potestas</l>
<l>Grande tumens solioque humiles extollere mentes</l>
<l>Certa illi est virtus. Ipso ieiuna repletur</l>
<l>Largitore fames vacuoque relinquitur ore</l>
<l>Dives opum, caeli cui sunt fastidia nectar.</l>
<l>Ille pius vernamque suum servumque recepit</l>
<l>Israëla Deus, propriae pietatis omissae</l>
<l>Immemor, Abramo velut est patribusque locutus</l>
<l>Et sua per seros transmisit verba nepotes.”</l>
<l>Dixerat haec animoque humilis versabat inanem</l>
<l>Heredem Adami cinerem summumque Tonantis</l>
<l>Mirabatur opus, proprio quo pulvere vilem</l>
<l>Naturam Verbo, foret ut divina, ligavit. </l>
<l>Elisabeth vero defixa in Virgine vultus</l>
<l>Et Matre et fetu stupefacta immobilis haesit:</l>
<l>Atriaque postesque sacerdotisque penates</l>
<l>Praesentem sensere Deum: par omnibus horror, </l>
<l>Et pietas tantaeque inerat reverentia matris.</l>
</div>
<div type="poesis-caput">
<head>45.</head>
<l> Arbor erat (palmamque illam celsaque vigentem</l>
<l>Fronde fuisse ferunt) annoso vivida trunco,</l>
<l>Flore tenus, nulli quoniam vicina marito. </l>
<l>Esse ferunt vacuas vesco nam germine palmas,</l>
<l>Has nisi vicinus palmae quoque nomine stipes</l>
<l>Respiciat, faciens diversum a coniuge sexum;</l>
<l>Quam fieri blandis fecundam aspectibus aiunt</l>
<l>Fetiferumque occulto afflatu ducere semen,</l>
<l>Mutua dum pronis mittunt sibi basia ramis. </l>
<l>Proxima Zachariae stetit ista penatibus arbor,</l>
<l>Sed consorte carens, cuius sublime cacumen</l>
<l>Ornabant vacui fructus sine pondere flores. </l>
<l>Iste tamen, sed qua nescitur origine natus</l>
<l>Indigenas tenuit rumor (nec cassa fefellit</l>
<l>Fama fidem) palmam sterilem tunc sera daturam</l>
<l>Germina, cum propria peregre tellure profectam,</l>
<l>Aethereo gravidam spectabit Numine Matrem.</l>
<l>Talis fama fuit, sed nulli credita fama,</l>
<l>Immensum quod claudi utero non posse putaret</l>
<l>Aeternum patier Matris praecordia Numen,</l>
<l>Nec petere humanas fletu lacrymisque papillas.</l>
<l>Quamvis parva fides laturae germina plantae,</l>
<l>Religio non parva fuit: certare puellis</l>
<l>Et pueris par ardor erat, cui pulchrior horto</l>
<l>Surgeret aut rosa narcissusve rubensque papaver</l>
<l>Aut viola et lectos in sertum cogere flores</l>
<l>Et sterili laetum munus suspendere plantae.</l>
<l>Mirandum dictu! Portentique ardua, quamvis</l>
<l>Non incerta fides: fecunda ubi Numine Virgo</l>
<l>Festinans Hebrona subit cognataque visit</l>
<l>Atria et umbrantem Levitica limina palmam</l>
<l>Praeterit, occulta vi terque quaterque moveri</l>
<l>Observasse ferunt et flores mittere, grato</l>
<l>Hospita tecta super subiectaque limina nimbo.</l>
<l>Insolitùm sparsos flores motumque stupentes</l>
<l>Indigenae, erecti vultum, mirantibus altum</l>
<l>Palmae apicem sortiti oculis, pro floribus ortos</l>
<l>Successisse vident fetus tenerosque per orbem</l>
<l>Numquam speratos escam promittere fructus.</l>
<l>Cumque Deo plenam studio pandentis Elisae</l>
<l>Audissent montana procul venisse puellam, </l>
<l>Non fecit matrona fidem, sed publica plantae</l>
<l>Vincebat populos fama: infecundaque fructu</l>
<l>Facta gravis, puero stabat pro Numine palma. </l>
</div>
<div type="poesis-caput">
<head>46.</head>
<l> Vocis inops vero genitor, sua gaudia verbis</l>
<l>Fari impos, blando vultu cupiente latentem</l>
<l>Laetitiam clarere palam, multiplice matrem</l>
<l>Divinam obsequio, famulatu aptisque colebat</l>
<l>Muneribus: cui vel flores aestivaque poma,</l>
<l>Lecta vel aprico de colle rubentia fraga</l>
<l>Mysta senex, lactisve recens de flore colostrum,</l>
<l>Butyrum, mellisve favos niveasque columbas,</l>
<l>Aut teneros offerre agnos festivus amabat. </l>
<l>Quodque magis stupeas, cognatae Virginis ille</l>
<l>Visus erat mutâ lambens vestigia lingua. </l>
</div>
</div>
<div type="poesis-liber" met="hexameter" n="8">
<head>IESSEIDOS LIBER VIII. </head>
<div type="poesis-caput">
<head>1.</head>
<l> Delia fraterno vultum ter pinxerat auro</l>
<l>Terque secuta humilem bis acutae cuspide frontis</l>
<l>Argentoque diem, cognatis hospita tectis</l>
<l>Laxabat divina moram quo tempore mater. </l>
</div>
<div type="poesis-caput">
<head>2.</head>
<l> Frondosi colles, montana cacumina, valles</l>
<l>Frugiferae, liquidi fontes, Hebronia Tempe, </l>
<l>Dicite, quae toties pedibus dignata beatis</l>
<l>Caelestes spirantem auras ac Numinis ignes</l>
<l>Spectastis Mariam, visa quis Virgine vester</l>
<l>Plausus erat? Numquid laetum resonantibus auris</l>
<l>Emissisque piis caeli per inane susurris,</l>
<l>Laetitiae pleno vos an Davidica Virgo</l>
<l>Exultare choro et saltus glomerare notavit?</l>
<l>Parcite, Iudaeae montes, si vestra fuisset</l>
<l>Forsitan hic socors pietas, aequantibus haedos</l>
<l>Saltibus, aut hilarem si non saliistis in orbem,</l>
<l>Atque leves imitari agnos si languida vobis</l>
<l>Segnities fuit! Hyrcanis o rupibus Hebron</l>
<l>Asperior! Vestra, Armenii glaciale Niphatae</l>
<l>Durities superat tergum! Non Caucason ultra</l>
<l>Dicam brumali tantum languere veterno,</l>
<l>Vos veluti, si non assurrexistis eunti</l>
<l>Virgineae matri, Iudaeae gratia, colles.</l>
<l>Hunc dare supremae si neglexistis honorem</l>
<l>Reginae montes, Hebronia desine tellus</l>
<l>Mirari, divum regio, tua tristibus armis</l>
<l>Terreat immodicus caedis si culmina miles. </l>
<l>Est tua iam tellus si barbara, si crudelis,</l>
<l>Caeli ac terrae odium lacerat tua rura tyrannus,</l>
<l>Haec tua desidiae culpa est sprevisse Mariam. </l>
<l>Si tantam reducem sors esset habere parentem, </l>
<l>Per tua festinam gradientem culmina, quantum</l>
<l>Gauderes regalis Hebron, clamore repleres</l>
<l>Quam laeto deserta tuos, Iudaea, penates?</l>
<l>Erroresque tuos propter male cognita caeli</l>
<l>Munera, quantumvis sera pietate piares. </l>
<l>Ast aeternum exul, numquam statura priori</l>
<l>Iudaeae fortuna loco; iam saecula quinque</l>
<l>Sed bissena super numerat quod Numinis almam</l>
<l>Et Matrem et Prolem tellus infida reliquit.</l>
<l>Atque ideo infelix, nisi quod tibi sola supersit</l>
<l>Spes fidei extremae, cuius finale serenum, </l>
<l>Vespertina velut reliquo lux sole vagantes</l>
<l>Erroris nimios ad ovile reducet Apellas. </l>
<l>Praeveniant has fata moras! Neque barbarus ultra</l>
<l>Divini ad tumuli vigilet sacraria custos!</l>
<l>Patria Virgo tibi regio, tuaque hospita palmas</l>
<l>Tendit Hebron, praesens succurre, habitura deinceps</l>
<l>Maiores ultro, referes ubi Numen amores.</l>
</div>
<div type="poesis-caput">
<head>3.</head>
<l> Iam ter completis variantibus ora Dianis,</l>
<l>Tempus erat, aeterna pii post pondera ventris,</l>
<l>Laetitiam quando vatum postrema parenti</l>
<l>Nata tulit soboles. Lampas cum Carcinon altis</l>
<l>Attigerat Phoebea rotis, sublime datura</l>
<l>Solstitium, vidit tandem montanus horizon</l>
<l>Iudaeae ingentem puerum, mirantibus ortam</l>
<l>Indigenis prolem. Quando dixere “Quis iste</l>
<l>Tot rerum signis caelum quem praedicat infans?”,</l>
<l>Mutus erat genitor, natus patris ora resolvit</l>
<l>Ignarus fandi puer et per aperta parentis</l>
<l>Ora loquebatur Numen docuitque silentum</l>
<l>Labra locuturo fieri iucunda Tonanti.</l>
<l>Lingua loquax facunda sui, non gnara silendi,</l>
<l>Aetherei fructus vacuo sermone perorat:</l>
<l>Quae nisi divinas nescit vox esse diserta</l>
<l>Ad laudes, vox ista Dei est, velut ora soluti</l>
<l>Ista fuere diu muti praeconia mystae.</l>
<l>Huic fidei Nemesis dubiae pro crimine mentis</l>
<l>Auditum cum voce rapit: sat congrua culpae</l>
<l>Poena, quod aure fides audit panditque loquendo.</l>
<l>Utraque erat fidei rea castigata facultas.</l>
</div>
<div type="poesis-caput">
<head>4.</head>
<l> Zacharias vates mutus, sine voce maritus,</l>
<l>Vocis Idumaeas late replentis arenas</l>
<l>Provectus senio genitor, quod dicere nomen</l>
<l>Non valuit sobolis, vocem excipiente tabella</l>
<l>Scripsit: “Ioannis proles nata nomen habebit.” </l>
<l>Vocis ut impressit nomen, vocem ipse recepit, </l>
<l>Tanta vel â scripto manabat gratia nato. </l>
<l>Prima illi laudare Deum sermone recepto</l>
<l>Cura fuit, cui tale data pro voce reponit</l>
<l>Carmen Amyclaeos par fato imitatus olores: </l>
</div>
<div type="poesis-caput">
<head>5.</head>
<l> “Te celebrent, te voce sonent, tua nomina puri,</l>
<l>O Deus, Isacidae summo tenus aethere tollant,</l>
<l>Quod nimium maerentem animis invisere Iudam</l>
<l>Captivamque gravi voluisti compede plebem</l>
<l>Solvere sperataeque diu caeleste salutis</l>
<l>Protuleris robur servi Davidis in aede,</l>
<l>Quod Patres cecinere pii, pridemque sepulto</l>
<l>Ore prophetarum seri didicere tribules.</l>
<l>Hoste triumphato pacem dabit ille, nec ultra</l>
<l>Tartareis in nos odiis exercita vincet</l>
<l>Saevities maestoque patrum servata profundo</l>
<l>Agmina propitia victor pietate reducet.</l>
<l>Huic memora aeterni pacti stat firma voluntas,</l>
<l>Prout tua Thariadae sancto servoque fideli</l>
<l>Promisit iurata fides, factura vetusti</l>
<l>Servitii immunes libertatisque receptae</l>
<l>Munus in obsequium sanctum castumque timorem</l>
<l>Vertet. Inoccidua quem religione colemus, </l>
<l>Et sua nullus erit qui nesciat orgia Phoebus. </l>
<l>Tu vero puer, optatae cui praescia sortis</l>
<l>Mens data, venturi fundes oracula veri</l>
<l>Praesagus vates: te praecursore fragosi</l>
<l>Subsident montes scabro descendere plano</l>
<l>Colle solum durasque dabis mollescere rupes</l>
<l>Veracique viam Domino sermone parabis. </l>
<l>Ignaros vitae exemplis et moribus asper,</l>
<l>Noxia quo redimi possint errata, docebis.</l>
<l>O oriens splendor, per eam quae fervet in imis</l>
<l>Visceribus pietas, qua nos invisere celso</l>
<l>Dignaris solio, densis lugubre sedentes</l>
<l>Irradia tenebris, pressis ut funeris imbris</l>
<l>Excipiat nostros pacis bona semita gressus!”</l>
<l>Talia fatorum praesaga mente sacerdos</l>
<l>Dicebat genitor, Maria praesente loquentis</l>
<l>Excipiente sonos, nec non meditante daturas</l>
<l>Cognatae sobolis, nati praeconia, voces.</l>
</div>
<div type="poesis-caput">
<head>6.</head>
<l> Hactenus optatum quartae nova cornua lunae</l>
<l>Virginis urgebat reditum iustasque monebat</l>
<l>Tempus abisse moras, cognata puerpera postquam</l>
<l>Divinam sobolem missum praecurrere vatem</l>
<l>Enixa, implesset nati rumore puelli</l>
<l>Ardua Iudaeae et valles. Accedit Elisam</l>
<l>Feta Deo Virgo docuitque trimestre moranti</l>
<l>Accessisse datam redeundi ad propria legem. </l>
<l>Illa ut erat fusis lecto infantaria membris, </l>
<l>Se cubito tenus erexit lacrymisque modesta</l>
<l>Ora rigavit anus discessuramque parentem</l>
<l>Numinis affata est matrum sibi more novarum</l>
<l>Lumen adhuc duplicis iussam vitare diei </l>
<l>Lege dati partus. Quare sibi muneris instar</l>
<l>Venturum orabat, cognatis cedere tectis</l>
<l>Parceret atque duos praesens daret hospita soles.</l>
<l>Accessit votis Virgo donatque petitam</l>
<l>Cognatae prolique moram, nato utile vati</l>
<l>Momentum, uberius sacros hauriret ut ignes</l>
<l>Virgineo ventri facientis pondus amici. </l>
</div>
<div type="poesis-caput">
<head>7.</head>
<l> Interea monito Elisabeth dat verba marito,</l>
<l>Apta viae quae dona forent escasque parantis</l>
<l>Officium non lentus agat provisor: iturae</l>
<l>In propria excelsae cessura cibaria matri</l>
<l>Sedulus adferri iubeat flammisque probari.</l>
<l>Zacharius monitus properat gravidaeque paterna</l>
<l>Tecta petiturae Nymphae mandavit edulem</l>
<l>Opportuna viae replere ad prandia peram. </l>
<l>Multa senex famulaeque dabant et plura dedissent.</l>
<l>Parca cibi sed Virgo levi non munere spreto</l>
<l>Corporis exhaustas consueta resumere vires</l>
<l>Exigua dape, suaderi non pauca tenere</l>
<l>Difficilis, multum quod erat grato ore relinquit.</l>
<l>Huic facilis Ceres et decerptus ab arbore fructus</l>
<l>Sufficiens annona fuit; Bacchoque relicto</l>
<l>“Aestivae,” dixit, “poterit sine pondere dulcis,</l>
<l>Sive patens rivus, sive obvius esse siti fons.” </l>
</div>
<div type="poesis-caput">
<head>8.</head>
<l> Ut satis ingrato partus fastidia lecto</l>
<l>Elisabeth umbras thalami perpessa levasset, </l>
<l>Prodiit in lucem longaeva puerpera, quando</l>
<l>Virgineum solventis iter lux prima diei</l>
<l>Affulsit. Virgo verborum comibus usa</l>
<l>Officiis, oris prudens animique puella, </l>
<l>Fert grates donorum ergo acceptique trimestris</l>
<l>Hospitii sobolique novae caeleste precata</l>
<l>Pectus et augmentum Charitum geminoque parenti</l>
<l>Munus idem sublime rogans, ad limina tendit.</l>
<l>Elisabeth vero famula demissior omni</l>
<l>Cognatam venerata nurum Dominamque suique</l>
<l>Hanc apicem sexus, florem gemmamque vocabat. </l>
<l>Cognatique laris dignatae limine summas</l>
<l>Quo caeli convexit opes et munera, grates</l>
<l>Verbi humilis depromit anus staturaque tanti</l>
<l>Seque suosque penes vivet quod gratia facti. </l>
<l>Dixit idem genitor. Fortassis plura tulisset</l>
<l>Natus Ioannes, vocis nisi lingua negasset </l>
<l>Officium. Quod voce tamen linguaque nequivit, </l>
<l>Ostendit signis: Mariae dum basia danti</l>
<l>Ultima plusquam infans arrisit et impote lingua</l>
<l>Labra movet tacitus, veluti quas nescio voces</l>
<l>Formaret, facunda quibus si vis foret, Agnum</l>
<l>Forte sonaturas mundi peccata levantem. </l>
</div>
<div type="poesis-caput">
<head>9.</head>
<l> Ultima cognati iam presserat ostia Virgo</l>
<l>Hospitii, cum tota domus multaeque propinquis</l>
<l>E tectis venere nurus, quibus omnibus una</l>
<l>Virgineo mens ore frui, vel tangere dextram</l>
<l>Postremumque vale divinae dicere matri.</l>
<l>Illa fovendo omnes vultu verbisque benigna </l>
<l>Tecto discedit, discedentemque videre</l>
<l>Dum poterant, oculis, lacrymis votisque sequuntur. </l>
<l>Haec primis Phoebi radiis Hebrone recedens, </l>
<l>Postremis Solymam aspexit sacrosque penates</l>
<l>Sole recens orto, subiitque calentia flammis</l>
<l>Templa suis; niveoque tulit quod ventre, caducas</l>
<l>Obtulit aeternum patri libamen ad aras. </l>
</div>
<div type="poesis-caput">
<head>10.</head>
<l> Intranti templum, summis penetralibus Arca</l>
<l>Custodesque Arcae gemini plausere Cherubi;</l>
<l>Commotisque alis auditi insueta referre</l>
<l>Gaudia et adverso se respicientia vultu</l>
<l>Flamina, ter sanctum Sabaoth clamore vocabant. </l>
<l>Cognovit peregrina parens notasque sub alto</l>
<l>Pectore celabat causas, non inscia fetu</l>
<l>Exultare suo, fano interiore reposta</l>
<l>Symbola praesentis veri. Sed gaudia summi</l>
<l>Attonitos adyti sine more audita litantes</l>
<l>Reddebat mystas, post quae vox ista secuta est:</l>
<l>“Ecce venit saliens altis in montibus iste</l>
<l>Frugiferos cursu velox transcendere colles,</l>
<l>Par capreis, levibusque sequentibus ubera cervis:</l>
<l>Haec proles dilecta mihi est.” Ea fluxit ab imo</l>
<l>Vox adyto: hanc stantes vicina per atria mystae</l>
<l>Vestibuloque omni procul audivere stupentes</l>
<l>Fatorumque rudes populi spectantque vel ipsos</l>
<l>Responsi dubios templi pendere ministros. </l>
<l>Ancipites tandem tenuit sententia mystas</l>
<l>Iam prope promissum terris hac voce referri</l>
<l>Adventare Ducem, qui necdum notus in altis</l>
<l>Montibus exercet stabili vestigia gressu,</l>
<l>Nec capreis forsan cervisque fugacibus impar</l>
<l>Currere, vel celeres post terga relinquere dammas<note place="foot" n="*">217 dammas : daunas</note>. </l>
<l>Talis erat Graium cytharis cantatus Achilles,</l>
<l>Quem divina Thetis posito custode bimembri</l>
<l>Ire per umbrosos iussit, iuga Thessala, montes, </l>
<l>Pelion et nemorosum Othryn, quo coepta laborum</l>
<l>Dura rudimenta, occisis famosa leaenis,</l>
<l>Centaurisque domo, fluviis campoque fugatis.</l>
<l>Montibus occultas in castra patentia tandem</l>
<l>Protulit heroas, caderent queis Pergama, vires.</l>
<l>“Talis erit Princeps quem suspiramus et istud</l>
<l>Annuit ex imae prodire penatibus aulae</l>
<l>Credita vox, quando salientem in montibus altis</l>
<l>Et capreis cursu et cervis certare ferebat</l>
<l>Montanisque iugis duratum in proelia robur</l>
<l>Adferet et bello victos sevire Tyrannos</l>
<l>Coget et oppressae solium exaltabit Idumae. </l>
<l>Talis erit, talis veniet; sed quando, vel unde,</l>
<l>Ignaros nos fata volunt: qui cursibus aequat</l>
<l>Alipedes, vel spe propior iam creditur heros.” </l>
<l>Haec ita iactabant mystae Solymaeaque Pallas</l>
<l>Ad sua fallaces traxit commenta Pelasgos. </l>
<l>Virgineis vero prolatae oracula vocis</l>
<l>Certius innotuere animis, quae gnara quis ille</l>
<l>Se portante redux saliens in motibus ibat, </l>
<l>Vera Dei soboles: sed nil effata, relicto</l>
<l>Ad sua festinans remeat domicilia templo. </l>
</div>
<div type="poesis-caput">
<head>11.</head>
<l> Cedenti Solymis Mariae iam tertia fulsit, </l>
<l>Atque viae postrema dies, cum saucia curis</l>
<l>Virgo animi purum validis turbare serenum</l>
<l>Triste legebat iter, tacito dum pectore versat:</l>
<l>“Iosippo quid mentis erit, tribus hospita lunis</l>
<l>Tecta ubi trivisse expendet fetuque trimestri</l>
<l>Agnosci facilem, tumidum sine coniuge ventrem</l>
<l>Aspiciet? Quantus mentem huic prosternet amaror?</l>
<l>Omnipotens caeli genitor! Me forte putabit</l>
<l>Coniugii laesisse fidem spretoque profectam</l>
<l>In montana viro votoque pudore tegentem</l>
<l>Foedam animi labem, tantum voluisse marito</l>
<l>Impavido patrare nefas? Et forsitan eidem</l>
<l>Dicar moecha uxor, legale tonantia saxa</l>
<l>Digna pati. Signo quo monstratura Tonantis</l>
<l>Progeniem celare utero sexusque virilis</l>
<l>Ignarae aeterno susceptum Flamine Verbum?</l>
<l>His ego si tumidum vellem defendere ventrem,</l>
<l>Censerer delira nurus. Sunt callida, dicent,</l>
<l>Quae faciunt magis esse ream commenta; supremus</l>
<l>Scilicet hanc inopem, obicerent, fabrique iugalem</l>
<l>Legisset matrem Omnipotens, cui principis aulae</l>
<l>Regia debetur genetrix regnique potestas.</l>
<l>Quid faciam? Sed me pavidam quae somnia terrent?”</l>
<l>Inquit, “An ignoras utero caeleste teneri</l>
<l>Pignus et aetheream sobolem? Qui fecit onustam</l>
<l>Germine divino, laesae sine crimine famae</l>
<l>Et probri vacuam potis est servare parentem.</l>
<l>Ille modum, famae tantos componere fluctus</l>
<l>Inveniet, nostri custos et testis honoris. </l>
<l>Huic ego me fidei nimium secura reservo.”</l>
<l>His animosa viae reliquum iucunda peregit.</l>
</div>
<div type="poesis-caput">
<head>12.</head>
<l> Attigerat casto tandem servata marito</l>
<l>Tecta. Lares patrios Iosippum ingressa salutat;</l>
<l>Temporis et veniam reditumque morata precatur:</l>
<l>Atque iterum parere avidam dominique virique</l>
<l>Obsequio sisti promptamque reponere cassos</l>
<l>Servitii, cui longa data absentia, menses. </l>
<l>Iosippus reducem gratus non impare sponsam</l>
<l>Excipit affatu seque ad sua tecta reversam</l>
<l>Ut dominam, non ancillam, cui tempore lapso</l>
<l>Absenti nequiisse suo prodesse labore, </l>
<l>Se maerere inquit; tempus optare, priores</l>
<l>Quo redimat vacuas studiis servilibus horas.</l>
<l>Hoc erat initium reditus, cui deinde pudoris</l>
<l>Successit dubii maeror tristemque mariti</l>
<l>Concussit praegnans animum sine coniuge nupta. </l>
</div>
<div type="poesis-caput">
<head>13.</head>
<l> Iosippus reducem ut vidit, se cernere quamvis</l>
<l>Virgineo maiorem uterum pectusque putasset.</l>
<l>Ille utroque tamen potius se lumine falli</l>
<l>Credidit, illaeso quam non conforme pudori</l>
<l>Flagitium vel mente insons admitteret uxor. </l>
<l>Saepius advertit gravidam, sua lumina constans</l>
<l>Accusare prius, mores quam carpere sponsae</l>
<l>Virgineos: Mariae pravos ne crederet ignes,</l>
<l>Est oculis ablata fides sensusque facultas. </l>
<l>Cumque gravem sponsam suscepta prole loquuntur</l>
<l>Deque secuturo partu gratantur amici,</l>
<l>Obstupuit maestus nimiusque trementia maeror</l>
<l>Pectora pervasit, tacitusque haec corde volutat:</l>
<l>“Anne etiam, mihi quod misero evenisse putabam, </l>
<l>Luminibus totus cernit fallacibus orbis?</l>
<l>En utero grandi passim iam dicitur uxor, </l>
<l>Qualem ipse aspicio! Proprii tibi luminis anceps</l>
<l>Sit, Iosippe, fides; alienae lucis inepte</l>
<l>Fingis idem vitium. Si credis, adultera sponsa est.</l>
<l>Non credes populo? Mariae sed moribus aequa</l>
<l>Et maior praebenda fides. Erroris abunde</l>
<l>Esse solet populo, Maria est erroribus impar.</l>
<l>At Iosippe vide, quod tunc erroris abunde</l>
<l>Esse solet populo, variis dum affectibus errat:</l>
<l>Privatos deme affectus, quorum inscia nuptae</l>
<l>Est soboles manifesta tuae. Vox publica certa est,</l>
<l>Certior est Mariae candor. Sed ventris apertus</l>
<l>Est tumor! Exurgat venter, sed adultera non est!</l>
<l>Qua ratione gravis fieret, nisi moecha fuisset?</l>
<l>Nescio, moecha tamen non est. Si pondere venter</l>
<l>Materno premitur, dicam sine semine prolem</l>
<l>Humano gestare suam. Si posse negaris<note place="foot" n="*">321
negaris : negalis</note>
</l>
<l>Id fieri, par infitior pecasse Mariam!”</l>
</div>
<div type="poesis-caput">
<head>14.</head>
<l> Taliter adversis labefactus pectora telis</l>
<l>Certabat reducis pro virginitate maritae</l>
<l>Iosippus nullaque subactus harundine, certam</l>
<l>Virgineae fidei nequiit deponere mentem.</l>
<l>Qualis in Ionio Malee scopulosa profundo</l>
<l>Tot spumas obnixa caput decimasque procellas</l>
<l>Reicit, unde suam ascensu dimensa ruinam</l>
<l>Aequora victa cadunt et quos misere, resorbent</l>
<l>Ad casum elatos spumoso gurgite fluctus.</l>
<l>Et licet opposito veluti mota impete puppis,</l>
<l>Quam venti ventisque caput contrarius aestus,</l>
<l>Vim geminam sensit, paretque incerta duobus, </l>
<l>Hoc animi motu poteras, Iosippe, videri.</l>
<l>Sed non talis eras, semper conversus ad unam, </l>
<l>Criminis ignara certans pro Virgine partem. </l>
<l>Et prosterni<note place="foot" n="*">338 prosterni :
posterni</note> impar, socii laus fixa pudoris</l>
<l>Immotam statuit Iosippi in pectore sedem.</l>
<l>Ille nec audaci dubii turbata recursu</l>
<l>Corda labare sinit fortisque insultibus arcem</l>
<l>Pectoris invictam servat validusque tuetur,</l>
<l>Ne quid Virgineae subeat mentemque triumphet</l>
<l>Iudicium culpae, divinae infamia matris. </l>
<l>Hanc etiam ut fetu plenam gravidamque fatente</l>
<l>Dum nequiit non scire utero, maioribus umbris</l>
<l>Perfusum tali pectus sermone serenat:</l>
<l>“Quod rea connubii non sit, quam ventre tumentem</l>
<l>Cerno nurum, certum statuo; tamen ista puellae</l>
<l>Unde gravi soboles, pacto non assequor ullo. </l>
<l>Sed pariter certo nostri, nisi somnio, fetum</l>
<l>Connubii non esse sciens, prolemne iugalis</l>
<l>Ignorans thalami, genitor mea viscera dicam?</l>
<l>Ludere sed verum nequeo: tamen esse fatetur</l>
<l>Se patrem, propriae fetum si coniugis, uno</l>
<l>Nutriat effusum tecto. Commune maritis</l>
<l>Nec vetitum legale sinit convivere, postquam</l>
<l>Quae peperit, puro patuit peperisse marito. </l>
<l>Quid faciam? Tectis abigam infamesque puellae</l>
<l>Reiectae tabulas et acerba repudia scribam?</l>
<l>Sed procul hoc: potius nostris illaesa nitescat</l>
<l>Efficiam sua fama malis: peregrinus abibo.</l>
<l>Nec deerit, quae iusta meae fortasse probetur</l>
<l>Causa fugae; nec lege vetor, qui legibus una</l>
<l>Esse vetor: famae hanc teneat, me legis honestas.”</l>
<l>Tum subdit: “Quid ais, Iosippe? Vagusne relinques</l>
<l>Hoc caeli terraeque decus Charitumque profundum</l>
<l>Divinarum aequor superaeque immobile pectus</l>
<l>Virtutis, certus fidei certusque pudoris,</l>
<l>Incertusque uteri? Lentus perpende quid isthic</l>
<l>Tutus agas. Quaecumque sit haec, sine Numine non est</l>
<l>Haec soboles, nec te legis damnabit omissae</l>
<l>Religio, si non timeas dimittere nuptam,</l>
<l>Quam constat non esse ream. Committe Tonanti </l>
<l>Quidquid id est certusque puta, vis illius ista est.</l>
<l>Et memini (nec adhuc illum revolutus ad axem,</l>
<l>Vel semel est Phaëton) post connubiale reversus</l>
<l>Auspicium, cum tecta patris suaque ora subivi, </l>
<l>Talibus extrema monitum se noctis in umbra</l>
<l>Asseruit (sive illa forent insomnia, sive</l>
<l>Caeli aliquod flamen) nato quae contigit uxor,</l>
<l>Prolis erit sine patre parens: nil dixerat ultra.</l>
<l>Saepe patrum veris ludunt insomnia formis.</l>
<l>Si nacta est sine patre uterum, quid labis in illa est,</l>
<l>Qua thalami iusto poterat sine foedere solus</l>
<l>Lascivire pater? Nulla est iniuria lecti,</l>
<l>Si nemo est vetiti damnet quem flamma cubilis.</l>
<l>Credere nec fas est quemquam, vel barbara qualem</l>
<l>Fudisset genetrix, voti licet improbus esset, </l>
<l>Virgineae caperet quem non reverentia frontis, </l>
<l>Atque pavor tentare nefas: ea fulget honoris</l>
<l>Integritas talisque sui pudor eminet oris,</l>
<l>Ut nisi caelestes animi non spiret amores. </l>
<l>Solus ego, cui nota meae mage gratia nuptae,</l>
<l>Credere flagitium, iudex temerarius, ausim?</l>
<l>Anne vides quamvis ferme spectatur adulto</l>
<l>Non ignara utero, meque ad sua pondera pressis</l>
<l>Interdum pendere labris maestumque tuentem</l>
<l>Advertat prudens animi. Tamen illa serenum</l>
<l>Oris habet sine nube decus: tranquilla, pavoris</l>
<l>Inscia maiestas cordis, micat area frontis</l>
<l>Laeta, hilares oculi, quae nescio gaudia vultus</l>
<l>Non silet et verno similis florescit aprico.</l>
<l>Denique par semper virtus: cui crimen inesset</l>
<l>Tantane lascivo staret fiducia ventri?”</l>
<l>Libranti haec oculis solito se tempore somnus</l>
<l>Immittit curisque suis indormit Ioseph.</l>
</div>
<div type="poesis-caput">
<head>15.</head>
<l> Postquam non molli patuissent clausa sopori</l>
<l>Lumina, sidereae mentem irradiare cubantis</l>
<l>Accessere faces, superum<note place="foot" n="*">410 superum :
superumque</note> praeambula pectus</l>
<l>Flamma subit multoque videt se lumine cingi.</l>
<l>Hic stetit intra animum splendor somnoque sepultum</l>
<l>Passus Iosephum. Volucrem post praevia noctis</l>
<l>Lumina mox genium spectat, consurgit ab Indo</l>
<l>Aequore quam Phaëton igni maiore micantem</l>
<l>Dicentemque sibi: “Proles Davidica, Ioseph,</l>
<l>Ne metuas Mariam pacti servare iugalem:</l>
<l>Pondus enim, quod ventre gerit, non moecha recepit,</l>
<l>Sed Virgo aeterno flatu fecunda, beatum</l>
<l>Complexa intumuit germen, paritura potentem</l>
<l>Felicis vitae authorem, patremque salutis.</l>
<l>Ille, quibus dura ceu compede victus anhelat</l>
<l>Exolvi populus, noxas et crimina tollet,</l>
<l>Atque ideo natus puer hic dicetur IEsus.”</l>
</div>
<div type="poesis-caput">
<head>16.</head>
<l> Iosippus somnum ut pressit pectusque priori</l>
<l>Deiectum languore levat libratque quid ille</l>
<l>Aethereo e coetu veniens patefecerat Ales:</l>
<l>An fuerit Morpheus, vel vera loquentis imago</l>
<l>Aligeri tacitus dubio sub corde volutat.</l>
<l>Is demum monitorem alto de vertice caeli</l>
<l>Demissum agnoscit: neque enim Stygis ulla potestas</l>
<l>Utile fert pacis monitum lumenque, quod ultra</l>
<l>Phoebeum aspexit, nequiit depingere mimus</l>
<l>Naturae somnus<note place="foot" n="*">434 somnus : somnos</note>:
restat divinitus ista</l>
<l>Sortitum simulacra, quibus se prona voluntas</l>
<l>Subicit et pressis sequitur data nuntia curis. </l>
</div>
<div type="poesis-caput">
<head>17.</head>
<l> Nox erat et necdum furvam spoliaverat aethram </l>
<l>Sideribus pictâ coniux Tithonia pallâ,</l>
<l>Cum monitum caeleste viro testesque pudoris</l>
<l>Sopito auditae voces. Huic sole propinquo</l>
<l>Ardebat gravidae mens visa retexere nuptae </l>
<l>Eiusdemque uteri se credulitate labantem</l>
<l>Arguere et fidum comitem maiore deinceps</l>
<l>Sollertem obsequio et quocumque labore futurum</l>
<l>Spondere et docilem quavis pro sorte ministrum. </l>
<l>Phoebus ubi prima cunctas face presserat umbras, </l>
<l>Accedens pacti sociam frontemque serenus,</l>
<l>Os oculosque viro demissior, aequa profari</l>
<l>Candidus attentae dictis premit ora maritae: </l>
<l>“Quod mihi te, Virgo, sociali foedere iunctam</l>
<l>Sors potuit prius aequa pati, mirabar abundé, </l>
<l>Tanta quod absimili nupta est concessa iugali.</l>
<l>Nunc autem quid agam, vel quid loquar? Immortalem</l>
<l>Ventre geris paritura Deum promissaque maesto</l>
<l>Visceribus claudis, pietatis viscera Iudae.</l>
<l>Teque tacente sacer docuit me Numinis Ales</l>
<l>Ambiguum, pavidum, tuus et quo germine crescens</l>
<l>Grandescat venter. (Taceo, neque enim ulla pudoris</l>
<l>Me flexit non recta fides). Te coniuge felix</l>
<l>Dicebar, cum te Dominam sponsamque recepi, </l>
<l>Invenisse ratus superantem sidera gemmam:</l>
<l>Tanta fuit, quocumque prior tua gratia censu. </l>
<l>Hactenus ut propriae servire ad commoda nuptae</l>
<l>Concessum, te nunc mundi totius amorem, </l>
<l>Prodigium lucemque sequar, dominamque meique</l>
<l>Te Domini matrem, custos sincerus habebo.</l>
<l>Iamque tui pondus ventris demissus adoro.”</l>
</div>
<div type="poesis-caput">
<head>18.</head>
<l> Haec postquam Iosippus, ait mox talia Virgo:</l>
<l>“Quod tibi commissam voluit, dominoque viroque</l>
<l>Custodique Deus quantis, Iosippe, benignum</l>
<l>Laudibus extollo Numen! Talemque favoris</l>
<l>Non potui meruisse gradum, pietate quod ista, </l>
<l>Qua praestas, nuptam foveas praesisque pudoris</l>
<l>Tutelâ patrisque fide: minus aequa putarem</l>
<l>Obsequiis me posse tuos pensare labores. </l>
<l>Hoc promitto, gravi ne sim tibi foedere nupta, </l>
<l>Ancillae faciet iussis parere voluntas. </l>
<l>Quod vero, Iosippe, inopi thalamique virilis</l>
<l>Indocili, sumptis utero – mirabile! – membris,</l>
<l>Flaminis aeterni afflatu praecordia complet</l>
<l>Progenies aequaeva Dei. Sine corporis ullo</l>
<l>Dum sensu postquam modicos aptatus in artus, </l>
<l>Qualiter ignoro, sanguis meus. Ille paternae</l>
<l>Naturae par splendor, homo, mea viscera, factus</l>
<l>Implevit. Stupeo nimium, Iosippe, pusillam, </l>
<l>Exiguam meriti donatam hoc munere nuptam!</l>
<l>Nec te suscepti celassem arcana Tonantis,</l>
<l>Sed nequii tantam (quis enim mea dicta probasset</l>
<l>Vera satis?) sperare fidem. Me vana profari</l>
<l>Somnia dixisses: silui, secura quod ipse</l>
<l>Omnipotens operi proprio non deforet author.</l>
<l>Teque ideo, sapiens gaudet prout illa voluntas</l>
<l>Ordine quaeque suo contexere, nocte silenti</l>
<l>Erudiit factoque fidem cui mente dedisti</l>
<l>Sopitus, nemo vigilans me teste dedisset.”</l>
</div>
<div type="poesis-caput">
<head>19.</head>
<l> Haec et plura suae dixit referentia prolis</l>
<l>Susceptae seriem: media quod noctis opacae</l>
<l>Distaret cum parte dies, caeleste tulisset</l>
<l>Alatus legatus ‘Ave’, sociale volantum</l>
<l>Aligerûm saeptus turmis flammisque vibratae</l>
<l>Circumquaque velut lucis turbata fuisset. </l>
<l>Utque metum crescentem animi, mentisque pavorem</l>
<l>Ponere iussisset Gabriel sobolemque Tonantis</l>
<l>Aeternam, membrorum avidam compage teneri</l>
<l>Rettulit atque sui thalamum deposcere ventris,</l>
<l>Seque viri ignaram cum fando reponeret, Ales</l>
<l>Numinis, ignaramque viri “Divina parentem</l>
<l>Progenies habitura tuos desiderat,” inquit,</l>
<l>“Virgo, sinus!” Seque imperiis servire Tonantis</l>
<l>Dixit ut ancillam; subito sua viscera proles</l>
<l>Implevit divina, artus fabricante beato</l>
<l>Flamine, censo animi, nequiit quem dicere, raptu. </l>
<l>Hic defixit humi vultus et lumina Virgo</l>
<l>Et siluit rubefacta genas colloque caducam</l>
<l>Ut rosa sub lucem, caput inclinata pependit.</l>
</div>
<div type="poesis-caput">
<head>20.</head>
<l> At pius attonitus sponsae sermone maritus</l>
<l>Versat opes animo ingentes, quae coniugis alvum</l>
<l>Condecorant et quae semper felicibus illam</l>
<l>Maiorem reddunt geniis: tamen hisce silentem,</l>
<l>Ulterius Mariam Iosippus vocibus orat:</l>
<l>“Quis tibi sensus erat, Virgo, dum Numinis alma</l>
<l>Progenies uterum membris induta replevit?”</l>
<l>Hac illum Virgo suspirans voce secuta est:</l>
<l>“Ardua res dictu est, qualem, Iosippe, requiris:</l>
<l>Mersa Deo, procul a sensu, procul omnibus orbis</l>
<l>Quisquiliis exempta fui vidique sereno</l>
<l>Intuitu, qua quisque potest visâ esse beatus, </l>
<l>Et felix, mentem aeternam, sine corpore Numen</l>
<l>Immensi splendoris opes et hypostasin illam,</l>
<l>Cui mea coniuncta est uteri caro. Dicere possum</l>
<l>Haec rapto spectasse animo, sed dicere lumen</l>
<l>Quod vidi, nequeo: nostrae sublime diei</l>
<l>Lumen, erunt tenebrae, visae si confero luci.</l>
<l>Ut mihi sublatum hoc lumen, mihi cumque fuissem</l>
<l>Reddita, quod video brutis commune serenum</l>
<l>Caligo visa est et noctis densior umbra.”</l>
<l>Cui iterum sponsus: “Viso quot Numine vultus</l>
<l>Spectasti?” Cui illa: “Latent me cuncta, nec ulla</l>
<l>Id mens aut ratio servat, cui lumen ademptum est.</l>
<l>Hoc scio, quod summus dulci complexus amore</l>
<l>Me Pater est, cuius sobolem, sed origine sola </l>
<l>Diversam, pusilla gero; Flamenque beatum</l>
<l>(Numen idem cum patre, eadem cum prole potestas,</l>
<l>Vis utrique eadem, sed fluxus originis impar;</l>
<l>Quod varium mens prima petit) me nomine sponsae</l>
<l>Dignatum, cuius puro molimine castus</l>
<l>Intumuit venter, modicos digestus in artus</l>
<l>Suscipiens animam sanguis, vis illius una est.</l>
<l>Officium sponsi sponsus – mirabile dictu! –</l>
<l>Non pater implevit, divini flatus amoris.</l>
<l>Haec Iosippe tibi, quo non mortalis honore</l>
<l>Me cumulavit Hymen, sponsusque, ut dicere scivi</l>
<l>Mortali sponso cordis soli abdita dixi.”</l>
<l>Hic tacuit flexaque solum cervice legebat,</l>
<l>Stant veluti curvo matura papavera collo. </l>
<l>Pergit Iosephus: “Gemma ô pretiosior omni</l>
<l>Virgo, tibi quid gratus agam, quae culmine dicam</l>
<l>Digna tuo? Felix socia te Virgine vivam</l>
<l>Et moriar coniux. O felicissima matrum,</l>
<l>Nacta immortalem fecundantem intima sponsum</l>
<l>Viscera, mortali fetus experte marito. </l>
<l>O divinarum Charitum plenissima mater!</l>
<l>O flumen, cui ipsa Dei vitalis abyssus</l>
<l>Irriguum sine more fluit reducesque ministrat</l>
<l>In caelum lymphas; unde et sistentia Iudae</l>
<l>Labra tuos bibitura, parens excelsa, liquores, </l>
<l>Lucis inexhaustum per te contingere fontem</l>
<l>Vitalique vado mergi feliciter optant. </l>
<l>Me quoque, Virgo, tuis Charitum sociale fluentis</l>
<l>Connubii cum taeda ligat, sine, deprecor,aegras</l>
<l>Nectaris aetherei repleam dulcedine fauces.</l>
<l>Affligunt me vota tuum spectare peractis</l>
<l>Mensibus infantem parvoque in corpore summum</l>
<l>Numen adorare! O felix si iungere labris</l>
<l>Labra queam, cordis divini hausturus amores. </l>
<l>Obsequiis autem summis cumulabere posthac</l>
<l>Tuque puerque tuus: tantae quodcumque parentis</l>
<l>Imperium numquam residem fecisse videbit!”</l>
</div>
<div type="poesis-caput">
<head>21.</head>
<l> Laeta viri divina parens pietate fideque</l>
<l>Optabat reliquos uteri decurrere menses,</l>
<l>Se genetrice novo tandem ut festinus in ortu</l>
<l>Respiciat sua clamantes exordia Titan.</l>
<l>Iuda etenim belli studiis exercitus istum</l>
<l>Assiduo authorem pacis clamore vocabat. </l>
<l>Huic pacis Domino demum Pax totius orbis</l>
<l>Praelusit, latiis mundo donata triumphis.</l>
<l>Pax etenim terrarum extra confinia Martem</l>
<l>Proscriptum, centum vinclis ubi strinxit ahenis, </l>
<l>Trans mare Pacificum vexit, quod nomine tali</l>
<l>Innotuit, postquam Martem portante carina</l>
<l>Pax ipsum Antaecis spumans sulcaverat<note place="foot" n="*">591:
sulcaverat : salcaverat</note> aequor.</l>
</div>
<div type="poesis-caput">
<head>22.</head>
<l> Prominet Oceano in magno multo aspera saxo</l>
<l>Insula nec statione potens, nec mercibus ullas</l>
<l>Invitare rates: nihil hic, quod inhospita tellus</l>
<l>Frugis inops possit praebere in pabula, vivit. </l>
<l>Horrida<note place="foot" n="*">596: Horrida : Horrita</note>
lustra, profunda cavis<note place="foot" n="*">596: cavis :
cevis</note> in rupibus antra,</l>
<l>Umbrosaeque specus: totum hoc est insula, nigros</l>
<l>Perpetuum reddens atro de litore fluctus. </l>
<l>Respicit haec saevos interlabente Brasilos</l>
<l>Oceano, matrum saturos patrumque Brasilos</l>
<l>Eiusdemque gulae saxis prospectat iisdem</l>
<l>Auriferis nudos stantes Patagones arenis. </l>
<l>Parte sed adversa tellus ignota latebat,</l>
<l>Pervia adhuc nulli, allato cui lucida signo</l>
<l>Incubat Antarctos, noster qua caecus horizon,</l>
<l>Europae regio et nostro fugit ore videri. </l>
<l>Nonacris ursinos odio Iunonis acerbae</l>
<l>Conversa in rictus, eademque ubi circulus axi</l>
<l>Ultimus extremo sphaeraque brevissimus instat, </l>
<l>Fulget Hyperboreis dono Iovis addita stellis.</l>
<l>At soror et coniux Iovis, inter sidera pellex</l>
<l>Quod niteat, maiore odio commota precatur</l>
<l>Oceanum et Tethyn<note place="foot" n="*">613: Tethyn :
Techyn</note>, septem prohibere triones</l>
<l>Gurgite caeruleo, pelagoque repellere lenta</l>
<l>Sidera, ne puro tingatur in aequore pellex.</l>
<l>Paruit Oceanus semperque a fluctibus Ursam</l>
<l>Reicit. Haec vetita quod non mergatur in unda</l>
<l>Adversus nobis spectabilis esse recusat</l>
<l>Axis: perpetuo siquidem stat foedere fixum,</l>
<l>Alter ut emergat casu quo mergitur alter,</l>
<l>Seque levet tantum, quantum se deprimit alter.</l>
<l>Iam vero Arctoo numquam se cardine ponto</l>
<l>Inclinante tenus, non se levat aemulus axis,</l>
<l>Sed sua caeruleo sub gurgite sidera celat. </l>
<l>Pax ibi nacta specum, vasti quam filia Nerei</l>
<l>Insula habet mediam, septis poenalibus aptam; </l>
<l>Eligit hanc, ingens ubi contabesceret exul. </l>
</div>
<div type="poesis-caput">
<head>23.</head>
<l> Sed prius a Nili victa meretrice superbus</l>
<l>Atiades (iuste cecidit Memphitica pellex,</l>
<l>Ne paritura humilis, scortum regnare videret</l>
<l>Virginitas) cunctis Latii sub iura redactis</l>
<l>Gentibus, optatae migrare in Pacis olivam</l>
<l>Acceptas utroque volens sub cardine palmas.</l>
<l>Invisum populis statuit deponere laetus</l>
<l>Ad secura Deae reducis solacia ferrum</l>
<l>Extremaque iubet Martem sic lege feriri.</l>
<l>Fas ultra humani sitiens<note place="foot" n="*">637 sitiens :
fitiens</note> quod sanguinis, asper</l>
<l>Gradivus: vita cives spoliavit et urbes</l>
<l>Civibus ac opulentorum populator iniquus</l>
<l>Regnorum, nimius caedis nimiusque cruoris</l>
<l>Latro, nurus castas thalamosque impune iugales</l>
<l>Foedarit, nulli terrae nec frugibus aequus.</l>
<l>Excidiis populorum audax, incendia vastis</l>
<l>Urbibus et rapidos maturis messibus ignes</l>
<l>Imperat. Ille famem, pestem advocat ille, supremos</l>
<l>Sed quorum is prior est, animis terrestribus hostes.</l>
<l>Naturae legumque odium, virtutis et aequi</l>
<l>Hostis inhumanus, toto proscribitor orbe! </l>
<l>Ito, ubi nec terrae possis, nec obesse quieti</l>
<l>Terrigenûm, duris oneratus membra catenis!</l>
<l>Idibus Aprilis, cum bis centesima, mittas</l>
<l>Si modo sex, quartum referebat Olympias annum</l>
<l>Consule silvano, sed quem collega praeibat</l>
<l>Augustus nonùm consul, maiore Quiritum</l>
<l>Laetitia, quam si Romana cuspide caesas</l>
<l>Audissent gemino solis sub tramite gentes. </l>
<l>Talis erat scelerum immani data poena Gradivo. </l>
</div>
<div type="poesis-caput">
<head>24.</head>
<l> Pax vero abreptum subito ferroque gravatum,</l>
<l>Frustra reluctantem, nec vincla subire volentem</l>
<l>Impulit in puppim ventisque faventibus ultro,</l>
<l>Aequatore maris nimio post terga relicto,</l>
<l>Venit in Ammericen, ubi iam sibi cognita vasto</l>
<l>Surgebat pelago poenalibus insula saxis,</l>
<l>Quae Martis dicta est et adhuc ea nomina servat.</l>
<l>Huc ubi perventum scabroso in murice Martem</l>
<l>Deposuit; notique admotus faucibus antri</l>
<l>Clamorem immensum misit, quo pontus et omnes</l>
<l>Intremuere undae. Stridore remugiit aër</l>
<l>Oris inhumani, motae ceu turbine nubes.</l>
<l>Horribilem iussus non sponte subire cavernam</l>
<l>Obnixusque diu, tandem sepelitur amaro</l>
<l>Carcere, quem duri repetita volumina ferri</l>
<l>Cautibus innexum, soli stellisque negatum,</l>
<l>Immotum statuunt, stridentem et acerba frementem. </l>
</div>
<div type="poesis-caput">
<head>25.</head>
<l> Pax vero alma suos iuste sic ulta dolores</l>
<l>Ibat ovans undasque Austro perflante secabat </l>
<l>Laeta, triumphanti similis iucunda redibat</l>
<l>Candida securis extollens vela carinis.</l>
<l>Illa omnes Marte expulso dare iubila gentes</l>
<l>Imperat et pacis parto gaudere sereno,</l>
<l>Caesaris auspiciis maiestatisque Latinae. </l>
<l>Nec Romae lux parva fuit, quod Crassus inultâ</l>
<l>Non ultra erraret Parthis victoribus umbrâ</l>
<l>Ventidio cecidit Pacorus, qua clade priorem</l>
<l>Assyrio Crassi maculam delevit Oronte,</l>
<l>Et pacem statuit, nisi quod renovare vetusta</l>
<l>Scortator Pharius cupidus discrimina, rumpit</l>
<l>Iuratam sanctè, sed non sine vulnere pacem.</l>
<l>Quem tamen Augustus repetit, missisque Latinis,</l>
<l>Quae victor posuit Crassi pro caede trophaeis.</l>
<l>Dardanidae timidus reparavit foedera Parthus. </l>
<l>Iam fera captivo fasces Germania Rheno</l>
<l>Perdiderat vehemensque animi belloque subactus</l>
<l>Teuto palam fecit Latias nescire retundi,</l>
<l>Ne tandem hostili rubeant cervice secures. </l>
<l>Iam Capitolinis Ister glacialis ab urnis</l>
<l>Et cum Moeno Albis Druso victore fluebat.</l>
<l>Nec iuga strata gelu, vetuit neque Noricus ensis</l>
<l>Vindelico dare frena Lyco dominumque quieto</l>
<l>Implorare Tibrim: auriferis hunc dives arenis</l>
<l>Pronus adorabat fracto iam Pannone Dravus. </l>
<l>Sequana iam victus, Latii iam pondere ferri</l>
<l>Pressus Arar, iussusque iugo Laurente pacisci</l>
<l>Tranquillis manare vadis puraque cruoris</l>
<l>In mare praecipitem Rhodanum propellere ripâ.</l>
<l>Getulas urbes, genus insuperabile bello,</l>
<l>Massylas gentes praetentaque Syrtibus arva</l>
<l>Infrenes Numidas consul lateque furentes</l>
<l>Barcaeos domuit Lybicaeque quietis eidem</l>
<l>Addidit authori titulum Getulia Cosso. </l>
<l>Cumque per extremos victor volitaret Iberos</l>
<l>Atiades, profugosque daret sibi Cantaber hostes</l>
<l>Vindius, aprico iussos dare pectora campo, </l>
<l>Et venalitiam domitos gestare coronam;</l>
<l>Armatusque ruens patriis e montibus Astur,</l>
<l>Agmine tergemino audax ostentare Latinis</l>
<l>Frontem aquilis horumque etiam virtute fugatus</l>
<l>A muris quaesisset opem, nec laricia asyli</l>
<l>Par esset servare fidem. Belli ultima laurus,</l>
<l>Nullas passa faces, Latiis statura trophaeis, </l>
<l>Bellorum Augusti tetigit stans Lancia metam. </l>
<l>Hinc armis secura quies quaesitaque simplex</l>
<l>Composuit totum maiestas Caesaris orbem.</l>
</div>
<div type="poesis-caput">
<head>26.</head>
<l> Hinc fuit ut Latium toto quos axe remotos</l>
<l>Non vidit ferrum, caperet reverentia molis</l>
<l>Romanae, cui sponte datam, nec iure coactam</l>
<l>Armisono misere fidem: nec tendere dextram</l>
<l>Sarmata, nec deses Scytha, nec Phaetonte calentes</l>
<l>Eoo fecere moras<note place="foot" n="*">729 moras : morans</note>;
nisi longius anno</l>
<l>Quam triplici protraxit iter, nam quarte profectos</l>
<l>A Gange et patrio praesens ab Hydaspe ferentes</l>
<l>Obsequium, Romae messis spectaverat Indos.</l>
</div>
<div type="poesis-caput">
<head>27.</head>
<l> Tunc nova telluris facies et ubique serenus</l>
<l>Ridebat partae pacis post gaudia vultus.</l>
<l>Tum secura graves implebant horrea messes</l>
<l>Et Bacchus sine lite fuit: Discordia terris</l>
<l>Exul inhumanum satiabat imagine sola</l>
<l>Bellorum rabidum, pugnae caedisque furorem.</l>
<l>Nec tamen hanc vis tota odii, nec saeva nocendi</l>
<l>Destituit rabies: regio deserta furentem</l>
<l>Spectavit Lybicos multo maiore veneno</l>
<l>Irritare, genus dirae Phorcinidis, angues:</l>
<l>Aspidas atque via tractos fumante chelidros,</l>
<l>Dipsadas et siccae cui est color aequus arenae, </l>
<l>Ammodyten, iaculosque leves, quibus ardua pinus</l>
<l>Scanditur, unde neci faciles, ceu praepes arundo</l>
<l>Desiliant, ac tela oris fatalia figant. </l>
<l>Serpentumque alias, ardens quibus Africa pollet, </l>
<l>In rabiem funesta egit Discordia formas. </l>
<l>Maius erat scythalis virus maiusque cerastis, </l>
<l>Maior arenosis basilisci sibilus oris</l>
<l>Auditus, praestans etiam infamare remotas </l>
<l>Ante venena nocens crudelis spiritus auras. </l>
<l>Si Cato Cyniphios signis laurentibus aestus</l>
<l>Tunc invicto animi nisu et virtute probasset, </l>
<l>Victa reliquisset Virtus vestigia, pestes</l>
<l>Impatiens tolerare novas, armante recenti</l>
<l>Funere Marmaricos Martis cultrice colubros. </l>
<l>Talis erat Lybicas augens Discordia mortes, </l>
<l>Dissidiis postquam fuerat fatalibus impos</l>
<l>Humanos turbare animos; patrisque Gradivi</l>
<l>Exilium et duras flebat gemebunda catenas. </l>
<l>Plorandum tamen est, quod non diuturnior aegra</l>
<l>Lumina confecit maeror; cui nexus amoris</l>
<l>Et pacis, revocato iterum Mavorte solutus</l>
<l>Ad prima ingratos laxavit gaudia rictus. </l>
</div>
<div type="poesis-caput">
<head>28.</head>
<l> Ira, et Avarities regum, queis tertia fertur</l>
<l>Accessisse comes, cordis caligo superbi,</l>
<l>Ambitio, quarum par est fortuna, lucroso</l>
<l>Saepe quod his felix Martis cadit alea talo.</l>
<l>Crescere proscripto non plus sua lucra Gradivo, </l>
<l>Exclamant; quare hunc tota tellure requirunt,</l>
<l>Inventumque specu eripiunt ferroque solutum</l>
<l>Ad privata aptum revocant compendia Numen. </l>
</div>
<div type="poesis-caput">
<head>29.</head>
<l> Immitis primum Ira “Meus,” dicebat, “inanis</l>
<l>Est sine Marte furor: regum quos summa voluntas,</l>
<l>Seu fas, sive nefas iubeat, non flectit inermis,</l>
<l>Vis armata domat. Regum est iniuria cives</l>
<l>Adversos impune pati! Consultius aegris</l>
<l>Mittitur e membris sanguis, quam cuspidis usu</l>
<l>Si vetito, totum pereat sine vulnere corpus. </l>
<l>Regnorum decus est iratos sanguine misso</l>
<l>Cum vestire potest hostilis purpura reges. </l>
<l>Flamma opus et ferro est: nihil est crudele, timeri</l>
<l>Quo valeat princeps: nulla est iniusta cruoris, </l>
<l>Bellorumque sitis, regum quae mitigat iram. </l>
<l>Imperii nullos partos sine sanguine fasces</l>
<l>Orbis habet: simili si saepe rigentur ab imbre</l>
<l>Quo primum nati, surgunt in culmina flores.</l>
<l>Regnorum natura eadem. Nil denique refert, </l>
<l>Dicatur quis plebis amans rex, sive tyrannus. </l>
<l>Infelix regum sine Marte precaria regnat</l>
<l>Purpura. Toto igitur Mars est quaerendus in orbe;</l>
<l>Uni concessum siquidem secura tueri</l>
<l>Regna et non pavidis sceptra inconcussa monarchis.” </l>
</div>
<div type="poesis-caput">
<head>30.</head>
<l> Desiit Ira loqui, quam sic sermone secuta est</l>
<l>Turpis Avarities: “Et ego sine faenore deses</l>
<l>Vivam opibus contenta meis? Sine Marte quid ultra</l>
<l>Accedat nostris partis per proelia gazis?</l>
<l>Sint mihi terrarum ingentes sine limite tractus,</l>
<l>Sint urbes, sint regna mihi! Nisi semper ad istas</l>
<l>Accedat vis maior opes, me reddit egentem</l>
<l>Quod nequit augeri pretium. Crescente beari</l>
<l>Imperio, non stante queo; neque principe dignos</l>
<l>Sola parit veniens ab avis opulentia, census. </l>
<l>Divitiae veteres, quibus est innata cupido</l>
<l>Augmenti nova lucra petunt, exempla peritae</l>
<l>Proferre illorum, quibus et fortuna Gradivo</l>
<l>Maiestasque stetit. Neque enim nisi censibus auctis</l>
<l>Regia servatur ducis intemerata potestas. </l>
<l>Dardaniae clari, spoliis Orientis onustas</l>
<l>Advexere rates; solius Roma pavebat</l>
<l>Ausoniae ditata opibus: quo tutior esset, </l>
<l>Externas quaesivit opes: spoliavit Iberos,</l>
<l>Assyrios, Numidas, Parthos, nudavit Anubim</l>
<l>Et Tyberim, Nilo, Rhodano Rhenoque bicorni</l>
<l>Pannonicoque Istro, fluviisque ferentibus aurum</l>
<l>Pactolo atque Hebro Medoque explevit Hydaspe.</l>
<l>Et me par fortuna vocat: si praeside regni</l>
<l>Marte legam validas mea sub vexilla cohortes</l>
<l>Hunc ego, quantumvis magni Pax exulis arma</l>
<l>Et meritum non grata premit (nam dissona vero</l>
<l>Ni loquimur, praesens Pacis per compita risus</l>
<l>Armati labor est fructus munusque Gradivi.</l>
<l>Qui tamen hanc peperit per tot discrimina constans,</l>
<l>Ingratam genitor probat inter vincula natam.)</l>
<l>Exilio et tenebris tristem corpusque gravantis</l>
<l>Orbibus implicitum ferri, in mea regna reducam, </l>
<l>Ingens imperii decus, oeconomumque profectae</l>
<l>A patre fortunae: quod enim ultra crescere possit</l>
<l>Se tota huic debet regalis copia gazae.”</l>
</div>
<div type="poesis-caput">
<head>31.</head>
<l> Immodica imperii censusque immensa cupido</l>
<l>Gradivi laudem postquam sic fata fuisset,</l>
<l>Ambitio malesana istam sic voce secuta est:</l>
<l>“Fata instant, pereo tristis, nisi grandior ornet</l>
<l>Me cumulus titulorum; quae me prisca vocari</l>
<l>Gloria nominibus multis facit, alget inanis</l>
<l>Vox, nisi quaesitae maiora vocabula famae</l>
<l>Accedant. Resides animos ferrique paventes</l>
<l>Spernit honor dextras, plorans neque pectoris imas</l>
<l>Dissimulat pupilla faces, non caeca superbas</l>
<l>Regnorum quas orbis habet spectare secures</l>
<l>Roboris ignaras nostri, quae nomina mille,</l>
<l>Mille meis possent titulos praebere triumphis. </l>
<l>Me, Macedo, tua fama trahit, tua gloria, Caesar, </l>
<l>Et tua, Pompei; mentem tua, Scipio, laurus</l>
<l>In sublime rapit: vobis dedit Africa nomen,</l>
<l>Armenia, Assyriae, Pontus, prostrata Saguntus,</l>
<l>Atque Numantini cineres sparsere serenos</l>
<l>Nominis aeterni radios, laudumque perennes</l>
<l>Inscripsere notas, victuri praemia Martis. </l>
<l>Par laudis famaeque mihi praecordia calcar</l>
<l>Affectumque fodit; summae petit ardua famae</l>
<l>Non socors animus: vilis stupidusque probatur</l>
<l>Qui sanguis pulchri flammis non bullit honoris. </l>
<l>Marte uti me fata volunt, quo numine solo</l>
<l>In decus et nomen claris ascenditur ausis. </l>
<l>Quae modo pax mundi est, blandiri mollibus aptam</l>
<l>Esse satis notum est animis, sed fortibus hostem. </l>
<l>Pro titulis famaque nihil studiosa valensque</l>
<l>Moliri soboles, fatis praesentibus ortam</l>
<l>Desidiem putet esse deam, quae ignava Gradivum</l>
<l>Expulit atque alio proscriptum detinet orbe.</l>
<l>Ingenii agrestis dea servilisque propago!</l>
<l>Hanc ipsam extorrem faciam! Petere ardua montis</l>
<l>Caucasei cogam! Reduci concedat apertos</l>
<l>Mavorti campos, urbes et rura, serendis</l>
<l>Pro laudum titulis et honorum messe iubebo!”</l>
<l>Haec tulit insana Ambitio; plausere loquenti</l>
<l>Ira et Avarities iunctisque in mutua dextris</l>
<l>Foedera, captivum statuunt exolvere Martem. </l>
<l>Quod pepigere nefas, modico post tempore factum est.</l>
</div>
<div type="poesis-caput">
<head>32.</head>
<l> Pax tamen interea niveis devecta quadrigis</l>
<l>Visebat vacuas Martis formidine gentes</l>
<l>Et laetis populorum animis ostendere verum</l>
<l>Laetitiae fontem, Hebraeae de ventre puellae</l>
<l>Emanaturum Numen festiva parabat. </l>
</div>
<div type="poesis-caput">
<head>33.</head>
<l> Mos erat antiquo in Latio populisque probatus</l>
<l>Albanis ritus sibi postea maxima sacrum</l>
<l>Quem Roma asseruit, clausas servare verenda </l>
<l>Religione fores, Martis dum libera ferro</l>
<l>Urbs erat et mitis tranquilla per oppida miles,</l>
<l>Tradita bisgemino quarum custodia Iano. </l>
<l>Has centum aerati vectes centenaque ferri</l>
<l>Robora centenoque chalybs munimine clausit. </l>
<l>Ast ubi seu Dacis Numidisque inferre volebant</l>
<l>Martem, aut Hircanos, nigros vel tendere ad Indos</l>
<l>Auroramque sequi Parthosque reposcere signa,</l>
<l>Tunc Capitolina trabea cinctuque Gabino</l>
<l>Insignis, pleno patrum praesente senatu,</l>
<l>Clausa patere dabat stridentia limina consul. </l>
<l>Iste prior pugnas, post ipsa probare solebat</l>
<l>Belli audax pubes: certumque volentia Martem</l>
<l>Aera sonora palam votum populare rogabant. </l>
<l>Longo autem belli postquam lassata furore,</l>
<l>Sed victrix palmisque ducum praelustris, easdem</l>
<l>Roma iterum clausura fores, regnantis ubique</l>
<l>Dat pacis signum: victrici tempora lauro</l>
<l>Praecincti caput, haec iucundi templa petebant</l>
<l>Romulidae lituumque hilari clangore togatus</l>
<l>Aptabat consul ferrata repagula saevis</l>
<l>Postibus et portam trudens aptabat utramque</l>
<l>Tunc certare omnes duros superaddere vectes. </l>
<l>Et centum aeratis limen munire catenis. </l>
<l>Tunc factus populi plausus totamque per urbem</l>
<l>Foeda relegato clamata opprobria Marti.</l>
<l>Bifrontis Iani postremo claudere portas</l>
<l>Contigit Augusto; pacis quo vindice postes</l>
<l>Terrigenis laxare suos dum praebarat aether</l>
<l>Ausonius<note place="foot" n="*">910: Ausonius : Autonius</note>
vidit claudi sua limina Bifrons. </l>
<l>Atiadae praesenti aderat tunc ipsa paternum</l>
<l>Pax hilaris stipare latus: prior ille patentes</l>
<l>Concussit valvas iunctimque haerere coactis</l>
<l>Belli ferratis centum dat vincula portis. </l>
</div>
<div type="poesis-caput">
<head>34.</head>
<l> Undique compositae secura per otia pacis</l>
<l>Iussus erat mundus describi. Urgente tributum</l>
<l>Victore Augusto, quo Caesare totius orbis</l>
<l>Fluxerat in tabulas numerus censusque Latinas. </l>
<l>Caesareum, cui se victae submittere gentes</l>
<l>Debuerant, etiam, Syriam moderante Quirino</l>
<l>Edictum Iudaea tulit: generisque tribusque</l>
<l>Propria scribendos urbs invitabat Apellas. </l>
<l>Cuique sua notas accedere origine sedes</l>
<l>Ardor erat: captiva suos Iudaea tribules,</l>
<l>Quos habitare prius tribuum sine limite certo</l>
<l>Dispersos tulit; ad propriam gentile referre</l>
<l>Nomen et aera tribum famamque et nomen avorum</l>
<l>Servantes vidit. Genti sua nota cuique</l>
<l>Urbs erat atque sui generis primarius author. </l>
<l>Quaevis<note place="foot" n="*">930 quaevis : quaenis</note>
bellorum post tot discrimina, clades, </l>
<l>Excidia, importata aliis domicilia terris</l>
<l>Postque novos reditus ignota ad tecta paterni</l>
<l>Climatis, authorem stirpisque tribusque tenebat</l>
<l>Posteritas memor, idque aequa ratione Tonantem</l>
<l>Disposuisse patet: cunctis dum nota vetustae</l>
<l>Gentis origo foret, propriam missurus in orbem</l>
<l>Progeniem, titulo carnis de Virgine sumptae, </l>
<l>Davidis sobolem materno ventre probaret. </l>
<l>Stemma suum tunc quisque palam gentemque professus</l>
<l>Implebat tabulas, laeto quas Roma legebat </l>
<l>Auspicio ut rerum domina constaret in urbe</l>
<l>Unigenam Mariae esse genus Davidis Iesum:</l>
<l>Unde sui generis, frustra obnitente protervo</l>
<l>Isacida tantum non agnoscente tribulem</l>
<l>Prodiret secura fides Mariamque Latinae</l>
<l>Assererent vero regum de sanguine cerae. </l>
</div>
<div type="poesis-caput">
<head>35.</head>
<l> Ut primùm Romana Ducum parentis Idumae</l>
<l>Movissent edicta lares, cognata remoti</l>
<l>Isacidae iussis cumulabant oppida donis.</l>
<l>Asseris tribui, Tyriis vicina colonis</l>
<l>Caede rubens Pharia, Machabeo robore clara, </l>
<l>Urbs Cadessa fuit, gentis quae nomina libro</l>
<l>Excepit. Beniaminum Bethava notavit, </l>
<l>Luza Ephraimum, Danem numeravit Ioppe.</l>
<l>Progenies Gaddis patriam petiere Saronem</l>
<l>Nomina dicturi. Tabulas Issachar iturus</l>
<l>In Latias Arbelem ibat multusque Zabulon</l>
<l>Natorum clara legione vocabula dixit.</l>
<l>At Nephtalidae Cidissum auxere penates</l>
<l>Et numero et censu. Dorae tribus ampla Manassis</l>
<l>Deposuit nomen. Praeses Macherunte Latinus</l>
<l>Rubenum inscripsit. Litus complexa, per aequor</l>
<l>Ascalis ire potens, urbs quae produxit iniquum</l>
<l>Herodem Simeonidas suscepit et albo</l>
<l>Intulit; et Levi soboles, cui limite certo</l>
<l>Nulla fuit tellus, aliis immixta ferebat</l>
<l>Cum tribubus censum: Iudae generosa propago</l>
<l>Scribebant Hebrone genus, nisi regia Iesse</l>
<l>Quos tetigit cognata domus, quorum inclita regis</l>
<l>Patria Iessigenae signavit nomina Bethlem. </l>
</div>
<div type="poesis-caput">
<head>36.</head>
<l> Iosippo ut primum Romani fama tributi</l>
<l>Et populare suas solvendi venit ad aures</l>
<l>Obsequium census Ephrateamque propagem</l>
<l>Stemmatis ad propriam sedem fontemque cieri</l>
<l>Audiit electum Bethlem, pro coniuge partum</l>
<l>Opperiente brevi post tempore (conscia ventris</l>
<l>Delia iam nonum siquidem crescebat in orbem)</l>
<l>Sollicitus tenerae fatur sic voce maritae:</l>
<l>“Feta Tonante nurus, praesenti nuntia brumae</l>
<l>Importuna fero: Romanus nomina Caesar</l>
<l>Nostra petit debentque novum data nomina censum</l>
<l>Et proprios coram tribuum distinguere vultus</l>
<l>Postulat Ausonius qui colligit aera minister. </l>
<l>Bethleme est nobis communis utrique petita</l>
<l>A Iesse genitore domus, quae murice regum</l>
<l>Tecta olim, nunc tecti expers. Illa urbe Latinis</l>
<l>Imperiis nos stare decet: tribus altera quosvis</l>
<l>Sanguinis externos illuc vetat ire nepotes. </l>
<l>Nos vero decimus proavitis sistere tectis</l>
<l>Debebit mensis; te illius propria Phoebes</l>
<l>Quam vereor ne laedat hiems, ignota petentem</l>
<l>Limina! Teque etiam memini dixisse beatum </l>
<l>Divinumque uteri solem sua lumina mundo, </l>
<l>Extremo decimae lunae splendore daturum. </l>
<l>Quae foret – ah! – proprios extra fortuna penates</l>
<l>Divini infantis? Tuque ipsa puerpera posses</l>
<l>Quale inter duros fortassis habere tribules</l>
<l>Obsequium? Talis rerum me terret imago.”</l>
</div>
<div type="poesis-caput">
<head>37.</head>
<l> His monitis haeret tacitus, quem pectore multa</l>
<l>Versantem affatur prudens his vocibus uxor:</l>
<l>“Te precor adversos animi componere fluctus,</l>
<l>Iosippe. Augustus dum scribit nomina Caesar, </l>
<l>Divinum paritura dabo terrena gigantem</l>
<l>Si genetrix, agit ista Deo mandante Latinus</l>
<l>Isacidûm Princeps, numerum ut puer augeat iste</l>
<l>Ingentem nactus scribam; qui talis ut esset, </l>
<l>Hic prius Augustum felicem reddidit infans, </l>
<l>Numinis ignarum tanti, cui ista ferendum</l>
<l>Ad censum properat soboles interque nocentum</l>
<l>Scribi hominum turbam splendor divinus anhelat. </l>
<l>Pone metum, Iosippe! Viam, quam tanta potestas</l>
<l>Mandat, solstitiis quamvis brumalibus, ibo. </l>
<l>Ibo, licet nono gravidam iam Delia cornu</l>
<l>Respiciat partusque meos effaeta videre</l>
<l>Promittat, nil iussa moror, nec principis aequo</l>
<l>Imperio obnitor; Deus est, qui Caesare mundum</l>
<l>In tabulas cogente, iubet Bethlemia rura</l>
<l>Visere: qualiscumque meum divina gubernet</l>
<l>Cura uterum, non maesta feram: dabit illa parenti</l>
<l>Et soboli, quantum ipsius suprema probabit, </l>
<l>Quae semper iusta est, rerum adiumenta voluntas.” </l>
</div>
<div type="poesis-caput">
<head>38.</head>
<l> Gavisus grato sponsae sermone maritus</l>
<l>Mox iussum meditatur iter triplicisque diei</l>
<l>Gressurus maiore via, quod longa petebat</l>
<l>Excessus mora, solvendi commune quod aeris</l>
<l>Edictum, tum quod tardus dubiusque monebat</l>
<l>Ad propriam sedem reditus certique poposcit</l>
<l>Cura puerperii. Totum ratione sagaci</l>
<l>Evolvit quantumque sua bene providus esse</l>
<l>Pauperie potuit, tales disponit ad usus.</l>
<l>Castibus at cunctis quoniam prohibebat egestas</l>
<l>Esse parem, sua ubi rerum pusilla facultas</l>
<l>Aptari nequiit, matri sobolique paranda,</l>
<l>Ut Virgo admonuit, curis caelestibus addit.</l>
</div>
<div type="poesis-caput">
<head>39.</head>
<l> Unde dapes sponsi solitas vitamque petebant</l>
<l>Hortus erat plantis modicus, sed edulibus herbis</l>
<l>Sufficiens tectisque ipsis non dissitus hortus. </l>
<l>Arboribus tenuis subiectum bucula gramen</l>
<l>Et rude carpebat pecus: inde domestica Ioseph</l>
<l>Auxilia et parcum mensae vectigal habebat. </l>
<l>Bos etenim grato distendens ubera passu</l>
<l>Butyrum cum lacte dabat, vel lacte coactos</l>
<l>Caseolos: aurita pecus seu ligna tepenti</l>
<l>Importando foco tenuisque annona rotatis</l>
<l>Cum fuerat subigenda petris, non grande subibat</l>
<l>Pondus et altricum remeabat baiula frugum. </l>
<l>Praecipuum vero proprii fortuna laboris, </l>
<l>Malleus et culter, runcina, dolabra, securis</l>
<l>Iosippo vectigal erat pretiumque fabrilis</l>
<l>Quale laboranti poterat contingere lucri,</l>
<l>Aeris tota fuit regalis copia tecti. </l>
<l>Accessere tamen census, quos regia Virgo</l>
<l>A docta quaerebat acu; licet ille novarum</l>
<l>Vota fatigaret nuruum labor, attamen aeris</l>
<l>Parva legebatur merces, divina puellae</l>
<l>Fila et Virgineae non aequans segmina telae. </l>
<l>His tamen exiguis operum proventibus aequus</l>
<l>Aedis erat capitum numerus: materque faberque</l>
<l>Tota domus duo sunt: iidem parentque iubentque.</l>
<l>Caelica venisset dum Virginis integra matris</l>
<l>Ad cumulum proles, quae dum feliciter ivit</l>
<l>In numerum, non auxit opes, sed amare repertam</l>
<l>Matris egestatem facilis; quin fluxa bonorum</l>
<l>Ludibrium quam vile esset fortuna, docebat. </l>
<l>Huic tamen accessit Domui: peritura deesse</l>
<l>Cui voluit si dona Deus; cumulavit egenos</l>
<l>Divinarum ampla Charitum ubertate penates. </l>
</div>
<div type="poesis-caput">
<head>40.</head>
<l> Hic si ficta iuvat veris componere: pauper </l>
<l>Baucis erat quoque grata deis gratusque Philemon</l>
<l>Pauperie, thalami nexu, probitate, pudore</l>
<l>Ac aetate pares paupertatemque ferendo</l>
<l>Effecere levem. Postquam admisisse supremos</l>
<l>Postibus angustis, stipula cannaque palustri</l>
<l>Protectis, humiles mortalis imagine vultus</l>
<l>Concessit sors laeta Deos. Ubi mersa paludem</l>
<l>In luteam de monte vident, quae sicca stetere</l>
<l>Tecta prius, spectant proprii pia limina tecti</l>
<l>Et superesse stupent aliarum labe domorum. </l>
<l>Illa vetus dominis et iam casa parva duobus, </l>
<l>Vertitur in templum. Pelignus talia vates</l>
<l>Dum commenta dabat, veram Iudaea parabat</l>
<l>Commenti formam: minor ipso est fabula vero. </l>
<l>Virginis haec eadem nam sedes parva, volucre</l>
<l>Vertitur in templum, non carnis imagine falsa</l>
<l>Aeterni postquam facta est domus hospita Verbi. </l>
<l>Hanc, inopes quondam, caeli de monte iugales</l>
<l>Conspexere pii vacuas migrare per auras, </l>
<l>Aspera dum cernunt aliarum fata domorum</l>
<l>In cineres vertisse trabes Martemque propinquos</l>
<l>Incendisse lares. Manet illa aevumque manebit</l>
<l>In reliquum: lateres nudos cinxere columnae, </l>
<l>Cultaque votivis nigrescunt limina flammis. </l>
<l>Artant dona tholos, stellis laquearia fulgent, </l>
<l>Gemma tegit postes aurataque tecta videntur,</l>
<l>Caelataeque fores adopertaque marmore tellus. </l>
<l>Quaeque prius pauper, regum nunc dives abundat</l>
<l>Muneribus domus et summis se molibus aequat, </l>
<l>Reptantesque ruunt illius ad oscula gentes. </l>
<l>Numinis haec meruit digna mercede recepti,</l>
<l>Baucidis et fictas superare Philemonis aras. </l>
</div>
<div type="poesis-caput">
<head>41.</head>
<l> Cum propria postquam fuerat luctatus Ioseph</l>
<l>Pauperie, Latiis nec iusta numismata iussis</l>
<l>Suppeterent, tamen ille viae se credere certus</l>
<l>Hoc statuit pigramque bovem rudiusque tributo</l>
<l>Permutare pecus, quamcumque immiserit ultra</l>
<l>Axe Deus perferre lubens cum coniuge sortem. </l>
<l>At divina uteri mater nonae indice lunae</l>
<l>Certa nec aethereo ventris momenta docente</l>
<l>Aligero monitore carens, prope temporis esse</l>
<l>Illius spatium quo caelica prodeat alvo</l>
<l>Progenies, abitura parat quae lina tegendo</l>
<l>Artandoque inter telarum vincula nato</l>
<l>Quaeque suos usus tunc sunt habitura reponit. </l>
<l>Iamque aderat quo sede dies exire paterna, </l>
<l>Seque virumque remota procul petere arva monebat,</l>
<l>Cum vacui curam laris ingentemque latentis</l>
<l>Prodigii sedem terrena volentia numquam</l>
<l>Dimitti qua membra Deum subiisse tenebat</l>
<l>Tunc occulta fides, cognatae stirpis Abramo</l>
<l>Tobia genito patre commendasset Ioseph, </l>
<l>Urbe migrat propriisque notat vestigia plantis.</l>
<l>Nulla etiam gravidi Virgo fastidia ventris</l>
<l>Passa, per Isacios ibat laetissima colles </l>
<l>Plena Deo mater. Sed ubi fortasse labaret</l>
<l>Planta, vehi tardo coniux orabat asello</l>
<l>(Hunc etenim torvamque bovem praesentis agebat</l>
<l>Servitii pretiique fidem) pressitque modestum</l>
<l>Interdum pecus, oranti non dura marito. </l>
</div>
</div>
<div type="poesis-liber" met="hexameter" n="9">
<head>LIBER IX. IESSEIDOS </head>
<div type="poesis-caput">
<head>1.</head>
<l> Tertia Phoebeos ad frena redire iugales</l>
<l>Memnonius Ganges et Arabs aspexit Eous,</l>
<l>Iosippo propria postquam de sede profecto</l>
<l>Simplicis hospitium lucis Solymaea dedisset</l>
<l>Religio. Petit immodicam congressibus urbem</l>
<l>Et templum portante Deum cum coniuge sponsus.</l>
<l>Summa fuit templi ratio, quo cordis utrumque</l>
<l>Urgebat calor: exiguis promentibus ingens</l>
<l>Obsequium donis sacraeque morantibus aedis</l>
<l>Parte humili, attonitis templi nova reddita mystis</l>
<l>Vox fuit, arcana prorsus de sede, supremo</l>
<l>Ex adyto: “Bethlem gaude, primoribus una</l>
<l>Ex populis tellus: ex te prodire videbis,</l>
<l>Qui Dux augustas premat Israëlis habenas, </l>
<l>Initii gnaro cui non egressus ab aevo.</l>
<l>Ille idem in censum properat numerumque Latinae</l>
<l>Lege potestatis.” Praecepta tribulibus aures</l>
<l>Vox tenuit mentemque pavor sensumque relatae, </l>
<l>Communis tribuum, stat vocis habere cupido.</l>
<l>Fit populi murmur mystes aperire rogantis,</l>
<l>Quid fati vox ista ferat: sed clarus egeret</l>
<l>Qui nullo est praesens, referunt, interprete sermo.</l>
<l>Messiam, dixere, sui documenta parantem</l>
<l>Adventus, misisse istam, ne ignotus adesset, </l>
<l>Isacidis famam. Sed qui magis apta reservat</l>
<l>Indicia, ingenti cum maiestate verendus, </l>
<l>Augustumque latus Solymo observante senatu, </l>
<l>Stipatus populis et tanto principe dignae</l>
<l>Robore militiae septus regnique toparchis, </l>
<l>Praeferri solitas volet a lictore secures. </l>
<l>Hic laeti gestire omnes plenamque Monarchae</l>
<l>Vicino spondere fidem; tum ferre Tonanti, </l>
<l>Iam prope spectando coram pro principe, laudes. </l>
</div>
<div type="poesis-caput">
<head>2.</head>
<l> At ferus Herodes, cuius cito venit ad aures</l>
<l>Vox populique fides pectusque; illata momordit, </l>
<l>Quod dextra hunc fortem, iusti quod lege severum,</l>
<l>Cui femori est ensis, cui pectus aheneus ambit</l>
<l>Iustitiae thorax, torquet Polycletide virga</l>
<l>Aequius, ipsius quod sit quoque regula recti,</l>
<l>Quod digitis sceptrum. Contectus casside frontem</l>
<l>Iudicii recta librat terrena staterâ</l>
<l>Atque parem mirando operum molimine, dicunt, </l>
<l>Esse Deo. Hebraeis promissum fascibus aiunt</l>
<l>Fata, nimis Solymae, populoque haerentia fata.</l>
<l>Intremuit iustum metuens Heroa tyrannus.</l>
<l>Novit enim Solymi possessor iniquus honoris</l>
<l>Quod gemino nec Phoebo aether, neque regna duobus</l>
<l>Regibus aequa satis, vel tunc mage, pectore quando</l>
<l>Adverso vitiis unus, virtutibus alter</l>
<l>Praestat et oppositis regnum moderantur habenis.</l>
<l>Haec et plura animo versantem et plura timentem</l>
<l>Deserit Herodem timor et praesente superbus</l>
<l>Imperio fingit se nil ventura vereri. </l>
<l>Callida sic regum sunt pectora, velle videri</l>
<l>Impavidos cum plura timent, et fronte serena</l>
<l>Emendant, obscura tegunt quam nubila mentem.</l>
<l>Fata, rudis veluti, Herodes nocturna popelli</l>
<l>Somnia deridet. “Quis” ait, “mihi regna protervis</l>
<l>Eripiet signis? Propriae si pellere regem</l>
<l>Externum nequeunt vires, mihi Romula pubes</l>
<l>Praesto est Augustique potens et amica voluntas. </l>
<l>Quae regio est missura ducem, quem Dardana virtus</l>
<l>Non premat et validae non occupet horror Idumes?”</l>
</div>
<div type="poesis-caput">
<head>3.</head>
<l> Sed Virgo et voces adyti et diversa ferentis</l>
<l>Excipiens populi sensum taciturna latebat</l>
<l>Atque ipso praegnans Duce, quem Iudaea petebat,</l>
<l>Isacidis ignota parens. Nec prodere sese</l>
<l>Sustinuit sapiens Virgo, sat gnara superbum</l>
<l>Indigenas sperare Ducem quem mater opumque</l>
<l>Regnorumque potens utero regina tulisset. </l>
<l>Intacti vero referentem pondera ventris, </l>
<l>Propria mendacem cito condemnasset egestas. </l>
<l>Ut taceam insidias et regis barbara semper</l>
<l>Consilia Herodis, melius quae posse silendo</l>
<l>Effugere indemnemque uterum praestare, sciebat. </l>
<l>“Tempus erit, mea quando nihil valitura iacebunt</l>
<l>Auxilia et mulier regis conatibus impar</l>
<l>Caelestes poscam curas” aiebat, “opemque</l>
<l>Maiorem humanâ sobolis tutela vocabit.</l>
<l>Nunc exile tuae, Deus, irradiare memento</l>
<l>Ancillae pectus mentemque, ut nutibus illa</l>
<l>Aequa tuis semper, celsi super ordine sistat</l>
<l>Consilii, placitoque orbem moderante quiescat.”</l>
</div>
<div type="poesis-caput">
<head>4.</head>
<l> Ut satis indultum votis, excedit uterque</l>
<l>Delubro coniux: Bethlem suspirat uterque.</l>
<l>Urbem hanc pollentem rerum paradison amoena</l>
<l>Temperie Iudaeus habet. Par credita nulli</l>
<l>Est tribui ubertas: quovis sub sidere tellus</l>
<l>Florida, continui plaga veris, odoris inanes</l>
<l>Festiva hortorum facies non sustinet auras. </l>
<l>Haec mage flava Ceres, praestantior arva Lyaeus</l>
<l>Occupat et pressis melior despumat ab uvis.</l>
<l>Hic orituri olim terrena e matre Tonantis</l>
<l>Praescia, communi ne vultu occurreret, omnem</l>
<l>Explicuit festivi oris natura decorem. </l>
<l>Hic regum domus, hic patria est et stirpis origo</l>
<l>Iessiacae, hic prima postremus origine fructus</l>
<l>Nobilior: proprio hic manavit purior unda</l>
<l>Fonte, sua melior venit propagine botrus,</l>
<l>Postremo matris generosius ubere nectar</l>
<l>Profluxit, quia virgineum; de matre virilis</l>
<l>Flammae experte viro venit vir fortior omni,</l>
<l>De foeda stirpis specie speciosus amoris</l>
<l>Surculus exivit, locupletior omnibus infans</l>
<l>Stemmatis extrema de paupertate refulsit. </l>
<l>Fortunata domus tali completa triumpho,</l>
<l>Fine suo, quam authore sui felicior aevo.</l>
<l>Regum prima domus, quam si postremus honoris</l>
<l>Sublimavit apex, cuius finivit elenchum</l>
<l>Verbi immensa eadem, mentis quae effata paternae</l>
<l>Complet maiestas. Generis Iessea venustas</l>
<l>Ultima: postremam stirpis sortita coronam</l>
<l>Frons immortalis, cuius finale suorum</l>
<l>Praeteritas regum non fert diadema ruinas. </l>
</div>
<div type="poesis-caput">
<head>5.</head>
<l> Nunc, Bethlem, laetare! Tuis iam postibus haeret</l>
<l>Admittique suis Davidis postulat heres</l>
<l>Non falsus rectis: aperi tua limina, Bethlem,</l>
<l>Iesseumque datis portis admitte nepotem!</l>
<l>Proh dolor! Immitis Bethlem, crudelia tecta!</l>
<l>Infelix regio, tantus tibi spernitur hospes:</l>
<l>Reicis urbe sua depulsum ad bruta Tonantem.</l>
<l>Iosippus siquidem Solymis digressus ab oris</l>
<l>Molle legebat iter facilique labore diurnum</l>
<l>Nactus Ephrataeis labens sub moenibus astrum</l>
<l>Hic sibi quaesitum doluit commune negari</l>
<l>Hospitium. Supplex orat vergente pudica</l>
<l>Ad partum sponsa et tecti quodcumque precatur</l>
<l>Neglecti vacuum stabulique exile vel antri</l>
<l>Deserti spatium, sed ubique immitia supplex</l>
<l>Orator responsa tulit. Demum urbe recedens</l>
<l>Numinis arbitrium sic disponentis adorat. </l>
<l>Non procul urbe ipsa, veteri sublustris hiatu</l>
<l>Iosippo deprensa fuit praesentibus apta</l>
<l>Visa malis statio: speluncae imitata figuram</l>
<l>Et spelunca fuit; qui tunc melioris egenus</l>
<l>Hospitii, reduces Phoebi excipiente quadrigas</l>
<l>Oceano; nullo dignatis hospite, proli</l>
<l>Divinae aptatis (huic servabatur inanis</l>
<l>Illa specus) Boreae flatus vitavit in antris.</l>
<l>Speluncam faber ingreditur pecudumque duarum</l>
<l>Servitium gravidamque tegit specus una puellam.</l>
</div>
<div type="poesis-caput">
<head>6.</head>
<l> Nox erat et varios vultus telluris opacae</l>
<l>Vix dederant tenues caeli discernere stellae;</l>
<l>Umbra antri sed maior erat, quod nulla subire</l>
<l>Vel modica externae possent ludibria lucis. </l>
<l>Vir parvum ut strueret collectis frondibus ignem</l>
<l>Ignis abest. Postquam nigro commissa mapali</l>
<l>Uxor erat, volat ut potuit repetitque propinqua</l>
<l>Hospitia et modicae deposcit semina flammae. </l>
<l>Ut sibi concessus torris, cum munere laetus</l>
<l>Ad stabulum celeri vertit vestigia planta. </l>
<l>Ardor ut illatus specui, ramalia sparsim</l>
<l>Iosippus proiecta levat, cremiisque per antrum</l>
<l>Deprensis motâ Vulcanum suscitat aurâ.</l>
<l>Ut flamma effulsit, deserti apparuit atra </l>
<l>Effigies antri pecorumque boumque per imam</l>
<l>Fusa loci faciem vestigia foeda iacebant. </l>
<l>Inde statim patuit, species quod bucera vili</l>
<l>Haesisset tecto, ut faeno praesepe refertum,</l>
<l>Et veluti disiecta vagè stramenta notabant.</l>
<l>Vir pecudi adductae gaudens non deesse relicti</l>
<l>Graminis et palearum escam, grave olentia tecti</l>
<l>Protinus aptatis everrit pondera ramis. </l>
<l>Purgatoque loci spatio, quod straminis illic</l>
<l>Repperit, ad fessae componit strata maritae. </l>
<l>Illa tamen durum sponsi spectare laborem</l>
<l>Difficilis, non mansit iners, nec deside prompti</l>
<l>Auxilii dextrâ; retrahit neque vilibus aptum</l>
<l>Obsequium curis, tolerans et fortis in omni</l>
<l>Fortunae congressu, animi plenissima Virgo. </l>
<l>Dura velut validis tentata sub ictibus incus</l>
<l>Ignivomis ferri studiis immota resistens, </l>
<l>Dum chalybis pondus tolerat fabrûmque lacertos, </l>
<l>Regum delicias maiestatisque coronas </l>
<l>Fabricat, imperiique et honoris signa: superbi</l>
<l>A molli numquam veniunt incude labores. </l>
<l>Talis erat Virgo, talis Iosippus, honores</l>
<l>Promeriti aeternos, nec non sublimia nacti</l>
<l>Casibus ingratis animi pro laude trophaea. </l>
</div>
<div type="poesis-caput">
<head>7.</head>
<l> Ut tepefacta foco mediae nox humida brumae, </l>
<l>Et rude correctum spelaeum hiemisque repulsus</l>
<l>E membris rigor et multam iam sidera noctem</l>
<l>Errassent, urgere graves sopor incipit artus. </l>
<l>Concessura velut somno sua lumina mater, </l>
<l>Stramine consedit, cubito cervice reclinis</l>
<l>Supposito. Pressa duplici quoque luce soporem</l>
<l>Visa pati: natura leves admittere somnos</l>
<l>Cogere forte nurum potuit, natura sed altos</l>
<l>Virgineae mentis nequiit prohibere volatus. </l>
<l>Debuerat modicam membris praestare quietem,</l>
<l>Numquam animo: procul est, ut mox paritura sopori<note place="foot" n="*">191 sopori : sapori</note>
</l>
<l>Pectoris immodicas potuisset subdere flammas. </l>
</div>
<div type="poesis-caput">
<head>8.</head>
<l> Segnis adhuc aberat, noctem quae parte secaret</l>
<l>Hora pari et medio nobis adversa diurnam</l>
<l>Climata respicerent gradientem tramite luce, </l>
<l>Qui nobis vero summae caliginis index</l>
<l>Est Phoebi ascensus, cum membra prementia stratum</l>
<l>Figit humi genibus Virgo, praesaga propinqui</l>
<l>Numinis; reliquas una prece colligit horas. </l>
<l>Nox caeli medium cum iam prope curreret axem, </l>
<l>Ex antro caelum fieri videt atque sereno</l>
<l>Sole magis rutilans spelaeum seque beatis</l>
<l>Agminibus cinctam obstupuit. Raptoque supremas</l>
<l>Ad sedes animo, Numen videt et divinae</l>
<l>Fit praesens Triadi: Patrem Prolemque tuetur </l>
<l>Atque Deum quem spirat amor communis adorat. </l>
<l>Hic propriae sobolis conspexit hypostasin aevo</l>
<l>Mole nihilque ipsum quod circumscriberet, una</l>
<l>Maiestate parem reliquis. Tum plenius omne</l>
<l>Susceptae sobolis fatum casusque futuros</l>
<l>Edidicit meliusque afflatis vatibus hausit</l>
<l>Divinum lumen; maior quoque mentibus ipsis</l>
<l>Aethereis est venturi data copia veri. </l>
<l>Nec mirum: decuit siquidem superaret ut alta</l>
<l>Reginae addictos matrisque scientia servos. </l>
<l>Notitia crescente faces mentisque calorem</l>
<l>Auxit et aeternis arsura incendia flammis. </l>
<l>Hic proprium vitae cursum fatumque legebat:</l>
<l>Hic gladios, hic mucrones, hic mentis acerbos</l>
<l>Quos olim passura fuit spectabat agones. </l>
<l>Laetitiae sed magna fuit tunc causa dolorum </l>
<l>Cernere diluviem: placitumque est Numinis ultro</l>
<l>Amplexa et gaudens, nullis mucronibus impar</l>
<l>Ad quaecumque patens exponit vulnera pectus.</l>
<l>Hac habita rerum specie, torrentis et instar<note place="foot" n="*">225
instar : instas</note>
</l>
<l>Virgineo raptim fusis in pectore caeli</l>
<l>Deliciis utero prodit pulcherrima Verbi</l>
<l>Progenies, qua maiorem prius edere Numen</l>
<l>Rerum infinitis non quiverat argumentis. </l>
<l>Terrarum, caelique décor, promissus ad orbis</l>
<l>Imperium princeps, nullo non maximus aevo, </l>
<l>Virginea matris parvus puer exit ab alvo. </l>
</div>
<div type="poesis-caput">
<head>9.</head>
<l> Hic velut e somno evigilans sibi reddita Virgo</l>
<l>Non aliquo puri partus concussa dolore </l>
<l>(Nam veluti speculum splendor, sic ista parentis</l>
<l>Viscera transivit soboles, vel graminis imber</l>
<l>Innocuus, vel floris odor qui surgit in auras</l>
<l>Inviolata horti specie), sed Numinis ore</l>
<l>Aspecto felix, postquam remorantibus undis</l>
<l>Virginea explevit divinus pectora torrens</l>
<l>Siccatoque ruens lucis stetit impetus alveo, </l>
<l>Compages veterem sensum terrena recepit.</l>
<l>Utque prius fuerat, gemino se poplite curvam</l>
<l>Repperit atque stupens in vilibus invenit herbis</l>
<l>Fusum utero coram gelidos torquere Tonantem</l>
<l>Artus maternoque oculos componere vultu. </l>
</div>
<div type="poesis-caput">
<head>10.</head>
<l> Nunc ego divinas matris qua dicere flammas</l>
<l>Voce ausim, quo arcana sono complectar amoris</l>
<l>Prodigia? Aethereae minus hac arsere profectae</l>
<l>Ad visenda hominis Verbi cunabula mentes. </l>
<l>Non ego, si linguae centum sint oraque centum,</l>
<l>Sintque mihi centenae animae, vel vertice laeto</l>
<l>Nectat adoratas et Smyrna, et Mantua lauros,</l>
<l>Non mihi si Phoebus cytharam, describere viso</l>
<l>Quae fuerint, Virgo, tibi corda calentia nato, </l>
<l>Sufficiam: sacro mater mirabilis aestu!</l>
</div>
<div type="poesis-caput">
<head>11.</head>
<l> Hic ubi se nimio cordis correpta calore</l>
<l>In sobolem effudit genetrix, quae Virgo priore</l>
<l>Attulit ad partum curâ, dare tegmina membris</l>
<l>Linea festinat; sed quod leviora putasset,</l>
<l>Nocturnam arcebat proprio velamine brumam </l>
<l>Admovitque sinum puero cordisque dedisset,</l>
<l>Dum sibi dissecto licuisset pectore, sedem. </l>
<l>Mater erat: sed quae mater? Date nomina, matres, </l>
<l>Quarum soli utero totus se debeat infans!</l>
<l>Nulla venit, cedunt omnes. Mihi sola relicta est</l>
<l>Quae Virgo est mater: totam sibi postulat ista</l>
<l>Una parens sobolem, nulli fecunda marito, </l>
<l>Cui pars accedat prolis patrisque potestas. </l>
<l>Una sibi totum genuisse puerpera natum</l>
<l>Creditur haec Virgo; totum si possidet una, </l>
<l>Totus amor prolis non est divisus ab una. </l>
<l>Plus amat una istum quaevis quam femina natum,</l>
<l>Plus dedit una isti siquidem quam femina nato, </l>
<l>Naturae hic amor est. Sed cui praeluxit amori</l>
<l>Gratia, caelicolûm quivis est spiritus impar. </l>
<l>Talis amore parens natum fovet: evehit istas</l>
<l>Immodico nisu natura et gratia flammas. </l>
</div>
<div type="poesis-caput">
<head>12.</head>
<l> Matris ubi gremio tepefactis incubat infans</l>
<l>Divinus membris, animis hunc talibus orsa est</l>
<l>Affari genetrix: “Proles aequaeva Tonantis,</l>
<l>Nunc etiam modicae soboles pulcherrima matris,</l>
<l>Ah quantum praesens facies tua distat ab illa, </l>
<l>Quae modo divini gremio splendere parentis</l>
<l>Visa mihi est? Summa quem maiestate verendum</l>
<l>Aspexi et colui, quamvis praesentis adorem</l>
<l>Hos quoque mente pari vultus, tamen abdita membris</l>
<l>Maiestas, nobis facie quam dispare fulget!</l>
<l>Una eademque hora stipulas stellasque prementem</l>
<l>Terrenaeque sinu matris gremioque rigentem</l>
<l>Aspicio modo te magnum, cui nulla valeret</l>
<l>Componi moles, sint caelum aut sidera, vidi.</l>
<l>Nunc modicum et qualem brevitas palmaris adaequet</l>
<l>Intueor, quem rapta Deum cui Patris origo</l>
<l>Aeterna est, nunc vero hominem, cui aegra recensque</l>
<l>Est matris caro. Nunc humili vilescis amictu,</l>
<l>Astrorum solisque decor patrisque venustas.</l>
<l>Te felix mater! Sed tu felicior esse</l>
<l>Matre alia quavis poteras: ut vilior esses</l>
<l>Sum tibi lecta parens, immensa ô lucis abyssus!</l>
<l>At quia sic placitum Patri pretiumque superbi</l>
<l>Ponere pro culpa tam grande decebat Adami,</l>
<l>Consilium sublime sequor, neque pigra tuorum,</l>
<l>Nate operum summo genetrix occurro labori</l>
<l>Meque humilis servae fidei pro viribus apto.” </l>
<l>Talia dicebat genetrix, assurgere plures</l>
<l>Cordis in affectus pluresque accendere mentis</l>
<l>Docta faces, quas nec socors, nec languida tentet</l>
<l>Musa sequi: superos ea cura fatigat olores.</l>
</div>
<div type="poesis-caput">
<head>13.</head>
<l> Virgineae vero monitus cum voce maritae, </l>
<l>Vagituque sacri infantis didicisset Ioseph</l>
<l>Grande puerperium, tenui quo lassa remotus</l>
<l>Membra dabat somno, velox assurgere strato</l>
<l>Accurrit pronusque legens humana Tonantis</l>
<l>Ora, pios animi tacitus non sustinet ignes. </l>
<l>Suspirat flexoque genu flexaque repostum</l>
<l>In vili stipula Numen cervice tuetur,</l>
<l>Et palmas ferit et puerum demissus adorat</l>
<l>Et sic ore refert: “Ades ô aeterna propago</l>
<l>Et soboles immensa Dei! Tam paupere strato</l>
<l>Figere et exiles quem cogere quivit in artus</l>
<l>Terrigenum vetus error. Ades promissa iacentis</l>
<l>Spes Iudae! Quantum stupeo, sublime salutis</l>
<l>Consilium nostrae! Stygias tibi frangere culpae,</l>
<l>Ah, duras nimium stat paupertate catenas.</l>
<l>Isacidûm Dux natus ades, rupturus aviti</l>
<l>Servitii crudele iugum. Mea se tibi, magne</l>
<l>Pectora subiciunt, infans, dicique beatus</l>
<l>Tunc potero, quoscumque tibi si rectus ad usus</l>
<l>Inveniar poscesque meos servire labores.” </l>
<l>Haec et plura tulit Iosippus et inde pudicae</l>
<l>Observat voces, si quas daret ore, maritae.</l>
</div>
<div type="poesis-caput">
<head>14.</head>
<l> Interea Aligeri medium sub noctis opacae<note place="foot" n="*">333
opacae : apacae</note>
</l>
<l>Curriculum secreta novi miracula partus</l>
<l>Per campos vulgare hilares, pastoria primum</l>
<l>Procurant gratos audire mapalia cantus. </l>
<l>Est a turre gregis regio cognomen adepta,</l>
<l>Laeta soli facies, tellus vestita benigno</l>
<l>Cespite, villoso pecori qui dulcia profert</l>
<l>Gramina et intonsa laetum praecingitur herba. </l>
<l>Molle pecus, positis coram grege frondibus, acto</l>
<l>Ad fetum lanâ variare peritus Iacob,</l>
<l>Sudatis socero pactis pro duplice ternis</l>
<l>Coniuge servitii lustris, post bina reversus</l>
<l>Connubia et geminas uno de patre maritas, </l>
<l>Hic ductas collegit oves pavitque superba</l>
<l>Arte coloratos sparsis ramalibus agnos. </l>
<l>Hic bibitura pecus saturo iam ventre placentem</l>
<l>Praesto erat ad lympham, qualem de fonte petitam</l>
<l>Vitrea ducebat Doris gregibusque patebat</l>
<l>Appulsis humili ripa, quae sidere quovis</l>
<l>Sufficiens subter stratis manabat arenis. </l>
<l>Tunc etiam divina uterum ponente puella, </l>
<l>Non fuit haec ovium fidis inamoena magistris </l>
<l>Ad pecoris pastum regio, nec avara prioris</l>
<l>Floris erat tellus, cuius vicinia Bethlem.</l>
<l>Errabant per prata greges, custodia quorum</l>
<l>Tityrus et Corydon, calamosque inflare Menalcas</l>
<l>Non simplex; aliisque prior pastoribus Aegon.</l>
<l>Mane per apricas, queis forte pepercerat, herbas</l>
<l>Bruma levis (tunc solstitium brumale vehebat</l>
<l>Imbrifer Aegoceros) intonsae vellera, laetae</l>
<l>Ducebantur oves et nota cubilia velox</l>
<l>Reddebat contra nocturna pericula vesper. </l>
</div>
<div type="poesis-caput">
<head>15.</head>
<l> Tempus erat quo nox medium superaverat axem;</l>
<l>Et tenuem, quovis facilem rumore fugari</l>
<l>Languida pastorum carpebat<note place="foot" n="*">367 carpebat :
corpebat</note> turba soporem</l>
<l>Cum tactas resonare cheles ductosque per auras</l>
<l>Exultare choros rutilaque micantia luce</l>
<l>Agmina mirantur taciti et cervicibus altùm</l>
<l>Porrectis, spectare eadem redeunte per orbem</l>
<l>Motibus oppositis sese glomerantia gyro.</l>
<l>His visis trepidare greges, trepidare magistri</l>
<l>Ipsi ovium, donec summa formidine pressis</l>
<l>Pelleret his unus terrorem vocibus Ales: </l>
<l>“Custodes ovium, turbatas ponite mentes!</l>
<l>Laeta fero, totum oblectent quae nuntia Iudam.</l>
<l>Huic promissa olim partu prognata recenti</l>
<l>Est soboles. Urbs vero huius Davidica Bethlem</l>
<l>Hospitium natale Ducis: properate volentes, </l>
<l>Ite citi, bona turba, viri, vicinaque Bethlem</l>
<l>Festinate hilares ad moenia. Proxima regem</l>
<l>Hic vobis spelunca dabit tenerumque maritae</l>
<l>Virginis ostendent vobis praesepia natum, </l>
<l>Quem stringunt humiles, plebeia vincula, panni, </l>
<l>Numinis augustam prolem.” Sic dixerat ille, </l>
<l>At comitum spectata phalanx uno incipit ore:</l>
<l>“Duratura almo semper sit fama Tonanti, </l>
<l>Et bona quos potis est homines laudare voluntas, </l>
<l>Pax repleat!” Plaususque dato per inania motis</l>
<l>Ad sua veloces remearunt sidera pennis. </l>
</div>
<div type="poesis-caput">
<head>16.</head>
<l> Tunc propior exurgit Corydon, cui maior ovilis</l>
<l>Copia centenique suis sub matribus agni</l>
<l>Balabant: centum mixti iunicibus ibant</l>
<l>Alta sequi dociles pingues armenta iuvenci.</l>
<l>Hic socios et adhuc lecto remorante supinum</l>
<l>Advocat Aegonem, fato cui nuper ademptus</l>
<l>Grandaevus genitor Mopsus non pauca relinquit</l>
<l>Bucera passa iugum capita; ut se quisque tepenti</l>
<l>Proripit e strato, attoniti stupidique recenti</l>
<l>Prodigio, quid habere velint moneantque requirunt.</l>
<l>Quid clarus de nocte dies signatque sereno</l>
<l>Quid maius quoque sole iubar splendorque, reposcunt.</l>
<l>Ut primum collecti animi, mox agmina quisque </l>
<l>Caelicolûm spectasse refert, memorantia natum</l>
<l>Hebraeis promissum ingentem Heroa suasque</l>
<l>Ad cunas, illos superûm sermone cieri. </l>
<l>Omnibus ire statim calor est omnesque petendam</l>
<l>Bethlem et divini censent praesepe puelli.</l>
<l>Post alios vero senior sic voce profatus</l>
<l>Est Aegon: “Nobis, socii, quodcumque per umbras</l>
<l>Spectari licuit, non est sine Numine signum. </l>
<l>Nec vacuum est quodcumque monent caelestia noctis</l>
<l>Gaudia promissi partum referentia regis. </l>
<l>Et memini, non mentis inops, mihi saepe locutos</l>
<l>Maiores pecorum doctosque aetate magistros</l>
<l>Adfore mox tempus, caeli quo cardine verso</l>
<l>Siderei pateant postes deturque videri</l>
<l>Iudaeae sperata salus seque imus Olympo</l>
<l>Misceat et veterem luctum novus exuat orbis. </l>
<l>Ille idem vatum tabulis signatus ab urbe</l>
<l>Fertur Ephrataea fatis authoribus Heros</l>
<l>Venturus: parete viri, caelestibus acti</l>
<l>Prodigiis notoque solo notisque viarum</l>
<l>Flexibus, illustrem Davide invisite Bethlem,</l>
<l>Segnities nec nostra fidem condemnet, eamus.” </l>
</div>
<div type="poesis-caput">
<head>17.</head>
<l> Moti omnes dictis et protinus ire parati</l>
<l>Stant animosi omnes, velut acceptura patentem</l>
<l>Solvi ardet cum turba canum venatica praedam.</l>
<l>Delecti plures: annis prudentior Aegon </l>
<l>Et Corydon aetate pari; labentibus annis</l>
<l>Iam propior Daphnis geminique ivere, Menalca</l>
<l>Patre uno partu Sara Hebronitide nati, </l>
<l>Primus erat Thyrsis, formosior alter Alexis.</l>
<l>Et Lycidas ibat, pastorum nota voluptas:</l>
<l>Seu calamos inflare leves, adhibere foratas</l>
<l>Seu inter posito voluisset carmine buxos, </l>
<l>Gratus erat Lycidas; posito seu fallere cantu</l>
<l>Aestivas vellet platani sub frondibus umbras</l>
<l>Argutoque rudes sermone ciere cachinnos, </l>
<l>Doctus erat Lycidas: si Phyllida Thyrsin amantem</l>
<l>Luderet et Galateae iras moresque referret, </l>
<l>Aptus erat Lycidas ea ruris ad otia pastor. </l>
<l>Constituit reliquos cum fratre praeire Palaemon;</l>
<l>Frater erat Dorylas, annis crescentibus ambo</l>
<l>Silenusque pater, quos praeter (nomina vero, </l>
<l>Cur factum ignoro, mihi non suggessit Apollo)</l>
<l>Tres fuerant alii, proprio sine munere nemo: </l>
<l>Pars lactis sinum, massam pars lacte coactam,</l>
<l>Pars etiam tenerum subtractum matribus agnum.</l>
</div>
<div type="poesis-caput">
<head>18.</head>
<l> Laeti ibant omnes; necdum apparebat Eoa</l>
<l>Parte poli, roseo perfusas lumine coniux</l>
<l>Tithoni reserare fores, cum moenia pastor</l>
<l>Nota videt, sed quod nullus sibi nocte pateret</l>
<l>Ingressus, clausis errant per compita portis. </l>
<l>Dumque ibi pastorum vario se tramite turba</l>
<l>Divideret, flammam attoniti videre micantem</l>
<l>(Vel caeli fax una fuit, vel flammifer Ales)</l>
<l>Incultam signare specum. Quo lumine moti</l>
<l>Conveniunt unaque domum quam visa notabat</l>
<l>Lampas, laeti adeunt omnesque patentibus antris</l>
<l>Succedunt. Ibi Iosippum cum coniuge nixum</l>
<l>Genua vident pignus votis caeleste colentes. </l>
<l>Iosippi matrisque fidem cultumque secuti</l>
<l>Pastores, humili promunt sua poplite curvi</l>
<l>Obsequia et prona puerum cervice salutant</l>
<l>Et caeli regem, et Dominum Israëlis adorant. </l>
<l>Pastorum vero prudens sub corde volutat</l>
<l>Obsequium Genetrix et nescia profluat unde</l>
<l>Credulitas peregrina, stupet fideique requirit</l>
<l>Rure satae authorem. Verum testantibus astris</l>
<l>Una omnes didicisse ferunt, natale puelli</l>
<l>Principium: pannos humiles, praesepe, locumque </l>
<l>Desertosque lares subitoque volantia iussos</l>
<l>Ad notam vertisse, aiunt, vestigia Bethlem.</l>
</div>
<div type="poesis-caput">
<head>19.</head>
<l> Mirante astrorum studium curamque parente,</l>
<l>Quod sua non solitis iam prodere viscera signis</l>
<l>Inciperent orbique datam vulgare salutem,</l>
<l>Munera de calathis promunt corbesque resignant</l>
<l>Vimineos: pecorum fructus, agrestia dona, </l>
<l>Balantumque duplex matris raptum uberibus par</l>
<l>More humiles servos, gestusque imitante clientum,</l>
<l>Miranti tribuunt matri. Tum vocibus istis</l>
<l>Cunctorum senior sequitur data munera pastor:</l>
<l>“Magna parens, alia neque enim te voce referre</l>
<l>Fas mihi, quae tantam terris enixa salutem, </l>
<l>Augustas inter maior celebrabere matres!</l>
<l>Haec dona tibi damus: pecorum ne despice parvos</l>
<l>Fetus agrestesque dapes. Nisi bruma rigeret,</l>
<l>Plura tulissemus ruralibus edita ramis</l>
<l>Germina: ferventi nobis est uva racemo </l>
<l>Praecoqua et apricis sunt fraga frequentia clivis,</l>
<l>Sunt cerasa et pomi species insigne rubentis;</l>
<l>Multa coronatum sunt mala gerentia florem</l>
<l>Et succum inclusis dulcem stillantia granis:</l>
<l>Hos aliosque tibi matrum dignissima fructus</l>
<l>Ferre vetabat hiems, nobis neque poma molestae</l>
<l>Quae fuerant brumae plus commendata supersunt.</l>
<l>Quod ferimus, genetrix, metiri nolo pusillis</l>
<l>Obsequium donis; etenim si pectora spectas, </l>
<l>Magna damus, quia tota damus. Tu protege nostras,</l>
<l>Mater, oves; nam magna tibi de prole potestas</l>
<l>Imperiumque venit: te nostra Palilia posthac</l>
<l>Laeta ovium fetu, votis et carmine dicent.</l>
<l>At tu, parve infans (ad quem sua lumina torquens</l>
<l>Rettulit haec Aegon) terris mutare superbas</l>
<l>Astrorum dignate faces, ne despice vilem</l>
<l>Obsequii cultum, cum quo tibi nostra sacramus</l>
<l>Aeternum corda; et magnum te dicere Pana</l>
<l>Propitium pecori volumus, pecorumque magistris. </l>
<l>Tu vero (Iosippo humilis fari incipit Aegon)</l>
<l>Et pueri et matris fortunatissime custos,</l>
<l>Cui utriusque potens praesto fluit impete magno</l>
<l>Gratia, sidus eris nobis illustre, salubri</l>
<l>Pestiferas radio pellens ab ovilibus auras. </l>
<l>Ne pecori noceat scabies, ne Sirius herbis, </l>
<l>Haec tua erit virtus tuaque ista potentia Ioseph;</l>
<l>Nam memini, genetrix isto<note place="foot" n="*">518 isto :
iste</note> te nomine dixit.”</l>
</div>
<div type="poesis-caput">
<head>20.</head>
<l> Haec <FONT COLOR="#CC3300"><b>Aegon</b></FONT> ubi dicta dedit, grata ora resolvunt</l>
<l>Et socii vocemque piis affectibus addunt, </l>
<l>Prout fas cuique animi tacitum proferre calorem. </l>
<l>His dum se cuncti exercent, iam sparserat orbi</l>
<l>Eoas Aurora faces laetusque sereno</l>
<l>Instabat iam sole dies et ovile petebat</l>
<l>Custodem pro more suum, cum providus Aegon</l>
<l>Discessum indixit sociis; qui cedere tecto</l>
<l>Velle videbatur primus, sed lentus abibat.</l>
<l>Hos Virgo et sponsus, postquam data munera grati</l>
<l>Extollunt, divina animis et voce precati,</l>
<l>Ad pecoris curam possessaque rura remittunt.</l>
</div>
<div type="poesis-caput">
<head>21.</head>
<l> Sidereo genetrix sobolis laetissima vultu,</l>
<l>Pastorum iucunda fide, donisque levatâ</l>
<l>Pauperie; petrae legale subire periclum</l>
<l>Innocuam prolem cultri praesaga dolebat. </l>
<l>Isacii ritus olim sancita iubebant, </l>
<l>Postquam utero natus Phoebi iubar hauserit infans </l>
<l>Bis quater e mersis Moseâ solibus uti</l>
<l>Ad vulnus petrâ maribusque virile ferire</l>
<l>Praeputium patrisque datam cum semine labem</l>
<l>Sanguine diluere et carnis lenire furores. </l>
<l>Conscia sed puri partus nulloque receptam</l>
<l>Traduce progeniem, Virgo sua viscera novit</l>
<l>Non hac lege premi; nec quae famulantia stringunt</l>
<l>Servitia, artari valeat sub legibus author.</l>
<l>At quia forma humili non dedignatus herile</l>
<l>Occultare genus, patrio quod ducit Olympo</l>
<l>Filius, agnovit mater non impare servis</l>
<l>Hunc ratum servire iugo, diuturna paratum, </l>
<l>Libertate sibi dempta, iuga solvere Iudae. </l>
<l>Subicit infantem cultro primamque Latini</l>
<l>Sanguine divino lucem discriminat anni. </l>
<l>En tibi, Roma, novus scribi quo murice Consul</l>
<l>Postulet, Hebraeo fusus spectatur in antro!</l>
<l>Si tamen istius pretium tibi vile cruoris</l>
<l>Creditur, adveniet tempus cum sanguinis isto,</l>
<l>Non modo conscriptos laetaberis imbre Quirites</l>
<l>Perfusos primas anni signare Kalendas;</l>
<l>Idem divinus fieri petet iste tuorum,</l>
<l>Nobilior Tyriâ dominorum purpura, sanguis.</l>
</div>
<div type="poesis-caput">
<head>22.</head>
<l> Legalis ritûs accitus ab urbe minister,</l>
<l>Vicinum cultro armatus pervenit ad antrum</l>
<l>Impiger et Mosea acie non degener uti </l>
<l>Levites. O corda prius scissura parentis</l>
<l>Lex, quam membra sui nil tale merentia nati!</l>
<l>Perge tamen, Levita sacer, legisque cruentum</l>
<l>Munus obi: felix nimium, si quem tua tangit</l>
<l>Cultri acies, acies cordis conversa sequatur. </l>
<l>O dignus caeli culter, quem sidera primae</l>
<l>Lucis, inocciduo semper splendore coronent!</l>
<l>Sed minus est quod stellae ornent, quem clarior Agni</l>
<l>Virginei pinxit maiori lumine sanguis.</l>
</div>
<div type="poesis-caput">
<head>23.</head>
<l> Effusum pueri sequitur pro more cruorem</l>
<l>Nominis auspicium. Mater, quod nuntius Ales</l>
<l>Grande tulit caelo iussitque imponere nomen</l>
<l>Tale dedit sobolemque illo signavit IEsum.</l>
<l>Mellea, qua totus cultri consumptus amaror,</l>
<l>Haec Mariae vox dicta fuit iamque acre doloris</l>
<l>Moseum nil marmor habet sublataque legis</l>
<l>Asperitas medico quod IEsus stillat olivo. </l>
</div>
<div type="poesis-caput">
<head>24.</head>
<l> Iosippus vero, visa est cui pauperis antri</l>
<l>Digna minus facies, tantus quo degeret infans;</l>
<l>Deffectum ut curae tutor noxamque caveret</l>
<l>Desidiae, modicos studio quaerente penates, </l>
<l>Urbem saepe petit. Fructu sed semper inani, </l>
<l>Depulsusque redit cive excusante referta</l>
<l>Hospitia et modicum pretii indignante tribulem. </l>
<l>Iamque revertendi cupidum tectoque iugali</l>
<l>Flagrantem, census tantum quem pendere caesar</l>
<l>Iusserat Augustus pretii popularis egentem, </l>
<l>Sollicitum tenuit: quem sufficiente putabat</l>
<l>Expositae venum pecudis componere lucro. </l>
<l>At venale sui pretium non quivit egeno</l>
<l>Reddere Iosippo pecudum par: copia vilem</l>
<l>Fecit et ignavam emptores accersere mercem. </l>
<l>Sed fatis actum est, ne bos venerata Tonantem</l>
<l>Plebis inhumanae fortasse subesset iniquo</l>
<l>Servitio et Mariae vector prolisque beatae</l>
<l>Cultor non miti Domino serviret asellus. </l>
<l>Unde aliter censum divinae provida mentis</l>
<l>Ecce per Eoos submittit cura Dynastas. </l>
</div>
<div type="poesis-caput">
<head>25.</head>
<l> Incola odoratae locuples et messis et auri,</l>
<l>Memnoniae telluris Arabs radiare stupebat</l>
<l>Axe novum, terris visum non hactenus astrum, </l>
<l>Occiduam radiis quod respiciebat Idumen. </l>
<l>Stella novae lucis nocturno pulchrior ibat</l>
<l>Aethere, quam plenae perdentis cornua lunae</l>
<l>Lampas et ad flammas solis manifesta vibrabat</l>
<l>Lumina, Phoebeo liquida face clarior auro.</l>
</div>
<div type="poesis-caput">
<head>26.</head>
<l> Quae fugit humanos vultus speculique superbas</l>
<l>Ferre acies invisa potest, confinis Olympo</l>
<l>Empyreo est regio: sed quantum ascendit ab ipso</l>
<l>Ultima convexo noctis per sidera Noto, </l>
<l>Sede beatorum tenus est immensa, nec ullo</l>
<l>Conatu dimensa oculi, quae Numinis usque</l>
<l>Semita procurrit solium, Divûmque penates.</l>
<l>Multiplici sole, innumeris micat ignibus omne</l>
<l>Hoc spatium; immanis stellarum haec pompa beatis</l>
<l>Pervia caelicos: natura, mole, nitore,</l>
<l>Ordine conveniens aeternae moenibus urbis, </l>
<l>Cui memorata nitet flammarum immensa vorago. </l>
<l>Hinc siqua interdum nobis nova sidera fulgent</l>
<l>Attonitis caeli studio pollentibus, adsunt:</l>
<l>Quae postquam ignotae lucis novitate stupentes</l>
<l>Fecere Uranidas, subducto lumine gaudent</l>
<l>Ad sublime magis spatium caelumque reverti.</l>
<l>Inde faces famulas reor advenisse faventem</l>
<l>Spectatas stipare Iovem Mediceaque quatuor</l>
<l>Lumina: pro lucis modico, nisi forsitan aegram</l>
<l>Pupillae fugere aciem non visa, priusquam</l>
<l>Illorum ad facilem aspectum sollerte parasset</l>
<l>Ingenio Etruscus speculi adiumenta repertor. </l>
<l>Inde tamen venere illae, quae pectus Oloris,</l>
<l>Quae matrem Andromedae, quae Ophiuchi reptile sidus</l>
<l>Ornavere faces: quae post sua prodita terris</l>
<l>Lumina molitae reditum magis alta polorum</l>
<l>In spatia, humanos oculi lusere labores. </l>
<l>Inde etiam (neque enim certum est tellure vaporum</l>
<l>Hanc nimia pallere facem) si quando protervum</l>
<l>Vult hominum genus ense Deus poenisque ferire, </l>
<l>Lividus egreditur flammisque minacibus ardet, </l>
<l>Dicturus caedes atque horrida bella cometes. </l>
<l>Hic reliquos inter, Soboles quos Numinis ignes,</l>
<l>Cum caelum veluti pellem extendisset, in illo</l>
<l>Aetheris accendit vacuo sua fata deesse</l>
<l>Signantem stellam. Flammis ex omnibus unam</l>
<l>Nam passus stellarum opifex, hanc iussit in ista</l>
<l>Stare olim mutanda imis regionibus aethra. </l>
<l>Impressitque sui speciem: praesepia, panni, </l>
<l>Ipse infans hic lumen erat: concedere terris</l>
<l>Hoc voluit caecisque ostendere gentibus astrum,</l>
<l>Divinus materno utero cum prodiit author, </l>
<l>Ut caeli studiosus Arabs, dictante recenti</l>
<l>Sidere mortales Verbi deprenderet ortus. </l>
</div>
<div type="poesis-caput">
<head>27.</head>
<l> Chaldaei, cui mula loquax oracula vatis,</l>
<l>Memnoniis celebrata plagis, natale ferebant</l>
<l>Principis Hebraei signum, cui tota subesse</l>
<l>Debeat Isacidûm tellus, illustre futurum</l>
<l>Sidus, Iesseum designans luce monarcham.</l>
<l>Memnonidae aspecta radiante per aëra stella,</l>
<l>Gentilis subito vatis meminere, ferentes </l>
<l>Quem longa Isacidum series suspirat avorum, </l>
<l>Hactenus invisam regem protendere flammam. </l>
<l>Prae reliquis ternos, omni ex Oriente, peritos</l>
<l>Excivit nova stella duces, qui grande laboris</l>
<l>Atque viae pretium duxerunt, sideris huius</l>
<l>Indicio, tanto coram procumbere partu.</l>
</div>
<div type="poesis-caput">
<head>28.</head>
<l> Sethon Adamiden signatis insuper aiunt</l>
<l>Aere notis, successuros docuisse nepotes, </l>
<l>Quae fidei documenta pater divinitus haustae</l>
<l>Crediderat; venisse Ducem quae signa referrent</l>
<l>Proxima Messiam, stellam fore luce recenti</l>
<l>Immodicam: quam prima facem de Memnone nata</l>
<l>Aspectura esset soboles. Totoque vetusta</l>
<l>Haec durans Oriente fides, pervenit ad istos, </l>
<l>Quae viso illustri completa est sidere, reges. </l>
</div>
<div type="poesis-caput">
<head>29.</head>
<l> Pergit Arabs carpitque viam cui praevius ibat</l>
<l>Stellae idem radius, donec splendore refulgens</l>
<l>Eximio complesset iter parvumque dedisset</l>
<l>Noscere divini pueri venientibus antrum. </l>
<l>Quos, regum genus egregium, divinitus actos</l>
<l>Ipsa probavit hiems Solymis succedere tectis;</l>
<l>Consilio hanc omnes animisque volentibus aedem</l>
<l>Devenere, procul regnis, quae florida quondam</l>
<l>Adverso veniens sol respiciebat Olympo.</l>
<l>Lumen ad usque humilem caulam caeleste secutos,</l>
<l>Nec sidus regione viae caelumque fefellit:</l>
<l>Aurea nunc etiam stellantis regia caeli</l>
<l>Evehit et numerum Divorum altaribus augent. </l>
</div>
<div type="poesis-caput">
<head>30.</head>
<l> Ingreditur modicam, notam stella indice, regum</l>
<l>Maiestas peregrina domum claraque micantem</l>
<l>Paupertate specum. Persaepe rudesque tuentem</l>
<l>Infantis pannos, non est remorata potentem</l>
<l>Memnonidem pietas, ne cultum et munera nato</l>
<l>Externus praeberet Arabs verique latriae</l>
<l>Numinis ignarus, prior ex Oriente Sabaeis</l>
<l>Muneribus staret pius ad praesepia cultor. </l>
<l>Multa dedere quidem fuerantque hanc pondera thuris</l>
<l>Aurique myrrhaeque; tamen maiora reversi</l>
<l>Dona ferunt, laeti rebus meruisse caducis</l>
<l>Divinas Charitum fidei cum lumine gazas. </l>
</div>
<div type="poesis-caput">
<head>31.</head>
<l> His genetrix, Arabi munus sermonis adepta, </l>
<l>Explicat augustae cupidis mysteria prolis</l>
<l>Et Numen sub carne latens aperitque mariti</l>
<l>Ignaram tumuisse utero monitamque ministri</l>
<l>Praepetis alloquio, natam descendere caelo</l>
<l>Divinam pueri sobolem: velut ante vetustis</l>
<l>Vatum effata libris veri praesaga sonabant. </l>
<l>Et simul exposuit doctis oracula vatum</l>
<l>Regibus et firma pro credulitate retexit</l>
<l>Numinis arcanas voces ventura docentis. </l>
<l>Virginis affatu instructi mortale fideles</l>
<l>Numen adorarunt reges et grata precantem</l>
<l>Virgineum extenta palmâ videre puellum. </l>
</div>
<div type="poesis-caput">
<head>32.</head>
<l> Acceptis regum donis, Iosippus et uxor</l>
<l>Divinam extollunt curam, quod solis Eoi</l>
<l>Hactenus infidas gentes, cunabula natae</l>
<l>Visere mandasset sobolis donisque levare</l>
<l>Terrenorum inopem matrem prolisque suumque</l>
<l>Custodem pariter, nomen genitoris habentem. </l>
<l>Protinus ad censum legisque tributa Latinae</l>
<l>Memnoniae numerantur opes: pars iuvit egenos,</l>
<l>Pars etiam templum, totus cui thuris Eoi</l>
<l>Cessit odor; modicumque suis praesentibus addunt</l>
<l>Subsidiis, vel forte fugae divinitus ante</l>
<l>A matre acceptae. Quantum concessit egestas, </l>
<l>Nixa Deo quantum fuerat spes ausa, reservant. </l>
</div>
<div type="poesis-caput">
<head>33.</head>
<l> Iosippus vero, implendo postquam aera tulisset</l>
<l>Caesaris edicto, templo Panchaea daturus</l>
<l>Thura petit Solymam, quem sexta petebat ibidem</l>
<l>Esse, quaterdenûm numerum impletura dierum</l>
<l>Hebdomas, ut sobolem nuptae pro more iugales</l>
<l>Expertae thalamos Virgo lustranda referret. </l>
<l>Hinc ea, ne positam posset transgressa videri</l>
<l>Legem (quantumvis salva quoque lege piari</l>
<l>Non opus huic matri, iacto quae semine prolem</l>
<l>Non dedit) abstinuit fano, se donec ab orta</l>
<l>Prole, quaterdecies nova lux Phoebea vocaret. </l>
<l>Adfuit haec matremque monet, cui muneris ergo</l>
<l>Bisgeminus picta turtur cervice gemebat. </l>
<l>Et quibus Unigena aeternus matrisque propago</l>
<l>Una siclis redimenda fuit, Iosippus Eoa</l>
<l>Munifica regum oblata de merce coactum,</l>
<l>Primigeni pueri pretium legale parabat. </l>
</div>
<div type="poesis-caput">
<head>34.</head>
<l> His ita compositis, Solymaei limina templi</l>
<l>Pura petit genetrix puro comitata marito</l>
<l>Atque uteri pignus fano illatura ferebat.</l>
<l>Ventum erat ad limen, sed necdum turture mystis</l>
<l>Deposito immundum leges superare vetabant</l>
<l>Vestibulum, donec mysta accedente liceret</l>
<l>Calcare alterius, quo non nisi munda valebat</l>
<l>Ire parens, plani spatium. Purissima gressum</l>
<l>Fixerat, immundas inter non ferre superba</l>
<l>Stare nurus Virgo. Volucer datus atria tandem</l>
<l>Munda dedit pretioque siclorum quinque redemptus</l>
<l>Unigena: extremum sacris altaribus alter</l>
<l>Arsit et implevit partus libamina turtur. </l>
</div>
<div type="poesis-caput">
<head>35.</head>
<l> Iam templum ingressae dicam quae fama puellae</l>
<l>Accessit sobolisque suae pro Numine cultae</l>
<l>Prodigium. Simeon mystes, aetate senectae</l>
<l>Confectus Simeon, Messiae encomia suetus</l>
<l>Fari Hillelides (doctor quo patre creatus</l>
<l>Gamaliel; quali se profecisse magistro,</l>
<l>Discipulum, fama est, cuius conversa furentis</l>
<l>Saevities molli cecidit vicina Damasco)</l>
<l>Is Levita sacer, nomen virtutis adeptus, </l>
<l>Iustitiae rectique tenax, maiore repletus</l>
<l>Lumine praevidit, sua non resecanda severae</l>
<l>Fila deae, donec fida quem mente colebat </l>
<l>Praesentem aspiceret mortali luce Tonantem. </l>
<l>Moseis eadem postquam delata fuisset</l>
<l>Ritibus ad templum soboles matrisque puellae</l>
<l>Virgineas premeret caelestis sarcina palmas,</l>
<l>Iste movente Deo veniens occurrit eidem</l>
<l>Infanti mystes laetoque trementia vultu</l>
<l>Ora movet tacitus primum, dein lumine claro,</l>
<l>Esse illam, quam iussa diu est longaeva senectus</l>
<l>Expectare facem, fatorum in limine vidit. </l>
</div>
<div type="poesis-caput">
<head>36.</head>
<l> Triste gemens Simeon gemino quod pressa doleret</l>
<l>Infelix Iudaea iugo, quam propria labes</l>
<l>Et vitium, externa tum maiestate Latinus</l>
<l>Saxorum cultor stansque in cervice premebat</l>
<l>Impius Ascalides, poterat cui esse salutis</l>
<l>Unica spes, veniens humano in corpore Numen.</l>
<l>Integer hoc vitae mystes fideique probatis</l>
<l>Moribus insignis, votis deducere caelo.</l>
<l>Assiduus, meruit pridem succedere grandi</l>
<l>Promisso, quo non fallax, sua sciverat isto</l>
<l>Numinis aspectu praeiturus funera, vates. </l>
<l>Ipse idem Mariam sacra ad nymphaea ferentes</l>
<l>Cum templi superare gradus trimaeque puellae</l>
<l>Cerneret augustam effigiem, prospexit eodem</l>
<l>Lumine, divinae formam vultusque parentis. </l>
<l>Unde Ioachimum patrem sortitus amicum</l>
<l>Atque Annam sermone frequens, dum fata sinebant,</l>
<l>(Nam fatis cessisse, senex deflevit utrumque)</l>
<l>Multa super natae donis, super indole, multa</l>
<l>Scitatus, propriae fidei incrementa parabat.</l>
<l>Attamen ignarus, tantus quo tempore princeps</l>
<l>Gentibus ad lumen praesens veniret Idumae</l>
<l>Ad libertatem, Simeon, studiosus avorum</l>
<l>Scrutator vatum, stare hunc in limine sensit.</l>
<l>Iam siquidem Iudam summis sine fascibus esse </l>
<l>Vidit et Hebraeas stringi a raptore secures;</l>
<l>Iam prope Chaldaeae scriptas super aggere ripae</l>
<l>Hebdomadas numero compleri et cedere novit,</l>
<l>Ut veniens quaecumque sibi lux credita talis</l>
<l>Iam fuerit, nati quae proderet ora Tonantis. </l>
<l>Ac veluti Massylus eques, ubi strenua, vinclis</l>
<l>Libera, circumquaque latrans et odora canum vis</l>
<l>Dente minax tutas inter nemora avia cogit</l>
<l>Ad iaculum prodire feras; ubi tacta moveri</l>
<l>In saltu virgulta videt strepitumque propinquae</l>
<l>Arboris advertit fugientes cominus apros</l>
<l>Ire putat iaculumque parat, venabula torquet </l>
<l>Et necdum visâ numerat iam vulnera praedâ –</l>
<l>Haud aliter Simeon venturi proxima regis</l>
<l>Signa videns votis flagrat dum prodeat ultro</l>
<l>Caelestis soboles et amantis praeda Prophetae. </l>
<l>Ex Ephrataea visus tandem iste tenellus</l>
<l>Rhinoceros, factus perfecto flore pudici</l>
<l>Praeda sinus prodire specu temploque videri</l>
<l>Luce palam: quem conspiciens complectitur ulnis</l>
<l>Longaevus Simeon suspiratumque tot annis, </l>
<l>Extremo senio tenus, inter bracchia Numen</l>
<l>Sustinet et dulci puerum sic voce salutat: </l>
<l>“Expectata diu venisti caelica tandem,</l>
<l>O soboles! Famulumque sines lethale resolvi</l>
<l>Nunc me, nate, tuum pacemque datura tuorum</l>
<l>Verborum stat plena fides, pupilla salutem</l>
<l>Praesentem dum sera videt clareque tuetur</l>
<l>Lumen ut illius cunctis se flamma revelet</l>
<l>Gentibus Hebraeaeque ingens sit gloria plebis.”</l>
</div>
<div type="poesis-caput">
<head>37.</head>
<l> Hic iterum mirata parens, miratus Ioseph,</l>
<l>Artubus humanis praesens testantia Numen </l>
<l>Prodigia et populo coram, queis proditur infans</l>
<l>Esse Deus, signis haerent; tacitaque revolvunt</l>
<l>Mente, modis puerum quantis iam praedicat aether. </l>
<l>Quos simul affatus Simeon sic ora resolvit:</l>
<l>“Felices quibus est tantae data copia lucis</l>
<l>Et constans oculorum isto de sole voluptas</l>
<l>Atque animorum ardor: felicia viscera proli</l>
<l>Digna reperta tuae, ô mater semperque beata</l>
<l>Digna Deum nutrire parens!” Dein pandit eidem</l>
<l>Talia praesagus Simeon: “En parvulus iste,</l>
<l>Iste tuus, genetrix, infans dabit esse ruinis</l>
<l>Plenam Israëlis plebem, sed quo auspice multi</l>
<l>Horum inter casus fato meliore resurgent. </l>
<l>Hunc velut expositam iaculis fodientia metam</l>
<l>Tela petent: illum probris et morsibus illum</l>
<l>Et linguae iaculis plebs inconsulta lacesset.</l>
<l>Inde tuo, durae velut si cuspidis ictu</l>
<l>Saucia membra gemant, luctu commota fatisces,</l>
<l>Ut pateant multorum animi tacitasque revelent</l>
<l>Edita de matre et nato suffragia<note place="foot" n="*">854 suffragia :
suffragie</note> mentes.” </l>
</div>
<div type="poesis-caput">
<head>38.</head>
<l> Dixerat haec Simeon, cui mox divinitus acta</l>
<l>Successit Solymaea nurus testataque partus</l>
<l>Virginei caeleste genus, praesentia regem</l>
<l>Promissum pueri membra assumpsisse docebat. </l>
<l>Haec fuit Anna decem sex supra a funere rapti</l>
<l>Coniugis in templo lustris superaddere sueta</l>
<l>Ieiunae pia vota gulae precibusque vocare</l>
<l>Aeternum pacis caeli de sede satorem.</l>
<l>Haec erat, ad funus sacros ingressa penates, </l>
<l>Virginibus venerata nurus, cui longior aetas, </l>
<l>Et pietas, vivendi aliis exemplar ut esset, </l>
<l>Observata dabat: praestans sublimibus Anna</l>
<l>Moratae vitae exemplis et prima fuisset</l>
<l>Idea virtutis, si non coluisset eandem</l>
<l>Virtutum Regina domum Mariaeque suprema</l>
<l>Demeret hanc illi morum excellentia<note place="foot" n="*">870
excellentia : exbellentia</note> famam. </l>
<l>Viderat hanc Anna et coluit rectique tenellam</l>
<l>Observabat anus dantem documenta puellam. </l>
<l>Hanc etiam (supero patuit quod lumine) regis</l>
<l>Esse puerperio, maestam expectatus Idumen</l>
<l>Qui torquet, matrem electam, cum trima subisset</l>
<l>Delubrum: unde sacrae maior reverentia nymphae</l>
<l>Et studium obsequii vehemens accesserat Annae. </l>
<l>Momento, divina sui cum pignore ventris</l>
<l>Quo templum subiit genetrix, advenit et Anna</l>
<l>Vota animi factura Deo – mirabile! – nuper</l>
<l>In templo notae videt inter brachia nymphae, </l>
<l>Natum ubi fulgere Ducem. Quem vertice prono</l>
<l>Intuita, afflictae tandem affulsisse ferebat</l>
<l>Messiae optatum Iudaeae et gentibus astrum.</l>
<l>Praesentem vero populum, puerique trahentis</l>
<l>Corda decus famamque sui testesque videntem</l>
<l>Imperii, visum vario sermone teneri, </l>
<l>Mens non una ligat: vocesque prophetidis alter</l>
<l>Somnia grandaevumque alter Simeona putabat</l>
<l>Delirare senem, puero, cui mater egena</l>
<l>Servilisque pater, qui armis et finibus amplam</l>
<l>Cessuram vili domino balbutit Idumen. </l>
<l>Pars tamen et mystam longae probitate senectae</l>
<l>Et celebrem virtute nurum viduique probatam</l>
<l>Laude thori monitisque parem caelestibus Annam, </l>
<l>Credebant non vana loqui. Plerisque sed aequum</l>
<l>Iudicii lumen, recutitae propria gentis</l>
<l>Sustulit improbitas terrenorumque cupido;</l>
<l>Quos nimium caecae damnata in faenora mentis</l>
<l>Fert acies, nec fata sequens reflectit ad aevum. </l>
</div>
<div type="poesis-caput">
<head>39.</head>
<l> Ritibus expletis parvaeque in templa ferendae</l>
<l>Praecepto sobolis, pavidus discedit uterque</l>
<l>Urbe statim coniux: Galilaeis fallere tectis</l>
<l>Herodis rabiem similes fugientibus ibant. </l>
<l>Horum etenim timidas iam forte impleverat aures, </l>
<l>Tergemini regis Solymaeam adventus in urbem, </l>
<l>Divini pueri manifesto sidere cunas</l>
<l>Scitantis. Novere etiam pandentibus ipsis</l>
<l>Regibus, Eoas iussis caelestibus oras</l>
<l>Mutata tentare via, ne dira tyranni</l>
<l>De puero edocta auderet crudele nefandum</l>
<l>Saevities. Herodem etiam novere secutum</l>
<l>Urbis adulantis murmur quaesitaque vatum</l>
<l>Carmina natalem pueri referentia Bethlem.</l>
<l>Tum viduae afflatique Deo templo edita mystae, </l>
<l>Iamque etiam in totum diffusa oracula vulgus, </l>
<l>Sollicitam nati trepidamque pavere monebant, </l>
<l>Molirique fugam suspecta ex urbe parentem,</l>
<l>Unde petita istud complexa est Nazara sidus. </l>
</div>
<div type="poesis-caput">
<head>40.</head>
<l> Interea Eoos reduces Bethleme Dynastas</l>
<l>Herodes tardare dolens, faustaque recepti</l>
<l>In templo pueri multorum voce, tyrannus</l>
<l>Offensus saevire parat totaque requiri</l>
<l>Tollendum ferro<note place="foot" n="*">924 ferro : terro</note>
infantem praecepit Idume.</l>
<l>Mox tamen aethereus iussis crudelibus Ales</l>
<l>Nuntius occurrit pressisque sopore mariti</l>
<l>Hoc animum sermone docet monitorque fidelis</l>
<l>Instruit, ut volucres iustus pavor adderet alas:</l>
<l>“Surge age Iosippe et puerum puerique parentem</l>
<l>Tolle domo ignotumque hospes fac vise Canopum</l>
<l>Et procul Isiaci fias novus accola Nili.</l>
<l>Dumque ego te Phariis monitum discedere regnis</l>
<l>Iussero, Niliacis deges securus arenis. </l>
<l>Causa fugae furor est et mors quam regia nato</l>
<l>Cuspis et immitis Solymi parat ira tyranni. </l>
<l>Rumpe moras longumque viae nec linque laborem!</l>
<l>Mutandae sedes; ne te hic aurora morantem</l>
<l>Inveniat, cave! Praecipites sunt regibus irae</l>
<l>Alatique pedes, tutum et placabile numquam</l>
<l>Regnandi ambitio. Non est formidinis expers</l>
<l>Aut sceleris ventura dies: mora nulla, recede!”</l>
</div>
<div type="poesis-caput">
<head>41.</head>
<l> Iosippi praeclara fides! Vix ardua iussa</l>
<l>Dixerat aethereus, Pharias ut abiret in oras, </l>
<l>Aliger, exurgit trepidans monitaque pericli</l>
<l>Coniuge compositis dubio non aethere iussae</l>
<l>Quae poterant apta esse viae, non visus abivit.</l>
<l>Tunc altus sopor urbis erat; quare ille nec unum</l>
<l>Vicinum quem tecta dabant affatus amicum,</l>
<l>Ne qua viae fieret mora, vel deprensa pateret</l>
<l>Causa fugae, tellusque fugae praefixa. Volentem</l>
<l>Terga sequi, ignarum biviis ut falleret hostem,</l>
<l>Urbe volat; puerum et matrem per devia ducit</l>
<l>Et Solymae adverso gressus in pulvere figit</l>
<l>Curarum plenus pavidusque, immitia donec</l>
<l>Regna vagus vertat, tota submotus Idume. </l>
</div>
<div type="poesis-caput">
<head>42.</head>
<l> Proxima nocturnas ubi lux compresserat umbras, </l>
<l>Nazaridum celsa iam regius urbe satelles</l>
<l>Saevus adest. Mariae sponsoque habitata requirit</l>
<l>Limina, maternum opperiens ad funera pignus.</l>
<l>Rex etenim auditis viduae mystaeque superbis, </l>
<l>Queis pueri aspecto vultu delubra replerant, </l>
<l>Auspiciis, versuta pecus submittit, amice</l>
<l>Qui Viduam in templo et limen Simeonis adirent</l>
<l>Fatorum cupidi et caeli responsa petentes</l>
<l>Discere et infido demum sermone rogarent, </l>
<l>Infantis qua gente foret, cui pacta marito, </l>
<l>Quave tribu, quave urbe parens. Quibus aequa profari</l>
<l>Nulla mora est et cuncta, nihil crudele timentes</l>
<l>Expediunt, rapido nil servitura tyranno, </l>
</div>
<div type="poesis-caput">
<head>43.</head>
<l> His ita compertis immitia iussa satelles</l>
<l>Accipit et ferro volat incursare quietas</l>
<l>Nazaridas. Doctusque sacro de limine, portas</l>
<l>Invadit miransque datis occurrere nullum</l>
<l>Vocibus, explorat cunctos violenta recessus</l>
<l>Saevities, si posset heros reperire latentes</l>
<l>Cum puero regisque metum mucrone levare. </l>
<l>Ut rabies quaerendo omnis consumpta, propinquos</l>
<l>Exagitant, adduntque minas, ubi mater, ubi infans</l>
<l>Poscentes, crudele genus feritasque cruenta</l>
<l>Carnifices. Quibus ingratum vox omnibus una</l>
<l>Responsum fuit: occiduo Phaëtonte maritum, </l>
<l>Et matrem cum prole sinus implente parentis</l>
<l>Observasse domi; sed quo nox ultima patrem, </l>
<l>Quo puerum matremque tulit, par possidet omnes</l>
<l>Et stupor et taciti par ignorantia facti. </l>
<l>Attonitus dictis miles, calet omnibus ultro</l>
<l>Tentatis urbi vicina per arva laresque</l>
<l>Rurales, illos si forte domestica rerum</l>
<l>Prodire in campos et rura subegit egestas,</l>
<l>Quaerere regalem praedam: tamen omnia frustra</l>
<l>Experti speque abiecta vestigia torquent</l>
<l>Ad Solymaea, quibus digressi tecta, docentque</l>
<l>Iussam ausis tentare necem frustrato ut omnis</l>
<l>Quaesiti labor infantis remque ordine pandunt. </l>
</div>
<div type="poesis-caput">
<head>44.</head>
<l> Hic princeps augere metum famamque putare</l>
<l>Non falsam Hebraei pueri, quem fata furenti</l>
<l>Eriperent regnumque fuga facesque pararent.</l>
<l>Depositurus erat rabiem, ratus esse potenti</l>
<l>Nequicquam obniti fato, nisi dira priores</l>
<l>Principis irati flammas acuisset Erinnys.</l>
<l>Haec etenim pudori dotes, praeconia et altae</l>
<l>Semina virtutis bene contemplata, pavori</l>
<l>Succubuit, ne frontis honor regalis adeptus</l>
<l>Imperium scelus omne, Stygis quo vipera gaudet, </l>
<l>Opprimat et solum vitio discriminet Orcum. </l>
<l>Haec itaque Herodis natum crudelibus ausis</l>
<l>Pectus, ad infantis suprema pericula versat.</l>
<l>Qui sobolem partesque thori cognataque ferro</l>
<l>Corpora discerpit, quid erat suadere protervo</l>
<l>Ascalidae imbellis fatum complere puelli?</l>
<l>At quia lugebat Furiarum pessima prolem</l>
<l>Virgineam caelo tutam, diffidere pravis</l>
<l>Consiliis validisque minus pro more futuris</l>
<l>Incipit irasci insidiis. Sine crimine tandem</l>
<l>Ne foret, immitem scelere hoc animavit Erinnys</l>
<l>Sic affata Ducem: “Iudaeae summa potestas</l>
<l>Egregium decus est, unus quam terreat infans</l>
<l>Quem neque vi possit, duro neque perdere ferro!</l>
<l>Anne vides veluti, princeps, te subdita laudat </l>
<l>Proculcetque fides? Puerum tua sceptra petentem</l>
<l>Occulit et tacitis hunc regno extollere votis</l>
<l>Plebs infida cupit lumenque orientis adorat?</l>
<l>Perfidiae neque causa deest: Iesseius ille</l>
<l>Creditur, Hebraeum solium qui postulat heres, </l>
<l>Davidis soboles iusteque putatur avitos</l>
<l>Poscere ab externo possessos principe fasces.</l>
<l>Hunc populi suspirat amor, tibi plebis apertum</l>
<l>Est odium! Nisi te ferro tuearis, inane</l>
<l>Regis nomen habes<note place="foot" n="*">1029 habes :
habet</note>: perdit fortuna paratum</l>
<l>Sanguine, ni pariter servetur sanguine regnum. </l>
<l>Ut regnes, dura efficiet mollisque potestas,</l>
<l>Ut pereas, nec solius te purpura regni</l>
<l>Deseret invitum: solio qui decidit, alte</l>
<l>Praecipitat: gravis haec, extremi funeris expers</l>
<l>Esse ruina nequit. Detracto murice, fatis</l>
<l>Proximus est princeps; augusto vertice frangi</l>
<l>Regalis nescit, fracto nisi vertice, splendor. </l>
<l>Nunc audi quid agas: puerum, Davidica Bethlem</l>
<l>Cuius habet cunas, eadem servabit amatum, </l>
<l>In spem Iessiaci generis regnique nepotem.</l>
<l>Edictum fer tale volo, quo tota gravetur</l>
<l>Ephratae regio: puerum Davidis ab alma</l>
<l>Stirpe ortum accepisse refer partusque recentis</l>
<l>Esse locum Bethlem latebrasque morantis ibidem</l>
<l>Rumor habet; te servandi quia sanguinis alti</l>
<l>Cura tenet, puerum regali limine sistant, </l>
<l>Regales habiturum aedes, ne casus eundem</l>
<l>Invidus extinguat: quod si parere recusent,</l>
<l>Bima cadat soboles ferro Ephrataea minore. </l>
<l>Hinc tibi securo regni, vel proditus ultro</l>
<l>Tutelae sub iura tuae, regalibus infans</l>
<l>Succedit tectis, quem suscepisse profusae</l>
<l>Laetitiae ad speciem signis, monstrabis abundè </l>
<l>Servandae augustae sobolis te laude teneri. </l>
<l>Interea, prout ipse tuis dabis utile rebus</l>
<l>Consilium, poteris securis fraudibus uti:</l>
<l>Nam puerum facilis labor est extinguere, nulla</l>
<l>Funeris invidia. Quod si male provida Bethlem</l>
<l>Prolem scire neget, ferro tunc utere princeps:</l>
<l>Ephrataea omnes fac lugeat ora puellos,</l>
<l>Quos inter tunc iste cadet qui quaeritur infans.</l>
<l>Haec animo par ira tuo; nec fata verere, </l>
<l>Sollicitos nam fata iuvant. Dicenda nec ista est</l>
<l>Saevities, sed fama Ducum qui frontis honorem, </l>
<l>Quando opus est, fas semper habent mucrone tueri.”</l>
</div>
<div type="poesis-caput">
<head>45.</head>
<l> Advertit propriis dare Erinnyn idonea votis</l>
<l>Consilia Herodes, cui erat feralibus ausis</l>
<l>Par ardor. Scripti signavit protinus astum</l>
<l>Edicti, quo tota alto ceu fulmine tacta</l>
<l>Intremuit regio et Bethlem funusque daturae</l>
<l>Ephrataeae ululant percussae pectora matres:</l>
<l>“Quis puer hic, aiunt, soboles quae sanguinis ista</l>
<l>Iessiaci, nostrae prolis tradenda periclo</l>
<l>Quaeritur? Ignaram pueri quae territa urbem</l>
<l>Pernicies? Non is puerum, vult iste cruentus</l>
<l>Parricida suo speciem praebere furori,</l>
<l>Quo genus Hebraeum iugulet nosterque parabit</l>
<l>Initium ferale error primumque recentes</l>
<l>Destinat ad caedem fetus, ut postea vulgus</l>
<l>Impius in reliquum ferro grassetur et igni!”</l>
<l>Nulla timoris erant, luctusque ignara parentum</l>
<l>Tecta, quibus teneri torquebant ubera nati. </l>
<l>Non alius status urbis erat, quam Marte secundo</l>
<l>Hostis Arabs, aut Assyrius si moenia victor</l>
<l>Scanderet et victis instaret acinace muris.</l>
</div>
<div type="poesis-caput">
<head>46.</head>
<l> At populi fremitum, matrumque immota querelas</l>
<l>Sustinet Herodis rabies: dare funera saevus</l>
<l>Imperat atque omnes scrutari cuspide cunas. </l>
<l>Saevit atrox ferrum primusque effusus in urbem</l>
<l>Ardor Ephrataeam; fusa hinc per rura, per agros,</l>
<l>Oppida barbaries plusquam vicina fatigat.</l>
<l>Quis matrum lacrymas, luctus, puerosque virile</l>
<l>Servandi studium, natorum infausta praeire</l>
<l>Impavidas quam fata sequi, quis inania iusto</l>
<l>Aequabit lamenta sono? Non si mihi Sulmo</l>
<l>Arcanos reseret, non si mihi Mantua fontes. </l>
</div>
<div type="poesis-caput">
<head>47.</head>
<l> Mater erat Dorcas, simili sibi pignora sexu</l>
<l>Terna tulit primis pacti quae coniugis annis.</l>
<l>Hannus erat coniux, agri ditissimus Hannus,</l>
<l>Laeta cui tandem sobolem connixa gemellam</l>
<l>Dorcas, utrumque marem primumque vocavit Abelum.</l>
<l>Alter erat Samuel, sed quem legalè cruentus </l>
<l>Occidit culter puerumque a lege gementem</l>
<l>Praeputii dolor extinxit; maestaeque remansit</l>
<l>Dorcadi tunc solus spes posteritatis Abelus. </l>
<l>Iam Phaeton bissena anni compleverat astra</l>
<l>Crescenti puero, sed qui ne cresceret ultra,</l>
<l>Obfuit Herodes. Illo mandante satelles</l>
<l>Irruit in matrem pignusque quod ipsa reductâ</l>
<l>Parte domus, conata feras eludere leges, </l>
<l>Abdiderat, proferre iubet. Negat illa recentem</l>
<l>Esse sibi puerum; sed semen inutile ferro</l>
<l>Femineum ostentat Dorcas: pro stirpe virili</l>
<l>Tercentum vocat ore deos, Martemque Iovemque</l>
<l>Neptunumque Thetinque Chaosque Erebumque profundum</l>
<l>Tergeminamque Hecaten, tria virginis ora Dianae, </l>
<l>Si Gradivigenis forsan venerata Latinis, </l>
<l>Terreret Calabros iurata potentia vernas. </l>
<l>His tamen intrepidis, crines effusa vocatos</l>
<l>Testatur moritura Deos et veste recincta</l>
<l>Pectora nuda manu pulsat: per conscia veri</l>
<l>Sidera perque ipsum Capitoli immobile saxum </l>
<l>Tarpeiosque lares tortorum immite furentum</l>
<l>Flectere corda parat genetrix, cumulata sed illic</l>
<l>Mille parum cautis, periuria matribus obsunt. </l>
<l>Fit iurata fides regalis vilibus irae</l>
<l>Mancipiis suspecta magis, violentior unde</l>
<l>Ad secreta ruit quaerenda cubilia miles. </l>
<l>Dorcas ut advertit saevos propiore ministros</l>
<l>Iam latebris instare loco, ne forte tumultu</l>
<l>Territus in proprium, quem tunc sopor altus habebat, </l>
<l>Discrimen ploraret Abel, orare severos</l>
<l>Blanda fuit, vacuo prolis discedere tecto</l>
<l>Carnifices pretiumque dabat non vile. Sed illi</l>
<l>Nec prece nec pretio moti. Mucrone furentes</l>
<l>Qualibet occultam sobolem scitantur ab umbra. </l>
</div>
<div type="poesis-caput">
<head>48.</head>
<l> Compactus tabulis paries fuit ultimus unus</l>
<l>Integer et nullo sectus discrimine portae, </l>
<l>Cui superesse domûs potuit pars nulla videri. </l>
<l>Parva tamen retro fuerat secreta locandis</l>
<l>Area servandisque opibus, quas abdere vellent, </l>
<l>Atque una patuit tabula locus ille refixa.</l>
<l>Hoc latebris apto spatio celavit Abelum</l>
<l>Dorcas. Effugisset Abel hac arte cruentum</l>
<l>Mucronem, strepitu victo nisi limina somno</l>
<l>Clamore implesset, seque ad sua fata parasset. </l>
<l>Et licet insonti puero comes addita nutrix,</l>
<l>Fida quidem custos mollisque ministra soporis,</l>
<l>Securi tamen atque aliquid crudele vereri</l>
<l>Ignari infantis, sollers quantumlibet omnes</l>
<l>Ire per illecebras, nequiit suspendere fletum. </l>
<l>Tunc rabidus miles puerum qua flere notavit</l>
<l>Parte furit, sobolem poscit tabulasque refigit, </l>
<l>Inventum rapuit. Veluti si mitia campi</l>
<l>Gramina tondentem mollem lupus involet agnum, </l>
<l>Sic teneram pueri rabies petit effera praedam. </l>
<l>Cuspide mox raptum iugulat, dein pectus acerbo</l>
<l>Transadigit versare perito viscera ferro. </l>
<l>Ut simul et pueri gemitum vocemque supremam</l>
<l>Excepit genetrix, subito labefacta dolore</l>
<l>Lapsa solo est, iam certa mori. Miserabilis Hannus, </l>
<l>Et dubius sua quo vertat valitura parentis</l>
<l>Auxilia, ut sobolem genitor, dum Dorcada fidus</l>
<l>Ingeminat coniux, fatum complevit uterque.</l>
<l>Ense puer cecidit, periit sine cuspide mater:</l>
<l>Hanc animi dolor, hunc regnandi insana cupido, </l>
<l>Hanc mentis pietas, illum perversa tyranni</l>
<l>Sustulit ambitio. Tanta pietate parentis</l>
<l>Exitus infelix; tanta impietate triumphat</l>
<l>Filius: hanc melior rapuit, felicior istum</l>
<l>Causa, recens nato quod sit data victima Verbo. </l>
<l>Hannus utrumque una maestus collegit in urna;</l>
<l>Unum utroque etiam signavit nomine marmor. </l>
<l>Hic Dorcas genetrix et Abelus filius, ambo</l>
<l>Exanimes a morte iacent: ruit illa dolore,</l>
<l>Hic ferro; duplexque dolor patrisque virique</l>
<l>Mollius hoc saxum quam sit dolor ipse, paravit. </l>
</div>
<div type="poesis-caput">
<head>49.</head>
<l> Quis reliquos matrum casus obiectaque ferro</l>
<l>Pectora, quis raptos ipsis tortoribus enses, </l>
<l>Quis patrum oppositas Solymis mucronibus iras,</l>
<l>Quis gemitus posset, quis femineos ululatus</l>
<l>Effari? Non si pleno me fonte rigasset</l>
<l>Docta Hypocrene, si totum Helicona dedisset</l>
<l>Phoebus et ex ipso melior me culmine Pindi</l>
<l>Umbraret laurus, tantae nec caedis acervos</l>
<l>Dicere, nec nuruum luctus lacrymasque valerem.</l>
<l>Haec si Pelignus mutatis addere formis</l>
<l>Tentasset vates, habuit qui cognita necdum</l>
<l>Naso Tomitanus natorum haec funera, duro</l>
<l>Plurima manasset Niobe Bethlemia saxo. </l>
</div>
</div>
<div type="poesis-liber" met="hexameter" n="10">
<head>LIBER X. IESSEIDOS </head>
<div type="poesis-caput">
<head>1.</head>
<l> At peregrina domus, proles, Iosippus et uxor, </l>
<l>Obscurae reliquum noctis, qua cesserat urbe</l>
<l>Nazaridum, celerabat iter. Quos mane sinistro</l>
<l>A latere exurgens Titan feriebat euntes. </l>
<l>Calcato torrente, patrum cui voce Cisoni </l>
<l>Nomen inest, quae rura vetus tenet incola Moab</l>
<l>Emenso Iordane premunt camposque pererrant</l>
<l>Ignotosque lares; lentoque bitumine crassam</l>
<l>Retro Asphaltiten (ubi adhuc fumantibus undis</l>
<l>Testantur spissae Sodomaea incendia nubes)</l>
<l>Incedunt, dextro lateri, medio aequore Bethlem</l>
<l>Opposita, Solymasque arces regemque caventes. </l>
<l>Qui licet adversi potuissent litore ponti,</l>
<l>Sidoniis Nilum Tyriisque petentibus ingens</l>
<l>Qui ratibus patet, in mollem breviore Canopum</l>
<l>Festinare via, sed quod minor illa pericli</l>
<l>Visa foret caedisque minor, qua regia ludi</l>
<l>Posset saevities; fugientes transtulit Arnon</l>
<l>Monte cadens, amnis dictus par montibus Arnon. </l>
<l>Hinc Madianiten voluitque subire recessus</l>
<l>Petrosos Arabum; cavitque ignota viarum</l>
<l>Ludibria, aethereo sed non sine flamine Ioseph. </l>
<l>Huic etenim ignaro postquam pede pressa locorum</l>
<l>Devia, fallaces correxit semita gressus</l>
<l>Aligeri monstrata fide. Dextrum ille dolosi</l>
<l>Nam bivii dum torquet iter, non dexter in urbes</l>
<l>Tendebat, queis caeca infantum caede furebat</l>
<l>Ambitio, praesens ne, quod fugiebat, adiret </l>
<l>Discrimen puer. Opposito vitare furorem</l>
<l>Pulvere, sidereus monuit non segnè minister. </l>
<l>Ille sequens monitorem, alio mox tramite tutum</l>
<l>Carpit iter, secura premens vestigia, pravae</l>
<l>Concussus terrore viae puerique periclo. </l>
</div>
<div type="poesis-caput">
<head>2.</head>
<l> Dum graditur lenti neque quid vitale ferentis</l>
<l>In longum protensa maris prope litora, spectat</l>
<l>Illam Arabum primam Petraei nominis urbem, </l>
<l>Unde Deo adversa veniens ab origine coniux</l>
<l>Rutha dedit claros mater Iesseia reges. </l>
<l>Nec tamen hanc subeunt, soliti vitare superbas</l>
<l>Divitiis fastusque urbes, nisi forsitan escas</l>
<l>Cum peterent; licet his plerumque vel obvia villae</l>
<l>Ruralis fornax, parvi aut domus hospita tecti</l>
<l>Redderet acceptos alimenta aequantia nummos. </l>
</div>
<div type="poesis-caput">
<head>3.</head>
<l> Aspiciens Arabae Iosippus moenia Petrae</l>
<l>Haec fertur versasse animo: “Iam cessimus oris,</l>
<l>Immitis Iudaea, tuis, evasimus enses</l>
<l>Regis inhumani. Nos hac subsistere terra</l>
<l>Quis prohibet tutisque Petrae considere tectis?</l>
<l>Nos multo iam sole vagos annona reliquit </l>
<l>Annonaeque fides, pretium. Si tecta subire</l>
<l>Haec liceat, servire meum dabit ista laborem</l>
<l>Hospitibus non dura suis urbs, unde petito</l>
<l>Concidet haec rerum praesens angustia lucro. </l>
<l>Urbs domui cognata meae sanctisque Boozi</l>
<l>Dignatae thalamis (nostrae quae stirpis origo est,</l>
<l>Saepe pater dixit) tellus est patria Ruthae </l>
<l>Germanaeque nurus Orphae. Cui forsan ibidem</l>
<l>Crescit adhuc soboles, veniens sed sanguine longo, </l>
<l>Siqua tamen superest, ignota latebit utrosque</l>
<l>Posteritas, nimium distans a fonte propago. </l>
<l>Cognatis si Petra famem fugientibus olim</l>
<l>Non ingrata fuit, nobis metuentibus iram</l>
<l>Principis, humanum fas desperare vetabit</l>
<l>Hospitium nosque hospitibus quaesita labore</l>
<l>Lucra dabunt non esse graves urbisque protervos. </l>
<l>Nos ultra nec terror agit, neque caelicus Ales</l>
<l>Admonuit fortasse aliter, cui barbara regis</l>
<l>Immodici irarum satis est eludere vota</l>
<l>Aegypti Nilique via. Sat forte iubenti</l>
<l>Paruimus tutoque infans servatus asylo, </l>
<l>Externa evasit Solymas regione secures.” </l>
<l>Talia dicentem nox occupat, ipsaque mentis</l>
<l>Perplexae tenebris maiores adicit umbras. </l>
</div>
<div type="poesis-caput">
<head>4.</head>
<l> Non procul inde, urbi Petrae subiecta patebat</l>
<l>Planities frugum sterilis, nisi pauca recisis,</l>
<l>Quod spectata procul, properata mapalia ramis</l>
<l>Gramineo pasci signabant flore bidentes. </l>
<l>Caetera campus habet nulli mansuetus aratro:</l>
<l>Rarae herbae tellus, plantarum degener, unam</l>
<l>Si palmam excipias, sabulo quae surgere felix, </l>
<l>Factura haud numerum, si, expers ne graminis esset, </l>
<l>Altera non eodem crevisset in aequore coniux. </l>
<l>Huc tulit errantem, simul hic sub frondibus altis</l>
<l>Iosippum obscurus subigit consistere vesper. </l>
<l>Hospitium tunc palma dabat, quae fusa per orbem</l>
<l>Frangebat nimiam foliis pendentibus aethram. </l>
<l>Haec etenim tantus melius tegeretur ut hospes, </l>
<l>Vertice curvato celsas demisit in imum</l>
<l>Atque solo tenus, hospitii pro pariete frondes </l>
<l>Et faciles carpi dabat ad solacia fructus. </l>
<l>Hoc plantae gratam sese formantis in aedem</l>
<l>Obsequium, iam prodigiis assueta iugalis</l>
<l>Virginitas, mirata nihil servire quod optet</l>
<l>Authori natura suo matrisque papillas</l>
<l>Torquentem puerum Numen quod stipes adoret. </l>
<l>Laeta videt tectoque velut sub frondibus illis</l>
<l>Hospita consedit tutos sortita penates. </l>
</div>
<div type="poesis-caput">
<head>5.</head>
<l> Composito necdum curae titubante prioris</l>
<l>Arbitrio – num rura petat quae Nilus inundat, </l>
<l>Aut animae secura suae iam viscera sponsae</l>
<l>Illa Arabum regione premat – contraire supernis</l>
<l>Difficilis iussis animo pugnabat Ioseph. </l>
<l>Haec meditans nuda corpus componit arena</l>
<l>Et caput innixus dextra compressa quieti</l>
<l>Lumina componit recipitque in membra soporem. </l>
<l>Ut bona pars noctis somno data, cernit eundem</l>
<l>
<corr>Iosippus</corr> caeli genium, divina recentis</l>
<l>Qui tulerat mandata fugae. Cui ille iubentis</l>
<l>Numinis interpres fari sic incipit Ales: </l>
<l>“Non ego te, Iosippe, viae committere dixi, </l>
<l>Ut Pharii tantum regni tutumque Canopi</l>
<l>Aggredereris iter; nec, quod satis esse putabas</l>
<l>Ut secura Arabum tellus Petraeque tenerent</l>
<l>Impavidum cives. Te Memphin et Isidis arva, </l>
<l>Te volui spectare Pharon iussique fluentem</l>
<l>Nilon ut amne bibas! Quare his, ubi lutea noctem</l>
<l>Adveniens Aurora premet, te proripe terris </l>
<l>Subditaque Isiacae, iubeo, pete rura iuvencae.” </l>
<l>Caelicus his dictis memorique in corde repostis</l>
<l>Deserit interpres Iosippum delapsus in auras. </l>
<l>Ille ubi proiectos somno collegerat artus, </l>
<l>Mox legit apparens quae nocte locaverat Ales</l>
<l>In memori sibi mente notas veteremque figuram</l>
<l>Aligeri monitusque novos: ipsoque iuberi</l>
<l>Edidicit, celebres sistris crepitantibus oras</l>
<l>Atque ipsas Nili petere arva rigantis arenas. </l>
<l>Necdum Aurora polo formosi arriserat ore</l>
<l>Luciferi, cum divinis meditante marito</l>
<l>Parere imperiis Genetrix vigilaret et altum</l>
<l>More suo, puero super humanaeque salutis</l>
<l>Ordine multa super, tacitis affectibus iret.</l>
<l>Cumque Deo sese per verba precantia servam</l>
<l>Offerret, voluit sponsae mox visa patere</l>
<l>Somnia Iosephus, turbare sed otia mentis</l>
<l>Virgineae divina timet noctisque minores</l>
<l>Expectat tenebras, donec perfusa supernis</l>
<l>Roribus a votis animo flagrante rediret. </l>
</div>
<div type="poesis-caput">
<head>6.</head>
<l> Coeperat Eoas coniux Tithonia flammas</l>
<l>Spargere et a tergo positis de montibus auras</l>
<l>Irradiabat (erant Galaad, iuga pascua, montes)</l>
<l>Memnoniis lotus consurgens Lucifer undis.</l>
<l>Vespere demissos, alto modo stipite ramos</l>
<l>Hospita palma legens collectaque vertice tota</l>
<l>Ramorum coma nocturnum dimovit ituris</l>
<l>Hospitibus tectum ostenditque novo ore micantem </l>
<l>Et matutino ridentem Phosphoron auro. </l>
<l>His monita exurgit toto stans corpore Virgo,</l>
<l>(Flexa genu prius) et Iosippi audita revolvens</l>
<l>Somnia, nil sistendum inquit, sed iussa Canopi,</l>
<l>Dissita quantumvis urgebat quaerere regna. </l>
</div>
<div type="poesis-caput">
<head>7.</head>
<l> Inde autem Pharium bibituris obvia Nilum</l>
<l>Est via deserti, sitiens et inhospita tellus,</l>
<l>Urbe carens. Cives domuum concordia nectit</l>
<l>Hic nullos, ubi nec steriles qui nectat arenas</l>
<l>Humor adest; Lybicis regio par syrtibus ingens.</l>
<l>Unde suus deesset ne istis quoque Syrtibus Ammon</l>
<l>Iuppiter, Isacidis alius cum cornibus Ammon</l>
<l>Aere stetit fusus populo cultore iuvencus. </l>
<l>Apis erat, cuius cultum, formamque prophanis</l>
<l>Gentibus edoctus, Pharia tellure profectus,</l>
<l>Stultus adoravit deserto in pulvere Iuda,</l>
<l>Latriae veri signatus Numinis heres. </l>
<l>Aegyptum fugiens, dulci manantia lacte</l>
<l>Hyblaeosque hortos longe superantia mellis</l>
<l>Rura petens, quatuor bis lustra recensuit ista</l>
<l>Erroris nimium genus Israëlis arena. </l>
<l>At quia nec liquidos tellus dabat arida fontes,</l>
<l>Nec sterilis natura cibos, quam nullus ibidem</l>
<l>Commendat, pecudum fetus, nulla herba calenti</l>
<l>Germinat in sabulo, ne<note place="foot" n="*">170 ne : nec</note>
stirps Hebraea periret, </l>
<l>Hac veniente dati fontes caelumque recenti</l>
<l>Pane pluit, quem roris uti medicata coacti</l>
<l>Fragmina, cunctorum (sat erat voluisse) saporum</l>
<l>Illecebras, quaevis populo lux orta ferebat. </l>
<l>Illius annonae certis, migrantibus aequus</l>
<l>Adfuit Isacidis fabulosa per invia ductor,</l>
<l>Nube vagas praeeunte tribus, monstrante corusca</l>
<l>Luce viam si nocte ibant; eademque diei</l>
<l>Umbraque duxque fuit, celso cum sole mearent.</l>
</div>
<div type="poesis-caput">
<head>8.</head>
<l> Haec etiam penetrante vago deserta Tonante</l>
<l>Virginea cum matre, Deum quae protulit alvo</l>
<l>Messiam, pro quo Iudae numerosa propago, </l>
<l>Desertas inter rupes sterilemque ciborum, </l>
<l>Arentesque plagas, tantis servata migrabat</l>
<l>Prodigiis; an non praesto caeleste fuisse</l>
<l>Obsequium rear et dominis, cum talia servis,</l>
<l>Hisque etiam infidis largus praestaret Olympus?</l>
</div>
<div type="poesis-caput">
<head>9.</head>
<l> Delius aestivum necdum sublimior axem</l>
<l>Attigerat, ver illud erat cum frugis inanes </l>
<l>Plusquam hominum peregrina Trias calcaret arenas. </l>
<l>Verna alibi quamvis poterat tunc esse dierum</l>
<l>Temperies, hic et sabulo cedente, molesta </l>
<l>Et vacua humoris tellure, vibrantibus ignem</l>
<l>Phoebeis sine nube rotis, procul hospitis omni</l>
<l>Commoditate laris, tolerare ardentius anni</l>
<l>Debuit implacida tempus regione, timendâ</l>
<l>Inde magis, nulla hic aestum quod frangeret umbra.</l>
<l>Hinc hominum nulli non quivit acerba videri</l>
<l>Haec via deserti: nemo haec sabulosa viator</l>
<l>Aequora quaesivit, nisi quos caeleste subegit</l>
<l>Imperium; veluti Phario dare terga Serapi</l>
<l>Iussa fugax duodena tribus, velut ista cruentas</l>
<l>Ascalidis vitare manus, hoc pulvere iussa </l>
<l>Tuta ibat divina domus, genialiter octo</l>
<l>Hic habiti lustris relegens vestigia Iudae. </l>
<l>Istorum cuivis anno lux esset ut una</l>
<l>Aequa, quaterdenos numerant hoc aequore soles. </l>
<l>Deserti mora tanta fuit, prius ampla superbi</l>
<l>Quam caeli Charites tetigissent arva Canopi. </l>
</div>
<div type="poesis-caput">
<head>10.</head>
<l> At profugo ne quid curae caelestis haberent</l>
<l>Israële minus, licet his sine nectare caelum</l>
<l>Non foret et grata nubes glomeraret ad umbram, </l>
<l>Plus, ubi iussit opus, superûm famulare calebat</l>
<l>Obsequium: seu fallacis, vestigia plantae</l>
<l>Sincerâ torquere viâ, seu quaerere labris </l>
<l>Nescio quo laticem rivo, seu fercula caenae</l>
<l>Ponere: et allatas dubium quo cespite sectas, </l>
<l>Vectori Mariae virides est visus asello</l>
<l>Porrigere ad pastum laetus caeli Aliger herbas. </l>
<l>Interdum seu luce viam lenire sedendo,</l>
<l>Seu veniente etiam voluissent nocte, reperta</l>
<l>Gaudebant dape, cui mortalis nulla valebat</l>
<l>Commendare loco talem sollertia mensam. </l>
<l>Qui nulli visa regione reponeret escas, </l>
<l>Cassus erat penetrare labor; nec ab axe profectae</l>
<l>Nesciri potuere dapes, nec inhospita tanti</l>
<l>Deserti spatia, adveniens ubi nulla reliquit</l>
<l>Signa pecus, quo nulla animae viventis imago</l>
<l>Pressa pede extaret, talem praebere ciborum</l>
<l>Annonam poterant, nisi prospicientis Olympi</l>
<l>Id faceret: generosa penus, mittente beatis</l>
<l>Iudaeae profugis Cerealia dona Tonante. </l>
<l>Forte viae raram quamvis pressisset eremum</l>
<l>Hospes et illa suâ pius advenientibus esset</l>
<l>Immemor annonâ; quis tanto errore viarum,</l>
<l>Mox igni abstractam Cererem, quis pocula vivi</l>
<l>Perderet in sabulo lymphas aequantia fontis?</l>
<l>Quisve recens distante procul tellure resectum,</l>
<l>Pone reliquisset gramen vectoris ad escam?</l>
<l>Quis tantum laticis, torrente flagrantia rivo </l>
<l>Ora pigrae pecudis quae non tulit unda sitire?</l>
<l>Qua ratione peti dulcis potuisset ab istis, </l>
<l>Constanterque etiam frigens Achelous arenis?</l>
</div>
<div type="poesis-caput">
<head>11.</head>
<l> Ventum erat ad montes, ubi cautibus ordine longo</l>
<l>Productis arens Pharanis et ampla secatur</l>
<l>Planities: sicci et steriles sine gramine montes, </l>
<l>Excelsae rupes mixtaque rubedine nigro</l>
<l>Horrendae aspectu, quas dum ferit igneus astri</l>
<l>Maioris radius, veluti praepinguis olivi</l>
<l>Rore superfusi splendent: genuina pavonis</l>
<l>Effigies, vel quod potior fert fama, timoris</l>
<l>Ipsius domus et plenae formidine rupes.</l>
<l>Haec etiam tacitis terroribus horrida, gratum</l>
<l>Nacta locum montana Fames colit; unde petendae</l>
<l>Pro tumido potius fuerant Erysichtone poenae</l>
<l>Saevior haec siquidem et letho breviore resolvens</l>
<l>Corpora, quam Scythica fuerat de rupe Promethei</l>
<l>Accersita fames; vacuandis sanguine venis</l>
<l>Tardior et vitae fatali segnior haustu. </l>
<l>Hic quod edas, hospes, nihil est, nisi mandere saxa</l>
<l>Dente velis, neque enim invenies quae carpere<note place="foot" n="*">261 carpere : carpore</note> possis</l>
<l>Ore, vel extremis quae gramina stringere labris. </l>
</div>
<div type="poesis-caput">
<head>12.</head>
<l> Iamque propinquabant saxis, ubi nulla patebat</l>
<l>Dura ad incessi superanda obstacula montis</l>
<l>Semita, proiecto ut poterant advertere vultu;</l>
<l>Cum velut ex antri cuiusdam limine ternos</l>
<l>Aspiciunt prodire viros, qui recta tenentes</l>
<l>Iudaeae ad profugos vestigia, poscere visi</l>
<l>Hos, veluti certam sabulosa per invia metam.</l>
<l>Accedunt propius; peregrino in Numine blandos</l>
<l>Defigunt primum vultus oculosque coruscant</l>
<l>In puerum et motâ, ignotum quae, dicere linguâ</l>
<l>Verba videbantur. Mariam dein voce salutant</l>
<l>Atque virum, metamque viae sermone requirunt.</l>
<l>Iosippus contra “Pharus est, quo tendimus” inquit.</l>
<l>“Quare agite, ô iuvenes, siquidem vos inde profectos</l>
<l>Non dubito, monstrate viam, quae recta Canopum</l>
<l>Respicit adversasque istas quo tramite rupes</l>
<l>Vincere, quove modo saxa haec superanda, docete.” </l>
<l>Horum unus subito: “Bone vir, cerne, iste petrarum</l>
<l>Porrigitur qui longe ordo, penetrabilis uno</l>
<l>Est solum angusto, quantum suffecerit isti</l>
<l>Iumento, calle (ostendit praesentis aselli</l>
<l>Servitium) peregrina queat quam prodere nulli</l>
<l>Occultam fortuna viam. Quae semita nobis</l>
<l>Tota patet, siquidem summi Nilumque regentis</l>
<l>Induperatoris famuli sumus. Ecce, viator,</l>
<l>Aspice; spectasti qua nos prodire, fidelis</l>
<l>Illuc perge, hospes: reliquis sublimior ille</l>
<l>Bisgeminus, qui se caelo componit acuta</l>
<l>Fronte silex, sero ille suâ te protegat umbrâ. </l>
<l>Ulterius nec perge hospes, sed crastina primos</l>
<l>Cum radios Aurora dabit, securus in imos</l>
<l>Cum puero et genetrice pater te mitte recessus, </l>
<l>Angustae, ut dixi, montis sub rupibus ipsis</l>
<l>Initium visure viae, cui nullus eunti</l>
<l>Obvius occurret, qui te pecudemque moretur.</l>
<l>Ut noscas quam longa via est; petet illa laborem</l>
<l>Unius solis, clarus sed vesper apertam</l>
<l>Planitiem dabit, unde alius fortasse dierum</l>
<l>Quinque resumendus pulvis, vada donec avorum</l>
<l>Isacidum memoranda fugâ, spumantis Erythrae</l>
<l>Attigeris montesque inter liquidumque profundum</l>
<l>(Si tamen occiduum fueris Tithana sequutus)</l>
<l>Invenies medium quod ducat ad oppida litus.</l>
<l>Phoebopolis primos Nilo dabit addita muros.” </l>
</div>
<div type="poesis-caput">
<head>13.</head>
<l> Protinus obsequium gratesque referri paranti</l>
<l>Iosippo sequitur iuvenis: “Considite, quaeso,</l>
<l>Nobiscum, peregrini, istâ quae substat arenâ</l>
<l>Et pera allatas una consumite fruges</l>
<l>Et lympham. Nam nota mihi est Hebraea propago:</l>
<l>Saepe mei, vestrae fines telluris obivi</l>
<l>Lege Ducis pluresque mei sum nactus amantes</l>
<l>Isacidas: vos oro, rudem ne spernite mensam!”</l>
<l>Vir contra obnixus stabat iuvenemque futurae</l>
<l>Admonuit famis et vetuit consumere longae</l>
<l>Opportuna viae. Iuvenis cui: “Sume, viator,</l>
<l>Quod tulimus, nec contra fames instare putata</l>
<l>Te cruciet: nos nulla cibi torquebit egestas.” </l>
<l>His dictis escas promunt sabuloque reponunt.</l>
<l>Et subito in vacuam iuvenum tria corpora migrant</l>
<l>Attenuata aethram veluti cum sole subactis</l>
<l>Nubibus umbra fugit. Nec erat quod cernere possent</l>
<l>Virgo et Iosephus, nisi quod sibi cesserat escae</l>
<l>Subsidium: Cererem atque novos de stipite fructus</l>
<l>Et gelidam, quam fons aliquis dedit aurifer undam. </l>
</div>
<div type="poesis-caput">
<head>14.</head>
<l> Hic fixo in terram vultu, mox inde vicissim</l>
<l>Se tacite explorant oculis Iosippus et uxor. </l>
<l>Ille prior sic ore refert: “Submisit egenis</l>
<l>Nunc etiam miro iuvenum, qui gemmea calcant</l>
<l>Astra, ministerio annonam Deus: ecce benigni</l>
<l>Patris quam certa est inopes servare voluntas!”</l>
<l>Cui Virgo: “Ô Iosippe, nimis sua tenuia largum</l>
<l>Servitia oblectat Numen: me propter inanem</l>
<l>Obsequii ancillam non haec dulcissima caeli</l>
<l>Cura venit. Deus iste infans haec munera poscit </l>
<l>Atque tuus Iosippe labor meritumque requirit.</l>
<l>Nunc age, festinemus iter, sub rupibus altis, </l>
<l>Prout iuvenes monuere, instans nos vesper inumbret.” </l>
<l>Ille morae modicus, iuvenum quas ante reliquit</l>
<l>In tenues auras abiens praestantia, parcè</l>
<l>Libatis dapibus, postquam collegit in usum</l>
<l>Extantes epulas, Mariam sobolemque ferenti</l>
<l>Certa secuturo vestigia signat asello. </l>
</div>
<div type="poesis-caput">
<head>15.</head>
<l> Primus utrumque viae tenuit caeleste revolvens</l>
<l>Prodigium sermo: “Iuvenis velut illa loquentis</l>
<l>Vox ardens” (solam genetrix apprendere Virgo</l>
<l>Hanc potuit; vultus autem spectare pudica</l>
<l>Nescivit) “tum quod rectè se principis esse </l>
<l>Summi atque augusti famulos dixere suaque</l>
<l>Lege Pharon Nilonque regi: quin totius orbis</l>
<l>Arbiter et regum Dominus laxare supremas</l>
<l>Regnorum est princeps is, vel premere aequus habenas. </l>
<l>Insuper et propriae frugis cum praebita nobis</l>
<l>Copia communis; vacuas, famis, inter arenas</l>
<l>Instantis moniti sese minui impote tutos</l>
<l>Dixere annona: quid enim cupiantque petentque</l>
<l>Indociles luctae, premitur qua corporis aegra</l>
<l>Conditio? Mens quorum etiam repleta beatae</l>
<l>Ubertate domus, quam visi copia veri</l>
<l>Dives alit lucisque novo quos nectare semper</l>
<l>Implet, ut insipidae non optent pocula lymphae. </l>
<l>Isacios quod saepe sibi patuisse penates</l>
<l>Rettulerint; virtute virûm iucunda quod illis</l>
<l>Principis imperio penetrata fuisset Idume, </l>
<l>Perspicuum est. Sunt forte iidem, quorum ora fideli</l>
<l>Thariadae spectata, unum sub triplice quando</l>
<l>Flamen adoravit vultu, cum gloria prolis</l>
<l>Promissae effulsit, sterili ridente marita. </l>
<l>Horum unus fuerat, cui colluctatus Iacob</l>
<l>Victor erat; sumpto Azariae nec nomine ductor</l>
<l>Est alius, qui Tobiam Babylone reversum</l>
<l>Et patrem et sobolem Medus quod reddidit aere</l>
<l>Debitor; et genitorem oculis, natumque puella</l>
<l>Coniuge, non suscepta operum mercede beavit. </l>
<l>Nec Iudae adversas acies vocesque superbas</l>
<l>Infidi Assyrii, nocturnis caedibus ultus</l>
<l>Alter erat, sed certa trium fuit una virorum</l>
<l>Dextera. Et horum uno sterilis monitore sacerdos</l>
<l>Zacharias prolem vetula de coniuge vidit.”</l>
<l>‘Nuntius ille mei’ fuerat dictura ‘puelli’</l>
<l>Virgo, sed ore premens vocem se noluit isto</l>
<l>Non humilis iactare gradu. Dum talia coniux</l>
<l>Fatur, uterque viae potior pars retro relicta est. </l>
</div>
<div type="poesis-caput">
<head>16.</head>
<l> Hesperiis mergebat equos iam Phoebus in undis</l>
<l>Et currum temone tenus tangente rotarum</l>
<l>Quadrupedumque simul spumosa aspergine solem,</l>
<l>Cum pecudis lento Virgo devecta labore</l>
<l>Attigerat montes; poteratque notare latentem</l>
<l>Bisgemina sub rupe viam, quam visus Olympi</l>
<l>Corpore terreno tectus promiserat Ales. </l>
<l>Cumque aptum nocti spatium perquirit Ioseph,</l>
<l>Ecce solum nacti manare foramine saxi</l>
<l>Spectat aquae liquidum murmur, quam proxima fonti</l>
<l>Suxit humus, modicum mittens e cespite<note place="foot" n="*">395
cespite : exspite</note> gramen. </l>
<l>Grata loci facies, qualis tellure<note place="foot" n="*">396 tellure :
tollure</note> vaganti</l>
<l>Desertâ non visa prius, sed gratior inde,</l>
<l>Lympha sitibundo manans quod adesset asello</l>
<l>Sufficeretque illis gramen quod velleret umbris. </l>
</div>
<div type="poesis-caput">
<head>17.</head>
<l> Proxima Memnonias aperire Aurora parabat</l>
<l>Sole novo pulsante fores et luminis illud</l>
<l>Exiguum lux talis erat, quam sola nequiret</l>
<l>Stellarum radiis dare scintillantibus aethra. </l>
<l>Illa peregrinis ad iter conspecta maritis</l>
<l>Sufficiens lux parva fuit: subiere profundas</l>
<l>Angustasque loci fauces utrumque profectis</l>
<l>Praesidio stipante latus, quod celsa dedere</l>
<l>Saxa, hominum primis tentatum umbrantia callem. </l>
<l>Montis in adverso spectare cacumine solem</l>
<l>His licuit tantum, nisi se medio axe serenum</l>
<l>Spectandum daret a celsa regione, per ortum</l>
<l>Sive per occasum distans, ne tectus opaca</l>
<l>Nube putaretur, voluit non mollibus uti</l>
<l>Testibus, oppositis feriens iuga saxea flammis. </l>
</div>
<div type="poesis-caput">
<head>18.</head>
<l> Iam cava petrarum caelo occurrebat aperto</l>
<l>Semita, maiores saxis declivibus auras</l>
<l>Quae profugis captare dabat, cum prona diei</l>
<l>Extremae pariter lampas mersura quaternos,</l>
<l>Mollius occiduo lumen daret axe iugales. </l>
<l>Ut patuit liber superatis rupibus aether, </l>
<l>Vesper erat lentique virum torquebat aselli</l>
<l>Cura, procurandum siquo de cespite gramen,</l>
<l>Siqua foret lymphas sudantis gratia saxi. </l>
<l>En iterum – res mira! – vagus dum plurima lustrat</l>
<l>Iosippus loca, guttatim sub rupe cavata,</l>
<l>In scrobis effigiem non parco humore madentem</l>
<l>Auditus stillare liquor pariterque trahentis</l>
<l>Occultum laticem, prodire crepidine petrae</l>
<l>Virgarum non molle genus: de marmore fisso</l>
<l>Aspera stirpe filix et amaris intuba fibris</l>
<l>Et tamarix non laeta comis herbaeque minores, </l>
<l>Quas poterat saxosa pati fissura, virebant. </l>
<l>His subito evulsis, qua se protendere dexter</l>
<l>Iosippi potuit labor, immansueta trahebat, </l>
<l>Grata tamen vectori animam recreantia lasso</l>
<l>Pabula vicinâque gulam irritantia lymphâ. </l>
<l>Iosippo sopor et pro more brevissima matri</l>
<l>Hic noctis libata quies; cui corporis ipse, </l>
<l>Mentis erat caelum penetrans vigilantia, somnus. </l>
</div>
<div type="poesis-caput">
<head>19.</head>
<l> Cum prope consumpta iam nocte rediret Eoo</l>
<l>Orbe rubens astrum, sua quod post terga diurnum</l>
<l>Festinare docet curru radiante planetam,</l>
<l>Admoniti celerare viam, prius ore feriret</l>
<l>Quam rutilo nascens montana cacumina Titan, </l>
<l>Aggrediuntur iter nova per deserta novasque</l>
<l>Quas aeterna famesque sitisque insedit arenas.</l>
<l>His impensa triplex, sed non sine Numine, victum </l>
<l>Procurante dies: sterili tellure patere</l>
<l>Et soboli et matri nutritorique marito</l>
<l>Praecipiente penum genius qua providus Ales</l>
<l>Prospexit tantis caelestia iussa secutis</l>
<l>Exulibus, caeli pluviâ nitentibus escâ. </l>
</div>
<div type="poesis-caput">
<head>20.</head>
<l> Flammivomus postquam demum sol triplice gyro </l>
<l>Utrumque adversis spatiis lustrasset Olympum, </l>
<l>Litus Erythraeum veteri memorabile calcant</l>
<l>Prodigio, fugiens olim quo Iuda reliquit</l>
<l>Aegypti servile iugum, cum marmore fusus</l>
<l>E liquido veluti murus protexit euntes</l>
<l>Et medium attraxit sicca ad vestigia pontum,</l>
<l>Ultorem Pharii instantis post terga tyranni.</l>
<l>Hic intacta parens, horum non nescia Virgo, </l>
<l>Sic tacito ut vidit liquidam Thetin ore salutat:</l>
<l>“Oppressum quondam servare potentia Iudam,</l>
<l>Aequora, salvete, aetherei parere Tonantis</l>
<l>Praecepto molles undae! Tot milia vestro</l>
<l>Niligenûm tumulasse freto, tot milia vestro</l>
<l>Isacidûm servasse vado per saecula tantam</l>
<l>Fama feret victura fidem vestrique levabit</l>
<l>Astra super meritum facti, quod Numinis aequae</l>
<l>Imperio, salvo Iuda pressistis Anubim. </l>
<l>Me miseram! Parere Deo vel surda iubenti</l>
<l>Lympha docet: quid iam magnum est, quod iussa paternum</l>
<l>Deserui limen, terrae Nilotidis hospes, </l>
<l>Quam ratio data mensque regit, rationis inanem</l>
<l>Cui cerno parere Thetin: dignissime gemmis</l>
<l>Sal Erythraee tuis; gemmae tibi ne qua deesset </l>
<l>Ambitio, nostri servati seminis olim</l>
<l>Pro merito, meus hic ornat tua litora Iesus.”</l>
<l>Talia versabat genetrix animoque ferebat</l>
<l>Has oculis dum lustrat aquas actisque moratur,</l>
<l>Nerine gemmata, tuis; meliore superba</l>
<l>Tunc concha et gemma, aeternae quam lucis abyssus</l>
<l>Protulit atque tuis etiam commisit arenis. </l>
<l>Dicere tunc etiam poterat, quod pectore numquam</l>
<l>Ad propriam Virgo concepit humillima laudem:</l>
<l>Post sobolem, pretii et lucis ne prima deesset</l>
<l>Gemma tibi, fecunda premit tua litora Virgo.</l>
</div>
<div type="poesis-caput">
<head>21.</head>
<l> Desertos sabuli campos rubeique profundi</l>
<l>Aequora transgressum, alterius sub luce diei</l>
<l>Virgo dedit natum Nilo peregrina Tonantem. </l>
<l>Huius in adventu subito Mareotica templa</l>
<l>Responsis horrent divûm; Memphitica tellus</l>
<l>Et septemgemini lugent mysteria Nili. </l>
<l>Mirantur templis consueta oracula tristes</l>
<l>Subticuisse popae et repetens quaesita cruentus</l>
<l>Numine pallescit non respondente sacerdos. </l>
<l>Hinc neque sincerum fundebat caesa cruorem</l>
<l>Victima; se iugulum dantis non sponte iuvenci</l>
<l>Ater erat sanguis fatique iganrus aruspex</l>
<l>Tabida turbato versabat viscera vultu. </l>
<l>Ipsa Deûm facies non corpore recta, sed aris</l>
<l>Concussis confracta, solum prono ore tenebat. </l>
<l>Isin humi stratam flentes gemuere ministri</l>
<l>Fractaque spectabant maesti lunaria frontis</l>
<l>Cornua: cum spicis nitido flaventibus auro</l>
<l>Et regale decus iacuit frugumque quasilli:</l>
<l>Sanctaque Bubastis variisque coloribus Apis, </l>
<l>Quique premit vocem digitisque silentia suadet, </l>
<l>Procubuit numquamque satis quaesitus Osiris. </l>
<l>Tectaque praeduris serpens Nilotica squamis</l>
<l>Corruit et truncis iacuerunt singula membris. </l>
</div>
<div type="poesis-caput">
<head>22.</head>
<l> Tunc etiam Phariae peplum fatale Dianae</l>
<l>Exhibuit tristi fatorum arcana ruinâ,</l>
<l>Et se (quod nulli fas ante) retexere sensit</l>
<l>Fatorum authorem; cuius sapientia praesens, </l>
<l>Sola incomperti mentem comprendit Osiris. </l>
<l>Strata vetustorum stupuit simulacra deorum</l>
<l>Aegyptus: tunc quemque suo pro numine maestum</l>
<l>Vidisses ululantem aliquid lugubre profari,</l>
<l>Plorantem ante aras, querulo delubra boatu</l>
<l>Replentem cautoque Deos clamore vocantem.</l>
</div>
<div type="poesis-caput">
<head>23.</head>
<l> Hermopolis coluit numen, venientia longe</l>
<l>Prospiceret quod fata, canis<note place="foot" n="*">523 canis :
acanis</note> pro more vagantes</l>
<l>Eminus observantis apros, cervice canina:</l>
<l>Cecropidae dixere Epaphon, sed Nilus Anubim.</l>
<l>Mercurius, Teutusque idem appellatus et Hermes.</l>
<l>Postquam tota fuit divûm turbata ruinis</l>
<l>Niligenûm regio, fatorum inquirere mentem</l>
<l>Constituunt et nulla dabant responsa iacentes</l>
<l>Ore solum amplexi divi, sed solus Anubis</l>
<l>Stabat et immotis Hermes latrabat ab aris. </l>
<l>Nescio cur aliis in prona cadentibus ora</l>
<l>Integra stantis adhuc duravit numinis huius</l>
<l>Effigies, nisi forte canis quod imagine culto, </l>
<l>Prudenti rectoque animi mentisque perito</l>
<l>Doctori Aegypto Teuti titulisque colendo</l>
<l>Pluribus Hermeti voluit committere Numen</l>
<l>Adventum effari sobolis: mortalibus olim</l>
<l>Ipse etenim quae fatus erat mysteria, sacrae</l>
<l>Non vacuum lucis poterant ostendere pectus. </l>
<l>Nec Patrem Verbumque Patris, commune duorum</l>
<l>Nec tacuit Flamen; nostra non ille videndum</l>
<l>Membrorum compage Deum, non ille reorum</l>
<l>Ignes poenalisque locum ignoravit Averni. </l>
<l>Non Divorum altas lauros sedesque beatas,</l>
<l>Non fidei praecepta novae perituraque falsos</l>
<l>Non tacuit sortita Erebi mendacia cultus. </l>
<l>Ille aequi rectique tenax caeloque recepti</l>
<l>Dogmatis interpres, quamquam ille probavit Enocho</l>
<l>Instructore fidem didicit quodque ille nepotum </l>
<l>Adami monitis populis non degener author</l>
<l>Suadebat, nec thure pio fraudare Tonantem, </l>
<l>Nec placiti metas divini exire docebat.</l>
<l>Ipse eadem, ne venturos ignota laterent</l>
<l>Divini cultus verique arcana nepotes,</l>
<l>Cum tabulis necdum pretiumque aevumque daturam, </l>
<l>Artis erat rudibus vocem signare figuris;</l>
<l>Sculpta loqui docuit magicis animalia linguis, </l>
<l>Cuius adhuc Phario vivunt in marmore formae. </l>
<l>Sanctus erat populis Hermes, quem fama superstes</l>
<l>Indigetem post fata tulit mixtumque beatis</l>
<l>Heroem memoresque suae virtutis adeptus</l>
<l>Niligenas, maius vixit mortalibus aevum.</l>
<l>Indocilis sed vera sui transgressa magistri</l>
<l>Dogmata posteritas, plures non posse docentis</l>
<l>Esse deos, postquam placuit sibi numine multo</l>
<l>Caeca superstitio et finxit sine fine deorum</l>
<l>Nomina: Mercurium, pariter quem dixit Anubim, </l>
<l>Credidit esse Deum, dignum cui thura Sabaeo</l>
<l>Confectis positae caleant suffitibus arae.</l>
<l>Ingeniique sagax arcanorumque repertor</l>
<l>Quod fuerit, canis ora refert: et nescia signi</l>
<l>Roma diu explosit, veneretur inania laudis</l>
<l>Quod portenta, canum amens religione Canopus.</l>
<l>Cum tamen Ausoniis dementia maior in aris</l>
<l>Plauserit: hic febris, meretrix, rubigo pavorque, </l>
<l>Qui – divi! – gravium capiebant thura Quiritum. </l>
</div>
<div type="poesis-caput">
<head>24.</head>
<l> Hunc reliquis postquam stratis Aegyptus Anubim</l>
<l>Audit stare deum, pleno petit agmine supplex</l>
<l>Niligena et sacra redimitus fronde sacerdos </l>
<l>Thura cremans responsa rogat causamque ruinae</l>
<l>Et deiectorum scitatur damna deorum. </l>
<l>Ter prius exoluit rictum, ter more canino</l>
<l>Exeruit linguam, movit ter colla, ter amplam</l>
<l>Rugavit frontem, demum vocem edidit istam:</l>
<l>“Non ego sum numen, sed servus Numinis Hermes:</l>
<l>Discite nunc falso quamvis a numine verum:</l>
<l>Quae proavis olim, nunc fata nepotibus edo.</l>
<l>Est Numen, verum Numen, cui corporis expers</l>
<l>Est Soboles cum Patre eadem, nec praeter eosdem</l>
<l>Est aliquis Deus, amborum nisi pectore ab uno</l>
<l>Qui procedit Amor. Nostrum Trias iste gubernat</l>
<l>Produxit quod sola, genus, terrasque fretumque</l>
<l>Sideraque caelique faces moderatur et omnes</l>
<l>Quos eadem finxit virtus aeterna labores, </l>
<l>Una regit nullusque sui stat terminus aevi.</l>
<l>Nunc eadem Patris Soboles aequusque parenti</l>
<l>Splendor in humanos descendit corporis artus,</l>
<l>Factus homo; iamque ille tuas, Aegypte, per urbes</l>
<l>Ignotus transit similis mortalibus hospes. </l>
<l>Tempus erit, quo tota illum Mareotica tellus</l>
<l>Utiliusque suo veneretur Osiride Memphis. </l>
<l>Et tu prae reliquis peregrino electa Tonanti</l>
<l>Thebais, aspicies quondam quos Numinis huius</l>
<l>Accendet pietas, morum probitate severos</l>
<l>Splendere Heroas, quorum domicilia ramis</l>
<l>Texta graves hominum damnare potentia curas</l>
<l>Ostendent quam vilis opum sit caeca cupido. </l>
<l>Ut vero inciperes iam suspirare salubrem</l>
<l>Numinis istius cultum, nostratia visus</l>
<l>Oppida iam calcat membrisque exilibus infans</l>
<l>Ignotus, tacitum vibrat de pectore lumen </l>
<l>Caelestesque faces, quales neque flumine toto</l>
<l>Obruet adversus septeno gurgite Nilus. </l>
<l>Inde fuit, sua quod saevus praestantia Typhon</l>
<l>Ora impos tolerare, tuus nequissimus hostis</l>
<l>Typhon, saxa Deûm fragiles mentita figuras</l>
<l>Deseruit stravitque; meum neque dispare casu</l>
<l>Stravisset marmor, veri sed dextra Tonantis</l>
<l>Me tenet et placitum subigit caeleste fateri. </l>
<l>Neve meos vultus celebret vesana deinceps</l>
<l>Posteritas, communi etiam me iungo ruinae.”</l>
<l>Dixerat haec Hermes et motâ corruit arâ</l>
<l>Oppressitque suo praesentem pondere mystam.</l>
<l>Fit populi clamor, compressi dura gementis</l>
<l>Fata popae et sanctum cecidisse stupentis Anubim.</l>
</div>
<div type="poesis-caput">
<head>25.</head>
<l> Interea placido vicina per oppida Nilo</l>
<l>Nacta viam, peregrina trias non lenta petebat</l>
<l>Phoebopolim Titanis uti de nomine claros, </l>
<l>Sic pariter celebres Titanis numine muros. </l>
<l>Non procul urbanis crescebat caedua tectis</l>
<l>Silva, secans medio proceras tramite frondes:</l>
<l>Qua si plaustra trahi vel clitellaria vellet</l>
<l>Ire pecus, fuit aequa rotis tergumque gravato</l>
<l>Commoda vectori plano de cespite mollis</l>
<l>Semita, proiectas servans a frondibus umbras. </l>
<l>Hic varium plantae genus, at sine fructibus omnes,</l>
<l>Nescio quo fato steriles totamque caduca</l>
<l>Luxuriem folia implebant et floris inanes</l>
<l>Densa comis tantum laxabant bracchia trunci. </l>
<l>In forma tamen et foliis servata cuique</l>
<l>Nota fuit species: amplas discernere malos,</l>
<l>Sublimes cedros, annosas discere quercus,</l>
<l>Quisque rudi poterat de cortice; grande cacumen</l>
<l>Cupressis alnisque fuit, fulvoque colore</l>
<l>Fraxinus atque levis nodoso stipite cornus</l>
<l>Seque comis pleno prodebat vertice palma. </l>
<l>Iuncta viae quaedam serae servata bipenni</l>
<l>Arbor erat, longum ramis testantibus aevum,</l>
<l>Lapsa retro multi pariunt quod tempora saecli. </l>
<l>Nulla ipsi par arbor erat, neque dicere possum</l>
<l>Qualis erat, quae sola, sua dum fronde virebat,</l>
<l>Tota fuit species: potuit neque rara videri</l>
<l>Si fuit una, suo semper veneranda triumpho. </l>
<l>Haec etenim (si vera mihi dictavit Apollo)</l>
<l>Arbor erat, primo fructum quae protulit horto,</l>
<l>Quem vetuit libare Deus; quem credula coniux</l>
<l>Censuit esse Iovis cerebrum, quo Pallas in auras</l>
<l>Prodeat et cunctas ista dape conferat artes.</l>
<l>Ipsa loci facies, semper sine nube sereni</l>
<l>Temperies caeli; ripas non ferre volentis, </l>
<l>Sed grata terram certoque tumore rigantis</l>
<l>Ascensus Nili; tenui contenta labore</l>
<l>Sacra voluptati tellus, ignota madere</l>
<l>A caelo regio, semper vernantibus arcis</l>
<l>Et numquam fugiente rosa; brumaeque nivisque</l>
<l>Nimborumque expers, potis est suadere Canopum</l>
<l>Esse infelicis lacerum Paradison Adami. </l>
<l>Hinc communis amat Phariis quoque dicere rumor</l>
<l>Niligenas primos hominum totius adeptae</l>
<l>Unde animam et mentem fluxerunt semina carnis.</l>
<l>Hic ubi turbato Nilus modo gurgite manat</l>
<l>Fonte procul, communis erat fons, quatuor olim</l>
<l>Fluminibus: Tigri, Euphrati, quique alluit Indos</l>
<l>Aurifero Gangi et Nilo; cui prima remansit</l>
<l>Fontis aquae virtus, vincla indignante quotannis</l>
<l>Amne per Aegyptum lympha stagnante refundi. </l>
<l>Solius haec Nili lex est, qui forte propinqui</l>
<l>Atque suum caeco ascensu surgentis in amnem, </l>
<l>Haurit adhuc laticis fluxuram in iugera mammam. </l>
<l>Et licet Euphrati pariter det fama, solutis</l>
<l>Riparum effundi Chaldaeae in gramina vinclis,</l>
<l>Copia sed Nili est maior, quod origine surgens</l>
<l>Hunc repleat propiore latex lapsique sub aestu</l>
<l>Solstitii, ignaro pluviarum imbrisque Canopo</l>
<l>Aethere labentum vice surgere cogat aquarum.</l>
<l>Inde venire potest toties quaesita, nec unquam</l>
<l>Explorata satis crescentis copia Nili. </l>
<l>Fons idem vero, postquam crocodilifer haustu </l>
<l>Hoc prius intumuit gurges, mox ordine verso</l>
<l>Cum satis et campi et segetes et prata biberunt,</l>
<l>Occultis refluas absorbet hiatibus undas. </l>
<l>Hinc venit, ut ripis posthac moderatior aestum</l>
<l>Contineat solita contentus margine Nilus. </l>
<l>Quod modo diversa fluvii se parte resolvant, </l>
<l>Hoc varium natura tulit cum supplice Pleias</l>
<l>A Nemesi exorata, dato confunderet imbri</l>
<l>Antiquam terrae faciem primosque labores</l>
<l>Numinis, aversis alio converteret undis.</l>
<l>Tigrin et Euphratem Taurus vomit, India Gangem, </l>
<l>Nilon agunt montes Lunae, vel montibus ipsis</l>
<l>Subiectae, capitis quibus est data fama, paludes. </l>
<l>Sed reor hic solus quod agros virtute rigandi</l>
<l>Servatâ, antiquo Paradisi a gurgite fluxum</l>
<l>Excipiat, fervente vagum quo dissipat amnem,</l>
<l>Credendum hinc, Phario silva est ubi proxima Nilo, </l>
<l>Fixus erat generis primis authoribus hortus.</l>
</div>
<div type="poesis-caput">
<head>26.</head>
<l> Caelicus has olim flammas spirante machaera</l>
<l>Excubitor pulso sedes obsedit Adamo, </l>
<l>Ingressum mucrone vetans. Sed vindice postquam</l>
<l>Diluvio tellus omnis confusa iaceret, </l>
<l>Hoc etiam primus decor et fortuna reliquit</l>
<l>Caeli vestibulum; vacuis crescentibus illo</l>
<l>Telluris gremio pertaesis germina plantis,</l>
<l>Esset ut incassum posthac custode teneri. </l>
<l>At quoniam laesi sic Numinis ira petebat, </l>
<l>Arbor ut illa eadem, fuerat quae conscia primae</l>
<l>Materiamque dedit culpae, foret ara salutis </l>
<l>Et veniae mater; cui exitiale piandum</l>
<l>Restaret fixo meliori germine pomum,</l>
<l>Planta eadem veteri permissa est vivere trunco, </l>
<l>Quae malum fatale tulit; seu propria ligni</l>
<l>Vis fuerit par tali aevo; seu Numine vivam</l>
<l>Asservante trabem, donec decreta veniret, </l>
<l>Quae malè decerpto succederet hostia pomo. </l>
</div>
<div type="poesis-caput">
<head>27.</head>
<l> Venit ut haec, Solymae celsas antistite summo</l>
<l>Procurante trabes tectumque parante superbo</l>
<l>Isacidûm templo, sollerter ab usque Canopo,</l>
<l>Exceptas primum Nilo, dein aequore vectas, </l>
<l>Litore Idumaeo deponens institor alnos, </l>
<l>Materiam templo dictos mittebat ad usus. </l>
<l>Tunc reliquas inter malus funesta securim</l>
<l>Sustinuit Solymisque illata et inutilis omni</l>
<l>Visa operi, multos iacuit despecta per annos,</l>
<l>Utilis immiti donec sublata reorum</l>
<l>Supplicio cessit Christo, regale datura </l>
<l>Victori solium; quod Averni ex faucibus ergo</l>
<l>Divina ascendit rapiendae victima praedae.</l>
<l>Tale autem dedit illa, solo cum fixa vireret</l>
<l>Indicium: siquidem procera cacumina malus</l>
<l>Haec eadem, Mariae Aegyptum cum prole petenti</l>
<l>Incurvari humilis lunato vertice terram</l>
<l>Amplexa est: iam tum sibi deposcente beatum</l>
<l>Virginis illius germen, meliore pianda, </l>
<l>Quam fuerit rapti fructus quae purpura, venâ.</l>
<l>Infantis cupidus, quem propter saecula stipes</l>
<l>Multa tulit, vultum tunc praetereuntis adorat</l>
<l>Et modico optatis sperat post tempore votis</l>
<l>Amplexuque frui; duram tunc illa bipennem</l>
<l>Planta, graves ictus ferri passura vocabat. </l>
</div>
<div type="poesis-caput">
<head>28.</head>
<l> Vir stupet et Virgo se demittentis in imum</l>
<l>Stipitis obsequium. Sed mater protinus illam</l>
<l>Noverat esse trabem, post bis tria lustra, saluti</l>
<l>Qua pretium humanae, suus ille sacerrimus infans</l>
<l>Non exile dabit, ligno figendus eodem. </l>
<l>Tunc animo concussa licet, poenalibus ora</l>
<l>Aplicuit ramis lacrymisque ligavit obortis,</l>
<l>Quos divina suo soboles moritura cruore</l>
<l>Perfundet; queis tunc rubicunda fluenta daturis</l>
<l>Pro nati venis, vacuabat lumina mater. </l>
<l>Tunc etiam proprii cupiebat Virgo cruoris</l>
<l>Par meritum, fieret condigna ut victima, sontes</l>
<l>Restaurare potens et caelo reddere, laesus</l>
<l>Aeternae sobolis rubeat ne sanguine stipes. </l>
<l>Mollia maternis at vero bracchia pannis</l>
<l>Constrictus puer et palmis cui tangere plantam</l>
<l>Dempta triumphalem libertas, respicit illam</l>
<l>Et cupidus dulces metitur lumine ramos. </l>
<l>Decerpit frondem genetrix orique puelli</l>
<l>Admovet; ille labris oculisque tenacius haeret, </l>
<l>Quam blande saxis hederae, vel vitibus ulmi. </l>
<l>Prodigii studio sed ne mora longior aequo</l>
<l>Susceptum differret iter, post praebita cultus</l>
<l>Officia, elato demissas vertice frondes</l>
<l>Erigit et primas arbor recta occupat auras. </l>
</div>
<div type="poesis-caput">
<head>29.</head>
<l> Non procul hinc Nili ripas sortita superbit</l>
<l>Phoebopolis, turres iactans et stantia regum</l>
<l>Atque magis semper tenui surgentia saxo</l>
<l>Marmora, queis hydri, loti volucresque canesque</l>
<l>Sculptaque servabant magicas animalia formas. </l>
<l>Nosset ubi necdum Memphis contexere biblos</l>
<l>Flumineas vocemque rudi signare figura</l>
<l>Mansuram, saxo caesis avibusque ferisque</l>
<l>Niliacae signata dabant arcana Minervae. </l>
<l>Talibus illustrem monimentis Virgo subivit</l>
<l>Phoebopolim, tecto modico suscepta, quod ante</l>
<l>Quaesiit externo sollers sermone maritus. </l>
<l>Hunc labor indigenis lignique perita secandi</l>
<l>Commendare manus rectaeque modestia frontis</l>
<l>Evaluit, modicae pretium ne deforet arti:</l>
<l>Ne sibi nec puero, aut matri vitale deesset</l>
<l>Subsidium, cui nulla magis fortuna placebat, </l>
<l>Quâm posset proprio si forte labore vibratâ</l>
<l>Et pueri et matris superare incommoda serrâ.</l>
</div>
<div type="poesis-caput">
<head>30.</head>
<l> At Virgo Pharii quae non idiomatis expers, </l>
<l>(Hoc etiam callere datum caelique solique</l>
<l>Prodigio) facilisque loqui quo Coptus et urbes</l>
<l>Niliacae sermone orant; et nectare linguae,</l>
<l>Et morum caelesti habitu et flexisse sereno</l>
<l>Siderei vultus vidit Nilotidas astro. </l>
<l>Virgineo pariter tenues si pollice telas</l>
<l>Matribus aptaret, varias seu dante figuras</l>
<l>Lina feriret acu. Gratus fuit omnibus ille</l>
<l>Virginibus nuptisque labor, servata sonoris</l>
<l>Coptiadum praebens nuruum velamina sistris. </l>
<l>Divinus vero, vultu cui omnis amorum</l>
<l>Ludebat Charitumque chorus, qui denique pulchrae</l>
<l>Filius Aurorae, roseos a matre colores, </l>
<l>Effigiemque trahens (taceo quod lucis habebat </l>
<l>A patre splendorisque nitens intrinsecus aurum)</l>
<l>Religiosa tulit cunctorum corda puellus. </l>
<l>Fecunda hunc matres innuptaque corpora nymphae</l>
<l>Naturae dixere decus; sed summa volentes </l>
<l>Effari, dixere minus, qui Numinis unà</l>
<l>Et decus et lux est caelique aeterna venustas.</l>
<l>Phoebopolis, Memphis, Babylon, Aegyptia, Thebae, </l>
<l>Hermopolis, Tanais clarumque authoris adepta</l>
<l>Nomen Alexandria, puer persaepe penates</l>
<l>Hic petiit vestros designabatque futuris</l>
<l>Iside contempta patris cultoribus aras. </l>
<l>Saepius hunc vultu et palmis fortasse tenella</l>
<l>Membra, favente pia vobis genetrice tulistis;</l>
<l>Pauperiemque suam donis patriisque levastis</l>
<l>Fructibus, ignarae vester quod mysticus esset</l>
<l>Ille, Pharo numquam non lamentatus Osiris.</l>
</div>
<div type="poesis-caput">
<head>31.</head>
<l> Dixerat una olim Musis certare proterva</l>
<l>Pieris immani pavidos pugnare giganti</l>
<l>Aegypto latuisse Deos, quorum ipse Typhoeus</l>
<l>Corpora mentitis fertur celasse figuris:</l>
<l>Duxque gregis, dixit, sit Iuppiter, unde recurvis</l>
<l>Fictus erat quondam Lybicus cum cornibus Ammon.</l>
<l>Delius in corvo proles Semeleia capro, </l>
<l>Fele Diana fuit, Maia satus ibide tectus,</l>
<l>Pisce Venus, niveâ Divûm regina iuvencâ.</l>
<l>Fatum est, Nile, tuum, Numen quod credidit exul</l>
<l>Se mendax verumque tibi: iam, Nile, deorum</l>
<l>Te latium dicam, neque enim meliore profectum</l>
<l>Tale gerit causa tellus Saturnia nomen. </l>
<l>Te profugi novere dii et mentita ferarum</l>
<l>Forma tuas coluit ripas, quibus oris imago</l>
<l>Tam fallax ac numen erat; novus exul arenas</l>
<l>Iam versat quoque, Nile, tuas, humana sed oris</l>
<l>Si facies neget esse Deum, meminisse, Canope,</l>
<l>Te cupio: si tecta feris peregrina colebas</l>
<l>Numina, quid prohibet, Numen sub carne latere</l>
<l>Humana? Totum fuit id si fabula mendax,</l>
<l>Nec fera, nec numen, nulla hic mendacia: verus</l>
<l>Hic puer et Deus est, quem tu lare protegis, exul.</l>
</div>
<div type="poesis-caput">
<head>32.</head>
<l> Lustrasset quamvis totam peregrina Canopum</l>
<l>Cum puero genetrix, semper praestante marito</l>
<l>Tutelae praesentis opem longoque viarum</l>
<l>Servitia errori, tamen esse errantibus istis</l>
<l>Phoebopolis voluit sedes diuturnior astris.</l>
<l>Moenia subiectae duris haec fustibus olim</l>
<l>Isaciae struxere tribus: haec saxa levavit</l>
<l>Aptavitque gemens, haec Numinis hospita pressus</l>
<l>Tecta laboravit Iuda ignarusque futuri</l>
<l>Exulis appositos sua fixit ad otia muros<note place="foot" n="*">858
muros : muras</note>.</l>
<l>Et bene stat, summi titulum quod praeferat astri, </l>
<l>Phoebopolis: vestrae hanc luci Phoeboque, tribules</l>
<l>Oppressi, posuistis; et haec pharaone soluti, </l>
<l>Postea praesentem voluistis moenia solem</l>
<l>Visere, quo vestros legeret sciretque labores.</l>
<l>Et vidit legitque tuorum, Iacobe, nepotum</l>
<l>Serviles hac urbe manus tribuumque notavit</l>
<l>Duratos lateres; qui non ingratus amatam</l>
<l>Ut foret in plebem, rediit sua spargere Iudae</l>
<l>Lumin poenalique iugo, manifestior inde</l>
<l>Ut fieret, celso fixus de culmine luxit. </l>
</div>
<div type="poesis-caput">
<head>33.</head>
<l> At septemgeminum divina invisere Nilum</l>
<l>Quod voluit Soboles et Phoebi maius in urbe</l>
<l>Indulgere mora spatium, non segnè repensa</l>
<l>Accessit tanti adventus clarissima merces. </l>
<l>Nam constructa illic regumque labore superba, </l>
<l>Sculpta avium formis in acumen euntia saxa, </l>
<l>Quatuor obiectu laterum, ferientia quatuor</l>
<l>Adversas ventorum acies, sibi sede Latina</l>
<l>Sacrata accepit pueri matrisque potestas,</l>
<l>Phoebea virtute prior, cui regia primùm</l>
<l>Thebaeum pietas posuit pro munere marmor.</l>
<l>Harum unam ex imo nunc Vaticana levatam</l>
<l>Suspiciunt propylaea petram, quae subdidit huius</l>
<l>Alta triumphali pueri fastigia signo.</l>
<l>Altera stat matri, quam pridem hierarcha Latinus</l>
<l>Surgere Flaminiae voluit pro robore portae.</l>
<l>Debita adhuc sponso latet: at fortasse sepultum</l>
<l>Marmor adhuc, Iosippe, tuum, semel eruet ardor</l>
<l>Romuleus lucique dabit, positurus honori,</l>
<l>Nutritor divine, tuo: nam gloria crescet</l>
<l>Maior adhuc Iosippe tibi, quod nomine praefers,</l>
<l>Filius accrescens: prodet lapis ille figuras</l>
<l>Forte novas sculptasque novus leget Oedipus ibes:</l>
<l>Hospitiique istis reddatur gratia saxis, </l>
<l>Quam fortasse dato misit iam marmore Nilus.</l>
</div>
<div type="poesis-caput">
<head>34.</head>
<l> Phoebopoli iam gratus erat prius almus adiret</l>
<l>Quam sua tecta infans; cui is praemisit ad oras, </l>
<l>Seu certi adventus signum, seu nominis aeque</l>
<l>Fragrantis specimen, fuerint seu praevia dignae</l>
<l>Praemia mercedis, sudantes balsama virgas. </l>
<l>Hos etenim dans iura duci regina Latino</l>
<l>Non tulit Hebraeo frutices Cleopatra superbas</l>
<l>Engaddi florere solo. Iubet illa marito</l>
<l>Non fidei, sed labe thori; iubet ille fideli,</l>
<l>Non animi, sed spe regni, qua flectitur omnis</l>
<l>Ambitio, Herodi, soli concessus Idumae</l>
<l>Ut videat te Nile frutex. Valuitque superbum</l>
<l>Pellicis imperium, Engaddi quod colle revulsa</l>
<l>Ditavit<note place="foot" n="*">908 ditavit : didavit</note> radice
Pharon; iuvitque propinquam</l>
<l>Phoebopolim quaesitus odor, quae crescere parva</l>
<l>Stirpe Palaestinas pretiosa ad vulnera frondes</l>
<l>Vidit et afflata redolebat suavius aura.</l>
</div>
<div type="poesis-caput">
<head>35.</head>
<l> Gleba urbi vicina fuit, quam fonte rigari</l>
<l>Perpetuo (verum loquitur si fama superstes)</l>
<l>Isidis afflictae fecit sitis, atque loquendi</l>
<l>Tota ferè nimio consumpta labore facultas.</l>
<l>Amisso, referunt, charo nam coniuge divam</l>
<l>Isida, cognatus quem post data vulnera Typhon</l>
<l>Inclusum angusta pelago demerserat arca, </l>
<l>Membra perempta sui tota tellure vagantem</l>
<l>Quaesivisse viri. Quam dum pius attulit error</l>
<l>Phoebopolim, consedit humo quae moenibus urbis</l>
<l>Ulteriore situ, ditissima Mempheos arva</l>
<l>Accedente iacet celsaque sub arbore flevit. </l>
<l>Arbor erat palma: umbroso dea stipite flammis</l>
<l>Phoebeis protecta, sitim restinguere pura </l>
<l>Suspirabat aqua. Neptem miseratus Olympi</l>
<l>Rector, in hanc densos fudisset Iuppiter imbres,</l>
<l>Sed fatum Aegypti vetuit, cui imbribus arva</l>
<l>Nulla madent, Niloque satis fecunda tumente</l>
<l>Numquam implorato contemnit Oriona nimbo. </l>
<l>Omnipotens visa, quam lympha implere parabat, </l>
<l>Non magna scrobe, Pellaea tellure latentis</l>
<l>Venam aperit fontis gelidoque humore capaces</l>
<l>Isidis ad potum repleri mandat arenas. </l>
<l>Nec mora, secretus lympharum immania claustra</l>
<l>Permeat hydrophylax, liquidas qui fontibus undas</l>
<l>Distribuit; cui mox melioris originis una</l>
<l>Iussa salire altùm non viso lympha meatu, </l>
<l>Sicca Paraetoniae tetigit vestigia divae. </l>
<l>Crevit et in fontem: quem mox arentibus Isis</l>
<l>Admovit labris, calor unde sitisque soluta est.</l>
<l>Isis opem surgentis aquae mirata, Tonanti</l>
<l>Grata fuit votis numenque precata rogavit, </l>
<l>Funderet ut liquidas fons ille perenniter undas. </l>
<l>Annuit Omnipotens: tunc qui scrobe totus in una</l>
<l>Fons fuit, intumuit subito sulcoque receptus</l>
<l>Funditur et longo fecundat iugera rivo.</l>
<l>Isidis hic fons est gratumque in gentibus illis</l>
<l>Tale habuit nomen palmaeque sub arbore manat.</l>
<l>Hic locus Isaciae fecundus munere lymphae, </l>
<l>Aptus odoratis, quae dant opobalsama, virgis</l>
<l>Visus erat: quantum Scythico bis torta lacerto</l>
<l>Praepes arundo volat, longum his radicibus hortum</l>
<l>Plantat, ubi orbatae spolium deponit Idumae</l>
<l>Feminei aeterno luxus Cleopatra trophaeo. </l>
<l>Hebraei vero fruticis fons Isidis agrum</l>
<l>Intrabat medius; cuius crescentia gratum</l>
<l>Marginis adversae sensere fruteta liquorem.</l>
<l>Phoebopolitanis quod non ea dissita longè</l>
<l>Lympha foret tectis, pro matre et prole maritus</l>
<l>Has ipsas pro more undas hausturus adibat. </l>
<l>Perpetuum fontis decus est lavisse tenelli</l>
<l>Numinis exuvias<note place="foot" n="*">963 exuvias :
exavias</note> et lina tegentia corpus </l>
<l>Humoremque manu matris fundente, per ipsum</l>
<l>Corporis arcentem maculas fluxisse puellum. </l>
<l>Unde sibi fuerat positum quod ab Iside nomen</l>
<l>Deposuit, sumpsitque novae sibi vocis honorem</l>
<l>Iside despecta et se fontem dicere IEsu </l>
<l>Constituit vetuitque suas accedere quemquam</l>
<l>Hoc sibi dixisset gratum nisi nomen, ad undas. </l>
</div>
<div type="poesis-caput">
<head>36.</head>
<l> Viderat augustum ter crescere coniuga flumen</l>
<l>Virginitas tumidumque suo prodire ter alveo, </l>
<l>Gurgite turbato, riparum compede stringi</l>
<l>Nilum indignantem, crudelis vivere postquam</l>
<l>Desiit Ascalides, aliique in fata puelli</l>
<l>Immites donec (neque enim rex solus iniquus</l>
<l>Infanti) diro periissent funere mystae.</l>
<l>Afrorum postquam rabie maiore leonum</l>
<l>Pavisset naturae hominum rex degener iras, </l>
<l>Quas brutali animo dominandi saeva cupido, </l>
<l>Aut male suada Erebo veniens impressit Erinnys, </l>
<l>Caede tot infantum desperatique parentum</l>
<l>Fletibus et populi lacrymis. Vix caede peracta </l>
<l>Infelicem animam carnique haerere negantem, </l>
<l>Consumptae innumeris a vermibus, exhalavit.</l>
<l>Aequa Dei virtus! Tanta qui strage virilem</l>
<l>Saeviit in sexum, qua vir fuit ille, severam</l>
<l>Est magis expertus Nemesim, perpessus edaces</l>
<l>In sexu, coesi sexus pro crimine vermes. </l>
<l>Verme perit modico, numerum cui copia fecit</l>
<l>Immodicum; parvos quod iniquas ille secures</l>
<l>Torserit in pueros, nec vermis copia vindex</l>
<l>Debuit esse minor, fuerit quam barbara prolis </l>
<l>Innocuae caedes, nulli numerabile lethum. </l>
</div>
<div type="poesis-caput">
<head>37.</head>
<l> Hostibus extinctis odium quibus acre calebat</l>
<l>Infantis, pressum somni languore maritum</l>
<l>Alloquitur Iosippum Ales demissus Olympo:</l>
<l>“Surge, pater, propriosque redux invise penates;</l>
<l>Nam fato intentos pueri, fatum abstulit hostes.” </l>
<l>Vocibus Aligeri domito Nili advena somno</l>
<l>Auditosque sonos vultumque loquentis Ephebi </l>
<l>Imperiumque viae, quod se prius ille daturum, </l>
<l>Sopito visus reditumque spoponderat Ales, </l>
<l>Mente pia versat susceptaque verba per umbras</l>
<l>Praeceptum caeleste putat. Votoque pudicae</l>
<l>Agnoscentis idem monitum caeleste maritae, </l>
<l>Propria deserto meditatur tecta Canopo. </l>
</div>
<div type="poesis-caput">
<head>38.</head>
<l> Tempus erat, quo non pridem per rura solutus </l>
<l>Segnior admisit riparum vincula Nilus,</l>
<l>Phoebus in autumnum cum declinaret et umbras</l>
<l>Laxaret Meroe Libraeque in sidere Titan</l>
<l>Non foret augmentum sortitis noctibus impar. </l>
<l>Composito tandem consuetae margine ripae</l>
<l>Flumine, sat madidis visis a gurgite campis</l>
<l>Arboribusque satisque gravem spondentibus annum, </l>
<l>Turba dies bis quatuor agit Nilotica, laetis</l>
<l>Utraque post epulas animosa iuventa choreis:</l>
<l>His patrios laudare deos undaeque potentem</l>
<l>Frugiferumque Pharo mos est extollere Nilum. </l>
<l>Religio tunc caeca suas laxabat habenas:</l>
<l>Thura crematuris aperit sacraria mystis</l>
<l>Vana superstitio, damnatis ritibus aras</l>
<l>Incursare docet donisque implere deorum</l>
<l>Atria et effictis in Numina fidere signis. </l>
<l>Tunc nulla Isiacae friget sine thure iuvencae</l>
<l>Ara, nec amisso deerat suus ignis Osiri. </l>
<l>Isi, decus Nili, tua solum altaria maesto</l>
<l>Niliades clamore colunt et iusta perempto</l>
<l>Unà tecum omnes ululant lamenta marito:</l>
<l>Surdus inauditis cumulatur honoribus Apis,</l>
<l>Munusque Anubis habet, non est sine ritibus Horus, </l>
<l>Indigenae divam celebrant Bubastida nymphae. </l>
<l>Et canibus suus est cultus: crocodilon et ibim</l>
<l>Vota humana petunt: nullum est sine supplice monstrum. </l>
</div>
<div type="poesis-caput">
<head>39.</head>
<l> Haec erat autumni facies, Iessea moneri</l>
<l>Cum soboles audit Nilo externaque relictâ</l>
<l>Emigrare Pharo Galilaeaque tutus in arua </l>
<l>Ire iubebatur pueri securus Ioseph. </l>
<l>Nec mora, laetus abit brumaque instante molestum</l>
<l>Non accusat iter, sed quas Iordane recedens</l>
<l>Deserti pressit, rediens vitavit arenas.</l>
<l>Doctus erat siquidem postquam Solymaea reliquit</l>
<l>Regna, procelloso deserti pulvere molles</l>
<l>Emensus campos, quantum gravioribus acta</l>
<l>Surgat arena Notis et siccis occupet auras</l>
<l>Planities sabulosa undis imitantibus ipsum</l>
<l>Fluctuat Aegaeum, et densis ferit astra procellis.</l>
<l>Ille quidem nec flabra graves spirantia ventos, </l>
<l>Nec tulit undantes commoti pulveris aestus;</l>
<l>Nam Zephyro sabuli campos aequante petebat</l>
<l>Aegyptum Iesseus honor, dum nulla furentes</l>
<l>Sustinet aura Notos; tamen insurgentibus ipsis</l>
<l>Interdum Zephyris poterat comprendere motae</l>
<l>Quid fidei faciant ventis hiemalibus aurae. </l>
<l>Molle velut vernis crispatum fluctibus aequor </l>
<l>Exiles placata ferens ad litora spumas</l>
<l>Indicium non molle facit, vehementibus Austris,</l>
<l>Vel quas hibernis Aquilonibus excitat undas, </l>
<l>Non aliter verno vidit cum surgere flatu</l>
<l>Desertum, hibernis Iosippus motibus illud</l>
<l>Composuit veritusque viae brumale periclum, </l>
<l>Pulvere suspectas alio mutavit arenas. </l>
</div>
<div type="poesis-caput">
<head>40.</head>
<l> Phoebopolitana festos celebrante per urbem</l>
<l>Plebe iocos (Niloa vocant) dixere salutem</l>
<l>Hospitibus gratumque vale; quos, barbara quamvis</l>
<l>Pectora Niligenae, votis faustisque secuti</l>
<l>Vocibus, implacidi dant tristia signa recessus </l>
<l>Et numerant causas et verba morantia gratos</l>
<l>Isacidas, brumale auras instante rigentes</l>
<l>Obiciunt. Sed nulla fuit quae Numinis esset</l>
<l>Imperio suadela prior. Data gratia postquam</l>
<l>Est verbis animisque, piis affectibus addunt</l>
<l>Niliacae quoque dona nurus, nec simplice peram</l>
<l>Farre replent, Nilo sed despumante paratas</l>
<l>Sollemnes iungunt medicatis panibus escas. </l>
<l>Festivasque dabant, quas tunc Memphitis edebat</l>
<l>Terra dapes; moderante pium sed Virgine plebis</l>
<l>Obsequium, modicae sumente opsonia caenae</l>
<l>Et reliquae annonam, cui felix cura, Tonanti</l>
<l>Committente viae, Nilum Iessea reliquit</l>
<l>Progenies patriamque redux petit exul Idumen.</l>
</div>
<div type="poesis-caput">
<head>41.</head>
<l> Quartus erat mundi hanc lucem qui viderat annus, </l>
<l>Astra quaterque suo duodena repleverat igne</l>
<l>Delius, aeternum postquam splendescere lumen</l>
<l>Aspexit summisque rotis pharetrata premebat</l>
<l>Aemonii iam terga senis, cum Virginis infans</l>
<l>Figere divinis poterat vestigia plantis. </l>
<l>Visque inerat maior quam annis membrisque pusillae</l>
<l>Par foret aetati: profugae qui dulce parentis</l>
<l>Portabatur onus, rediens hoc pondere matrem</l>
<l>Solverat et refugas pedibus versabat arenas.</l>
<l>Iam poterat parvus terram calcare viator</l>
<l>Materna ducente manu, quo saepe relicto</l>
<l>Auxilio propriis firmus quoque viribus ibat. </l>
<l>Saepe pater materque sinu componere lassum</l>
<l>Expetiit; sed saepe puer matrisque patrisque</l>
<l>Non admisit opem, facili, si quando gravabat</l>
<l>Semita, contentus dextra; quorum ille coruscus</l>
<l>Et medius geminis communis amoribus ignis, </l>
<l>Pulvere quot gressus fixit, tot misit utrique</l>
<l>In pectus radios et amantum spicula, flammas.</l>
<l>Per medium veluti decurrens Phoebus Olympum</l>
<l>Aequus utrique polo est, quoniam fulcitur utroque; </l>
<l>Sideribus reliquis crebro Phaëtontia lampas</l>
<l>Opposita tellure latet; pro cardine nulla</l>
<l>Invidia est, cui sol numquam sua lumina celat. </l>
<l>Sic Mariam et Iosippum inter dum pergit amoris</l>
<l>Flammeus hic Titan, reliquis sua lumina stellis,</l>
<l>Saepius abscondit (qui iugiter arserit igne</l>
<l>Numinis aethereo, non est, velut ista calebat</l>
<l>Coniuga virginitas). Phoebum qui sustinet axis</l>
<l>Quique polus medium librat, Titanide numquam</l>
<l>Desertum se luce dolet: numquam occidit istud</l>
<l>Invisumque latet sponsis librantibus astrum. </l>
</div>
<div type="poesis-caput">
<head>42.</head>
<l> Aegypti demum extrema regione profecti</l>
<l>Respiciunt litus, quo se Pelusia frangit</l>
<l>Thetis et adversa Cyprum mare spumat in area. </l>
<l>Praetereunt Casium, clarum Iove praeside montem, </l>
<l>Pompeio fatale iugum, Ptolomee iubebas</l>
<l>Quo tantum truncare caput; qua fronte piandam</l>
<l>Censuit infelix omnem Pharsalia culpam. </l>
<l>Succedunt tumulo Magni, quem forte docebat</l>
<l>Fama recens, tantis sed fama sonora triumphis, </l>
<l>Pulvis erat bibulaeque cinis commixtus arenae. </l>
<l>Et titulum ambusto duxit quem stipite Cordus, </l>
<l>(‘Hic situs est Magnus’) spumans turbaverat aequor </l>
<l>Raptaque erat primo scriptoris gratia fluctu. </l>
<l>Hinc decimo emensi totam Casiotida Phoebo </l>
<l>Atque plagas quas nunc etiam Hagarena profanat</l>
<l>Posteritas, curvo videre in litore turres</l>
<l>Ascalis alta tuas, male fortunata nefandum</l>
<l>Enixa Herodem; licet tibi regibus apta</l>
<l>Tecta daret, sed quae propriis tumulata ruinis</l>
<l>Vile iacent nullum positoris habentia nomen;</l>
<l>Cum tamen a morum et scelerum feritate profecta</l>
<l>Duratura tuis stat adhuc infamia muris. </l>
</div>
<div type="poesis-caput">
<head>43.</head>
<l> Inde propinqua petunt humiles stagnantia ripas</l>
<l>Torrentis vada, Iudaeae quem montibus ortum, </l>
<l>Labentem saxis, vitis Sorecia botris</l>
<l>Propitium bibit et grato se gurgite replet. </l>
<l>Protinus emenso veniunt torrente sub altas, </l>
<l>Fonte suo optatas rupes, quo Virginis alma</l>
<l>Et soboles posuisse sitim ferturque beata</l>
<l>Inde bibisse parens siccisque labore diurno</l>
<l>Surgentem labris laticem admisisse maritum.</l>
<l>Mansit honor fonti: siquidem sermone Philippi</l>
<l>Hoc pius Aethiopum regina semivir hausit</l>
<l>Fonte fidem, formare potens eodemque perustos</l>
<l>Marmaridas vero; et fecundae munere lymphae</l>
<l>Divino ingentem populum generare puello. </l>
</div>
<div type="poesis-caput">
<head>44.</head>
<l> Inde viae spatio non longo errantibus anceps</l>
<l>Occurrit bivium: lateri fuit obvia dextro </l>
<l>Iudaea et Solyma; ursisset si Nazara, laevus</l>
<l>Aequus erat pulvis. Sponsis certabat uterque</l>
<l>Iudaeae et Galilaeae ardor: Iudaea vocabat</l>
<l>Ad templum, at puerum regni ne perderet heres, </l>
<l>Qui patris evasit gladium veritosque paterno</l>
<l>Successisse odio, qui successisset et ostro</l>
<l>Et quod idem nocte apparens sub luce corusca</l>
<l>Ancipiti sponso vetuisset Numinis Ales, </l>
<l>Tuta metu infantis flexit Galilaea viaeque</l>
<l>Ambiguum laeva recte pro parte diremit. </l>
</div>
</div>
<div type="poesis-liber" met="hexameter" n="11">
<head>LIBER XI. IESSEIDOS</head>
<div type="poesis-caput">
<head>1.</head>
<l> Septima post Iani Latias exorta Kalendas</l>
<l>Lux alium solem melioraque sidera Iudae</l>
<l>Apparere dedit. Mutata ubi patria iusso</l>
<l>Exilio tellus, reducis cum pignore salvo,</l>
<l>Nazara virgineae mirans videt ora maritae. </l>
<l>Illa diu vacuas dominis absentibus aedes</l>
<l>Laeta subit. Quantumque tulit virtusque pudorque</l>
<l>Officiosa, piis reditum gratantibus ultro</l>
<l>Matribus occurrit causamque petentibus urbe</l>
<l>Excessus taciti, monitum caeleste recondens </l>
<l>Non aliud, quam sic Numen voluisse reponit. </l>
</div>
<div type="poesis-caput">
<head>2.</head>
<l> Post reditum, cunctis quo non illustrius oris</l>
<l>Tectum nacta parens, semper crescente, paterna</l>
<l>Hoc coluit virtute heres opibusque replevit</l>
<l>Aethereis, quarum tangi livore putasses</l>
<l>Caelicolas, aequanda datis sibi dona stupentes</l>
<l>Terrea sortiri Galilaeae limina nuptae. </l>
<l>Huic Domui, quamvis cocto pro pulvere vili</l>
<l>Maius erat pretium, quam si caelestibus unà </l>
<l>Sideribus terraeque auro iungatur Erythrae </l>
<l>Baccarumque Indi pretiosa superbia ponti;</l>
<l>Ex quo felices venientem in membra Tonantem</l>
<l>Parvaque senserunt animantem viscera muri. </l>
<l>Numen ibi humano postquam se corpore texit,</l>
<l>Nec caelum plus lucus habet, nitidissimus aulae</l>
<l>Candor ubi Empyreae voluit spectabile divis</l>
<l>Caelitibus lumen pariter splendescere terris</l>
<l>Terreno e caelo, quo sponsus uterque petitis</l>
<l>Plenius affulsit spectato Numine flammis. </l>
<l>O felix Domus! Aeterni cui contigit imbre</l>
<l>Nectaris impleri, nec tantum haurire minutis</l>
<l>Hanc pluviam guttis, ipso sed fonte rigari.</l>
<l>Prodigiosa Domus! Quae connubiale duorum</l>
<l>Virgineo in thalamo foedus sancivit amantum,</l>
<l>Quorum alter Deus est, luteae sed stirpis et impar</l>
<l>Altera, supremo sed par dare membra Tonanti</l>
<l>Est caro: queis rutilas non affugientibus umbris</l>
<l>Flaminis aeterni accendit lux pronuba taedas. </l>
</div>
<div type="poesis-caput">
<head>3.</head>
<l> Assidua istius servabat lumina tecti</l>
<l>Virgo, redux Pharias postquam calcavit arenas.</l>
<l>Sedulus hic lateri materno adstare solebat</l>
<l>Divinus puer et matris quo iussa vocabant</l>
<l>Praesto esse atque suus qualem nutritor agebat, </l>
<l>Observare artem fabroque vibrante securim, </l>
<l>Vilia caesarum trabium segmenta legebat </l>
<l>Aptabatque loco, de quo poscente camino </l>
<l>Ad parca exceptus rutilaret edulia stipes</l>
<l>Hibernisque daret tenuem pro noctibus ignem. </l>
<l>Nec tamen haec Solymis interpellante vetusta</l>
<l>Religione, sacris accedere templa diebus</l>
<l>Abstinuit divina Domus, legalibus acta</l>
<l>Imperiis; solitusque puer matrisque virique,</l>
<l>Dulcis utrique, tener, latus observare viator. </l>
</div>
<div type="poesis-caput">
<head>4.</head>
<l> Ex quo Niliacum post terga reliquit Anubim</l>
<l>Sacra Domus propriosque adiit revocata tribules</l>
<l>Occurrit primus Solymaeis ritibus ingens</l>
<l>Festorum paschalis apex; ubi menstrua lampas</l>
<l>Quatuor atque decem lumen solare diebus</l>
<l>Integra collegit tangens superansque priorem</l>
<l>Aequidiem, verno Hebraeis quae sole ferebat</l>
<l>Initium noti fastis popularibus anni. </l>
<l>Paschae autem festos, hilari complebat Idume</l>
<l>Hebdomas una dies, faciens memorare solutos</l>
<l>Aegypto et profugos divisa per aequora patres.</l>
<l>Tunc ea divinam, servandis legibus aequam </l>
<l>Religio monuit matrem Solymaea Tonantis</l>
<l>Limina et augustas venerari protinus aras. </l>
</div>
<div type="poesis-caput">
<head>5.</head>
<l> At quoniam regnans, imitari strenua patrem</l>
<l>Herodem soboles, Solymo saeviret in ostro;</l>
<l>Unde profecturi potuit iactura timeri</l>
<l>Infantis, vix ausa parens offerre periclo</l>
<l>Praesenti puerum: tribuum pietate calenti </l>
<l>In dubium vertit sobolem committere templo. </l>
<l>At quia totius Solymam tunc ibat Idumae</l>
<l>Religio, tanto fieri vix posse putabat</l>
<l>Accursu tribuum, quos inter milia matrum</l>
<l>Miliaque infantum rex ut discerneret unam</l>
<l>E cunctis sobolem, patrio quae victima ferro</l>
<l>Quaesita, extinctas ignota reduceret iras</l>
<l>Augere adducto statuit sollemnia nato.</l>
</div>
<div type="poesis-caput">
<head>6.</head>
<l> Tempus ubi legale alios movisse tribules</l>
<l>Innotuit proprios templo mutare penates,</l>
<l>Id quoque tergemino Phoebo lassata (dierum</l>
<l>A Solymis totidem nam pulvere Nazara distat)</l>
<l>Delubrum subiit cum prole et coniuge Virgo.</l>
<l>Ut sacros tetigit postes, lethale profanis</l>
<l>In cute vestibulum, tribuum completa frequenti</l>
<l>Atria concursu, poterant ubi cernere parvo</l>
<l>Pariete divisos, aris dare munera mystas,</l>
<l>Caelica confestim veniens vox omnibus aures </l>
<l>Occupat et numeris delubrum talibus implet:</l>
<l>“Advenit revocata fuga Nilotide proles</l>
<l>Quam genui et reducem Pharia regione recepi.”</l>
<l>Hic rapti cunctorum oculi, qua parte sonare</l>
<l>Verba putabantur; quaesitus ab omnibus author</l>
<l>Vocis, at humanae faciles cognoscere carmen</l>
<l>Non esse hoc linguae; dicti mysteria quaerunt.</l>
<l>Mystarum labor effati deprendere sensum</l>
<l>Ingeniumque fuit; quibus ad commune reductis</l>
<l>Arbitrium mens talis erat: quod ab aethere lapsae</l>
<l>Prodigium vocis Pharii voluisset Anubis,</l>
<l>Excussum memorare iugum, veterisque laboris</l>
<l>Servitium versare animo non deside plebem</l>
<l>Admonuit, Iudamque Deo paschalibus aequum</l>
<l>Stare sacramentis, quem summa potentia Nilo</l>
<l>Subtractum voluit, signo praesente reposci. </l>
<l>Virgo tamen verbis quae vox audita ferebat</l>
<l>Non male perspectis, alio quam caetera carmen</l>
<l>Turba revolvebat sensu. Signare profectam</l>
<l>Credidit a Nilo sobolem, cui inde vocatae</l>
<l>Dux eadem custosque fuit. Sed nescia partus</l>
<l>Virginei, Solymaea fides non censuit istos</l>
<l>Demissos caelo numeros comprendere tanti</l>
<l>Versa retro Phario pueri vestigia rivo. </l>
</div>
<div type="poesis-caput">
<head>7.</head>
<l> Patria Iosephus nactae domicilia sponsae</l>
<l>Urbe redux memorat quae se populumque propinquo</l>
<l>Mystis vestibulo paschalia vota ferentem</l>
<l>Implevit vox fausta palam, nec Numinis oris</l>
<l>Ancipites numeri. Tum quid tota urbe referret, </l>
<l>Iudicium attentae repetit populare maritae. </l>
<l>Illa quid hic dicat vix invenit: haeret in uno</l>
<l>Sed sobolis vultu modicaque in carne latentis</l>
<l>Maiestate Dei, quam tot portenta Tonantis </l>
<l>Adverso fidei Iudae dant noscere prolem. </l>
<l>Nec se Iosippo celat, sic ore locuta:</l>
<l>“Nosse, marite, potes Pharia tellure relicta</l>
<l>Quae vox natalem nos visere iussit Idumen. </l>
<l>Eiusdem vox ista Dei est Aegyptia noctis</l>
<l>Somnia confirmans, ubi te Iosippe vocatum</l>
<l>Nostra valere dato suscepit Nazara Nilo. </l>
<l>O Iudae domus! Ô generosa fidelis Abrami</l>
<l>Posteritas! Quantum ô vestram terrena puelli</l>
<l>Sollicitat caligo fidem! Promissa salutis</l>
<l>Vos lampas iam luce ferit neque segnis amato</l>
<l>Isacidae proprium suffert celare nitorem!</l>
<l>Sed luctu maiore premor, quod discere primas</l>
<l>Infantis gens dura faces et tenuia nati</l>
<l>Lumina Messiae, maiori luce micantem</l>
<l>Signorum, petet opprobriis inimica Sionis</l>
<l>Progenies; duraque suum cervice<note place="foot" n="*">140 cervice :
cerviae</note> repellet</l>
<l>Difficilis virtute regi Iudaea magistrum. </l>
<l>Is morum verique sator, caeloque profectae</l>
<l>Assertor fidei, validus connectere certis</l>
<l>Verborum praecepta notis, signataque miris</l>
<l>Prodigiis effata dabit poteritque videri</l>
<l>Non fallax fictusve suis sermonibus author;</l>
<l>Et tamen errandi caeca et scabiosa voluptas</l>
<l>Efficiet, ne divino ferat ore doceri </l>
<l>Despiciatque adversa sibi caelestia verbi</l>
<l>Semina et aethereum laceret gens cara satorem. </l>
<l>Ille diem caecis, quod non sine Numine praeco</l>
<l>Adveniat, vel falsa loquens oracula vates, </l>
<l>Corporibus reddetque animas: vocalia mutis</l>
<l>Ora dabit, surdisque sonos comprendere mittens</l>
<l>Auribus auditum: sola huius voce volabit</l>
<l>Claudus et insueto praestabit tibia gressu.</l>
<l>Ille minas pelagi nigrasque Aquilone procellas</l>
<l>Imperio premet increpitans: pro turbine lenes</l>
<l>Emittet Zephyros, timidis bona flabra carinis. </l>
<l>Sicca Galilaeo figet vestigia fluctu </l>
<l>Obsequium praebente vado liquidoque meabit,</l>
<l>Dura velut premeret saxa, aut crystalla; profundo</l>
<l>Retia caeruleas ponti glomerantia praedas, </l>
<l>Nequicquam iactata, unam frustrantia noctem, </l>
<l>Praecipiente ipso Pelagus tentare, silentum</l>
<l>Squamigeros clausisse greges mirabitur impos </l>
<l>Plena nataturis non plus educere pinnis</l>
<l>Retia piscator, sociisque extracta lacertis</l>
<l>Innumeros notare dabunt per litora pisces.</l>
<l>Desertae cernent valles et inhospita Iudae</l>
<l>Culmina, ieiunas dape deficiente, sequentum</l>
<l>Milia quinque virum (numerum nec fecerit infans</l>
<l>Nec mulier) saturare animas: ubi quinque per omnem</l>
<l>Partiti populum panes pleneque soluta</l>
<l>Esurie, collecta gulam superantia stabunt</l>
<l>Undecimo plusquam Cereris fragmenta canistro. </l>
<l>Tartareos hostes, homini insidiantia semper</l>
<l>Orci mancipia, humanis figentia sedem</l>
<l>Corporibus, nutu eiciet tristemque iubebit</l>
<l>Aut Erebum petere, aut sorbendos aequore foedos</l>
<l>Infestare sues. Morborum nomina mille</l>
<l>Momento extinguet, currentibus undique turbis,</l>
<l>Indubiam nullo non impetrante salutem. </l>
<l>Gaudebit cognatus Hymen se prima fuisse</l>
<l>Nactum prodigia, absumpto conviva Lyaeo</l>
<l>Cum sitiet, cui post, nulla quod vite pependit, </l>
<l>Sex gemina ignoto replebitur hydria musto.</l>
<l>Plura dabit facietque palam testantia Numen</l>
<l>Signa, sed adversum portentis omnibus orbem</l>
<l>Inveniet divina fides votisque cupitum,</l>
<l>Praesentem opprobriis lacerabit Iuda tribulem.</l>
<l>Nec furor hic sistet: post tot ludibria ponet</l>
<l>Supplicio maiore animam: suffixa probroso</l>
<l>Placatum sceleri Numen dabit hostia ligno. </l>
<l>Hoc fugiet moriente dies: caligine Titan</l>
<l>Abscondet rutilas tunc plena et Delia flammas.</l>
<l>Ipsa eadem terso quae iam nitet aurea vultu</l>
<l>Lampas, ab hoc oris labem maculasque parabit</l>
<l>Deliquio, tanti non depositura doloris</l>
<l>Effigiem, peracerba sui quam funera lugens</l>
<l>Induit authoris; facinus crudele relictis</l>
<l>A luctu maculis exprobratura cruento</l>
<l>Isacidae, Messiae odium pro laude fatenti. </l>
<l>Intremet et tellus reddetque hunc tertia vivum</l>
<l>Turbato custode dies; tamen impia cunctis</l>
<l>Perstabit signis turpem Synagoga fateri</l>
<l>Perfidiam palmasque ipso cum Dite ferire.” </l>
<l>Hic siluit Virgo lacrymisque rigavit obortis</l>
<l>Ora et praesentem pia strinxit ad oscula natum. </l>
<l>His autem quae tunc genetrix praesaga ferebat</l>
<l>Attonitus, tacito versabat pectore Ioseph</l>
<l>Consilium sublime Patris, cui funere cari</l>
<l>Unigenae, stat fixa animi sententia, culpas</l>
<l>Tollere et aeternum ligno componere foedus. </l>
</div>
<div type="poesis-caput">
<head>8.</head>
<l> Iam duo lustra super bis annua presserat astra</l>
<l>Delius, humanos postquam immortale sub artus</l>
<l>Illapsum coepit per tempora crescere Numen,</l>
<l>Lux nova paschalis, teneris non utilis agnis</l>
<l>Ad solita oppressam cum festa vocaret Idumen. </l>
<l>Divinus<note place="foot" n="*">220 divinus : divinis</note> cum
matre puer communia Iudae</l>
<l>Gaudia completurus adit socioque parentis</l>
<l>Nomen habente viro sacros consumat honores. </l>
<l>Ut tenor expletus legis, Galilaea reversi</l>
<l>Rura petunt, lux iamque prior confecta parabat</l>
<l>Colligere hospitio lassos; queis tecta subire</l>
<l>Caelestis soboles, longum expectata vetabat. </l>
<l>Haec etenim, postquam Solymis exire parenti</l>
<l>Mens fuerat, petiit sibi permittente licere</l>
<l>Matre profecturis actutum in propria iungi</l>
<l>Cognatis patrumque pio sermone teneri. </l>
<l>Hic animo suspensa parens, ignara quid altae</l>
<l>Vota velint sobolis; sed mox “I, nate” reponit. </l>
<l>Iosippus vero “Fili,” inquit, “colligat uno</l>
<l>Fac, rogo, venturus tecti nos limine vesper.” </l>
<l>Cui iuvenis contra: “Efficiam, Iosippe, paternum</l>
<l>Quod iubet imperium.” Ratus hoc se nomine dici</l>
<l>Iosippus securus abit sociaque iugali</l>
<l>Virgine progressus. Pelago cum coepit anhelos</l>
<l>Mergere Phoebus equos, ad diversoria notas</l>
<l>Nocte vocante tribus, demissae ad vota maritae, </l>
<l>Neglecto elegit somnum captare mapali. </l>
<l>Sed prius incultam quam commigraret in aedem</l>
<l>Coniuga virginitas, oculis lustraverat omnes, </l>
<l>Qua poterat spes esse vias, ut in urbe relictus, </l>
<l>Inter amica redux posset cerni agmina natus. </l>
<l>At frustra dimensa oculis omnis via: nullo</l>
<l>Explorata dabat Messiam semita signo. </l>
</div>
<div type="poesis-caput">
<head>9.</head>
<l> Iamque soporiferis faciem velaverat umbris</l>
<l>Vesper et ablato poterat iam lumine nemo</l>
<l>Eminus agnosci. Luctu turbata parentis</l>
<l>Viscera cognatos, variis quos copia fecit</l>
<l>Dispergi hospitiis, visa de prole requirunt. </l>
<l>Accepit quod patrum aliqui docuere: propinquis</l>
<l>Urbe migrare suis iunctum vidisse, parentum</l>
<l>Verba auscultantem iuvenem et pia multa ferentem;</l>
<l>Qui tamen ignaro comitatu avulsus et ultra</l>
<l>Non visus; quo versa solo vestigia pressit, </l>
<l>Nil erat, unde parens poterat turbata doceri.</l>
<l>Sic ignari omnes respondent omnia votis</l>
<l>Dissona maternis: quo se converteret illa</l>
<l>Non habuit, torquens animum sed saevus amaror</l>
<l>Obruit et quovis ferri crudelior ictu</l>
<l>Anxietas tristisque repertum ingressa mapale</l>
<l>Consedit depressa animo maestosque volutat</l>
<l>Pectore, divinus fatum quod pertulit infans. </l>
<l>Et prope par animi, casu conflatus acerbo</l>
<l>Iosippum tenuit dolor, importuna vocantem</l>
<l>Sidera, nocturnis solem remorantia flammis.</l>
<l>Quaerendi studio iuvenis, lentum ille putabat</l>
<l>Plus solito, Arctorum currus agitare Bootem.</l>
<l>“Exorere ô citius, nove sol” aiebat, “et ortu</l>
<l>Fac alium reperire tuo, materna secantem</l>
<l>Amissumque mihi lacerantem pectora solem.</l>
<l>Fortunati ignes, felicia lumina, stellae, </l>
<l>Quae numquam rutilum qui vestra est vita, doletis</l>
<l>Occubitu Titana premi. Sublime vagantes</l>
<l>Non maerent hac sorte faces; amissa reliquit</l>
<l>Nos tamen augusti facies clarissima Phoebi. </l>
<l>Ah tanti, vacuam stellae quae pingitis aethram, </l>
<l>Vos moveat iactura boni. Monstrate latentem</l>
<l>Insigni radio iuvenem, nova flamma coruscet</l>
<l>Maiores solito tectis felicibus ignes, </l>
<l>Degit ubi nostri lampas divina sereni. </l>
<l>Servo memor vestrum, quale exhibuistis Eois</l>
<l>Regibus obsequium; nec erat descendere caelo</l>
<l>Difficile aut durum terraeque propinqua secare</l>
<l>Climata, Memnonidas donec famulare sequentes</l>
<l>Lumen, Ephrataeum deduxissetis in antrum, </l>
<l>Natus ubi noster, qui nos modo separat, infans</l>
<l>Gentibus indulsit primos praesepis amores. </l>
<l>Sic nobis signate viam certoque docete</l>
<l>Lumine, queis habitat noster regionibus ardor.</l>
<l>Ibimus has omni posito terrore per umbras, </l>
<l>Vestra secuturi radiorum praevia, stellae.”</l>
</div>
<div type="poesis-caput">
<head>10.</head>
<l> At genetrix, cui maternus referebat amato</l>
<l>De puero peiora timor, vix voce dolorem</l>
<l>Prodiderat, sed multa gemens altumque Tonantis</l>
<l>Consilium, quo cuncta infans amissus agebat, </l>
<l>Contemplans: matrem quod vellet habere severis</l>
<l>Forsitan absentem fatis, quid triste pavebat. </l>
<l>Iam vel aberrantem per devia iamque volentem</l>
<l>Vivere matre procul, iam vel suscepta salutis</l>
<l>Humanae initia, aut caelum petiisse, paterna</l>
<l>Sede reversurum, postquam praescripta vocaret</l>
<l>Poenarum mortisque dies. Vel forsan iniquus </l>
<l>Inventum Solymae patriis si manibus heres, </l>
<l>Herodes soboles, caesum crudele litasset.</l>
<l>Sollicitum tali feriebat imagine pectus,</l>
<l>Hisque timor formis matrem torquebat amantem. </l>
<l>Certa tamen, quidcumque fuit, sublime fuisse</l>
<l>Consilii caelestis opus, divina valeret</l>
<l>Quod neque virginei falli sapientia nati.</l>
<l>Hoc luctus conata suos componere vero, </l>
<l>Non potuit quae mater erat, cui dulcia prolis</l>
<l>Lumina, totus amor: possetque ea perdita luctum</l>
<l>Tollere, maternum si tollere vellet amorem. </l>
<l>Excitat hunc absens soboles, magis unde gemebant</l>
<l>Viscera maternae pro mole paventia flammae. </l>
<l>Illa ut summus amor, vel prout miranda parentis</l>
<l>Urgebat pietas, vel ne materna vacaret</l>
<l>Cura minus, toto sibi dulce requirere pignus</l>
<l>Proposuit vitae spatio, non simplice donec</l>
<l>Victa dolore cadat; moriensque beatior isto</l>
<l>Funere, divinae sobolis consumet amorem. </l>
<l>Nec iam vana suis Aegyptia sacra triumphent</l>
<l>Commentis, ubi quaesitum non cessat Osirim</l>
<l>Flere Isis; veram siquidem Iudaea dedisset</l>
<l>Historiam amissum Mariae quaerentis Iesum;</l>
<l>Inquiri tanto si suave fuisset eidem</l>
<l>Virgineae matris nutritorisque labore. </l>
<l>O excelsa parens, materni imitabile numquam</l>
<l>Prodigium affectus, cui non imitabile puri</l>
<l>Ventris erat germen! Si tantum absentia nati</l>
<l>Lumina deploras, quid erit cum funeris author</l>
<l>Iuda sui saxo te non absente ligatum,</l>
<l>Innocuum caedet flagris crudelibus Agnum?</l>
<l>Quid cum divinum plusquam centena cruorem</l>
<l>Plaga vomet totidemque videbis hiantia praesens</l>
<l>Vulnera, lassatis rabies cum caeca lacertis, </l>
<l>Ipsa etiam saevis penetrabit ad ossa flagellis?</l>
<l>Quid, sua Romanus scribet cum funera praeses</l>
<l>Iudaeo clamante crucem? Quid stipite pressum</l>
<l>Cum maesta aspicies? Quid ubi nudata cruento,</l>
<l>Te coram, ô genetrix, pendebit victima ligno?</l>
<l>Disce minora pati, te, dum graviora videbis, </l>
<l>Extinguat ne tortor amor! Sed flectere matris</l>
<l>Quis potis est, qualem nec mors avellet amorem?</l>
</div>
<div type="poesis-caput">
<head>11.</head>
<l> Nox erat et verno ridebant astra sereno;</l>
<l>Intuita haec genetrix “Heu, quam fulgentius astrum</l>
<l>Orba gemo!” dixit. Mox caeco inclusa mapali,</l>
<l>Cum bona pars noctis caeli convexa rotasset, </l>
<l>Suppositâ ad somnum sustentat lumina dextrâ.</l>
<l>Tunc etiam tristis nimium languentia fabri</l>
<l>Membra sopor tenuit; medio quem corpore nixum</l>
<l>Ligneus excepit paries lectumque profusis</l>
<l>Terra dabat pedibus iunctis qui pectore palmis</l>
<l>Compositus tristem perflabat corpore somnum. </l>
<l>Hos demum absentis sobolis maerore levari</l>
<l>Omnipotens voluit, terras invisere misso</l>
<l>Aligero. Qui iussa sequens, neglecta mapalis</l>
<l>Tigna subit, sopito adhibens haec verba marito:</l>
<l>“Mane redi Solymam, faciet quaesitus ibidem</l>
<l>Se reperire puer, vestrum cui limen adepto</l>
<l>Semper erit constans sponsis parere voluntas.”</l>
</div>
<div type="poesis-caput">
<head>12.</head>
<l> Iam leve sopitam, rostrati cantibus oris</l>
<l>Pervigil Auroram terris instare monebat</l>
<l>Cum strepitu motis volucer Phoebeius alis,</l>
<l>Cum sopor oppressus noctis concepta marito</l>
<l>Somnia narrabat subitoque adversa referre</l>
<l>Prolis habendae ergo Solymam vestigia dictat.</l>
<l>Nec mora, nocturnus qua visus imagine Morpheus, </l>
<l>Admonita est uxor, cui iam Solymaea propinquo</l>
<l>Sole remetiri<note place="foot" n="*">373 remetiri :
remitiri</note> quaerendae compita proli </l>
<l>Mens immota dabat; nocturna sed ista valebant</l>
<l>Somnia suscepto fructum spondere labori,</l>
<l>Certior inventi fieret quod copia nati.</l>
<l>Nocturnas necdum lux plena removerat umbras, </l>
<l>Summa nec adverso feriebat culmina Titan</l>
<l>Lumine, sed circum montana cacumina quidam</l>
<l>Luteus aequabat rorata crepuscula fulgor,</l>
<l>Cum Solymaea rudi relegat quo compita coniux</l>
<l>Prodit uterque casa: paribus vestigia curis</l>
<l>Cunctabunda premunt; quos occurrente diei</l>
<l>Simplicis occasu, Solymae domus hospita texit. </l>
<l>Tertia surgentis numerabat lumina Phoebi</l>
<l>Matre procul soboles, cum vota calentia Virgo</l>
<l>Depositura petit Solymi sacraria templi, </l>
<l>Ora vel amissus si fors daret obvia natus.</l>
<l>Viderat hic illam, commune prophetidis Annae</l>
<l>Sortitae fatum neptis Debbora, virili</l>
<l>Prole Phanuelis veniens, amitae secuta</l>
<l>Exemplum, dum cruda viri post funera, spreto</l>
<l>Connubio bigamos templo sacrarat amores.</l>
<l>Illa, ut erat purae pridem devincta parenti</l>
<l>Religiosa nurus, Mariam sermone salutat.</l>
<l>Virgo sui referens amissi impervia gnati</l>
<l>Lumina, Debboram visa de prole docentem</l>
<l>Audit et augusti pressisse patentia templi</l>
<l>Atria cognoscit: genetrix afflicta resumptâ</l>
<l>In pectus maiore anima, domicilia fani</l>
<l>Singula vestigat: socio est par cura marito.</l>
</div>
<div type="poesis-caput">
<head>13.</head>
<l> Est locus a dextra templi regione, virorum</l>
<l>Exedra, grandaevi quam post paschalia mystae</l>
<l>Orgia, fatidicos soliti explanare prophetas, </l>
<l>Et legum clarare umbras tempusque volentes</l>
<l>Scire beaturi Iudaeam Herois, adibant. </l>
<l>Dispositis vatum tabulas versare periti</l>
<l>Accubuere locis: sedes data prima magistris,</l>
<l>Perfectae necdum subiecta sedilia pubi,</l>
<l>Ima dein studii cupidae subsellia turbae. </l>
<l>Occupat hic aptum supra duo lustra biennis</l>
<l>Progenies divina locum et data tempora fandi</l>
<l>Nactus, inops veluti studii petit ante doceri</l>
<l>Doctrinae totius apex legemque reposcit</l>
<l>Scire dator legis. Qui seu responsa rogaret,</l>
<l>Sive daret, puero attonitos dicente disertos</l>
<l>Verba stupere dabant plusquam terrena magistros. </l>
<l>Materies sermonis erat promissus Apellis </l>
<l>Messias; tempusque illius adesse relatis </l>
<l>E patrum tabulis Iudae lux missa docebat. </l>
<l>Ut postes tetigit genetrix, ubi caelica proles</l>
<l>Quaesitorum acie responsorumque fatigans</l>
<l>Legales cathedras mentis iuvenile beatae</l>
<l>Edebat specimen subsistere censuit illo</l>
<l>Limine, dictorum librato pondere donec</l>
<l>Prodiret natus. Quam talem irrumpere coetum</l>
<l>Quantumvis ardor prolis suaderet amatae,</l>
<l>Virgineus pudor et morum censura vetabat.</l>
</div>
<div type="poesis-caput">
<head>14.</head>
<l> Ut sua defluxit doctis congressibus hora, </l>
<l>Excessu legis procerum, promiscua plebis</l>
<l>Inter, adest Mariae natus; cui obvia mater,</l>
<l>Sed procul a turba, maesta sic voce profatur:</l>
<l>“Quale opus est hoc, nate, tuum non suave parenti?</l>
<l>Nate, meo et patris tanto quaesite dolori!”</l>
<l>Cui soboles divina infit: “Quae causa laboris</l>
<l>Est vestri? Quis quaerendi vos possidet ardor?</l>
<l>Forsitan ignaros pietas vos esse volebat</l>
<l>Me placito numquam obniti, nec deesse paterno?”</l>
<l>Tunc faber agnovit, vere ac sublime locutum</l>
<l>Cum Solymae haesisset, iuvenem, dum “Colligat unum</l>
<l>Vespere nos tectum” admonuit; se patria dixit</l>
<l>Iussa secuturum semper: divina parentis,</l>
<l>Non sua, tunc fuerat quod vota implere voluntas.</l>
<l>Paruit is Iosippo etiam maestaeque parenti,</l>
<l>Aetherei dum iussa puer genitoris obivit,</l>
<l>Conscius his semper placitum caeleste probari. </l>
<l>O divine puer, cuius cum patre voluntas</l>
<l>Est eadem, nostra hoc animi nutantia facto</l>
<l>Arbitria informas, dum sic contraria matrum</l>
<l>Lamenta aethereis monstras postponere iussis! </l>
<l>Hic tamen alta patris postquam mandata secutus,</l>
<l>Terreni dictata uteri non degener audit </l>
<l>Imperia et iussos aequa capit ore labores. </l>
<l>Ille etenim donec spargendis apta veniret</l>
<l>Seminibus veri et monitis caelestibus aetas, </l>
<l>Virgineae constans humilisque haerere parentis</l>
<l>Vocibus et iuncti materno foedere fabri, </l>
<l>Non fuit istorum – mirum! – tam vile iubentum </l>
<l>Obsequium, cui non subito se tanta pararet</l>
<l>Maiestas nutusque velut sequeretur heriles</l>
<l>Astrorum princeps hominumque aeterna potestas</l>
<l>Serviles curas praecepta iubentia servat.</l>
<l>Ille leves patris, lignis fabrile dolatis</l>
<l>Augebat census: duram tractare securim</l>
<l>Et terram versare potens mercede refusa, </l>
<l>Aut iuga simplicibus terrae opportuna colonis, </l>
<l>Aut sola scissuris aptabat aratra iuvencis.</l>
<l>Quodque crucem referebat opus, iucundus agebat,</l>
<l>Unde trabes tectis et postibus altaque botris</l>
<l>Fulcra, suae mortis iam laetus imagine panxit.</l>
<l>At reliquum cunctis ignavus et omnibus optans</l>
<l>Apparere rudis, decor et sapientia mentis</l>
<l>Aeternae, sexti complevit tempora lustri. </l>
</div>
<div type="poesis-caput">
<head>15.</head>
<l> O, quanta his visis materni causa stuporis</l>
<l>Ista fuit soboles, sua qualis origo fuisset</l>
<l>Prima, satis gnarae! Quae se de matre priusquam</l>
<l>Egressa est, patri nata est sine tempore proles. </l>
<l>Et tamen insanos hominum calcare tumores</l>
<l>Erudiens exemplo humilis, non cognita mundo</l>
<l>Arcana evolvit; veram mortalibus esse</l>
<l>Extolli cupidis, orbi vilescere laudem.</l>
<l>His facibus, divini operis felicibus orsis</l>
<l>Praeluxit iuvenis, donec perflantibus auris</l>
<l>Doctrinae et signorum, avidum immortalè beari</l>
<l>His ipsis totum flammis succenderet orbem.</l>
</div>
<div type="poesis-caput">
<head>16.</head>
<l> At prius extinctus custos matrisque iugalis</l>
<l>Virgineus, virtutum ingens fato additus heros</l>
<l>Iosippus, quem post seri fastidia morbi</l>
<l>Sic postrema animi cum corpore lucta resolvit.</l>
<l>Iam senii ter quina gravis Iosippus agebat</l>
<l>Lustra pater, prope tricenis in foedere lapsis</l>
<l>Et sponsae et sobolis curam sortitus ab annis:</l>
<l>Pervigil, obsequii largus patiensque laboris, </l>
<l>Fidus ubique comes, custos, nutritor et actor, </l>
<l>Cui Mariae et prolis caluit castissimus ardor. </l>
<l>Immortalis amor certae tulit omina mortis</l>
<l>Deliquium lethale minans, succumbere iussâ</l>
<l>Naturâ nimio quem non dabat ipsa, calori. </l>
<l>Qui fieri potuit, summos Iosippus ut inter</l>
<l>Divinorum aestus animorum algente moratus</l>
<l>Connubio, tantos non exarsisset in ignes?</l>
<l>Virginei pudor et virtus excelsa mariti, </l>
<l>Assiduos inter Mariae sobolique serenos</l>
<l>Intuitus – mirum! – radiis utriusque calescens, </l>
<l>Aligerûm primis si non certasset ephebis. </l>
<l>Flamma animi iam tanta fuit, transiret in artus</l>
<l>Ut calor immodicus cordis; sed terrea deses</l>
<l>Ferre caro peregrina cavis incendia venis, </l>
<l>Languebat manifesta mori stratoque iuvari</l>
<l>Debuit excessus membris mortalibus impar. </l>
<l>Compositum strato corpus vehementior istâ</l>
<l>Presserat extrema cordis luctator arenâ</l>
<l>Eripuitque animum placidus, sed lethifer ignis.</l>
<l>Tunc generosorum pugilum spectare supremos</l>
<l>Incepit primum soboles divina labores, </l>
<l>Tunc et Virgo parens, quorum iucunda beatae</l>
<l>Praeludit, dum fata instant, praesentia palmae. </l>
<l>Iosippusque suum prior his absolvit agonem</l>
<l>Auspiciis; sponsae siquidem sub Virginis umbra, </l>
<l>In Iesu amplexu feliciter expiravit.</l>
</div>
<div type="poesis-caput">
<head>17.</head>
<l> Quo tendis, Iosippe, abiens? Ad sidera dignus</l>
<l>Forte volas heros et scandis in astra, paternas,</l>
<l>Cuius eras Nestor, opes habiturus alumni?</l>
<l>Tutorisne pii merito te suscipit aequus</l>
<l>In sua regna Pater, servo devincta fideli?</l>
<l>Hoc poterat decuisse quidem rectumque putari,</l>
<l>Sed tamen aeterni certus fati obstitit ordo,</l>
<l>Qui caeli clausos immoto cardine postes </l>
<l>Vectibus et centum aeratis connexa tenebat</l>
<l>Ostia, nullo hominum merito superanda, priusquam</l>
<l>Clausa triumphanti prostrato Dite pateret</l>
<l>Ianua Victori, annorum per milia quatuor</l>
<l>Intentata, suis demum reseranda triumphis. </l>
<l>Quo tendes igitur Iosippe? Parentis Abrami</l>
<l>Excipiet te forte sinus vicinaque Diti</l>
<l>Umbrarum spatia, ingratas sine lumine sedes</l>
<l>Accipies? Quamvis fortassis Olympias una</l>
<l>Sit super, humanae scandant dum sidera mentes </l>
<l>Et laeto Messiae, illis revocere triumpho</l>
<l>E tenebris, iunctum inficias te his patribus ibo. </l>
<l>Plura patris nomen, quo te divina colebat</l>
<l>Proles, plus etiam iunctae tibi gratia sponsae</l>
<l>Plusque sui tutoris honor virtusque meretur, </l>
<l>Quam loca te caeci caperent ut tristia limbi. </l>
<l>Sed potius quaedam ignotae regionis amoena</l>
<l>Temperie Charitumque domo, sociatus Enocho</l>
<l>Thesbitaeque comes vati, expectare decebat</l>
<l>Messiae victricem animam, dum rupe sepulta</l>
<l>Membra resumpturi palmas sequereris Alumni. </l>
<l>Conveniens fuit ista tuae data praevia menti</l>
<l>Laurea, sidereo donec sublimis honore</l>
<l>Divina solem luce accedente praeires. </l>
</div>
<div type="poesis-caput">
<head>18.</head>
<l> Interea genetrix Virgo, mortale mariti</l>
<l>Quod fuerat, tumulo claudit signisque pudoris</l>
<l>Virginei, lauri foliis et floribus ornat.</l>
<l>Huic ego tale suo scripsissem in marmore carmen:</l>
<l>“Ne sacros turbes cineres, adverte viator!</l>
<l>Virginis hic matris sponsus iacet. Omnia dixi.” </l>
</div>
<div type="poesis-caput">
<head>19.</head>
<l> Sublato fatis purae consorte maritae</l>
<l>Et tria caelesti complente decennia prole,</l>
<l>Libera coniugii Virgo, patriaeque solutus</l>
<l>Iure potestatis natus (spontanea quamvis, </l>
<l>Iosippo veluti patri parere voluntas,</l>
<l>Virtutis non legis erat) maerore paterni</l>
<l>Funeris humano laxabat viscera<note place="foot" n="*">565 viscera :
viscere</note> luctu. </l>
<l>Tristitiam cumulabat amor, quem providus omni</l>
<l>Fatorum eventu pro matre et pignore castus</l>
<l>Promeruit, vigilans, utriusque ad commoda sponsus. </l>
</div>
<div type="poesis-caput">
<head>20.</head>
<l> Post fata haec heres Cleophae, cognata parenti</l>
<l>Virgineae soboles, Simon Cananea propago, </l>
<l>Posteritas Iudae, propria de stirpe Salomen</l>
<l>Florentem nympham, statuit sollemne iugali</l>
<l>Consociare thoro, accitis ad pacta propinquis</l>
<l>Connubia, utroque ex sexu. Quos adfuit inter</l>
<l>Et Maria et proles, quam tunc trigesima solis</l>
<l>Viderat, annorum percurrens sidera lampas. </l>
<l>Iamque illum divina fides sortita satorem</l>
<l>Incepisse datum Galilaea per oppida semen</l>
<l>Surgere et optatis fructum promittere sulcis,</l>
<l>Laeta oculis vidit; iam legerat ipse laboris</l>
<l>Ad partem socios, doctos quos ante, paratam</l>
<l>Mitteret in messem. Sed quod constantior esset</l>
<l>Hausta fides, certum, propriae quo effata probaret</l>
<l>Vocis, adhuc deerat robur; quod tempore taedae</l>
<l>Cognatae accessit; primum sua verba secutis</l>
<l>Servatorem orbis sese referentia signum. </l>
</div>
<div type="poesis-caput">
<head>21.</head>
<l> Iste datum postquam magnus conviva premebat</l>
<l>Non procul a genetrice locum, quod pauperis esset </l>
<l>Connubium sponsi, plus non spumante daturo</l>
<l>Laetitiam Baccho, materna voce rogatus</l>
<l>Iussit, ut optatum laticis daret urna Lyaeum.</l>
<l>Mater enim (cui in miseros data viscera matris,</l>
<l>Tunc confessa palam) sensit quae prima pudorem </l>
<l>Pauperiemque domus convivarumque cavere</l>
<l>Murmur et opprobrium sponsi studiosa, potentem</l>
<l>Prodigii affatur sobolem, sic voce locuta:</l>
<l>“Nate, deest vinum!” Post haec audita ministris, </l>
<l>Certa velut voti, “Vobis quae filius,” inquit, </l>
<l>“Dixerit iste meus, faciles parete iubenti!” </l>
<l>More autem gentis positae sex ordine stabant,</l>
<l>Fonte piaturae, si quid vitabile forsan</l>
<l>Progenies recutita manu contingeret, urnae:</l>
<l>Has latice impleri vivo divinus Apella</l>
<l>Iusserat; unde haustum senior conviva liquorem</l>
<l>Laudat et eximia natum de vite Falernum</l>
<l>Sero venire stupet. Dein venerit unde, requirit.</l>
<l>At famuli, quibus ad fontem sexta hauserat undam</l>
<l>Hydria, se puri laticis libata tulisse</l>
<l>Pocula contendunt. Iterumque petitus eodem</l>
<l>Vase, merum fuit, hospitibus mirantibus humor. </l>
<l>Altera tentatur, dein tertia, quarta deinde, </l>
<l>Quinta etiam, demum rigidum quoque sexta vocatur</l>
<l>Amphora ad examen: tenues vibrantia guttas</l>
<l>Vina dabant cunctae, lympham subigente Lyaeo. </l>
<l>Hoc matris fecit pietas impensaque primo</l>
<l>Exhibuit matri sobolis reverentia signo. </l>
<l>O mater! Tua si necdum opportuna roganti</l>
<l>Auxilia, occurrit pietas matrisque benigno</l>
<l>Prospicit affectu, quid erit cum vota ferentes</l>
<l>Aspicies populos, aut quid, cum thure calebunt </l>
<l>Lucebuntque tuae votivis ignibus arae?</l>
<l>Qualia, proh, cognata orbi dat taeda futurae</l>
<l>Argumenta spei! Felix te matre nocentis</l>
<l>Posteritas Evae, felix cui tanta potestas, </l>
<l>Tanto hominum, quibus aequa faves, accessit amori. </l>
</div>
<div type="poesis-caput">
<head>22.</head>
<l> Hoc taedae auspicio domituro Tartara iacta est</l>
<l>Alea Messiae. Sed non Rubiconis ab undis</l>
<l>Victor agit celeres ad proxima proelia currus;</l>
<l>Prima Galilaeis commutans Massica lymphis,</l>
<l>(Hic suus est Rubicon, rubeos ubi iussa liquores</l>
<l>Unda dedit) Stygio movit nova bella tyranno, </l>
<l>Fortior Aeneadae, postquam Iordane recedens</l>
<l>Hoc mergenda prius signasset crimina rivo. </l>
<l>Mater ubique comes: nihil hanc avellere dulci</l>
<l>Evaluit nato, nisi cum sapienter abesse</l>
<l>Suadebat ratio, aut virtus natique voluntas.</l>
<l>Praesentem hunc epulo taedae lustralibus illum</l>
<l>Inspersum conspexit aquis caeloque profectas</l>
<l>Accepit patris voces, cum talia dixit:</l>
<l>“Haec mea progenies, placidis accedere constans</l>
<l>Cara<note place="foot" n="*">641 cara : charo</note> propago meis!”
Caeloque locutus aperto</l>
<l>Intonuit, manifesta suae dans signa loquelae. </l>
<l>Hic etiam niveâ sua colla premente columbâ</l>
<l>Augurium caeleste capit; nova candidus ales</l>
<l>Formaturus erat quod saecula, dictus in orbis </l>
<l>Principio liquidum pennis umbrasse profundum. </l>
<l>Tunc etiam eiusdem genetrix praesaga notavit</l>
<l>Flaminis officium, propria virtute parantis</l>
<l>Ad nova fecundas vitae primordia lymphas. </l>
<l>Illa docente suo longinqua sonantia nato</l>
<l>Cum turbis deserta petit; non segnis eidem</l>
<l>Cunctorum commune famis longumque referre</l>
<l>Luctamen. Veluti nuper Galilaea Falernum</l>
<l>Hac orante bibit, desertum hac supplice panes</l>
<l>Vidit et illius maternis viscera curis</l>
<l>Composuit, larga Cereris sine semine fruge. </l>
<l>Haec eadem Solymis natum sua fata sequentem,</l>
<l>Credere nolentis populi vulgique ferocis</l>
<l>Aspexit livore premi. Et clamantia laetum</l>
<l>Agmina, ubi stratas vector calcabat asellus, </l>
<l>Regia dum subiit Iudaeae moenia, palmas, </l>
<l>“Hosanna” audivit. Demum tristissima fati</l>
<l>Maternum sine more dolens ludibria vidit. </l>
</div>
<div type="poesis-caput">
<head>23.</head>
<l> Illa Sioneae forsan quoque praescia caenae, </l>
<l>Divini praesens epuli spectavit inane</l>
<l>Panis prodigium repletaque pectoris illo</l>
<l>Igne, alium sensit Cereris, pro fruge saporem.</l>
<l>Utque fuit supremi epuli graviore sedere</l>
<l>Digna loco natique latus stipare, vel ipsis</l>
<l>Discipulis mensae accubitum sortita priorem,</l>
<l>Prima fuit, sacra pavit quam filius esca. </l>
<l>“Accipe, mater, idem”, inquit natus, “quale dedisti</l>
<l>Tu prius assumpsique tuo de sanguine corpus.</l>
<l>Quique tui fueram ventris, modo pectoris hospes</l>
<l>Esse peto aeternique novum do pignus amoris.”</l>
<l>Tunc ea, luminibus tacitos referentibus ignes,</l>
<l>Ad natum conversa oculos manibusque modesta</l>
<l>Supplicibus, divina suae quam dextera prolis</l>
<l>Frangebat, gratam est avidis affectibus escam. </l>
<l>Panis ubi sumpta effigies, mirabile nati</l>
<l>Inventum, quo se cordi commiscet amanti, </l>
<l>Sola videt penetratque animo; decuitque videre</l>
<l>Haec primam quae ventre tulit miracula. Vidit</l>
<l>Plura tamen, quem ventre tulit: spectavit ibidem</l>
<l>Triticeae siquidem totam sub imagine frugis</l>
<l>Progeniem susceptam utero totamque videbat</l>
<l>Sub tota Cereris forma, sed qualibet aequè</l>
<l>Parte tenebatur totus – mirabile! – natus.</l>
<l>Attonitae similis tacito sic pectore fatur:</l>
<l>“Hactenus intacti, qualis mihi contigit uni</l>
<l>Mirabar fortunam uteri, nec hypostasin ultra</l>
<l>Plus posse aeternam iuncta sibi carne, putabam.</l>
<l>Nunc ultra processit amor, mortalibus unus</l>
<l>Qui datus est cunctis natusque est omnibus, idem</l>
<l>Servator voluit cunctis quoque pectore nasci,</l>
<l>Arida terrigenûm replens praecordia IEsus.</l>
<l>Utque magis pateat donum, pars singula totum</l>
<l>Possidet authorem doni, nulloque figurae</l>
<l>Dissidio, panis successor dissidet Agnus. </l>
<l>Mira situs ratio et panis sine pane figura</l>
<l>Ingenium Sophiamque premet mentisque valebit</l>
<l>Nulla, sui vacuum virtus comprendere panem. </l>
<l>Sola fides istam continget amoris abyssum. </l>
<l>Te vero quod, nate, tuae das cernere matri, </l>
<l>Ingentique, isto mea tenvia munere pensas</l>
<l>Obsequia, hoc matri tribuis, sed caetera segni</l>
<l>Ancillae. Si materno te lacte rigavi, </l>
<l>Tu meus es iam, nate, cibus; si corporis auram</l>
<l>Vitalem, divinus homo me matre tulisti, </l>
<l>Tu mea nunc vita es, tu pectoris intimus ardor, </l>
<l>Tu cordis qua spiro aura es: qua vivo. Parentis</l>
<l>Esca tuae meliorque tuae tu matris origo, </l>
<l>Divina incipiam de te quod vivere vita, </l>
<l>Cui mea, mortalis quod sis, adiecit egestas<note place="foot" n="8">714
egestas : agestas </note>.”</l>
<l>Haec animo genetrix versabat, et omnia miris</l>
<l>Impleri sensit cordis penetralia flammis. </l>
</div>
<div type="poesis-caput">
<head>24.</head>
<l> Factus ut est epulo finis traherentque sequentem</l>
<l>Astra diem, fieret summus quo victima mystes</l>
<l>Sanguineumque sacer pugil expleturus agonem, </l>
<l>Figeret aeternum mortis pro laude trophaeum,</l>
<l>Surgit et accubitum cenae modulatior oris</l>
<l>Cantus et aethereae gratus dapis excipit hymnus. </l>
<l>Ante tamen quam multa patrem oraturus in hortum</l>
<l>Prodiret, Mariae hoc fertur sermone locutus</l>
<l>Filius et maestam sic fato aptasse parentem. </l>
<l>“Mater amata, vale, divini postulat ordo</l>
<l>Decreti iam carne mori lethumque subire.</l>
<l>Macte animi generosa parens, nunc robore mentis,</l>
<l>Nunc opus est virtute regi: mors, flagra, dolores</l>
<l>Illotae tribuum voces, convicia, funes, </l>
<l>Sentibus implexum duris diadema, cruoris</l>
<l>Eluvium, dein poenalis nato imminet arbor.</l>
<l>Haec mihi, cui morior, dabit Israëlis amati</l>
<l>Saevities parietque suo livore salutem</l>
<l>Quam refugit, pressura suas hoc funere noxas. </l>
<l>Hoc totum lux prima dabit, sed tertia vivum</l>
<l>Proferet et reducem tumulo tua, mater, habebunt</l>
<l>Lumina mortalem non plus lacrymantia natum.”</l>
</div>
<div type="poesis-caput">
<head>25.</head>
<l> Huic genetrix maesto nimium sic ore reponit:</l>
<l>“Nate, mihi supremus amor, suprema voluptas</l>
<l>Supremusque dolor! Quis matrem occumbere ferro,</l>
<l>Atque odium populi pro te sufferre rogantem</l>
<l>Nate dabit? Levior proprii mihi funeris esset</l>
<l>Impietas, quam, nate, tuae tristissima mortis</l>
<l>Cernere maternis discrimina praevia fatis.</l>
<l>At quia vile mei pretium, neque iusta piandis</l>
<l>Poena foret noxis maternus sanguis, amori</l>
<l>Cedo lubens horae, quae te moriente salutis</l>
<l>Adveniet, cuius nocuum spes torquet Adamum. </l>
<l>Si ventura movet generis te gloria nostri, </l>
<l>Ah nate, ah, pretium sceleris depone tuosque</l>
<l>Sanguinis immenso numera pro foenore rivos.</l>
<l>Laeta tuae mortis fructum, sed maesta dolensque</l>
<l>Triste feram pretium: patiar crudele meisque</l>
<l>Luctibus immoriar, quorum praesaga laborant</l>
<l>Viscera, quae saevus fati iam concutit horror.</l>
<l>Quo tuus impellit patrisque aeternus amoris</l>
<l>Imperat excessus, soboles mea, vade, tuoque</l>
<l>Sanguine formosus maculam lavet oris Adamus. </l>
<l>At veluti natum genetrix tam dira ferentem</l>
<l>Nulla umquam aspexit, talem te prima videbo;</l>
<l>Sic veluti matrem nullus tam triste dolentem</l>
<l>Filius aspexit, talem me primus habebis. </l>
<l>Barbara si patulum feriet tibi lancea pectus, </l>
<l>Me gladius caedet. Cuspis tamen illa futura </l>
<l>Qualis, adhuc dubito. Fuerit quaecumque, sed illa</l>
<l>Et dolor et vulnus fiet crudele sub illa.” </l>
<l>Haec memorans largo fletu simul ora rigabat</l>
<l>Inque recedentem ad suprema pericula natum,</l>
<l>Dum licuit, vultus oculosque immota ferebat.</l>
</div>
<div type="poesis-caput">
<head>26.</head>
<l> Tempus erat, tacitum caeli cum lumine plena</l>
<l>Egit iter, gemina frontis sine cuspide luna,</l>
<l>Cum prodire domo matrem nox ipsa vetabat. </l>
<l>At noctem superasset amor, nisi filius ipse, </l>
<l>Iam sua fata sequi tectoque exire paranti</l>
<l>Dixisset: “Cras me, genetrix dilecta, videbis.</l>
<l>Nunc sine te mediis patris iussa ordiar umbris.” </l>
<l>Ingemuit duxitque imo suspiria corde</l>
<l>Poenarum praesaga parens; parere monenti</l>
<l>Sed voluit nato. Cognatis addita noctem</l>
<l>Matribus explevit, matrum maestissima Virgo. </l>
</div>
<div type="poesis-caput">
<head>27.</head>
<l> Hortus erat, quem saepe patrem oraturus adibat</l>
<l>Servator, crebris hortus fecundus olivis, </l>
<l>Mons ubi qui simili deducit ab arbore nomen,</l>
<l>In longam sese facilemque extendit aratri</l>
<l>Planitiem. Quem tunc etiam, postquam ultima morti</l>
<l>Orgia praemisit, sua fata sequentibus intrat</l>
<l>Discipulis patremque solum complexus adorat.</l>
<l>Hic ille ingenti poenae mortisque pavore</l>
<l>Percitus intremuit totus visaque propinqui,</l>
<l>Quae mentem obsedit perculsus imagine lethi, </l>
<l>Crudelem referente necem populique furorem</l>
<l>Praemeditans, sic tristis ait: “Pater optime, mortem</l>
<l>Quam video calicemque mihi quam saeva propinat, </l>
<l>Fac rogo, ne gustem. Quod si tua fixa voluntas</l>
<l>Id iubeat, summus quamvis me funeris huius</l>
<l>Horror habet, placitis mentem compono paternis.”</l>
<l>Talia sopitis ter vota precantia fudit</l>
<l>Discipulis multoque solum sudore rigavit:</l>
<l>Sudor erat sanguis, trepido qui corpore manans</l>
<l>Tingebat roseis tellurem et gramina guttis.</l>
<l>Divini verò fuerat vis tanta cruoris, </l>
<l>Ut iacto veluti terrae de semine natus</l>
<l>Flos novus et toti species mirabilis orbi</l>
<l>Barbara vicini praeferret symbola fati. </l>
<l>Subiecta primum sacer est tellure receptus</l>
<l>Ut cruor, immisso tellus pro sanguine florem</l>
<l>Reddidit, esse decens rata si pro sanguinis hausto</l>
<l>Divini pretio, donum non vile referret. </l>
<l>At quia purpurei caedis feralis imago </l>
<l>Causa fluoris erat, manans servavit eandem</l>
<l>Effigiem sanguis, quo vivae occulta latebant</l>
<l>Semina virtutis, similes, in floris ituras</l>
<l>Luxuriem, mortis formare potentia poenas. </l>
<l>Dicitur Oebalio sic olim sanguine flores</l>
<l>Terra dedisse novos et cum Telamonius heros</l>
<l>Ense suo moriens Aiax Sigeia tinxit</l>
<l>Litora, confestim viridi de cespite fusus</l>
<l>Flore pari cruor emicuit foliisque receptum </l>
<l>Et ducis et pueri servavit littera nomen. </l>
<l>Mansit honor flori; siquidem celebranda redibant</l>
<l>Annua, praelata Graiis Hyacinthia pompa</l>
<l>Et moriturus in hunc sua nomina transtulit Aiax</l>
<l>Atque suos gemitus Hyacintho inscripsit Apollo. </l>
<l>Causa dabat melior maiorque in sanguine virtus</l>
<l>Messiae sudantis erat, quae sanguine natis</l>
<l>Floribus imprimeret gemini simulacra doloris. </l>
<l>Primus erat proprius poenarum gurgite spumans</l>
<l>Immani torrens; alter maerore labantem</l>
<l>Et dulcem non uno animi mucrone petitam</l>
<l>Respexit matrem: stat flori impressus uterque.</l>
</div>
<div type="poesis-caput">
<head>28.</head>
<l> Mole velut Cyprias, ita sacro sanguine cretus</l>
<l>Flos praeit iste rosas, suavi fragrantior aura.</l>
<l>Hunc simplex folium vestit, nisi pura videri</l>
<l>Quod faciunt sinuosa suae curvamina sphaerae. </l>
<l>Succedit folio teretis pars nacta cylindri</l>
<l>Effigiem, notam flagris imitata columnam: </l>
<l>Cera stylo partim color est et muricis humor.</l>
<l>Hunc super, implexus veluti de sentibus orbis</l>
<l>Horreo et inde pari fibrarum triplice filo, </l>
<l>Queis ferri color est, surgunt in vertice clavi.</l>
<l>Sub folio vero maiore latere videntur</l>
<l>Dispositi in gyro, foliorum in acumen euntes</l>
<l>Mucrones veluti septem, materna dolorum</l>
<l>Symbola, quorum animo tunc praemeditata tyrannis, </l>
<l>Pectora dilectae dirùm scissura parentis,</l>
<l>Purpureos nati corpus solvebat in imbres. </l>
<l>Area maioris folii decorata rubescit</l>
<l>Quinque velut guttis, vel mavis dicere, granis</l>
<l>Coralii: totidem plagarum haec signa, cruento</l>
<l>Queis lacerandus erat divinus stipite natus.</l>
<l>Protinus ut vidit certum de sanguine florem</l>
<l>Athleta aethereus “Sunt instrumenta doloris</l>
<l>Ista mei” dixit. “Viridi me cespite dura</l>
<l>Terret humus, fati dum, quod mihi restat, acerbum</l>
<l>Floribus ostendit mortisque intendit agonem.” </l>
<l>Hinc visas horrere magis, magis impote poenas</l>
<l>Aversari animo, donec submissus Olympo</l>
<l>A Patre sidereus maerentem his vocibus Ales</l>
<l>Erigeret nimiumque fugaret corde pavorem: </l>
<l>“Alma Dei soboles” inquit, “virtusque Tonantis, </l>
<l>Mortalis natura tibi quem suggerit, Heros</l>
<l>Caelestis, depone metum supremaque constans</l>
<l>Fata subi. Tibi quantus honor, quae copia laudis, </l>
<l>Gloria quae Patri adveniet, quae tristibus Orci</l>
<l>Exulibus ventura salus, quantum orbis habebit</l>
<l>Roboris exemplum? Caeli ventura sub auras</l>
<l>Posteritas tua fata canet caeloque beandus</l>
<l>Adami sanguis, dulcem te morte perempta</l>
<l>Authorem vitae servatoremque sonabit!”</l>
<l>Dixerat haec Ales floresque e sanguine natos</l>
<l>Respiciens, qui praesentem cumulare timorem</l>
<l>Poenarum visi effigie; telluris ab imo</l>
<l>Evulsos omnes et adhuc radice cruentos </l>
<l>Colligit atque alio plantandos orbe reservat,</l>
<l>Sic fatus: “Grati flores et lilia summo</l>
<l>Digna virere polo, vestro ne sitis amara</l>
<l>Progenies spectata Patri, vos gentibus olim</l>
<l>Longinquis, nec non post tempora multa, suarum</l>
<l>Poenarum factura fidem, dabo crescere terris, </l>
<l>Queis Iudae vox nulla sonat: servabit in illis</l>
<l>Vos melior fortuna locis, quos forte parentis</l>
<l>Vestri odio, Solymae saevus discerperet ardor.”</l>
<l>Haec effatus abit superansque immanè remotam </l>
<l>Maiorem a Solyma zonam, pervenit ad Indos, </l>
<l>Dives ubi occiduis Phoebi laetatur arenis</l>
<l>Marsinga et sacrum Didymi Calamina cruorem</l>
<l>Hausit, ubi fixos voluit vernare minister</l>
<l>Aliger Hebraeos, horti miracula, flores. </l>
<l>Haec ita divino venit de sanguine nata</l>
<l>Floris in occiduos Indorum gratia fines.</l>
<l>Nomine flos caruit, donec telluris avarus</l>
<l>Scrutator pelagique audax sulcator ibidem</l>
<l>Divitias cumularet Iber iisdemque repertus, </l>
<l>Voce nova voluit flos Granadilla vocari. </l>
</div>
<div type="poesis-caput">
<head>29.</head>
<l> Interea Christus fati terrore subacta</l>
<l>Surgit humo lethi intrepidus seseque per umbras</l>
<l>Obvia quaerenti figit vestigia turbae.</l>
<l>Inciderat saevos, horum sed amator in hostes, </l>
<l>Barbaraque infandae iam proditionis adeptus</l>
<l>Oscula iam Solymae, laqueis praetoria vinctus</l>
<l>Calcabat, matre ignara. Cui nuntia postquam</l>
<l>Fama tulit capti casus et vincula nati</l>
<l>Verberaque sannasque coronatique dolores</l>
<l>Verticis et quanto venalis proditor auro</l>
<l>Innocuam invasit sobolem, ceu cuspide pectus</l>
<l>Fixa, altum siluit pressoque obmutuit ore:</l>
<l>Hunc contra nil visa loqui, quem pectore forti</l>
<l>Sustinuit, materna scidit qui viscera mucro: </l>
<l>Non aliter, grandem quam siqua sorte molarem</l>
<l>Altior excipiat Ganges: iacet ille profundâ</l>
<l>Mersus aquâ labensque super non fluctuat unda,</l>
<l>Sed silet immissumque tegit sine murmure pondus. </l>
<l>Exigui vero fluvium si gurgitis aequa</l>
<l>Sors premat, in spumas totus se commovet amnis </l>
<l>Et fluctus ciet et modicum se murmure prodit.</l>
<l>Tranquillo semper labuntur regia cursu</l>
<l>Flumina, quantumvis grave sit magnumque quod altas</l>
<l>Incidit in lymphas: talis fuit ista parentis</l>
<l>Virgineae virtus animique immota potestas.</l>
<l>Subtracto aut veluti solari lumine Phoebe, </l>
<l>Postquam interpositae nimio telluris opaco, </l>
<l>Tot velata umbris maeret fraterna negari</l>
<l>Ora sibi, pro more volat, tantumque nigrello</l>
<l>Est dolor in vultu, sed qui praecesserat, idem</l>
<l>Est vigor in motu: genetrix augusta gemebat</l>
<l>Prole quidem capta, ast eadem permansit in illa</l>
<l>Vis animi, semper iustis sua vota Tonantis</l>
<l>Arbitriis librare tenax nutuque moveri.</l>
<l>“Et quamvis sobolem” aiebat, “quae vincula stringunt </l>
<l>Quaeque dolenda nimis popularibus imminet arbor</l>
<l>Vocibus et matrem cruciet, nec funera prolis</l>
<l>Laeta feram, tamen aequa tuum, supreme monarcha,</l>
<l>Velle sequor placitique tui me legibus apto.</l>
<l>Filius hic tuus est, plusquam meus, ille paterni</l>
<l>Totus honor splendorque uteri. Si talibus illum</l>
<l>Exerceri odiis tua fert patiturque voluntas</l>
<l>Numquam errans, mihi nolle grave est, quae fata paterno</l>
<l>Stant placito: o rectum, cui non haerere verendum est.</l>
<l>Quin genitor si summe iubes me pectora nati</l>
<l>Ense ferire mei, credentem imitabor Abramum</l>
<l>In sua funesto tendentem viscera ferro.” </l>
<l>Talibus internos animi componere fluctus</l>
<l>Virgo quidem potuit, ne quas fatalis amaror</l>
<l>Pectoris indignas divina Heroide voces</l>
<l>Mitteret, aut moris laudata lege decori</l>
<l>Solveret. At summos cordis lenire dolores</l>
<l>Non potuit, nec posse Deus permisit, ut uni</l>
<l>Martyris aureolae, quae solum deerat, acerbis</l>
<l>Virginea aerumnis aptaret tempora zonae. </l>
</div>
<div type="poesis-caput">
<head>30.</head>
<l> Auditis nati poenis, quas cominus ipse</l>
<l>Vidit Ioannes rediensque in tecta dolenti</l>
<l>Nuntius exposuit matri. Pressisset opacas</l>
<l>Lux ubi prima umbras, moriturae prolis amato</l>
<l>Discipulo stipata, gemens lacrymasque profundens, </l>
<l>Aede migrat Virgo, fidus cui iunxerat ardor</l>
<l>Cognatas etiam vacua ad solacia matres. </l>
<l>Festinat tectoque tenus progressa Latini</l>
<l>Praesidis, ad populi fremitum strepitumque sonantum</l>
<l>Flagrorum et male compositae convicia plebis</l>
<l>Acurrit gemebunda, sui praesaga doloris. </l>
<l>Et quae poenarum sensu, quibus impigra natum</l>
<l>Urgebat feritas, poterat moritura videri, </l>
<l>Cernere sub manibus natum crudelibus optat. </l>
<l>Spectavit, stetit: o virtus heroa, virile</l>
<l>Robur, stare isto MARIAM potuisse sub ictu.</l>
<l>Qualis hic afflictae penetrans praecordia matris</l>
<l>Ensis erat? Tamen exanimem non reddidit, Orci</l>
<l>Fila potens resecare mucro; sed saevior inde</l>
<l>Horridiorque fuit, quod citra funus, acerbas,</l>
<l>Viscera non citra plagas materna feriret.</l>
<l>Illa doloris erat cuspis, non funeris ensis. </l>
</div>
<div type="poesis-caput">
<head>31.</head>
<l> Marmor in aede fuit, facies vix alta columnae</l>
<l>Lumborum tenus, Ausonios ubi solvere fasces</l>
<l>Mos erat et saxo tereti servile ligari</l>
<l>Corpus ad opprobrium sceleris virigsque feriri.</l>
<l>Mancipiis tritum et vernarum infamibus horrens</l>
<l>Suppliciis marmor, scelerato sanguine quorum</l>
<l>Livida signa dabat. Facinus crudele! Reorum</l>
<l>Servorum in morem nudatam corpore strinxit</l>
<l>Divinam sobolem tenuitque immitè cruentis </l>
<l>Sulcandum virgis, donec non sanguine tantum</l>
<l>Virgineo, multa flagris sed carne ruberet. </l>
<l>Sic cute deformem, sic totum in vulnera paenè</l>
<l>Conversum praesens aspexit mater et illam</l>
<l>Acre dolentem animo suspexit filius: uno</l>
<l>Intuitu quorum dulci se nectare replet</l>
<l>Vasta cupido animi, tunc his sibi versa referre</l>
<l>Lumina maeror erat; sed nulla referre nequivit</l>
<l>Amborum communis amor, qui luce petitas</l>
<l>Alterius numerabat uti sua vulnera poenas. </l>
<l>Gnara fuit genetrix se corde micare beatis</l>
<l>Exundante opibus. Vetiti se germinis illa</l>
<l>Immunem aspexit scelerisque tyrannide prima</l>
<l>Servatam, venturi olim, modo sanguine verò</l>
<l>Praesentis fati. Vidit quod solius ergò</l>
<l>Tunc custodita pro libertate parentis</l>
<l>(Cuius solus amor valuit superare profusa</l>
<l>In cunctos hominum superumque Tonantis amores)</l>
<l>Intuituque sui potius quam totius ergò</l>
<l>Humanae sobolis, dulcis crudelia nactus</l>
<l>Verbera sustineat; tanto graviore ferebat</l>
<l>Supplicium poena, rabiem quod funeris omnem</l>
<l>Plus sibi, quam toti mundo prodesse notaret.</l>
<l>Insuper et natum novit cum patre Tonantem</l>
<l>Maiestate parem, flagri servile ferentem</l>
<l>Opprobrium, penetrare potens magis omnibus una, </l>
<l>Quam foret indignus tanto splendore nefandus</l>
<l>Iudaeae furor. Adveniens hinc ille doloris</l>
<l>Dictu impos matris fibras torquebat amaror. </l>
<l>Illa crucis merito siquidem<note place="foot" n="*">1011 siquidem :
siquidam</note> magis omnibus una</l>
<l>Emicuit tantasque sacri sortita cruoris</l>
<l>Divitias, ut nec superos, nec labe solutos</l>
<l>Terrigenas Ioseph dederit tot fructibus arbor</l>
<l>Impleri, quantum nulli numeranda, nec ipsis</l>
<l>Caelitibus matri divinae copia plantae</l>
<l>Advenit. Poteritne parens tam grata cadentem</l>
<l>Tantarum Charitum iustè non flere datorem?</l>
<l>Tantus vero fuit, quo prole calebat, amoris</l>
<l>Impetus; ut simili, procul est, ardore micaret</l>
<l>Flamma, suum authorem qua complectuntur ovantes</l>
<l>Aligeri: quicumque ignis comprendet abyssum</l>
<l>Virginei, materna illi quoque plaga patebit </l>
<l>Pectoris: hac levior vatum est facundia poenâ.</l>
</div>
<div type="poesis-caput">
<head>32.</head>
<l> Quis dolor est, divina parens, conferre dolori</l>
<l>Quem potis est natura tuo? Sunt luctibus omnes</l>
<l>Fetae urbes: nurus haec sobolem gemit, illa parentem,</l>
<l>Ista virum deflet; morbis cruciantibus alter, </l>
<l>Carceris hic gravibus poenis, discrimina famae, </l>
<l>Tristis opum iactura alius rerumque rapinis</l>
<l>Pauperie torquente dolet. Licet ipsa dolorum</l>
<l>Patria sit tellus qua vivimus, omnibus illa</l>
<l>Est tamen aerumnis impar producere matris</l>
<l>Tristius exemplum, non insuperabile luctu</l>
<l>Virgineo: nec te excipio Sipyleia mendax</l>
<l>Facta parens Niobe natorum funere marmor. </l>
<l>Vera tamen fuerit Niobe, sed marmore verti</l>
<l>Non amor hanc sobolis, sed mentis caeca subegit</l>
<l>Ambitio insanusque tumor, Latoia postquam</l>
<l>Sacra sibi fieri poscens agnovit amara, </l>
<l>Auxilio prolis sese Titanide victam.</l>
<l>Purus amor sobolis quam sic lugere dedisset,</l>
<l>Poenarum ut nati vehemens extinguere maeror</l>
<l>Hanc posset, virtus animi nisi firma stetisset,</l>
<l>Una fuit Virgo. Poenarum filius esse</l>
<l>Rex voluit, propriae fluxit cui purpura venae;</l>
<l>Pallore emicuit genetrix, Regina dolorum:</l>
<l>Si dispar color est, dolor est communis utrique.</l>
</div>
<div type="poesis-caput">
<head>33.</head>
<l> Ecce novum matris volat in praecordia telum.</l>
<l>Verbera perpesso dicta est sententia nato, </l>
<l>Tormentum fatale trabis: lictoribus ibat</l>
<l>Iam medius mortisque suae urgebatur onustus</l>
<l>Supplicio. Montis tergum poenale reorum</l>
<l>Scandentem sequitur mater genuina doloris</l>
<l>Effigies, quam pinxit amor, maeroris imago. </l>
<l>Ut ventum ad metam pondusque immite ferenti</l>
<l>Depositum, exuitur tunicam, inconsutile tegmen, </l>
<l>Matris opus, natique simul dum corpore crescens</l>
<l>Texta chlamis, quae sortitus non pertulit ullos, </l>
<l>Carnificum sorti nisi ut invisa veniret. </l>
<l>Sternitur in trunco nudus clavisque foratas – </l>
<l>Supplicium crudele! – manus in stipite laxat. </l>
<l>Excipit et plantas par ferrum altumque levato</l>
<l>Fixa triumphali pendebat victima ligno. </l>
</div>
<div type="poesis-caput">
<head>34.</head>
<l> Viderat haec mater, neque enim sua lumina flexit, </l>
<l>Quam nati studiosa sui effecitque tuendo,</l>
<l>Ut trabe suspensae sobolis nova vulnera, cordi</l>
<l>Virgineo nova plaga foret, cui pectora sensu</l>
<l>Paenè pari fuerant laceratae prolis imago.</l>
<l>Arbore poenali nato confixa pependit</l>
<l>Pressa animi maerore parens. Quae ferrea ligno</l>
<l>Progeniem cuspis, matrem quae fixit amoris</l>
<l>Cuspis erat; quamvis eadem fixisset utrumque</l>
<l>Placabat pendens offensum victima patrem </l>
<l>Filius, illa suo stabat comes hostia nato. </l>
<l>Fixa trabi<note place="foot" n="*">1076 trabi : trahi</note>
moritur soboles; consumitur imis</l>
<l>Illa nec immoritur poenis, restaret ut unum</l>
<l>Titane occaso, Phoebes mortalibus astrum.</l>
<l>Quantumvis fidei Titan occumberet author, </l>
<l>Lux fuit haec fidei, duri caligine lethi</l>
<l>Quae lacrymarum ipso in pelago tranquilla micabat.</l>
<l>Inde maris sidus dictam modo iure putabo,</l>
<l>Quae Solymas inter salvo splendore procellas</l>
<l>Enituit tantique inter discrimina fati,</l>
<l>Mortis inaudita cum tempestate solutus</l>
<l>Occubuit Phaëton, stellis fugientibus unum</l>
<l>Hoc sidus clara fidei tunc luce refulsit.</l>
<l>Hinc sibi promeritis Neptunia flectit habenis</l>
<l>Regna potens Virgo pelagoque immite furenti</l>
<l>Imperat, audacem frenis torquentibus aestum. </l>
</div>
<div type="poesis-caput">
<head>35.</head>
<l> Nec sola haec maestae, nati sub morte potestas</l>
<l>Accessit matri: est alius qui hoc funere crevit</l>
<l>Matris honor; tacita moriens quem voce parenti</l>
<l>Exposuit soboles, patris memorabile donum.</l>
<l>“Tu siquidem”, extremis proles huic vocibus infit, </l>
<l>“Fida meae mortis comes atque invicta mearum</l>
<l>Poenarum aspectu martyr fortisque fuisti;</l>
<l>Te penes humanae arbitrium finale salutis</l>
<l>Esse pater voluit, fati mortisque potentem</l>
<l>Te Dominam elegit. Tua cui materna, supremum</l>
<l>Luctanti dederis suffragia, deseret illum</l>
<l>Nec genitor nec ego, sed labe solutus, Abrami</l>
<l>In gremium, grates tibi ferre paratus, abibit.” </l>
<l>Laeta tulit donum genetrix, cui pectoris ingens</l>
<l>Terrigenas servare aestus pietasque calebat.</l>
<l>Utque fuit maerens altique in tabe doloris, </l>
<l>Ostendit pressis animi solacia palmis.</l>
<l>Respiciens post tergum oculis videt arbore fixum</l>
<l>Vicinum lateri fatis concedere Dismam.</l>
<l>Latro fuit Dismas: illum miserata, quod ante </l>
<l>Pendentem adversa trabe correxisse sodalem,</l>
<l>Illotas soboli voces foedo ore vomentem</l>
<l>Audisset, subito natum hic Virgo precata est: </l>
<l>“Hunc dona mihi, nate, reum mortisque soluta</l>
<l>Sentiat esse tuae tibi cuncta piacula poena. </l>
<l>Congruit et meritum: non te subsannat ut alter</l>
<l>Teque illudentem socium multo increpat ore;</l>
<l>Seque reum fassus, vacuum te criminis infit. </l>
<l>Iste meae fructus virtusque sit ista receptae</l>
<l>Prima potestatis!” Cui mox “Servabitur ille!” </l>
<l>Filius arcana respondit voce. Loquentem </l>
<l>Ut Virgo recepit, veluti maerore subacto, </l>
<l>Tristia Virgineae correxit nubila frontis. </l>
<l>Nec mora mutatur Dismas patrataque plangit<note place="foot" n="*">1124
plangit : plangis</note>
</l>
<l>Crimina, concutitur scelerum maerore doletque</l>
<l>Et veniam petit et fixum trabe Numen adorat</l>
<l>Seque animi memori poscit post fata teneri.</l>
<l>Talibus hunc subito verbis affatur Iesus:</l>
<l>“Non prius obscurae sese caligine noctis</l>
<l>Involvet tellus, quam tu mea regna beatus</l>
<l>Possideas.” Tanta est hoc fati in limine mater. </l>
<l>Illa meos oro talis consumet agones. </l>
</div>
<div type="poesis-caput">
<head>36.</head>
<l> Stabat adhuc genetrix mortisque sub arbore stanti,</l>
<l>Dulce uteri pondus, sed onus tunc vile cruenti</l>
<l>Stipitis ex illo torsit sua lumina natus</l>
<l>Saepe throno, neque summa inter tormenta, parentis</l>
<l>Immemor afflictae: cui dum sua deesse videret</l>
<l>Officia; extremo fati maerore, fovendam</l>
<l>Natorum obsequiis matrem commendat amato</l>
<l>Discipulo fratremque illum moriturus adoptat. </l>
<l>Chara quidem matri soboles, sed charior illa, </l>
<l>Quin etiam seipsa, quam mundi errata piantem</l>
<l>Stipite suspensam extremum certare gemebat. </l>
<l>O Zebedeide felix, dum fata Magistri</l>
<l>Deploras praesens, tanto censeris eidem</l>
<l>Dignus honore, omnis recte cui caelicus Ales</l>
<l>Invideat tantique gradus pro laude calescat. </l>
<l>O nimium dilecte Deo, modo pectore Verbi</l>
<l>Arcanos veri effatus, modo matris ab ore</l>
<l>Aeternâ statura fide documenta tulisti. </l>
<l>Hinc MARIAE et prolis puris de fontibus hausta,</l>
<l>Hospita ructantem sensit mysteria Patmos. </l>
</div>
<div type="poesis-caput">
<head>37.</head>
<l> Ultima restabat matri, contorta doloris</l>
<l>E pharetra cuspis, qua nulla potentior, unum</l>
<l>Excipias mortis perimens si corpora telum.</l>
<l>Iamque suis omnem pharetram vacuaverat armis</l>
<l>Ipse dolor, cui sola necis remanebat arundo;</l>
<l>Hanc etiam matris damno torquere paratum</l>
<l>Non patitur vibrare Deus, ne sole sepulto</l>
<l>Extinctae tellus Phoebes splendore careret. </l>
<l>Saevius hoc reliquis vulnus fuit arbore fixus</l>
<l>Emittens animam natus: tunc omnibus illi</l>
<l>In membris rigor et pavor extremumque minatus</l>
<l>Deliquium pallor fugiensque ad viscera sanguis.</l>
<l>Illa tamen stabat, nec erat constantia saevo</l>
<l>Ense minor leviorque animi fiducia, vitam</l>
<l>Iusta resumpturae tumuli post ultima prolis. </l>
<l>Nec supremi huius luctus crudele parenti</l>
<l>Defuit augmentum, divinum scindere pectus</l>
<l>Ausa ubi completis Longini lancea fatis. </l>
<l>Et licet extincto iam cuspidis illius ictus</l>
<l>Non foret ad sensum nato, vim pertulit hastae</l>
<l>Ad sensum genetrix: soboles hic fixa cruentum</l>
<l>Sustinuit vulnus, genetrix confixa dolorem. </l>
<l>Una duplex potuit pectus lacerare sarissa. </l>
</div>
<div type="poesis-caput">
<head>38.</head>
<l> Hic aderat locuples Arimathaea urbe senator</l>
<l>Iosippus (gratum genetrici et amabile nomen)</l>
<l>Auditam Christi monitis sperare salutem</l>
<l>Instructus, soboli quem procurare supremum</l>
<l>Funeris officium, pietas materna poposcit. </l>
<l>Nec mora, festinans (aderat audacia facto,</l>
<l>Non timuisse palam Christum hac virtute fateri)</l>
<l>Ingressus Solymam, impavidus petit ora Latini</l>
<l>Praesidis atque animi ferventior orat humandi</l>
<l>Corporis arbitrium. Concedit posse rogatus</l>
<l>Funereo Praeses tractum cruce condere saxo.</l>
<l>Ille volat Tyriaeque accepta sindone telae, </l>
<l>Mox pretio myrrhae lacrymas aloesque probatum</l>
<l>Unguem emit, multas aequantia pondera libras</l>
<l>Culminaque assumpta repetit poenalia merce.</l>
<l>Ut citus advenit (neque enim mora torsit euntem,</l>
<l>Lumine iam prono) stantem sub stipite matrem</l>
<l>Reclinemque trabi caput amplexumque morantem</l>
<l>Repperit et sacro tristem dantem oscula ligno</l>
<l>Quae nequiit nato; et lacrymis maesta ora rigantem</l>
<l>Aspersa tellure videt corpusque tuendo</l>
<l>Exanime, augustum quid nescio contemplantem.</l>
<l>Hanc Arimathaeus grato cum praesidis heros</l>
<l>Accedit placito corpusque indemne daturam </l>
<l>Myrrham aloë mixtam telamque ad funeris usum, </l>
<l>Sindonis immodicum stamen velumque ferebat. </l>
<l>Grata parens vidit servantes membra liquores</l>
<l>Linaque sidonis, quae mox e stipite natum</l>
<l>Deponi poscit nec religiosa virorum</l>
<l>Adstantum segnis pietas: pars forcipe clavos</l>
<l>Demere cumque opus est ferrum auxiliare referre, </l>
<l>Pars dare consilium positisque incumbere scalis, </l>
<l>Suppositura manus oneri pars bracchia tendunt. </l>
<l>Pars superiore trabes ascensu et fune ligatum,</l>
<l>Ne praeceps abeat sensim demittere corpus.</l>
<l>Admovet et palmas genetrix onerique ferendo</l>
<l>Aptat: ibi numero triplex, sua dulcior omni</l>
<l>Nectare, clavorum pervenit ad oscula cuspis</l>
<l>Implevitque sinum; gratum de gentibus ortae</l>
<l>In munus ventura novae cimelia sponsae:</l>
<l>Quae sponsi genetrix nurui asseruanda recepit. </l>
</div>
<div type="poesis-caput">
<head>39.</head>
<l> Ut cruce depositum, nudum pia sindone mater</l>
<l>Prima tegit corpus gratumque ita velle roganti</l>
<l>Illatum gremio pondus: tum pectore prono</l>
<l>Sternitur in vultus animamque per oscula quaerit</l>
<l>Absentem pressumque manu linoque cruorem</l>
<l>Servatura legit, tali dein voce locuta:</l>
<l>“Hac ego materno video te luce micantem</l>
<l>Nate sinu? Fili, iubar immortale paterni</l>
<l>Deliciumque sinus, quamvis mihi luminis expers</l>
<l>Sic quoque delicium. Genitor sine funere lumen</l>
<l>Te dedit aeternum: quod sis mortalis, id unum</l>
<l>Quod potui moritura dedi: tibi vulnera feci</l>
<l>Plagisque pinisque cruentatumque flagellis</l>
<l>Corpus, ego infelix et amara noverca<note place="foot" n="*">1230
noverca : novera</note> paravi.</l>
<l>Quae mater? Non iam mater, sed flebile matris</l>
<l>Ingratae simulacrum: sum tibi barbara nutrix</l>
<l>Quae mortem cum lacte dedi peperique, sepulchrum</l>
<l>Ut premeres: genetrix o tanti prodiga nati!</l>
<l>At scio certa tua est eadem cum Patre voluntas</l>
<l>Atque ea iusta quidem generique piissima nostro;</l>
<l>Nec tamen iniustus meus est dolor: omnis in isto</l>
<l>Terrarum et caeli luctu natura laborat,</l>
<l>Non flebo mater, dum sic meus occidis author</l>
<l>Et natus, pupilla tuae luxque una parentis?”</l>
<l>Hic tacuit, tum caelo oculis affixa profatur:</l>
<l>“Aeterno quae grata tibi veniebat ab aevo,</l>
<l>En pater, expletis cecidit iam victima fatis!” </l>
</div>
<div type="poesis-caput">
<head>40.</head>
<l> Talis erat genetrix, cursu cum praepete Titan</l>
<l>Iret in occasum, vicinus in aequore mergi.</l>
<l>Hinc monitus Phoebo iam significante diei</l>
<l>Deliquium, frigens materno Virginis effert</l>
<l>E gremio corpus tumuli curator Ioseph.</l>
<l>Quod Tyria tectum tela sparsumque Sabaeo</l>
<l>Unguine compositamque aloen et balsama spirans,</l>
<l>Pergit hiante suae morti componere saxo.</l>
<l>Funeris est mater comes extremumque fatiscens</l>
<l>It contenta novo committere membra sepulchro. </l>
<l>Hinc Arimathaeo gratis pro funere dictis</l>
<l>Vocibus Heroi, Solymam cum prolis amato </l>
<l>Et plorante unum dulcemque vocante Magistrum</l>
<l>Discipulo, consueta urbis sub tecta recedit</l>
<l>Expectatque gemens donec sol tertius axe</l>
<l>Prodeat et fidei constans, Acheronte subacto</l>
<l>Signa triumphantis videat victricia nati.</l>
</div>
</div>
<div type="poesis-liber" met="hexameter" n="12">
<head>LIBER XII. IESSEIDOS</head>
<div type="poesis-caput">
<head>1.</head>
<l> Gaudia nunc matris detersaque lumina fletu</l>
<l>Prosequor et viso sobolis mutata sereno</l>
<l>Funera, maternas animi cumulantia poenas.</l>
<l>Iam stratos Erebi postes conclusaque ferro</l>
<l>Infera, depresso Victor Plutone tenebat</l>
<l>Limina Messias; victique per atria Ditis</l>
<l>Invisum Stygiis umbris vitale micabat</l>
<l>Lumen; ubi Abrami gremio Limboque retentis</l>
<l>Mentibus ingenti vultus splendore beati</l>
<l>Spectandus, MARIAE soboles apparuit Heros. </l>
<l>Mancipia invisi veluti concussit Averni</l>
<l>Aeternùm damnata timor, sua fidus Abrami</l>
<l>Sic optata diu mansurae exordia lucis</l>
<l>Spectavit, diuturna premens suspiria coetus.</l>
<l>Intremuit visis regni possessor inertis</l>
<l>Messiae radiis seseque profundius intra</l>
<l>Pallentes recipit sedes claususque cavernis</l>
<l>Terrori mixta Victori obmurmurat irâ.</l>
<l>At contra sancti Isacidae, maerentia limbo</l>
<l>Agmina, suscipiunt laetùm ferientibus auras</l>
<l>Vocibus Heroem; iucundi accedere plenis</l>
<l>Ad sua speravere diu quae gaudia votis. </l>
<l>Non aliter quam Sicaniae sub collibus Hyblae</l>
<l>Imbre ruente cavis vetitae discedere tectis,</l>
<l>Solis aprica redit facies cum luce serena</l>
<l>Ad pastum glomerantur apes et mellis egentes</l>
<l>Sollicitae saturare favos, felicia florum</l>
<l>Exultim per prata volant ferventque negato</l>
<l>Pleiade nimbosa, festivae occurrere Phoebo.</l>
<l>Tunc data libertas cunctis vinclisque soluti</l>
<l>Adscripti Caelo manes, seu triste ferentes</l>
<l>Exilium, poenae immunes, seu dira teneret</l>
<l>Lustralis quas flamma, animae; tunc omnibus idem,</l>
<l>Praeterquam aeterno damnatis igne, patebat</l>
<l>Poenarum vacuus fidei consortibus aether. </l>
<l>Tunc etiam ostensa, quae viso Heroe micabat</l>
<l>Divina Verbi specie, videre perennis</l>
<l>Auspicium vitae, clarus queis lumine tanto </l>
<l>Adveniens maestis Titan affulsit in antris</l>
<l>Ut Stygia aeterno mutarit Averna sereno. </l>
<l>Hic mora ter denis, ubi sex adieceris, horis</l>
<l>Messiae consumpta fuit: quae dispare primo</l>
<l>Censetur numero, coepisset surgere postquam</l>
<l>Hora novae (post funus erat quae tertia, in umbris</l>
<l>Quam genuit mediis nox intempesta) diei;</l>
<l>Membra Arimathaeo statuit sua condita saxo</l>
<l>Aethereus non plus moritura resumere Victor:</l>
<l>Poenarumque suo socium decorare triumpho</l>
<l>Corpus et exactos duplici bis dote labores</l>
<l>Reddere et aeternum staturo adiungere nexu. </l>
<l>“Tunc, mihi charae” inquit, “Limbo consurgite mentes,</l>
<l>Iam satis umbrarum est; et queis sine corpore vestrum</l>
<l>Cernere fas fuerat regem, modo carnis amictum</l>
<l>Exuviis, quae morte iacet prostrata, videte.</l>
<l>Par aliquos vestrum decorabit gloria, postquam</l>
<l>Membra prior vitae redeuntis imago resumam. </l>
<l>Tinctus Adame meo rubuit cui sanguine nuper</l>
<l>Culmine poenali vertex, longo ante sepultum</l>
<l>Tempore suscipies corpus donumque meretur</l>
<l>Hoc tua Abrame fides parendique ardua virtus.</l>
<l>Sollicitos tumuli, Pharioque ex amne referri</l>
<l>Promissa tellure tenus, queis frigida natis</l>
<l>Ossa iubere fuit fati suprema voluntas,</l>
<l>Corporibus donabo patres membrisque reponam. </l>
<l>Fecunde Isacide, fortis luctator Iacob,</l>
<l>Hoc luctae tibi munus erit; Iosippe, pudori</l>
<l>Ista tuo veniet merces: haec prima laboris</l>
<l>Servataeque ergo stirpi te gloria poscit.</l>
<l>Par erit Isaco, veniet par splendor Abeli. </l>
<l>Nec te docte meos, David, resonare triumphos, </l>
<l>Te nec Amoside vates, praeconia fati</l>
<l>Cui data clara mei; nec te, cui triplice Phoebo</l>
<l>Naufraga squamigerum puppis dedit esse sepulchrum,</l>
<l>Vera figura meae mortis, mercede beati</l>
<l>Corporis excludam. Par est tolerantia Iobi</l>
<l>Huic merito; Simeon mystes Solymaeus habebit</l>
<l>Munus idem; Tobiam isto dignabor honore. </l>
<l>Te quoque, Ioachime, decet par gloria, matris</l>
<l>Fortunatae meae genitor; nec te, Anna, tulissem</l>
<l>Corpore discretam, talis nisi laurea primam</l>
<l>Respiceret natam, sexus cui debita vestri</l>
<l>Palma prior carnique prior coniuncta beari</l>
<l>Aequa petit nulli par excellentia mentis. </l>
<l>Tuque meae carnis felix nutritor, Ioseph,</l>
<l>(Huic etenim fatis victo, telluris amoena</l>
<l>Parte quiescenti, limbo procul, adfuit Ales</l>
<l>Numinis, admonuitque virum Victoris alumni</l>
<l>Dite soluturis animas accedere palmis)</l>
<l>Corpus immodicos pro me perpesse labores</l>
<l>E tumulo iussis faciam clarescere membris. </l>
<l>Mecum omnes nunc ite, animae, quas cognita Iudae</l>
<l>Ad regna educam laetoque<note place="foot" n="*">92 laetoque :
laethoque</note> sub aethere sistam,</l>
<l>Donec in Empyrias sedes aeternaque regna </l>
<l>Post decies quatuor modica intervalla dierum</l>
<l>Me duce, visurae semper patris ora, petatis.” </l>
</div>
<div type="poesis-caput">
<head>2.</head>
<l> Tunc illo praeeunte omnes per viscera terrae</l>
<l>Elapsi spatiumque emensi immane profundae</l>
<l>Telluris; magnae altricis nihil ossibus ausis</l>
<l>Marmoreis contra obniti liquidamque secantes</l>
<l>Ceu auram duros silices, stringentia vastos</l>
<l>Marmora regnorumque tractus; qui temporis uno</l>
<l>Exigui puncto, caeli convexa tuentes</l>
<l>Regnatam<note place="foot" n="*">103 regnatam : regnaram</note>
externis Solymam videre Latinis. </l>
<l>Hinc montis poenale iugum guttisque rubentes</l>
<l>Sanguineis petras, ubi ligni illustre trophaeum</l>
<l>Stabat adhuc, quo fracta Erebi Ditisque potestas, </l>
<l>Deveniunt titulisque trabem sublimibus ornant. </l>
<l>Circumfusa isti limbo venientia plantae</l>
<l>Agmina tam grandis merito dignata triumphi</l>
<l>Signa colunt roburque Crucis victricis adorant. </l>
<l>Inde brevi spatio (quamvis et longius esset</l>
<l>Si spatium, mora nulla viae est, queis propria mentis</l>
<l>Esse agiles natura dedit, ventura beatis</l>
<l>Corporibus pro dote comes) vicina sepulchri</l>
<l>Claustra petunt spectantque novi venerabile saxi</l>
<l>Depositum myrrhaeque madens aloesque Sabaeo</l>
<l>A succo et nivea velatum sindone corpus. </l>
<l>Hic ipse enumerat (necdum sibi iunxerat illas</l>
<l>Membrorum exuvias) turbis praesentibus Heros</l>
<l>Divinus, plagarum orbes illataque ferro</l>
<l>Vulnera et exanimes pandit descripta per artus</l>
<l>Saevitiae monumenta. Stupent ad singula mentes</l>
<l>Tartareo reduces antro; pro labe solutam</l>
<l>Mirantur pretii molem, mirantur amoris</l>
<l>Prodigium, tantus quod tam crudele subisset </l>
<l>Humana fatum pro libertate Redemptor.</l>
<l>Mirandam fati seriem rectamque paternae</l>
<l>Iustitiae virgam observant et laude potentem</l>
<l>Humanaeque nimis cupidum ardentemque salutis</l>
<l>Messiam extollunt vultuque insigne profundo</l>
<l>Numen adhuc membrorum expers, dein corpus adorant. </l>
<l>Tum vero vacuis animam connectere membris </l>
<l>Aethereus cupiens Heros; per multa profusum</l>
<l>Poenarum loca divinum deferre cruorem</l>
<l>Et venas implere iubet: quae iussa sequentes</l>
<l>Aligeri, seu quod Solymae profluxerat ostrum, </l>
<l>Seu quod perfossis Calvarum in culmine plagis</l>
<l>Manavit, tellure legunt venisque reponunt. </l>
<l>Tunc simul extinctos divina accedit ad artus</l>
<l>Victoris Messiae anima emendatque peremptum</l>
<l>Lumine, cui tenebrosa poli sunt sidera, corpus.</l>
<l>Tunc animata statim, ceu presso excita sopore</l>
<l>Membra reviviscunt: fato deperdita carnis</l>
<l>Integritas redit et plagas quas corpore toto</l>
<l>Impressit Iudaea furens, exclusit abactis</l>
<l>Plagarum pariter vitae nova gloria signis. </l>
<l>Vulnera quina tamen, summum complentia fatum,</l>
<l>Quae fecit maiora furor, superesse decori</l>
<l>Aeterno voluit: simul ut pro labe repensi</l>
<l>Extaret pretii nota; libertasque salusque</l>
<l>Fontibus his prognata, referret origine viva,</l>
<l>Divinas, documenta ortus et symbola, plagas. </l>
<l>Cuncta stupent sanctorum animae: mirantur honorem</l>
<l>Corporis; humanae quae lux, quae gratia formae</l>
<l>Ardentesque notant oculos; qui spiritus illi, </l>
<l>Qui vultus vocisque sonus, qui gressus eunti.</l>
<l>Quaeque prius refuga fuerant pallentia vitâ</l>
<l>Ora, referre rosas cernunt; sed Cypria tinxit</l>
<l>Non quas Diva rosas; alius color arsit in illis</l>
<l>Decolor hortorum quibus est terrena venustas. </l>
</div>
<div type="poesis-caput">
<head>3.</head>
<l> Ut primum aeternae, proprios induxit in artus</l>
<l>Primitias vitae, mox ad sua corpora mentes</l>
<l>Ire iubet; quas sicca etiam sub membra reverti</l>
<l>Non vacuus promissor erat: mora nulla, sepultos</l>
<l>Quaeque suos cineres movet atque ossa arida nectit</l>
<l>Corporis in molem. Exanimes queis fusa per artus</l>
<l>Vita, subit resides massas animatque vetustum</l>
<l>Possibilemque mori carnis transgressa vigorem.</l>
<l>At reliquae vero mentes, quibus arida necdum</l>
<l>Ossa levare fuit, nec fas assurgere membris;</l>
<l>Felices aliàs animae, quibus inde molestum</l>
<l>Et nil triste venit, quarum est suprema voluptas </l>
<l>Libertasque ratum statuit quod Numen habere,</l>
<l>Exultant pariter, sociis in carne resumpta</l>
<l>Mentibus applaudunt, tantumque nitoris habentes</l>
<l>Corporis exuvias, tantumque micare sepultos</l>
<l>Mirantur cineres. Aderitque ubi Numinis aequa</l>
<l>Fatorum series, paribus sua stringere membra</l>
<l>Dotibus expectant, abituro in sidera caeno. </l>
</div>
<div type="poesis-caput">
<head>4.</head>
<l> Haec ubi momenti spatium portenta dedisset, </l>
<l>Divinus spelunca exit tumulumque relinquit</l>
<l>Messias, eademque fuit queis gloria, mentes</l>
<l>Corporibus nexas, maestae ad spectanda parentis</l>
<l>Ora vocat; primo certus relevare dolentem</l>
<l>Intuitu matrem pupillarumque madentes</l>
<l>A lacrymis revocare suis splendoribus orbes. </l>
<l>Hanc omnes spectare avidi, qui aut morte subacti</l>
<l>Non longa, vidêre nurum, vel qui ante vetusto</l>
<l>Funere prostrati, divinum lumen adepti</l>
<l>Fatidicis cecinere sonis miracula summae</l>
<l>Virginis, optabant caelestem cominus Arcam,</l>
<l>Quem prius aflatis animis novere, tueri. </l>
</div>
<div type="poesis-caput">
<head>5.</head>
<l> Nox erat et quartis plausit Phoebeius ales</l>
<l>Excubiis, cum suetae etiam praeire canoras</l>
<l>Noctis aves, summo dare vota precantia Patri, </l>
<l>Et rerum colere authorem, qua solvere matrem</l>
<l>Religione dolor rapti sibi funere nati </l>
<l>Tristitiaeque ingens potuit non sistere torrens, </l>
<l>Fundenti pro more preces pars noctis abacta est. </l>
<l>Interea chorus Aligerûm dare nuntia matri</l>
<l>Laeta volat; primumque calet praeire, frequenti</l>
<l>Illius accessu Gabriel studiosior Ales. </l>
<l>Illam nocturnis laxantem viscera votis</l>
<l>Inveniunt: digna est matri reverentia postquam</l>
<l>Praestita, tale melos coniunctis vocibus edunt: </l>
<l>“O caeli Regina, potens laetare! Reversum</l>
<l>Ad vitam, prout ipse tulit, spectabis ovantem,</l>
<l>Quem fuerat meriti tua ventre tulisse potestas. </l>
<l>Iamque suos artus indutus, ovantibus unà</l>
<l>Quos Styge deduxit, caelum donavit amicis.</l>
<l>Aspicies hos laeta, tui queis grande videndi</l>
<l>Est desiderium vultus Dominamque calendi.”</l>
</div>
<div type="poesis-caput">
<head>6.</head>
<l> Haec ita siderei postquam cecinere ministri, </l>
<l>Confestim nixamque genu flammisque calentem<note place="foot" n="*">214
flammisque calentem : flamisque colentem</note>
</l>
<l>Aethereis, lux clara ferit rectumque corusca</l>
<l>Irradiat, pressa quam nox adduxerat, aura.</l>
<l>Dum stupet haec Virgo, formam Victoris adeptus</l>
<l>Apparet natus mediaque in luce refulsit</l>
<l>Divinus Stygis eversor; cui florida vultus</l>
<l>Maiestas orisque decor Phoebeia opacans</l>
<l>Lumina, frontis honor nil plus mortale timentis,</l>
<l>Totaque mirando facies perfusa sereno. </l>
<l>Os humerosque viro similis, cui victa decoram</l>
<l>Effigiem Libitina dedit lumenque iuventae</l>
<l>Perpetuum et laetos oculis afflavit honores.</l>
</div>
<div type="poesis-caput">
<head>7.</head>
<l> Agnovit sobolem genetrix (nil gloria vultum</l>
<l>Mutavit, sed perfecit: nam quae abdita mente,</l>
<l>In corpus mortale prius prodire negata</l>
<l>Lux fuit; expletis concessa emergere fatis, </l>
<l>Transiit in luteos artus), fuit utque precante</l>
<l>Flexa genu, talis mansit, sic ore locuta: </l>
<l>“Venisti tandem tuaque expectata parenti</l>
<l>Exolvit promissa fides: datur ora tueri</l>
<l>Nate tua, Stygis impavidos et cernere vultus. </l>
<l>Sic equidem ducebam animo rebarque futurum,</l>
<l>Tempora dinumerans, nec te mea cura fefellit.</l>
<l>Tertia iam properat terras lustrare diei</l>
<l>Nate tuo nimium felix a funere lampas,</l>
<l>Te modo cum Stygiis reducem venisse cavernis, </l>
<l>Eversorem Erebi, simul et spolia ampla ferentem,</l>
<l>Atque tuis lucem fatis debentia cerno. </l>
<l>Praeda triumphalis, spolium immortale, vetusta</l>
<l>Rapta Stygi probitas! Te vaticinate dolores</l>
<l>Mysta meos video Simeon, Iosippe mearum</l>
<l>Curarum te fide comes spectoque parentem</l>
<l>Laeta Ioachimum: vobis nova vita seniles</l>
<l>Difflavit rugas; mutati vertice cani.</l>
<l>Caeterà ut aspexi mortales, forma beato</l>
<l>Est eadem vultu; nisi quod compluribus aucta</l>
<l>Dotibus aspiciam quae quondam corpora vidi.</l>
<l>Vosque mei nati reliqui salvete sodales</l>
<l>Exciti tumulo patres et gloria Iudae!”</l>
<l>Dixerat haec Virgo, prono quam vertice cuncti</l>
<l>Reginam summo Charitum splendore micantem,</l>
<l>Propitiique sibi matrem Victoris adorant. </l>
<l>Tum natus: “Tua me, genetrix, tua tristis imago</l>
<l>Saepius occurrens, Erebi certamine victo, </l>
<l>Vultum immortalem materno offerre dolori</l>
<l>Praesentem voluit: primam te cernere nostras,</l>
<l>Inferni decuit populati insignia, palmas.</l>
<l>Calcavi Stygios postes; concessit Olympum</l>
<l>Iam genitor, quantumque meis satis expedit isto</l>
<l>Orbe relinquendis fideique ad bella parandis</l>
<l>Discipulis, suscepta quater mihi dena dierum</l>
<l>Est mora. Flammiferis demum mea redditus astris</l>
<l>Adducam patri spolia et caeli ostia pandam.</l>
<l>Et quia me duri pressi victoria fati,</l>
<l>Nunc pavido nomenque meum non ferre potenti</l>
<l>Terribilem dici effecit, commune laboris</l>
<l>Munus habe, perpessa mei commune doloris</l>
<l>Supplicium genetrix: domitus tibi serviat Orcus,</l>
<l>Teque Erebi paveat rabies inimica, tuique</l>
<l>Nominis aeternos reverentia torqueat hostes. </l>
<l>Haec tua vis primumque tui regalis honoris</l>
<l>Auspicium; donec caeli terraeque potestas</l>
<l>Adveniat supparque meae lux aurea fronti.</l>
<l>Nunc vero domiti quo se mea latius Orci</l>
<l>Gloria diffundat vitaeque necisque statera</l>
<l>Quod mea sit, certis et mundum testibus istam </l>
<l>Docturis fundabo fidem: tamen ante serena</l>
<l>Quam Caeli convexa petam, te plura docebo.</l>
<l>Nunc tibi quod notum est, opus est aliisque patere,</l>
<l>Me tumuli vacuo immortalem vivere saxo.”</l>
<l>Plura tulit natus, nato quoque plura fuere</l>
<l>Quae retulit mater: fari aut comprendere tentet</l>
<l>Quis MARIAE tamen, aut victoris verba Tonantis?</l>
<l>Hic immortalis vultus splendore parenti</l>
<l>Exhibito fatique omni maerore soluta,</l>
<l>Fronte pari reliquos abiens solatur amicos.</l>
</div>
<div type="poesis-caput">
<head>8.</head>
<l> At Dismas latronum unus, cui contigit atras</l>
<l>Felici penetrare domus, interque profundas</l>
<l>Regnatas Diti Paradison repperit umbras,</l>
<l>Quamvis ille sui necdum sortitus honorem</l>
<l>Corporis, evasit tenebras tamen atque petito</l>
<l>Aethere divini est consors mens fata triumphi.</l>
<l>Ut primum aspexit Victoris lumina Verbi</l>
<l>Et speculum aeternae mentis dans cuncta videri,</l>
<l>Se prece servatum stantis sub stipite matris</l>
<l>Agnovit: statuitque simul Titania nactum</l>
<l>Regna, sub ora piae cum laude venire patronae.</l>
<l>Tertia lux postquam Stygio hunc revocavit ab antro, </l>
<l>Protinus ex aura tenui, velamine carnis</l>
<l>Densato, nuper fixi trabe, cruraque fracti</l>
<l>Effigiem simulante rei (mens libera namque</l>
<l>Membrorum simulacra modis componere miris</l>
<l>Quaeque valet) MARIAE, ne sit mortalibus impar</l>
<l>Luminibus, spectandus adest, humilisque potentem</l>
<l>Fatorum Dominam, genua incurvatus adorat.</l>
<l>Atque ait: “Ille ego sum, mater, qui fata nocentum,</l>
<l>Solibus ante tribus, damnatus lege subivi, </l>
<l>Poenarum nati socius. Meque inter et ipsum</l>
<l>Te mediam aspexi, et quamvis mihi nulla caleret</l>
<l>Credulitas Dominique mei regisque Deique,</l>
<l>Nescivi, subito qua lumine doctus, eundem</l>
<l>Agnovi Dominumque meum regemque Deumque</l>
<l>Et scelerum veniam et sua mitti in regna petivi.</l>
<l>Venit utrumque mihi – pietas miranda! – tuique </l>
<l>En modo felicem reddit me gloria nati.</l>
<l>At quoniam me, Virgo, tuae iam prolis aperta</l>
<l>Forma docet, qua ceu speculo modo singula cerno,</l>
<l>Et quae scire mea refert contemplor; eidem </l>
<l>Notitiamque mei, genetrix pia, debeo fati. </l>
<l>Hic didici, divina, tua prece, mater, acerbam</l>
<l>Effugisse Stygem; stantemque in limine Ditis,</l>
<l>Me tua quod tristi pietas revocabit ab Orco. </l>
<l>Gratus nunc venio et qualem tua magna potestas</l>
<l>Ferre valet, qui primus opem tantumque recepi</l>
<l>Auxilium (ah quale auxilium! cui tota beati,</l>
<l>Qua felix modo sum, se gloria debeat aevi)</l>
<l>A me prima huius veniat, volo, gratia doni.</l>
<l>Te mihi propitiam quod mors extremaque ligni</l>
<l>Hora dedit, tibi semper ego immortalia laudis</l>
<l>Dona feram totoque canam praeconia caelo.</l>
<l>Atque ubi fatorum iussus successerit ordo, </l>
<l>Cum te, summa parens, reginam acceperit aether, </l>
<l>(Novi etenim, par materno tibi surgit honori,</l>
<l>Proximior nato sedes) cum laude per omne</l>
<l>Duraturi aevi spatium, te Numinis almam, </l>
<l>Quae laus prima tibi est, matrem miserisque faventem</l>
<l>Patronam, fati Dominam, genetricis habentem</l>
<l>Viscera, terrigenas servare calentia, dicam.” </l>
<l>Aspectu gavisa parens, ac voce beati</l>
<l>Significante crucem caelo mutasse latronis,</l>
<l>Haec ita grata animi Dismae pro laude reponit,</l>
<l>Suspirans primum, in caelum pia lumina vibrans: </l>
<l>“Nate, meae vires, mea tota potentia solus!”</l>
<l>Tum vero Dismae faciem conversa profatur:</l>
<l>“Non ego te, Disma ruiturum in Tartara poenis</l>
<l>Eripui, non aeratis ego nexibus Orci</l>
<l>Exolvi Stygioque orans a Dite reduxi,</l>
<l>Sed pia te Nati virtus graviumque profusus</l>
<l>Poenarum pretium sanguis plagaeque dolorque</l>
<l>Servarunt. Si porro meus quid profuit illo</l>
<l>Articulo favor et casta pro morte precantem</l>
<l>Si matrem audivit soboles, fuit integra nati</l>
<l>Haec pietas, cui me totam quoque debeo, Disma.</l>
<l>Quod modo te vero videam splendoris adeptum</l>
<l>Perpetui dulcem patriam, tibi gratulor, hospes</l>
<l>Aeternum felix; cuius rudis incola terrae</l>
<l>Mater, inexpletùm sitiens ad lumen anhelo. </l>
<l>Me tibi sed postquam Nati sociaverit ardor, </l>
<l>Tecum erit una simul Numen celebrare voluptas.”</l>
<l>Vertice tum prono geminatum protulit “Amen”</l>
<l>Dismas atque leves corpus difflavit in auras.</l>
</div>
<div type="poesis-caput">
<head>9.</head>
<l> Publica iam vacui volitabat fama sepulchri,</l>
<l>Quae reducis victo Messiae in corpus Averno,</l>
<l>Indubiam, proprio multorum lumine nixam </l>
<l>Non potuit celare fidem. Iam lumina matris</l>
<l>Implebant vivae referentes gaudia prolis</l>
<l>Discipuli sanctaeque nurus; quas Magdalis inter</l>
<l>Una fuit, prima aligeros, quae deinde loquentem</l>
<l>Vultu immortalem vidit dare verba Magistrum. </l>
<l>Et Zebedeides, nuruum praenuntia postquam</l>
<l>Verba tulit iuvenis, cursu certare sodali</l>
<l>Impiger, exilis quem terruit ostia servans</l>
<l>Ancilla, ingressus tumulum post terga relicto</l>
<l>Discipulo seniore, videt sine corpore solum,</l>
<l>Funere completo, simplex et inutile linum. </l>
<l>Laetus uterque redit, molitus uterque laborem</l>
<l>Ocius ad matrem, non dissona ferre relatis</l>
<l>Indicia et vitae testes vidisse fateri</l>
<l>Corporis effigie extantes, sine corpore telas.</l>
<l>Successere hilares tectis matremque salutant,</l>
<l>Quaeque hausere oculis referunt veramque reperta</l>
<l>Membrorum vacua, geminabant sindone famam.</l>
</div>
<div type="poesis-caput">
<head>10.</head>
<l> Hic genetrix quamvis spectati certa fuisset</l>
<l>Alloquio nati propriaque a luce tulisset,</l>
<l>Ne dubia audiret viventis murmura prolis;</l>
<l>Cum tamen usa foret moderati semper honesti</l>
<l>Lege parens, suspecta novae praeconia vitae</l>
<l>Victricis sobolis fieri se authore profecta</l>
<l>Noluit; atque humilis tantum celavit amorem</l>
<l>Primùm apparentis nati, sat gnara potentem</l>
<l>Rectius immensa prout est virtute, daturum</l>
<l>Signa triumphatae mortis manifesta Tonantem. </l>
<l>Verba tamen matrum Zebedeidaeque repertum</l>
<l>Indicium vitale probat gaudetque sepulchri</l>
<l>Allata vacui fama tumulumque vetantis,</l>
<l>Sed procul humano, revolutae robore petrae.</l>
<l>Ipsa etiam nuruum socia pietate patentem</l>
<l>Laeta videre specum; non quo sibi certior esset</l>
<l>Intuitu quaesita fides, urgente sed antri</l>
<l>Religione, solum nati funebre requirit. </l>
<l>Nacta loci faciem, laetùm lacrymantibus orbam</l>
<l>Prole subit speluncam oculis et protinus illo</l>
<l>Fixa genu spatio, quod non animata sacravit</l>
<l>Progenies, flexos inclinat ad oscula vultus,</l>
<l>Et saxum labiis premit avellique recusat, </l>
<l>Aspera prolixo perfundens marmora fletu. </l>
<l>Atque ait: “O par sideribus Solymeia rupes,</l>
<l>Saxa beata, necem passi complexa Tonantis</l>
<l>Divinos artus! Spolium sortita quod unum</l>
<l>Huic mortale dedi, sed Numine plenum</l>
<l>Quamvis exanime humano sine flamine corpus</l>
<l>Servastis, triplicem numerans a stipite lucem.</l>
<l>Fortunate lapis, Iudaeae pectore petra</l>
<l>Mollior, humanis exclusam cordibus istam</l>
<l>Celasti quae fida facem: te muneris ergo</l>
<l>Perpetuus celebrabit honor, seu turpis Idumen</l>
<l>Vastabit Scytha, seu veniens sua fana Gradivus</l>
<l>Ausonia flagrare dabit face; sanctior isti</l>
<l>Stabit honor saxo, decus et reverentia stabit</l>
<l>Barbaricosque inter vivet sua gloria fasces.”</l>
</div>
<div type="poesis-caput">
<head>11.</head>
<l> Hic caput attollit genetrix telaeque volumen</l>
<l>Pone iacere videt (nati quae membra superstes</l>
<l>Mortua velabat sindon) hanc versat et ori</l>
<l>Admovet et lacrymis rigat et sic ore profatur:</l>
<l>“Dulces exuviae! Cur, ah, non debita matri</l>
<l>Tegmina? Quis prohibet, divini staminis heres</l>
<l>Ne fiam? Cruor hac pinxit sindone prolis</l>
<l>Effigiem, meus est: sed quo mihi iudice tela</l>
<l>Accedet, mea quae non est? Hanc legibus aequis</l>
<l>Picturam nam tela trahit: mea sed tamen haec est;</l>
<l>Artis enim summus valor est magnumque coloris</l>
<l>Est pretium, sed tela rudis, quam pinxit amoris</l>
<l>Ingeniosa manus, summumque hoc stamine lucet</l>
<l>Artis opus: pretium supremo aequare colorem</l>
<l>Nec valet excessu, nam sanguis Numinis ille est. </l>
<l>Arti igitur linum cedat pretioque cruoris. </l>
<l>Ergo mea haec tela est, aequo istud iudice stamen</l>
<l>Possideo, quod lege fero: venit ista parenti</l>
<l>Portio, divini spolium venerabile fati. </l>
<l>Haec mea sed necdum tela est: succedere mater</l>
<l>Orba nequit spirante nuru, cui posthuma proles</l>
<l>Est uteri labor, extincto ventura iugali.</l>
<l>Haec pariet totumque orbem generosa replebit</l>
<l>Posteritas; fatumque unum numerosa sequetur,</l>
<l>Quae caelum et terras teneat divina propago. </l>
<l>Sponsae igitur cedat fecundo tela pudori, </l>
<l>Qua semper memorem oblectet genitoris amati</l>
<l>Progeniem, patrios discentem ex sindone vultus.</l>
<l>At modo quis servanda vetat funebria matri</l>
<l>Stamina, dum nurui commendatura potestas</l>
<l>Adveniat? Nullum prae matre fidelior huius</l>
<l>Depositi tutela premet: dabit esse relictae,</l>
<l>Matris certa fides indemnia pignora telae.” </l>
</div>
<div type="poesis-caput">
<head>12.</head>
<l> Haec effata pii componit licia texti</l>
<l>Implevitque sinum rediensque in tecta calebat</l>
<l>Igne novo, referens divinae insignia flammae. </l>
<l>Christicolis demum sindon ea tradita natis</l>
<l>Durat adhuc: visa neque patris imagine socors</l>
<l>Natorum est pietas: stat adhuc Allobrogis orae</l>
<l>Palladium, stratos servans liventibus artus</l>
<l>Tela notis, istâque domus stat regia telâ, </l>
<l>Sollicitae valuit tantum custodia matris. </l>
<l>O genetrix, quantum nati tibi debet amica</l>
<l>Posteritas! Ipsumque etiam tua provida quantum</l>
<l>Obstringit natum cura, immortalis ut esset</l>
<l>Illa sua, in lino quam mors obsolvit imago. </l>
<l>Sitque meus labor hic sacrae subtexere telae:</l>
<l>“Hoc amor invenit, mors fecit, Virgo reliquit.” </l>
</div>
<div type="poesis-caput">
<head>13.</head>
<l> Funeris interea domitor mandavit amatis<note place="foot" n="*">472
amatis : amatas</note>
</l>
<l>Discipulis perferre nurus quae nuntia praesens</l>
<l>Implebat; quibus immortalis imagine vultus</l>
<l>Saepius oblata, mortis calcata probabat</l>
<l>Iura, sepulchrales flammis vitalibus umbras</l>
<l>Cessisse et certis pressa nece vivere signis. </l>
<l>Ille suis coram voluit iam saepe videri </l>
<l>Discipulis, dubioque sui vitale triumphi</l>
<l>Ostendit Dydimo latus atque a cuspide hiantem</l>
<l>Agnosci vivam digito dedit indice plagam. </l>
<l>Sex etiam deno stadiorum pulvere distans</l>
<l>A Solyma, geminis comes ille sodalibus ivit,</l>
<l>Ignotas voces vatumque effata resolvens,</l>
<l>Ipse etiam ignotus, donec sub pane latere</l>
<l>Assiduus, cerni fracto se pane dedisset.</l>
<l>Iam montes Galilaea tui, iam litora norant</l>
<l>Piscosumque tulit lymphae Cenerethidis aequor</l>
<l>Vultum immortalem; quo praecipiente natantes</l>
<l>In plagas venere greges liquidoque meanti</l>
<l>Praebuit obsequium solido ceu marmore Nereus. </l>
<l>Iam Cephae dederat Claves regnique futuro</l>
<l>Duraturi aevo et fidei variabile nullis</l>
<l>Casibus imperium, successorumque perennem</l>
<l>Pastorum seriem dixit, nihil impare summae</l>
<l>Iure potestatis, totum quae colligat orbem. </l>
<l>Saepe sui vultus charae data copia matri,</l>
<l>Multa suae fidei summosque domantia fasces</l>
<l>Evoluit fata et cunctis celebranda cruentae</l>
<l>Arboris et mortis populis opprobria, dixit.</l>
<l>Quaeque fidem nactae servarent dogmata gentes,</l>
<l>Plenius edocuit, puroque accenderat astrum</l>
<l>Virgineae fidei vero, quo deinde nitorem</l>
<l>Primae etiam peterent veri de lampade stellae.</l>
<l>Luna velut claro solis perfusa sereno, </l>
<l>Astrorum decus est et Phoebo absente videtur</l>
<l>Esse alius Titan, noctis qui dissipat umbras,</l>
<l>Stellarumque choros potis est damnare pusilli</l>
<l>Luminis, obscura modicum distantis ab aethra – </l>
<l>Sic genetrix divina suo splendore minores</l>
<l>Eiusdem fidei lucisque excesserat ignes. </l>
</div>
<div type="poesis-caput">
<head>14.</head>
<l> Dena quater fuerant elabi visa dierum</l>
<l>Tempora, inoccidui postquam Iudaea tulisset</l>
<l>Phoebi immortales flammas, surgentis ab ipso</l>
<l>Fatalis tumuli, quamvis non crederet, antro.</l>
<l>Cum regem domitorem Erebi signata vocasset</l>
<l>Ad caeli convexa dies festosque pararent</l>
<l>Caelicolae, tantum Victorem admittere plausu,</l>
<l>Ipse relinquendam terris fideique suorum</l>
<l>Sollicitam matrem, discessus verba, valeque</l>
<l>Supremum dicturus adit, quam talibus oris</l>
<l>Officiis, signisque aequi compellat honoris: </l>
<l>“Nunc, genetrix dilecta, vale! Discedere terris</l>
<l>Me Patris mandata volunt: completa salutis</l>
<l>Humanae est series, genitoris iussa peregi.</l>
<l>Tempus adest, quo terrigenis mea regna patere</l>
<l>Efficiam clausosque invicto robore postes,</l>
<l>Primus ego experiar pandamque tot invia saeclis</l>
<l>Ostia et exulibus sanctis a Patre paratas</l>
<l>Ostendam aeternas, replebo novo hospite sedes. </l>
<l>Te vero genetrix, ima tellure morari</l>
<l>Poscit adhuc genitor, donec tibi debita, maius</l>
<l>Surgat in augmentum reginae gloria, donec</l>
<l>Caelica mortalis consumet praemia virtus.</l>
<l>Tu praesens plebisque meae fideique satorum</l>
<l>Mater eris, Nati interpres, secura recentis,</l>
<l>Quod Cruce percussum, tu sis mea foederis Arca.</l>
<l>Fulgida tu veri lampas rectique magistra;</l>
<l>Et cuius gregis ipse fui formator et author,</l>
<l>Tu columen, tu praeses eris, tu regula morum,</l>
<l>Ipse tuis adero semper dulcissima curis</l>
<l>Mater et arcana cordis me parte locabo,</l>
<l>Aeternam cuius sedem iam pectore fixi. </l>
<l>Nec te solus ego auxilio praesente fovebo;</l>
<l>Adveniet quod mecum unà, Spirabile Flamen</l>
<l>Demittet Genitor, quod te maiore rigabit</l>
<l>Donorum affluxu. Expecta cum fratribus istum</l>
<l>Flaminis adventum; nec erit mora longa, ruentem</l>
<l>Turbinis in morem divinum pectora flatum</l>
<l>Excipient rutilisque ardebunt vertice linguis.</l>
<l>Interea vero tantorum ob acerba dolorum,</l>
<l>Te superare tui petiit quae terrea nati</l>
<l>Conditio, grates refero, sed maior Olympo,</l>
<l>Quò propero, tanti expectat te gloria facti. </l>
<l>Hic ego te, signata tui cum venerit hora </l>
<l>Excessus ipse excipiam augustoque locabo</l>
<l>In solio vultumque Patris regina videbis. </l>
<l>Unde autem spectare meos ad sidera possis</l>
<l>Ascensus, mons est densis umbrosus olivis<note place="foot" n="*">559
olivis : oblivis</note>,</l>
<l>Saepe mihi iuga trita precis pro more: diurna</l>
<l>Cum face caeli ardebit apex (Aurora loquentem</l>
<l>Tunc habuit), genetrix, illo te culmine sistam.” </l>
</div>
<div type="poesis-caput">
<head>15.</head>
<l> Curva genu natum dicentem audivit eoque</l>
<l>Ima situ genetrix abituro verba reponit:</l>
<l>“I fili quò te Genitor tuaque ardua virtus</l>
<l>Aeternaeque vocant palmae. Tua praemia fili</l>
<l>Non moror: addo tuis, Victor divine, triumphis,</l>
<l>Maternos ancillae humilis laetosque pusilli</l>
<l>Pectoris affectus. I, Patris gloria, nate, </l>
<l>Et caeli clausos aditus portasque reclude.</l>
<l>Quod tua me vero, fili, Patrisque potestas</l>
<l>Mortalem servare velit, subiecta paternis</l>
<l>Imperiis, quidcumque meus praescripserit author, </l>
<l>Non invita feram, cuius me legibus apto</l>
<l>Ancilla: hac prima flagrant mihi viscera flamma. </l>
<l>At vero, caelo et terris, prout didita semper</l>
<l>Messiam te fama canet; quod viribus Orcum</l>
<l>Pressisti et dura solvisti compede vinctos</l>
<l>Isacidas, nostrum genus extremumque remotos</l>
<l>Patris ad obsequium, consumpta labe vocasti</l>
<l>Saxicolas; caelique aditus reserare beatos</l>
<l>Quod divine paras servator, debita laudis</l>
<l>Munera, cunctorum exilis tibi serva rependo. </l>
<l>Quod crucis opprobrium passus, quod germinis ergo</l>
<l>Corpus Adamei divino sanguine tinctus, </l>
<l>Servitii crudele iugum, cervice reorum</l>
<l>Abstuleris, scelerum domitor Ditisque superbi</l>
<l>Victor (ab ignaro veniunt haec gaudia Iuda) </l>
<l>Semper honos nomenque tuum tutique deinceps</l>
<l>Servatae aeternum stabit tua gloria genti. </l>
<l>Cuius nunc ego, terrigenum divine Redemptor,</l>
<l>Auspicium leve, plus cunctis obstricta refundo.”</l>
<l>Filius audivit dicentem et vertice prono</l>
<l>Annuit effatis generosae matris, et ore</l>
<l>Iucundus tacita tectum genetrice reliquit.</l>
</div>
<div type="poesis-caput">
<head>16.</head>
<l> Tunc neque Messiam soliti observare sodales</l>
<l>Ignorare suum poterant tellure recessum, </l>
<l>Queis prior ipse locum apparens signavit et horam</l>
<l>Qua Caelum subiturus erat, praesentibus una</l>
<l>Se comitaturis olearum ad culmen amicis.</l>
<l>Namque prius quam se divina potentia nati</l>
<l>Numinis inferret caelo, cum matre fideles</l>
<l>Bethaniam educit socios, visurus amatas</l>
<l>Illius hospitio claras cum fratre sorores</l>
<l>Servator; quas ille sui super aethera raptus</l>
<l>Commonitas vicina iubet fastigia montis</l>
<l>Actutum premere, excessu gaudere magistri,</l>
<l>Virtutisque suae suprema exempla tueri.</l>
<l>Is prior ante tulit gressum montisque laborem</l>
<l>Moliri visus prior est, se donec amoeni</l>
<l>Planitie clivi, suppressa in rupe locaret. </l>
</div>
<div type="poesis-caput">
<head>17.</head>
<l> Iamque propinquabat spatio quo Delius ultra</l>
<l>Altius ire nequit. Nuruum comitata modesto</l>
<l>Obsequio quoque mater adest, quo culmine montis</l>
<l>Iam collecta stetit fratrum, studiosa magistri</l>
<l>Posteritas; aliique, fides quos aequa vocatis</l>
<l>Fratribus, instruxit rerum praeferre caducis</l>
<l>Illecebris omni carituram fine salutem. </l>
<l>Circumstant Messiam omnes; cui proxima stabat</l>
<l>Dein grato amplexu, atque pari dignatus amoris</l>
<l>Indicio socios, sublatus in aera, cunctos</l>
<l>Prodigii novitate tenet, quibus ille levatis</l>
<l>Ex alto formans bene signa precantia palmis,</l>
<l>Nube levi tectus lucemque imitante vapore</l>
<l>Aethereo saeptus, sese subducit amicis</l>
<l>Luminibus, vacuo nequicquam haerentibus axi. </l>
</div>
<div type="poesis-caput">
<head>18.</head>
<l> At mater postquam tacito lustrasset Olympum</l>
<l>Intuitu, spectare auras si forte secantem</l>
<l>Posset adhuc sobolem; cum spes ablata videndi</l>
<l>Tota foret nati, tunc primum a prole calentes</l>
<l>Figit humi vultus: nati vestigia saxo</l>
<l>Pressa videt. Neque enim prius illa retorsit ab alto</l>
<l>Lumina, quam sobolem postquam spectare potestas</l>
<l>Cassa fuit. Tunc signa pedum lacrymisque rigavit</l>
<l>Et labris pressit vultusque in marmore fixit.</l>
<l>Dicebatque: “Piae rupes, felicia saxa,</l>
<l>Signa cavata mei servare valentia nati!</l>
<l>Ah, potius: durae rupes, immitia saxa,</l>
<l>Non potuisse mei magis igne liquescere nati </l>
<l>Et tota in laticem verti! Tamen approbo vestram</l>
<l>Duritiem, tanto quam conservare sub aestu</l>
<l>Par fuerat, facti memorem qua redderet orbem, </l>
<l>Iudaeamque male fidei reprehenderet iste</l>
<l>Divinus, victura pedum per signa Viator.” </l>
<l>Ut vultum replevit saxo, conversa per axem</l>
<l>Lumina vibrabat Virgo spatiumque legebat</l>
<l>Quod praepes secuit natus, suspensa suorum</l>
<l>Fine simul serieque operum prolisque liquescens</l>
<l>Et desiderio et voto. Sed deinde morantem</l>
<l>Ne forte adverso sufferret pectore matrem</l>
<l>Turba redux, sequitur Solymam sociale petentes</l>
<l>Discipulos nuribusque piis stipata recedit. </l>
</div>
<div type="poesis-caput">
<head>19.</head>
<l> Urbis ut augustae subiere fidelia muros</l>
<l>Pectora, iucundi tectis communibus omnes</l>
<l>Conveniunt et sueta terunt domicilia, panis</l>
<l>Conscia conversi cenacula, dicta Sionis</l>
<l>Stare iugo et celsas Davidis tangere turres. </l>
<l>Hic media illorum genetrix divina, relictus</l>
<l>In terris nati splendor, pupilla videntis</l>
<l>A longe fidei; matrem quam dicere cuncti,</l>
<l>Observare omnes soliti absentisque magistri</l>
<l>Doctrina et virtus; sobolis promissa, beatum</l>
<l>Expectare docet Flamen Natique potentem</l>
<l>Sollicitare fidem votis donumque monebat.</l>
<l>Inde fuit quod dena illis consumpta rogando</l>
<l>Pollicitum caeleste dies auditaque crebro,</l>
<l>Unanimi repetita sono, cui fecerat imus</l>
<l>Pupillas manare calor, vox illa: “Paterni</l>
<l>Flamma veni cordis veniensque a pectore nati</l>
<l>Ardor ades, fax alma veni: promissa voluntas</l>
<l>Numinis, accensâ servis illabere flammâ.”</l>
<l>Vota Sioneis flagrabant talia tectis. </l>
</div>
<div type="poesis-caput">
<head>20.</head>
<l> Laetus ab Eois decies sol prodiit undis, </l>
<l>Occiduo toties mersisse sub aequore lassos</l>
<l>Fertur equos, quando his pietas collecta Sionem</l>
<l>Vocibus implebat: decimo lustraverat ortu</l>
<l>Iam Solymam et porta tantum distabat Eoa,</l>
<l>Quantum supremo medius quo fervet ab axe</l>
<l>Delius: hic subito commota furentibus auris</l>
<l>Alta domus tremere et ruere omnia visa repente;</l>
<l>Atque improvisus vibratus ab aethere turbo</l>
<l>Cum sonitu venit atque omnes pius occupat horror. </l>
<l>Suspiciunt, iterum, atque iterum fragor intonat ingens.</l>
<l>Aurae inter fremitum, tecti sub parte suprema</l>
<l>Spectatis rutilare vident laquearibus ignes,</l>
<l>Lumina vocales flammis referentia linguas.</l>
<l>Obstupuere animis omnes; sed maxima Virgo</l>
<l>Agnovit sonitum, voces linguasque facesque</l>
<l>Praesentis sponsi et nati promissa notavit.</l>
<l>Tum memorat: “Chari comites, advertite, quaeso,</l>
<l>Quem casum portenta ferant: descendit Olympo</l>
<l>Promissum Flamen, praesens est illius ignis. </l>
<l>Nunc animos tanto, socii, componite dono!”</l>
<l>Hic votis ardere omnes omnesque beati</l>
<l>Flaminis accessum implorant: tum fusa per auras</l>
<l>Lumina discretis linguas imitantia formis, </l>
<l>Cunctorum capiti insidunt penetrantque calore</l>
<l>Pectora: tunc omnes, fandi suprema potestas</l>
<l>Spiritus, afflato memorique in mente reposto</l>
<l>Cunctorum proprio populorum idiomate complet.</l>
</div>
<div type="poesis-caput">
<head>21.</head>
<l> At genetrix licet alma prius nec muneris huius</l>
<l>Esset inops, neque erat peregrini idiomatis expers,</l>
<l>Quam Coptus Phario audivit sermone loquentem, </l>
<l>Praesepis venerator Arabs, quam sensit et Indus</l>
<l>Voce sibi nota pandentem arcana iacentis</l>
<l>In stipula verbi; tamen adveniente recentis</l>
<l>Ad robur legis, divino Flamine, matris</l>
<l>Largo possessas cumulavit faenore dotes. </l>
<l>Haud aliter, fontis saturo quam si influat aethrae</l>
<l>Lympha cado, cui servandi nullum extat inane</l>
<l>Humoris spatium, positi variare liquoris</l>
<l>Desuper adveniens, poterit nova gutta saporem, </l>
<l>Non tamen efficiet, pleno quin vase redundet</l>
<l>Humor, et in partes circum simul effluat omnes. </l>
<l>Sic pariter Charitum iam pleno corde replevit</l>
<l>Flaminis adventus MARIAM, divinior esse</l>
<l>Quae poterat non plena magis: torrentior esse</l>
<l>Sic poterat neque plena magis, ut Numinis illo</l>
<l>Imbre superfuso flueret fieretque refusae</l>
<l>Virgineae torrens non unus copia lymphae.</l>
<l>Inde fuit quod linguarum flammaeque peractis</l>
<l>Prodigiis, haurire dedit prior omnibus illa</l>
<l>Divinos veri latices et fundere plenos</l>
<l>Flaminis accepti rivos, praesentibus orsa</l>
<l>Christicolis: quo fonte ipsi quos spiritus idem</l>
<l>Afflavit, primi lymphas hausere sodales. </l>
<l>Hac authore novae praeconia legis eadem</l>
<l>Iussa tonare die: nati doctrina per omnem</l>
<l>Intonuit Solymam; doctis praeconibus ipsa</l>
<l>Officium fidae praestare valente Magistrae. </l>
<l>Lux eadem summum, MARIA suadente litantem</l>
<l>Vidit Discipulum Cepham; sibi credita primum</l>
<l>Qui tunc supremae retulit mysteria cenae:</l>
<l>Quae matri et reliquis positam cingentibus aram,</l>
<l>Facta est partitio communis victima pane. </l>
</div>
<div type="poesis-caput">
<head>22.</head>
<l> Author erat fidei soboles; ea provida veri</l>
<l>Illius sed mater erat, quae turgida lacte</l>
<l>Pectora divino, nati quo cresceret orta</l>
<l>Progenies, vitae certos deplebat ad haustus, </l>
<l>Semper plena magis; cui Axe liquante perennes</l>
<l>Affluxus Austri divini flamine, crevit</l>
<l>Copia diffusae fidei per pignora mammae. </l>
<l>Hac pendere omnes, rerum hac evolvere casus</l>
<l>Auspice, Christiadum primos hac praeside patres,</l>
<l>Ritibus ambiguis certas praefigere leges</l>
<l>Consuetos, quodque illa tulit non vertere passos</l>
<l>In dubium, auditas matris, pro Numine voces</l>
<l>Amplexos, veri numquam cortina fefellit.</l>
</div>
<div type="poesis-caput">
<head>23.</head>
<l> Incertos tenuit patres variisque subegit</l>
<l>Obniti primum arbitriis nova gentibus aucta</l>
<l>Religio, poteratne rata pro lege vetustam</l>
<l>Praeputii servare fidem? Senioribus anceps</l>
<l>Consilium, nec qua Mosen ratione refigant</l>
<l>Inveniunt. Pleno patrum librare senatu,</l>
<l>Rem statuit princeps Cephas, cui matris ab ore</l>
<l>Sed prius edocto placuit contraria Mosi</l>
<l>Ingratos prohibens legis sententia cultros. </l>
<l>Vox nati vox matris erat vocisque peritum</l>
<l>Omnia complectens spirabat pectore Flamen.</l>
<l>Denique mater erat nati cultoribus astrum,</l>
<l>Quale Lycaonio libratum cardine puppes</l>
<l>Respiciunt, vel quale Pharus Nilotica lumen</l>
<l>Accendit; vel quod geminos ait esse pavescens</l>
<l>Navita Tyndaridas, talis fuit illa parentis </l>
<l>Virgineae pietas et opis secura potestas. </l>
</div>
<div type="poesis-caput">
<head>24.</head>
<l> Hoc avidi videre omnes quod fama ferebat, </l>
<l>Sed maius rumore ipso caeleste parentis</l>
<l>Prodigium; cupidusque illam qui dictus ab igne</l>
<l>Mysta (urbis, tulit Antiochi quae nomina regis)</l>
<l>Aspexit, quando populos transivit et oras</l>
<l>Terra Syrissa tuas; cum perrexisset in urbem,</l>
<l>Dilecto sobolis peregre sociata sodali</l>
<l>Mater Amazoniam, summa et caelestis Amazon. </l>
<l>Sermonae prius urbs, Ephesi modo nomine dicta est.</l>
<l>Hac visa Antistes proprii tunc nominis implens</l>
<l>Mensuram, caeli flammis Ignatius arsit. </l>
<l>Hanc Solymis, Graio veniens de litore iudex</l>
<l>Intuitus, non mortali de stirpe creatam</l>
<l>Dixisset, Pandionia sed Pallade maius</l>
<l>Numen, Eleusinae matris cultumque Dianae</l>
<l>Promeritam, suscepta Dei nisi vera doceret</l>
<l>Credulitas non esse Deas. Quae si Dea non est;</l>
<l>Divinae, dixit, Virgo sed proxima formae. </l>
</div>
<div type="poesis-caput">
<head>25.</head>
<l> Iam duplicem postquam Christus terrae ima reliquit,</l>
<l>Lustra dabant numerum, verae queis lucis egenti</l>
<l>Prima patrum voluit sudare industria Iudae.</l>
<l>Sed fidei steriles animos praebere labori</l>
<l>Exiguam, caeli quam ferret in horrea, messem,</l>
<l>Cum spectaret amans Iudaeae cura, salutis</l>
<l>Semina damnatis subtracta novalibus agros</l>
<l>In resides, meliore volat dispergere frugum</l>
<l>Proventu cultisque deos percellere saxis. </l>
<l>Ante tamen quam diserta migraret Idume</l>
<l>Messiae divina fides populisque remotis</l>
<l>Suave daret vitii posita lethale prementis</l>
<l>Libertate iugum, explorant materna fideles</l>
<l>Consilia heroes securaque lumina poscunt.</l>
<l>Illa sciens Nati imperium, superare iubentis</l>
<l>Discipulos totum, qui circumfunditur orbe, </l>
<l>Oceanum solisque vias Lunaeque meatus</l>
<l>Voce sequi; vastosque iacens procul insula ponto</l>
<l>Audiat hoc clamore Deum noscatque potentem</l>
<l>Cunctorum authorem scelerisque piamina discat;</l>
<l>“Ite viri,” dixit, “populoque inferte salutem</l>
<l>Qui procul est caeloque graves praedicite messes!”</l>
<l>Nec mora, conveniunt patres et sorte feroces</l>
<l>Partiti populos, sua quisque beante calescit</l>
<l>Regna replere fide convellere saxea Ditis</l>
<l>Obsequia ignotoque orbem componere vero. </l>
<l>Tunc MARIA suadente, parem quo sentiat omnis</l>
<l>Terra sonum, ne divisis non aequus inesset</l>
<l>Doctrinae sermo, caelesti Flamine docti</l>
<l>Per data communem credendi symbola normam</l>
<l>Expediunt, verae fidei quod symbolum aiunt. </l>
</div>
<div type="poesis-caput">
<head>26.</head>
<l> Iam tunc quisque suos meditari et volvere fines, </l>
<l>Et terras versare animo: iam pectore ferri</l>
<l>Intrepido medias, Christo quas addat, in urbes.</l>
<l>Alter Achaemenias suspirat et alter Iberos,</l>
<l>Armenias alius rupes et Caspia regna,</l>
<l>Messagetas alter, saevos considerat alter</l>
<l>Humano sine more Scythas: crudelibus optat</l>
<l>Misceri Hircanis alius; metitur arenas</l>
<l>Hic Lybicas; Indis, solioque sedentibus aureo</l>
<l>Alter amat certare<note place="foot" n="*">824 certare :
certere</note> sophis; examinat ille</l>
<l>Maurorum attegias, nigros hic pectore versat</l>
<l>Aethiopas Medumque alter iam tranat Hydaspem.</l>
<l>Hic Nomadum populos rituque imbuta ferino</l>
<l>Pectora, Niligenas alter Memphimque salutat. </l>
<l>Hic Italas poscit gentes, huic Sequana cordi est. </l>
<l>Riphaeos alter saltus amnesque volutat</l>
<l>Bistonis ora tuos, Graiis ille incubat actis:</l>
<l>Optataeque illis, coram quas cernere necdum</l>
<l>Absentes poterant, veniunt ad somnia gentes. </l>
</div>
<div type="poesis-caput">
<head>27.</head>
<l> Postquam ferre fidem populis iam certus eundi</l>
<l>Quisque parat, matrem accedunt humilesque precantum</l>
<l>More petunt, natum maternis congrua votis</l>
<l>Auxilia et iussis vires exposcere coeptis. </l>
<l>Illa animos addit cunctis et Numine firmat</l>
<l>Propitio, tantoque aperit non posse potentem</l>
<l>Deesse operi natum, quos ille sequetur euntes. </l>
<l>His hilares dolor invadit, quod nulla profectis</l>
<l>Sors ultra matris promitteret ora tueri.</l>
<l>Queis illa: “Ite, viri, me non meus ante relinquet</l>
<l>Spiritus, extremi quam vos ex partibus orbis</l>
<l>Collectos videam. Vestrum sed tardior unus</l>
<l>Adveniet, summum tumulo facturus honorem, </l>
<l>Me tamen haud visa, saxi licet author aperti.”</l>
<l>Ille fuit Dydimus, quem tertia funeris Indo</l>
<l>Vexit ab amne dies; cupidusque sepulta tueri</l>
<l>Virginis ora, cavâ marmor grave sustulit urnâ,</l>
<l>Christiadum praesente choro, sed matris inani</l>
<l>Invento obstupuit saxo, signante superna</l>
<l>Acceptis penetrasse animam domicilia membris.</l>
<l>Postremum materna illis bene voce precata, </l>
<l>Ferre iubet cunctis vitae praeconia terris. </l>
</div>
<div type="poesis-caput">
<head>28.</head>
<l> Prolis ab excessu senas augusta legebat</l>
<l>Mater Olympiadas, quibus illa calente salutis</l>
<l>Cunctorum affectu, caelestis imagine vitae</l>
<l>Moribus expressa terrenos languida nexus</l>
<l>Vivendique moras Nato succensa ferebat.</l>
<l>Atque pedem filo veluti mordente ligata, </l>
<l>Candida contendit pro libertate columba,</l>
<l>Illa quidem mitis, neque vincula rumpere praeceps, </l>
<l>Sustinet et mollis tolerat retinacula lini, </l>
<l>Donec missa volet: talis mortale trahebat</l>
<l>Exilium genetrix animumque gravantia talis</l>
<l>Vincula sustinuit, donec spectare dedissent</l>
<l>Terrea divinos reslouta vetantia vultus.</l>
<l>Interea aeterni crescat quo gloria Nati</l>
<l>Ardet inexpletùm, seu quos Synagoga premebat, </l>
<l>Hortari ad robur, seu quos vis aegra timoris</l>
<l>Impeteret, pressa mentis formidine stantem</l>
<l>Virtutem suadere, pios vitamque calebat</l>
<l>Formare ad mores: ea demum credita cunctis</l>
<l>Numinis effigies verique serenus horizon. </l>
</div>
<div type="poesis-caput">
<head>29.</head>
<l> Tunc etiam cum plus oculis mortalibus absens</l>
<l>Spectari nequiit natus tellure relictis, </l>
<l>Visebat loca, progeniem referentia signis. </l>
<l>Saepe etenim poenale iugum, fatale cruento</l>
<l>Numinis excessu subiit visura theatrum. </l>
<l>Quam dulces fudit lacrymas, quam dulcia fixit</l>
<l>Oscula, divinum saxis memorantibus aestum!</l>
<l>Inde sacras tumuli rupes montisque cavata</l>
<l>Marmora, comprendi nimis impote mater adibat</l>
<l>Affectu, Natique locum, rorantibus ultro</l>
<l>Luminibus, genibus positis labrisque premebat. </l>
<l>Fecundos oleae coles, nemora alta virentis</l>
<l>Aeternùm, Tritoni tuae Diva innuba plantae, </l>
<l>Ascensu tentare frequens, mirabile nati</l>
<l>Impressum pedibus marmor duransque perenni</l>
<l>Prodigium signo, vultu praesente legebat.</l>
<l>Lustrales fluvii ripas, Iordanis arenas, </l>
<l>Virgo memor prolis pressit monumenta vocatae</l>
<l>A Patre delectae Sobolis, Paphiaeque volucris</l>
<l>Effigie, lota Nati cervice morantis</l>
<l>Flaminis, expendit meditans; gavisa sub illo</l>
<l>Gurgite terrigenum noxas impune resolvi. </l>
<l>Bethlemis stabulum, quod clam non nemo piorum</l>
<l>Isacidum templo aequarat pretioque redemptum</l>
<l>Excoluit factaeque nova sub lege fideli</l>
<l>Visendum exhibuit, turbae celebrare quotannis</l>
<l>Ingressu voluit Mater, brumalia quando</l>
<l>Solstitia aeternum referebant paupere natum</l>
<l>Hoc solem iacuisse specu tropicumque, parentis</l>
<l>Virgineos habuere sinus, ubi fixit eundem</l>
<l>Frigidus Aegoceros, astri cognomen inertis.</l>
<l>Saepe etiam patrios voluit lustrare penates </l>
<l>Et sacrae conclave domus, ubi Numinis Ales</l>
<l>Nuntius assumpta iuvenilis imagine frontis</l>
<l>Almum dixit Ave Verbique aeterna potestas,</l>
<l>Humanae suscepit onus servile figurae. </l>
<l>Hic memor illius, quo se sublime levavit</l>
<l>Tunc animi excessus, viditque augusta Tonantis</l>
<l>Ora patris viditque Patris quod ventre gerebat</l>
<l>In propria Verbum forma, liquefacta labansque</l>
<l>Pectore, divini vultus splendore calebat. </l>
<l>Discipulis eadem culto mutata sacello</l>
<l>Limina, pro mystis sortita libantibus aram </l>
<l>Et Dominae simulacra suae, cui insidet ulnis</l>
<l>Virgineis idem, qualem hic conceperat, infans. </l>
<l>Hos mortalis adhuc maiestas matris honores</l>
<l>Promeruit, quales humilis non passa fuisset</l>
<l>Virgo sibi fieri, caelo nisi prodita gratae</l>
<l>Iussa accessissent sobolis; quo Virgo suarum</l>
<l>Auspicium laudum, quas tota perennè reponet </l>
<l>Posteritas, fato necdum resoluta videret. </l>
</div>
<div type="poesis-caput">
<head>30.</head>
<l> Vitales genetricis adhuc morientia flatus</l>
<l>Viscera captabant illamque Hebraea tenebat</l>
<l>Praesentem tellus: condi<note place="foot" n="929">929 condi :
candi</note> sibi templa petentem</l>
<l>Quando Numantino surgens urbs clara sepulchro,</l>
<l>Cui propria Augustus concessit nomina Caesar, </l>
<l>Hanc simul aspexit: veteris quae gratia facti</l>
<l>Vivit servatque lapis quem pressit, honorem. </l>
<l>Hesperidas Christi siquidem praecepta docenti</l>
<l>Una eademque potens – mirandum! – pluribus horâ</l>
<l>Apparere locis Virgo, dedit ora tueri</l>
<l>Hic sua; marmoreae stantem quam vertice pilae, </l>
<l>Aspexit Zebedeo ortus genitore Iacobus. </l>
<l>Huic etenim oranti fluvialis margine ripae,</l>
<l>Quam Tartessiacis implens fecundat Iberus</l>
<l>Dives aquis, alto vestigia figere saxo</l>
<l>Visa parens (sed quo caeli sub climate caesum</l>
<l>Marmor, adhuc nescit, qui illud caeleste fateri</l>
<l>Gaudet Iber) teretem divinus praeco columnam</l>
<l>Stare videt tollitque oculos saxumque prementem</l>
<l>Calce, stupet MARIAM, geniis cingentibus almam</l>
<l>Caelicolis matrem, cui circumfusus, Eois</l>
<l>Maior erat Phoebi radiis, pro cyclade splendor</l>
<l>Dein sobolis charum sic est affata sodalem:</l>
<l>“En Iacobe mei, Solymis prout ante ferebam, </l>
<l>Polliciti completa fides: potiore novatam</l>
<l>Tellurem cum messe coles, tibi nostra daturum</l>
<l>Lumina promisi: qui te modo sustinet, hic est</l>
<l>Plus reliquis fecundus ager fideique receptae</l>
<l>Virtutisque ferax, mea quem materna fovendum</l>
<l>Suscipiet pietas aderitque ad vota potestas. </l>
<l>Quare age, in hoc ipso, quo me tua lumina cernunt</l>
<l>Stare loco, victura meis altaria sacris</l>
<l>Attolle et mollire domum qua cinge faventes, </l>
<l>Propitiasque meum nomen celebrantibus aras.”</l>
<l>Dixit et ascensu nubis non visa recessit.</l>
<l>Hinc vehemens hac matre calet telluris Iberae</l>
<l>Religio, cui ipsa datum non segnis amorem</l>
<l>Mater, opis vacuo numquam calet imbre referre. </l>
</div>
<div type="poesis-caput">
<head>31.</head>
<l> Non Solymaea modo illius praesentia certum</l>
<l>Auxilium contenta fuit protendere fidis</l>
<l>Christicolis: aequor donorum prodiga sulcat.</l>
<l>Illa feras Asiae gentes invisit amato</l>
<l>Discipulo comes et subiit Latoidos aris</l>
<l>Famosas Ephesi turres, cui sanctius illa</l>
<l>Condita Virgineae starent delubra parenti, </l>
<l>Quam venatrici voluit quae stare Dianae</l>
<l>Cassa fides: templis tamen hic praesaga colendam</l>
<l>Signabat puram Virgo Latonia matrem. </l>
<l>Hospitis urbs vero tantae dignata benigno</l>
<l>Accessu tantique memor non deses honoris</l>
<l>Posteritas, pleno patrum acclamante senatu,</l>
<l>Verbiparam, stabili dixit pro laude, parentem,</l>
<l>Numinis hanc matrem postquam non posse vocari,</l>
<l>Haeretico fremuit praesul Bizantius ore.</l>
</div>
<div type="poesis-caput">
<head>32.</head>
<l> Postquam Asiae gentes Ephesumque piasset inani</l>
<l>Saxorum cultu, populisque ad vera subactis</l>
<l>Dogmata constantes fidei pastoria patrum</l>
<l>Servaret doctrina greges; quae singula matris</l>
<l>Auxilio, princeps volucrum quem denotat ales</l>
<l>Discipuli labor absolvit; praesaga suorum</l>
<l>Fatorum genetrix Natumque secuta vocantem,</l>
<l>Versa Sioneis reddit vestigia tectis. </l>
</div>
<div type="poesis-caput">
<head>33.</head>
<l> Excipit Ionios Ephesus Sarmonia fluctus, </l>
<l>Audaces pelagi tuta statione carinas,</l>
<l>Aegeas Lytiasque gravi sub merce procellas</l>
<l>Sulcantes servare potens, implere paratas</l>
<l>Assyrios Austri primo sub flamine portus.</l>
<l>Hinc Solymam reditura parens augusta per altum</l>
<l>Ire parat; quam puppe sequi, qui stipite fixae</l>
<l>Successit soboli natus, non degener unquam</l>
<l>Materni lateris comes et collega calebat. </l>
<l>Virginis haec proles, proprio quam funere Phoenix</l>
<l>Aethereus matri moriens ardensque reliquit. </l>
</div>
<div type="poesis-caput">
<head>34.</head>
<l> Tempus erat, non quod nigris Aquilonibus undas</l>
<l>Asperat Aeolisque tumentia flatibus ora</l>
<l>Solvit hiems. Ver illud erat, sollemnia mortis</l>
<l>Festa triumphatae, cum sub iuga missus Averni</l>
<l>Maereret princeps perque annua sacra teneret</l>
<l>Victoris memores Messiae gloria gentes. </l>
<l>His Ephebi sacris mater sollemne peractis, </l>
<l>Aequoris Ionios meditans rate vincere fluctus, </l>
<l>Legit Ioannem socium pluresque relinqui </l>
<l>Nolentes, materna omnes quos traxerat oris </l>
<l>Gratia, Discipulum patrem MARIAMque secuti,</l>
<l>Praeponunt patriis pelagi discrimen arenis. </l>
<l>Sed nullum discrimen erat, queis praefuit illa</l>
<l>Virgo maris Regina potens; qua praeside tutum</l>
<l>Naufragiis damnata dabant quoque caerula litus. </l>
<l>Quos<note place="foot" n="*">1015 Quos : Quas</note> Asiae vero
gentes Ephesusque superba</l>
<l>Sortitique fidem populi, pro matre deinceps</l>
<l>Mortali numquam spectanda lumine, luctus, </l>
<l>Quos gemitus fudere, volet qui discere, matris</l>
<l>Ponderet excelsae dotes, concessit amoris</l>
<l>Cui simul augustum natura et gratia sceptrum. </l>
<l>Haec Solymae iam visa redux, velut aethere lapsum</l>
<l>Suscipitur sidus, cuius splendore subactae</l>
<l>Pallentes animarum umbrae quas caeca premebat</l>
<l>Effuso Synagoga metu, dare docta pusillae</l>
<l>Ad fidei stragem, poenas, ludibria, mortes. </l>
<l>Hac siquidem praesente calor pressique fatiscens</l>
<l>Crevit amor veri, cui tunc nova praebita virtus</l>
<l>Supra Moseas rutilum caput extulit umbras. </l>
</div>
<div type="poesis-caput">
<head>35.</head>
<l> Quatuor et denis vivens expleverat altam</l>
<l>Aetatem lustris, non impletura sequentem</l>
<l>Mater Olympiadem, cum succedente propinquo</l>
<l>Vincula flagrarent rumpi vitalia fato.</l>
<l>Iam prope stabat atrox, rabidam quo poscat Idumen</l>
<l>Ad meritas, Nemesis, Christi pro funere poenas,</l>
<l>Sanguineo mala saeva minans armata flagello:</l>
<l>Iamque potens belli divini sanguinis ultor</l>
<l>Surgebat Romae princeps, Solymaea Latinis, </l>
<l>Perfidiam ulturis subiturus moenia signis. </l>
<l>Spectaret Latias, urbi Temploque vocatas</l>
<l>Ne caeli Regina faces coetusque suorum</l>
<l>(Quisque fuit, pietas haesit cui vera) clientum</l>
<l>Sollicitam pro matre gerens aeterna Tonantis</l>
<l>Immensi soboles fidaque propagine curam,</l>
<l>Sacrilega tellure monet migrare propinquo</l>
<l>Immeritos plecti excidio bellique ruinis,</l>
<l>Felici statuit matrem subducere letho. </l>
</div>
<div type="poesis-caput">
<head>36.</head>
<l> Quae fuit haec lethi species visque ultima corpus</l>
<l>Exanimans? Qua tabe peti morboque resolvi</l>
<l>Hanc decuit? Num febris edax absumpserat aegra</l>
<l>Viscera lethalique artus extinxerat igne?</l>
<l>Num stomachi dolor, aut lateris pleuritide costas</l>
<l>Pressit et iliacum vexans praecordia virus?</l>
<l>Virgineos petiit nephritis barbara lumbos, </l>
<l>Aut sua convulsi traxerunt funera nervi? </l>
<l>Omnibus his nato damnatis iudice morbis, </l>
<l>Nulla fuit tantae, membrorum visa parenti</l>
<l>Apta lues: neque enim laedi materna probabat,</l>
<l>In sua caelestis vertit quae viscera, Natus.</l>
<l>Nullam intemperiem morbi sentire decebat</l>
<l>Membra, mali istius radice carentia, culpâ.</l>
<l>Divinos meruit verti qui sanguis in artus,</l>
<l>Quae ratio livore petet purumque cruoris</l>
<l>Virginei subiget quae lex tabescere florem?</l>
<l>Nec sua tergeminas lassabant licia divas</l>
<l>Nullaque Virgineis inerant fastidia filis. </l>
<l>Quin etiam, fatis quod se didicisse ferebant, </l>
<l>Nullius hanc morbi ruituram funere, semper</l>
<l>Hoc versare datum credunt sub pollice stamen. </l>
<l>Hac maestae non lege deae, quod staminis esset</l>
<l>Aurea materies, series fili aurea, qualis</l>
<l>Non fuit ulla hominum; siquidem tunc aethere lapsa</l>
<l>Aurea Phryxeae pecudis de vellere lana</l>
<l>Implebat sine more colum: qua sorte sorores</l>
<l>Iucundae, pensis hilares filisque vacabant. </l>
<l>At non Taenaridum fuerat laus ista sororum</l>
<l>Aureas exonerare colus Phryxeaque lanae</l>
<l>Cocyti nigris deducere vellera fusis,</l>
<l>Sed Charitum fuit iste labor, queis parte serena</l>
<l>Aethereis Eoi iussis considere, Numen</l>
<l>Augustae matris vitalia pollice fila</l>
<l>Caelesti torquere dedit; quo munere<note place="foot" n="*">1081 munere
: numere</note> factum est, </l>
<l>Solum virgineos numeraret gratia soles.</l>
<l>Ut sensere autem missae de corpore tempus</l>
<l>Advenisse animae, ferro cunctante resecti</l>
<l>Divisa in calathos glomerarunt licia fili. </l>
<l>Atque ea tergeminae cum sufficientia pallae</l>
<l>Stamina torta vident, Charites velamina texunt</l>
<l>Hinc tria; Virgineoque ornant se velleris auro. </l>
<l>Unde ipsi Euphrosynae, Aglaiae, blandaeque Thaliae,</l>
<l>Phryxeae accessit non simplex gratia lanae. </l>
<l>Quanta parens! Cuius filum vitale venustus</l>
<l>Fit Charitum ornatus: quarum caelestis origo</l>
<l>Et decor effulsisse isto de stamine gaudet. </l>
</div>
<div type="poesis-caput">
<head>37.</head>
<l> Post ubi morborum quaevis apparuit impar</l>
<l>Et non digna animam membris extrudere tabes</l>
<l>Virgineam; carnis vitales rumpere nexus</l>
<l>Dignior, illa suo resecandi vincula telo, </l>
<l>Iussa capit divinus Amor, par funeris author.</l>
<l>Is licet in matrem rutilas vibrare sagittas</l>
<l>Assiduus, iactis plenam exornasse pharetram</l>
<l>Visus erat telis, MARIAE quae corda petebant</l>
<l>Necdum morte tenus. Maior tamen omnibus una</l>
<l>Postremùm restabat adhuc, sine funere numquam</l>
<l>Pectora divinae subitura parentis, arundo.</l>
<l>Haec ea cuspis erat, quae sola immane profundum</l>
<l>Ac medium tetigit divini pectoris ardens</l>
<l>Centrum, ubi supremo saturata ardore, stupendo</l>
<l>Incaluit flammarum aestu, quo solvitur omnis, </l>
<l>Cera velut, commixtae animae cum corpore nexus. </l>
</div>
<div type="poesis-caput">
<head>38.</head>
<l> Sed prius extremo MARIAE quam funus ab arcu</l>
<l>Missa sagitta daret, Numen fatalis adesse</l>
<l>Deliquii voluit testes tumulique paratos</l>
<l>Officio caros moriturae matris alumnos;</l>
<l>Gentibus aetherei danda pro lege Magistri</l>
<l>Ultima regnorum passos divortia fratres.</l>
<l>Aligeris data cura, procul Iordane profectos</l>
<l>Praecones fidei Solymaeis reddere tectis</l>
<l>Ignaros quo fata vocant modicaque diei</l>
<l>Parte per immensos aethrae transferre meatus. </l>
<l>Confestim non segne leves penetrare remotos</l>
<l>Immani spatio populos, caelestibus acti</l>
<l>Imperiis abeunt genii verique satorem</l>
<l>Quisque suum, sed non una regione repertum</l>
<l>Nube tegit raptumque solo et denso aere septum</l>
<l>Sustulit et campos felix transire liquentes,</l>
<l>Exonerat gravidam Solymaeo in pulvere nubem.</l>
</div>
<div type="poesis-caput">
<head>39.</head>
<l> Praescia fatorum genetrix, cui nuntius Ales</l>
<l>Iam tempus fluxisse tulit, quo iussa caducas</l>
<l>Terrigenum tolerare vices; modo florida semper</l>
<l>Caelica Reginae titulo sibi debita pandi</l>
<l>Atria dicebat: flamma maiore liquescens</l>
<l>Amplexum Nati voto crescente petebat. </l>
<l>Iam quoque sidereus postremi praevia teli</l>
<l>Spicula vibrabat MARIAE ferientia pectus</l>
<l>Arcitenens; membrisque sacro languore solutis</l>
<l>Virgineos spondae lethali affixerat artus. </l>
<l>Nixa thoro genetrix, omnis vi libera morbi, </l>
<l>Uno animi languore labat flammisque liquescit</l>
<l>Numinis: his facibus, vitae fugientis agonem</l>
<l>Dum peragit, totam moriens illustrat arenam. </l>
<l>At quia divelli membris, prius illa sciebat</l>
<l>Luctantem non posse animam, quam prolis amatae</l>
<l>Discipuli, sparsi regnis, fatale cubantem </l>
<l>Atque una extremo consumi ardore viderent. </l>
<l>Illa venire viros optat terrisque serendae</l>
<l>Doctrinae heroum vultu praesente resolvi.</l>
<l>Adveniunt multumque prius caeleste stupentes</l>
<l>Consilium, quod eadem immane absentibus hora, </l>
<l>Nota daret Solymae fratrum simul ora tueri;</l>
<l>Cuncti adeunt matris limen stratoque repertam</l>
<l>Divino languore premi, prono ore salutant. </l>
<l>Illa altum pupillae acie purisque vibratis</l>
<l>Luminibus, veluti fatum complentibus omne</l>
<l>Discipulis lethi iaculum finale rogaret;</l>
<l>Fixa polo siluit: placidis dein vocibus usa</l>
<l>Et vultum conversa, omnes ex nomine caros</l>
<l>Ad sua submissos appellat funera fratres, </l>
<l>Atque ait: “Est gratum, o socii, Natique propago</l>
<l>Fida mei, quod vestra animi virtute levari</l>
<l>Iam moritura queam et pulchro sudore madentes</l>
<l>Aspiciam sparso fidei pro semine frontes. </l>
<l>Me natus migrare iubet fatique supremas</l>
<l>Expecto vires: vos prout coepistis, opimas</l>
<l>Durate ad messes: vestri praeclara laboris</l>
<l>Natus erit merces.” Tentabat dicere plura,</l>
<l>Sed tacuit: quam tunc graviore sagittifer Ales</l>
<l>Accendit iaculo, medio quod pectore fixit. </l>
<l>Tunc languere magis Virgo labefactaque amoris</l>
<l>Vulnere dissolvi et contortae cuspidis igne</l>
<l>Deficere extremoque oculos componere fato.</l>
<l>Postremi necdum fuit ista potentia teli, </l>
<l>Tunc lacrymis peregrina patrum praesentia matrem</l>
<l>Invocat et donec poterat sentire loquentes, </l>
<l>(Hoc potuit sed morte tenus) se quisque potenti</l>
<l>Insinuat Charitum Dominae fideique labores</l>
<l>Commendat precibus migrantis in astra patronae. </l>
<l>Annuit illa patrum votis spondetque futuram</l>
<l>Interpellato memorem ad suffragia nato.</l>
<l>Illi plura loqui matrique audire calenti</l>
<l>Quisque suas, almae quas prolis in horrea messes</l>
<l>Intulit, effari: sacro quae regina lavacro</l>
<l>Abluit, ut gemino, quo sol oriturque caditque</l>
<l>Litore, utroque velut, superum qui sustinet orbem, </l>
<l>Cardine, divini pateant praeconia veri, </l>
<l>Exurgatque datum caeli cum faenore semen. </l>
<l>“Immansuetae” aiunt, “posuere ferocia gentes</l>
<l>Corda volente Deo princepsque propago quietum</l>
<l>In nos suspiciunt animum subdique volentem. </l>
<l>Et quamvis rabidus pia crescere semina Pluto</l>
<l>Immisso terrore vetat prohibetque calentes</l>
<l>Igne suo everti peregrinis legibus aras,</l>
<l>Nequicquam tamen ille furit desertaque sacra</l>
<l>Impia fert casso Stygius livore satelles. </l>
<l>Iam Christum vox multa sonat: veneratur IESUM</l>
<l>Indus, Iber, Samothrax, Auson, Scytha, Parthus, Achaeus,</l>
<l>Medus, Achaemenius, Maurus, mutator Eoae</l>
<l>Mercis Arabs, Colchi, Brachmanes, Susa, Canopus. </l>
<l>Iamque tui famuli, genetrix, Tiberimque Tagumque</l>
<l>Eridanum, Euphratem, Rhodanum, bibimusque ruentem</l>
<l>Amne Tigrim; Colcho Eoum cum Phaside Gangem, </l>
<l>Nomine gaudentem duplici libavimus Istrum, </l>
<l>Et septemgemini numeravimus ostia Nili,</l>
<l>Saxosumque sonans Hypanis iam suavia nati</l>
<l>Sub iuga, iam Tanais, iam barbarus ivit Araxes,</l>
<l>Quique sitim nostris oppressit faucibus amnis, </l>
<l>Lustrandis eadem successit gentibus unda.”</l>
</div>
<div type="poesis-caput">
<head>40.</head>
<l> Laeta fide properâ populorum laetaque patrum</l>
<l>Fecundo sudore parens, tulit ore sereno,</l>
<l>Ut potuit languorque sacri permisit amoris</l>
<l>Aethereo lectas veri de semine fruges. </l>
<l>Paupere compositam strato, dum quisque relatis</l>
<l>Solatur fidei palmis memorantque salutis</l>
<l>Felix auspicium positumque volentibus ultro</l>
<l>Suave iugum populis, MARIAM nova vota fatigant.</l>
<l>Ardebat cui prolis amor, sub pane latentem</l>
<l>Expetiit natum, summi felicia fati</l>
<l>Gaudia: suscepit Cepha praebente morantem</l>
<l>Sub dapis effigie sobolem; velata sed uni</l>
<l>Non erat hic soboles matri, cui vera remoto</l>
<l>Exhibita est facies velo aeternumque vocantis</l>
<l>Ad solium, audivit verba invitantia Nati. </l>
<l>Vix dape consumpta, iaculum fatale coruscat</l>
<l>Caelicus Arcitenens matrisque in pectore figit</l>
<l>Fervidus atque animam membris exire lacessit. </l>
<l>Tunc simul extremus MARIAM liquefecit amoris</l>
<l>Impetus et purae dissolvit vincula carnis. </l>
</div>
<div type="poesis-caput">
<head>41.</head>
<l> Praesto erat hic Natus matremque ad pectora stringit</l>
<l>Corporis immunem; circumdat lumine numquam</l>
<l>Occiduo, quo sideream fulgere decebat</l>
<l>Reginam amplexuque tenet; neque copia deerat</l>
<l>Magna ministrorum MARIAE paeana canentum. </l>
<l>Tum subito natus, prius ad rutilantia stellis</l>
<l>Sublimem quam regna ferat, terrae abdita pandit, </l>
<l>Aligerum famulante choro: patefecit Averna</l>
<l>Reginae subitura iugum Ditisque superbi</l>
<l>Mancipia, in leges Dominae ventura retexit. </l>
<l>Hic Stygius trepidare metu MARIAMque vereri</l>
<l>Increpitus, tenet ora Draco matrisque subactus</l>
<l>Imperiis, ausus contra nihil hiscere, spumat</l>
<l>Ad rabiem pressoque oris labra torquet hiatu.</l>
</div>
<div type="poesis-caput">
<head>42.</head>
<l> Lustrales pariter flammas et patris amatos</l>
<l>Ostendit manes, non parvo errata calore</l>
<l>Tenvia reddentes, donec vis ignea totum</l>
<l>Absumat quod labis inest caeloque reponat. </l>
<l>Carceris istius matrem dedit esse potentem</l>
<l>Mox etiam natus, tali sermone locutus: </l>
<l>“En genetrix dilecta, audit quoque flammea leges</l>
<l>Ista vorago tuas: poenis exolvere mentes</l>
<l>Te penes est, quacumque petes, modo siqua voluntas</l>
<l>Est tibi, vel plures animas hoc carcere solvi, </l>
<l>Posce, parens.” Harum genetrix miserata dolores, </l>
<l>Supplicis in morem placida sic voce requirit:</l>
<l>“Nate, peto cunctos.” “Cunctos dabo” filius inquit,</l>
<l>“Et tota ad Patrem turba haec captiva volabit.”</l>
<l>Tum subito Aligeris iussa excipientibus infit:</l>
<l>“Ite, leves genii, flammisque exolvite mentes, </l>
<l>Lustralis quas poena tenet: satis igne piata</l>
<l>Haec quoque materno lux accessura triumpho</l>
<l>Laeta adsit caramque sequens petat astra patronam.” </l>
<l>Nec mora; flammivomo genii captiva profundo</l>
<l>Agmina deducunt vacuantque gementibus antrum</l>
<l>Terrigenis, rutili actutum qui luce beata,</l>
<l>Aeternas grates, facti pro laude rependunt. </l>
</div>
<div type="poesis-caput">
<head>43.</head>
<l> Interea laeto matris nil triste profati</l>
<l>Occubitu socii, cui nil lugubre timeri</l>
<l>Fas erat, immensum norant cui natus honorem</l>
<l>Reginae et solium caeli sublime dedisset, </l>
<l>Sed matrem celebrare omnes matremque vocare</l>
<l>Solliciti, summa funus pietate procurant. </l>
<l>Tangere quisque manu, aut casto minus ore tueri</l>
<l>Depositum caeleste timet; diffusa per artus</l>
<l>Tanta erat exanimes maiestas, tanta decoris</l>
<l>Gratia Virgineique sacros spirantis amores</l>
<l>Corporis exundans fulgor mirandaque vultus</l>
<l>Nativa Charitum residens in sede venustas. </l>
</div>
<div type="poesis-caput">
<head>44.</head>
<l> Palladiae frondis gaudet qui nomine collis, </l>
<l>Molliter acclivi radice extendit aprico</l>
<l>Se Solymam versus spatio, quo stabat avitum</l>
<l>Exanimo cineri et MARIAE pro funere marmor. </l>
<l>Constituunt illo matrem componere saxo</l>
<l>Discipuli patresque ipsi dare colla beatis</l>
<l>Artibus exoptant; quorum tot plena triumphis</l>
<milestone unit="page" n="510"/>
<l>Canities, palmis fidei laurisque superba</l>
<l>Tempora, maternum certant producere funus. </l>
<l>Qui mox fronte sitis tot lauri umbrata corallis, </l>
<l>Virgineo subdunt Victores colla feretro. </l>
<l>Dicite quae tanto splendore elata potestas, </l>
<l>Maiestasque fuit? Portare cadavera regum, </l>
<l>Par ubi vel virtus, vel apex certavit honoris, </l>
<l>Qualis erat, dum colla humili praebere calebat</l>
<l>Numinis ancillae, divini purpura caetus? </l>
</div>
<div type="poesis-caput">
<head>45.</head>
<l> Finierat castos ritus complexa sepulchri</l>
<l>Religio; revoluta sacros iam texerat artus</l>
<l>Petra; sui meliore parens cum parte, profundo</l>
<l>Telluris gremio, aeternum Plutonis averni</l>
<l>Imperium, Nato sceptrum praebente teneret. </l>
<l>“En tibi, mater” ait Natus, “iam subdita parent</l>
<l>Tartara; nobilior titulo tibi debitus aequo, </l>
<l>Poscit honor solii reginam: proxima Patri</l>
<l>Et mihi, stat rutilis sedes instructa pyropis, </l>
<l>Quem genitor tibi, supremum testatus amorem, </l>
<l>Sessurae caelo aptavit, fulgentior ipso</l>
<l>Sole thronus, quo te genetrix modo postulat almus</l>
<l>Ipse sedere Pater superosque capessere fasces.</l>
<l>Nec melior pars una tui discreta caducis</l>
<l>Artubus astra petet; surget pars altera, menti</l>
<l>Aeterna compage comes; nec differo nexum:</l>
<l>Protinus acceptis venies ad sidera membris.”</l>
<l>Tum subito Styge deserta, sublime volantes,</l>
<milestone unit="page" n="511"/>
<l>Divina cum prole parens caelique ministri</l>
<l>Aligeri, simul immodico lustralis Averni</l>
<l>Agmine (materno spolio) penetrante latentis</l>
<l>Adversos terrae silices et viscera dura, </l>
<l>Deveniunt Solymam laeti acceduntque sepulchri</l>
<l>Virginei marmor; tumuloque iacentia matris</l>
<l>Membra vident, sine tabe, animam expectantia membra.</l>
<l>His subito Natus mortem depellit et artus</l>
<l>A fato resides vitali lumine complet </l>
<l>Atque prior matrem caeli ad sublimia tollit. </l>
<l>Nec mora, perpetuas regni acceptura coronas, </l>
<l>Tota simul, revocato animae cum corpore nexu, </l>
<l>Lustrali pariter flammarum ardore solutis</l>
<l>Spiritibus comitata piis, resonante per omnes</l>
<l>Aetheris augusto genetricis nomine tractus,</l>
<l>Sidereas Virgo volat exaltata per auras. </l>
<l>Mox Patris amplexu felix lucisque recepta</l>
<l>Immensae solio superos vidit altior omnes,</l>
<l>Donorum Charitumque potens regina, levandis</l>
<l>Terrigenûm, matris sensu studiosa ruinis,</l>
<l>Naturae imperium, caeli ac telluris amores, </l>
<l>Augustae nomen, fasces et culmen adepta. </l>
</div>
<div type="poesis-caput">
<head>46.</head>
<l> Haec tibi Pieridum modulatâ celsior omni</l>
<l>Laude Parens, quae nostra rudi fuit ore Thalia</l>
<l>Ausa loqui, si digna tuo sunt lumine, prona</l>
<milestone unit="page" n="512"/>
<l>Fronte fero: tibi conatu sudavimus isto. </l>
<l>Imparis ingenii damnet si parva laborem</l>
<l>Gratia, nil moror: affectu sperare faventem</l>
<l>Te Dominam, grandi non mentis acumine prodest. </l>
<l>Istud erat quod respexit Iesseidos author.</l>
<l>Id vero quo nunc, Genetrix, te respicit, hoc est:</l>
<l>Ut sibi supremis placidum sit habere Tonantem</l>
<l>In fatis: tua si numquam mortalibus anceps</l>
<l>Est pietas, crepero non sit sub agone potestas</l>
<l>Mollior, extremae sit vis tua laurea luctae.</l>
<l>Hoc voveo, et voti qui et vitae terminus esto.</l>
</div>
<trailer>
<emph>Ad omnipotentis Dei et purissimae Virginis Matris
MARIAE, numquam satis laudatae, honorem.</emph>
</trailer>
<trailer>FINIS.</trailer>
</div>
<milestone unit="page" n="nnn"/>
</body>
</text>
</TEI>
Vicic, Kajetan (?-ante 1700) [1700]: Jesseidos libri XII, editio electronica, 13523 versus, verborum 84448, ed. Gorana Stepanic [genus: poesis - epica] [numerus verborum] [vicic-k-jess.xml].
|
