130 Naenia Alouisii Cippici de clarissimo adolescente Petro Rhiario, Sixti summi pontificis nepote
Frustra igitur dites superis attollimus aras
Et damus arsuris thura cremanda focis;
Frustra legiferi seruamus iussa Lycurgi
Cumque sua colimus simplicitate fidem.
Parcite, caelestes, uos cogitis impia uatem
Dicere: non homines, non habet ira deos.
Cur totiens uideo confundi sacra profanis
Vltimaque in summo prima sedere gradu?
Cur tolli aspicimus nullo discrimine sontes
Et passim meritis pręmia nulla dari?
Cur semper meliora cadunt primosque sub annos
Deficiunt, cupias uiuere si qua diu?
Sic Paris amplexu tenerae languebat amicae
Haemoniis Hector cum traheretur equis;
Iam Styga Pelides et magnus uiserat Aiax,
Thersites Phrygia laetus agebat humo.
Et nunc, heu facinus! uiuant cum mille nocentes,
Tres in te, Rhiari, ius habuere deae,
Et cadis ante diem, patris patriis procul hospes ab oris,
Picentum et per te reddita terra nocens. 130v
Heu, modo ad Euganeam Troiani Antenoris urbem
Fecerat ingenii quanta pericla sui!
Ille et pontificum et ciuilia iura tenebat
Stabat et Aonii primus in arce iugi.
Euocat a studiis Sixtus, torpere nepotem
Tam longum uita deside turpe ratus.
Iamque et purpurei sperabat dona galeri
Et si quid Petri regia maius habet
Spes hominum; medio in cursu, dum pergit ad Vrbem,
Tristia in ignota fata peregit humo.
Non soror aut mater miserabilis affuit aegro
Et tulit ad surdos ultima uota deos;
Non animam patulo fugientem jacenntem excepit hiatu,
Condidit aut oculos composuitue caput;
Oscula non carpsit sensitque nouissima uerba;
Quis scit an et fati tempore laeta fuit?
Certe laeta fuit: quid enim non indole tanta
Gaudeat et festum nescia tempus agat?
Non tamen Eliseas indeploratus ad umbras
Desiliit; mater, desine maesta queri.
Nondum oculi, nondum comitum infelicia cessant
Brachia: adhuc gemitu cuncta furente sonant.
Cuncta sonant gemitu, reboat reboatque ululatibus aer,
Adiuuat et luctu publica damna suo.
Attoniti mussant, lucemque odere sodales
Immitesque deos implacidosque uocant.
Nec minus ignoti lugent ad funera busti
Si soror aut si illic astitit ulla parens,
Atque hostes capta tamquam bacchentur in urbe,
Nec iuuenes lacrimis, nec caruere senes.
Quin etiam ad tumulum scissa Tritonia palla 131
Venit, et obtuso attuso attuso pectore maesta Venus,
Vtraque sparsa leues per candida colla capillos
Vtraque purpureas ungue notata genas.
Sed primum subito uelut obriguere dolore
Nullaque sunt gemitus uerba secuta suos;
Mox, ubi uerba dolor laxauit, prima Dione
Incepit tales ore tenere tremente sonos modos al. modos:
"Tene ego care puer, te nunc ego, parue, iacentem
Aspicio? An fallit lumina nostra furor?
Non fallit: liquet, ecce liquet; nosco ardua colla
Impubesque genas sydereumque sydereum caput.
Nosco manus, nosco faciem uultusque uerendos
Solaque quos quas finxi composuique comas.
Quid tamen, infelix, prodest tibi gratia nostri?
Heu, quantum uobis, tristia fata, licet!
Cur mea, crudeles, renouatis uulnera, Parcae,
Dilectumque iterum sauciat inguen aper?
Nunc demum nobis periit Cynareius ardor,
Nunc demum uideor uilis et orba mihi.
Per te celsus Eryx, per te mihi Troius heros,
Et meus, heu! per te saluus Adonis erat.
At Ad saltem implesset - decor hic quoque quos debuit - annos,
Omnia si fuerat orta necesse mori!
Vix tribus addiderat mediam triaterida lustris,
Extremum et fati uidit adesse sui.
Scinde arcus, extingue faces, infauste Cupido,
Et sonet ex umeris nulla pharetra tuis.
Vos quoque fas pueri, Charites, in funere nostri
Tundere tergemina pectora nuda manu."
Talia clamabat Cytherea, et talia Pallas 131v
Intulit, anguifera pectus operta coma:
"Parce, quid immisces te luctibus, inuida, nostris
Extendisque tuas in mea iura manus?
Parce, Venus, meus ille, meus. De matre cadentem
Prima tuli manibus sustinuique meis.
Prima sacrum tinxi pectus moresque pudicos
Totque animi dotes ingeniumque dedi.
Vnde suis illi grauitas maturior annis?
Vnde sonor sonus tenero tantus in ore fuit?
Scilicet illa fides atque illa modestia praecox
Tantaque te probitas erudiente uenit!
Imperiis parere tuis an forte necesse est
Cui sua natiuum fata dedere decus?
Thesides formosus erat, formosus et ille
Obiecit Lyciae quem Stheneboea Stenobea ferae.
Nec tuus hos, quamuis tentaueris, ignis adussit,
Propositique fuit uictor uterque sui.
Vtque tuas reliqui metuant metuantque colantque recolantque sagittas,
Quid tamen in Sixti sanguine iuris habes?
Scandere in has sedes (licet importuna) uereris,
Ianua Acidalio non patet illa pedi;
Quae domus aethereo par assurrexit Olympo
Nempe erat illecebris instituenda tuis!"
Plura loquuturam Venus occupat, atque uicissim
Iurgia pro tumulo pro lacrimisque cadunt mouet .
Interea uili Julii corpus caeleste sepulcro
Conditur et parua contumulatur humo
Ille qui quidem dignus Mausoli in mole iacere
Sed fuit ad cultus uena urna parata loci.
Heu heu, quanta iacet tam paruo in cespite uirtus!
Non solum hac tegitur uile cadauer humo
Tecum omnis probitas, Rhiari, est probitas, tecum ille sepultus
Virgineus socia cum grauitate pudor, 132
Doctorumque fauor, spes et certissima uatum
Et reliquum ingenii quicquid in orbe fuit.
O mihi si molles animaret dextra figuras
Et duraturum fingere nosset opus,
Tristis Tristia Apelleis struerem solacia solennia chartis
Leuis et expressum te mihi cera daret,
Et nunc in Libyco similis mihi dente niteris
Et nunc Mentorea Mentoreo uiuus in aere fores.
Sed quoniam nobis hoc inuida fata negarunt
Et praeter nugas nil mea reddit humus,
Quod datur, aeternum memori cantabere Musa
Et sine te crescet pagina nulla mihi. telos