1309 Ezechiel. trigesimo octavo: In zelo meo, in igne irae in eae loquutus sum: dicit de poenis Gog et Magog. Ut vir bellicosus excitabit zelum, Isaiae quadragesimosecundo. id est, provocabit semetipsum ad iram et vindictam. De ira vero contra suam sponsam peccantem, saepissime haec vox in veteri Testamento usurpatur. Ezechiel. primo dicit Deus, se daturum in ipsa praevaritrice sanguinem irae et zeli. Mox dicit, se sumptis poenis desiturum a suo zelo. Zoph. 3 inquit, Igne zeli mei consemetur tota terra. Sic Ezechiel. 23: Dabo zelum meum contra te, et facient in furore contra te. id est, puniam te acerbissime sicut qui deprehendunt uxores suas in adulterio. Ob hanc causam crebro dicitur Deos esse zelotes. id est, puniens peccantes. Exodi vigesimo: Deus zelotes, visitans iniquitates patrum super filios. Exodi trigesimo quarto: Non incurvabis te Deo alteri. nam Iehova zelotes nomen eius. Significat zelus aliquando amorem Dei ardentissimum erga suam sponsam Ecclesiam. Ioel secundo: Et zelabitur Iehova terram suam. Zachariae primo: Zelo Ierusalem et Sion magno zelo. Zachariae octavo utrumque, et amorem et iram significat: Zelatus sum Sion zelo magno, et in magna zelatus sum eam. id est, ob ardentem amorem, quo eam amavi, nunc vehementissime irascor eius praevaricationi. Tribuitur porro zelus Dei etiam piis praevaricationibus Deum, et irascentibus illis qui eius gloriam violant. Numeri vigesimoquinto: Pineas avertit iram meam a populo, quia zelatus est zelum meum in medio filiorum Israel. Secundo Regum decimosexto: Veni mecum, et vide zelum meum pro Iehova, dicit Iehu. id est, quam severiter vindicem gloriam Dei in idololatrias. Psal. centesimo decimonono: Consumpsit me zelus meus, quod obliti sunt verbi tui. id est, dolor de neglects tua religione. Sic Elias dicit primo Regum decimonono: Zelando zelatus sum pro Iehova Deo exercituum. Sic et de Christo ipso dicit Psalm.Evangel. et Paulus: Zelus domus tuae consumpsit me. Zelare facere Deum, est, ad zelum eum per idololatrias et peccata provocare. Deuteronomii trigesimosecundo: Zelare fecerunt eum in externis. subintellige, diis, aut idolis. Sic Ezechiel. octavo dicitur: Ubi erat habitatio idoli zeli, zelare facientis: id est, irritantis et provocantis Deum, ad indignationem contra populum. Ezechiel, trigesimonono: Zelabo pro nomine sancto meo: id est, vindicabo nomen meum, et asserat eius gloriam contra prophanatores eius. Zelari est aliquando, imitari alios. Psalmo decimo octavo: Ne zelaveris facientes iniquitatem. Psalmo septuagesimo tertio: Zelavi insanos, pacem impiorum videns. Hic videtur potius significare dolorem de eorum successu. Zelus est furor viri, Proverbiorum sexto. pro, zelotypia excitat iram et indignationem vehementissimam furoris instar. Verum quoniam haec vox tum Sacrarum literarum propria, tum et in multo earum usu est, adscribam etiam alterius cuiusdam accuratam eius expositionem. Est vox Graeca ζῆλος, ἀπὸ τοῦ ζηλοῦν . Significat autem istud verbum diligere, sed vehementer, ita ut dilectionem sequatur admiratio, admirationem imitatio, atque dolor, si re amata potiri non detur vel si admittantur alii in consortium. Haec est propria vocis significatio. Sic ergo rem definire possumus. Est sane zelus affectio, quae in parte animi consistit concupiscenti: ad quam sequitur ob vehementiam dolor, cum ex consortio aliorum, tum ex defectu rei quae desideratur. At non simplex eius ratio. est enim quidam zelus bonus, quidam vero malus. De bono loquutus est Paulus, cum diceret: Aemulor vos Dei aemulatione: despondi enim vos uni viro, virginem castam exhibere Christo. Item meliora. Ipse quoque Deus perfectissimo zelo erga nos afficitur, ut Scriptura saepius docet, quamvis ei affectus proprie tribui non possunt. De zelo autem pravo ad Galatas ita Paulus inquit: Pseudo apostolos zelo eos prosequi, ut in eorum carne gloriarentur, utque illos abducerent a Christo in servitutem legis. Et in plerisque aliis locis fit eius mentio. Causa autem propter quam zelus vel bonus vel malus oriatur, sic assignari potest. Est par ratio in hac affectione, quae et in aliis. Unde quemadmodum audacia, cupiditas, ira, tantisper bona sunt vel mala, quoad intra certos fines sese continent, a prudentia praescriptos, vel illos egrediuntur: ita in zelo accidit. Sed sciendum, iuxta moralem doctrinam, prudentiam ex naturali usu seu disciplina provenire: sed ea, revera, ut huc spectat, non potest colligi nisi a flatu spiritus e divinis Scripturis. Zelus ergo tum bonus erit, quando iusta et pia noticia per fidem frenabitur: Malus autem, si noticia huiuscemodi non cohibeatur: quemadmodum navis praesente gubernatore servatur, eo autem absente mergitur. Ideo Paulus Romanorum decimo, loquutus est prudentissime. nam cum istorum zelum damnaret, scientiam ei subtraxit: et uno verbo, quod poterat esse virtus eximia, ut vitium, et quidem periculosum notavit. Ut vero est discrimen ingens inter bonum et malum zelum: ita effecta quae utrinque derivantur, maxime sunt diversa. Bono zelo accensus est Christus, quando templum repurgavit a mercatoribus, eorum mensas et cathedras evertendo. Eodem Phinees adductus, foedissime scortantes confodit. Quid ediverso malus efficiat, in Paulo videre possumus, qui propter zelum Ecclesiam Christi persequebatur. Et in Ioanne scribitur, tempus fore, quando arbitrabuntur se obsequium praestare Deo, qui Christum fideles affligent. Petrus etiam immoderato zelo accensus gladium eduxit, ut eos caederet, qui manus iniecerant in Christum. Est et alia differentia. Malus zelus odium parit, bonus vero maxime coniunctam habet charitatem. Samuel enim licet magno studio Deum coleret, Saulem tamen diutius luxit. Et zelo pravo nihil magis adversatur, quam charitas: veluti bono repugnat praecipue φιλαυτία . Contrario etiam affectu illi tenentur, qui vel adeo stupidi sunt, ut nullo studio bonarum rerum incitentur: vel tam corrupti, ut de flagitiis et sceleribus non vereantur gloriari. Haec ille. Thomas in 3 Iacobi adnotat, quadruplicem esse zelum: quorum primus sit, Ignarus. Rom. 10, Secundum aliam literam legem habet, sed non secundum scientiam. Secundus, Amarus. Iac. 3, Quod si zelum amarum, etc. et 1. Cor. 3. Tertius. Malignus. Sapientiae 1. Nolite zelare mortem in errorem vitae vestrae. Quartus, Bonus est: de quo in Psalmo, Zelus domus tuae comedit me. Haec Thomas. Porro iam dictus Psalmi locus Germanice significantissime sic reddi poterat: Der eifer den ich deiner Kirchen halben getragen, hat mir mein herz verseeret, gebrendt, genaget, und gefressen: ita ut non potuerim hic mihi temperare, quin animadverterem in impuros illos prophanatores: nec ullam senserim quietem, nisi reformata tua Ecclesia, quam cernebam omnibus modis corruptissime esse depravatam.

ZION, tumulum sonat. fuit autem collis in quo arx in Ierosolyma sita fuit. Eam postquam David caepit, incoluit, ut sit dicta etiam civitas David. In eadem etiam arcam collocavit. Fuit igitur ibi ministerium religionis verae. Inde factum est, ut saepissime ipsam veram Ecclesiam ac regnum Christi significet, sicut et vox Ierusalem. Sic Psalmo secundo dicitur Christus unctus et constitutus esse a patre rex super Sion montem sanctum eius. Porro cum ex Sion dicitur exitura lex, et verbum Domini de Ierusalem, Isaiae secundo,

Vade retro

Vade porro