Welcome to PhiloLogic  
   home |  the ARTFL project |  download |  documentation |  sample databases |   
Starck, Wolfgang; 1554/55–1605 (1554/55–1605) [1606], Catharina Tragoedia, versio electronica (), 1973 versus, Ed. Tilg, Stefan [word count] [starck-w-catharina].
Previous Section

Next Section

Actus Tertius
Argumentum
Ere: Tertius actus init, quo Mundi Gloria blandis
Fraudibus aggreditur mentem illaqueare puellae,
Nequidquam. Martyr vanos conculcat honores.
Actus III. Scena 1. Sthenelus – Pacmon – Rasitro – Schurius – Mater – Strategus – Philosophi – Porphyrius
Quam difficulter faeminis infantulos
Eripere potui! Quam replerunt questibus
Et eiulatu compita! Pac: Quid mirum? Suos
Partus vel ipsa diligunt animantia
Feraeque. Matrum affectus est tenerrimus.
Mallem hercle bellicosis sane cum viris
Conserere pugnam, quam necando parvulos
Lacessere matres et vocare in praelium
Lachrimabile. Fateor, sunt mihi mota viscera.
Sth: O militem formidulosum, o muliebrem
Animum in virili pectore! Tun’ tenellulos
Infantulos perimere iussus horreas?

-- --

Mos est voluntati gerendus Caesaris.
Pac: Sed ille mos est barbarus. Sth: Sit barbarus!
Praestare culpam num necesse est militem?
Mille imperet, necabo mille infantulos.
Si mater abnuat, simul mucro hauriat
Matris cruorem! Pac: Quid Rasitro factitas?
Ras: Quid factitem? Quod imperatum scilicet.
Sth: Non imperatum infantulos totos domum
Referre, verum corcula ex corpusculis
Petivit imperator. Ras: Hahae, hoc mysterium?
†Exccet haruspex chiromata aut qui volet.†
Corpusculis, ni fallor, insunt corcula.
Pac: Ecce Schurius, quas agit praedas? Sch: Cito,
Cito da puerum, inquam, vel moriere, faemina!
Mat: Miles, relinque filium, obsecro, gaudium 789] C om. personam. 813 Hahae] Lectio incerta. 795sq.] Cic. de orat. 2,168 si ferae partus suos diligunt, qua nos in liberos nostros indulgentia esse debemus? 812 corcula ex corpusculis] A 89. 789–91] dact. hexam.
Meum unicum, solatiumque maximum!
Sch: Puerum, puerum, inquam, cedo! Mat: Quid tibi rei est
Cum gnatulo meo? Quod admisit scelus
Puer innocens? Sch: Sic imperator imperat.
Mat: Quid Caesari infans proderit? Sch: Tecumne ego,
Venefica, disputem? Mat: Obsecro, succurrite!
Sch: Sic, sic agendum. Mat: Heu, heu ferina immanitas!
Heu beluina ferocitas! Mea viscera,
Meumque sanguinem abripi crudeliter.
Meme perime, en iugulum paratum! Ah, gnate mi!
Ah, gnate mi, collisus es! Sch: Corpusculum

-- --

Tibi dono, corculo imperator utitur.
Mat: Ut te, latro, perdant coelites! Ah, quomodo
Feram dolorem? Ablata vitae portio est.
Cui conquerar necessitatem? Vindica,
O Christe, nostram iniuriam! Sth: Spectavimus
Pugnam tuam, Schuri, lepidam. Ras: Quot parvulos
Exenterasti? Sch: Praeter hunc nullum, imo vix
Istum licuit nancisci. Ita matres occulunt
Sua pignora et tuentur astutissimae.
Str: Quid statis hic? Caesar moratur anxius,
Et corcula divinatio iam flagitat,
Magi magaeque iam meditantur carmina.
Pac: Satisne multa rere, o dux inclyte?
Str: Satis superque. Currite! Omn: Quam promptissimi!
Str: Tyrannis isthaec non poterit consistere:
Nimium exacerbat subditorum pectora.
Por: Et iure! Nam quis aspiciat siccis genis
Infantulorum carnificinam? Si modus
Diis placet, crudeliores Caesare
Deos vocarim. Sed probandum est, quod probat.
Olim exedet, quod intrivit damno suo.
Str: At at sophorum excita turba convolat!
Por: Salvere iubeo Caesaris vos nomine,
Splendore quorum claret Aegypti solum.
Phi.1: Et tibi secundent omnia magni coelites,
Dux magne! Qua Caesar vocavit gratia?
Phi.2: Et nostra nos lycea iussit linquere?
Por: Sacra innovantem nuper Aegypti diis

-- --

Audax virago reprehendit Caesarem,
Aitque diis litare nefas, Christum deum 845 exacerbat] exarcebat C. 850 quod intrivit] quot interit C. 856 lycea] Lycca C; cf. 875. 825 Sic, sic agendum] Sen. Herc.f. 1218; Herc.O. 846. 853] A 735. 857–59] A 737–39.
Solum esse, ceteros superbos daemonas.
Omn: Pro facinus indignissimum! Phi.1: Nos Caesari
Sic ludimur? Nos equiparet iuvencula?
Phi.3: Quod nomen inde grande victores ferant,
Vincant puellam si sophistae garrulam?
Por: Aliud canetis, cum diserte proferet
Miranda fidei Christianae dogmata.
Str: Si victa vobis disserendo cesserit,
Munere remittet contentum quemquem suo,
Ne sit sub hoste palma vili ingloria.
Phi.4: Non dona regis quaerimus, sed gloriam.
Ego mille nostris pusiones artibus
Doctos magister reddidi iam grandior:
His cum puellam conferas te iudice,
Mori haud recusem, si puer causa cadat.
Phi.6: Socii, redeamus ocyus ad gymnasia
Sua quisque, fructus nullus hic, quantum auguror!
Por: Ne faxitis! Parete iussis Caesaris,
Qui plumbeas iras geret! Phi.6: Duc ergo nos
In Caesaris conspectum, ut huic fiat satis.
Str: Iam sapitis, o sophi. Sequimini me ducem!

Actus III. Scena 2 Chorus uterque
Omn: Ite ad planctus, date lamenta,
Tundite crebris pectora palmis!

-- --

Nil nisi tristis naenia nostram
Sortem decet, heu sortem flebilem,
Flebile fatum.
Cho.Ad: Heu duro nimium premimur iugo,
Heu, libertas periit, periit!
Volucri pede fortuna recessit.
Indite ferrea vincla lacertis!
Captivi sumus!
Cho.V.: Cernite, cernite nostra monilia!
Heu, periit nitor aulae regiae!
Decus omne iacet, subiit squalor.
Indite ferrea vincla lacertis!
Captivae sumus! 869] in gloria C; cf. A 756. 863–74] A 749–61. 881 Ite ad planctus] Sen. Tro. 79. 881–928] dim anap. + monom. anap. (licentia videlicet ultimam syllabam resolvendi).
Ad.1: Quis Tanais, quis dabit Oceanus
Lachrimas, ut nostra fleamus mala?
Ad.2: Subtracta domina subtracta est
Libertas, recreatio, amoenitas.
Ad.3: Nil valuere preces, imo preces
Pepererunt haec nobis vincula.
Ad.4: Excidit omnis spes, non dabitur
Ora parentum chara intueri.
Ad.5: Marcescet paedore iuventa,
Tenera aetas senio tabescet.
Ad.6: Conditio negat, natura parens
Quod brutis animantibus annuit.
Ad.7: Findit avis penna aethera liberum,
Clausa clausi nos gemimus domo.

-- --


Ad.8: O sors natalibus inferior,
O sors indigna satu nostro!
V.1: Quid querimur nos turbula vilis,
Quota pars est censenda doloris?
V.2: Miseret reginae, reginae
Virginis insontis me miseret.
V.3: Qua nil pulchrius aspicit orbis,
Serta situ loca captiva colat?
V.4: Qua nil castius aspicit orbis,
Serta situ loca captiva colat?
V.5: Qua nil ditius aspicit orbis,
Serta situ loca captiva colat?
V.6: Quicunque manent dominam casus,
Nos, dum superat vita, manebunt.
V.7: Nec mors, nec centena pericula
Abolebunt reginam ex animo.
V.8: Cedite, querulisque modum ponite
Verbis, et taciti bibite auribus
Verba inimici!

Actus III. Scena 3 Pharesbutus – Sacrificuli – Catharina – Chorus uterque
Io triumphe, o socii, nunc plaudite
Magnasque grates agite ter magno Apidi
Et Caesari Maxentio invictissimo! 904] Marcescat C. 925] Adolebunt C. 896] Herc.f. 1323–26 quis Tanais … abluere dextram poterit? 929–36] B 517–27.

-- --

Sac.1: O fausta dies, o ter beata tempora!
Aegyptiis tandem diis novata sunt
Altaria, templa, pinguia tura, victimae.
Sac.2: Nunc cornua tollemus, bibemusque affatim
Mera vina, vina, quae sacrantur Apidi!
Sac.3: Quae delicata fercula ad Apim deferunt,
Nos scilicet voramus, ipse pascitur
Foeno viridi petatque Nili flumina!
Sac.4: Ditescimus pecuniis, honoribus
Cumulamur, aucta redit duplo felicitas.
Pha: Dicite io, sit perennis Api gloria!
Dicite io, sit perenne Christo dedecus!
Dicite io, floreat Apidis potentia!
Quicunque non est fautor Apis occidat,
Et occidat quicunque Christo fautor est!
Sed quos ibi vultum tristiores conspicor?
Iuvabit alloqui, ad Catharinam pertinent.
Salvete iuvenes, cur sedetis tetrici,
Adeoque maesti? Vincla cur stringunt manus?
Abicite vincla! Offerte gramen Apidi,
Quod ultro porrigunt ministri, dicite:
„Gramen damus Apidi.“ Quid ad rem tam levem
Humi tenetis fixa lumina? Quid magnum peto?
Omn: Solus deus Christus, reliqui sunt daemones.
Pha: Catharina capta spiritus vobis facit?
O spes inanis, deserite infaustum caput,
Servate vosmet ipsos! Nam brevi, brevi

-- --

Peribit illa. Ni sapitis, peribitis.
Ad.1: Forte prior ipsus Tartareum innabis lacum.
Pha: Abeo. – Scelestos monita flocci pendere
Mox poenitebit. Admovebo hic machinas.
Quid, o puellae, brachiis circundare
Et ferre nodos eligitis ferri gravis?
Abicite gramen Apidi pauxillulum,
Per hos ministros mittite et salva omnia!
Omn: Solus deus Christus, reliqui sunt daemones.
Phar: Abolete dominam e corde, nec vos perdite
Cum perdita! Catharina caedi proxima est.
V.1: Prohibeat ille maximus mundi parens,
In teque recidat omen Orci pabulum! 939 Nili] Nilici C. 955] 967, 1347. 970] Sen. Phaedr. 466 Providit ille maximus mundi parens.
Pha: Testor Serapim Osiridisque numina
Hodie occubituram contumacem virginem.
Cho.Ad.V: Huc oculos, huc verte benignum
Vultum sedibus aethereis, deus,
Eripe reginam! Frendet lupus,
Dentibus iras acuit belua,
Aspice Christe!
Cat: Quis cantus aures flebilis pepulit meas?
Vosne, o comites felicis infortunii?
Nostras refertis voce luctifica vices?
Cessate lachrimis prosequi nostrum senium!
Vobis mihique gratulor, quod pro dei
Honore sordes experimur carceris,
Et experimur sponte nostra. Subrigat

-- --

Nos causa! Causa Christus est, cuius fidem
Mecum professi geritis isthaec vincula,
Vos nulla licet necessitas adegerit.
Ne moveat ergo molestia haec breviuscula,
Afflictioque qua videmur opprimi!
Vanescet haec ut fumus, umbra, vapor. Nihil
Nocuisse poterunt Caesaris conamina,
Quascunque fingat machinas, fraudes, dolos.
Mortem minatur? Esto! Mortem corporis
Quis Christianus timeat? Illa ianua est
Vitae perennis et perennis gloriae,
Quam pollicetur fortiter pugnantibus
Athleta Christus, qui rependet praemia.
Subducite vos hinc paululum! Pellax venit
Fallaxque Mundi Gloria. Novi quid velit,
Verum simulabo et audiam. Omn: Fac quod lubet,
Regina virgo. Cat: In tempore vos rursum acciam.

Actus III. Scena IV. Gloria mundi – Catharina – Chorus uterque
Actura tecum de salute propria
Tuaeque vitae commodis primum peto,
Ut non mea verba cogites, sed Caesaris,
Qui munus hoc legationis credidit,
Ut ne virorum alloquia tanquam toxica
Fugeres. Ego faemina faeminam spero mihi 979] Sen. Phaedr. 850 Quis fremitus aures flebilis pepulit meas? 982] Verg. Aen. 6,476 prosequitur lacrimis; 12,72sq. ne ... lacrimis ... prosequere. 990sq.] B 549sq., 1370sq. 974–78] dim anap. + monom. anap. (licentia videlicet ultimam syllabam resolvendi).

-- --

Facilem futuram. Cat: Mitte tot praeludia,
Suspecta fides est, ubi per anfractus meat.
Glo: Ne sit morarum taedium! Caesar tui
Amore deperit. Verba omnia elocuta sum:
Hic, quem superba turba anhelat pellicum,
Thalamum iugalem spondet addictus tibi
Favetque mille prae catervis virginum.
Cat: Iam me iugali vinculo iunxit sibi
Alter, petentem Caesarem potentia
Qui superat et me regio celsa throno
Levabit. Unde Caesarem sponsum execror!
Glo: Ah parce, virgo, parce dona effundere,
Fortuna quae dispertiit larga manu,
In teque fudit ubere cornu gratiae.
Iuvenilis istud tempus aetatis vide,
Formaeque quidnam splendor iste postulet!
Cat: Formae decorem singuli carpunt dies,
Et flos iuventae mobili cursu fugit.
Deperdit aliquid semper et fulget minus.
Glo: Sapienter hinc noli optimos dies
Dicare curis tetricis! Luxum rape!
Quid te coerces et necas rectam indolem?
Molesta verba sunt loquentis, vos meum,
Quem supprimo, cantu exprimito sensum!
Omn: Virgo, propago regia,
Laetis fruare gaudiis,
Dum floret aetas corporis!
Hoc suadet Mundi Gloria.

-- --

Cat: O Christe, te praeter mihi sordent omnia.
Glo: Quod obstruis aures carmini dulcissimo,
Altisque mersa cogitationibus
„Christum“ cies, „Christum“ sonas, „Christum“ intonas?
Christus furorem misit hunc in pectora,
Ut temet ipsam negligas tantae immemor
Felicitatis. Huc, o virgo regia,
Huc respice! Caesar nec rogatus nec tuis
Monitis adactus imperatricem iubet.
Non credis? En, quae praeferuntur symbola,
Augustus et augusta tibi cedit omnia: 1046] cymbola C; cf. etiam 1473. 1013–24] A 1277–86. 1025] Octavia 550 florem decoris singuli carpunt dies. 1026] Sen. Phaedr. 446 aetate fruere: mobili cursu fugit. 1027] Sen. Herc.O. 386 deperdit aliquid semper et fulget minus. 1030] Sen. Phaedr. 454 Quid te coherces et necas rectam indolem? 1041] A 1290. 1033–36] quatern. iamb.
Hic ignis est fulgoris aeterni nota.
Haec aquila Romani imperii te compotem
Monstrat. Corona gemina sceptrumque geminum
Reginam Eoi et occidui firmant soli.
Globus hic rotundus totius orbis indicat
Commune ius habere te cum Caesare.
Haec sella proximam potestatem adstruit
Tibi a futuro coniuge. His in arculis
Insunt lapillis Indicis monilia
Conserta opumque peregrinarum copia.
O quanta dignitas per urbes Italas
Graiasque curru eburneo circumvehi
Et a populo acclamationibus excipi
Faustissimis? Regina vivat, floreat,
Lagisque stirpem Caesarea prole augeat!
Quid, virgo fortunata, cor desiderat,

-- --

Quod affatim non suppetat? Qua gratia
Homines laborant, se fatigant, irruunt
Mille in pericula: ut consequantur gloriam.
Te sequitur ipsa gloria invitam licet,
Et gloria, qua nemo ampliorem somniet.
Catharina, gaude, sollicitam curam abice,
Rebusque fruere, quas tibi Fors consecrat!
Cat: Adeste comites! Ne superba censear
Abnuere, tamdiu pignora adservabitis,
Donec, quid opus factu, indagavero.
Glo: Utinam, Catharinam consilio stares meo
Nec perditum ires te tuosque! Cat: Neutiquam
Contrarium probabit exitus. I, redi!
Responsa Caesari feres dignissima.
Glo: Ad te revisam plena spei, o fax virginum.
Cat: Nostisque lenam castitatis et mei
Pudoris adversariam? Omn: Non novimus,
Regina. Cat: Mundi Gloria est vel Vanitas,
Quae pollicetur aureos montes suis
Cultoribus, mendaciisque inebriat.
Quisquamne regnis gaudet? O fallax bonum,
Instabile, fluxum, fronte quantum blandula
Tegis malorum? Fulgor externus capit
Oculos, sed intus anxietas, turbatio,
Curae, timores, mille cordis tormina 1084–86] Sen. Oed. 6sq. Quisquamne regno gaudet? o fallax bonum, / quantum malorum fronte quam blanda tegis.
Abstrusa latitant. Sic tamen ista iactitat
Immundi Mundi Gloria ac si plurimum

-- --

Inesset oblectationis. Ac licet
Inesset oblectationis plurimum,
Quanto tamen illam perstituram tempore
Stulti arbitrantur? Mors rapit secum omnia,
Mors quae tabernas pauperum et regum domos
Aequo pede pulsat. Apage, Mundi Vanitas,
Immunda Mundi Vanitas, apage, vale!
In posterum sedes erit mihi nuda humus.
Ad.1: Domina, memento ab avis atavisque regibus
Originem te petere, tolle artus humo!
Cat: Sum pulvis et cinis, caput ergo pulvere
Et cinere spargo, origini non immemor.
Non differo quicquam a ceteris mortalibus,
Nisi fors honore umbratili natalium.
Abicite ludicra Gloriae crepundia,
Calcate pedibus! Hunc globum succendite!
Videte, quid sit vana Mundi Vanitas!
Omn: Sic transit gloria mundi.
Cat: Recte ait amicus intimus sponsi mei:
Nolite diligere mundum, neque ea quae in mundo sunt; quia mundus transit et concupiscentia eius.
Omn: Eheu, brevis fallaxque vita mundi,
Eheu fides intuta, nulla mundi.
Cat: Ad caelum anhelo, caelicas desidero
Opes. Vale, caduca Mundi Gloria!
Ad carcerem remigremus optatum! Brevi
Pellax redibit lena facti nescia.

-- --

Actus III. Scena 5. Gloria mundi – Furor – Cupido – Angelus
Quid hoc rei? Pro Cerberum, quid hoc rei?
Adeo esse despicatui virgunculae
Me Gloriam Mundi? Adeo vili penditur
Mea liberalitas? Adeo pessundatur
Famaeque nominisque nostri dignitas?
An non ego sum, cui servitutem serviunt,
Colunt, adorant Caesares, reges, duces? 1095sq.] Hor. carm. 1,4,13sq. pallida Mors aequo pulsat pede pauperum tabernas / regumque turris. 1099] Hor. carm. 1,1,1 atavis edite regibus; cf. ad B 582. inter 1109 et 1110] Vulg. Ioh. 2,15,1 et 2,17,1. 1121 servitutem serviunt] Plaut. Curc. 40. 1108] cat. quatern. iamb. (vel extra metrum). inter 1109 et 1110] extra metrum. 1110sq.] Cat. trim. iamb.
An non mea dona ceu profecta a numine
Exosculantur et venerati praedicant?
An non beatos credit orbis, quos beo?
Et haec puella rideat me turgida?
O persequendam iniuriam! Ulciscar probrum,
Quae voluit esse misera erit miserrima!
Cupido, Furor, ehodum! Cupido, Furor, gradum,
Heus, accelerate! Cup: Vox tua est, o Gloria
Mundi? Fur: Quid iste clamor insolens? Bona
Nova nuntiabis de Catharina? Glo: Pessima.
Hinc inde strata signa contemplamini!
Fur: Illudne facinus est Catharinae? Glo: Me pudet
Taedetque proloqui, sed urget veritas,
Ut fatear. Asportate, sitis, fragmina,
Comites, in angulum repostum, ne dolor
Augescat intuendo tantum dedecus!

-- --

Fur: Nonne hoc futurum praecinui augur Delphicus?
Nisi Christianos verbera frangant, mollia
Neque verba frangunt. Glo: Experiri omnes modos
Prudentis est. Fur: Quid tu, Cupido, expertus es?
Cup: Flammas amoris excitavi in Caesare.
Fur: Cur non Catharinae saeviasti in pectora?
In Caesare impuro facile est victoria.
Cup: Votum illa Christo virginitatis edidit,
Hinc aditus interclusus. Et enim nil mihi
Vel perparum iuris, ubi vota castitas.
Nimium hos tuetur Christus. Fur: Ite ad Tartara!
Ego solus hanc domabo hodie virgunculam,
Aut abdicabo me „Furoris“ nomine.
Ite, ite, fausta nuntiate Belzebub!
Ang: Iam congregati sunt, Catharina, rhetores,
Iam iam meditati confluent ad proelium
Linguis agendum. Iam sibi victoriam
Spe pollicentur. Sed metus absit, nam tibi
Praeter sapientiam studio partam deus
Sapientiam dabit auctiorem caelitus.
Vinces philosophos, et corona gloriae
Accrescet ex conversione plurium. 1136 fatear] fateor C.

Previous Section

Next Section


Starck, Wolfgang; 1554/55–1605 (1554/55–1605) [1606], Catharina Tragoedia, versio electronica (), 1973 versus, Ed. Tilg, Stefan [word count] [starck-w-catharina].
Powered by PhiloLogic