De Cannosa illyrice Taersteno VIII
Post Nuceam sequitur vallem Cannosa, salubri
Coelo et aquis gaudens, et in aestu mollibus umbris.
Hoc ego cum sociis, parvo vectante phaselo,
Visere rus ibam, meritò quod Gozzea dici[ERROR: no reftable :] (1) Gozzeorum familia e patriciis antiquissima, et dives hîc amplissimum olivetum cum pluribus colonorum domibus eidem addictis possidet.
Villa potest, quodcumque soli nam hîc aspicis, illam
Ad gentem spectat, pauca excipe. Ad ostia portus
Gravosae ut linter devenerat, ecce tumentes
Plus nimio undas iracundum cernimus aequor
Erigere. Experti nautae cum apellere tutò
Saxosum, portuque carens nos posse negarent
Ad littus, Malphum ingredimur, dapibusque refecti
Ultro viam aggredimur pedibus, minus utque molestus
Quintili sit mense calor, de corpore veste
Detracta, impositaque humeris arcemus acuta
Palmite vitigenae radiorum spicula frondis:
Tum laeti agrestum cantantes carmina ritu
Tendimus, et sensim sine sensu absolvitur omnis
Semita, mox paulum in molli consedimus herba.
Blanda loci facies, nulla hîc inculta videri
Gleba erat, acclinique jugo revolutus aquarum
Rivulus in virides hortos manabat, et idem
Agricolis pagi pariter frumenta terebat.
Vidi aedes dominique loci, et viridaria laeta,
Neptunumque undas jaculantem e dente trisulco,
Quaeque capit laticem affusum de marmore concham
Ingentem, vidi pariter, nil abfuit unum
Praeter herum, nobis nam villiicus omnia monstrat.
Cum duplex, riguae quae margine consita ripa est,
Surgeret immanis platanus, quae grandior imum
Metiri ad truncum nos quidam incesserat ardor.
Ut quini circum ductis hinc inde lacertis
Sepsimus amplexi, vix suffecere obeundae[ERROR: no reftable :] viginti mensurae Rhacusanae cubitos trunci circumferentiam habere deprehendimus, videlicet ulnas quinque mensurae Italicae, vulgo Canne.
Brachia. Non tanta agricolûm hîc vis degit, ad umbram
Quanta illius adhuc facile considere posset.
Haud minor hac quercus pariter mihi cognita mole
Non procul hinc: tanta est majestas scilicet illis
Arboribus, solaeque nemus formare videntur.
Vera tamen sunt sylva oleae, queis cuncta tenentur:
Rite illi agricolae culturam adhibentque, sciuntque
Praeclare, quidnam resecent, quid in arbore linquant
Palladia, multique vocant, ut talia discant
Mox ipsi: haurire a doctis rerum utile semper
Notitias. Quae natae illic, portantur in urbem
Praestantes cynirae, tum fraga, ac cerea pruna,
Atque alia egregium servantia poma saporem;
Nec non unde sibi primaeva ab origine nomen
Pagus habet, gracili de canna nunc quoque crates
Siccandis uvis texunt ac ficubus aptas.
Non injucundam speciem rus exhibet, alto
Si praetervectus quis spectet ab aequore, sparsa
Namque hac, atque illac apparent candida tecta,
[ERROR: no reftable :] Hic Sanctus Parochialis Ecclesiae praecipuus Patronus est. Et Viti templum haud ignobile, et addita templo
Turris, fonsque maris miscens se argenteus undae.
Hîc gemina mora facta mihi cum luce fuisset,
Ad Barsecinem me adduxit tertia, ubi Annae
Parthenidis matris recolit festa annua pagus.
Semita dum fuerat per planum, ac commoda, mulo
Me patiebar agi, sed cum salebrosa deorsum
Ducere coepisset, descendi, atque ipse capistro
Mulum per cautes, ut tutius esset, agebam.
Frondescens tum sylva mihi mediocris aditur.
Hîc quercus inter turba ingens, agricolae pars[ERROR: no reftable :] In hac sylva mercatus nundinatorius quotannis fit die sacra Beatae Annae.
Nostrates, pars qui caligas huc sutor agrestes
Urbanus tulerat, nec longa in pectora barba
Demissa Morlachi aberant, clamore replentes
Haec loca, dum mercis genus haud divenditur unum.
Hos ego, femellasque ejusdem gentis in orbem
Ducere mox choreas vidi, quos horrida setis
Pectora contectos ac brachia, ni pede capris
Vidissem absimiles, nec bina assurgere fronti
Cornua, pro Faunis agrestibus, ac Satyriscis
Accepsem facile: tantum instar in artubus horum est.
Hinc abeo, et geminis, ad quos locus attinet omnis,[ERROR: no reftable :] Hi sunt de familia dicta de Zuzzeris, qui in excolendis oleis peculiarem curam adhibentes multum olei, et praestantioris generis habent.
Invisis dominis ad collem deferor, unde
In mare prospectus late patet, utque videbam,
Quod multa hac illac arbuscula surgeret, ibam
Visurus propius, quondam genus, utque rigentes
Juniperos esse agnovi, tum protinus illud
In mentem rediit, visum quod saepius, hujus
Nempe loci pueros hîc scabro a cortice lectam
Vendere sandarachen nostrae pictoribus urbis:
At satis haec, levibusque modum jam imponere tempus.