VIVA – VIVA EPITHALAMIVM HEROICVM IN NVPTIAS SERENISSIMI PRINCIPIS AC DOMINI DNI FERDINANDI ARCHIDVCIS AVSTRIÆ, DVcis Burgundiæ, etc: Comitis Tyrolis, etc: ducentis in uxorem fœlicibus admodum Dei Opt: Max: superumque auspiciis, Serenissimam Dnam D. Annam Catharinam Mantuæ et Montisferrati etc: Principem, Sponsam uirtute, indole, ac pietate eximiam, or. natissimamque uirginem: Ominis faustissimi, ingenuæ debitæque obseruantiæ, summi honoris, synceræ fidelitatis, Christianique amoris ergo, in perpetuam memoriam: Musis bene fauentibus conscriptum: A M. IOANNE LEVCHT MVNderkingensi: Pastore Delmissingensi apud Ehingam Catholico
Siccine Pierides, conanti pangere Carmen,
dissiluit mea culta Chelys: nec Carmina promit?
Siccine deliciæ pereunt: nec læta supersunt
Gaudia? sed quam uena meis affectibus impar?
Siccine Parnasi (miserum) sint limina clausa?
Nec pateant fontes, quos circum Heliconia ludit,
Tota cohors Citharis, Cithara cum Carmina miscent?
Anne dolo fontes iam nos truculenta subegit
Fortuna? ut Castris Phebi secludar amænis?
Ferte rogo, rogo ferte unum super omnia dona,
Leniat ut saltem nostrum dulcißima uestra
Numina, si potis est, hoc Carmen flectere quicquam:
Aspicite antiquum miseris in rebus alumnum;
Quis diues: Phoebi quem deseruere Sorores.
Aspicite exangui faciem pallere colore,
Quis roseus? uestris quem Sors amplexibus arcet.
Aspicite alternosque pedes in Carmine labi.
Quis numeris potis est, aptos contexere uersus?
Ne placidæ semper faueant Heliconis alumnæ.
Ergo fauete precor, si debita flagito uotis,
Nec uestram insidians dextram fortuna retardet,
sed quo (si candentia brachia tenditis ad me)
Illa magis sæuit, magis oppugnate Sorores.
Hæc ubi supplicibus uix fudi carmina votis,
Tum subito ante oculos micat ignipotens lux,
Haudsecus ac rutilus, cum Sol splendescit Eoo:
Iam (mirum) undique diuini spirantur odores;
Flora uelut redolens Troiano spargit in agro;
Demoror; admiror lucem, demiror odorem;
Atque loco quamuis tacita formidine preßus
Attamen adgredior propius, quæ res noua, lustro:
O]buius ecce uenit mitra redimitus Apollo
Quem] longo matres rosea ceruice sequuntur,
Ordi]ne fulgentes; magno comitante paratu
Florib]us incedunt diuersicoloribus omnes
Crine]s ornatæ, nitidis comptæque capillis:
Vtque] comæ florent sertis et iaspide serta
Sic ia]m splendet iter gemmis, sic omnia rident:
Dumq]ue propinquabant propius, lux ignea, acutis
Ince]ndit radijs oculos, uisumque retorsit;
Vndiq]ue tum primum me horror circumstetit; horror
Mem]bra quatit gelidus; recto non ordine crines
Confu]si uolitant humeris; præcordia terrent;
Atque] timore coit cruor; et uox faucibus hæret;
Iam su]m iamque cadens; aderat mox Diuus Apollo
Meque ]manu prendens, circum caput omne micantes
Dep]onit radios; uisum largitur ocellis:
It pa]uor, itque timor; membris horrore caducis
En] robur; capiti ceu pexi pectine crines
Luc]ent; lætitia exiliunt præcordia quassa;
Mo]xque patent fauces, sequitur fausto omine sermo.
Cunct]a, etsi subito aspectu miranda uidentur
Atta]men obtutu Diuuas defixus in omnes
Sto, et blandis uerbis Diuum, Diuuasque saluto;
Dum loquor, extemplo capiunt mea pectora flammas
Quoque mage intueor (mirum) magis ardeo uultu:
Iam tacuere omnes, alacris sic uocibus ultro:
Dicite Sicelides, obtestor, dicite Musæ,
Cur tot ab ætherio, cœlo venistis ad unum?
Non equidem tali, o Divæ, sum dignus honore.
Curque Deum forma, terram accessistis opacam?
Non hanc ferre potest, hominum natura caduca.
Cur et Olympiacis, auro gemmisque micantes?
Non tanti (nostis) radios splendoris ocelli
Mortales tolerant, sed præ splendore liquescunt.
Hæc uix fatus eram, propius me carminis Auctor
Cum Cithara, fidibusque accedere iußit Apollo,
Surgit et e solio nitidis lucente smaragdis,
Atque dat amplexus, mox oscula mollia figit;
Amplexuque dato, uerbis sic fatur amicis:
Pectore pone metus, multum Venerande Sacerdos
Nos nec adire time, Aonij cupidißime fontis,
Fontis aquam referunt comites Tripodumque ministri;
Ecce tibi tua perfundent sitibunda labella
Æthereo rore, et diuuino nectaris imbre,
Vt scateant uersus, et sit tibi copia fandi.
His dictis, mox ora premit; mihi copia fandi
Conceßa, atque suis, hos uersus insero dictis:
Agnosco certe factum, Pater optime phœbe,
Factum quod precibus, factum quod mente petiui:
Hinc mihi docta tulistis opem, o Latonia uestro
Turba Sacerdoti; grates quas soluere poßum:
Hinc mihi Parnasi frondosi et Delphica montis
Limina grata patent; hinc stillant murmure riui,
E quibus eloquij scatet hæc modo Vena beata.
Insuper ast memorate mihi, memorate Sorores,
Cur nunc plus solitis, rutilus micat ignibus Æther?
Cur quoque flamma nitore suo plus albicat auram?
Cur aura ambrosium plus uertice spargit odorem?
Cur cunctæ gemmisque, auroque, ostroque nitentes
Vestibus intratis? nova res mortalibus hæc est:
Cur crines sertis, cur iaspide serta coruscant?
Cur montes, altas ubi Rhetia porrigit alpes
Ære, quasi arboribus fuluum dependeat aurum,
Splendidius fulgent? res est mirabilis Hercle:
Vndique cur cantus animi fœlicia læti
Argumenta sonant? et cur sic omnia rident?
Pandite, quo mihi vobiscum sint gaudia tanta.
Finieram monitus, nec longa silentia feci;
Ecce sua Cithara ante alias pulcherrima Nymphas
Nympha Thalia choro surgit; sic uocibus infit:
Siste, tibi referam, celebri, dilecte Sacerdos,
Carmine, cum Citharis (adsit clementia phœbi.)
Quur regale decus, nostra et munumenta superba
Visantur terris semper caligine nigris
Et cursu insolito faveat quoque Firmamentum;
Tu modo quæso meis dictis attende benignus:
EN iacet Austriacis, ubi pontem sustinet Œnus
Regibus; Œnicolis quæ nomine dicta Tyrolis
Œnipontum: Vrbs est, syluosis undique septa
Alpibus, eliciunt quæ pondera magna metalli:
Bello asper locus est, uallatis mænibus alta.
Hac multum Archiducis venerabilis aula superbit;
Aula est nobilium semper fæcunda virorum;
Diuitijsque potens, et Ciuibus aucta superbis:
Et quod præ reliquis super omnia sydera tollo,
Mansit adhuc stabili sub Relligione Parentum,
Intemerata fides, tot iam celebrata per annos.
Incolit hic nitidis ornata Palatia gemmis,
FERNANDVS Princeps quem olim Regina creatum
Edidit Vngariæ generoso stemmate Regem
Rexit Romanam, dum CÆSAR laude Monarcham:
Nomine quo fit, cum claro sit Sanguine cretus,
Austriacam pietate Domum, cum laude gubernat:
Nam uultu gravitas animi, et prudentia magna,
Donaque candoris, magno hoc Duce digna, relucent:
Virtutum primis fuit hic studiosus ab annis,
Sectator veri, et rectæ pietatis amator:
Principe sub tanto felix Respublica dici,
Rege sub hocque potest felix res Ciuica dici,
Imperio cuius consurgunt prospera cuncta:
Namque Fides illi, quam sæcula prisca tenebant,
Cordi est: Catholicam defendit Relligionem
Et sequitur chari Regalia facta Parentis,
Pacis cum seruet sanctißima fœdera mitis.
Summa Ducis quoque dexteritas, clementia summa est.
Hinc quum Recta Fides, veterum et munumenta parentum
Olli sint curæ, populum feliciter auctum
Ducit; et antiqua sub Relligione tuetur,
In summa pace infractum stabilemque beatumque:
Ergo quum Dux sit tantis virtutibus auctus
Conseruetque suos tranquilla ut pace subactos
Vnicus incumbit transcendere culmina Celsa
Montisferrati Ducis atque Palatia claræ
Vrbis Tiresiæ, quam Mantua nomine dicunt,
Immensa Ocnæos ubi circuit unda nepotes.
Regia progenies generoso hac Stemmate Virgo
Gemmis nobilibus fulgens pulchrisque smaragdis
Incolit excelsam Thebani Principis arcem;
Nomine de cuius, clarißima Stemmata iactat:
Est generosa sibi Mater, quæ CESARIS olim
Sancti FERNANDI Austriaca de gente creata,
Perpetuo quorum Stirps laus et gloria fulget.
Omnia possedit uirtutum insignia Virgo,
Nam reliquas inter Regumque Ducumque puellas
Stella uelut rutilans Virgo stirpe emicat una:
Vtque homo corporea de forma quisque superbit
Solum de specie externa quasi gloria crescat:
Formæ sic huius virtus cum fœnore iuncta est:
Ingenua hæc probitate uiget pietate coruscat;
Talis pura columba uelut quoque mitia gestat
Corda, pudicitiæ; uitæ est exemplar honestæ,
Altus Candor inest, mens casta in virgine casta:
Totam commendant facies, moresque benigni:
Hinc illa Ausoniæ merito est non infima gentis;
Antiquum cum Dogma DEI ritusque parentum
Rettineat veterum syncero mentis amore.
Idcirco quum sit tantis quoque Regia virgo
Natura ipsa, quam claro de Sanguine sumpsit
Augustis modo dotibus et uirtutibus aucta
Archiducum FERNANDVS, honos et gloria Princeps,
Nexibus æternis Socialis Fœdera lecti,
Nata hac Thebani cum Regis Virgine iungit,
ANNAM dicunt hoc cognomine quam CATHARINAM
Ac sic Dux fœlix hodie fit Virgine Sponsus,
Cum Sponso felix hodie fit Principe Sponsa;
Sic summus uoluit cœli terræque Monarcha
Princeps, ut summusque hodie cum Virgine summi
Ordinis, acciperet Sponsalia Sacramenta,
Numen divinum quod rite ab origine mundi
Sanxit; coniugibus primis dum talia mandat:
Alma propago hominum patulum iam cresce per orbem,
Sint ut, qui pietate colant, cœlique potentem
Et terræ, terram replete propagine semper:
Restat dehinc socialis amor, qui pignora gignit,
Et sic illius est finis, multas producere proles,
Ne quoque deficiat sobole alma Ecclesia Sacra,
Ardorem talem ingenuit sanctißimus idem
Diuuorum Pater æthereus Dominæque Ducique
Vt generent claro generosos Stemmate Gnatos
Cretos, omnia qui Patria pietate gubernent,
Inuicto Austriaco, quæ sunt iam subdita Regno.
Sic sua gens mundo, crescunt sua pignora cœlo.
Hinc tibi causa patere potest, Venerande Sacerdos,
Quur nunc plus solitis flammis micet igneus Æther:
Æthere nam DEVS ad terras descendit ab alto
Pulcher hymen Thalamosque æterno fœdere iunxit.
Hinc tibi caußa patet, cum quæris chare Sacerdos,
Quur quoque flamma comis albis plus uerberet auram:
Tædifer ille DEVS namque albicomantibus ornat,
Tædis ac facibus, Thalamos, fœdusque iugale.
Hinc iterum tibi causa patet, cum quæris Alumne,
Quur aër liquidum, plus uertice spiret odorem:
Vinctus Hymen sertis, nam sanctas floribus aras
Aspersit templum, cum festa Hymenæa peregit.
Hinc tibi cuncta patent quærenti denique Vates
Quur gemmis omnes, cur auro ostroque micantes,
Egreßæ cœlo simus nos ordine Nymphæ;
Quurque comæ sertis, et iaspide serta nitescant,
Vndique cur resonent Cithare, cantusque, lyræque:
Connubialis Hymen, nam cum redimiret olentes
Myrtho, quas veniens cum Sponsa Sponsus, ad aras;
Baccis incinxit nos scintillantibus omnes;
Et strinxit refugos sertis a fronte capillos;
Iaspide quæ florent; florent quæ floribus illis;
Quos neque deformat fluctu nymbosus Orion:
Igniuomus terret nec sæuo Syrius æstu;
Sed quos fons Aganippæa Permeßius vnda
Irrigat atque perenni servat honore uirentes:
Hinc sertis cinctæ, ac auro radiante Coronis
Venimus hunc ornare thorum fœdusque sacratum.
Hinc, Œni iaciunt Alpes quæ flumina circum
Fulgidius splendent: Nam Diui en Candida Sponsa
Fortunata opibus, auro, gemmisque coruscans,
Ausonia aduexa est; Pontum, quem sustinet Œnus,
Regali pompa, procerum comitante caterva:
Vndique fulgentes clypeis armisque potentes.
Ac ibi lætantes celebrant Sponsalia Festa.
Hinc chordæ cantusque placent, Cithareque, Lyræque
Iam quibus ad dulces Thalamos Hymenæa canentes
Carmina, certatim iuuenes, mistæque puellæ
Solenni pompa ducunt ad plectra choreas.
Ergo tibi, quia cuncta patent, charißime Vates
Hunc pietate Ducem ac una cum Virgine Sponsa
Suscipe Carminibus (nam tanto dignus honore est)
Atque suis Thalamis solennia dicito uerba.
Interea Astrigerum cunctæ ascendemus Olympum.
Iam nunc ergo manum Vates mihi porrige dextram,
Atque uale multum; tu Carmina pange sonora:
Pangendo breuis, et lætus sis, incipe Carmen.
SALVE diuino titulo dignißime Princeps
SALVETO Pater, o Patriæ Illustrissime Princeps
SALVE flosque Ducum, splendor Sacra gloria salue
SALVE Mecænas, fautor, Dux alme Clientum.
En tibi (sic me Musa docet) quod Filia Magni
Ducitur in thalamos Ducis Illustrißima coniunx;
Gratulor ex animo tibi, quodque Thalia precatur
Pectore id ipse precor toto, tua cæpta secundet
Ille DEVS Pater et Rex omnipotentis Olympi.
Hanc tu (nam sic fata uolunt) FERNANDE benigne
Vlmus opaca uelut complexu Vimina Vitis
Sic quoque dilectam studio complectere Sponsam:
Namque DEO primus qui sancti est fœderis Auctor,
Pergrata est pietas, et fert relevamina vitæ,
Dum Sponsus Sponsam flagranti curet amore.
Sic sic, o Princeps poteris traducere uitam
Felicem, placidam, atque potenti Principe dignam.
Sic sic o Princeps poteris de Stemmate Gnatos
Gignere præclaros belli, togæque peritos.
Sic Princepsque fouere potes moderamine Regnum
Felici Austriacum, populosque Fidemque vetustam.
O, nimium felix tantum sortita Regentem
Es patria: hoc etenim uenient tibi sæcula fausta.
Gentibus ergo simul tanto de Principe grator
Quos Regno acceptos Patria pietate gubernat.
Iam nunc sponsa uenusta, ueni CATHARINA uirago
Ecce tibi (sic Musa iubet, quæ carmina prompsit
Et genus et stirpem, dotes, cum laude canora)
Gratulor ex toto, quo fundo pectore, Carmen
Quod tibi Sponsi tanti, hodie lux candida fulsit:
Quod et origo thori Diuum pater et hominum Rex
Promißamque fidem sancte, fœdusque iugale
Sanxerit æterno, Sanctus pietatis amore.
Ergo iam CATHARINA Ducem tu fæmina Princeps
Dilige corde tuum, ceu CHRISTI dogma requirit:
Dilige ceu castum, coluit Susanna maritum:
Dilige ceu Rebecca pium dilexit Isaacum:
Obsequij exemplum Saræque imitare fidelis.
Namque DEO tanti qui sacri est fœderis Auctor
Pergrata est pietas, et fert solatia vitæ
Dum Sponsum Sponsa ardenti ueneratur amore.
Ergo sis facilis, pia, clemens, dulcis Alumna,
Vt te larga parens rerum natura creauit.
Sic etenim poteris mœsto deponere curas
Principis e corde, ac animum exhilarare disertis
Verbis, dulciloquo semper quæ fondis ab ore:
Interea fac, dante DEO pia pignora gignas
Pignora, quæ sint moribus informata benignis;
Vt sapiant teneantque fidem, et munumenta Parentum.
Iam FERNANDE simul clara cum Principe, Princeps,
Ambo ad me placidum vultum, faciemque benignam
Vertite; et extrema hæc, rogo, pectore condite dicta:
Vos nunc Austriaci Illustrißima lumina Regni
Iungite felices sub sancto fœdere dextras;
Vt DEVS hanc legem, sancte quam condidit ipse,
Confirmet; nemo et dirimat, quam Conditor ipse,
Numine sub cuius uiuunt modo cuncta creata.
Perpetuos igitur sociali fœdere iuncti
Viuite concordes. felices uiuite in annos:
Archiducale decus uestrum quo crescat in orbe
Vestraque stelligero, succrescat præmia cœlo.
Iam non plura canam: nam quæ tua gloria Princeps
Coniugis atque tue spacioso fulget in Orbe,
Vincit Musarum plectrum; mea Carmina vincit.
Attamen haud spernes, quod mente exoptat alumnus,
Cum tua vota meis, mea sint quoque consona vota:
Hæc ergo placido accipias mea munera uultu,
Nec mihi, nec Fratri clementem subtrahe dextram;
Quod tu si facies, facies Auctore monente
PAVLO ZENTNERO qui clarus uiuit in Aula
Œnipontana; et tractat cum laude Secreta.
Interea felix Dux Illustrißime uiue
Atque thorum vestrum regat est qui Trinus et Vnus.
Laus DEO Virginique Matri
pijßimæ, et Cœlicolis
omnibus.