-- 138 --

SATYRA XXI. POETAE
Orem ridiculam, Maecenas, atque jocosam,
Quae nuper mihi contigit, et quam ego protinus ad te
Scribere maturo festivi more poetae.
Discinctus nostros erro dum mane per hortos,
Et versus facio, et mecum loquor, omnibus ut mos
Vatibus est, atque interdum scalpens caput, ungues
Vivos interdum rodens huc cursito, et illuc,
Quo me cumque tulere pedes, molli modo in herba
Fusus humi jaceo tacitus, similisque quieto,
Taliaque alternis repetens; quo nescio casu
Villicus observans vidit, cunctisque maligne
Narravit. Narravit? Quin etiam, Jove teste,
Addidit illud, herum misere insanire, teneri
Jam non posse, salutis spem nullam esse. Quid ultra
Exspectas? Credunt omnes. Ea fama vagatur
Ocyus, et toti factus sum fabula pago.
Fortiter, ut decuit, primum risi, atque libenter.
Mox me ubi collegi, et discusso ubi seria risu
Pervidisse datum est, paene exanimis jacui, atque
Confectus moerore gravi, dum cogito, iniqua
Quem fructum miseris servarit Musa poetis,
Ludibrium populo ut sint, insani et videantur.
Res fletu nostro, et tragico dignissima questu.

-- 139 --

Si tamen ex aequo, prout est, meditabere rem, te
Cogam, Maecenas, invitum agnoscere, quod nec
Judicium populi falsum, nec iniqua camena
Est, jubet insanos quod dici, atque esse poetas.
Tu modo paulisper versus facientis, et aestu
Abrepti caput explora, cerebrumque poetae.
Quae capiti, emoto et qualis fortuna cerebro est!
Quantum et quale chaos! quae forma sine ordine rerum!
Quam dispar species, et inextricabilis error!
Mille ubi Marte pari, prodire in luminis auras
Decertant, vasta et se agitant deliria mole:
Nulli causa subest, ratioque rei: ordine nullo
Nascuntur passim, intereunt discrimine nullo,
Et tantum temere pugnant, temereque vagantur.
Seria ridiculis certant, gravibusque jocosa,
Miscentur lepidis scurrilia. Nil ibi amicum,
Nil concors, caeco at victrix discordia bello.
Quorsum haec erumpant certamina, nescio et ipse.
Qualia ventorum Arcturi sub sidere laevo
Extemplo magna si tempestate coorta
Vidisti nigro pendentia nubila caelo,
Nunc oculis speciem saevi simulare leonis,
Nunc hominis: mox disjectae interiere figurae,
Atque novae priscas rursum excepere Chimaerae
Ventorum flabris conflatae, atque aere inani;
Sic quoque apud vates pariter fit, cum nova priscis
Succedunt semper, cum veris falsa, bonis et
Miscentur mala: naturam cum monstra sequuntur,
Ut formae nec pes reddatur, nec caput uni.

-- 140 --

Hoc nostri reperire, hoc insanire medentes
Dixerunt. Utri, Maecenas, credimus horum?
Proximius visne ad speciem tu accedere veri?
Nil usquam insano propius, geminumque poetae
Comperias meditatus, quam si nomine claro
Philosophus majori aliquis de gente Deorum,
Lumina cui vitrum, dextram cui obarmet amussis,
Aggressus laevo educit, conflatque cerebro
Orbem terrarum, et magni primordia Mundi,
Caeli templa, auras, solis jubar aureum, et astra:
Mox homines, pecudumque genus creat, alituumque
Dat volitare gregas, et pisces nasse per undas,
Omniaque ad certae normam delirat amussis
Circino aberranti captus, miseraque Mathesi.
Nempe quia arte valens, fortunatoque labore
Simiolus vafer, et, si Diis placuit, quoque acutus
Parva tempus acu, celeresque notaverat horas!
Heu! monstri cerebro quid non ebullit in illo!
An Chaos antiquum, an quidquid jam fabula mendax
Audet in historiam, veteris deliria saecli,
His rerum monstris conferre ex parte valebis?
Philosopho ergo eadem, atque eadem est sapientis vati.
Quippe pari indigestarum ex farragine rerum
Per contraria tot, per inepta volutus uterque
Informem expromit post haec fastidia fetum.
Atque id amicorum est quod dicimur ore poetae,
Parvarum instar apum, per florea prata volantes
Huc illuc puros libare, et ducere succos,
Hyblaeoque cavas distendere nectare cellas.

-- 141 --

Unde laboranti vix tamdem excreta cerebro
Prodiit ad Rhodopen passis elegia capillis,
Aut ode ad Bacchum, emunctae vel epistola naris
Ad Calabrae fumum belle deducta lucernae.
Accidit at quali, Maecenas, hoc quoque fato
Insanorum, sive poetarum in grege toto
Nil insanius, et nil aerumnosius ut sit,
Quam nos, qui Satyras sequimur, Musasque pedestres?
Queis etsi est facile, et clare dixisse, et aperte
Optamus quaecumque; puta: Verrutius est fur:
Plancum ajunt nocte hac deprensum, quotidie ceu
Diisque vetantibus et tonsor facit omnis, et omnis
Mane redux a furno ancilla, lacuque, negatur
Hoc nobis, Belle nos ut dicamus, oportet,
Et lepide, non communi ratione, modoque.
Quare omnes Divos primum, Divasque precatus
Experiar dixisse venuste: ita: quam miserum sit
Deprendi, Plancus nimirum intelligit unus!
Hoc placet; hoc homines naris mirantur acutae
Qui sibi caudam hic olfecisse videntur Horatî.
Scilicet hoc est, cur vigilet quis, cur sine coena
Noctes, impransusque dies agat, enecet et se
Quaesitos carpendo, expiscandoque lepores
Per labyrinthaei ambages, ductusque cerebri.
Hoc dignum est vano, aut puero. Majora sed audi,
Et quo rem ulterius deducam. Quis ferat? audax
Exagitat quoties moechas Laevina rapaces,
Ipsa etiam moechatur quam pote maxime, et aufert,
Vel cum in avaritiam Vibius bacchatur Ofelli,

-- 142 --

Sic natum instituens oblato sordidus asse:
Assem, nate, vides. Argento hic constat, et aere,
Maxime abundare his vitae sapientia princeps,
Atque opus, et labor est. Assem servare memento,
Et tenuisse tibi. Re nulla egeat, qui habet assem;
Vita stat asse: cibum dabit assis, et assis amictum:
Ille etiam servos, vel conciliabit amicos:
Nil refert utros, quando bene emuntur utrique.
Assem, quem tibi nunc ego do, cave, ne dederis cui:
Mendico hunc nega, amico: ipsi, et si egeam, mihi ne des.
Mox experturus quantum profecit alumnus,
A puero petit assem. Dat puer ocyus. Ille
Tot sibi susceptos deplorans flensque labores
Immanem queritur vappam, et genuisse nepotem,
Qui sibi congestas male perdat opes. Species hae
Affines nobis sunt: nec minus aut aliter, quam
Laevina, et Vibius, peccarunt saepe poetae,
Sexcentis cum aeger vitiis fractusque poeta
Virtutis speciem arripiens, censorque repente
Effectus morum, Curium indutusve Catonem.
Socratico vitia increpuit sermone, malosque
Audaci Satyra, et morsu perstrinxit iniquo
Numquam respiciens post tergum. Insania certe
Digna coerceri vinclis: audacia quippe
Numquam huc processit, ni addat dementia calcar.
Nonne furor demens hominem vitaeque, salutisque
Oblitum caput omnibus objectare periclis?
Dum Vates studuit salsos captare cachinnos,
Futilibus movit contra se odia aspera verbis,

-- 143 --

Illorumque iras, laesos qui se esse putant, vel
Qui metuunt iri laesum. Hinc vindictaque tristis,
Poenaque inexorabili ab hoste; hinc ingeniosi
Verbera sunt tergo merces data saepe poetae,
Certior Anticyrae medicina virentibus hortis.
Quin tu, si quid adhuc dubitas, agedum aspice me, me
Imprimis, qui dum doceo insanire poetas,
Scribo tamen versus, scribendi et captus amore
Nec possum veterem, Maecenas, ponere morbum,
Nec volo. Si possim. Tanta est insania versus.
A qua nec vigiles insomni nocte labores,
Nec me dimoveat vulgi rumor, nec amarae
Sit licet Anticyrae sorbendum olus omne patellae.