Croatiae auctores Latini: inventa  
   domum |  quaere alia! |  qui sumus? |  index auctorum |  schola et auxilia |  scribe nobis, si corrigenda inveneris!  
Gundulic, IvanGetaldic, Vlaho (1588-1638; 1788 - 1872) [1865]: Osmanides, versio electronica, Verborum 42047, 5086 versus, ed. Neven Jovanovic Juraj Ozmec Zeljka Salopek Jan Sipos Anamarija Zugic [genus: poesis epica; poesis versio; paratextus prosaici; carmen heroicum] [numerus verborum] [getaldic-v-osmanides.xml].
Si vis in lexico quaerere, verbum elige et clavem 'd' in claviatura preme.

ARGUMENTUM.
Byzantum ingreditur legatus Caesaris Ali,
Adfert compositae pacis qui foedera secum.
Krunoslava viri sequitur perquirere casus,
Carceris antra subit, fraude at decepta scelestâ
Sese captivam misero cum coniuge cernit.

Ocyus adveniat Byzantum nuncius ictae
Pacis ut Odrysias inter, gentesque Polonas,
Varsoviâ it celerans legatus tramite recto.
Traiicit hinc campos, saltus, iuga celsa, lacusque,
Quid ferat, ostendunt, prodit quae gaudia, vultu. 5
Didita fama volat, viresque acquirit eundo,
Compositam Turcas inter pacem, atque Polonos,
Laetitiâque fremit quisquis, gestitque beatus.
Odrysiae at matres mage dulcia gaudia carpunt,
Seiungi a caro metuunt nec coniuge bello. 10
Luctu sola dolet Korevski sponsa relicta,
Nescia, pace initâ, solvetur an ille catenis.

-- 126 --


Hinc numquam sistens quaerit, vestigat, et errat,
Nec vocem exaudit, nomen quae reddat amatum,
Sollicitâ curâ torquetur, pallet et ore, 15
Diriget, exardet, gemitus, suspiria ducit,
Turtur uti in sylvis comitem quum luget ademptum,
Illi nec miserae superest spes ulla salutis,
Exosa ut vitam cupiat iam funeris horam.
Ex quo Pannonii iuvenis sub veste nitenti, 20
Tecta illuc veniens proprium celavit amorem,
Haud ipsa argento, gemmis, auroque pepercit,
Vinclis eriperet quavis mercede maritum.
Vendidit arva, urbes, quas sub ditione tenebat,
Munera muneribus cumulavit, donaque donis, 25
Et licet immensas gazas insumpserit ultro,
Decepta heu! planxit, pondus nec profuit auri,
Nam ducis haud potuit Risvani vincere corda,
Qui numquam cessabat inexorabilis, acer
Carcere tabentem multo custode tueri. 30
Hic propriâ geminas servabat in aede puellas,
Indole praestantes, oris specieque decoras;
Malae queis roseae, rutilantia lumina, flavi
Splendebat crines; nata est ducis altera, neptis
Altera, quae fuerat fraterno sanguine creta. 35
Adpellat dulci Lubizzae nomine natam,
Nepti at Calinkae nomen tribuere parentes.
Illis par aetas, iucunda atque otia vitae,
Nocte, dieque simul communia gaudia carpunt.
Alternis studiis sic se iunxere puellae, 40
Nulla utrique extet iam res secreta vicissim,
Non secus ac essent ex ipsâ matre sorores.
His datus est custos rugosâ fronte, nigerque
Deformisque spado, Bekir cognomine dictus,

-- 127 --


Tingit purpureo qui pallida labra colore, 45
Nigrat iam niveos crines, et laevigat ora,
Gemmis, ac baccis onerat candentibus aures;
Nigros non unus digitos tegit annulus auri,
Nervea gemmato circumdat colla monili,
Quod solido confectum auro micat igne corusco. 50
Illum ubi conspexit prior at Calinka, procacem,
Haud invita licet, potuit compescere risum,
Hoc monstrum fieri pulchrum dum velle tuetur;
Naturâ adparet nam quod deforme, venustum
Evenit haud ullo cultu, quin turpius exit. 55
Virginis ast aurum pertentat pectora visum
Bekirum hinc poscit, quis sic ditaverit illum,
Qui Krunoslavam iuvenis sub tegmine ficto
Innuit, atque suo patruo ipsam saepe tulisse
Munera Caesarei legati nomine subdit. 60
Queis vix auditis non caetera quaerere curat,
Rursum illam puerum adfari movet una cupido,
Mente animi volvit, quânam ratione, modoque
Sit voti compos, gemmis licet expetat illa
Donari, adspectu mage pulchro languet, hebescit. 65
Quippe fuit sapiens, Veneris qui tempore prisco
Auri tela dedit nato, cornu, atque pharetram;
Quandoquidem terris nusquam locus abditus extat,
Quo Paphio ex arcu penetrent non aurea tela.
Adde quod auratas Gnidius puer induit alas, 70
Auratamque facem quassans incendia torquet:
Devicta his armis mortalia pectora cedunt.
Semita strata auro, Cypridis quae ducit ad aedem,
Aurea porta, micant auro clavesque recocto:
Nil igitur mirum, potuissent lumine vivo 75
Si forma, atque aurum Calinkae, vincere corda.

-- 128 --


Virgo, quae puerum Krunoslavam aestimet esse,
Obstupet, obtutu defixa atque haeret in uno.
Namque aurum, et baccas candentes optat habere,
At mage miratur comptos, flavosque capillos, 80
Qui nivei, et dentes, conchae velut, ore renident.
Illa his corripitur, tacito atque exaestuat igne,
Nescia fallaci quidnam sub veste tegatur.
Iamque animi vellet cupidos expromere sensus,
Verba at deficiunt, tentat quae lingua profari: 85
Lumina luminibus produnt, quid contegat imis
Mens animi latebris, pudor at proferre recusat.
Krunoslava dolet, quod fallitur altera visu,
Callida at ipsa satis nancisci haud segne iuvamen,
Molliter adspectat, vanâ et spe pascitur illam; 90
Quod mirans oculos extollit virgo pudica,
At rubet ore videns fulgentia lumina contra;
Hinc desiderio, quin aestu virgo coacta
Has pudibunda dedit suspirans pectore voces:
An queis ornatur Bekir tua dona fuere? 95
Talia si hic nactus, mihi quae pretiosa tulisti?
Aurum quod cupio mihi nunc largire, vel illud
Quod libare tuo sit fas ex ore venusto,
Et mage dulce foret, lasso quam somnus amicus.
Hinc tacuit, frontem demittens victa pudore. 100
Krunoslava illi comis sic rettulit ultro:
Virginibus, virgo quas inter prima renides,
Haud plura oblitus sum ditia munera ferre,
Gemmea dona, aurum, rubicunda corallia, baccas,
Quidquid opis est nostrae pro munere suscipe grato. 105
Mercedem haud aliam posco, ni discere, degat
Nunc Korevskus ubi captivo compede vinctus.
Laetitiâ exsiluit virgo perfusa, secundam

-- 129 --


Fortunam et sperans quaerenti talia reddit,
Discere Pannonii quoniam, dux inclyte, poscis 110
Clari facta viri, referam sua tristia, laeta.
Quae sive audivi, sive isto lumine vidi.
Cosacci quum forte meum ditione tenentem
Littus Achemonium patruum abduxere revinctum,
Illius unigenam secum hi rapuere latrones 115
Lubizzam primo vernantem flere iuventae.
At dux illorum sese Korevskus utrique
Ostendit mitem, casum et solatus acerbum
Munera muneribus cumulavit corde benigno,
Et captos texit, coluit, distinxit honore. 120
Dein patri natam, natae sua serica, gemmas
Reddidit, inferri nec passus damna puellae,
Atque animo sortem penitus miseratus iniquam,
Mox libertatis donum concessit utrique.
Nacta at libertas quidnam iam profuit illi, 125
Quae praerepta imo sensit sua pectore corda?
Grandia facta ducis, virtutes mente revolvens
Illum animo spectat, calidoque accenditur aestu,
Quo tabet lacrymans, haeretque in limine mortis,
Nec mirum, tenero virgo sic flagret amore, 130
Edidit aethereas illam ursa haud lucis in auras,
Nec fuit in sylvis educta, et montibus altis.
E silice excussus duro si prosilit ignis,
Incendi stupeas iuvenili in pectore flammam?
Ast ubi Moldaviae belli coepere tumultus, 135
Adversae herois cessit fortuna secunda,
Namque fuit captus, famam et iactura peremit;
Proditus a sociis, campo non victus ab hoste,
Exin dux clarus, qui grandia coepta peregit,
Compedibus vinctus tenebroso in carcere languet. 140

-- 130 --


Credita fida meo patruo est custodia turris,
Laudem qui domini retur feritate mereri,
Grati animi officium trux obliviscitur ille.
Hinc caeco in barathro poenas, durosque labores,
Et mala quaeque miser patitur dux tempore longo. 145
At custodis alit diversos filia sensus,
Et pietate dolens lacrymas effundit obortas,
Captivum adspiciens nodoso compede vinci,
Utque suos minuat quavis ratione dolores,
Illum clam cantu, et dictis solatur amicis; 150
Partim leniret cui ni tormenta virago,
Iamdudum horrificae clausisset lumina vitae,
Sola haec verba foret Calinka ex ore profata,
Krunoslava minus sensisset pectora tangi,
Addidit ista tamen. Korevsko virgo placere 155
Assiduis sensim curis sed coepit, et usu.
Hinc data dextra, fides promissa et mutua utrinque,
Osmani veniâ fertur dux carcere liber
Exeat, et stabili Lubizzae foedere nubat.
Quae novi, retuli, nunc aurea munera praebe, 160
Pulchra spopondisti mihi quae, dilecte, petenti,
At mage quod cupio mihi dona cordis amorem,
Qui me felicem, qui ditem reddet et unâ.
Haec vix effatur, subito ceu turbine raptam
Calinkam abduxit genitor, dextrâque prehensam. 165
Saucius immani colubri ceu dente viator
Horret, quem flores et gramina laeta tegebant.
Krunoslava stupet verbis perculsa puellae,
Corpore tota fremit, pallore offusa, rigetque,
Atque immota manet veluti marchesia cautes. 170
Quae nunc audivit, credit, detrectat et anceps,
Immemor, inde memor curis agitatur acerbis.

-- 131 --


Navis uti undisonis huc illuc fluctibus acta
Volvitur iratis turbantibus aequora ventis.
Nunc procumbit humi, nunc brachia tollit ad astra, 175
Nunc fundit lacrymas, et nunc suspiria ducit,
Nunc niveasque manus agitat, nunc conserit illas,
Et modo protendit, nunc et componit adactas,
At longûm haud tacuit, rupitque has pectore voces.
Infide o coniux, audivi tristia quaenam? 180
Si tibi nulla fides, cuinam iam credere fas est?
Ecquis non stupeat malefidi labe notari
Tam genere heroem, quam clarum laudis honore?
Quanam parte fides sinceri pectoris extat?
Credendum haud fidei, nigrans sol, nigraque luna. 185
0 mea grata quies olim, nunc prodita cura,
Si me posthabitâ mulier te Turcica coepit!
Ni modo tristitiâ peream, mirabile dictu,
Dum quid ego mereo, quod debes, mente revolvo.
Pulchrum os haud turpes, nec perdas nomen honestum. 190
Ad me verte oculos, quaenam me foemina vincet?
Cui mea non species, tua cui non cognita virtus?
Est promissa fides tua non mihi foedere certo?
Flavo an crine nitet, vultu an formosior illa?
Mentem animi heu misero magicum tibi carmen ademit, 195
Fallax foemineum genus. hoc, nimiumque dolosum
Cultu oculos caecat, fuco transformat et ora.
Impia fraude malâ maga te circum undique sepsit,
Quum decus omne meum, tua et oblivisceris orsa:
Belligera ast ubinam mea virtus? parco querelis. 200
Qui nequit ulcisci, lacrymas effundit inanes,
Quodque meum, haud patior, sibi quisquis vi agroget alter,
Unguibus atque sagam lacerabo protinus uncis.
Quam sit terribilis tua sponsa ostendet in irâ,

-- 132 --


Quamque potens inter flammas, et monstra ferarum. 205
Ense manu irrumpam stricto, Korevske, tuaeque
Ulnis amplexae transfigam pectus amatae.
Corde o vir ficto, periuri et criminis auctor,
Non hoc tu barathrum, sed tartara nigra mereris,
Ignea tela ruant caelo, tonitrusque tremiscant, 210
Sterne hos Omnipotens sceleratos, destrue flammis !
Quid loquor infelix, vanâ quâ et imagine fallor?
Aestu conflagrans alios exurere quaero.
Tu me, dulce caput, liquisti, tempore nullo,
Si vellem, haudquaquam carum te linquere possem, 215
Sed quae semper amans posthac te semper amabit.
Si te fors laesi, sponsae tu parce roganti;
Talem nempe fidem quis credat, frangere quiret
Heros spectandus gestis, et stirpe vetustâ?
Nil intentatum mittam, dum vera patescant. 220
Haec mihi poena levis, quaeque et cura anxia dulcis.
Sis licet infidus, maneam tibi sponsa fidelis.
Nec mora, constituit firmâ quod mente, capessit
Krunoslava gemens, cohibet vis nulla furentem,
Septem obit et turres, Risvani donec ad aedem 225
Venit, quem cernens demissâ fronte salutat.
Sum germanus, ait, Korevski, strenue ductor,
Deserui, ut redimam captivum, catte paterna,
Haud metuens casus, et tot discrimina rerum:
Quam vis cumque, suâ pro libertate pacisci 230
Mercedem, solvam, renuens quod sponte, revinctum
Dona germanum, solido auro hunc grata rependam.
His dux auditis defixit lumina blande
In iuvenem, atque animi miratur grandia sensa.
Sortem ibi divinans, adsuetus fraudibus ille 235
Cogitat insidias, quanam et sint arte parandae,

-- 133 --


Insitam et Othmanidae rabiem sub pectore condens,
Mentem animi insimulat, nec dictis facta cohaerent.
Hinc pueri miserâ fingit dum sorte moveri,
Illi suavidicis demulcet pectora verbis, 240
Atque ait, o iuvenis, fratris sperare salutem
Fas tibi, curabo, faveat tibi Caesar amicus.
Optas interea carum si visere fratrem,
Nunc, iterumque fores reseram tibi carceris ultro;
Innuit hinc puero, ductorem pone sequatur, 245
Pluribus armigeris iubet et comitentur euntes.
Quâ septem aeriae consurgunt ordine turres,
Ingressi aeratos postes vestigia flectunt,
Vivus ubi tabet Korevskus pene sepultus.
Inferiora petunt arcta, et praerupta locorum, 250
Transmittunt pontes verso mox axe volutos.
Hic media evehitur sublimi vertice moles,
Quo vix accipiter rapidis ascenderet alis.
Iuxta angusta patet ferrato cardine porta,
Quae vehit ad foveam, barathrum quâ panditur ingens. 255
Subter humum huc itur, tenebrosus carcer hiatum
Condit ubi, aut potius vivorum infame sepulchrum.
Per loca senta situ fertur pia sponsa, nec optat
Visere tam solem, cari quam coniugis ora.
Huc dux armigeris detrudant imperat illam, 260
Quae dum transgreditur nulla formidine limen,
Stridenti retro clauduntur cardine portae,
Illaque terrifico mersam se vidit in antro.


Gundulic, IvanGetaldic, Vlaho (1588-1638; 1788 - 1872) [1865]: Osmanides, versio electronica, Verborum 42047, 5086 versus, ed. Neven Jovanovic Juraj Ozmec Zeljka Salopek Jan Sipos Anamarija Zugic [genus: poesis epica; poesis versio; paratextus prosaici; carmen heroicum] [numerus verborum] [getaldic-v-osmanides.xml].
Powered by PhiloLogic

Creative Commons License
Zbirka Croatiae auctores Latini, rezultat Znanstvenog projekta "Digitalizacija hrvatskih latinista", dostupna je pod licencom
Creative Commons Imenovanje-Nekomercijalno-Dijeli pod istim uvjetima 3.0 Hrvatska.
Za uporabe koje prelaze okvire ove licence obratite se voditelju projekta.