Croatiae auctores Latini: inventa |
domum | quaere alia! | qui sumus? | index auctorum | schola et auxilia | scribe nobis, si corrigenda inveneris! |
Marulic, Marko (1450-1524) [1477, Split]: Carmina Latina, versio electronica, 2206 versus, verborum 14802, ed. Bratislav Lucin ; Darko Novakovic [genus: poesis - carmen; poesis - epigramma; poesis - epistula; poesis - hymnus; poesis - elegia] [numerus verborum] [marul-mar-carmina.xml]. Si vis in lexico quaerere, verbum elige et clavem 'd' in claviatura preme.
Carmen de doctrina Domini nostri Iesu Christi pendentis in cruce. Christianus
interrogat, Christus respondet.
Summe Deus, quare mortales induis artus Et terras cęli lapsus ab arce colis? Vt terrenus homo per me, quem torserat error, Ad cęlum recta disceret ire uia. Quid Te, qui semper procul esses crimine ab omni, 5 Velle pati poenas compulit atque necem? Erga ipsum pietas, ut, quem sua culpa grauabat, Lustratum noster ferret in astra cruor. Quare expansa Tibi tenduntur brachia? Quare Consertim iuncti sunt Tibi, Christe, pedes? 10 Hinc illinc quoniam diuersas conuoco gentes Inque unam stabili foedere iungo fidem. Sed cur demissa pariter ceruice recliuus Sic defixa tenes ora oculosque solo? Mortales moneo non inturgescere fastu, Sed subnixa pio colla domare iugo. Quę causa est nudi Tibi corporis? Arida quare Stat uultu macies membraque sicca rigent? Hoc uolo ne pigeat luxum te spernere mundi Atque famem mecum pauperiemque pati. Candida sed graciles cingunt uelamina lumbos: Anne, rogo, quicquam pars quoque tecta monet? Hinc discas quod casta placent mihi corpora et odi Si quibus illicitus turpia nudat amor. Quid colaphi, quid sputa notant, opprobria, flagra, 25 Spinea serta, crucis cętera supplicia? Perferat offensas omnes, non inferat ullas Qui super alta cupit sydera pace frui. Vita breuis, modicus labor, optatissima merces, Immensum semper perpetuumque bonum. 30 Quod si quem ne summa quidem iam pręmia tangunt, Terreat ęterni carceris exilium, Ignis inextinctus, nunquam discussa tenebra, Semper edax uermis, semper amara lues, Horrendi gemitus, dolor acer, moesta querela, Assidui luctus et sine fine malum. Talia quippe manent quos desertura uoluptas Nunc tenet et blandis decipit illecebris, Diuitias cupidis ostentans, ocia pigris, Mollibus infandę concubitus Veneris, Dulce merum, dulces uentri indulgentibus escas, Inflatis pompas, fortibus exuuias. His illecta dolis infelix turba, salutis Immemor, in poenas perniciemque ruit. Nec monitus audit, mea nec uestigia seruat, Denique iudicium nec timet inde meum, Iudicium horrendum, cum tandem uenerit ille, Ille dies irę, turbinis ille dies, Cum concussi ingens fragor ętheris astra rotatu Turbabit rapido decutietque globos. Sanguinea populos terrebit lampade luna, Sol nulla: radios contrahet ille suos. Cuncta trement totusque simul quassabitur orbis, Angelicos uideas obstupuisse choros. Corripiet mundum flammis crepitantibus ignis Atque unus fiet terra fretumque rogus. Mox uirtute potens et maiestate uerendus Adueniam et rutila nube sedebo super. Circumfusa aderunt sanctorum milia multa, Multa coruscantum milia spirituum. Extemplo horrificum sonitum tuba fundet ab alto Diffindens terras Tartara et ima ciens. Nec mora, consurgent omnes quos lumine cassos Excepit magno magna parens gremio. Stabit et ante meum rediuiua caterua tribunal Expectans pauido iussa tremenda metu. Nanque indiscussum nihil occultumue latensue, Nec quod quis tacitus mente agitarit erit. Pro meritis dabitur merces: seu uita perennis Seu iam non ullo mors moritura die. Ergo agite, o miseri, quos nunc malus implicat error, Dum licet, impliciti soluite uincla pedis. Euigilate graui ne pressos lumina somno Occupet extremi temporis atra dies. Cernite quam celeri labuntur tempora cursu Quamque fugax nullam sentiat hora moram. Felix qui semper uitę bene computat usum Cogitat et finem iam fore iamque suum.
Hymnus ad Deum
Nunc sublime ferens trans ardua nubila mundi Magnanimum, mea Musa, pedem, trans sydera cęli Ad superas scandens arces atque aurea templa Ętherio fer sacra Patri fidibusque canoris Aera permulcens diuinas concine laudes. Tuque faue coeptis nostram nec sperne Camenam, Magne Pater, quanquam digno Tua numina cantu Non colimus: quisnam dictis mortalibus ęquet Immortale decus? Sed non tacuisse iuuabit. O cęli terręque sator mundique uerenda Maiestas nullumque Deus reticende per ęuum; Ęterne o rerum genitor, cui summa potestas, Infinita boni uirtus, sapientia prima, Cui neque principium nec in ullo tempore finem Constituo; superas solus longe omnia sęcla Tempus in omne idem, sine mensuraque modoque, Ipsi par Tibi, cui conferri nulla queat res, Et cuius formam concessum effingere nullo Ingenio nullisque datum perscribere chartis, Et quem nulla uirum scrutantibus excita pennis Mens capit, alta licet potis est penetrare; sed ultra Ipse lates, procul arcano semotus in antro, Magnus ubique Deus, facti infectique repertor, Autor cunctarum et moderator denique rerum. Tu chaos antiquum confusaque semina mundi Quęque suis discreta locis secedere certa Lege iubes, magno complectens omnia cęlo; Tu clarum Titana creas, qui lumine largo Sydereum circum curru uectatus Olympum Alternas nobis rediens daret ordine luces; Tu roseum lunę uultum stellasque minores, Vt, dum lentus habet mortalia corpora somnus, Lustrarent tacitas nocturno lumine terras. Diuidis inde diem a tenebris mensesque reducis Et partita quater sua tempora sufficis anno Restituisque uices quibus unco uomere putrem Pinguibus in campis glebam uersaret arator Et quibus aut messor fruges aut uinitor uuas Cogeret, ante acti gratissima dona laboris, Et quibus immites tectus lare temneret Euros Ocia lętus agens. Per Te foeta ubere tellus Aequatis circum spatiis, distante profundi Conuexa regione poli pariterque remota, Orbe quidem in medio librata mole pependit; Quam tumidis uastę uallarunt fluctibus undę Oceanusque parens animantum squamigerarum, Quamque etiam obliquo torrentia flumina lapsu Fregere et dulcem cęlo ostendere liquorem. Tu uentos spirare iubes, Tu rore madentes Foecundas campos et densis imbribus arua, Horrendosque cies tonitrus et nubila flamma Disiicis et rapido feris altos fulmine montes; Teque uolente ruens crepitanti grando fragore Aspera pulsat humum numeroso concita saltu, Teque uolente niues late candentibus alis Peruolitant hyememque ferunt camposque patentes Occuluere, uagus frustra cum forte uiator Ter notum quęsiuit iter, ter deuius alto Frigore contectis gelidisque errauit in aruis. Tu tempestatem diram sęuasque procellas Colligis atque fugas rursum redeunte sereno. Per Te terra suos educit prodiga foetus, Frugifero partu nunquam frustrata coloni Spem cupidam, sata lęta ferens et dulcia Bacchi Munera, in apricis flauentem collibus uuam, Herbasque et uario uernantia prata colore, Felices arbusta simul pandentia ramos Et nemora et nubes tangentem uertice siluam. Tu pecudum genus omne simul, genus omne ferarum, Et uolucrum uarios arguto gutture cantus Edentum lapsuque uago per inane uolantum Esse iubes totidemque salo degentia uasto Corpora, quot superas tellus sustentat ad auras. Per Te post uarium terrę cęlique decorem, Post tot res genitas, cumulato Copia cornu Orbis adauxit opes; et iam uenere metalla Quęsita in uenis terrę pulchrumque superne Efulsit flaui genus auri, argentea massa Canduit et duri riguit noua lamina ferri, Vtilis et multos olim diffluxit in usus Aenea materies calidis liquefacta caminis. Tum, quem Erithręi felicibus ęquoris undis Progenerant grauidę cęlesti semine conchę, Vnio difusi lactis candore decorus, Tum uarii, quos Indus habet, micuere lapilli, Perspicuo penitus late fulgore nitentes, Tumque alię uenistis, opes, quas promere uersu Infinitus erit labor; et iam fessa uagato Sudat Musa pede atque unum nunc dicere restat, O Rex omnipotens, magnum et memorabile factum. Nam genus humanum, quod nulla in parte careret Formę animique bonis, dextra formasse potenti Diceris et gentem, totum quę cuncta per orbem Possideat rebusque simul potiatur opimis, Et quę, quicquid habet aer, mare, flumina, tellus, Posset habere sibi; mox fato functa supernas Expletura foret sedes omnesque per annos Conspectu fruitura Tuo, quę sola beatum Fertur uita uirum: tanta est reuerentia uisi Numinis et sacro tantum decus emicat ore. Sed nimis alta cano, nullis concessa cothurnis Aggredior: quo me tantarum culmine rerum Captum, Musa, rapis? Quę si Tibi forte darentur Promere posse palam, num tanti carminis orbis Esse capax poterit? Nunquid confinia cęli Non angusta forent? Sed nec Tibi dicere fas est, Quę quoque scire nefas: arcanum denique mundi Hic Deus est, cui nosse datum, qui solus in omnes Ingreditur latebras causasque et nomina rerum Cuncta habet ante oculos et certa lege gubernans Ardua syderea super ęthera sede recumbit. Ergo pone chelim, tacita iam mente uoluta, Vrania, Deum, quem totum exponere sęcla Nulla queunt: hic est, hic est et trinus et unus, Terrarum cęlique potens, quem (ut spero) facultas Visendi dabitur tunc cum tellure leuatis Stelliferi nobis aditus reserabit Olympi.
In natalitio Sancti Raynerii archiepiscopi Spalatensis pro iure ecclesię tuendo
interempti martyrioque coronati hymnus
Ecce sol claro radians nitore Iam diem nobis celebrem reducit Pręsulis nostri probitate multa Martyrioque. Quem ferę gentes manibus prophanis Saxa torquentes dedidere lętho, Dum suę sanctę ecclesię decenter Iura tuetur. O fides magnę pietasque mentis: Maluit fuso perimi cruore, Quam sibi iunctę Raynerius ius Linquere causę. Gaudeat felix Spalatina plebes, Cum fuit talis pater atque pręsul, Summa qui tandem petiit relictis Sydera terris. At miser, multum miser ille seruus, Qui pati nolens monitus pudicos Audita risit domini ac magistri Cęde scelestus. Dum tamen lymphas hilaratus haurit, Concidit prono miserandus ore Et reus multi sceleris in imum Corruit Orcum. Tu procul talem remouendo casum, Pręsul, a nobis maculis piatos Omnibus uitę facias perennis Munere dignos. Tu soles mentes releuare motas, Spiritus pellis pariter malignos, Vota tu miti pia supplicantum Suscipis aure. Suscipe o nostros facilis rogatus, Vt tuis semper meritis fauentem Omnium autorem dominumque rerum Glorificemus. Amen.
De Sancto Nicolao
Paruulus hic charę dum sugeret ubera matris, Ieiunus magnum se fore signa dabat. Mox iuueni uirtus pietatis inhęsit et amplas Succurrens miseris fundere coepit opes. Atque hinc Myrrheę pręsul uenerabilis urbi Diuino electus pręfuit arbitrio. Post hęc gestarum miranda potentia rerum Reddiderat notum nomen in orbe suum, Cum linquens terras cęlestia regna petiuit, Esset et in superis notus ut inde plagis. Illic perpetuo uiuit feliciter ęuo Additus ętherię principibus patrię.
De duodecim apostolis
Petrus
Primus apostolici coetus in sede locatus Petrus, Christe, Tuę pręfuit ecclesię. Multos ad sacrum tandem baptisma receptos Abluit et uiua purificauit aqua. Claudo inopique simul nummos atque ęra petenti Ęs certe nullum pauper et ipse dedit, Sed, dare quod nemo locupletum sufficit unquam, Concessit sano protinus ire pede. Tunc quoque non pauci, multoque stupore repleti, Haustam de sancto fonte bibere fidem. Ipse sed eiectus Solymas post terga reliquit Atque adiit gentes, Hieroboame, tuas. Ingessit maledicta mago tunc forte Symoni, Qui studio foedę ductus auaritię Diuinum donum uenale putabat et eius Esse emptor cupiit uenditor ut fieret. Si uis tanto igitur non execrarier ore, Nec tribuas precio sacra nec accipias. Hinc Lyddam ueniens Aeneam curat hiantem Vi morbi nodis membra soluta suis. Tabitha mox Ioppe fato collapsa resurgit Atque iterum illius uiuere coepit ope. Post hęc Cęsareę Cornelius incipit illi Gentili posita credere perfidia. Inde abiens Petrus sanctam remeauit ad urbem, Carcere ubi clausus ferrea uincla tulit. Sed miserante Deo tali se clade redemptum Protinus angelica uidit ut ille manu, Perrexit Romam magiaque dolisque Symonem Armatum uicit fortior ipse fide. Hic est ille Symon quem iam damnauerat ipse, Vt dixi, cupidum non fidei, sed opum. Tum demum lustris Romę iam quinque peractis Immeritam subiit rege iubente crucem. Cerne tamen quantum sese deiecerit ultro: »Me uerso ad terram figite«, ait, »capite; Haud ita sum dignus perferre patibula mortis Vt quondam Dominum nosco tulisse meum.« Vertice prono igitur pendens pedibusque supinis Sustinuit poenas martyriique necem. Occubuit corpus, petit ardua spiritus astra: Incipit hic Domino charior esse suo. Passus est anno a Dominica passione XXXVII.
Andreas
Andreas, Petri quondam germanus et idem Discipulus Christi sicut et ille bonus, Achaię populos docuit; mox ponere iussit Plurima iam noto templa dicanda Deo. Hunc Egea furens crudeli uerbere cęsum Constituit turpi morte necare crucis Vanos esse deos dicentem quos colit ipse, Vtque uni Christo uota precesque daret. Semper quippe pio monitori irascitur ille Obdurat uitio qui nimis ipse suo. Andreas biduum pendens pręcepta salutis Auribus arrectis excipienda dabat. Plebs miserata uirum certę subducere morti Cum tandem uellet uel simul ipsa mori, Non tulit id sanctus finemque petendo laborum Orauit, cassę nec rediere preces. Nanque animam multo perfusus lumine spirans Tradidit hanc Domino protinus ipse suo. Exanimes artus Egeę pręsidis uxor Maximilla tegens contumulauit humo. O male dissimili mulier coniuncta marito, Te docuit pietas, impius ille fuit! Impietas poenam, pietas solatia carpet: Quam quis habere uolet, pręmia consideret. Iste necem tandem Patrarum passus in urbe Viuit in ętheriis iam sine fine plagis. Passus est anno a Dominica passione XLVII.
Philippus
Audax in Scythica docuit regione Philippus Et multos Christo subdidit ille suo Atque ibi bis deno transacti temporis anno Ducitur ad Martis templa prophana dei. Stabat marmoreo bellator corpore Mauors, Armis terribilis, fronte oculisque minax. Huic dare thura deo dum cogitur ipse Philippus, Ingens ex aditis prodiit ecce draco Insiliensque duos rabido ferit ore tribunos Pręsulis et natum continuoque necat. Tabificus reliquos infecit anhelitus hydri Compulit et sancto credere uelle uiro. Cuius tunc iussu frangunt simulachra coluntque Erectam Christi, signa uerenda, crucem. O uerę fidei uis grandis: corpora surgunt Mortua quę fuerant, quę malesana, ualent! Tunc et apostolicis parens fera bestia iussis Excessit illo nil nocitura loco. Gentibus his tandem recedentibus inde Philippus Finibus Asiacis se positurus abit Extirpare uolens Ebionis dogma putantis Carnem non ueram, Christe, fuisse Tuam. Hieropoli Phrygię post hęc comprensus in urbe Bis septem ętatis lustra senilis agens, Nil metuens dum uera docet, crucifigitur ergo Et multo lapidum uerbere fractus obit. Illic illius sunt condita membra sepulchro, Ast animus cęli regna superna tenet. Passus est anno a Dominica passione XVIIII.
Bartholomęus
Regia progenies Indorum Bartholomęus, Sponte tamen seruus, maxime Christe, Tuus: Vsque adeo seruire Tibi quam sceptra tenere Pręstat et innumeris imperitare uiris. Rura Lycaonię celeri percurrere gressu Et quondam patrios pergit obire lares Vt tam longinquis orbis Te nunciet oris Et doceat sanctam sub Tua signa fidem. Iccirco his ipsis patrio conuersa relatu Matthei studuit scripta legenda dare. Affuit et uirtus: ipso simulachra deorum Adueniente silent et reuoluta ruunt. Ipsius iussu demon conterritus illos Effugiens artus quos cruciabat abit. Ipso orante simul Polemi filia regis Vesanę mentis deposuit uitium. Hoc mouit regem et credens baptisma recępit Et baptizari compulit inde suos. Tam multis fidei subiectis Bartholomęus Impiger Armenię protinus arua petit. Albanum ueniens patitur tormenta tyranni Sacrilegi Astragis barbariceque feri, Qui uiuo pellem, uiuo caput abstulit idem: Constanti inuictus perstitit ille fide. Hęc igitur passus superata morte beatas Ingreditur gaudens Te duce, Christe, domos. Passus est anno a Dominica passione XLVII.
Iacobus Zebedei
Ipse Zebedei Iacobus filius olim, Nunc factus magni filius ecce Dei, Et Samaritanis Christum simul et Solymitis Prędicat et quę sint inde tenenda docet. Transit ad Hispanos atque his monstrauit Iesum, Mox repetit fines, gens recutita, tuos. In quibus Hermogenem sibi subdidit atque Philetum, Qui freti magicę uiribus artis erant. Iudeos etiam lustralibus abluit undis: Hinc Abiatari pertulit inuidiam. Ipse Abiatarus mitris et honore superbus Discipulis Christi durus et asper erat. Hic igitur uerbis regem induxit Herodem Innocuum ut rigido disecet ense caput. Nec tamen iste necem sanctus passurus iniquam Immemor officii uel pietatis erat: Dum trahitur, quendam tristi langore leuauit Conspexit media quem recubare uia. Post hęc occisi rapuit Hispania corpus: Spiritus ętheria lętus in arce sedet. Passus est anno a Dominica passione X.
Ioannes
Iacobi frater cęlebs et uirgo Ioannes, Charus prę cunctis, optime Christe, Tibi, Ille uolans summi super ardua culmina cęli »Verbum In Principio« uidit et exposuit. Commemorans pia gesta sui Dominique Deique Veridico clarus fulget euangelio. Ex Epheso Romam tractus feruente nequiuit Lędi oleo: lętus, dum coqueretur, erat. Exulat in Pathmo, cecinit tunc multa futura Diuino edoctus rite ministerio. Inde Ephesum rediens Drusianam suscitat, ipsum Cratonem Christo fecit habere fidem. Credidit hic gemmas quas dudum fregerat ipse Sanatas cernens illius esse manu. Inde duos iuuenes conuersos forte Ioannes Pauperibus gazam qui tribuere suam Vt uidit tristes, formans de sentibus aurum, De scrupis gemmas fecit utrique satis. Ast illi uisis moniti post fata loquentis Se male diuitias concupiisse dolent Atque iterum temnunt. Penitentes suscipit ipse Et monet inceptam firmius ire uiam, Spernere terrenas res omnes, quęrere regnum Promisit Dominus quod dare pauperibus. Tunc pedibus calcauit opes uersisque priorem Continuo rebus restituit faciem. Balneaque ingressus nota impietate Cherintum Protinus ut uidit, retulit inde pedem Et: »Fugiamus«, ait, »ne nos domus ista ruina Opprimat in cuius parte Cherintus adest.« Post hęc orando subuertit templa Dianę, Quique aderant uero se dedidere Deo. Mox Aristodemo propinante antistite uirus Hausit inoffensis, res noua, uisceribus. Corpora quin etiam tali consumpta ueneno Pristino uitę reddidit officio. Antistes cernens, cernens miracula consul Cumque his accipiunt cętera turba fidem. Ipse autem tempus durauit ad usque Traiani Vnus cuncta Asię sacra sacella regens. Annos huic centum minus uno contulit ętas, Ętatem uiuit sed modo perpetuam. Obiit anno a Dominica passione LXVIII.
Thomas Didymus
Didymus ipse Medos, Hyrcanos, Bragmanas idem Persasque et Parthos Armeniosque docet. Gondophorum regem credentem fonte perenni Lauit: res miras credidit ille uidens. Tum pręter puerorum coetus ac mulierum Sunt hominum pariter milia lota nouem. Sed, magis extremos postquam transiuit ad Indos, Lauit, qui Christo dona tulere, magos, Atque oculis captam Synticem cernere fecit, Reginęque simul sacra lauacra dedit. Illa minus fidi thalamos uitare mariti Coepit et immundum, foemina munda, thorum. Causa patet: nimia tunc rex excanduit ira, Suppliciis Thomam uexat et excruciat. Carcere concludit cęlibem, super igne micante Nudato cogit protinus ire pede, Mittit in ardentes flammas; tamen ipse superstes Commendat Domino se sine fine suo. Mox, ut adoraret Phoebi simulachra, iubetur, In cinerem Phoebus sed reuolutus abit. Turba sacerdotum tumidas exarsit in iras Et sanctum perimunt confodiendo uirum. Monstrauere suas uires pręstare deorum Viribus: hi pugnant, Phoebus at ipse iacet. En diuum uirtus uotis et thure colenda, Quando suis famulis est minus illa potens! Vis tamen ista uiri potuit discerpere corpus, Non potuit stabilem tempus in omne fidem. Hac animo magno defensa, Didyme, uictor Pręmia de Domini nunc capis ampla manu. Vrbs Edessa quidem corpus ueneratur et ossa, Spiritus angelico gaudet adesse choro. Passus est anno a Dominica passione XLVII.
Mattheus
Mattheus, hic Leui quondam cognomine dictus, Diuinum Christi scripsit euangelium. Hic in Iudea doctrinę semina sanctę In Macedum campos sparsit et Ęthiopum. Metropolis Nadabar circumdata moenibus altis Stabat, diues opum, Marte uirisque potens. Hunc eunuchus ibi quem iam baptisma Philippi Abluerat proprio suscipit hospitio. Ex urbe hac igitur Zaroem Zaroisque sodalem Ille Arphaxatum fecit abire procul Euicit quoniam certantes carmine diro: Illinc exactos Persidis ora tulit. Egippi regis natum de morte redemptum Restituit uitę restituitque patri. Id dum miratur, regis mens credula fecit Tunc baptizari seque suosque simul. Hirthacus at regni post hęc successor amore Egippo natę captus Iphigenię, Dum sibi coniugio, sed frustra, posceret illam (Nanque erat hęc Christo uirgo dicata Deo), Iratus sancto, qui iam sacrauerat ipsam, Transadigi orantis cuspide terga iubet. Atque ita iustitiam retinens uitamque relinquens Mattheus uitę dona perennis habet. Passus est anno a Dominica passione XVII.
Iacobus Alphei
Alpheo genitore satus, cognomine Iustus Moribus atque suis, hic Iacobus erat. Extitit hic Dominęque nepos Dominique minister, Sed Domini frater dictus ob effigiem. Natus erat sanctus, sed sanctus coepit haberi Cum coepit dubios promere barba pilos. Carnibus abstinuit nec uini pocula sumpsit, Nullo illi placuit tempore tonsa coma. Non unguenta quidem fuerant nec balnea curę, Sed sine fraude fides et sine labe pudor. Huic licuit soli sanctorum sancta subire, Hunc quę uelabat linea uestis erat. Orandi huic usus submisso poplite creber Callorum adduxit duritiem genibus. Tempore quo calicem diuinaque pocula sumpsit, Vllos esurum se negat esse cibos Donec post dura Christum supplicia mortis Surrexisse suo nouerit a tumulo. Exurgens igitur Dominus se reddidit illi Paneque porrecto: »Vescere, frater«, ait, »Ipse ego quippe tuus deuicta morte magister Iam uiuo uacuum destituens tumulum.« Post hęc crudeles Albino autore Leuitę Exercere odiis constituere pium. Vt neget esse Dei Christum de germine natum, Vrgent, impellunt uiribus atque minis. Cum tamen in cassum conatus cęderet omnis, Irati insontem perdere morte parant. Intorquent lapides et multis ictibus illum Deturbant alto deiiciuntque loco. Voluebatur humi confractis cruribus orans Ignoscique suis hostibus usque petens, Vt ueri ignaris; orantis fuste cerebrum Percussum excutiunt: sic obit ille diem. Tanta autem pietas fuit illi et gratia uitę (Si quid Iosepho credere teste licet) Illius ut propter cędem deleta putauit Hebrea gens urbis tecta fuisse suę. Martyrii lętus nunc tempora cincta corona Ostentans Christo iungitur ille suo. Passus est anno a Dominica passione XXXI.
Symon et Iudas
Thadeus est Iudas dictus, Symon ipse Zelotes, Iacobi Iusti frater uterque fuit. Thadeus in Mediam Domino mandante recedens Abagari regis iussit abire lepram. Indeque profectus genti quoque prędicat illi Tygris et Euphratis quę cohibetur aquis. Instruit et populos rapidi qui littora Ponti Longa tenent, Asię qui quoque rura colunt. Persidis hinc terras peragrant cum fratre Symone Atque pio subdunt milia multa iugo. Inter quos etiam regem Babilonia cuius = Paruit imperio, nomine Vardachium: Non ipsum solum, sed qui quoque terga sequuntur Quique latus cingunt quique pręire solent. At postquam est urbis Senarię ad moenia uentum, Sunt iussi uanis sacrificare deis. Ecce autem templum: uix succedentibus illis Imo saxa ruunt effigiata solo Nec falsi potuere dei consistere coram Illis qui ueri signa tulere Dei. Turba sacerdotum subito commota furore Inuadunt sanctos et laniando necant. Sed nil proficiunt: terra simulachra iacebant, At sanctos cęli regia celsa tenet. Passi sunt anno a Dominica passione XLVII.
Matthias
Iste tribus Iudę Bethlemi natus in urbe Implet apostolicum sorte datus numerum, De medio quoniam sublato nomine Iudę, Iudę, qui Dominum uendidit ęre suum. Cum tamen e geminis foret unus sufficiendus, Visa est Matthiam sors cecidisse super. Explicat hic Christi Iudea per oppida leges Nil metuens Domini iussa sequendo sui. Inter discipulos iam post miracula claro Mors equidem soli non uiolenta fuit. Sunt quoque qui dicant Romano more securi Postremo iussum supposuisse caput. Ossa prius Romam, Treuerim translata deinde: Cęlesti fruitur spiritus ipse bono. Obiit anno a Dominica passione XLVII.
Paulus
Ante quidem Saulus, Paulus post nomine dictus, Ex Beniamina prodiit iste tribu. Ciuis erat quondam Iudeę Giscalis urbis, Nunc ciuis regni, Christe beate, Tui. Illum tu, quoniam malefida mente furentem, Contrita subito uerbere fronte domas. Quique lupus fuerat, posthac mutatus in agnum, Inter oues coepit se numerare Tuas. Electum uas, Christe, Tibi de uase prophano Factus portauit nomen ubique Tuum. Dignus apostolici iam tandem iuris honore Iudeis aperit allophylisque fidem. Conuerso demum Paulo proconsule Cypri Credentis Pauli nomina Saulus habet. Difficile est dictu fuerit quam sedulus idem, Quam fugiens oci, quamque laboris amans, Quot loca quotque urbes peragrans terraque marique Officio fuerit functus apostolico, Quotque homines idem puro baptismate lauit, Vel quam scribendi solicitauit opus. Dicitur illius monitis Dionysius olim Diuinum humano pręposuisse sophos. Ille Elymam fecit, magica ne falleret arte, Integris oculis cernere posse nihil. Insanam uatem prędicentemque futura Spiritus effugit iussit ut ille fugam. Illius uirtute suis incedere plantis Coepit quem claudum fuderat ipsa parens. Euthicus uitam, Publi pater ipse salutem Accipit, hic ęger, mortuus ille quidem. Et cum uiperei pateretur uulnera morsus, = Ipsum lęserunt sęua uenena nihil. Pręterea uirtutis amor, reuerentia Christi Omni illum uitio fecit abesse procul. Inde animi imperio corpus seruire subegit, Frigore, uigiliis esurieque domans. Nulla illum potuit metuenda iniuria sortis, Nulla malignorum uertere nequitia. Magna animi uirtute tulit conuitia, rixas, Fraudes, insidias, uerbera, uincla, minas, Totque ictus lapidum, toties iterata flagella, Multa etiam terrę, multa pericla maris. Denique sanguinei corda indignata Neronis Pertulit abscissis ceruicibus gladio. Corporeis igitur uinclis hac cęde solutus Felix ętherios gaudet adisse lares. Nunc arcana uidet quę quanuis uiderit ante, Perfruitur summo nunc tamen ille bono. Passus est anno a Dominica passione XXXVII.
Barnabas
Cypria progenies Barnabas atque Leuites Luca teste sacro pneumate plenus erat. Hic collega datus Paulo fuit urbeque Tharso Inter se iuncti longius ire parant. Adueniunt ipsam Antiochus quam condidit urbem, 5 Hic sanctas leges mira operando docent. Et dum baptizant in Christi nomine multos, Hos primos Christi- turba uocauit -anos. Cumque forent Lystris, ingentibus omnia factis Complent et populus credidit esse deos. Tunc illi plebis miserando errore grauati Exclamant tunicas dilacerando suas Se non esse deos, sed de mortalibus ambos Mortalique illis conditione pares, Atque ideo uenisse quidem ut per deuia lapsos Ad rectum reuocent religionis iter. Mox Paulum iratum post quędam facta Ioanni, Qui iam discipulus nomine Marcus erat, Barnabas alio uertens uestigia liquit. Non tamen improbitas dissociauit eos: Hic pius, ille magis contra commissa seuerus Extitit; aut nutus numinis istud erat, Vt per digressos peragratis pluribus orbis Partibus in plures gratia sparsa foret. Post hęc Barnabas Cypri docet et Salaminis Matthei secum scripta sacrata ferens. His morbo affectos tangens langore leuauit, Hęc relegens uitę pharmaca certa dabat. Hunc Salaminę gens tandem impia Iudeorum Flagranti impositum iussit obire rogo. Atque ita martyrii redimitus et ipse corona Adhęsit Domino lętus ouansque suo. Passus est anno a Dominica passione XI.
DE QUATTUOR ECCLESIĘ DOCTORIBUS
De laudibus diui Hieronymi carmen
Delmatię lętis olim generatus in oris Hieronymus toto notus in orbe fuit. Inter Catholicos unus facundior omnes, Iudice me, magno nec Cicerone minor. Cecropia doctus lingua doctusque Latina, Hebraicos didicit Chaldaicosque sonos. Felix tam uarię donis donate loquellę, Ingenio multum, nec minus arte ualens! Te Scripturarum castigatore recessit Omnis ab utroque menda fugata libro. Te monstrante patent sensus et enygmata uatum, Iam licet obscuris nil titubare locis: Sic sole infuso tenebras uanescere noctis Cernimus et nubes flantibus etesiis. Te bellante piis uerterunt terga prophani, Perpetuus nostris hostibus hostis eras. Te duce, prostratis erroribus, alma triumphat Ecclesia et laudes concinit usque tuas. Tu nobis consulta, modos monitusque dedisti Per quos alta poli scandere ad astra datur. 20 Nec tamen ista magis uerbis calamoque docebas Quam uita et factis, uir memorande, tuis. Nam Latium linquens Syrię deserta petisti, Sacco membra tegens esurieque domans. Illa angusta specus muscoque uirentia saxa, Nudaque paupertas assiduusque labor, Cur sint, Roma, tuis tectis pręlata superbis, Cur tot diuitiis delitiisque tuis? Noscere si cupias, rerum metire suprema, Et causam disces finis ab indicio. Ille etenim potuit qui talia spernere multa Contentus paruo, nunc bona summa capit. Nunc fruitur cęlo, sed quo quoque tempore terras Incoluit, mira dote beatus erat. Mentis enim leuibus transcendens ęthera pennis 35 Non semel angelicos fertur adisse choros Et sanctos uidisse patres, uidisse sedentem Fulgentemque super culmina summa Deum; Sępe supernarum pastus dulcedine rerum Ieiunus totas perstitit hebdomadas; Illi terribiles se submisere leones Nec dedignati sunt sua iussa sequi. Nullus tunc domitor, uis nulla subegerat illos, Et caput imperio supposuere suo. Grande uiri meritum, cui grex quoque mutus honorem 45 Pręstitit et sęuę quem coluere ferę. Grandius hoc tamen est: illius nomina diri Demones horrescunt effigiemque cauent; Illi uota homines persoluunt sępe periclis, Sępe graui erepti protinus exitio. Ossa uiri, Solymis defuncti, Roma recępit: Illius meritis hoc quoque credo datum. Christus nanque mori Solymis elegit et idem Ecclesię Romam pręstitit esse caput.
Ambrosius
Ambrosio eloquii, si uera est fama, futuri Certa nimis puero signa dedistis, apes, Dulcibus implentes patulas tinnitibus aures Atque aliter dulci labra tenella fauo. Hoc magno si credimus euenisse Platoni, Cur non et magno credimus Ambrosio? Par fandi splendore fuit, moderamine uitę Sanctior et ueri cognitione prior. Hic postquam Insubrum pręses peruenit ad urbem, Pontificis fungi cogitur officio. Tunc morum monstrauit iter, consurgere lapsos Iussit et exterso cautius ire pede. Oderat aduersos fidei, nisi dogmata praua Linquere iam uellent, et Tua, Christe, sequi. Intrepidus sęuos dum criminis arguit idem Induperatores, compulit esse pios. Ecclesię firmum columen fuit, inspice quicquid Scripserit, hoc dices uerius esse nihil. Inspice, pręterea, quicquid, dum uita manebat, Gesserit, hoc dices iustius esse nihil. Ergo sydereum merito conscendit Olympum Et fruitur summis perpetuisque bonis.
Augustinus
Augustinus erat stabilis defensio ueri, Et certum falsi dogmatis exitium. Ardua deplanans, dubiorum lubrica firmans, Errorem a nostra depulit iste fide. Credere mente Deo si uis magis ipse fideli, Quę sunt scripta suis, disce, uoluminibus. Et si uis morum cultu pręstare piorum, Disce quid in uita fecerit ille sua.
Gregorius Pontifex Maximus
Pręsul Iulęę fuerat Gregorius urbis, Cui datur inuito pontificalis honor. Mens humilis fastum fugiebat, tam magis ille Tanta superferri culmina dignus erat. Tunc tamen efulsit melioris lumine uitę, Cum magis eximio pręstitit officio Accreuitque illi sanctorum gloria morum, Auctus et est uerę religionis amor. Maior cura fuit miserorum pascere uentres Et plebem uerbis instituisse piis, Promere scripturę sensus atque ędere multa, Seruantur sacris quę recitanda locis. Magna dedit, maiora capit nunc munera cęlo, Consors imperii, Maxime Christe, Tui. |
Vade retro
| Vade porro
|
Zbirka Croatiae auctores Latini, rezultat Znanstvenog projekta "Digitalizacija hrvatskih latinista", dostupna je pod licencom Creative Commons Imenovanje-Nekomercijalno-Dijeli pod istim uvjetima 3.0 Hrvatska.
Za uporabe koje prelaze okvire ove licence obratite se voditelju projekta.