1. Alexandro Pharnessio Cardinali suo principi
Dum conspirato flagrant aestiua sereno
Vrbsque indagandis aegra laborat aquis,
Futilis et ductus culpatur inutilis undae
Et sitis antiquos publica damnat auos,
Ocia me portu iocunda morantur amoeno
Cultaque uinetis littora nobilibus,
Qua prope contiguis Media est utrinque duabus
Insula et a medio nomen adepta situ.
Cuius arenosum per littus aquamur, amicum
Vsque adeo indulget dulcibus aequor aquis,
Proxima corrumpunt nec amari pocula fluctus:
Seruat inoffensam mollis arena fidem.
Quam uero faciles haustus impune uidemus –
Vnguibus effossae saepe bibuntur aquae! –
Tam, reor, incertum est liquidi claementia maior
Aetheris an placidae gratia maior aquae.
Mira fides! Hic poma manu florentia gestat
Frondibus et uernis tempora cingit hyems;
Horrida nec glacie aut niuibus consputa senescit
Bruma, sed autumnum uerque fidelis agit.

-- 53 --

Non tamen Oleniae foedamur ab imbre capellae,
Sordet ab immundo semita nulla luto,
Sed nitet et sese pluuio Ioue terra uenustat,
Pulcrescit nimbis lota decenter humus.
Ergo uolutabres hic nulla sorde lutescunt;
Quo mage mersatur, pulcrior exit aper.
Nullius hic luteam labis uereare lituram,
Candidior Scythica, blande sciure, niue.
Sed neque ieiuno sterilis sabulone laborat,
Sed mage luxuriat uite solutus ager.
Qua cadit in tutos deuexior insula portus,
Pandit et optatos mollis arena sinus,
Haec loca foecundat Boreas, sed collis et Auster
Nobilitat Bromium per iuga caelsa suum:
Summa nec inuideat campestribus uua, superne
Nobilis et tumulis regnat opima suis;
Sicubi non salebris scatet horrida et obice duro
Circum latrantes obuia frangit aquas.
Hinc indignantes fluctus audire uoluptas,
Tristis et horrorem dulce uidere maris,
Nunc uicibus summi prope culmina lambere caeli,
Nunc pessum tumidas aequoris ire minas.
Nec praedae pigeat, seu forte latentibus hamis,
Siue tridentifera est illa petenda manu,
Seu subter pelagus nassam posuisse capacem,

-- 53v --

Seu iuuat extensis littus obire plagis.
Aestimat haec longe uenientia carbasa rupes,
Illa expiscandis commoda seruit aquis;
Haec paruos frutices et idonea pascua praebet:
Ingenium dicas cuilibet esse loco.
Quid mirum caelo fruimur si sospite: nusquam
Noxia pestiferum uirus Auerna uomunt,
Nec caelum nec aquas contaminat ulla Mephytis,
Exhalat nebulas nulla lacuna graues.
Sic mea cyaneo micat aethere uilla salubris
Et longae augurium dulce salutis habet,
Vitalisque placet Zephyri genitalibus auris
Temperiemque unam uerque perenne tenet,
Qua sinuant arcum atque utrinque reflexa uicissim
Exarmant uastum brachia bina fretum.
Hic ubi miramur fida statione morantes
Inque uicem innumeras ire redire rates,
Aedibus urbanis decorantur praedia, quaeuis
Tecta uoluptatem ruris et urbis habent.
Nanque peregrinas apportat sedula merces,
Gaudet et aduectis insula laeta bonis,
Et desiderium naturae industria supplet
Cunctaque, terrarum quae parit orbis, habet:
Annonam et facilem uictum Trinacria, uestes

-- 54 --

Occeanus fęlix, cinnama mittit Arabs.
Ergo laborandis multum est operosa carinis,
Remigio atque alis docta uolare suis,
Seu cariem emendat ueterem et subducta reponit
Naufragia et solitas cogit inire uias,
Siue rudes pinus cessare in montibus altis
Dedocet et nymphas aequoris esse iubet.
Hic Cybeles lucum et Dodonae animata loquacis
Robora uenturae puppis in astra putes,
Argoasque manus ipsamque impune Mineruam
Sudantem et Typhin saepe uidere licet:
Nunc Athamantaeo meliorem uellere lanam,
Nunc Cererem aut Bromium nauis onusta uehit.
Hic labor egregius, Cyclopum hic tecta; nec arma
Nautica nec cessat Mulciber ipse deus.
Quid referam Dryadumque choros lususque procaces,
Caeruleas mauis siue uidere deas?
Aut pede suspenso Satyros ad furta uolantes
Dulcia, nocturnis surripienda dolis?
His ego deliciis, Princeps uenerande, relaxor,
Quae mihi curarum millia multa leuant.
Hic mea respirat grauibus iactata procellis
Et tandem placidis cymba quiescit aquis.
Te quoque, sed fatis melioribus, astra tuentur
Blandaque secessus sospitat aura tuos,

-- 54v --

Protendique suum uentura in saecula regem
Certa futurorum dant elementa notas.
Scilicet auspiciis conspirant cuncta secundis
Caelestisque fouet publica uota fides
Syderibusque tuis caelum sanescit et aestus
Icariique fremit mitius ira canis.
Certa nec ignarum fallunt praesagia caelum
Et passim incolumes esse iubentur aquae,
Florescitque tuis incessibus obuia tellus,
Cunctaque recturo principe uernat humus.
Idalii nec si detur noua copia luci,
Antiquum Veneris praestat habere nemus,
Poma nec Alcinoi desideret altaque Tempe,
Cui tuus aspectus tempora uerna facit.
Hinc tibi nec priscis ingloria laudibus Ancon
Torua Cleonaeę temperat ora iubae,
Aestiuisque tuis indicit amabile frigus,
Donat et intactas Vmbria cana niues,
Transmittitque tuos glaciem Appeninus in usus,
Verticibus si qua est irresoluta suis,
Et tibi, quo placidus pacatum indulgeat aequor,
Lasciuire suis Adria gaudet aquis.

2.
O breuis, o uelox fugitiuaque, Pausa, uoluptas,
O nimium uitae gaudia uana meae!
Quam uariis ludor per inania uisa figuris
Et capior somni credulitate leuis!
Hoc erat ambrosiam quod rebar et esse deorum
Pocula, quod fallax umbra soporis erat?
Aeger ut incassum fęlix intercute morbo
Per somnum oblatis exhylarabar aquis,
Incertum an uigilans, animi dum caeca uoluntas
Consilium ut frenos acer obaudit equus
Et ruit in praeceps, brutis obnoxia tantum
Sensibus, imperii nobilioris egens.
Qualis et ammisso moderamine puppis aberrat
Atque gubernaclis fluctuat orba suis,
Talis in abruptum me deuius error agebat
Et deturbatum mentis ab arce meae.
Parce tamen, parce, o, si te non Caucasus horrens
Procreat aut Scyticae tristior ora plagae,
Nec fera Centauri aut Lestrigonis educat aula,
Nec lupa, nec nutrix ulla leaena tua est,
Sed pia concepit tellus, et amabilis, inquam,
Vnda per ora nouem lene fluentis aquae,
Mox immortali sanctoque sub ubere fotum
Nutrit in ambrosio Deiopęa sinu!
An placidas contemnis aquas et amoena fluenta
Stagnaque natalis desidiosa soli?

-- 55v --

Paullatimque aboles radicitus indole prima
Quos docuit mores sanctior unda pios,
Inque nouam rabiem gaudes et sponte propinqui
In tempestates degenerare maris?
Hinc, uelut Aeolio Boreas animosus ab antro,
Dilaceras nostrae carbasa tenta ratis;
Nominis usque adeo pertaesum est meque fatigas
Durior o quouis, Pausa, labore mihi.
Quid tamen immitem querimur? Pellacia damno est,
Tetrior illecebris nulla procella tuis.
Nec mage Syrenum cantus laetale uenenum est,
Nec qui Sardoo risus ab angue uenit,
Nec te praetenta fallacior hamus in esca:
Haec tua sunt uirus dulcia mella meum.
Hinc mihi te rabidis praestat saeuire procellis,
Neue meae fias aura secunda rati.
Quin et Vlyssaea iuuat obsurdescere caera
Ne capiar blanda uocis ab arte tuae.
Laetalesque cibos quibus escor et omnia certum est
Raetia tendendis prompta cauere dolis.
Siue opus, auctores oculos mihi criminis huius
Effodiam, tanti semina prima mali,
Siue ueneficiis purgabile pectus amaris:
Vt ualeam, quae non tetra uenena bibam?

3.
Si qua impacatos fluctus experta carina est,
Non temere e portu sustinet ire suo.
Te tamen, o Princeps, retinacula nulla morantur,
Nec semel expertae cura remordet aquae.
Atque utinam non te simulati rumor asylli,
Foederis et ficti fabula uana trahat!
Vt sit uera tamen, quota pax, quae praelia difert,
Temporis ut crescant commoditate sui?
Haec fato – mihi crede – suo reparabilis hydra est,
Per mortes gliscit fertilis illa suas,
Sic damnis recidiua suis crudescere gaudet
Dum superest tanti fons et origo mali;
Ergo renascenti parcas confidere donec
Herculea fiet tota cremata manu.
I tamen, Ausoniae gentis decus, obuia quamuis
Mitescet uultu saeuior hydra tuo.
Te Triton uectare cupit, nec gratius ulli
Piscis Arionius terga premenda daret.
Iam tibi caeruleae cupiunt seruire puellae,
Cymothoe thalamos optat inire tuos.
Teque suum generum quo non emat aequore Tethys?
Dotalis fieri quaelibet unda uelit.
Ipsa Venus peplum, caeston dabit ipsa iugalem,
Quo mare, quo rabiem temperet, Eure, tuam.

-- 56v --

Sed neque formosis nimium capiare lacertis,
Saepius et blandae uincula rumpe morae.
Non tamen abstineas cursu: licet horridus Auster
Ingruat – ipse tuo sidere tutus eris;
Nauta uel alcyones prae te rogitare recuset –
Tu tibi Cassiope, tu tibi Castor eris.
Quod si dilluuium Pyrrhaeaque saecula cernis,
Seu puer igniferis deuius errat equis –
Hic tibi certa quies, in culmina nostra recurras,
Neue salutifero degere parce sinu.
Huc trepidus redeas; caelum turbante Typhoeo
Aeternos fama est delituisse deos.
Tu quoque Phlaegraeum si rupto monte uidebis
Agmen et horrisonas prosiluisse feras,
Eia age, rumpe moras subitos molire regressus
Et patriae fugias monstra nefanda tuae.
Praestat Auentinum furem et Busyridis aras,
Ismarii stabulum praestat adire ducis,
Aut mage Sardiniam et Scyronia saxa frequentes,
Horrendi uideas saxa uel Antiphatae,
Caucaseasque niues et inhospita saxa Promethei,
Siue Thomitanae templa uetusta deae,
Quam iuga Gargani, aut Veseui incendia montis

-- 57 --

Quaeque Gigantaeo bella furore fremunt;
Nedum poeniteat cinctus spectare decoros
Seu mage Rhacusae moenia tuta meae.
Monstra sed aereis uanescant irrita uentis
Et sint ominibus pondera nulla meis.
Sunt neque enim, fateor, nostra hibernacula tanti
Quo liceat profugi principis ore frui,
Vt scelus infandum uideas exulque relinquas
Captiuam famulis gentibus Italiam.

4.
Ecce petiturus iubilaea piacula supplex
Congentilitio nomine reque Bonus,
Non satis esse putat celebri purgamina ritu
Praecipuum tantae munus habere uiae,
Sed quasi facturus sanctis auctaria rebus,
Quaerit amicitiae foedus inire tuae.
Nec studium Superos audire et cernere maius
Quam te, conspicui numinis instar, habet.
Audito quod si reuerentia principe tanta est,
Admoto propius gloria maior erit,
Maiestasque suum praesens duplicabit honorem:
Deficit auditis rebus iniqua fides.

-- 57v --

Nam licet augescant mendacibus omnia Musis,
Par tamen est titulis nulla Camoena tuis,
Quo mage fama loquax tanti sub honore laborat
Principis et uulgi murmur inane leuis.
Qui liceat passim celebreris, et ore supino
Pendeat ad laudes Illyris ora tuas:
Siue domi, seu me uersantem in rure paterno,
Ad nomen lassant pocula nona tuum,
Te nostri risus, te seria nostra loquuntur,
Et tua si desint nomina, mutus ero.
Quod tamen hic audit de te conuiua remotus,
Nescio quid spectat maius in ore tuo.
Feelices igitur qui te propiore fruuntur,
Inclyta qui nostri principis ora uident.
Hos ego malluerim quam sydera cernere uultus,
Hoc ego malluerim quam Iouis ore frui.
Mens tamen absentem semper spectare uidetur,
Qua mihi te sola parte uidere licet,
Nec nisi solari questus contingit amicos
Et desiderium triste leuare meum.
Quo mage succedunt felicibus omnia fatis
Et tibi fortuna dexteriore fluunt,
Hinc ego te studio teneor leuiore uidendi,

-- 58 --

Ne uidear non te, sed tua uelle sequi.
Fortunam neque enim quam te spectare laboro,
Aeternum meritis sit tamen aequa tuis,
Semper inoffensum felix habitura tenorem,
Ne meus aduersa sorte probetur amor.
Nanque reportantur quod de te prospera semper,
Optata nimium conditione fruor:
Inde secundari uotis felicibus aures,
Haec animo refero gaudia sola meo.
Quo fruerer praesente magis, fortuna quod unum
Inuidisse oculis uisa maligna meis;
Non tamen, amota quamuis regione moramur,
Desperant uultus lumina nostra tuos,
Autumni seu me rapienda occasio praeceps
Temporis inuitat commoditate sui.
Interea nostrum, princeps uenerande, sodalem
Aspicias uultu conueniente Bonum,
Vt uelut auditam praesens tua gloria uincat,
Est oculis cuius maior habenda fides,
Sic incrementum uisi cognoscat amoris
Atque in se praesens pignora nostra probet.
Si spectare uelis, generi par nomen auito,
Si mores, qui non dedecuere genus;

-- 58v --

Quod, puto, Romano est de sanguine, nanque colonos
Huc misit quondam Troia Roma suos.
Hunc tot amicorum ne reice; dignior alter
Nemo sodalitio est, nemo fauore tuo.

5.
Luctibus infelix cur aestimor esse meorum?
O fratres, obitum parcite flere meum,
Quod modo dicebar, praeludia certa fuerunt
Nomine uenturum uaticinante decus,
Nec mihi Felicis nomen disconuenit impar:
Nunc sonat ex uero quod prius omen erat.
Nunc ego sum felix, tam me langoris acerbi
Dedecet et mortis poenituisse meae.
Ipsa ualetudo grata est mihi, munere cuius
Est mihi peccandi copia facta minor.
Ergo mori lucrum est, nec corpus inutile damnem;
Haec nos felices res facit, illa bonos.
Nam uelut acris equi calor impetuosus obaudit
Frena nec immanes ponte tenentur aquae,
Sic minus hoc sese iuuenilis temperat ardor
Quo mage confidit uiribus ille suis.
Quem nisi compescis freno grauiore, peribis
Infelix uoti proditione tui.

-- 59 --

Ergo uel optandum fuerat mihi debile corpus:
Dos ista melior dote carere fuit.
Integritas animi sospes pro corpore mansit,
Candida simplicitas, intemerata fides.
Hae mihi uirtutes caelum sine labe dederunt:
Mulcta salutaris corporis illa fuit.
Sic citius uidi uel tutius astra, rependit
Debilitas gratas officiosa uices.
Ergo meam mortem melior quod uita secuta est,
Non est langoris gratia nulla mei.
Tu tamen, o mater, luctu tristaris acerbo
Ac esset natus flebilis umbra tuus?
Si nescis, gremio Felix consedit auito,
Fulgurat et patrio lucida stella sinu.
Hic pro te natisque tuis sine fine precatur,
Maternasque preces pondus habere facit.
Quare age, moesta parens, ingratos comprime questus,
Flecte uel offensos ore gemente deos,
Vt quae laesisti, lachrymis pia numina places:
Haec gutta ex oculis stillet honesta tuis.

6. Epitaphium eiusdem
Qui modo dicebar, nunc sum, mihi credite, feelix:
Hoc bene defunctos nomen habere decet.

-- 59v --

7.
Ecce, immaturo nunc uulnere mortis acerbae,
Par quasi funereum, laesus uterque sumus.
Nec moerore pari consors iactura leuatur,
Sed grauat alternus mutua damna dolor.
Acceduntque meis aliena incommoda, si quid
Plus sese ulterius nostra ruina capit.
Intacta nam tu uiduatus uirgine, cuius
Funereus taedas praeuenit ecce thorus,
Ast ego defuncta crudelis coniuge uiuo,
Debueram pariter qua moriente mori.
Nec tua plaga minor, sanguis nanque ille fatiscit
Qui sponsalitio foedere iunctus erat.
Extinctae superest mihi plurima matris imago;
Pignore tu nullo tristia damna leuas.
Est iactura tamen leuior tua: nupta marito,
Et mater natis occidit illa suis.
Tu noua nascentis deploras semina flammae
Ante maritales consenuisse faces;
Nos desiderium tam longi flemus amoris,
Irritant luctus pignora parua meos,
Imbellis quorum miseranda infantia iustam
Maternae poscit sedulitatis opem.

-- 60 --

Lac et opem paruisque implorat debita natis
Brachia, complexus, oscula nota petunt,
Incassumque iterant et nomen inane requirunt,
Heu matrem, uberibus cuius alenda fuit!
Ergo recrudescit mihi matris imagine uulnus
Et soboles curas duplicat orba meas.
Fertur abortiuo nec tam praestasse Lyaeo
Iuppiter extinctae fulmine matris opus,
Quam studio cogor matrem indulgere paterno
Incumbitque humeris sarcina bina meis.
Et licet hoc grauibus nondum disuadear annis,
Non temere huic alter substituetur amor:
Nam neque sacrilegae soboles credenda nouercae,
Nec sinit uxoris mutua parque fides.
Ast tibi coniugii retinacula nulla supersunt,
Nec delibati pignus amoris obest,
Altera quin possit uinclo meliore iugari,
Quae tibi desponsas possit obire uices.
Damna resarciri possunt tua, foenore multo
Excidit inducta coniuge sponsa prior.
Nam licet huic tenera prudentia uirgine maior,
Pectora uel sexu nobiliora suo,

-- 60v --

Forma uerecundi facibus geminata pudoris,
Nec nisi uirgineo sanctus in ore color,
Nec genitor cum matre ulli uirtute secundi,
Clara nec antiqua stirpe pudenda domus,
Est tamen ingenuis diues Rhacusa puellis,
Quas genere et forma contigit esse pares.
Vt uiolae aequales cognataque lilia surgunt
Consortesque una conditione rosae,
Sic, congermanis tot dotibus, optio par est
Nec magis ambiguos Castoras esse putes,
Nec mage lac lacti simile est quam forma puellis
Concolor et uariis quamlibet aequa bonis.
Parcius ergo tui funus deflebis amoris,
Nulla nec illius damna dolenda putes.
Feelix illa quidem, quae nunc caelestia carpit
Connubia, Elisii nupta superba Iouis.
Forsan et illius – si diis quoque talia cordi –
Auspicibus superis pronuba Paulla mea est.
Hinc bene consultum est illi, per funus acerbum
Quae modo lugubri munere facta dea est
Et pro te summum gaudet pepigisse Tonantem,
Dotale et quicquid regia cęlsa tenet.

-- 61 --

Qui nisi riualis caelestibus esse laboras
Et tibi dos sponsae est inuidiosa tuae,
Non illi inuideas caelum, aut caelestibus illam,
Parce immortales sollicitare toros.
Quam tibi deposcis, digna est Ioue, Iuppiter illa:
Mortalis thalamos, Drage, require pares.
Nubilis et nostra est non una locabilis urbe,
Et desiderium copia lene facit;
Quo mage iacturam facile est reparare priorem
Et pensaturas damna referre uices.
Haec aut nulla tuos hylarabunt pocula luctus,
Quod noua tristitiae est nupta futura tuae.
Parce, precor, lachrymare: tuum reparabile damnum est,
Inuidiam iustis parce mouere deis;
Me natosque meos, quorum immedicabile uulnus,
Hae lachrymae, quae te dedecuere, decent.

8.
Diffiteare licet te bracchis atque cucullis,
Agnoscit uultus Illyris ora tuos,
Nec tua maiestas uili caligat amictu,

-- 61v --

Lux tua caelari conspicienda nequit.
Nanque potestatis facies et imago coruscat,
Et quamuis cupias degenerare, nequis.
Conspicuum neque enim luna intermenstrua solem,
Nec penitus nubes condere caeca potest;
Te quoque nec penitus uestis plebaea colorat,
Pallaque fulgorem uelat opaca tuum.
Scilicet ipsa tuos uestigat Fama recessus,
Mille aures, totidem lumina et ora gerens,
Teque refert populis et nunctia, testis et index,
Praesentem ostentat conspicuumque ducem.
Nec trabeae nec te tam regia sceptra resignent,
Aemula quam famae prodit[ERROR: no reftable :]8,16 prodit in margine: reddit imago tuae.
Te laudes nomenque tuum uel ubique locorum
Praepes honoratis Gloria uectat equis.
Quid mirum est igitur, nostris celeberrime terris
Dux, Phaethontaei gloria magna Padi,
Si te patritiis Epidaurus honorat alumnis,
Quem niger extrema nouerit Indus aqua?
Si tamen – ut uates tradunt – nec penna nec aurum,
Cornua nec summum dedecuere Iouem,

-- 62 --

Caelestesque decent lusus et mille figuras
Saecula Vertunno prisca dedere suo,
Te quoque mentiri formas et ludere fas est
Et trabeam et fasces dissimulare tuos.
Sed quocunque tamen prodis uenerabilis ore,
Est decor imperii clarus ubique tui,
Nec penitus lateas si Prothea, siue figuris
Vertunnum uincas Mercurium atque Iouem.

9.
Lucrinus puer et piscis Babylonius et qui
Hypponis puero terga premenda dedit,
Et Męthymnaeum qui uexit Ariona delphin
Piscibus ingenium dedocuere ferum.
Verum incredibilis mendax et saepe uidetur
Si caret exemplo fama uetusta nouo.
Hinc tibi laudatus delphin, facunde Ioannes,
Instaurat ueterem per noua monstra fidem,
Qui piscatoris gratus comes atque sodalis,
Assecla et praesens auxiliaris erat.
Nanque agitabat ouans pauidos in raetia pisces,
Cogit ut in stabulum pastor ouile pecus,

-- 62v --

Vtque cateruatim terrae applicat agmine magno
Accipiter densas impetuosus aues,
Aut ubi claudendos uenantum indagine ceruos
Laetus odorifera nare Molossus agit.
Talis erat delphin, sic illum ardere uideres,
Cingat ut aequoreos inde uel inde greges.
Ergo diues erat piscator munere piscis
Et pecudis gratas senserat esse uices.
Nanque diu innocua securum pauerat esca,
Tuta nec hamatis laeserat ora cibis.
Hinc memor et gratus iactum ditabat herilem
Vixque pares praedam sustinuisse plagas.
Sed melior sors est riualibus inuida semper,
Nec tulit insolitas Liuor acerbus opes,
Proque cibo uirus dedit et sua miscuit illi
Toxica, quae diro Cerberus ore uomit.
Ergo uenenatas fruges laetaliter hausit
Qui populos delphin pascere natus erat,
Piscator, conuiua tuus dulcisque sodalis,
Officii consors sedulus usque tui,
Vectigal censusque tuus fortunaque feelix,
Olim expiscandis obuia semper aquis.
Tu tamen, o proles nostri maris inclyta, delphin,

-- 63 --

Nec nisi Rhacusiae mitis alumnus aquae,
Quod te clara mei decorant monimenta Ioannis
Et per te renouant monstra priora fidem,
Feelix sorte tua: neque enim, puto, clarior esses
Si meritis caelum dentur et astra tuis.

10.
Non quia communi sortitus origine nomen
Turcharum aut sanguis barbarus esse uelis,
Francisce, o gentis Gonzagae nobile sidus,
Omine sed certo Turchus ubique sonas.
Nam, uelut inuictis tribuit Germania Drusis,
Victori aut nomen Dacica terra suo,
Aut sua Scipiadae dedit Affrica, Creta Metello,
Praescia sic generi fata dedere tuo.
Nam tua uenturae uox est praenuncia sortis,
Debentur sceptris Turchica regna tuis.
Nomina sic olim magnis celebranda triumphis,
Quae modo sors tribuit, prospera bella dabunt.
Quid mirum? Sanctae superatum munere pacis
Vinci a Gonzaga principe posse doces,
Qui modo, dum meritis tecum certare laborat,
Attamen officiis uincitur ille tuis.
Nec tibi largitor par est, sed cedere passus,

-- 63v --

Europam atque Asiam iactitet ille licet,
Qui tibi muneribus tantis, licet auctio fiat
Turcarum regni, praeualuisse nequit.
Haec prima est pacis uictoria, proxima bello:
Mox tibi finitimus Turca triumphus erit.

11.
Cum ducis auditum est Leonorae funus acerbum,
Luctus tam uariis urbibus illa fuit:
Hesperii lugent, septem luxere tryones,
Hoc quod Aragonium possidet omne genus.
Praecipue intonsos uellit Ferraria crines,
Et gutta Haeliadum largior ore fluit.
Nec Mediolanum, nec Mantua lumine sicco est,
Reginam socrum luget uterque gener.
Ereptam ante omnes ploras, Isabella, parentem:
Finis inexpletis luctibus ecquis erit?
Quid, precor, aeterno cruciaberis anxia fletu?
Intumuit lachrymis Mincius ecce tuis.
Moestaque lugubris creuerunt stagna Padusae,
Flumineas auxit fletus herilis aquas.
O Sypili saxo lachrymosior, unde tot imbres?
Vnde hic funereae flebilis humor aquae?

-- 64 --

Nam quid inexausto, Regina, tenebere planctu?
Desine ploratus continuare tuos.
Quam uelut extinctam cum toto corpore mundi
Et uariis luges gentibus, astra tenet,
Et fruitur caelo uita meliore superstes,
Regnat et aethereo sidus in orbe nouum.
Nam proauos inter reges olimque potentes,
Inter Aragonios illa recaepta suos,
Seu Ferdinandi clara ceruice coruscat,
Illa uel Alphonsi uertice fulget aui,
Siue haec Haesperia est, siue Arctica stella uicissim,
(Vtraque nam sanguis sunt, Isabella, tuus),
Seu Phaethontaeas non dedignata sorores,
Siue illam famulus stellifer amnis habet.
Sic dea sidereis intermicat aemula sertis,
Qualia Dictaeum malit habere genus,
Atque Dionaeo multum praefulgurat astro,
Et Berenicaea clarior illa coma est.
Ergo quid insanis ululatibus astra fatiges?
Inuidia est matris funera flere tuae,
Quae uice terrarum et moribundae pondere molis
In solio caeli splendidiore nitet.

12. Epitaphium eiusdem

-- 64v --

Cum Leonora nouum properaret ad aethera sidus,
Certamen stellis omnibus una fuit.
Tale ad spectaclum caelo pendente, uicissim
Hesperus atque Arctos hanc meruere ducem.
Nam primum Arctoae censetur origine stellae,
Sed mox Hesperii sanguinis illa fuit.
Moesta quid ergo tuam ploras, Isabella, parentem?
Quae regina fuit, nunc Leonora dea est.

13.
Quam bene sumpserunt Venetae noua signa triremes
Seque ope bellandi nobiliore tegunt!
Nam modo Dux Venetus, custodia publica rerum,
Mutat adoratae Marcica signa cruci
Toruaque deposuit fului simulacra Leonis
Conspicuęque gerit sola trophaea crucis;
Qua maria et terrę sola custode tuetur
Grimanus, patriae gloria magna togae.
Hinc pius admonuit gentes melioribus armis
Quod pro communi bella salute gerat. 10
Hoc omnes signo et prora pendemus ab una,
Crux omnes terras classis et una tegit.
Hoc orbis uallo, hoc praecluditur obice rerum,

-- 65 --

Adnixa est humeris terra fretumque tuis.
Quid Superos igitur pro te, Grimane, precemur,
Digne hoc uexillo, uindice digne Deo?
Vt uincas quem nunc sustentas comminus hostem:
Dignior est Venetis laurea nulla tuis.

14.
Sanguine quod surgis Romano, hinc, Barbe, tuorum
Ostentare potes pontificale genus,
Gloria, ni fallor, magna est; noua gloria maior
Quod Venetae pars est conspicienda togae.
Nam meruisse omnes simul et uicisse uideris
Quos decorat proauos aenea barba tuos.
Nec minus et Veneto rerum iam stante senatu
Principe Romanos stare putamus auos.
Adde quod in uobis augescit Romula pubes,
Gaudet et ornari posteritate sua,
Quod uestrae nulla est permissa licentia plebi,
Iura nec ambiguus publica ciuis habet;
Sed neque patritius uilis contemptor acerui,
Iustitia populum sustinet esse parem.
Ergo quis indignos proauito culmine credat
Quos patriae proceres educat aula tuę?

-- 65v --

Qui sibi cognatos quoties rexere Quirites,
Accepere nouum culmina sancta decus.

15.
Orator uobis Scythicum mittendus ad axem.
Quis regis sacras dignus adire domos?
Augebit placidis qui regia dona Camoenis,
Cuius bis gratum carmine munus erit.
Nam blando ornatum sermone decentius aurum est
Et laude adiecta maius habet precium.
Contra illaudatum uerbis sordescit ineptis
Et fatua munus rusticitate perit.
Ergo licet donis princeps capiatur opimis,
Non tamen ingenii negligit ille decus.
Ingenii dotes non negligit ille superbas,
Vincitur et docta conciliatur ope,
Carminis et blanda capitur dulcedine: ut aurum
Diues, sic Musas ingeniosus amat.
Bella inter galeasque truces lituosque sonantes
Temperat Ausoniis Martia castra modis.
Indulget Latiis rex inter castra Camoenis
Et pariter Musis militiaeque uacat.
Gorgone sic pugnax Tritonia praesidet armis,

-- 66 --

Ingenuas artes non minus illa colit,
Siue sagittiferos Turchas fortesque Ceruchos
Siue rebellantes fulminat ense Gethas,
Siue cathenati calcat fera cornua Rheni,
Digna gerit Musis, carmine digna gerit.
Non igitur uobis Scythicum mittendus ad axem,
Vt puto, qui Musis eloquioque caret.
Tale quidem elinguis faciet uilescere munus
Qui regem titulis demeruisse nequit.
Carior est auro titulus, potiora tributis
Vatum scripta bonis regibus esse solent.
Hic igitur tribuendus honos doctisque probisque:
Indignum uobis mittere crimen erit.
Virtute et merito, non ambitione legendus,
Gratia nec peccet patritiusque fauor.
Non hic Illyrico, uerum sermone Latino
Gaudet Romanos rex imitatus auos.
Quid nisi sermonis crassi pinguisque Mineruae
Saxeus et statuę marmoris instar erit?
Quare agite, o ciues, suffragia uestra potentem
Lingua oratorem consilioque legant,
Foenore qui magno cumuloque rependet honorem,
Non qui decoctor muneris huius erit.
Quod si, patritius pariter uesterque poeta,

-- 66v --

Tale oratoris munus obire legor,
Roma Quirinali tribuit quam uertice, non haec
Dedecori uobis laurea uatis erit.

16.
Quos Veneti misit prudentia magna senatus
Iuraque patritiae conspicienda togae,
Hos tua nunc dapibus, Princeps, ueneratur opimis
Claraque deliciis accipit aula nouis.
En quanto splendent conuiuia structa paratu!
Vix capit innumeras mensa superba dapes.
Vix, puto, splendidior domus haec aut structior esset,
Acciperes mensis numina magna tuis.
Nil tectis uulgare tuis: conuiuia sunt haec
Regia, sunt magno fercula digna Ioue.
Quid mirum? Veneti maiestas tanta senatus
Cum superis digna est accubuisse deis.
Ambrosias haec mensa dapes, haec maxima caeli
Numina conuiuis prouocat aula suis.
Aurati hic calices et uasa argentea fulgent,
Quaeque Scopae credas pocula ficta manu,
Quicquid et artificum regale toreumata gestant

-- 67 --

Atque Cleantaeas prouocat arte manus,
Ingenium docti possent quaecunque Myronis
Summere, Phidiaca digna uel esse rota,
Aut ueteris possent mentiri Mentoris artes –
Aedibus id, Princeps, cernitur omne tuis:
Altilium et quodcunque sagina domestica pascit,
Et quascunque feras sylua ministrat aues,
Egregium et quicquid dominus finxisse culinae
Artificisque manus ingeniosa potest.
Aethiopes nigro tales perhibentur in aestu
Conuiuae mensas explicuisse Ioui.
Callida uix tales ducibus Cleopatra Latinis,
Splendida seu Phrygio struxit Elisa uiro,
Clara fuit tanto nec Caesaris aula paratu,
Aut Corcyraei regia mensa ducis.
Denique uix tanta quicquam est instructius aula,
Nec coetus caelo dignior esse potest.

17.
Ecce teatrales renouat Comoedia plausus:
Ecce habitus redimunt syrmata prisca suos.
Procedit pariter soccus pariterque cothurnus;
Hic humilis serpit, grandius ille tonat.

-- 67v --

Grandius ille tonat reges regumque ruinas,
Dulcibus hic pingit uerba iocosa modis.
Comoedum ridere decet, lugere tragoedum:
Tristior hic nobis, laetior ille placet.
Inde supercilio grauiore tragoedia pulcra est:
Morosa Senecam fronte tonare decet.
Blandior at Plautus (lasciuia comica tota est!)
Per cuneos risus perque teatra mouet.
Quod tamen in uultus audent remeare priores
Vtraque longaeuo Musa recaepta situ,
Rursus et Ausonios pulsant proscenia colles,
Cui, rogo, cui munus tale referre licet?
Pomponi inuentum est, quo nunc auctore repertus
Ecce teatralis mos prior ille redit.
Ille cothurnatum nam syrma et prisca reduxit
Pulpita, cum soccis conspicienda suis.
Sic tamen est munus Raphaelis et inclyta uirtus,
Sumptibus hic auxit nostra teatra suis.
Auspiciis cuius tanta ad spectacula uisa est
E septemgeminis currere Roma iugis;
Vidit et ut lusus post saecula multa reuersos,
Et populi aspectu est exhylarata sui,

-- 68 --

Clamoremque suum et plausus agnouit auitos
Atque olim obliti uerba renata soni,
Ac ueluti positis iuuenescat pulcrior annis,
Sperat in antiquum posse redire decus.

18.
Quas Cynosura rates, quas Parrhasis Vrsa gubernat,
Sunt quorum extremus uela Canopus agit,
Sunt etiam implorant placidos qui saepe Laconas
Naufraga cum tumidi fluctuat unda maris.
Ast ego nunc grauibus uexatus, Marce, procellis
Alma mei supplex principis astra uoco.
Tu mihi tu, Princeps, Helice, Cynosura, Canopus,
Tu mihi Tindaridum sidus utrunque nites.
Ni mihi defueris, Dux optime, nulla uerebor
Sidera, falciferi pigra nec ora senis.
Dispeream si quem, Princeps, mea carmina spectant
Te praeter, si quem nostra Thalia rogat.
Non aliud nobis iubar aspirabile detur,
Non alium malim posse uidere Iouem.
Quid mirum? Haud alio mundus rectore teneri,
Viuere non alio sub Ioue Roma cupit.

-- 68v --

Quin tibi uel rigidi seruirent sponte Catones
Et cuperent regno succubuisse tuo.
Quin libertatis uindex tibi cederet ultro
Seruitii patiens Brutus uterque tui.
Quod si quando tuas, uelut auguror, orbis habenas
Sentiet, imperio prouocet astra suo.
Non alias odium ciuile, domestica clades,
Cumque intestinis factio pulsa dolis,
Nec magis et rabies priuata et mutua caedes
Impia quique repens suscitat arma furor,
Et quicquid scelerum conflatur ubique quiescet:
Principe non alio sanctior orbis erit.
Te metuat quicquid nunc imperat: ambitus amens,
Liuor, auarities, foenora, furta, neces,
Te metuat scelus, infęlix trudetur Erynnis
Ad debellatis Tartara nigra comis.
Regnabit nutrix rerum Concordia, surgent
Sancta relegatis saecula criminibus.
Interea dubios casus, optabile sidus,
Respice et ambiguae dexter adesto rati.
Dexter adesto rati: sic te rectore quiescat
Optatis, quae nunc fluctuat alnus, aquis.

-- 69 --

19.
Nunc ago Natalem Christi, Gradaee, nec illum
Quem sibi pacato gessit in orbe Deus:
Nam Christo nascente fuit pax alma per orbem,
Ast ego perpetior bella nefanda domi.
Bos stabulum Christi sociusque adflauit asellus:
Adlatrant stabulis ora canina meis.
Ambrosioque Dei uagitu parua sonabant
Tecta: meis carcer questibus ecce tonat.
Confessa est nox illa diem meliore sereno:
Nox mihi perpetuo est una futura situ.
Mystica stella Deo et sidus natale refulsit:
Interdicta meis sidera sunt oculis.
Pastoresque pium cantabant numinis ortum:
Tota domus nostro carcere moesta gemit.
Seruabatque nouus cunabula sancta minister,
Quicunque ad partus fulguris instar erant:
At nos carnifices seruant dirusque satelles,
Adsueta infandis turba ministeriis.
Caelestisque chorus mundi cecinere salutem,
Laetitiamque aegit terra polusque nouam:
Quid nisi compedibus, ferro et stridore cathenae
Hic locus horrendum, flebile, triste sonat?
Expositumque palam Christi praesepe patebat:

-- 69v --

Clauditur inuicta ianua nostra sera.
Ergo ego Natalem nequeo sentire beatum,
Sed mihi lugubri tristior ille die,
Siue Parasceue seu Christi funeris instar,
Nec Natalitiam dignus habere notam.
Non malefacta tamen uitae probrosa piamus,
Nec reus incaesto dicor adulterio,
Nec Catilina feror, nec Verrhes improbus idem,
Nec dicor patriae Sparthacus esse meae,
Sed Brutos Traseasque sequor, nec fundere uitam
Pro patria aut dubitem procubuisse mea.
Ipsa, nouerca tamen, genitrix mihi – pro pudor! – ecce
Non meminit matrem dedidicitque piam.
Innocuum quid enim tenebroso in carcere clausit,
Aut tantum linguae simplicitate reum?
Non multis uitae nocuerunt crimina: nobis
Linguae libertas et pia uerba nocent.
Scilicet haec nostri sudoris idonea merces?
Hoc precium uati reddis, Apollo, tuo?
Qui licet accuser uerbis peccasse proteruis,
Dote tamen propria lingua redempta mea est,
Quae modo Pannonici decorauit funera regis,
Quae patriae totiens officiosa fuit.

-- 70 --

Non tamen hoc facinus dicam patrasse senatum,
Qui me praecipuo semper amore colit;
Facta simultatis luimus morsusque malignos,
Huc me in pistrinum Liuor acerbus agit.
Qui Christum adfixit trabibus sanctosque cecidit
Saepe uiros, uitae parceret ille meae?
Sed qui nunc gaudet, uexabitur ille uicissim,
Vertet et in proprium dira uenena caput
Et sua tabifico lacerabit uiscera morsu
Cum modo candorem nouerit ille meum.
Nam mihi purpureum solem spectare licebit
Cum quater umbriferis Luna recurret equis.
Tu uero, o caeli Natalem habiture serenum,
Exemplo uulgi pectora disce meo!

20.
Carcer noxie, carnifex, prophane,
Qui punire soles reos, nocentes,
Cur nunc es, rogo, praemium immerenti?
Quid mecum est tibi? Num sequi laboras
Sancta ergastula, siue Tullianum,
O nequam, fieri cupis sacellum?

21.

-- 70v --

Ergo tempestas nobis uentosa pepercit,
Naufraga nec merces abstulit unda meas,
Ergo uel Aegeas hyemes et saxa Capharei
Innocuae licuit transiluisse mihi:
Nunc autem nequeo medios euadere portus,
Nunc ego naufragium cogor habere domi?
Quod neque praeruptis sunt ausa Ceraunia saxis,
Quod neque spumosis Adria fecit aquis,
Hoc intra muros et tecta domestica cerno,
Infeelix media dissipor urbe ratis.
Nam neque uentorum pelagique adfligor ab ira:
Me domini rabies obruit una mei.
Mi praeceps furor atque aestus rectoris auari
Tempestas, pestis, dira procella fuit.
Ergo tot elapsam scopulos uentosque furentes
Poenitet et longi littora curua maris,
Nec te, Sylla ferox, nec te uitasse, Caribdis,
Profuit: interius Sylla, Caribdis eras!
Visceribus mediis medioque in corpore pestem
Exitiumque tuli caeca carina meum.
Scilicet hic omnes Symplegadas intus habebam,
Hic omnes Furias, omnia monstra tuli.

-- 71 --

Ah ego Cyaneas mallem rupesque Malaeae
Gaudere et spoliis Pontica saxa meis,
Quam sic per facinus spoliari; qualibet unda
Debueram infelix malle perire ratis!
Quid iuuat immanis uitasse pericula ponti,
Si reducem portu deuorat unda suo,
Si nunc in mediae penetralibus obruor Vrbis,
Regnat et in tuto dira procella uado?
O mihi claementes frustra uentosque fideles,
O mihi suspecti fida pericla maris!
Et quicquid cassa formidine triste timebam,
Pondera mendaces uana habuere metus.
Sunt portus, sunt tuta parum naualia nobis:
Sunt mihi fallacis perfida templa soli.
Impia tempestas rapidis in moenibus orta est,
Quaque minus rebar parte ruina uenit,
Votorumque fuit fiducia falsa meorum:
Me fateor propria credulitate ream.
Hunc portum infamem, hoc inamabile littus auarum,
Quam freta debueram cuncta timere magis!
Peccasset pelagus leuiori crimine; raptor
Plus mihi quam damno est proditione reus.
Sic ego communi saciarer sorte, tulisset
Supplicia, eiectus littore, nudus, inops,

-- 71v --

Aut animam efflasset scopulis adfixus acutis,
Cum praedone suo naufraga praeda foret.
Sic impune quidem nec me rideret inultus
Regnaretque meis altior ille malis.
Me miseram! Euasi fluctus innoxia nauis
Vt sim rectori diripienda meo.
Euasi scopulos tuta ut statione perirem:
Sanctior et terris uentus et unda fuit.
I, portu securus agas templisque deorum:
Naufragus est portus, naufraga templa mihi.
Illa, inquam, quae me damnabant improba uotis,
Accumulant damnis damna priora nouis,
Praedonem quorum inuiolabile seruat asyllum,
Nec sinit immunes dira rapina deos.
Sit pudor hic saltem miscendo sacra profanis,
Parcite caelestes conscelerare pios.
Ocyus hoc nostris expellite dedecus aris,
Diluat admissum sanctior unda nefas.
Et quicquid sceleris conflatum est, expiet ignis,
Fumet odoratis diues acerra focis.
O diris addicte senex, quid linquere cessas
Templa execrandis non adeunda uiris?

-- 72 --

Quid, precor, incaestas sacraria summa deorum,
Quid pede sacrilego limina sancta teris?
Temperet accessu pestis deuota profano,
Crimen abhorrescunt numina magna tuum.
Hoc dirum Scythiae templum et Busiridis ara,
Et domus horrendi tetrior Antiphatae,
Furis Auentini specus et Scyronia rupes
Est, ubi praedonem protegit ara meum.
Nulla ibi relligio, nulla impolluta deorum
Templa, ubi seruari talia furta licet.
Nullos esse deos caelumque affirmat inane
Qui tantum facinus sustinuisse potest.
Quin latebras linquis amens? Quae crimina damnant,
Praetendis sceleri numina magna tuo!
Quid mihi depositum non promis et unguibus uncis
Furta nec extorques exuuiasque graues,
Infamasque solum diris natale rapinis
Et patriam soluis relligione tuam?
Hypponactaeos quod si contemnis iambos,
Nec famae aut cura est nominis ulla tui,
Carmina Musarum nec sanguinolenta perhorres –
At saltem edictum pontificale time!
Tu tamen illecebris Sybaritum mollior udis,
Quae luxu Oebalio desidiosa fluis,

-- 72v --

Milesi solos imitari conscia mores
Nunc male fucandis ingeniosa dolis,
Arpiis eadem trucibusque rapacior Euris
Discolor et uitiis digna perire tuis,
Non impune feres, ut cessent fulmina, nec te
Tincta Lycambaeo spicula felle petant:
Quod merita es per tot scelerum diuortia, solues,
Vlciscere meas moribus ipsa uices.

22.
Saxea quam ueros mentitur imago dolores
Et simulat uerum Laochoonta lapis!
Altera cui serpens haurit latus, altera cingit
Brachia per nodos pone reuincta suos.
Nec facies una est circum, prolisque gemellae
Adfectus uarios temperat una silex.
Illius exanimes uultus moribunda figurat,
Vipereo expirat saucius ore lapis;
Illius attoniti coluber uestigia stringit,
Hic marmor ueri signa pauoris habet.
Praecipue simulachra patris miseranda suasque
Natorumque uices flebilis ille dolet.
Hinc extare iubet populoque placere Quirini
Iulius, ingenii caelitis instar, opus.

-- 73 --

23.
Serpentes geminos et Laochoonta cruentum,
Et circum pueros cernis utrinque duos.
Vulnerat hic patrem, natum tenet, altera patrem
Continet et nati pectus acerba ferit.
Sibila mentiri, saniem manare cruentam,
Morderi credas saxa, ferire, mori.

24.
Laochoon extat prolesque gemella reuincti
Anguibus et rursus culmina summa tenent.
Et merito est tanto sub principe: Iulius orbis,
Hic labor artificum gloria summa nitet.

25.
Pignoris optati regina puerpera compos
Nec defuncta meas deprecor ipsa uices.
Nam quamuis uiridi mors maturauerit aeuo,
Dulcius haud alias interitura fui:
Et partu et regno saluis et rege marito
Totque superstitibus mittor in astra meis.

26. In maledicum poetam pro Venetis
Cornicem, fateor, pennis deplumat ademptis
Imbellemque cohors densa fatigat auem.

-- 73v --

Magnanimi contra sors est diuersa Leonis:
Hic par innumeris millibus esse potest.
Quod semel hic hausit, non extorquetur, et alis
Gryphis Hyperborei praepes ad astra uolat.
Non toga, non satis est sibi crista, nec infula, thorax:
Huic quoque mastrucas, Roma secunda, dabis.

27. In Inuidiam pro Venetis
Pectora quod thorax, humeros toga, uitta capillos,
Crista tegit Veneto conspicienda caput,
Carperis et iusti quaesitum sanguine belli
Imperium praedam, Liuor acerbe, uocas.
Non tamen ereptis moeret Germania uittis,
Gallia nec cristis aestuat orba suis,
Hispanus thoraca gemit trabeamque Quirinus:
Quilibet ornatu splendet, ut ante, suo.
Verum habet in toto Venetus commercia mundo:
Impiger hinc unus uendicat omne decus.
Quod si te nitor et maiestas discolor urrit,
Quae modo uestitu uersicolore placet,
Et quandoque sibi peregrinum interserit illi
Quo semper cultu splendidiore nitet:
Quid si ultra perget caelo gratissima uirtus
Nec deerunt meritis emolumenta piis?

-- 74 --

Quid tibi portendit tantarum gloria rerum,
Necdum tormentis meta futura tuis,
Cum Memphys illi, cum barbara texerit Helle
Siue Semiramia Persia diues acu?
Nanque triumphato uirtus tibi laeta parabit
Carnifices, laqueos, uerbera dura, cruces,
Cum niger Indus ebur preciosaque uellera Seres
Et dabit huic gemmas diues Erythra suas.
Ipse, nocens Liuor, carpendus hyantibus hydris,
Quae furis in proprium uipera saeua caput,
Discissa moerens tunica et post terga reuinctus
Et debellatis foeda per ora comis
Squallebis tanti non ultima pompa triumphi,
Excrucianda oculis ossea forma tuis.
Ast ego solemnis uates altaria circum
Caelitibus summis debita uota canam:
Hoc decus, hoc utinam nostro maturet in aeuo
Praeueniantque obitus gaudia tanta meos!

-- 74v --

29.
Martinalia nunc hyems reuexit:
Adsit farreus orbis et placentae
Sectae portio sortienda, crustum
Incido cereale frustulatim.
Non argenteus aereusque nobis

-- 75v --

Desit nummus et aureum numisma
Quod per singula frusta partiamur,
Et de uimine textilis quasillus
Sortes accipiat duplexque mappa
Praetexat. Superi, fauete mensae,
Quorum expers opis est inauspicatus
Conuiua, et Ceres, et pater Lyaeus:
Vobis primus honos habendus; inde
Conuiuae Mario, meo sodali,
Hanc libo Cererem, hoc merum propino,
Pro ritu patriae peculiari,
Nos solemniter ut pares amicos
Confarranea uinculo perenni
Martinalia caelitus secundent
Concordique fide ligent et omnes
Fęlix omen inauguret sodales.
Nec de sorte sua queratur ullus
Sitque aeris nota susque deque foelix
Atque argentea; nanque gloriatur
Illo Iuppiter, hoc colore Luna est.
Sed sol aureus innitescit auro
Quod cuncti cupimus. Quis ergo munus
Sortitur? Marius. Sapit, nec ultra
Amens, caeca, uolubilis putanda est,
Sed Sors prouida Lynceis ocellis:
Fallax alea nescit optionem.

-- 76 --

Quamuis caetera uisibus patescant
Nec sint inuia Lynceis ocellis,
Visus, quem penes est uidere, sese
Ignorat, neque uisilis sibi ipsi est.
Vt praepes semel euolat, nec unquam
Obtutu est docilis reciprocanti
In sese et propriam redire lucem;
Rursus lucis inops et orba uisus
Nec se pupula, nec diem tuetur.
Sic mens consilium sagax amicum
Quaerat, quando sui magistra rara est
Et prudentior alteri docendo,
Nec constat sibi. Quo magis secundus
Est iudex aliunde postulandus,
Laeuam ut dextera, pes pedem requirit.
Cuius ceu speculi resultet orbe
Mens examine mutuo uicissim
Quae sese ex alio uidere gestit:
Externi monitus capax suique
Vt bino pede fidit. At maligna,
Vecors, exoculata mens uacillat,
Infelix, bene quae monentis odit
Praecepta et sapientiorem obaudit.

-- 76v --

Magno foenore si negociari
Quaeris, si quota maximis, caduca
Permutare perennibus laboras,
Vita deside parce feriari.
Nam postquam breuis ocii uoluptas
Velox effluit, heu, fugacis aeui
Iacturam irreparabilem dolere
Nil sero iuuat! Ergo quid moramur?
Cur non imus in arduos labores?
An plumae, et Venus, et scyphi retardant,
Et somnus, pater oscitationis?
Quae monstra haec patimur trucesque cantus
Syrenum? Quibus euiramur herbis?
Quonam carmine, quo uenenor angue?
Cur nugamur et interire tempus
Hoc permittimus inter ociandum,
Cuius uendibile est labore caelum?
Vitae ad relliquias breues prioris
Ventum est: pars quota temporis superstes,
Momentum breue restat. Ergo quicquid
Hoc uitae reliquum est, Deo dicemus.
Hic me, dum loquor, increpat morantem
Vltra nec sinit esse tardiorem:
Haec occasio parua comparandi
Vitam quam cupimus beatiorem.