liber secundus

1-5: Praeparation ad secundum librum.

An. 1528 Galliae Rex ingenti Neapolin obsidet

4-5: Surius anno 1528 et Iov. lib. 26

6ff. Invocatio

9ff. Peccata nostra divinam provocarunt iustitiam et hoc bellum funestum Christianorum.

12 ff.: Surius an. 1521. An 1528 ingens fames in Italia et saevissima lues extinguit fere 60.000 in exercitu regio.

16 ff.: Andreas Auria deficit a rege Gallis. Surius an. 28. * Iovius li. 26. pag. 195.

19-20: Deus pro Caesare Carolo mirabiliter pugnare videtur.

22 ff. Franciscus rex amisso copiosissimo apud Neapolim exercitu et Auria viro incomparabili animum ad pacis consilia adiicit.

24 ff. Anno 1529. Pax Camerari inter Carolum V. et Franciscum Regem Non. Sextil. confecta est. Ludovi. Guicciard. li. 1 p. 7.

31 ff. Hic annus 1529 Germanis fuit admodum calamitosus ob 1. haeresim et scelerum portenta. 2. semina belli. 3. crudelitatem Turcae Viennam obsidentis. 4. sudorem Anglicum. 5. repentinam Oceani insanientis inundationem. Sur. ut sup.

41 ff.: Caesar ingenti perfusus laetitia ob Solimannum turpiter an. 1528 in fugam coniectum, venit Bononiam. Eximium Caroli V. praeconium.

Iovius lib. 237. pa. 186. * Sur. ann. 1529.

46 ff. Coronatur Carolus V. Bononiae ferrea regni Langobardici et aurea Romani imperii corona anno 1530. Surius anno 1530.

50-51: Caesar, pace cum Gallo facta, Francisco Sfortiae restituit Principatum Mediolanensem anno 1529.

51-52: Caesar anno 1532 exercitum habens 90.000 peditum et 30.000 equitum Solymannum Turcam fugit.

52-53: Caesar 1535. in bello Africano Guleram et Tunetum expugnat. Barbarussa fugit.

55-58: Indutiae inter Caesarem et Gallos.

59 ff.: Praeparatio ad pleniorem epaenesin inclitae Madruciorum Baronum gentis.

59-68: Allusio ad cardinales, episcopos, principes, summos capitaneos et duces belli.

69 ff.: Christophorus Madrucius, liber baro, filius Ioannis Gaudentii, vir omnibus animi et corporis dotibus ornatissimus, canonicus Brixinensis et decnaus Tridentinus, fit 75. episcopus Tridentinus anno 1539. * Viguleus Hundius in Metropoli Salisburgensi de Brixinensibus episcopo pag. 172.

74-78: Invocatio ad narrationem belli Dabaudici, in qua virtus Domini Aliprandi Madrucii baronis, de quo infra, praeclare eluxit.

79-85: Nicaea, urbs provinciae Galliae, non procul a Varo fluvio, a Massiliensibus condita. Gesnerus in Onomastico. * Iovius liber 44. pag. 648 situm huius urbis eleganter describit.

86-90: Causa belli Sabaudici, quod Sbaudus nollet Gallo Nicaeam persoluta pecunia, qu olim a Gallis oppignorata fuerat, restituere. Surius anno 1535. * Iovius li. 44. pa. 645.

90-92: Solymannus Turcarum princeps Gallo amicissimo regi opem ferre percupit. Iovius ibidem 644.

93-104: Hariadenus Mitylenaeus Barbarussa, Algerii rex in Numidia proxima Mauretaniae, iussu Solymanni classem 110 triremibus et 40 biremibus constantem ad Nicaeam admovet. Iov. p. 646. * Sur. ibi. Classis Gallica constabat 22. rostratis et ex navibus onerariis, quibus 8000. peditum imposita erant. Iovius pa. 645.

105-107: Nicenses desparatis auxiliis Anghianus Borbonius Gallicae classis Prefectus in fidem recipit. Iovius pa. 650.

108-11: Paulus Simeon Rhodius Eques arcis praefectus eam strenue defendit. Iovius ibid.

112-116: Alfonsus Vastius litteris Simeonem hortatur, ut hostium vim sustineat, donec ipse auxilio veniat. Iovius pa. 657.

117 ff.: Gravis et repentinus timor Turcos et Gallos ad classem confugientes invadit. Iovius pa. 653. Barbari abeuntes urbem celeriter diripiunt et incendiis deformant et ultra 5200 utriusque sexus Christianorum hominum et in iis virgines Deo sacratas 200. inde atque ex Italia in taetram captivitatem abducunt. Surius p. 294. Lud. Guiccard. pag. 11.4.

129-130: Garstas, vicereg. Neapolitani. filius, classe sua Ioanniticae siciata praedam Turcis eripit. Sur. ibidem.

131-136: Vastius in ingressu Villafranchae portus summum naufragii periculum adit. Iovius lib. 44. pag. 654.

137-139: Quattuor triremes Auriacae ob vim subitae vehementisque procellae ac violentos fluctus profundo merguntur. Iovius pagina 655.

140-141: Vastius cum Sabaudo Nicaeam invisit laudatoque Simeone miseros cives consolatus est. Iovius pa 657.

142-144: Vastius Montevicum oppugnat, ac dolo et litteris fictis urbem recepit. Iovius p. 658. 659.660.

144-146: Vastius oppida a Gallis occupata in ditionem recepit, ac divisis in hibernaco copiis Mediolanum revertitur. Iovius p. 660 et 663.

147-153: Carolus V. initio anni 1544. in comitiis Spirensibus contra Galliae regem a 7 . electoribus praesentibus et omnibus imperii ordinibus grandem pecuniae summam in 6.menses imperat. Sur. an. 1544. pag. 300.

154-161: Galli intra Montisferrati et Sabaudiae ditiones se inferunt: Vastius Carinianum oppidum iuxta Padum validis aggeribus munit, eique praeficit Pyrrhum Stipicianum summae virtutis atque constantiae virum: et adsunt Felix, comes ab Arch, cum Germanorum 3. cohortibus Michael Hispanus cum totidem Hispanorum. Iovius pag. 687. et 688.

162-166: Caesar ingens agitat bellum, quo Galliam ineunte aestate invadat. Iovius p. 689.

167 ff: Anghianus e Borbonia familia natus obsidet Montevicum: Vastius e Germanis in auxilium duas legiones accersit. Iovius p. 687. Lud. Guicciardinus Anguianum vocat pag. 122.

171-175: Alphonsus Daualus, Marhio Vastius vel Vastensis, Mediolanensis ducatus gurbernator ac summus Caesaris per Italiam belli dux, militaris scientiae peritissimus, cuius virtus etiam in proelio Ticinensi eluxit.

178 ff.: Aliprandus Madrucius baro, Ioannis Gaudentii filius, Caroli V. auspiciis primo militavit sub Alphonsio Vastio, iuvenis ac dux generosus et egregie pugnax. Ut Iovius lib. 44. pag. 701 loquitur.

184-185: Aliprandus legioni trium millium a Caesare praeficitur. Iovius p. 701.

186-188: Varolus V. duas Germanorum legiones in Italiam mittit, quibus praesunt duo Scaligeri proceres, Christophorus et Brennus, ex stirpe veterum Veronensium principum. Iovius pag. 691.

189-190: Cosmus Medices dux Florentinus mitti Rudolphum Baleonum Malatestae filium cum insigni ala veteranorum equitum.

191-194: Robertus Sanseverinus, princeps Salernitanus, dux amplius 6000. militum Italorum, cui adiutor et prope magister attributus Caesar Massius vetus peditum praefectus.

195-198: Vastius paucos Hismanos et vix 700. equites galeoatos levis armaturae apud se habet. Iovius pag. 691 et 692.

199-205: Vastius a Ceresola discedens distincta distincta suorum agmina patentibus in campis hosto ostendit et per levem armatorum armaturam pugnam accedi iubet. Galli alacriter pugnam cum multo tubarum clangore poscunt. Itali forte Gallis duo armenta adimunt indeque clamor ingeminatus victoriae tollitur. Iovius lib. 44, pag. 699.

206 ff.: Anghianus aciem instruit; in media acie Vascones et Gallos veteres pedites collocat et totam frontem subsidio Helvetiorum veteranorum fimat. Dextrum cornu novis Helvetiis, sinistrum Griseriis et Italis attribuit. Triplicem peditum aciem triplex equitum agmen distinguit. Thermeus totam vim levis armaturae cum una cataphractorum ala, Buterius reliquum eqitatum ducit. Iovius lib. 44. pag. 700

210: Munsterus Grisones Caninos vocatlib. 3. pag. 518.

215-217: Vastius suam etiam aciem ex adveros instruit, Vasconibus Germanorum integram phalangem opponit.

217 ff: Aliprandum Madrucium, qui ipse id ad decus deposcebat, in prima fronte collocat: Nam superioribus diebus generosus et egregie pugnax iuvenis. allacriter fuerat professus, se Helvetios, quorum impetum nequaquam imoerite Vastius vereri videbatur, cum sua tantum legione, quae trium millium summam bon implebat, invasurum et strenue prostraturum. Haec sunt verba Iovii li. 44. 701.

127-130: Scaligeros fratres secundum eum in mediam aciem collocat; Gruerios Hispanis concedit et quinque Seichnesianis Germanorum cohortibus; Italos Helvetiis.

230 234: Philippus Belga, Lanoij filius, qui toti imperat equitatui, inter Germanos et Hispanos est consistere iussus; Baleonus Thermeo opponitur; Carolus Gonzaga Buterio. Iov. 701-702.

235-239: Hostes directa utrimque acie et displosis utrimque tormentis signa canunt.

239-241: Vastius inter acies obequitans, collustrando cuncta, Germanorum praefectos, ad intendendum gradum comiter hortatur.

242-251: Vastius in vultu Scaligerorum fratrum segnius, quam volebat, progredientium deprehendit non dubia ab inusitato tristique pallore lethalis metus indicia. Iovius lib. 44. pag. 703.

252-256: Primi omnium accepto pugnae signo Thermei et Baleoni equites gravi impetu concurrunt: Thermeus in pedites Italos irrumpens ab his repulsus capitur.

Baleoni ala numero equitum inferior, quamquam virtute praecellat, cataphractorum vim sustinere non potest.

257-259: Hispani et veteres Germani Gruerios in fugam vertunt et alam Gallorum equitum cruenta conditione perrumpunt. Iovius lib. 44. pag. 703.

260-262: Germani, qui humi procubuerant, ut tormenta vitarent, collectum pulverem consurgentes, ex veteri et religiosa gentis consuetudine ad conciliandum Victoriae numen, post terga proliciunt promotisque signis hastas inclinant.

263 ff.: Aliprandus Madrucius, qui in prima phalangis fronte constiterat, paucis passibus extra aciem prodiens, Molam in Gallica acie decem insignibus conspicuum manu ad singulare certamen provocat. Multis ictibus ora perfossi ambo coruunt. Vid. Iovium li 44 pa. 704.

275-277: Cadentibus ducibus aspero et maxime cruento proelio utrimque pro dignitate nominis et pro victoria dimicatur.

278-279: Aliprandi aciem ardentius promotam Scaligeri aliquantum lentius, quam opporteret secuti sunt. Iovius p. 704.

279-284: Caesariani equites sinistrum hostium cornu adorti ses in gyrum lunato cursu provolvunt nec increpante Vastio sisti possunt, sed transversam Germanorum phlangem aperiunt atque proscindunt.

284-286: Buteriani Caesareanus insequuntur. Galli postremos ordines foede turbatos et inermes trucidant.

287-293: Germani fortiter a fronte pugnantes ex obliquo invadentium Helvetiorum recentem vim sustinere nequeunt, in tergo a Gallis equitibus caeduntur, infronte urgente hostium peditatu terga vertere coguntur. Iovius p.706.

294-296: Duo duces Sacligeri non imitati fortitudinem admirandam Madrucii cecidere. Vide Iovium lib. 44. p.707. Sabell. Suppl. li. 27. pag. 653.

297-300: Madrucius in Anghiani potestatem devenit saucius et semianimus. Iovius ibid.

301-302: Pugnatum est ad Ceresolam Taurinorum vicum postridie Idus Aprilis et Pascha anno 1540.

305-309: Poena dei in superbos milites et haereticos impiosque Germanos. Iov. pag. 707. et 711.

310-313: Madrucius liberaliter dimittitur. Iovius lib. 45. pag. 716.

316-317: Christophprus Madrucius Aliprandi frater fit 79 episcopus Brixinensis An. 1542. Onuphr. in Pont. pag. 380.

319 ff.: Caesar Gallo bellum facit An. 1544. Sur. eodem.

322-324: Caesar Aliprandum Vitriaco urbi Galliae cum 4 cohortib. et 400 equitatibus praeficit. Iovius lib. 45. pag. 774.

326-328: Pax Crepelana inter Caesarem et Gallum facta An. 1544. Lud. Guicc. li. a. p. 133. * Plarina in vita Pauli III. pa. 420. * Iovus lib. 45. * Sur. an. 1544.

329-330: Caesar aere bellum suscipit perdomandae Gemanie causa, Anno 1546. Iovius lib. 45. pag. 793.

331-336: Invocatio. Propositio admittam habens excusationem.

337-344: Caesar copias omnes undique ad se Ratisponam cogi iubet per pedestrium copiarum praefectos: Quorum praecipuus praecipuus erat Aliprandus Madrucius. Avila li. 1. p7. qui Illeprandum vocat. * Hortensius lib. 2 p. 52. qui Hilprandum vocat. * Natalis Comes li. 1 pag. 8. qui Aliprandum Madrucium vocat, ut et Iovius.

344: Caesare exiguae copiae in initio.

345-346: Caesaris fortitudo. Avila ut sup.

347-349: Protestantes bellum denuntiant Caesari. Sur. an. 1546.

350: Caesar castra movet.

352 ff.: Descriptio Ingolstadii, urbis Bavariae. Ingolstadium extructum ab Anglis inter Oceanum et Albin habitantibus, unde nomen habet. Natalis comes lib. 1. pag. 257. Engelstatt. Der Engelhof. Chrysopolis. Ingoltstat. Scythae Germani. Avent. lib. 1. pag. 36. Irenicus et i.

361-368: Ingolstadium urbs bene munita in ripa Danubii.

369-370: Caesar castra metatur ad Ingolstadium et circumvallat se. Avil. pag. 24. * Hprt. lib. 2. p. 10. * Natalis comes lib. 1. pag. 13.

371-376: Exclamatio de erroribus protestantium in bello Germanico.

377: Copiae militares Caesaris, quibus Ingolstadium ad hostes contendit, 25000. peditum et circiter 4600 equitum et 36 tormentis aeneis. Sur. ann. 1566. p. 317. Avil. li. priore p. 18. b.

387-392: Castra metatio Caesaris ad Ingolstadium in bello Schmalcaldico. Avil. priore pag. 28. b. et Natalis comes lib. 1. p. 13. 14. * Lambertus Hortensius lib. 3. pag. 78.

392-396: Protestantes in mediocriter excelso colle, vulgo auff dem Dachsberg castra colocant. 1900. pilae sunt a protestantibus in castra Caesaris coniectae, praeter non inventas. Avila ut supra pag. 31. et 38. b * Surius ubi supra. * Hortens. lib. 3. pag. 92. * Natalis comes. li. 1. pag. 15.

396-398: In rara machinarum tempestate Caesaris acies integrae et immotae persistunt. Avila pa. 31.b.

399-403: Hessi promissa … de Caesare … 3. menses e Germania eliciendo, qui castra movens fugit. Hortens. lib. 3. p. 86. et p. 52. * Avila 35.

403-406: Copiae coniuratorum ingentes, 10.000. equites et 80.000. pedites.

407 ff.: Ordo Caesaris acierum praecedentium.

412-414: Secundae aciei Aliprandus Madrucius, in qua Caesar cum principibus flore nobilitatis versabatur. Hortens. li. 4. pa 113. * Avila pa. 52. b. * Natal. li. 1. pa 20.

417-420: Ad strategemata nocturna Caesar scientissimi ducis Madrucii opera utitur. Avila pag. 36.

421-422: Caesar toto hoc bello hostem quater castris emovet. Avila lib. 1. pag. 75.

422-425: Mauritio vexatur et protestantes domum abeunt. Hortens. lib. 5. pa. 148. De hoc Lantgravii Proverbio * Avila li. 1. pa. 83.

426-439: Aliprandus Madrucius, iuvenis summo loco natus, florenti aetate et gratia, et cuius inter Germanos virtutis opinio erat singularis Ulmam primo impetu capit, et sub Caesaris discessum … antissima febri repente correptus, Ulmae an. 1547. summo omnium dolore extinctus est. Haec sunt verba Avilae lib. i. p. 7. a. et lib 2. p. 102. * Fracastorus in Carminum libro. 207.b.

444-449: Nicolaus baro madrucius in bello Schmalcaldico fratri Aliprando succendens fit dux 13. cohortum.

449 ff.: Bellum Saxonicum.

453-456: Caesar cum copiis Nicolai Madrucii in extrema acie sequitur Saxo capitur. Nicolaus Madrucius tribus Germanorum vexillis Wirtembergam´ingreditur.

460-463 : Hessus, principes ac liberae urbes se dedunt Caesari. Natal. lib. 2. p. 36. 40. 45. lib. 3 pa. 52. 55. 57 - * Avil. lib. 2. p. 24. * Hort. lib. 7. pag. 189. * Iov. lib. 45. in finde. * Mercat. an. 1547. 14. April.

464-465: Victoria et triumphus Caesaris.