LIBER VII. ARGUMENTUM
Aequoris Aegei loca plura, et litora Achivûm
Cursu dux Kizlar lustrat, pulchrasque puellas
Abducit secum, dein Mysia tendit ad arva,
Clara ubi sublimes tollit Semendria muros.
Suncianizza illic specie celebrata moratur.
Maesos prospectans deserto in litore ponti
Troia sepulta iacet, Danaum iam diruta flammis,
Inclyta Troia Asiae quondam dominata per urbes,
Nomine at excepto modo nil nisi pulvis, et umbra.
Maenia ubinam, ac aedes ? superant vestigia nulla; 5
Sternit relliquias tempus, deletque ruinâ.
Proximus huic Simois tenui vix labitur undâ;
Nec procul hinc Paridem memorat mons Ida venustum,
Pergamei excidii caussam, lethique paterni.
Quo celeras, iuvenis, ruis et quo tramite praeceps? 10
In cinerem vertent tua namque incendia Troiam.
Inconsulta, levis, nimiumque o caeca iuventus,

-- 70 --

Respice te quonam raptet malesana cupido !
Lucifer interea niveo surgebat ab ortu,
Et roseis invecta rotis aurora rubebat, 15
Quum vada salsa petens, coetum ducensque sequentem,
Navem dux KISLAR conscendit rite paratam.
Rectum carpit iter, fidos iubet ire per undas
Huc illuc Mauros, diversa et litora obire.
Prospicit ad boream dictum Helles nomine pontum, 20
Quae tranans, Phryxi mersa est ante ora gementis.
Hunc olim docuit XERSES parere, tumentes
Imposito fluctûs immani ponte coercens.
Quid linquis demens, humana superbia, inausum ?
Viribus anne tuis compesces aequoris iram, 25
Gurgite qui vasto vorat urbes, lataque regna,
Quum tumet unda furens, volvitque ad litora fluctus ?
Hoc pelago nabat iuvenes pulcherrimus inter
Virginis egregiae succensus amore LEANDER,
Illam dum sequitur, medio absorbetur ab aestu. 30
Auxilium a ventis, clamans, poscebat, et alto
Mergite: dum redeo, properanti parcite Sestos ;
At frustra pelagum, ventosque in vota vocabat,
Quos lacrymae haud tangunt, corde et suspiria ducta.
Hinc fato cessit spumantibus obrutus undis. 35
Interea Tenedos portu dux ille Spadonum
Provehitur, Danaûm qui olim, ceu fama, triremes
Abdidit, et Troum excubias, irasque fefellit.
Hinc Lemnum, Lesbumque legens adlabitur oris
Ipse Chios, quae iura dabat sibi libera quondam. 40
Mauros demittens quaesitum ubicumque puellas
Emicat in littus, vicinam et tendit ad urbem.
Flent trepidae matres, pallent formidine patres,
Nec cernunt quanam servent ratione puellas.

-- 71 --

Sic triste amissâ pro libertate querentes. 45
Caesaris ad praedam servae nascuntur an illae?
Nonne satis bona cuncta ferum rapuisse tyrannum,
Quin etiam ut natos rapiet, violentia saevit?
Proh dolor infandus ! proh lamentabile fatum !
Flere magis natam, quam cassam lumine prolem ! 50
An mors ulla datur vitâ crudelior istâ?
Cara o libertas, quis te sat diligit unquam ;
Iacturam ante tui, sit quam ipse expertus iniquam?
Virginei floris, praeclarae et gloria stirpis
Raptae abducuntur formâ praestante puellae. 55
Lugent cognati, gemitus tolluntque parentes,
Et crinem scindunt foedantes unguibus ora.
Ingeminant quaestus, miseros comitantur ad actam.
Brachiaque ad naves tendunt, mens victa dolore
An placida exoptet ventosa, an caerula, nescit. 60
Huc amor, inde furor vario discrimine pugnat,
Atque animos matrum studia in contraria scindit.
Sponsas haudquaquam, servas fore Caesaris illas
Prospiciunt, curis magis et torquentur acerbis.
Horridus hinc cupiunt erumpat montibus altis 65
Nimbus, et altisonis agitetur fluctibus aequor,
Velivolasque rates absorbeat ima vorago.
Haec fera vota tamen renuunt sed corda; reposcit
Quod forsan ratio, pietas, amor atque recusant,
Inde Chion linquens, laevâ et dum caerula verrit, 70
Icariam KISLAR legit hinc, Andronque, Samumque,
Laudibus extollunt quae magnis scripta vetusta,
Nunc loca senta situ deserta, et pascua nuda.
Olim clara ortu Delos Phaebi, atque Dianae
Haud longe adparet, nunc muta, incultaque tellus. 75
Marmorei templi vestigia nulla supersunt,

-- 72 --

Turbae accurrentes ubi diva oracla petebant ;
Unde sed exibant adytis responsa reclusis,
Vix nunc ex antris resonabilis adsonat echo. ,
Longius adsurgunt Naxos, Paros, atque Cithera, 80
Cultu olim Bacchi Naxos, Venerisque Cithera
Cognita, quae nomen genitrici adiunxit amoris,
Undique marmoreis Paros et celebrata columnis;
Congeriem lapidum tegit at nunc cespes, et herba.
Hinc Gnidus, atque Paphos se attollunt: edita templa 85
Sacra olim Idaliae Divae non amplius extant,
At steriles glebae lapidosos inter acervos,
Impigrae ubi gentes stabant, nunc claudit ovili
Upilio pecudes, vertit sic cuncta vetustas.
Cernitur hinc Scyros, Danais solertibus acrem 90
Texit ubi frustra muliebris vestis Achillem;
Quem mirata stupet gens quaeque, at vomere glebas
Cuius arant, pastum ducuntque armenta nepotes.
Sic hominum fortuna vices alternat in orbe,
Reges deiiciens solio, servosque coronans, 95
Ut servi in reges, isti vertantur in illos.
Hinc assurgit Athos oculis, hinc altus Olympus,
Pelion, atque Ossa, dicti contingere caelum,
Sint humiles quamvis depresso vertice montes.
Illos sublimes clari at finxere poetae, 100
Atque ita res parvae scriptis crevere vetustis,
Fastorum et vitio perierunt grandia gesta.
Fama est in caelum olim coniurasse gigantes,
Montibus ac celsis ausos imponere montes,
Et Iovis aethereas armis rescindere portas, 105
Mole at disiectâ cecidisse hinc fulmine stratos.
Exemplum hoc memoret demens audacia vulgi,
Qui nimis alta petit, ruit alto a culmine ad ima.

-- 73 --

Verum dum KISLAR secat haec vada salsa carinâ,
Adveniunt reliquae naves, queis ille vagari 110
Iusserat huc illuc, simul hinc succedere Athenis
Ille adpulsus ubi portus descendit ad oram,
Virgineusque ducis sequitur vestigia coetus,
Protenus Argolidis percurrit cuncta locorum,
Et famâ claras sedes miratur avitas, 115
Argos quâ, Thebae surgebant, Sparta, Mycenae,
Cecropia urbs praestans, et nobilis aere Corinthus.
Hîc menti occurrunt sapientum nomina septem,
Queis non terra pares doctrinâ proferet umquam.
Urbs harum at quaevis tot claros robore, et armis 120
Heroas peperit victuros tempus in omne.
Tantae virtutis superant vestigia nulla.
Urbibus eversis laus, et sapientia cessit.
Tempus cuncta vorans, fortuna volubilis usque,
Quaenam vi vestrâ res non mutantur in horas ? 125
Es tu ne illa parens iamdudum Daunia tellus,
Ubere doctrinae que foetu mira tulisti?
Fors tua non soboles, magno quae laudis honore
Condidit et leges, vitae praeceptaque liquit ?
Nonne tui heroes nati, qui milite pauco 130
Eoas gentes potuere, et subdere regna?
Illane tu propriae doctrinae laude superba,
Gens alia est quavis cui indocta, et barbara visa? .
Ad te verte oculos, antiquae et conscia noxae,
Quae te dura premit, miserandam respice sortem. 135
Imperium exerces nullum, nec libera iura,
Sola indocta manes, spoliata nitentibus armis.
Clara tuae interiit dextrae, atque potentia linguae,
Hinc deserta iaces, segni torpesque veterno,
Et tibi libertas, bona cuncta et rapta fuere, 140

-- 74 --

Aenca nam Odrysius nexit tibi vincla tyrannus.
Sic luis errores commissos vindice poenâ,
Quae magis usque gravis, si quando tarda sequatur.
Latis hîc tellus se ostentat Achaica campis,
Atque ducis laevâ bimaris patet ora Chorinthi. 145
Litore non longe surgit Nicopolis isto,
Bis visae occiduis ubi gentes congredi eoae.
Hîc classes inter commissa est Actia pugna,
Victus ab AUGUSTO fuit Hîc ANTONIUS, orbis
Imperium affectans sibi uterque at sumpserat arma. 150
Versâ nave fugit retrorsum ductor eous, .
Quum pugnâ ardenti tumidum mage ferveret aequor.
Non fugis, ANTONI, ast insectaris amantem,
Quam moerens refugam longe discedere cernis,
Te aeratae innumerae Romae haud vicere triremes, 155
Te vicit fugiens liquidas CLEOPATRA per undas.
Imperium oblitus mundi, dum pectore flagras,
Haud dux es fortis, caecus sed visus amator.
Viribus unitis hîc post Hispanicus heros
Christiadum adsertor mare Thracum sanguine tinxit. 160
Illos dum pelago fudit sic laude perenni,
VLADISLAVE, tibi par risit adorea terris.
At tua fama volat parto mage clara triumpho,
Caesaris ille ducum, victor tu Caesaris ipse.
Finibus his Danaûm lustratis Thracius heros
Devenit campos, pandit quos Pharsla tellus
POMPEIUM laevo CAESAR postquam omine vicit,
Eoae gentes, populus, Romaeque senatus
solum unum esse caput voluerunt urbis, et orbis.
Servatum patriam rivali Caesar ademit
Vitam, hinc exortum bellum civile, movere
Impulit Hesperias gentes quod Caesaris ira,

-- 75 --

Clari ubi Romulidae strati, victique fuere ;
Qui sibi tot populos armis tenuere subactos
Nulla illos valuit superare potentia terris. 175
Caussa ipsis tantum propriae est tribuenda ruinae.
Nam libertatem rapuit discordia, contra
Quum gener insiluit socerum, natusque parentem.
Sic antiqua arbos radices montibus altis
Imas quae mittit, quamvis fremat atra procella,
Firma, immota manet, summo nec vertice nutat.
At truncum in medium si quando vermis iniquus
Irrepat tacite, morsu corroditur illa,
Pondere et acta suo procumbit murmure magno :
Ah male ei vertat, patriae quî suscitat urbi
Discordes animos, fovet et civilia bella !
Audiit interea laudum praeconia ductor,
SUNCIANIZZA, tuo solvit quas fama decori,
Formosas inter pulcherrima virgo puellas.
Te tenet inlustri cretam Semendria gente,
Cui proavi Princeps GĖORGIUS almaque IRENE
Mox ille huc properat, quâ Mysia panditur alma,
Bosniam, et Epirum, regionem et nomine divi
A SABAE dictam Mauros percurrere iussit.
Ipse Macedoniam lustrans tendebat ad Istrum,
Dextrâ urbem Pellam linquens, laevâque Philippos,
Libertati olim Danaûm posuisse Philippum
Est iuga compertum, magis at sua gloria fulget,
Magnus ALEXANDER fuerit quod natus ab illo.
Victrices acies hic dux, victricia signa 200
Trans Graios fines solis porrexit ad ortum.
Cassoviae ad campum KISLAR, sociique patentem
Perveniunt. Caesar MILLOSTI hîc concidit ense.
Nec mora transgrediens Triconesos tramite recto

-- 76 --

Adcelerat gressum, quâ se Semendria tollit; 205
SUNCIANIZZA illi manet altâ mente reposta
Ipsam sollicitus quaerit, sonat undìque fama
Virginis eximiae, rarâ specieque nitentis. 208