IV. GEORGIUS AUGUSTINUS ZAGABRIENSIS. EPISTOLA AD NICOLAUM OSTPHI.
Georgius Augustinus Zagabriensis magnifico ac generoso domino Nicolao Ostphi praeposito Strigoniensi dignissimo s. p. d.
Salvum ac incolumem te esse cupio. Quam permolesta mihi discessio mea abs te fuerit,
nostrae consuetudinis diremptio, tuae generositati lubens, si mentem verba
sequerentur, exponerem. Verum etiam, ne assentatoris officio fungi censerer,
impraesentiarum tacendum potius, quam ullum verbum proloquerer, existimaveram. Sed
animo nequaquam quiescente, immo urgente, ut aliquid litterarum ad te
perscriberem, impellor, uti paucis tecum his praesentibus colloquar.
Maximo itaque
desiderio immensaque cupiditate, vir magnifice, superioribus diebus tuam humanitatem
visere exoptaveram tum plurimarum rerum, tum tuae benivolentiae ac
necessitudinis gratia mihi conciliandae. Quod cum diutius mecum volverem, quo modo,
qua via quave ratione id exequi possem, tandem statueram prius, tuam antequam ad
humanitatem accederem, litteris tecum agere, ne penitus istuc, quovis tempore, quavis
aetate id contingeret, ignotus venirem. Scripseram itaque tuam ad amplitudinem una
cum domino Helia Czepes etsi verbis pauxillis litteras, quae animi et voluntatis meae
essent indices quibusque tuae benivolentiae et familiaritatis erga me initia
praecucurrissent; sed fortuna semper felicitati hominum invidente longe aliter, quam
animo meo destinaveram, effectum est — quippe nec meae nec Heliae, uti istic
accepimus, litterae tibi redditae fuerant — meque paene ignotum, qui absens tuae
humanitati notus esse cupieram, reddidit. Nihilominus tamen, ut uterque nostrum istuc
advenit, tanta te humanitate praeditum conspeximus, ut mox nobis visis te hilarem
vultuque iocundo erga nos praebueris nosque tuum in contubernium, ac si sexcentis
annis antehac convixissemus, gaudens accepisti iusque hospitii more priscorum colere
videbare. Illi etenim maximum aliquid consequi se putabant, si aliquos iure
hospitalitatis sibi coniunxissent: tantaeque venerationis id nomen ipsis erat, ut nil
foedius, nil turpius, nil denique taetrius admitti posse crederent, quam hospitem
violare seu quavis affici molestia. Cuius rei et ipse Maro clarissimus omnium vates
non ignarus ipsum Iovem summum deorum gentilium, etiam hospitio praefectum
memorat. Inquit etenim: Iupiter, hospitibus nam te dare iura loquuntur.
Unde et sanctum et inviolatum maximeque religionis ac observantiae
nomen hospitii apud illos habebatur. Tua vero benignitas nos non ut
hospites, immo ut amicos et maxima necessitudine tibi coniunctos
tractavisti, humanissime accepisti totumque te nobis deditissimum
ostendisti, ut nequaquam tuorum morum facilitas summaque tuae
amplitudinis suavitas nostris animis imposterum excidere poterit.
Quid enim loquar? quam suavem quamve dulcem te agnoverimus in
compellendo? quam comem ac placidum in pertractando quamve benignum
ac liberalem splendide accipiendo? Tua suavitas adeo nos tibi
coniunxit, comitas adeo devinxit, benignitas adeo obligavit, ut vix
alicui mortalium magis astringi deberive cupierimus. Nos exinde tua
humanitate ac mansuetis moribus perspectis familiarius forte, quam
convenisset, tecum egimus. Verum etsi nonnullas in ea,
quae tua dignitate ac amplitudine minus digna essent, incidimus, freti
tua benivolentia ac familiaritate fortassis fines ac terminos nostri
instituti transiebamus. Si vero quavis in re prorsus inepti fuerimus,
nobis persuademus, tuus etenim ingenuus animus, tua mansuetudo, tua
facilitas hoc nobis pellicere videtur. Cumque
tot dies permanserimus, unius tamen instar diei istic moram habuisse
nobis creditum est. Sed quid te teneo verbis? Omnia nobis iocunda,
omnia suavia, omnia, quae nos oblectabant, dies, quo a te abiimus,
praecidit, ademit et
absiulit
abstulit
. Eius etenim consuetudinis usu, qua cottidie
fruebamur quamque in noctem, quam maxime potis fuerat, protrahere
conabamur, abstracti, aegritudo animi non minima nobis
intercessit. Nanque, uti te non fugit, nocte saepe et saepenumero in
sermonibus conferendis producta vix separabamur. Ita vero in animum
induco meum, nisi et somno suas partes tribuere oportuisset, ut hinc
promptiores aptioresque ad studia reliquasque disciplinas capessendas
ac caetera officia exequenda essemus, vesperam matutino crepusculo
fando varia iunxissemus nosque dies noctis principio sermonem
ingressos prius oppressisset, quam separaremur.
Discedentes
Descedentes
itaque tua ab
humanitate, vir amplissime, tuaque nos consuetudine privari videntes,
tametsi hoc nostra studia, quibus incumbimus, meaque praecipue exigere
videbantur, quam aegre tulerimus quamve magno dolore affecti fuerimus,
tu, velim, ipse iudices. Corpore quidem Ferrariam versus tendebamus,
animo semper Bononiae persistenti navigando
digrediebamur. Voluntatibus connectebamur adeo, ut, quanquam ipso die
satis procul a Bononia navigassemus, tu tamen nos et nocte consequi
visus es. Quippe cum ea nocte in diversorio quodam constituti quieti
—-- siquidem illa quies appellanda fuerit, — corpora nostra
dedissemus noxque plurima sui parte lapsa fuisset, quin potius iam
aurora aderat, tota ferme cum nocte antea vigilassemus somnumque oculi
non vidissent, tandem lumina defessa sopor ad diem vehementius
oppressit moxque insomnium huius generis prae oculis se
obtulit, ut ipsa in visione ambigerem, anne Bononiae adhuc
persisterem, qui tamen pridie ea excesseram. an foris
Bononiam pernoctarem. Tua nanque benignitas mihi adesse visa est orans
atque obsecrans deum sanctosque eius angelos, ut, si abs te
digrederemur, navis, qua eramus navigaturi, aliquid pateretur
incommodi. Nobis vero tuis minime precibus acquiescere volentibus
tuaque orata irrita linquentes navim conscendere visi sumus. Ecce
autem nobis navigantibus subito tua optata rata fuere. Equidem magna
vis aquae quibusdam rimis visa est in navigium irrumpere adeoque omnes
magno timore perculsi trepidaremus moxque ego experrectus
totus sudore, quasi aqua perfunderer, dubitans, haesitans, incertus
existens, ubinam locorum sim. Haec quidem visio insomnii. Verum
aures adhibe parumper, quaeso, ut scias, quid et vigilantibus
contigerit.
Ego id insomnium
nemini indicans, quippe quod non magni penderam, surgens una cum aliis navigium
ingressus iter propositum conficere nitebamur. Cum vero trium quatuorve
horarum
spatio per paludes immensas cursum satis felicem habuissemus, ubi nil aliud, aquas
dumtaxat sub oculis, cannis circumquaque omnia referta caelumque desuper conspicere
licebat, ut iure dixerim, caelum undique et undique pontus, nocturnas vigilias dorsis
oppositis nonnulli, alii capita humeris adhaerentium reclinantes egregie
restauravimus. Cumque in extremitate cursus iam affore videbamur terramque et eam
limosam quemadmodum putredine cannarum confectam non longe abesse videntes diverso
genere hominum, erant etenim diversi in eadem, constituto secundum varia ingenia et
naturas aliis et aliis rebus vitiare coeperunt. Equidem nonnulli religiosi
observantes de cultu dei conferentes religiosorum vitam paene in caelum
extollebant
adeo, ut uterque nostrum monachum sancti Dominici nobis deditum, ineptum quidem nobis
hic adesse affectaret. Quidam vero conventuales largioris conscientiae de ieiuniis
primum ac demum de Bacchanalibus, quod eis potius visum est, dimicantes et eius orgia
optime fuisse instituta non minimis laudibus efferebant, eum vero noctes atque dies
coli asserentes. Alii praeterea contractis membris senio podagraque confecti deum, ut
ipsis opem ferret, implorabant. Et ego cum Helia Zaepes in tanta diversitate rerum
nostras partes nostrumque munus adimplere, si licuisset, conabamur primum nonnullis
lectionibus dediti, demum facetiis, ne inter postremos censeremur ignavique ab eisdem
iudicaremur, moram navigii deducebamus. Sed ecce, et infortunium nobis inter
huiuscemodi negotia non longe aberat; ut enim propiores puppi nos duo consederamus
loco sane amoeniori, propius iam et ipsum discrimen, nisi Helias primum
animadvertisset, nobis instabat. Nam, ut dixi, omnibus circa varia occupatis nemine
praecipiente magna aquae copia iam in navim introierat, ut etiam nonnullorum res
detrimentum paterentur. Denique nemine praevidente Helias casu se retrovertit moxque
exclamans aquas in navim vehementer irrumpere illicoque omnes, nisi providerimus,
aqua obrui naufragiumque pati. Cuncti obstupuimus nautam deprecantes, ut salutem
omnium tueretur ac meatus aquae occludendos curaret: nihil demum eo proficiente orare
coepimus, nos in terram exponere properaret. Ut ripas attigimus, raptis sarcinulis,
hoc est mantellis et bursis, gladiorum siquidem non memineramus, uti viciniores
periculo fuimus, primis in terram exilire contigit: tute iam nos videntes, cum
aliorum senum pedibus et aetate laborantibus opitulare sibi rogantibus misereri
debuerimus, fere omisimus, nanque fratrum ac monachorum iurgia de cappis eorum et
habitibus ac quibusdam lagoenis vino Bononiensi plenis audientes cachinno paene
dissolvebamur. Tandem alleviata restaurataque navi amplius trium miliariorum spatio
pedibus viam conficere quidam nobiscum deliberavere
sicque casum, cui vicini fuimus,
nobis evadere licuit, quem tibi recensere gestiebam, uti quem tuis precibus paene
exauditis subiimus. Et forsitan, nisi quidam religiosi devotissimi nobiscum
affuissent, — erant enim et alii procul ab ea semoti, — poenas pro inobedientia
etsi insomnio habita tibi luissemus. In eo vero discrimine illico insomnii memini
nocturnaeque visionis recordatus sum eamque obiter Heliae plurimum advertenti
recensebam. Mirabamur vehementer, quemadmodum ipsi superi non modo tibi vigilanti,
verum etiam sopori dedito, ut nobis persuademus, — scimus etenim, quod nondum ad
divina officia peragenda surrexeras, — suas aures tam faciles praebuerint, tua
vota tam confestim exaudierunt. Certum vero habeas, nil me tibi in hac re finxisse,
sed rem ordine actam memorasse.
Demum Padum una cum navi rimis fatiscente attigeramus
triaque milia itineris perficiendi Ferrariam usque supererant, ibi una lembo conducta
Ferrariam sole iam ad occasum vergente adnavimus, urbem ac deinde habitationem
introgressi fame membris debilitatis satis aspere nihil prompti nos ad manducandum
reperisse ferebamus, fiala tamen vitrea, quam plenam vino tuae benignitatis cocus
vester repleverat, ille, ut nosti, brevis, qui, nescio, an iam magis creverit seu
potius decreverit. Sed haec alias. Vas tamen vitreum zukka vulgariter nuncupatum
adhuc intactum meo adhaerens lateri sat me bono animo esse iubebat nunquam, quousque
gutta vel minima ex eo stillare poterit, me asserens deserturum. Sed leniter guttur
ac interiora liquore, quod contineret, temperans amissas instaurare vires pollicebar,
sed ecce interea et domestici nobis obviavere luceumque iustae quantitatis afferentes
ac elixantes nobis epulandum apposuere, ubi totus noster sermo inter edendum tua de
amplitudine habitus est, te adesse maximis longisque votis exoptantes. Sed cur
amplius te teneo? Tu saepissime nostro sermoni intercurris, omni fere momento tui
meminimus, te absentem ac si praesentem conspicimus, tuus enim vultus nostro inhaesit
pectori, tua effigies nostro insculpta est cordi, urbanitas morum nostro insedit
animo totosque nos tibi scias deditissimos, tui amantissimos, tui cupidissimos. Quod
item erga nos tua ab humanitate fieri speramus.
Haec hactenus. Ne etenim fastidium
tuae amplitudini parare videar, finem faciam. Gratias prius immortales tuae
magnificentiae de bona acceptione singularique humanitate, quam erga nos habueris,
agens nos nostrasque operas ac studia tibi, ubicunque fuerit opportunum, me tuae
praeterea magnificentiae vehementer etiam atque etiam commendo tuamque humanitatem
oro atque obsecro, me tuam in benivolentiam ac amorem accipere velis. At ubivis
gentium, ubivis terrarum fuero, tuo honori tuueque dignitati amplificandae Georgium
Augustinum nunquam defuturum tibi persuadeas, velim. Etiam atque etiam vale.
Ianus nostro in reditu nondum reversus erat. Sabbato tamen proximo, qui est dies
tertius Kalendas Iulias, rediit. Quam laeti eum viderimus, vix verbis explicare
possem, uti eum, quem magnopere exoptaveramus. Illico eum convenientes tuo ei nomine
salutes diximus, quas gratissimas habuit eumque esse ac fore tibi coniunctissimum
certo scias. Postquam commoditas temporum aderit, te visendum istuc accedere
pollicitus est.
Tua me humanitas commendatum habeat, tuam praeterea magnificentiam
oro, dominis Petro et Gregorio dominoque Marcello Romano nomine meo dic
salutem. Marcello pro suis calamis, quibus me donaverat, age singulares gratiarum
actiones dominoque Ioanni Treverensi me commenda.
Vale et salve. Ferrariae, octavo
Idus Iulias.
Litteras iam dudum tuam ad amplitudinem dedissemus, si tabellarios, quibus eas fide
committeremus, nos habere contigisset, verum plurimos metuentes, ne, si alicui nobis
ignoto tradidissemus, tibi perferre curaret, opportunum nuntium potius expectare
deliberaveramus: itaque data occasione nunc eas tibi transmisimus. Scriptis litteris
supervenerunt novitates de concilio Ratisponensi. Imperator ibi non adfuit, sed sua
legatio: dux Burgundiae in persona illuc accesserat. Quid actum sit ibi et quae
confecerint, proximis litteris tuam humanitatem certiorem faciam et orationem, quam
dominus Aeneas episcopus Senarum, ac capitula ibidem confecta tibi transmittam. Hoc
tantum habeas: imperator ex tota Alemania ducenta milia armatorum conficere
proposuit. Fit autem electus per totam Alemaniam, ut XXX. homines duos pedites bene
armatos, alii XXX. unum equitem armatum hanc ad militiam praebeant. Fiet iter ad
festum Michaelis, alia congregatio eorundem coadunato exercitu in unum mense Aprili
proximo in proximioribis locis Teucrorum castra ponere statuerunt. Quod utinam favore
Dei summi eiusque Virginis matri
Augustin Zagrepcanin, Juraj (fl. 1454) [1454]: Epistola ad Nicolaum Ostphi, versio electronica, Verborum 1885, ed. Ladislaus Juhasz [genus: prosa oratio - epistula] [numerus verborum] [august-g-epist.xml].
