Nikola Modruski (c. 1427-1480) [1474, Rim]: Oratio in funere Petri Riarii, versio electronica, Verborum 4115, ed. Neven Jovanovic [genus: prosa oratio - oratio] [numerus verborum] [modr-n-oratio-riar.xml].
Si vis in lexico quaerere, verbum elige et clavem 'd' in claviatura preme.
Qua igitur pietate primum erga deum fuerit quamque magnificus cultor ipsius, si
aduixisset, futurus erat, in primo uitae suae limine clarissime demonstrauit. Annos
natus duodecim, cum orbatam patre familiam tanta prudentia regeret ut nec mater,
matronarum praestantissima, nec fratres eius parentis sentirent desiderium, coepit deo
dicatum pectus zelo religionis feruescere.
Clarescebat
autem iam tunc nomen religiosissimi
doctissimique uiri magistri Francisci, conciuis et auunculi sui, nunc summi pontificis
papae Sixti, qui per id tempus Senis suis fratribus sacras scripturas interpretabatur.
Hunc optimum Christianae militiae magistrum optimus futurus discipulus, quamuis puerili
aetate, uirili tamen sensu sibi delegit; ad quem a religioso quodam sene multis exorato
precibus inscia matre perductus est; diuino, ut opinor, nutu futurus ad apostolatum tam
strenuus minister ad futurum sedis apostolicae mittitur antistitem. Quem ubi
conspexisset Franciscus iam religionis ueste
indutum,
quam idcirco iuuenis in itinere assumpserat quo se facilius magistro suo insinuaret,
multis eum hortatus est ut ad suos remearet et matris fratrumque curam, ut coeperat,
ageret uel maturiorem domi praestolaretur aetatem, quae pati
melius iugum Christi posset. Sed cum pueri constantiam nullis blanditiis, nullis
persuasionibus, nullis denique minis euincere posset, diuinum, ut erat, in eo aliquod
munus arbitratus, hortantibus fratribus diui eum Francisci sacris
initiauit, seruatisque pro more religionis rite caerimoniis uestem Christi
induit. Qua assumpta ita omnia tyrocinii rudimenta libens promptusque et perdiscebat et
exsequebatur ut nemo dubitaret et prudentiam illi et uires ante aetatem non nisi
diuinitus subministrari. Quas ob res omnibus carus, omnibus dilectus esse coepit,
praecipue autem ipsi auunculo suo, qui diuina eius indole mirifice delectatus piissimo
sanctissimoque eum amplectebatur affectu. Vnde sibi curandum statuit ut tam excellens
ingenium per bonas artes excoleretur. Itaque docto cuidam grammatico Latinis eum
litteris Vicheriae imbuendum tradidit, quibus mira celeritate perceptis mox Ticinium,
deinde Patauiuum, subinde Venetias, Bononiam, Perusium, Senam, Ferariamque misit ut,
quaecumque in tam celeberrimis Italiae gymnasiis aut liberalium artium aut
sacrarum litterarum dogmata florerent, ipse uelut operosa apis undique colligeret et in
sacram pectoris sui cellulam diligenter reconderet. Quod quidem intra breues annos adeo
consecutus est ut credibile non sit uirum ad agendum magis quam ad philosophandum natum
tantam omnium scientiarum notitiam adeo breuiter percipere potuisse. Habeo hic testes
complures, familiares eius, uiros quidem doctissimos, quibuscum inter
cenandum de uariis disciplinarum studiis frequenter disserere consueuerat adeo acute
adeoque prompte ac subtiliter de quaestione proposita ut eum putares die noctuque nulli
adeo alii rei quam euoluendis theologorum philosophorumque libris uacare. Tenebat fixa
memoriae quaecunque ab ineunte aetate a praeceptoribus audierat. Vigebat praeterea
stupendo ingenii acumine, cuius perspicacitate facile in abditissima quaeque naturae
secreta penetrabat, et ex perceptis semel principiis difficillima quaeuis uel
philosophiae uel theologiae
problemata summa cum
omnium admiratione absoluebat; uersus complures multosque grammatice textus, quos olim
puer edidicerat, ita memoriter recitabat ut ea illum
heri aut nudiustercius memoriae mandasse existimares. Perfectis igitur quam celerrime
omnium bonarum artium studiis, rediit sollicitus ad magistrum munus, cui caelitus
destinatus erat, optime impleturus. Inerat enim menti eius praesaga quaedam futurorum
diuinitas complurimaque antequam contigissent per quietem discebat, ita ut insomnia
ipsius non uisa solum, sed certa uiderentur oracula. Quibus uarie sollicitatus coepit
auunculum suum hortari, coepit importunius compellere Romam peteret atque in ea urbe
uersari uellet, in qua a maximo omnium rectore deo futurus summus pontifex erat
designatus; ubi et seipsum accepturum ab eo cardinalatus decus et alios uniuersos
honores, quibus eum functum uidimus, mira asseueratione praedicebat. Cerno hic nonnullos
praelatos et ex aliis ordinibus uiros praestantes a quibus magna cum attestatione audiui
singula haec, quae gessit, multis ante annis ab ipso praedicta fuisse. Itaque
repugnantem magistrum et se tanto fastigio indignum reclamantem urgere non destitit
donec multis et signis et prodigiis euictum propulit Romam proficisci, in qua
constitutus minime conquieuit antequam demandatum ab altissimi prouidentia munus
uiriliter absolueret et magistrum suum per uaria bonorum incrementa ad summum
apostolatus culmen conscendisse uideret, pro quibus laboribus et pro tam diligenti
nauata opera eadem ipsa diuina prouidentia, quae semper infirma mundi eligere consueuit
ut fortia quaeque confundat, cardinalis eum dignitatis splendore uoluit illustrare
omnibusque mundi principibus ostendere quo ministro et ex quam humili loco accepto
uoluerit
in sui uicarii assumptione uti, ut discerent
uniuersi ueram certamque esse illam Nabuchdonosoris confessionem in quam et
regno et sensui restitutus supplex prorupit dicens in manu solius omnipotentis dei esse
omnia regna terrarum atque illa quibus ipse uoluerit tradi nec esse alium quemquam qui
eius possit obsistere uoluntati aut dicere illi quare sic fecisti.[ERROR: no reftable :]
Cf.
Daniel 3, 31-33.
Nikola Modruski (c. 1427-1480) [1474, Rim]: Oratio in funere Petri Riarii, versio electronica, Verborum 4115, ed. Neven Jovanovic [genus: prosa oratio - oratio] [numerus verborum] [modr-n-oratio-riar.xml].
|