Quod quaesisti inventum est in 176 locis.

Preme hic ut KWIC videas

Loci 101-176:

renunciare successioni in Francia. 10 Ceterae provinciae, uti insula Zardiniae, Mediolanensis ducatus, Belgium et regnum Neapolitanum Carolo cessae sunt. 11 Victori Amadeo attributa fuit insula Siciliae cum titulo regis, et jus succedendi in Hispania in defectu linearum; Angli acceperunt insulam Minorcam, commodissimam pro commercio, dein promontorium Gibraltariense, seu columnas Herculis, quod in ipsa Hispania versus Africam situm est, et hinc clavis maris Mediterranei merito dici potest, ob fretum angustum quod inter

cessae sunt. 11 Victori Amadeo attributa fuit insula Siciliae cum titulo regis, et jus succedendi in Hispania in defectu linearum; Angli acceperunt insulam Minorcam, commodissimam pro commercio, dein promontorium Gibraltariense, seu columnas Herculis, quod in ipsa Hispania versus Africam situm est, et hinc clavis maris Mediterranei merito dici potest, ob fretum angustum quod inter Africam et Gibraltar est; sic ergo diminuta Hispania vehementer est; Phylippusque contentus non fuit. 38.1 Angli

insulam Minorcam, commodissimam pro commercio, dein promontorium Gibraltariense, seu columnas Herculis, quod in ipsa Hispania versus Africam situm est, et hinc clavis maris Mediterranei merito dici potest, ob fretum angustum quod inter Africam et Gibraltar est; sic ergo diminuta Hispania vehementer est; Phylippusque contentus non fuit. 38.1 Angli etiam a Gallia acceperunt in America sinum Hudsonis, insulam S. Christophori, Terram novam, et novam Scotiam, ob auxilia praestita; promisitque munimentum

fuit enim valde lucrosum tutorem esse in Galliam; acceserunt etiam Angli; anno 18‑o cladem navalem Philippo intulerunt, et sic 19‑o anno jam de pace cogitatum est, quae etiam anno 20‑o coaluit penitus; Carolus ergo 6. cuivis juri in Hispaniam formandae ! renunciet; Hispania cum omnibus Americanis provinciis attribuatur Phylippo. 6 Phylippus renunciet juri in omnes priori pace amissas provincias. 7 Insula Siciliae cessa est Carolo, et Sardiniae insula cessa est Victori Amadeo; Phylippus tamen 5., ut filiis

primo succedant descendentes Mariae Theresiae, his deficientibus Iosephi primi succedant descendentes, hos excipiant Leopoldi primi succesores; anno 1724. post comitia Hungarica publicata est haec sanctio. 2 1732. Romanum imperium suscepit hanc successionem; 1725. Hispania, 1727. Russia, 1732. Anglia una cum evictione, 1730. Hollandia una cum evictione, 1732. Dania, 1735. Francia recognovit eam. 3 Non obstantibus his anno 1733. protestatus est Phylippus 5. contra hanc sanctionem tamquam praejuditiosam; in suas partes traxit

tamen princeps ejectus per Hungaros ex suis provinciis erumnis et egritudine oppressus mortuus est; et sic Franciscus dux Lotharingiae '45. electus est in imperatorem succesitque in imperio nomine Francisci 1‑i; anno 1746. mortuus est Phylippus 5. in Hispania, ei successit Ferdinandus 2‑us, et ab eo tempore jam segniter bellum hoc ex parte Hispanorum gestum est; caeterum cum potentissimis duobus maritimis potentiis agendum habuerint, ipsos etiam Gallos in America lacessiverunt Angli, plurimum Borussus astu et fraudibus suis

mansit in possessione suorum ducatuum, Carolo vero successit filius in regno Neapolitano, nempe Ferdinandus, modernus rex; hic Carolus Phylippum maximum tamquam haebes et mentis impos exhaeredatus est. 11 Carolus 2‑us, eius filius, declaratus est successor in Hispania; et Ferdinandus est rex Neapolitanus et Siciliae renunciatus; caeterae potentiae aut noluerunt, aut non potuerunt reclamare huic instituto Caroli, quamquam contra apertas pacis conditiones actum fuerit; domus Sabaudica, quae expectantiam in Placentiae ducatum habuit, parato

etiam si jus apertum in Parmensem ducatum habuit; fuit enim tunc bello septennali involuta, et cum Gallis egit contra Borussum, eo a fortiori, quod Iosepho 2‑o, filio suo, desponsata fuerit Isabella, Phylippi huius filia. 12 Hic Carolus 3‑us regnavit ergo in Hispania; anno 1761. coaluit foedus inter 4 aulas Bourbonicas, nempe Hispaniam, Galliam, regnum Neapolitanum et Parmensem ducatum; nempe arctissimo vinculo se conjunxerunt ad ferendum sibi auxilium in omni casu; vigore huius foederis Carolus 3. rex

16 Remoto ergo ministro Gallico suscepit Hispanum comitem de Aranda et huius perspicacia tumultus compositi sunt; ea occasione ingens suspicio in Iesuitas recidit, quod etiam illi manus in tabula harum discordiarum habuerint, et hinc totus ordo eorum relegatus fuit ex Hispania; anno 1767. una eademque die colligati, navibus impositi, et in Italiam translati sunt, 12‑a Octobris. 17 Haec res graves altercationes cum aula Romana post se traxit; tandem aula Viennensis et Parisina cum Portugallia se conjunxerunt in exstirpationem

Finis Hispaniae. Historia Portugalliae. 1.1 Regnum hoc Portugalliae easdem fere vicissitudines subivit quas Hispania; ob vicinitatem suam possessa fuit antiquitus a Foeniciis, Chartaginensibus; tandem a Romanis subactum et in provinciam Romanam redactum est; tempore Romanorum Lusitania appellabatur Portugallia et fuit pars Hispaniae Romanae; hinc et hodie saepe eodem nomine compellatur; sub

compellatur; sub potestate Romanorum permansit usque interitum imperii occidentalis seu usque saeculum 5‑tum. 2 Variae enim barbarae gentes per Hispaniam grassatae etiam Lusitaniam invaserunt; primi erant Alani, eos secuti sunt Vandali et Suevi, qui omnes ex Hispania transiverunt sedesque suas fixerunt; Alani tamen regnum ibi non condiderunt, sed primi erant Svevi qui regnum fundarunt sedesque fixas ibi habuerunt, prouti in Hispania. 3 Eorum regnum ab anno 440. usque 584. floruit in Lusitania; tunc enim a Visigothis

Hispaniam grassatae etiam Lusitaniam invaserunt; primi erant Alani, eos secuti sunt Vandali et Suevi, qui omnes ex Hispania transiverunt sedesque suas fixerunt; Alani tamen regnum ibi non condiderunt, sed primi erant Svevi qui regnum fundarunt sedesque fixas ibi habuerunt, prouti in Hispania. 3 Eorum regnum ab anno 440. usque 584. floruit in Lusitania; tunc enim a Visigothis extinctum est tam in Hispania, quam in Lusitania sub duce Visigothorum Leovigilco et tunc successit regnum Gothorum in Lusitania; sub

sedesque suas fixerunt; Alani tamen regnum ibi non condiderunt, sed primi erant Svevi qui regnum fundarunt sedesque fixas ibi habuerunt, prouti in Hispania. 3 Eorum regnum ab anno 440. usque 584. floruit in Lusitania; tunc enim a Visigothis extinctum est tam in Hispania, quam in Lusitania sub duce Visigothorum Leovigilco et tunc successit regnum Gothorum in Lusitania; sub initium 8‑i saeculi Saraceni regni Gothici finem imposuerunt, et ab eo tempore caliphae Saracenorum Lusitaniam sibi subegerunt; donec dein

capite plexus est publice, Iacobus vero ab ipso Iohanne confossus est in carceribus, ceteri plures capite plexi, rex vero continuavit auctoritate propria regere populum suum. 2 Anno '492. ingentem multitudinem exulum Mahomedanorum, Judaeorum, et Saracenorum ex Hispania recepit hic rex, salvo usu religionis uniuscuiusque; sed non diu usi sunt hac libertate, nam et ibi coacti sunt ad religionem Christianam; commercium magnopere juvit; provinciam Congo et Ginea fortalitiis et praesidiis firmavit, et novas expeditiones ordinavit, in quibus tandem

regis Portugalliae, sed Portugalli magis favebant Emanueli, et hinc etiam rex salutatus est anno '495. 4 Hic Magni nominis honore ornatus est, maximum et splendidissimum fuit sub ipso regimen; conjunxit se vinculo affinitatis cum Hispania, ut praesidium quodpiam haberet, et fors regnum Hispaniae devolveret ad ipsum, hinc duxit Alfonsi filii Iohannis 2‑i relictam viduam Isabellam, sed ea in primo puerperio mortua fuit, et etiam eius filius Michael paulo post mortus est; duxit ergo filiam tertio natam Mariam

13.1 Sub ipso adhuc Phylippo premi coepit Portugallia et vexari perpetuis bellis, quae gessit Phylippus cum principibus Europae, et in his semper Portugallia, ob situm suum, lacessita fuit a hostibus Phylippi, cum jam nunc pro uno corpore cum Hispania considerata sit; dein plus etiam utilitatis habebant hostes Phylippi ex Portugallia diviti tunc adhuc, quam ex Hispania; Belgae foederati maxime noxii erant Portugallis, hi enim rebellantes contra Phylippum, cum eos armis supprimere non potuisset, conatus est eas egestate et

quae gessit Phylippus cum principibus Europae, et in his semper Portugallia, ob situm suum, lacessita fuit a hostibus Phylippi, cum jam nunc pro uno corpore cum Hispania considerata sit; dein plus etiam utilitatis habebant hostes Phylippi ex Portugallia diviti tunc adhuc, quam ex Hispania; Belgae foederati maxime noxii erant Portugallis, hi enim rebellantes contra Phylippum, cum eos armis supprimere non potuisset, conatus est eas egestate et penuria sibi subjugare; harum enim sterilium provinciarum ramus sustentationis fuit piscatio, et navigatio, illi permultum

quae sub Franciscani pontifice Caspari regimine fiebant, languida erant; decessit 1750; successit ei Iosephus Emanuel filius; hic usque '72. annum regnavit; hic adjecit animo, ad mendanda ea quae male aut languide sub patre gesta sunt, maxime sub ministerio Bombalii; anno '753. cum Hispania se in tractatum immisit propter insulam S. Sacramenti, ob quam multae controversiae prius enatae sunt; cessit nempe eam Hispanis, hi vero partem Paragvariae cedebant Portugallis; excitatae sunt tamen turbae inter commissarios, qui per seditiosos incolas dispersi sunt, recidit

est. 20.1 Iosephus omni severitate jura majestatica sua, praesertim circa sacra versantia, erexit et confirmavit, quod Romanus Pontifex nullo modo ferre voluit; edidit ergo bullam anno '65. in favorem Iesuitarum, recte tunc, cum Hispania et Portugallia eum urgeret ! ad sufferendum hunc ordinem; qua bulla sollemni ordinem hunc tamquam ecclesiae summe necessarium in perpetuum confirmavit; Iosephus vero sub poena capitis prohibuit episcopis publicationem hujus bullae; episcopus Michael dela Annunciata,

et 17 provincias Belgicas; Maria non diu vixit, ei successit Philippus Pulcher, qui plerumque Gandaviae habitavit cum sua uxore Iohanna, Ferdinandi Chatolici filia, ita ut Carolus filius eius hic natus sit in Belgio, qui etiam successit patri suo, in Hispania defuncto, in Belgio; postquam vero post Ferdinandi Chatolici decessum etiam rex Hispaniae factus fuisset, conjunxit hic Carolus 5. has provincias cum corona Hispanica; Carolus hic intendisse legitur hos provincias in unum corpus colligere, et titulo regni unius eas

cavit tamen Carolus solemni edicto ab omnibus provinciis recepto, ne unquam ullo sub praetextu dividantur hae provinciae, ad omne malum divisionis antevertendum; sub hoc Carolo Belgae florentissima tempora habebant; ille enim ibi natus et educatus totus Belga erat, eosque in ipsa Hispania omni modo juvit, navigatio enim, commercium, manufacturas omni modo promovit, faustissimumque sic regimen habuit. 4 Sub ipsius regimine nova secta Lutheri et Calvini erupit ad ipsum etiam Belgium; haec sub Philippo 2-o in rebellionem attrocissimam

sub Philippo 2-o, filio Caroli eiusque successore; omnium horum malorum non ultima causa fuit indoles cruda, severa Philippi 2-i; Carolus enim affabilis, mitis, omni ex parte favit Belgis, sed Philippus totus Hispanus, trux, melancolicus favit Hispanis, spretis Belgis non tantum in Hispania, sed in ipso Belgio Hispanos praeposuit ipsis; hac re totius Belgii odium sibi contraxit; haec tamen non sola causa aversionis fuit, sed accessit et id, quod Philippus non tantum Caroli decreta circa haereticos renovaverit, sed ea extendit,

animos contra Philippum, qui severitatem suam crescente semper numero haereticorum auxit etiam semper, nihilque de mediis lenioribus cogitavit. 2 Maxime exarsit odium omnium cum reducta inquisitione in Belgium multa milia morti tradidisset post abitum suum in Hispania mortua uxore sua prima anno 1559. 3 Constituit etiam in Belgio consilium ex sacerdotibus et monachis constans, qui inquirerent in haereticos, et quamquam hoc tribunal nomine inquisitionis sacrae (exosae summopere Belgis) non

et quamquam hoc tribunal nomine inquisitionis sacrae (exosae summopere Belgis) non uteretur, tamen procedura et effectus eius idem erat; severitas huius tribunalis novum momentum exacerbationis Belgarum fuit; multo enim severiores poenae adhibebantur in Belgio ab hoc tribunali quam in Hispania, ob diversam harum gentium indolem; Hispani enim severi, taciturni, parum inter se conversantes, non exigebant tantam severitatem, quam vivaces, loquaces, audaces Belgae; erravit etiam Philippus in electione consilii status, quod Margarethae gubernatrici adjecit, pro

descendentes nempe Nassoviensis stirps et Fridericus 1-us rex Borussiae; immo etiam Ludovicus 14. praetensiones formavit, occupavitque partem hereditatis, quae hodiedum cum Gallia conjuncta est. 3 Quod bellum Belgarum cum Gallis attinet ob successionem in Hispania: ut primum Anna Vilhelmo in Anglia successit, ea longe alias intentiones habuit, voluit enim ea ut pater vel frater eius throno Anglico reimponatur post mortem suam; in hanc rem Ludovicum inclinare scivit Anna, benevolentiam ergo eius aucupatura descivit a foedere contra eum

ipse Ludovicus 14. principatum Aransionensem ipsum occupavit pro se; compositis his turbis decreverunt status Belgici debitis undequaque gravati et exhausti, a bellis, quantum [quantum] securitas eorum admittat, abstinere velint; emersit tamen mox causa belli ob successionem in Hispania et cogendum Philippum regem Hispaniae ut conditionibus pacis Ultrajectensis stet, et Belgae cum Anglis et Gallis erant potentiae, quae evictionem promittebant; interim Belgae se extricarunt ex hac molestia cum sua utilitate, Carolus enim

coeptum suum; ipsi quoque Angli praeter Columnas Herculis, insulam Minorcam, Terram novam, et sinum Hudsonis acceperunt a Hispanis portusque Dunquercensis demoliri statutum est; et Ludovicus recognovit Annam legitimam reginam, et ipsum ordinem successionis protestanticum recognovit Hispania et Gallia. 6 Protestantes tamen contenti minime erant hac ministerii mutatione, et hinc gliscebat jam sub cineribus seditio inter factiones; Anna enim non obscure egit de restituendo fratre suo Jacobo 3-o; interim anno 1714. mortem opetiit Anna; cum

tamen exigua respectu tantae extensionis; anno '90-o enatae sunt dissensiones inter Anglos et Hispanos, et jam jam bellum erupit propter Americae aliquas pagas incultas et nullius adhuc, opera tamen ministrorum Pitt in Anglia et Florida Blanca in Hispania coaluit pax partesque excontentatae sunt. 22 In pacem Turcicam maximum influxum habuit Anglia, fuit enim jam in promptu classem educendi contra Moscovitas, ut eas ad pacem cogat, servandi aequilibrii causa in Europa.

amplissima et maxima, et tam interna quam externa tractant; unus nempe provincias septemtrionales Europae pertractat, alter meridionales; prius habet Belgium, Germaniam, Borussiam, Poloniam, Russiam, Daniam et Sveciam; ad meridianam spectat Gallia, Hispania, Portugallia, Italia et Helvetia, nec non Sabaudia. 2 Uterque habet suam cancellariam et subalternos; archivum, sigillumque regni his commissum est; praeter hos a tempore unionis habetur secretarius tertius ex parte Scotiae, qui etiam est consiliarius

simplex: nempe Hochmögende Herren Generel-Statten der Vereinigten Niederlanden: Celsi ac potentes vel praepotentes domini ordines generalis foederati Belgii; hos titulos anno '629. ipsi Belgae defixerunt; rex Franciae ipsos compellat Percari et Grandes Amici Confoederati; Hispania eos compellat: Domini Status Generales; interim ab anno '29. tribuitur ipsis ordinarius titulus Celsi ac Potentes; imperator primus fuit Iosephus 1. qui anno 10. huius saeculi dedit Belgis competentem titulum, vocula tamen Domini emanet semper; in contextu Euer

Belgae Amsterodami et Antverpiae. 4 Conficiuntur horologia quoque, artefacta, instrumenta diversa Amsterodami; Utrajecti sclopi conficiuntur optimi; Amsterodami infinita multitudo habentur fabricarum Vulcani, sic enses, sclopi, tormenta, pulvis pyraeus pro Hispania, Italia, et Turcia ibi paratur. 5 Typographiam habent praestantissimam. 5.1 Ex fabricatis tam copiosis necessario commercium tam externum quam internum resultat; commercium ipsorum maximum

Italia, et Turcia ibi paratur. 5 Typographiam habent praestantissimam. 5.1 Ex fabricatis tam copiosis necessario commercium tam externum quam internum resultat; commercium ipsorum maximum est in Hispania, ab illis coemunt vinum, lanam, ferrum et poma citri; vendunt ibi fabricata sua omnis generis. 2 Frequentes sunt Belgicae naves in Portugallia, hic vendunt aeque aromata sua et artefacta omnis generis, emunt vinum et fructus. 3 In

ergo complectitur 80050 milliaria. 2 Ad septentrionem est frigidum et humidum, ad meridiem calidum et humidum, in meditullio aestuosum et siccum; aer ergo siccus est aestuosusque, hiems adeo est mitis ut campi florescant. 3 Montes in Hispania non desunt; tria cornua montium Pyrenaeorum se extendunt per totam Hispaniam; non desunt fluvii quam plurimi; Tagus, Durius, Nimius, Anas, Boetis et Iberis, hi fluvii omnes navigationi opportuni essent, sed saxis scatent plurimi.

etiam piscium ob nimiam consumptionem; item auri et argenti; detecta enim America neglexerunt suas fodinas; defectum patiuntur tritici. 3.1 Dividitur monarchia in territorium metropolitanum et subjectum; coalescit tota Hispania metropolitana ex 2 regnis, Castiliae et Arragoniae, quae regna in 18 provincias dividuntur. 2 Sunt hae: ad Castiliam pertinent 9 provinciae; hae: Castilia vetus, quae Toletanum regnum dicebatur; 2. Castilia nova; 3. Legio; 4. Navarra; 5. Granata; 6.

nova, in quibus gubernator residet, sunt independentes inter se; vivunt autem homines hi in statu strictissimo subjectionis. § 2 De incolis. 1.1 Hispania Europea prius populosissima fuit, hodie tamen totus numerus populi ad 7 500 000 hominum aestimatur; anno '757. repertus fuit numerus 10 000 000 hominum. 2 Causa exiguae impopulationis plerumque in bellis copiosis, emigrationibus in America, relegatio

colerico-melancolicum; hinc solitarii sunt, taciturnique diffidentesque inter se sunt ob vigilantiam sacrae inquisitionis. 4 Nulla ergo obtinet socialitas apud hanc gentem, hinc animi anxietas, delirium, hinc nullibi tot stultorum ergastula habentur, quam in Hispania. 5 Virtutes eorum sunt: fortitudo et constantia, fidelitas, magnanimitas, temperantia, in promissis explendis promptitudo. 6 Victus Hispanorum generatim tenuis est, consistit in lacte ovili, lactuca, caepis et pomis diversis, et

temperantia, in promissis explendis promptitudo. 6 Victus Hispanorum generatim tenuis est, consistit in lacte ovili, lactuca, caepis et pomis diversis, et ex hoc etiam milites eorum laudantur, cum inediam perferre valeant; temperantia in potu est generalis in Hispania, adeo ut is, qui potus deprehensus est, numquam ad officia publica applicetur; vituperatur in ipsis ambitio, superbia intollerabilis, pugiones constanter deferunt, etiam vilissimi eorum, ex hoc fastu abominantur viliora opificia;

dialectus viget, prout in Piscaja Quibbusgoa; monticolae tamen Piscajae diversam habent linguam, quae antiqua Celtica reputatur esse. 3.1 Inter diversos status et classes civium nulla proportio habetur in Hispania; plurimi enim ibi monachi, multi nobiles, pauci agricolae, paucissimi opifices reperiuntur. 2 Factiones politicae nullae sunt in Hispania, subjectio enim est summa, monarchia illimitata.

3.1 Inter diversos status et classes civium nulla proportio habetur in Hispania; plurimi enim ibi monachi, multi nobiles, pauci agricolae, paucissimi opifices reperiuntur. 2 Factiones politicae nullae sunt in Hispania, subjectio enim est summa, monarchia illimitata. § 3 De legibus fundamentalibus. 1.1 Scimus regnum Hispaniae ex diversissimis coaluisse

Fliess); hunc ordinem anno 1431. in Flandriae urbe Bruga fundavit Phylippus Bonus; jura haec Bourgundica pervenerunt per matrimonium, uti scimus, ad domum Austriacam, nempe Carolum 5. regem Hispaniae, proin etiam ordo hic ad Hispaniam translatus est; exstincta domo Austriaca in Hispania et Phylippus 5. et Carolus 6. Romanus imperator posuerunt se ad jus huius ordinis; insigne huius ordinis sunt exuviae agni, geruntur ex catena aurea, hac catena calibem et silicem alternatim repraesentat in suis articulis; extra solemnitatem ex rubra vel aurea ligula

ordo prius habet 47 commendaturas; 2--us habet 56, 3--us habet 37 commendaturas. 3 Alter est ordo Arragonicus, qui a Iacobo 2--o in urbe Montesa fundatus fuit saec. 14, habet 13 commendaturas; ordo S. Ioannis, modo Melitensis, complures habet commendaturas in Hispania. 10.1 Sedes regia olim erat in urbe Toletensi, temporibus Saracenicis diversis in urbibus residebant reguli; Phylippus 2--us determinavit Madritensem urbem pro sede sua. 2 Urbs haec ampla

et 6 cum 60 tormentis; praeter has lineales naves complures aliae; 32 fregattae intra 20 et 32 tormenta; 12 minores intra 12 et 30; 4 tormentariae naves cum 8 tormentis, 3 galleon cum 6 tormentis, 7 semi galleon cum 3 tormentis, 17 huccer cum 12 tormentis. 3 Hispania provisa est lignis, ferro, et cupro, nec non pice pro structura navium. 4 Numerus militiae ad 49 014 capita computabatur; accesserunt dein 8 cohortes infanteriae maritimae quae 5718 capita numerabant;

classis minoris; hos sequuntur capitani; tota classis habetur divisa in 3 departamenta, haec departamenta a portubus habent nomen suum, Cadix, Feroll et Cartagena, in quibus naves continentur, in portu Caditano habetur etiam schola militaris. 5 Provisa est Hispania portubus insignibus; Caditanus est praecipuus omnium, dein Cartagensis, Feroll, cum aliis minoribus. 2.1 Militia campestris ex propriis subditis copiosa non est, sed ex peregrinis colligi debet; hinc ex Italis,

interna, hi cum semi-invalidis ad 15 000 aestimantur, qui ad urbes et portus custodiendos applicantur. 3 Dignitates sunt general capitain, general lieutinant; mareshall de campe, brigadier et collonelli. 4 Scholae militares habentur in Hispania Segoviae, Barcellonae, dein in Oran Africae. 5 Miles Hispanus laudatur, est inediae capax, generosus; modo omnia ad pedem Gallicanum instructa sunt in exercitu Hispanico. 6 Ad limites Franciae habent Fanum S. Sebastiani;

Chatolicus secundum codicem adornari curavit; hic codex 1505. auctus et emendatus est per Ferdinandum, et hic Codex Tauri dicitur et est ultimus codex, corpusque iuris et legum Hispanicarum; leges tamen Romanae non ultimum locum habent in Hispania. 2 Viget etiam ius ecclesiasticum universale in pleno suo vigore. 3 Juxta has ergo leges omnes deciduntur causae; in omnibus urbibus habetur senatus, qui ex praeside et assessoribus constat, hi jus reddunt incolis; in civitatibus

omnibus urbibus habetur senatus, qui ex praeside et assessoribus constat, hi jus reddunt incolis; in civitatibus hi judices corregidor appellatur, in minoribus regidor, seu regens, vel alcalde. 4 Ab hoc magistratu appellatio fit ad alia fora provinciae, tota Hispania in 12 divisa est districtus, quorum quivis summum forum appellatorium habet, quae fora pro quibusdam consistunt etiam fora primae instantiae; sunt autem sequentia: cancellaria regia, residet Valadoleti; Granatense tribunal et etiam cancellaria regia dicitur; utrumque hoc

ecclesiastici, lucrum rei monetariae, venditio quoque bullae cruciatae, nec non diversi tituli monopoliorum, uti in Europa, titulo teloniorum; provinciales praestationes erogatae habentur; generales vero reditus per inspectores cameratricos percipiuntur. 3 In Hispania diversae familiae habent jus colligendi accisas pro diversis districtibus, reges enim bene meritis civibus saepe concedebat. 4 Totius Hispaniae reditus anno *** calculati sunt 23

forma, neglecta financia et commercio; anno tamen '776. instituta est Coronae societas agricolaris, quae elaborat in evehenda agricultura suffulta ab aula. 2.1 Manufacturae et fabricae celeberrimae habebantur in Hispania tempore Saracenorum, iis exstinctis evanuerunt usque Phylippi 5--i tempora omnes manufacturae. 2 Has maxime Carolus 3. erexit, sic Madritti habetur porcellanae fabrica, ad S. Ildefonsum habetur speculorum fabrica florens, in qua mirae magnitudinis

quod cum coloniis suis Americanis habent, est amplissimum, nam omnibus aliis gentibus praeclusi sunt portus Hispanici; interim nec hoc est admodum lucrosum, nam omnes res, quas Hispani suis colonistis vendunt, non sunt producta eorum, sed aliarum gentium Europearum, hinc Hispania est tantum canalis per quem opes et thesauri Americae in universam Europam dimanant; dein ipsi Galli et Belgae immediatum commercium exercent cum ipsis Americanis; nam Hispani admittunt ut nomine mercatorum Hispanicorum etiam exteri ingrediantur portus Americanas, et hinc

est tantum canalis per quem opes et thesauri Americae in universam Europam dimanant; dein ipsi Galli et Belgae immediatum commercium exercent cum ipsis Americanis; nam Hispani admittunt ut nomine mercatorum Hispanicorum etiam exteri ingrediantur portus Americanas, et hinc est ut Hispania penes omnes thesauros et divitias Americanas, in se pauper sit. 2 Centrum commercii Americani est portus Gaditanus, hinc in duos ramos dividitur commercium Hispanorum, nempe in Americam septemtrionalem, et meridionalem; in Cavanensi portu colligunt se

Gaditanus, hinc in duos ramos dividitur commercium Hispanorum, nempe in Americam septemtrionalem, et meridionalem; in Cavanensi portu colligunt se reduces naves et sic portum Gaditanum in Europa petunt; patet ex his quis sit bilancis tam numericae, quam utilitatis status in Hispania, nempe dispensiosa ! ubique, et quidem invectionis pecuniarum et evectionis proportio est = 1:5, proin omni millione lucri 4 damni habent. 5.1 Societates mercatoriae et commerciales nullae habentur.

quae in insulis Canariis quaestum exercet, et potissimum cum cacao exercet commercium. 3 Anno '757. Barcellonae erecta est maior societas, quae quoad objecta commercii quidem restricta non est, sed quoad territoria commercii. 4 Portus Hispania copiosas habet tam in Europa, quam America, sic in Europa habent Malaga, Aliganthae, Barcino, Fanum S. Sebastiani et Vilboa; praecipuus est Gaditanus portus.

Fanum S. Sebastiani et Vilboa; praecipuus est Gaditanus portus. § 9 De re monetaria. 1.1 In Hispania diversae deprehenduntur monetae, quae ad duas exaequantur potissimum mensuras normales maravedis et reales, duplex est valor harum monetarum, nam Hispani sub eadem denominatione duplicem valorem intelligunt, sub respectu utrum in valore argenti vel cupri summant, sic si

argenti vel cupri summant, sic si de realibus sermo sit addi debet, utrum real de vellon vel de platta intelligantur, seu utrum valor de cupro vel de argento sumatur; est autem proportio inter argenteum et cupreum valorem uti 17 ad 32. 2 Ex auro cuduntur in Hispania sic dicti doblones, valet 40 reales de platta; cuduntur duplicati et 4-plicati hi doblones; cuduntur etiam doblones midi seu dimidii, qui 20 valent; cuduntur aurei minuti pesosfuertes doro. 3 Argenteae sunt hae: pesos fuertes, quae passim piaster

duabus nititur concordatis, unum inter Carolum 5. imperatorem et Hadrianum 6. et Clementem 7. de anno '524; alterum est inter Benedictum 14. et Ferdinandum 2. de anno '753--o. 2 Olim pontificum summa erant jura in Hispania, pontifices enim omnia jura majestatica circa sacra exercebant; sed per concordata haec jura vindicata sunt regibus; confirmatione tamen pontificis opus est; pontifici reservati sunt 52 pingues canonicatus, hos pontifex confert, in ceteris rex aut conventione aliorum

mortem damnati ducebantur in medio ad locum suplicii; actus hic Auto da fee (Actus fidei) compellatur; leguntur intra 14 anos a fine saec. 15. et initium 16. combusta fuisse 6000 hominum. 2 Anno '782. et '3. lectum quidem est inquisitionem cessasse in Hispania, sed anno '784. adhuc solemne Auto da fe celebratum est; plebs veneratur hoc tribunal, eruditiores tamen aversantur totum institutum, sed nihil in contrarium possunt; ea tamen ex parte prodest hoc tribunal, quod populus in obsequio retineatur, et omnia praecaveantur mala,

eruditiores tamen aversantur totum institutum, sed nihil in contrarium possunt; ea tamen ex parte prodest hoc tribunal, quod populus in obsequio retineatur, et omnia praecaveantur mala, quae ex turbis religionis in alia regna promanarunt. 3 Clerus in Hispania copiosus et potens est, adsunt facile 3000 monasteriorum in Hispania, praeter capitula infinita; monachorum numerus ad 69 664 capita, monialium ad 38 089 capita collocatur; universim status ecclesiasticus ad 250 000 hominum aestimatur; tanta multitudo non potest non

contrarium possunt; ea tamen ex parte prodest hoc tribunal, quod populus in obsequio retineatur, et omnia praecaveantur mala, quae ex turbis religionis in alia regna promanarunt. 3 Clerus in Hispania copiosus et potens est, adsunt facile 3000 monasteriorum in Hispania, praeter capitula infinita; monachorum numerus ad 69 664 capita, monialium ad 38 089 capita collocatur; universim status ecclesiasticus ad 250 000 hominum aestimatur; tanta multitudo non potest non obesse statui.

status ecclesiasticus ad 250 000 hominum aestimatur; tanta multitudo non potest non obesse statui. § 11 De educatione et scholis. 1.1 Educatio in Hispania privata magis est quam publica. 2 Habentur in Hispania 23 universitates et 3 in America, ex his tamen tantum 3 sunt veri nominis universitates: Madritensis, hanc Phylippus 4. anno '625. fundavit, Carolus vero 3 formavit eam magis anno '770; alia est

potest non obesse statui. § 11 De educatione et scholis. 1.1 Educatio in Hispania privata magis est quam publica. 2 Habentur in Hispania 23 universitates et 3 in America, ex his tamen tantum 3 sunt veri nominis universitates: Madritensis, hanc Phylippus 4. anno '625. fundavit, Carolus vero 3 formavit eam magis anno '770; alia est in urbe Alcala dehenaros; 3. Salamancae; insigniter dotatae sunt omnes 3;

Philosophia in hanc diem regnat scholastica, quae multum obest perfectioni eorum, nemo enim audet novationem facere, quin incurrat notam sacrae inquisitionis; in studio medicinae hodie adhuc omnibus gentibus Europeis postponuntur Hispani, utut aevo medio Hispania fuerit sedes celeberrimorum medicorum; Ferdinandus 2. hortum botanicum fundavit celeberrimum Madritti; in iurisprudentia magis eminent Hispani, maxime circa jus Romanum versantur scripta eorum; politicas tamen juris partes et philosophicas plane non excolunt.

reformationes faciendae, Tribunal sacrae inquisitionis sufferendum, prudens tollerantia invehenda, monachorum numerus restringendus, sacerdotalis enim status excessive exauctus est. 2.1 Ratio status externa poscit ut Hispania amicitiam colat cum Gallis, qui ipsis contermini sunt, et plurimum prod- et obesse possunt; olim ratio status poscebat ut Romani pontifices colantur, hi enim prius plurimum prodesse et nocere poterant; hodie tamen relate ad aulam Romanam

colantur, hi enim prius plurimum prodesse et nocere poterant; hodie tamen relate ad aulam Romanam mutata est vehementer ratio status omnium provinciarum, Hispani tamen maxime adhuc aulam Romanam colere debent. 2 Cum Italia quoque maxima mutatio facta est, Hispania enim nihil amplius possidet in Italia; cum tamen principes agnati in Italia possideant, opus est curam Italiae habere, et foedus colere maxime cum Sardinia. 3 Cum Romano Imperio Germanico hodie non est tantus nexus Hispaniae, quam fuit olim, hodie

eius est inter 37 et 42 latitudinis et 9 et 12 longitudinis gradum. 2 Clima eius est magis amoenum quam Hispaniae; spirantes enim frequenter venti conciliunt temperatiorem auram; nives in hyeme sunt res inauditae. 3 Montes Pyraenei ex Hispania excurrunt in Portugalliam et vocantur Estrela, Sintra, Arravida, Taga, Sierra del Algarva; ex his montibus copiosi rivi et fluvii decurrunt, nempe Milvus, Lima, Taurus, Tagus et Quadiana; qui omnes ex Hispania profluunt in Portugalliam.

in hyeme sunt res inauditae. 3 Montes Pyraenei ex Hispania excurrunt in Portugalliam et vocantur Estrela, Sintra, Arravida, Taga, Sierra del Algarva; ex his montibus copiosi rivi et fluvii decurrunt, nempe Milvus, Lima, Taurus, Tagus et Quadiana; qui omnes ex Hispania profluunt in Portugalliam. 2.1 In Portugallia pecora cornuta bona habentur, sed pauca; oves gregatim copiosae, quarum lana non multum cedit Hispanicae; sues copiosi habentur; equi non desunt quidem, sed

§ 2 De incolis. 1.1 In Portugallia incolarum numerus non admodum copiosus est; maior tamen quam in Hispania; causae minoris impopulationis eaedem sunt, quae in Hispania, nempe copiosa bella, navigatio, severitas inquisitionis, relegatio; computatur populus ad 1 800 000; recentiores tamen scriptores 2 250 000 incolarum adnotant.

§ 2 De incolis. 1.1 In Portugallia incolarum numerus non admodum copiosus est; maior tamen quam in Hispania; causae minoris impopulationis eaedem sunt, quae in Hispania, nempe copiosa bella, navigatio, severitas inquisitionis, relegatio; computatur populus ad 1 800 000; recentiores tamen scriptores 2 250 000 incolarum adnotant. 2.1 Portugalli cum vicinis suis Hispanis in

similitudinem ob aequalitatem fontium, differentia tamen est in dialecto et terminationibus vocum. 5 Culturam magnam habet jam ab aliquot saeculis eorum lingua. 6 Inter diversas civium classes magna disproportio locum habet, uti in Hispania, sic monachi et nobiles sunt copiosissimi, agricolae exiguo numero, opifices vero et manufacturistae paucissimi deprehenduntur. 7 Factiones politicae declaratae nullae sunt in Portugallia.

4 Olim frequens fuit hic ordo multasque commendaturas habuit, hodie tamen non nisi 49 habet commendaturas. 5.1 Secundus est ordo sancti Iacobi; hic erat idem cum ordine sancti Iacobi de Compostella in Hispania; anno 1290. Dionysius rex Portugalliae separavit suos equites a Castilianis, ipsis magnum magistrum creari permisit; numerat ordo hic 150 commendaturas. 6.1

ab urbe metropoli; Ioannis 5. fundavit hunc locum cuius ecclesiam S. Antonio devovit. § 5 De externae securitatis remediis 1.1 Portugallia aeque ac Hispania duplici exercitu opus habet, campestri et maritima; saeculo 16. formidabilis fuit classis Portugallorum, sed adtriti per Hispanos, Belgas vix tot habuerunt naves quibus ad tuendos limites suos opus fuit. 2 Maxima sub Ioanne 5--o evasit potentia eorum;

monetas cudere curare possunt ex suo auro; universim defectus magnus est in re monetaria. § 10 De religionis negotiis 1.1 In Portugallia aeque ac Hispania unica religio catholica viget; sunt aeque zelotae in negotiis religionis; maxime Mahometani et Judaei ipsis odio sunt, Judaeorum tamen latentium ingens est copia. 2 In cultu sanctorum plane excedunt; beatam Virginem, sanctum Antonium de Padua et

3. induxit; hodie Ollissiponae, Coimbriae et Egorae habetur; est autem in omnibus Hispanicae inquisitioni aequalis; in urbe Goa etiam habetur inquisitionis tribunal; in Brasilia nullum unquam exstitit; processus severior et occultior adhuc est in Portugallia quam Hispania, regesque irrito conatu cogitarunt de hoc tribunali restringendo; proceditur maxime contra novos Christianos, generatim delicta eadem sunt quae in Hispania; haec tamen tantum de domesticis, exteros tamen tolerant. 2 Bona confiscata dividebantur inter

inquisitionis tribunal; in Brasilia nullum unquam exstitit; processus severior et occultior adhuc est in Portugallia quam Hispania, regesque irrito conatu cogitarunt de hoc tribunali restringendo; proceditur maxime contra novos Christianos, generatim delicta eadem sunt quae in Hispania; haec tamen tantum de domesticis, exteros tamen tolerant. 2 Bona confiscata dividebantur inter cameram et tribunal ipsum, Iosephus tamen restrinxit solum ad poenam mortis

tamen tolerant. 2 Bona confiscata dividebantur inter cameram et tribunal ipsum, Iosephus tamen restrinxit solum ad poenam mortis confiscationem anno 1775; exsecutio aeque solemniter fit ac in Hispania. 3 900 monasteria numerantur in exiguo hoc regno, Cistercitarum monasterium de Alco Bacza ab Alfonso 1--o fundatum celeberrimum est, plerumque nobiles depauperati hic suscipiuntur; numerus monachorum completus est 130, splendidissime vivunt, reditus

ubi improbitas vult frangi, nescia flecti,
4.26.6   Horrescit, rictuque asper et ungue leo. 27. [26.] Ad Clementem XIII., quum Romae Societatis Jesu sodales ex Hispania hospitio excepisset.
4.27.1  O terrae decus, o pater orbis, siccine egenos,
4.27.2   Siccine palantes te patrio excipere
4.27.3  Tute sinu gaudes? Illo

sustinent. Similiter Aristocratia et Democratia non modo Excessus formarum regiminis evasere, sed plane Inculpationes: de quibus jure timeas, ne, prout Tyberiorum et Domitianorum tempore, crimina laesae Majestatis, prout non pridem in Hispania Crimina Haereseos eo perducantur, ut omnis virilis fortitudo, honestas animi, et eruditio suspectae reddantur, optimique viri statu suo et fortunis priventur. Ideo sustineamus inimicos generis humani, adeoque et

Bibliographia locorum inventorum

Kunic, Rajmund (1719-1794) [1794]: Epigrammata, versio electronica, 20870 versus, verborum 170058, ed. Irena Braticevic [genus: poesis - epigramma] [numerus verborum] [kunic-r-epigr.xml].

Jelacic, Ljudevit (1792-1851) [1824]: Valedictoria, versio electronica., 1148 verborum, ed. Franjo Fancev [genus: prosa - epistula] [numerus verborum] [jelacic-l-valedictoria.xml].

Preme hic ut KWIC videas