| Croatiae auctores Latini: inventa |
| domum | quaere alia! | qui sumus? | index auctorum | schola et auxilia | scribe nobis, si corrigenda inveneris! |
|
Feric Gvozdenica, Duro (1739–1820) [1803, Dubrovnik]: Periegesis orae Rhacusanae, versio electronica, 3368 versus, verborum 28363 [genus: poesis - epica; poesis - praefatio; prosa - index] [numerus verborum] [feric-d-periegesis.xml]. Si vis in lexico quaerere, verbum elige et clavem 'd' in claviatura preme.
LIBER I.
De
Adriacas queis structa viris Epidaurus ad oras, An Peloponnesio primum fundata colono, An contra manibus Romanae condita gentis, Anfractus ferri non est mihi tempus in istos, Unde vetet revocare operis lux ardua gressum. Haec alii: natura soli, positusque locorum, Fortunaeque vices variae, praeclaraque patrum Gesta mihi, moresque hominum, et vitia ipsa, per Orae Dum Rhacusanae tractus juvat ire, canentur. Unde sed exorsus sit carminis? Inclyta tellus,[ERROR: no reftable :] Locali ordine spectato, prius de Canalitana regione erat agendum, a qua Rhacusanae Orae tractus incipit, sed in gratiam veteris Epidauri huic loco primas dedimus, deinde ad illam redituri. Stirpis origo unde, et gentis cunabula nostrae, Qualiscumque sit illa hodie, primordia ducat. Ergo haec, Castalides, vos o mea numina mecum In loca ferte pedem, et laticis me patre beati Proluite, in longo vires terraeque, marisque Ne mihi deficiant cursu. Jamque omnia mittens Ordior. Ut nostrae portu digressus ab urbis Huc ego vela dare, et facili procedere cursu Incoepi, en se oculis longe gratissima nostris[ERROR: no reftable :] Insula Non longe hinc gemini scopuli, et Cujus forma humilis pelagi vix eminet undis. Hi licet hoc jaceant tractu, non omnia eunti Tuta tamen, nam non positos uno ordine cernis, Nec bene defendant, subitò siqua orta procella Lintrem illo deprendat in aequore, quod patet omnes Ventorum ad flatus, et vasto gurgite terret: Hos ubi praetereas scopulos, iter omne peractum est. Appulsus facilis, locus et venientibus ultro Sic patet, aspicier conjectu ut luminis uno Cuncta queant, primo incipiunt nam a littore tecta Surgere, perpetuoque alia editiore sequuntur Dum tumulo, species oculos pulcherrima pascit. In varios apte vicos, et compita sectus Ille locus, multisque focis, structisque decenter Incolitur: Nomine signata in Tabulis, gens patria nomen Aptius imposuit, Clauditur. Has propter Praetoris commoda sedes, Qui populi illius causas cognoscit in annum. Mos est hîc fessis paucas consistere ad horas, Sive huc adveniant [ERROR: no reftable :]De hac in sequenti carmine. Sub primae de more ferant se frigora brumae. Inde fit, e Patribus plures ut idonea tecta Hîc habeant, faciantque moram, quod et optima caeli Temperies, et equo ferri per proxima rura Hinc licet, aut picta littus percurrere cymba. Ipse loci portus mediocris, maximus alter A tergo, tutusque, et magnis navibus aptus, [ERROR: no reftable :] Quod Illyrice, Tiho: etiam Prahglivaz dicitur. Tranquillum, nam numquam agitant saeva aequora, dicunt Institor Cui vetitum, nequid turbarum suscitet, alnos Huc vehit omnigenis oneratas frugibus, atque, Utilitas illi populo quae maxima, vendit. Haud minor a positu venit altera, quidquid in Urbem Fertur ab Vilius acquirunt, quam nos, potioraque tollunt. [ERROR: no reftable :] Harum aliae ad privatos pertinent, aliae ad Sodalitatem loci ipsius. Cymba hujus fert multa loci frugesque, virosque Vectori et naulum, prout rerum est copia, solvunt. At quia et arbitrio exigitur, saepe inter utrosque Dissidium: modus esto viris, rixaeque facessent. [ERROR: no reftable :] Hoc fuit sub initium XVIII Saec. Hae minores naves Soli Sulcabant majora rates, commerciaque uno Aequore in Hadriaco non contemnenda vigebant. Quin illa Aegeum primus de gente profundum Vir tentare animis ingentibus ausus acutos Exemplo stimulos aliis in pectore fixit, Jure novi in patria Tiphys sibi nomen adeptus. Fama est, antiquos urbem posuisse colonos Non ubi nunc gens illa habitat, sed colle propinquo, Qui nec nomen habet modo, nec grave sentit aratrum. Usque adeo attrivit patriam teterrimus hostis, Et nihil ex illa placuit Diis urbe relinqui Inscriptos praeter lapides, quos cura priorum Eripuit tenebris, servantque in honore nepotes.[ERROR: no reftable :] Marmora antiqua , Epidauri inventa, cum variis locis dispersa jaceant, cura Quid queror? et claris eadem fortuna Salonis Obstitit, Illyricas Hunnis vastantibus urbes. Per longum errabunda statim vestigia littus Cum sociis, linter cupidos quos vexerat idem, Infero, sed rarum mortalem est cernere: porro Mirabar, quid se illa domi gens condere mallet, Auras quam lenes Zephyri captare per aestum. Ut quemdam aspexi mihi notum (is vixerat ante Decocti immunes ubi sunt) in limine tecti Prostantem, causas petii, simul ille reponit. Lux hodie, ut nostis, solemnior, et locus omnes Nunc habet intentos in cultum Numinis idem. Ite, et ad Eoi limen vos sistite Templi,[ERROR: no reftable :] Ad Ecclesiam S. Nicolai, qua e Parochialis. Hinc bipatens magnam populi porta evomet undam, Quem fugio tamen ipse: hîc sexus uterque, sed anteit Imus, et opperimur paulum, cum plurima se se Aedibus e sacris effudit turba: feruntur Permixti juvenes senibus, matresque puellis. Haud illis vestis color unus, dixeris Irin Quamlibet adverso referentem sole colores. Sive quod haec varii pretio segmenta minore Mercentur panni, seu quod se pulcrius illis Credant exornare coloribus: adde fugaci Pulvere conspersas nullo moderamine crinem, Tum gestu immodicas, et quiddam insuave sonantes. [ERROR: no reftable :] Sex ex his Poematiis, quorum hoc primum est, multis ab hinc annis a me elucubrata . Cum verò in descriptis locis quaedam mutata postea vidissem, quasi correctionis seu palinodiae loco paucos adjeci versus. Quod et hîc a me factum, et alibi asteriscus, qui apponetur, de hac re legentem admonebit. Ut autem quibusdam amicis meis, quibus illa legeram poematia, morem gererem, caetera omnia superioribus mensibus exaravi. En ut haec Periegesis orta est. Haec olim, sed versi hodie cum vestibus ipsi Sunt mores etiam, et commendat gratia sexum, Praecipue ex quo Itala cretas e stirpe puellas Haud unus thalamo coepit sociare jugali. Haud mirum: sic nativis praestare videmus Insita quaeque, novumque saporem hinc ducere fructus. Hoc tamen est commune viris, quod patria postquam Ad tecta a longo cursu rediere, suarum Plus nimio uxorum subitò reddantur amantes, Absque illis potuere diu qui vivere, quodque, Ne sibi forte alium anteferant in amore, verentur, Nec prodire illis fas, aut admittere quemquam: Tantum credulitas suadet vesana rigorem. Ut numerum pervidi omnem, vicina petebam[ERROR: no reftable :] Hoc antrum Scipun appellatur illyricè. Antra olim horrendo, ut perhibent, habitata draconi: Huic illas haustos hominesque, pecusque per oras Persuadere velit, qui talia narrat, et ipsum Serpentis spolium congestum stramine monstrat Direptum alterius de corpore, scilicet hujus Ut facti monumenta locus servaret. Inepte: Turpes nam illa cutis Crocodili texerat artus, Quod lippo haud videre boni tum lumine patres. Huic ego crediderim facile quod fabula Nos apud hospitium dederit, famamque draconi. Hunc miror nocuisse tamen, cum versus in anguem
Ovid.
Metam.
lib.4. Cap. 8. Sic de Intus aquae dulces manantes divite vena, Unde haustum e tota concurritur urbe, caverna Luce caret, tingitque manus fuligo, gerentum Quam taedae scabris faciunt haerescere saxis. Ingredior cupidus pervadere; verùm ubi bina In stadia audivi quod sit porrecta vorago, Post paucos redeo passus, et ad aetheris auras Evado. Haud procul hinc Monstrabant collem: cupiebam discere, quales Attulerint nomen causae, tum e pluribus unus, Sic locus incoepit dici, temerarius ex quo Quidam illic juvenis meritae nil tale puellae Percussit palma faciem, cui Praetor, ut alta, Quae cernis, strueret suo ut aere sedilia, mulctam Imposuit. Ridens haec audio; cumque videndum Nil aliud restaret ibi, vestigia parte Ex alia, qua A nivibus dictae, refero, ingrediorque, relatu Si dignum quid forte oculis haec offerat Aedes. Verùm nil praeter vulgaria; cumque redirem, Barbariem redolens factum, cui inscitia causam P. MARCIOA lineolis legi caetera non possunt, quia lapis ab illo loco terrae infossus. Quippe lapis veterum sic terrae infixus adhaeret, Dimidia ut pars pene legi non detur eorum, Quae descripta super, quadratis undique saxis Nam stravere locum: stomachans discedo, simulque Ajo, alibi insudant, aevi ut monumenta vetusti Effodiant, hîc quae sub aperto lumine caeli Jam fuerant, tumulantur humo. Fortuna secuta Patriciae: In tumulo editiore sinistra a parte, ubi portus Incipit, et paries cupido mihi lumine visus Reticulati operis, duroque in marmore sculpta Velitis effigies no longo hinc tramite distat Agnoscenda suis visu vel simplice signis. Parte sui mutilus pariter mihi tum lapis alter Ad mare conspectus: rhedae genus exhibet, huic quid Junctum erat, haud facile dignoscere, forte marinum Monstrum aliquod, nam erecta Deae stat forma, tenetque Hinc velum laeva sinuosum, advolvitur ipsi Quod pedibus tenus, exporrecta sustinet illinc In dextra pateram: verùm illi cum caput absit, Quae Dea pilentum regat id, vix Pythia dicat, Noscere cui tantum dat certus Apollo futura, Fatidico quoties afflavit numine pectus: Tum defossa illic civis quae nuper in horto est, Visa pavimenti mihi pars est sectilis, aevi Prisci opus. Hinc facile mihi suadeo, talia circum Multa reperturos, siqui tellure sub ima Altius effoderent: nam quae hîc est adsita vallis, Quaeque antiquae urbs potior pars debuit esse, Imbribus a nimiis, qui terram egere propinquis E clivis, nunc in tumulum magis edita surgit. Terrae ita perpetuò facies ubicumque novatur, Vixque ulla, ut fuerat, nunc est, aevum omnia mutat.
De
[ERROR: no reftable :](1) Hujus lapidis Inscriptionem cum aliis decem vide in Opusculo supr. cit. Michaelis de Sorgo num. 16. Nobilis inventus lapis hîc, quo clarior orbi Fama Dolabellae post saecula multa reluxit. Hoc se se incipiunt ab rure ostendere prisci An quod ab aeriis hinc montibus, indeque clausa In medio depressa jacet? potiusne per illam Dulcis aquae leni quod agantur murmure rivi? Nil horum placet, et praestat nescire fateri. Ductus aquae potius (monumentum hoc quando vetustum Restat adhuc spectandum oculis, nec jam abstulit aetas) Dicere pauca monet: nempe hinc Epidaurius olim Ad se se longo venientes tramite lymphas Incola potabat: multum splendoris in illo Nunc quoque Romani spirat, qua parte superstes. Calcis materies adeo solidata resistit Gressibus, assiduò qui calcant, quadrupedantum, Ferro ut duritie certet, nec nomina in uno, Qui faciundo operi praeerant, vel nunc quoque possis Litterulis inscripta loco spectare Latinis. Addictus fuit hic Epidauro ager omnis, et aptus Sufficere ad victum populo opportuna colenti. Verùm ea, ab illius quae deinde emersa ruinis[ERROR: no reftable :] Urbs stetit, hoc caruit longis aetatibus agro, Nec nisi ab hinc seclis sibi quatuor aere paravit Sic modico, ut tenuis pretio modo villa, domusque, Quam tunc totus ager venum majore daretur. Quippe ferunt, populi cum grex numerarier omnis Desierat, tribus emptum obolis caput omne repertum. Praedia tum in proceres aequis divisa viritim Partibus, addictusque solo, ceu servus, agrestis, Cui tamen exigua, ut coleret, data jugera terrae. Numinis in cultum decumae, templique ministris Signatur pariter merces condigna labori. Copia, nam quavis luce e propioribus oris Strenuus agricola huc affert nascentia terrae Munera, queis solitus multas onerare carinas. Urbs cupide expectat venientes, cumque vetantur Tempestate gravi, adversove accedere vento, Heu! male consulitur tum civibus urbis, et estur Parcius. Hinc Italum Cerneret, haec hominem dicentem verba jocose Audivi: cymbae veniunt, cymbae ecce salutis. [ERROR: no reftable :] Italicè appellabat barche della redenzione. Est quoque qui muli committens plurima dorso Urbem adit: (id multi possent) nam copia abundat Tanta loco, ut vix ulla domus privetur, et octo Quidam habeant, pluresque etiam genus hocce animantum Utile servitio agresti; via longior at quod Terrestris, graviorque, maris quae prona secuntur. Vitae autem interdum discrimine, namque et onusta Plus nimio cymba, et vento surgente ubi in unum, [ERROR: no reftable :] Regionis Canalitanae agricolae rerum nauticarum omninò rudes sunt. Ex illis vidi hominem, qui cymbam terrae applicantem, ne in murum littoralem impingeret, ambabus manibus se contra adductis puppim sistere volebat, cum contra iis adversus murum obniti deberet, quod a contusis digitis, et ipse mox edidicit. Ceu jumenta scaphae latus incubuere, profundoGurgite merguntur. Plenum, miserabile visu![ERROR: no reftable :] Hoc naufragium contigit Navigium ipse, animas quod quinquaginta vehebat, Apta luce parum dum funem a littore solvunt, Nuper aquis pelagi aspexi implacabilis haustum: Nec sua longaevas matres, tenerasque puellas Protexit pietas, sacra quae e Virginis almae,[ERROR: no reftable :] Haec Ecclesia in suburbio Quò se suppliciter tulerant, tunc aede redibant Fatorum ignarae in patriam: fluitantia passim Corpora pontus agit, pars ripae allidit, et artus Exanimes pia cura inhumat, pars piscibus esca In vasto mansere mari, rus ingemit omne Questubus Tristibus ad laetas referor. Neque forte rearis Pars quoque multa Novi, exiguo quod distat ab illis[ERROR: no reftable :] Italicè Tramite, saepe solet deferri ad moenia Castri, Urbs quae Caesareis nuper fuit addita sceptris, Nostraque in Dicere non facile est, numerorum claudere totum Quae summa aes valeat , quod mille e rebus apud nos Divendi solitis omnes conflatur in annos. Est immensa tamen vis illa pecuniae, in unam[ERROR: no reftable :] Nocte praecedente Festum S. Thomae Apostoli, et die ipso festo. Quae lucem, multis porcorum e millibus urbi Toti emptis collecta domum defertur, abundans Praecipuè quernis quoties est glandibus annus, Qua prae aliis se fruge pecus mire illud opimat. Hos apud, ut facile liceat positusque locorum, Ingeniumque mihi, et mores describere gentis. A Boreae campum claudentes parte nivalis Procero montes surgunt sic vertice, rarò Nube absque ut caput, atque omnis caliginis expers Aspicias; quique est aliis longe altior unus[ERROR: no reftable :] A nive nomen habet, quae hiberno tempore semper Multa tegit, se se et vix vere resolvit adulto. Magna suo utilitas hinc urbi tempore, namque Servandae plures glaciei publica cellas Sub terra effodit cura, ut cum Sirius ardens Urit agros, fauces gelidus refrigeret humor. Saxa tenent late, visa riguisse Medusa Haec loca credideris: sed et arx in vertice rupis, Rupes ipsa quidem ( Visitur: id solum munimen, caetera quippe Ipso tuta loco: cautes circum undique cingunt Horrendae, donec juga per declivia eunti Radices versus facies ostendere se se Mollior incipiat terrae, quae extendit in amplam Planitiem tandem se se, camposque virentes. Huc tu si ex alto prospectans vertice saxi Lumina circumagas, cum centum aut bobus aratur, Aut cum mille manus sulcis genitalia spargunt Semina, vel vites incurva falce putantur, Vix quidquam obtutu possis tibi gratius illo Fingere: fors aliquid mihi pulcrius obtigit, horis Illuc nam vectus Septembribus e specula alta Collis Defixi, o qualis species me perculit! Illic Nam variae ut segetes surgebant ordine nullo Intermixtae aliis aliae, haec rubicunda, manumque Jam poscens, illa increscens, viridique colore, Albescens alia, et variae frondentia vitis Antiquae hîc, alibi juvenilis germina, terram Visa mihi extendi Babylonica strata per omnem, Qualia parietibus regalis cernimus aulae Pendere, atque oculos haud una pascere forma, Aut quales mollis pede calcat Persa tapetas. His adde et vitreis placide labentia lymphis Flumina, frondentemque antiquo robore sylvam, Praetorisque Aedem, et leni surgentia Templa jugo, procerumque domos, villasque frequentes. Haud olim haec Campi facies, quia ponere vites Haud plures licuit, quam lex praescripta sinebat. Tum Cereri devotus ager, milium modo, et omnes Majores segetes frumento, et lina seruntur. Sic melius, legat hinc messes sibi rusticus, Urbi Pulcra Ceres pelago, Hiberna at quoties pluviis grassantibus aucti Tempestate tument amnes, haud ulla tenere Frena queunt, per aperta ruunt, et gurgite vasto Una palus camposque omnes simul, arvaque mersat. Hinc laetae segetes, hominumque, boumque labores Intereant, citò ni campis fugitiva relictis Defluat, inque suos se se unda receptet hiatus, Per quos occulto in pelagus se tramite fundit.[ERROR: no reftable :]11 Rivi illi, seu flumina in mare influere minime possunt, quia terra in pluribus locis altior esse incipit, ideo ab hiatibus per At mare si tumeat diu, ineluctabilis haeret Illa loco, occlusisque foris in se ipsa residit. Nec res illa malo cedit tamen, ubere limo Nam sic pinguescit, laetaque uligine tellus. Quin alia utilitas oritur nova, plurima namque Advolat huc fluvialis anas, stagnoque natantes Agricolis plumbo multae ignescente necantur. Pendet ab eventu praeda haec, sed certa quotannis Est alia, autumni adducunt quam tempora secum. Namque coturnicum Borea spirante ubi terris Plurima ab Accensis illi facibus per tempora noctis Vestigant viridi latitantes cespite, luxque Dum subita his visus hebetat, capiuntque vel ipsa Saepe manu, et valido prosternunt verbere frondis, Exorta dein luce novas in retia captant. Haud populo Depluere uberior vis circum castra solebat. Nec modus hic simplex venari, aut fallere solum Hoc avium mediocre genus solet incola, perdix Sed multa, et turtur capitur quoque vivus, eosque Plumbo etiam multi perimunt, raucasque palumbes, Querquedulam, et longo armatum rostro scolopacem. Rupibus accipitres alii venantur in altis, Dum laqueo turdus pueris, aut glutine lento Decipitur viridis patulo ficedula lumbo. At neque Damae, atque hinnulei plus hîc vice simplice capti, Thracum vicinis assueti excurrere ab oris. Nec verò aucupio piscatus cedit, ad unum Quamvis ille genus referatur, at hercle Deorum Apponi dignum mensis. Qui expertus, in amni Somnia non certe me fingere vana putabit, Laudatorque mihi lautae sociabitur escae. Hanc domino, ut placeas, fer villice, si sapis; aude Dein brevibus Gyaris, et carcere digna, timendum Nil tibi, teque tui facundia servet Apicj. Amnis aquas (haec cura priores fugerat) annis Incola abhinc paucis, aestivum ubi sidus adurit Plus nimio terras, inducere coepit in agri Partem quisque sui, longisque canalibus horto Affundens laetos cogit producere Hinc olus omnigenum, et frugum vis fertur in urbem Maxima, dum rura haud quidquam dant proxima Quin ut produci possit quoque longius humor, En iterum artifices huc publica cura peritos[ERROR: no reftable :]2 Hoc ipso anno videlicet, quo haec scribimus. 2 Mittit, opusque novum studiis haud segnibus urgent. Agricola hîc gnavus, multumque industrius, idem Deditiorque, colit quoties sua rura, labori, Quam cum aliis operam pacta mercede locavit. Verùm usu assiduo, sua vendere quò venit, urbis Se se ad vafritiam flexit, plus fallere promptus, Quam falli patiens: modo spes vel parva lucelli Fulserit, horum aliqui miscebunt sacra profanis. Scis, hominem his olim simplex ob caepe necatum, Quod misero in zona positum dum turget, avaris Foeta crumena auro male credita. An ultima pestis,[ERROR: no reftable :]3 Haec partem non modicam hujus regionis invasit anno 1785. quae paucos post menses extincta. 3 Qua miserabiliter gens afflicta illius orae, Dissimili a causa fluxit? Non institor illuc, Serpebat quà triste malum, clam se intulit atrae Per noctis tenebras quaestus illectus amore, Quod mox terrorem miserae tantum intulit urbi, Cum tot fato animas audiret praecoce raptas? Escarum potiorum avidos aerugo peculî Haec facit, urbanaeque inhiant jam obsonia mensae. Insignem his piscem tanti, qui viderat, emptum Me docuit, quanti haud emeret ditissimus urbis. Parcius id tamen, et recolunt cum propria quaedam Festa loci, et bove tum vetitum sit, et ariete vesci. Copia quae Bacchi tum absumitur! Orgia credas, Non sacrum celebrare pio solemne Patrono. Nec tamen ingeniove carent, tempusve quod agri A cultu vacuum turpi patiuntur abire Segnitie: hic tractat fabrilia, construit alter Dolia: sunt calathos qui lento e vimine texunt, Pars lateres coquit, illi in calcem saxa reducunt, Sicarum artifices alii, domibusque vel ipsis Non sine laude locare operam coepere struendis. Adde, quod audaces multi quoque per freta currunt Jam nautae; ad portas alii stant urbis eoas: Monticolae hi, quae dura manus, frenareque turbas Aptior, huc varias venientis vendere merces Si gentis Hoc genus et forte est, illisque animosius, ima In montis qui parte habitant, sed durior illis Et victus, nam saxa inter vix ponere vites Exiguas licet, et caules, ubi gleba relinquit Quid spatii; gregibus dites tamen, herbiferique Pabula suppeditant montes satis apta, nec illic Serius enato pote quidquam gratius haedo Afferri in mensam convivis. Haec loca quamquam Asperiora situ, noctu tamen incola Nigri Montis adit, rapiturque pecus, pugna aspera surgit. Raptores aliàs succumbunt, praedaque dives Eripitur, nostros aliàs numerosius agmen Abductis secum gregibus miserabile! caedit. Haud ita, si excubias ageret pagana juventus Per noctem: hoc avidi caderet spes irrita furti. Nunc Mons me inferior, Majores dixere, vocat, cui vallis ab austro Clauditur. Hunc ingens prisco mihi creditur aevo Sylva omnem texisse locum, quod nomen et apricos Indicat: egregiè colitur nunc ille, et apricos Quà se se in colles attollit, quaque dehiscit In valles: partem Bacchus, Pomonaque partem Adscivere sibi, ast oleae citò cuncta tenebunt Haec loca, ruricolûm Pallas si coepta secundet. Etsi aliquam nudus partem lapis occupet, ipsa Inter saxa tamen quidquid conseveris, apte Provenit, ingenium illius sic fertile terrae. Hanc partem Quae solo gaudet Campo, haud mirere, voluptas Major enim capitur variarum ab imagine rerum, Quam si perpetuò similes tibi lumina pascant. Hîc facies diversa soli oblectaminis illud Ergo genus, quod menti hominum jucundius, offert. Adde, quod arboribus passim (quo gloria ruris Crescit) proceris vestitur, et, altera prorsum Quo caret, aspectum maris exhibet: hinc sibi multi His potius struxere locis tecta apta. Vetusti At mihi nunc aevi quaedam memoranda: fuisse Hîc tumulum insignem, tumulum Cadmi, Harmoniaeque Fama refert: illic in flexile nam genus ambo Serpentum versi in senio pro vocibus edunt Sibila, ut Ismeniae liquerunt Hoc quoque prodigium posuisse his numina terris Fertur, ut alterno duo, quae sita cominus illic, Concursu videant homines confligere saxa, Siqua illis pestis ventura trahatur: ad ignem Vana sed haec parvis nutricula narret alumnis. Non procul hinc Grandior hic, ratibusque aptus, minor ille, sed ambo Deserti, notique tamen queis ostia saevus Haud sinit Hadriaci Notus exsuperare profundi. Visitur hîc juxta scopulus, quo Bacchica primum Orsis excolier coepit felicibus arbos, Et multum Cereri detecta Continuo sequitur Hic locus autumno nobis praegrandia poma Duratura Parva, quibus nomen dedit Appius insitor, almus Queis sapor ambrosio certat permixtus odori. Haec sibi pharmacopola catus saepe omnia tollit, Praescribi a medico condita haud inscius aegris. Non hîc abjectus cultu incola, mosque per urbem Armato est illis se corpore ferre, virosque A solo fortes aspectu dixeris: ornant Et sexum pulchrae luxu hîc mage divite vestes, Cum festa aut agitant solemnia; sive puellas Cum matres jungunt laeta in connubia. Multi Quos forte externis placeat perdiscere, ritus: [ERROR: no reftable :]5 Inter alios ritus, qui peculiares huic regioni, nuptiarum caeremoniae potissimum habent locum. Has vide descriptas in Poemat. Sed quia longa satis jam facta est pagina, tantum De quodam hos inter (mihi quod laudabile visum) More loquar. Siqui aut amissa prole, vel ejus Omnino exsortes vivunt, adsciscere patris Haud pudet ignoti sobolem sibi: nomine gentis Hanc illi donantque suae, haeredemque bonorum Instituunt, fulcro domus hoc ut nixa resurgat. Ni facerent, glebae dominus, quae consita ab illis Cuncta potiretur, proprio velut addita fundo.
De
Illa Carminis ingressum faciet, pars altera claudet. Incipit eoi via primùm huc pulcra suburbj Rupibus aequoreis impendens ducere ad usque [ERROR: no reftable :] .PP. Nobile Caenobium, quod multa volumina Grajûm Servat, et in latio melior quae protulit aetas. Inde iter asperius juga per surgentia montis Carpitur, in stadia excurrens ter circiter octo. Hoc ego primum adii rus aeger, et illicò sensi Me refici, nam temperie sic esse salubri Hunc voluit natura locum, ut non Tiburis illi, Campanique queat caelum certare Venafri. Sic uber terrae ingenium, tantoque refertus Ipse locus populo agricolûm, ut vix ulla videri Gleba queat, quae culturam desideret, horto Ingenti assimilis, quem circumquaque supini Instar murorum colles cinxere corona. Omnigenas hinc ruris opes vectare canistris Matribus admixtas primo cum sole puellas Vix posuere solo, viridans olus hîc tibi pascit Lumina, candidiorque illic nive copia lactis; Pruna alibi rugosa vides flavescere, in omnem Dum partem ambrosium late jactantia odorem Poma rubent: sed prima albo me judice pomo Gloria sit, vix Alcinoo Phaeacia tellus Tale dabat biferis, quos ipse colebat, in hortis: Urbs fervet, tollitque sibi quod cuique libido. Fertilitas haec tanta soli repetenda videtur Hinc mihi, quod terram conclusae uliginis humor Perpetuò nutrit, nam quà fodis illico dulcis Unda scatet. Multo alluvies hunc creditur aevo (Quippe egisse pecus fama est hàc Paulatim campum effecisse, quod imminet ingens Mons illi ad Boream prope nudus, magna deorsum Unde solum abradens vis usque ferebat aquarum, Donec planities tandem exaequata resedit. Quidquid at hoc, res certa tamen, quod nunc quoque, magni Cum caelo veniunt imbres, rapido impete torrens Hoc raucus se campo infert, qua parte profundus Alveus ire jubet: lapides rotat ille fragore Horrisono, secumque trahit quodcumque repertum. Tunc et iter triste est illac, nullique profunda Haec pedibus transire licet vada. Saxeus at pons[ERROR: no reftable :] Haec in Ponte inscriptio. D. O. M. Multo aere, ingentique arcu haec incommoda contra Erigitur, tutoque meas quocumque voluntas Jusserit. Haec circum cives loca, parsque, ubi campus Desinit in Boream, tumulo editiore colendas Aestivo posuere domos sibi tempore. Pandit[ERROR: no reftable :]Sub titulo Magdalis hîc templum Gaudet et ipse sua Vincentius aede, domusque Hîc quoque Praetori sat commoda surgit: agrestum Pars tecta hîc aliquot, pagis in pluribus alti Radices ad clivi habitat pars altera major. Scilicet haec duro gens robore nata, feraque Indole praepollens rixas accendere Baccho Saepius assueta, et Turcas turbare quietos. Foemineumque genus durum quoque, at indole longe Mitius, indulgensque jocis, et amoribus aptum: Quò saepe accedunt, exemplum Corporis exercent cultum, ornarique puellae, Plusquam conditio patitur servilis, ut urbem Intravere, solent, celeres deponere luxum Illae omnem, ut portas urbis liquere, resumpta Veste, et calceolis pejoribus, et sude lenta Sollicitant costas tarde gradientis aselli. Expertae simulatque virum pleraeque puellos Nutritum veniunt urbis, nam corpore sanae, Atque ministeriis multum famularibus aptae. Quamquam foeda lues non ante his cognita terris (Vecta unde incertum) paucis has coepit ab annis Corripere, ulceribusque cutem, miserabile! spargit Mordaci vexans prurigine: cedere paulum Incipit, at nondum curis deleta medentum. Vitibus omnigenis rus hoc frondescit, et urbem Nectare Lenaeo ditat. Pede rusticus uvas Ut pressit, tenuitque brevi lacus, ecce rudentes Pellibus innumeros hircinis fervida musta Ferre vides, plenoque viam intercludere tergo Adversis: vix Arcadici reor herbida plures Nutriri per prata soli, grex tantus abundat. Mane novo hos lignis onerant venalibus ora Deserta in Thracum sectis, aliosque vehendis Materiis cum lucro adhibent, ubi tecta per urbem Aedificant. Calathis fert villica grandibus uvas Huc etiam: Vina suo, nam nostra horret cane pejus, et angue. Plus spumae lactis, quam vasa in munda puellae Constipant, nostrae fert unicus hic locus urbi, Quam pagi vicini omnes: in munus alumnis Nutrices hoc saepe suis (aliàsque corollam Floribus e variis textam, qua tempora cincti[ERROR: no reftable :] Per medios pueri saltant festivius ignes) Ferre solent. Sed res sane gratissima visu Illa quoque, exacto famulatu quae sibi junctae Sanguine dona ferat pubes hinc rustica servae. Pulcras indutae vestes praegrandia gestant Palladis arbustis ornata canistra puellae, Unde colorati lemnisci, et plurima vitta Crinalis pendens tremulis agitatur ab auris. Hîc tempestivi fructus, lac, atque placentae, Haedorum coxae, atque aries, vel bucula secta. Post illas multi juvenum, dum spargit agrestem Tibia grata sonum, incedunt, mediamque per urbem, Donec deveniant ad Balista crepitante sonos dant ignea, io! euge! Haec inter laeti ingeminant, tum munera et ipsi Accipiunt, inque urbe manent, lux dum inter eosdem Laetitiae strepitus abeuntes crastina cernit. Ad mare sunt geminae turres, fornacibus altis Hae fumant, lateresque coquunt, locus ipse ministrat Argillam: has propter vicus stat colle supino Impositus, propriumque dat illi Tegula nomen. [ERROR: no reftable :] Non procul hinc locus est ( Qui vallem positus dorsum maris Nemo colit, tondentque vagae virgulta capellae. Huc tu, venando si lux sit idonea, tecum Adducto propera cane praedae certus opimae. Namque coturnices quoties loca frigida penna Destituunt celeri, longo cognovimus usu, Hoc quoque consuetas terrae consistere tractu. Quod si Ipse velis et valle Hunc ego te jubeo, dicunt quem Huc multae saepe advolitant, ramoque sedentes Ipse sedens poteris plumbo stridente per auras Figere. Praeda tamen si ditior est tibi cordi, Longe ultra perge in Boream, et post terga relicto Illic et damae, et lepores, et plurima perdix Longe alia hîc vitae ratio mihi: carmina saepe Aut audire viros ad barbara plectra canentes, Aut festis tendebam avidus spectare diebus, Multae ubi in areola ad sonitum Exercent patrio choreas de more puellae. Illius ast aliàs sinuosi in littoris oram,[ERROR: no reftable :] Locus vulgo Srebraeno dictus, qui in mediocrem sinum incurvatur. Quò crebro nautae veniunt onerare Jacturus nassas ibam, nunc semita in alveo Vitice frondescens multa me ad littus agebat Multa loquebamur cives jucunda vicissim. Percurrenda Laetior illa situ forte hinc apparet, apertum Quod mare continuò spectat. Si parcior agri Est modus, et praeter colles haud contigit ulla Planities, verùm haec etiam sua commoda servat. Namque ut perpetuò vivis aspergitur undis, Sic quodcumque parit tellus, atque educat illa, Grandius et specie venit, et praestantius esu est. Mala ego quid sapiant illis crescentia in hortis Punica, quid ficus novi, quid et ille, secundis[ERROR: no reftable :] De illo vino intellige, quod vulgò Qui liquor apponi mensis solet: hoc potiorem, Quotquot vina bibi genus id, non hactenus ullum Hausi ego. Si populus minus hîc numerosus, at idem Cultior, et, cui dant operam, res nautica multis Profuit. Hîc alius lucri fons penè perennis Est quoque, qui verò, mox dicam, nunc juvat ipsam Descripsisse loci faciem. Sub montibus altis Pars terrae, pelago vicinior, intervallo Longo hinc, atque illinc formam flexi exhibet arcus, Cultu evicta omnis non deside. Prosilit aspro E latere antiquae rupis fons, illicò magnus, Impete praecipiti labens, lapsuque fragorem Torrenti horrendum similis ciet; utque cadentes E sublimi undas non protinus accipit aequor Sed per saxa abrupta fluunt, sic sole videtur Adverso pluvius describi his arcus in undis, Res oculis Illius tardo causas cognoscere facti. Hîc mola multa, rotaeque terendis frugibus aptae Consurgunt, hîc fervet opus noctesque, diesque, Nec mora, nec requies, nisi magno cum aruit humor Penè aestu, et serpit taciturnus paupere vena: [ERROR: no reftable :](10) Quod fere contigit Aequore non parvo tractu: vis illius undae Tanta est, et rauco nautas quoque murmure terret. Hàc ego, cum Boreas se montibus horrifer altis Demisit, stridetque mari metuendus aperto, Ne se ferre ausint, moneo: exitiale carinis Id saepe et nostro reminisci possumus aevo. Non longe hinc alius lympharum dives et ille Fons fluit: hîc Cererem pariter mola frangit, et altae Murorum moles Neptuni immàne frementis Vim cohibent: rupes fonti dedit aspera nomen. [ERROR: no reftable :](11) His fama est constans castella Plura stetisse locis, quorum Vix modo. Praecipuum vocitabant nomine Praesulis et fuerat sedes hîc tempore longo Post urbis priscae excidium, quò, ut tutius esset, Nec regio haec ignota viris: Semper ager fuerant terrae. Mox alta Ut stetit, huc fato se se meliore reduxit Gens ea, et afflictis coepit confidere rebus. At quid ego haec nimium vetera, atque obscura revolvens In Siquid adhuc superest, ipso de rure loquamur. Hîc quadam montis praerupti in parte remota Magna cavernosi lapidis, scabrique, domorum Apti fornicibus (tophum dixere) struendis Copia continuò resecatur, nec tamen umquam Deficit, emolumenta loco haud exilia, circum Penè omni genere hoc lapidis regione carente. Hic magno Cultus perveteres causae, te quisque docebit, Non ego, cui exhausta est omnis jam vena canendo.
De
Adjacet, inde Disjungunt viridi ridentes gramine colles, Quos niveae tondent pecudes, hirtaeque capellae. Temperies jucunda loco, passimque perennes Labuntur lymphae: tamen omnibus una (thymosus Indidit huic nomen, quo prosilit algida, collis) [ERROR: no reftable :]I) Illyrice haec aqua vocatur od vrjesne glavize, quod Cum longe leviorque aliis ac purior, hinc est Utilis haud minus aegrotis, quam commoda sanis: Urbs amat, agrestesque etiam non illius undae Nescivere decus portantes mane puellae, Nec vacuus mercede labor. Prope germinat omnis Vite locus, Grandibus, egregiique saporis sunt quoque mora Sanguinea: et cucumis seritur felicius illic, Diversumque olus, et radicum non genus unum. Quid memorem, medicas quot aprici tempore veris Hinc herbas, stirpesque puellae pharmacopolis, Pallentesque ferant violas, floresque rosarum, Totque alios, ars quae illa suos deposcit in usus? Huc ego Parvulus accessi primùm, mox lenior illuc Me via, ab Majorem adduxit: mihi tunc quae condita luxu Absque ullo visa ampla domus, quam mille cupressus Funereae (cerebrosus homo sic jussit) ab omni Parte coronabant: sparsae hinc, atque inde renident Villulae, ubi aestivos viridante sub arbore soles Devitant vacuo curarum pectore cives. Placarent precibus laesi sibi caede cruenta Credentis facile sic crimina magna piari) Rex dederat: tenuere illi per saecula septem Juxta urbem in parvo, sed commoda multa ferente [ERROR: no reftable :] Vide annotationem num. 2. ad Visque olearum ingens, Adjiciunt pretium; solitique accedere ab ipsa Saepius urbe illuc animi ob solatia cives. [ERROR: no reftable :] Hoc factum an. 1800. praevia facultate a Summo Pontifice obtenta. At nunc mutatis rebus bona vendita, et oras Traducti Monachi in latias. Huic gloria pago Magna venit, quod ducta suis a fontibus ingens Dulcis aquae nostram se copia fundit in urbem, Dorsum immane jugi perlongo tramite cingens. Leni illa illabens decursu laeta suburbj[ERROR: no reftable :] A parte Occidentis, quod Centum ante humectat viridaria, dividiturque In varios fontes, multae et se commodat arti. Hujus aquae cursum si primo a fonte sequaris[ERROR: no reftable :] Hoc est a loco dicto Seu pedibus, seu vectus equo, per millia passûm Plura ibis plano spatiatus tramite semper. At quinam tibi continuò terraeque, marisque Se novus ante oculos offert prospectus eunti! Sub pedibus manet Tot pagi, pulcroque domus in littore structae, Sylvaque coniferis frondens antique cupressis,[ERROR: no reftable :] Haec ad PP. Virginis et divae templum, et domus adsita templo, Omnia quae in vitrea geminantur pulcrius unda. Ut verò ulterius pergenti haec scena recessit, Illico se scopulus Tergeminae, Stagnique sinus, spectacula in horam Duratura brevem; nam quà pars ultima collis Desinit, obliquansque viam deflectis in Ortum, [ERROR: no reftable :] Hic vulgo dicitur Porto di S. Croce, ubi Domum, et Ecclesiam Sanctissimae Cruci dictatam Nobilis Adriacas inter, quo plurima semper Stat puppis, semperque novas ubi construit audax Navita. Cyclopum hî duris incudibus usque Anchora multa gemit, liquefactaque fumat in auras Pix unctura rates, illic ramalia magna Stridentes serrae resecant: e robore curvo Intexunt alii costas, clavosque trabales Figunt: ingentes hîc edolat ascia malos, Quosque alibi intorquent, huc longos cymba rudentes Continuò adducit. Sed jam praecincta corollis, Et variis sacro precibus lustrata ministro (His primùm capitur felix a ritibus omen) En laetos inter strepitus ratis ardua prono Littore divulsa in pelagi volat Sponsa velut dulci properans se jungere sponso: Affusi plaudunt cives, et fausta precantur, Dum plenas Baccho ampullas fabricator in auras Projicit, absque mero aggreditur nil Dalmata magnum. Quid referam, ut dextra, laevaque a parte per omnem Circuitum attollant se se pulcherrima tecta, Hortique, et cicures vivaria alentia pisces, Totque domus unà artificum ad declivia structae[ERROR: no reftable :] Hic locus vocatur lo schero, quia toto hoc tractu naves construuntur. Littora? Ibi surgunt augustae erecta sub auras Templa Cruci, coetus Possidet: hinc ultra in solem se rura cadentem Condendae hic fuerat locus urbi, quae sibi septem Romuleae similis muro circumdare colles, Et gemino poterat fieri ditissima portu;[ERROR: no reftable :] Altero videlicet Tanto inimica bono at vis obstitit aspera fati. Verùm ubi et hic oculis sinus evanescere coepit, Ecce nova extemplo species succedit, in austros Lumina nam vertens non magna,at pinguia cultu Rura vides, sectumque in multas Nerea partes, Tres modo, plus alià, res perjucunda tuenti, Dignaque Sic montis dorsum usque legens, atque inter amoenos Perpetuò gradiens hortos, ac tecta domorum Plurima, quà facili se se demittere clivo Sergius incumbens coepit, sensim urbis ad usque Moenia deveheris, praecinctasque aggere fossas. Hîc volvente rota Cererem non una terebat Ante mola: hoc ignavia bono spoliavit avorum Urbem aetas: at cum incipiet mage divite vena Defluxisse latex (in quod nunc publica cura[ERROR: no reftable :](10) Incumbit, jamque instat opus, ferventque periti Artifices) magno haec poterunt cum foenore reddi, Nec Canis aestivi rabiem trepidabimus ultra, Idque etiam, Me gemini hîc cogunt carmen producere Pagi: Montis in abrupti, nostras qui desuper arces Arduus aspectat, dorso editiore pruinis Objecti hibernis surgunt: Nomen, fertque genus Bacchi stomacho utile, qualem Collibus urbs Thuscis Florae pulcherrima mittit. Nomen habet Monti etiam) quò multa boum devota macello Corpora saepe solent compellier. Haec loca multus Septembri utiliter venator mense frequentat, Atque aliqui gaudent stabilem tum ponere sedem, Praeda ut contingat sibi ditior. Ambo ferocis, Intrepidaeque animo servant fortissima pubis Pectora: finitimus metuit Thrax ipse valentes Exiguo magnae numero se opponere turbae. Hinc gentis quia nota fides, invictaque virtus, Utitur haud frustra Princeps, cum aut justa coloni Frena pati renuunt, gravior vel sicubi motus Fervet, quem solitae nequeant compescere vires: Felices, tali qui milite regna tuentur! Hîc natale solum mihi dulce, urbs alma Ipsa foret dicenda, sed aptius ultima de se Ipsa loquens, prima quae gesta ab origine nobis, Atque vices varias referet, casusque suorum.
De
Saepe tuos fuit, Et modo ad hanc partem, modo curvi ad littoris illam Sape moram et traxi sextili mense, diebus Cum petit Erigonen sol arduus, uvaque poscit Jam matura premi: mores nunc ipse, locumque Ad vivum expressa, meus ut mos, pingo tabella. Haud paucis haec ora maris,ni fluminis actam Dicere malueris, habitatur utrinque colonis. Horrida pars dextra, atque lapis tenet omnia nudus: Hinc sterilis multo natura domanda labore Principiò his fuerat, qui adjunctos aedibus hortos Pomiferos fecere sibi, atque umbracula ab aestu, Vitibus in morem curvatis desuper arcus. Laeva habet apricos, cerni non aspera, tractus, Fertiliterque viret media usque ad dorsa supini, Sidera qui lambit procero vertice, montis. Faucibus a primis, geminaeque in margine ripae Multa voluptatis causa posuere beati Tecta Patres; sed Stat domus: huc ducunt ipso super aequore structae Multa arte ingentes solido de marmore scalae Pluribus ornatae signis; hinc itur in ampla Atria, pictura paries animatur utrinque Multiplici: domus ipsa ingens, et balnea praebet Loturis: nemora accedunt, Antra Terram inter recto ducti ordine, coniferaeque Hinc atque inde virent cyparissi. Scilicet illinc Usque ad Arionios fontes (hoc nomine dicta Antiquis haec unda fuit) non longus eunti Tractus, ubi incipiunt ipsi dulcescere fluctus: Quidquid ibi aequorei capitur gregis et mage gustu Praestat, idemque genus jucundi Pinguis honore Vincit, in alterius crevit quod gurgitis unda. Rupe sub aeria rapidus fluere incipit amnis Ingenti excurrens alveo, facileque vel ipsas Danubii victurus aquas, ni tanta voluptas Sit pelagi: hic multo protrudit Nerea tractu Extra ipsas fauces, cursus ubi sentit aquarum, Seu petat occasum, seu cymba feratur in ortum. Hoc super amne rotas immanes unda revolvens Sustinet: hîc degunt, queis frangitur orbe molari Nocte dieque immensa Ceres; cumque ignea fontes Tempestas alibi magnis fervoribus hausit, Hîc senior glauca velatus arundine frontem Pleno urnam ingentem de flumine fundit Arion. Nempe ita Quae rapidum, et vasto absorptum telluris hiatu Antra per, et Haud secus Elea properans Sub mare flectit iter Siculas delapsus ad oras, Inque Arethusaeum mutat sua nomina fontem. Nil hoc frigidius latice est, crateraque plenum Haud interrupto facile siccaveris haustu: Talis et in mediis ille aestibus: adde, quod aura Hîc quoque frigidior per noctem spirat: amictus Ne tibi tum levior cave sit, si picta per amnem Te placidum vel cymba vehit, littusve sedentem Detinet, incautos morbi plerumque sequuntur. Nec verò in culpa locus est, nam praebita ab ipsis Causa malo, algescant, et tristia Rus licet hoc aliis nostrae vicinius urbi, Multusque appellat conducto huc remige civis, Nec non illi etiam veniant, urbemque frequentent, Agrestes nimium tamen, ingeniique retusa Sunt acie, hisque solent veterum permulta parentum Vel nunc Id celebre (effigies cum Christi in caerula lapsa est) „Si soboles hic vera Dei, ne educite, solus „Vi propria ex imo summas referetur in undas. At dum urbis pudet esse jocum se a tempore longo, Jam tandem sapere incipiunt, factique sagaces. Hi pretium posuere gulae, nam vendere piscem Mos illis, quantum suadet malus ardor edendi, Non quanti res ipsa valet: nos causa malorum, Qui in cute solliciti curanda plus sumus aequo. Quid juvat indici pretium, quo debeat unum- quodque genus vendi piscis? Quid figere ferream Parietibus lancem, quae ponderet? heu nihil horum Si stabile in longum potuit servarier aevum. Ipsi ipsi leges infregimus, ingluviemque Nostram illi proprio didicere apponere lucro. Unica piscatus tenet omnes cura: trahuntur Lina hîc, contra illic mittuntur, et humida Soli Exponunt siccanda alibi; lacerata videbis Hîc ipsis refici a pueris, nova texier illic, Textaque subereo quà cortice, quàque oneroso Naviter armari plumbo: sic largior illis Fons lucri, a tenui possent quam quaerere gleba. Quamquam ad nos multis aestivo rebus onustae Femellae hinc veniant quoque tempore; copia lactis, Ovaque, et omnigeni fructus, et brassica fertur. Haec ubi distraxere, peculî summula filo, Tela, aut lemniscis mutatur, et urbe relicta Lintrem adeunt, remisque ipsae freta caerula verrunt Praepetibus, sedet ignavus dum puppe maritus. Rus licet hoc sanis urbem nutricibus auget, Non tamen utilitas magna hinc, quia agreste puellis Saepe etiam ingenium infundi cum lacte videmus. Nam non continuò nutrix illa optima, cui sit Copia lactis, et oris gratia: laudo benignam Plus ego naturam, mores, animumque sagacem, Harum impune avidis presset puer ubera labris. Ante Civibus hic jucunda adeo spectacula pagus Praebet, ut Heraclitus rideret talia, quamvis In vita risisse negent. Praecedere cernis Signiferum, quem signa decent, ut ephippia asellum: Hunc centum fortasse homines (totidemque seorsim[ERROR: no reftable :] E Vicinis urbi e pagis, quos signifer alter Primo illi assimilis ducit) nullo ordine, nulla Militiae, quamvis res Queis vix in triplici mirum semel ignea gyro Si tormenta crepent, turpem spectante Senatu Gentis avaritiem, atque ipso ridente popello. Tum juvat horum aliquos vinosam intrare tabernam, Dum fora circumeunt alii, multisque Lyaei Impleri cyathis,mox se se reddere gressu Nutanti ad socios, teque * Haud ita nunc, nam multi altum ut coepere per aequor Longinquas tentare vias, fortunaque crevit, Lecta manus juvenum, vestesque induta colore Uno, eodemque omnis volat haec ad festa, tonansque Ignivomae strepitu balistae haud pulveris ullum Luce modum hac pyrii scit,
De
In solem distans haud longo tramite Panditur insignis portus, quo tuta carinis Est statio, et placido subsidunt aequora fluctu, Cum notus Hadriacum miscet mare, nec sinit aut hac, Aut illac ratibus procedere. Turbida verùm Vix ubi composuit melior freta, velivolae uno Egressa puppes hinc tempore conspiciuntur Credere se pelago, et cursus iterare relictos. Hic austro objectus locus est, gaudetque salubri Temperie, quamquam juga claudant ardua circum Nam matutinis Eurus refrigerat auris Magna ubi perflavit rabie, fera murmura ponit. Haud facies inamoena soli, nam littore ab ipso, Quà leni incipiunt colles assurgere clivo, Cuncta tenet late frondescens Palladis arbos, Mille cados olei dare in annum commoda, baccas Si bene crescentes oleaginus impleat humor. Nec verò et vallis quà pars jacet ima supinae, Egregii desunt fructus, pars venditur urbi, Pars inopes Cererem obliti vescuntur agrestes. Sunt quibus in virides salientis rivulus undae (Quippe scatent multi hîc latices) illabitur hortos. Uberior qui longe aliis, erumpit ad ipsum Penè mare: hîc olim frigus captare per aestum Multae ego consueram protectus ab arboris umbra: Excisis exin, Cereri structa apta terendae Constitit hîc moles, plerumque at inutilis, astri Cum furor Icarii sitientes fervidus agros Exurit, segnesque rotas depressior unda Haud agitat: parva ergo viris lucra inde trahuntur, Vicinis allata licet sic commoda pagis. Nulla magis pisces, neque certius aequora celant, Quam sinus hic, nec vile genus stabulatur, et unum. Pars nassis capiunt, pars retibus, altaque quosdam Fuscina per noctem taedis ardentibus atram In Prorsus abest aliis, quos diversa educat unda. Saepe etiam huc thynnos adnare videmus ab alto Aequore, et hîc Lina sub aequoreas mittit non vana lacunas. Quinquaginta focis colitur rus omne sub ipsum Littus penè sitis, tantum Eoum in solem vergens, vix nomine digna. Ornant tecta locum quoque civica, laetaque multis Est facies, atque ampla patent, nam condita avorum Temporibus, proprias cum puppes pagus habebat Hic quoque, opesque mari referebat navita ab alto. Hîc ego saepe moram autumni per tempora traxi, Arrisitque locus; naturae ad munera sed nil Addidit ars. Quod si pedibus mare propter obiri Hic omnis posset sinus, et vestigia ferri Longius, alliceret plures, blandeque teneret; Nec me vicini stringentem littoris oras Vano Editiore jugo scatet algidus humor, ab alno [ERROR: no reftable :] Voda ad johe Illyricè Nomen habet: leviorem aliis, potuque salubrem Quod memorant, puerum hinc urnas deferre jubebam, Fama nec illius laticis mihi vana reperta. Incola frumenti penè hîc nil emetit, atque Area Agrestes agitant festa quas luce puellae. Nulla boum videas armenta hîc pascere: vaccam Siquis habet (sed rarus habet) lac vendit, agellis Ingeritur dein pingue fimum: nec multus abundat Hoc ego pauperius nil vidi rure, meaeque Hîc esto finis, quoniam jam longa, Camoenae.
De
Occasum versus post Intratur vallis: nomen nux plurima patrum Consita temporibus fecit, nunc nomen inane. Nam vix quod pueris ludendo sit satis, agro Nascitur, at quoties bene reddidit annus, olivi Inveniat ter mille cados mercator emendos, Hinc parta simili contentus merce recedat. Namque olearum ingens hic, continuataque sylva A Rarus honos nunc Baccho, habuit sua tempora Bacchus. Hîc Irriguis large quia circumspergitur undis Ille locus, cui sex saltem, septemve perennes Natura indulsit latices, quorum utilis aegris Non unus, parvamque apte appellaveris Idam. Rure sub hoc magnis statio solet esse carinis, Nec semel hîc tenuit numerosas anchora classes,[ERROR: no reftable :] Classes Turcica, Russa, et Gallica annis proximè elapsis illic per plures dies, diversis tamen temporibus pacificè, jactis anchoris, sunt commoratae. Quarum aevo non una brevi mihi visa, per orbem Cum strepitu horrisono feralia bella tonabant. Olim hujus populi bis denae corpore magno Penè suarum expers ad ripam accedere cernit. Durior a pelago ascensus, lapidosaque ducit Semita, sed terrae pariter prospectus amoenae Scandentem recreat, partem nam plurima in omnem Frondentes inter frutices, glebasque virentes Et domus agricolûm stetit, et quae splendida multus Hîc tecta exstruxit civis: nil purius aura Coeli hujus spirare queas. Hîc pluribus annis Quò post exhaustos animum recreare labores Ibant aspectu nemorum At quia et altera erat pariter vicinior, [ERROR: no reftable :] In ultimo Distraxere: hercle! Hi melius, queis empta, benigno Lumine nam Pallas spectant, Pomona, Cereresque. Utile nec tantum capitur, conjungitur unà Dulce etiam, hîc vacuum curis quia degitur aevum. Publica per medium via rus: hac pulcrius ipse, Commodiusque meis nil optem gressibus, aequa Nam longo tractu se porrigit, et simul offert Prospectus laetos passîm terraeque marisque Suppositi, quà multa meat ratis omnibus horis. Quem Rex Epidaurea quondam donarat habendum Desinit hîc, aptoque illum, quod prima teneri Urbi coepissent ea praedia, nomine dicunt Illarum dominos lex indulgentius ipsa Respicit, et multos est elargita favores. Nec rudis hîc populus, nec cultu pauper, et oris Gratia commendat, vestisque decentia sexum. Hoc nostrae commune locis penè omnibus orae, Res ubi, praeter agri culturam, et nautica cordi. Qua causa huc ierim, nunc accipe, ne mihi forte Hoc vitio vertas, alienis si te ego rebus Plus justo hîc teneam patrias audire volentem. Id mihi Suasit iter bonus antistes, quem mira tenebat Cura sui tenuem gregis hanc invisere partem, Corpore quamquam esset tunc aegrior, accieratque Qui sibi suppetias obeundo in munere ferrent. Nos pedites, morbus cui regius, ille caballo Invehitur. Titan radios vix spargere terris Coeperat, et multo advectos nos incola sacri Aeris suscepit sonitu. Post sacra peracta Auribus ad multam commissa fidelibus horam Secreta excipimus, sacra et dape pascimus omnes. Cum sol jam faceret breviores altior umbras, Illius nos mysta loci, populique magister Ante fores templi sub tecto, ubi proxima rauco Lympha cadit strepitu, mensis accumbere jussit. Postquam epulis exempta fames, mensasque removit Sedulus, atque opera fervens vehemente minister, Jucundo vacuas sermone exegimus horas. Tempus erat sacro pueris jam tingere frontem Unguine, cum quidam casus miserè omnia turbat. Namque advectus equo vir se obtulit unus ab illis, Consilia ad secreta adhibet quos curia patrum. Pontificem hic subitò occupat, enixeque rogare, Ut rem differat, et praesens in tempus omittat. Quippe locuturum se maxima, et illico in Arcani stillare aliquid, mox quaerere, an esset In promptu quadrupes, socio quem mittat, eundem Cum nequeat, soleam a pedibus nam amisit eundo. Hic erat ille, sacro fulgentes murice Patres Quem curare suas hîc res voluere, quibusque Relligionis ab almae auctu stat nobile nomen. Mittitur illi equus, at sacrum differre recusat Praesul opus, praestare brevi quod possit in hora. Advenit interea comes, et cum Praesule munus Jam functo, secretò agere hic quoque, nec mihi quisquam Illum Tiresias poterat dissolvere nodum Nos porta exclusi, submissa loquentibus est vox, Compositi Apparere mihi rem pure posse vetabant. Hîc ego, quando mihi arcanum expugnare potestas Restabat jam nulla, affinem Praesulis ipsum, Qui mihi rem visus subolere, ita tento: quid horum Esse putas causam adventus, dic oro: Senatus Ob grave porro aliquid, magnumque accedere jussit. Da nosse id, nam si ignarum te dixeris, hercle Haud credam. Ille ideo, qui missos novit, in ipsa ut Re cras Pontifici certus queat ordo teneri, Caetera secreti in facto nil esse videbat, Haec orsus mihi verba. „Fuit, fuit inclytus ille, „ Auspice qui coepit „ Diffusus terras, quem Clemens quidquid habebant „ Templorum domuumque relinquere jussit, et omne „ Delevit penitus corpus, dicique priore „ Voce vetat, „ Hi fugere licet praeroso saepius hamo, „ Felici tandem Piscator arundine summus „ Coepit, et instabili Pax aurea reddita ponto est,[ERROR: no reftable :] Hoc verbo Pacis alluditur ad ipsum Abolitionis „ Quem saevi insano miscebant turbine venti. Tunc ego: summa dies miseris si venit, agetque Rerum inopes, multosque inter sors dura labores, Damna etiam quondam sua sentiet orbis ab illo Excidio. His mage fida Patri custodia summo Christicolûm, columenque potentius haud erat arci Vaticanae aliud: non Relligionis amore Vincebat quisquam, teneram ingenuasque per artes Moribus atque bonis melius formare juventam Noverat: hi vitae exemplis illustribus, atque Eloquii arte sacri magnas cum civibus urbes Crimine ab omnigeno absterrebant. Una sed auctos Tot tantisque bonis labes maculabant, ob illam Et periere, animis dominandi immensa cupido Hos tenuit, regum haud facile toleranda ministris, Quo clades, mihi crede, uno de fonte profecta, Quidquid mox mendax sparsura est fama per orbem. Sed tempus veniet, cum tot labentibus unà Praesidiis Et modo quos delent, fors delevisse pigebit. At quid ego haec ultra? Jam desine Adveniens vesper sua quemque in tecta reduxit.
De
Post Coelo et aquis gaudens, et in aestu mollibus umbris. Hoc ego cum sociis, parvo vectante phaselo, Visere rus ibam, meritò quod Gozzea dici[ERROR: no reftable :] (1) Villa potest, quodcumque soli nam hîc aspicis, illam Ad gentem spectat, pauca excipe. Ad ostia portus Gravosae ut linter devenerat, ecce tumentes Plus nimio undas iracundum cernimus aequor Erigere. Experti nautae cum apellere tutò Saxosum, portuque carens nos posse negarent Ad littus, Ultro viam aggredimur pedibus, minus utque molestus Quintili sit mense calor, de corpore veste Detracta, impositaque humeris arcemus acuta Palmite vitigenae radiorum spicula frondis: Tum laeti agrestum cantantes carmina ritu Tendimus, et sensim sine sensu absolvitur omnis Semita, mox paulum in molli consedimus herba. Blanda loci facies, nulla hîc inculta videri Gleba erat, acclinique jugo revolutus aquarum Rivulus in virides hortos manabat, et idem Agricolis pagi pariter frumenta terebat. Vidi aedes dominique loci, et viridaria laeta, Neptunumque undas jaculantem e dente Quaeque capit laticem affusum de marmore concham Ingentem, vidi Praeter herum, nobis nam villiicus omnia monstrat. Cum duplex, riguae quae margine consita ripa est, Surgeret immanis platanus, quae grandior imum Metiri ad truncum nos quidam incesserat ardor. Ut quini circum ductis hinc inde lacertis Sepsimus amplexi, vix suffecere obeundae[ERROR: no reftable :] viginti mensurae Rhacusanae cubitos trunci circumferentiam habere deprehendimus, videlicet ulnas quinque mensurae Italicae, vulgo Canne. Brachia. Non tanta Quanta illius adhuc facile considere posset. Haud minor hac quercus pariter mihi cognita mole Non procul hinc: tanta est majestas scilicet illis Arboribus, solaeque nemus formare videntur. Vera tamen sunt sylva oleae, queis cuncta tenentur: Rite illi agricolae culturam adhibentque, sciuntque Praeclare, quidnam resecent, quid in arbore linquant Palladia, multique vocant, ut talia discant Mox ipsi: haurire a doctis rerum utile semper Notitias. Quae natae illic, portantur in urbem Praestantes Atque alia egregium servantia poma saporem; Nec non unde sibi primaeva ab origine nomen Pagus habet, gracili de canna nunc quoque crates Siccandis uvis Non injucundam speciem rus exhibet, alto Si praetervectus quis spectet ab aequore, sparsa Namque hac, atque illac apparent candida tecta, [ERROR: no reftable :] Hic Sanctus Parochialis Ecclesiae praecipuus Patronus est. Et Viti templum haud ignobile, et addita templo Turris, fonsque maris miscens se argenteus undae. Hîc gemina mora facta mihi cum luce fuisset, Ad Semita dum fuerat per planum, ac commoda, mulo Me patiebar agi, sed cum salebrosa deorsum Ducere coepisset, descendi, atque ipse capistro Mulum per cautes, ut tutius esset, agebam. Frondescens tum sylva mihi mediocris aditur. Hîc quercus inter turba ingens, Nostrates, pars qui caligas huc sutor agrestes Urbanus tulerat, nec longa in pectora barba Demissa Haec loca, dum mercis genus haud divenditur unum. Hos ego, Ducere mox choreas vidi, quos horrida setis Pectora contectos ac brachia, ni pede capris Vidissem absimiles, nec bina assurgere fronti Cornua, pro Faunis agrestibus, ac Satyriscis Hinc abeo, et geminis, ad quos locus attinet omnis,[ERROR: no reftable :] Hi sunt de familia dicta Invisis dominis ad collem deferor, unde In mare prospectus late patet, utque videbam, Quod multa hac illac arbuscula surgeret, ibam Visurus propius, quondam genus, utque rigentes Juniperos esse agnovi, tum protinus illud In mentem rediit, visum quod saepius, hujus Nempe loci pueros hîc scabro a cortice lectam Vendere At satis haec, levibusque modum jam imponere tempus.
De
Asperiora situ describere carminis ordo Me loca nunc, populosque jubet percurrere agrestes. Longus ab Materies mihi tractus erit, cui accedet et alter Longior, horridiorque, novas quem dicere terras Coepimus, ex quo abiit vetus incola: non ego multis Haec peragam, longoque morer sermone legentes. Montosa haec omnis regio plerumque, et in Arctos Quà flectit, gelidis magis est objecta pruinis. Rara Ceres seritur, veniunt felicius illic[ERROR: no reftable :] Hordea apud nos in terris solutioribus melius, quam in spissis provenire plerumque solent. Tam autem illa, quam triticum nostrates coloni fere in montium jugis ante crematis serunt, quod illi dicunt palit laʃine. Hordea, sed multa passim juga consita vite, Serius etsi illis coquitur vindemia saxis. Hîc ego nec numerum referam, nec cuncta locorum Nomina, cursim aliquos attingam, teque rigenti Fingere vasa luto figulos agrestibus addis, Aptior ut gemina veniat tibi victus ab arte; Nec te Ut verò haec Morlacham, durae loca sunt contermina genti, Multum illi et noster par incola, moribus asper, Ingreditur portum, pagis accedere plures Agricolae ex illis, suus ordo ut cuique, jubentur Ad loca vecturi, Commodius dorso, et confestim abscedere possint. Nempe datum hoc nostrae pridem urbi, ut proxima quaeque A nobis regna accipiant, pretiumque vel ipsum, Quo coemant, per nos decernitur, ubere quaestu. Nunc age, quandoquidem prope in omnes foemina luces Plurima ab Quae vidi, expediam fors arrisura legenti, Hic licet urbe locus Aspera, per salebras incurvae fasce feruntur Ad maris Portitor, accepto naulo, ut traduxit in oram Littoris oppositi, duo rursum ad milia passûm Incedunt, quae verò illis, nunc accipe merces. Sarcina prima humeris est tantum straminis, apte Ut queat inferior repleri culcita, paucae Aridulae accedunt frondes, et ligna, manuque Inseritur qualus modo simplex, et modo duplex, Quos replere ovis, mos caseolisque, rotunda Vimine de lento quos fiscina texta coercet. Ast alias saccus teneri quoque germine caulis, Asparagis, betis, vel[ERROR: no reftable :] Rapa hujus loci peculiari quodam, eoque eximio sapore dotata sunt, quod illius soli ingenio tribuendum, cum his similia vel ex eodem semine alibi provenire haud posse compertum sit. rapis fertur onustus; Nunc turdos, pedicis si vel puer, aut leporem vir Coeperit, adjiciunt oneri, et Saepe ferunt etiam, quod vendant pharmacopolis, Quosque sua struxere manu rhombosque, colosque: Exigui cuncta haec pretii, et sic parva peculî Summa redit miseris, apprime stramine in urbem Cum solo venere graves, ut ob illa laborem Longae adeo subiisse viae mirere; beatas Se tamen hae reputant, si possit ab aere recepto Plena oleo flavente domum vesica referri. Non longe hinc pagus, terraeque a nomine Petri, Quas dicunt: Adjecisse sibi: rex lite Aequius expensa nobis firmavit habendas. His ego sed missis Commodus hîc nautis aperitur portus, et omnem Penè locum hac Pauperis hîc soboles Francisci degit, et Aedem Divus habet Stridone satus, nostrae Gloria. Non cultu hîc horret sic incola agresti, Ut reliqui, qui Vertice Aemulus ostentare caput: feliciter illis Collibus et pingues oleae, vitesque coluntur. Nec verò et moros illic oblita virentes Inserere est solers industria, et aurea nentem Stamina vere novo incumbunt educere prolem.[ERROR: no reftable :] In multis aliis Rhacusanae ditionis locis, et praecipuè in regione Stagnensi gens rustica educendis bombycibus operam navat. Haec commercii pars multo magis excoli posset, cum et sua sponte apud nos mori proveniant, et citissimè crescant. Emolumentum ingens, nam multo et serica in urbe Venduntur pretio fila, et sibi foemina partem Servat, qua summas fluitantis cycladis oras Pingat acu, mos ut priscus gestare, colore Fucatis roseo filis, croceove. Sed artis Nauticae eos longe, cui se se addicere gaudet Incola, quaque adeo valet, experientia ditat. Ast alio quam major opum vis tempore, magnas[ERROR: no reftable :] Vide Cum triginta rates, atque amplius unus habebat Hic locus, et regi Missus in Cujus mox suboles Pulcra Helene, ut ratibus genitor post proelia quassis Qui, nisi Thrax spoliasset avos, sua regna teneret. Nunc age, quo sponsae genitor sit sanguine cretus, Expediam. A proavis genus huic Quos de se meritos gens Nominibusque una, atque agris ingentibus auxit, Adjecitque urbes geminas sibi regia jura Pendentes; ferus at Omnia disperiere levis fumi instar, et ad nos Concessit dives titulorum, atque indigus aeris, Queis modo vel tenuis longe praestaret agellus. Haud alia Arcadicae pastorum praedia turbae Esse videmus, et a longo quos tempore nobis Hos fera Hic locus emporium Turcis, frumentaque vendi Egregii quondam generis sine fine solebant, Nunc et rara illis, et deteriora feruntur, Carior atque omnes annona evadit in annos, Causa mali assiduò spargens bella impia Mavors. Huc qua Virgo die terris post fata relictis Sidereas invecta domos radiantis Olympi, Multus ab urbe venit festa ad ruralia civis, Mercatusque haud vile genus celebratur, et omnis Indulget genio pagus, dum laeta resultat Pulveris ad pyrii strepitus in collibus Echo. Mos etiam dulces tunc est agitare choreas Fistulae ad agrestis sonitum, cantusque ciere; Laetitiaeque dator reduces comitatur in urbem Bacchus, agente ratem sanae vix remige mentis. Hîc quoddam propriumque loci, multosque sapore Quod grato delectat, ab ovis, caseolisque, Queis lac accedit commixtum melle, placentae[ERROR: no reftable :] Illyrice Prjesnaz dicitur. Fit genus, et mitti dono solet urbis amicis. Ulteriora sequi sed jam loca tempus, et orae Illius breviter reliquum percurrere tractum. Navigiis, illuc pagis e pluribus unà Conveniunt urbem petituri, octavaque quaevis Ad nos adducunt agrestem Sabbata turbam. Alter ei similis, Est sinus, isque etiam percommodus: inde feruntur Permultis humeros rebus, quas vendere portant, Sive e condicto dominis, donove daturi, Conficiunt; nec res sane injucunda tenellis Non sine balatu centum comitantibus haedis Intrantes urbem aspicere. Acceptissimus his fit Caseus Diviso in partes norunt includere ligno: Hunc sparto innectunt, qua latior, inde per ignem Trajiciunt, summasque jubent nigrescere partes, Unde novus sapor adveniat pergratus edenti. Nec verò, quamvis deserta haec littoris ora, Negligitur penitus piscatio, Incola subjectum descendens ad mare captu Sardarum hac etiam fit dives in aequoris unda. Lanae erat haec multum regio olim, ac mellis abundans, Nunc minus, ut coepta est industria, amorque laboris Imminui. Quid enim videas modo? Ludere talis, Vina haurire, lyraque insulsos edere cantus: Cura viros haec vana tenet, vix caetera curant. Foemina plus illis certe valet, et nisi terram Haec foederet rastris olus insertura, gregique Lac premeret, neretque domi sua pensa, nec unctos Illi ederent caules, tegerent neque vestibus artus, Venalisve ullus ferretur caseus urbi. Horum ego, cum senio Haud unum parvae stipis aera per ostia vidi. Scilicet hoc coepit contingere, rusticus ex quo (Usque novam execere insuetis obfuit artem) Qui fuerat, voluit fieri institor, atque bovilli Cum Turcis ausus pecoris commercia inire. Permultis haec parva scatet provincia pagis Praecipuos obiter memoro, nam barbara centum Nomina quis latio resonantem carmine ferret? Finitimis quoties accessus liber ab oris, Mercatus causa Corrupto at coeli tractu cum tabida pestis Se in terris aperit Bosnensibus, hic locus omnis Castrorum in morem vallis cingentibus horret Ordine tergemino fixis: vigilantia fines Assiduo obtutu servat noctesque, diesque: Nec cessatur, ab ima omnis ni stirpe revulsa Saeva lues jam nulla sui vestigia liquat. Hîc mediocrem etiam, et sementi rusticus aptum Campum habet, hîc scabro de pumice prosilit unda, Optima potu, ipsoque placens vel nomine priscis, Lumine nam cassi optabant requiescere juxta,[ERROR: no reftable :]10 Usque ad hodiernam diem hanc aquam Unde sepulcrorum nunc est tot cernere moles. Hîc mihi cordatus forte ut narrabat agrestis, Post paucas traducendam solemniter horas Aspectare novam me sponsam posse, rogavi, Conjugii ut patrios mihi panderet ordine ritus. Tres leviri tecta ad sponsae (tunc ille) sub armis Signifero incedunt Inveniunt, pulsant. Quae causa accedere jussit, Poscit Queis ille, hinc aliò vos gressum avertite. Pulsant Illi iterum, atque iterum, tum janua panditur: arma Ille jubet poni, sponsam hi sibi tradier ante. Ut dedit ille, exuti armis dant poma, simulque Dignior hanc Se circum in gyrum ducit. Post talia mensis Accumbunt, dapibusque refecti pocula siccant. Flammeolo velata caput tum virgo pudico Hos inter graditur media, ad templumque feruntur. Hîc sponsus, magna comitum stipante caterva, Expectat venientem: ut sacra in foedera ritu Solemni dextras junxere, en altera turba Pars in equis, multi pedites reboantia crebro Tormenta explodunt strepitu, ad sponsaeque penates Approperant: ruralis ibi convivia pompa Exstruit, haud aries unus torretur, et ollis Secti membra bovis fervent in grandibus: offas Immanes Cereris coctae, innumerasque lagenas Expediunt Vescuntur, potantque, et quicumque advenit ultro. Iam mensa instruitur, nurus hanc inscendit ab uno Margine, mox pedibus spondam percurrit ad imam. Assistit paulum illa epulo, nec vescitur, exin Cum leviris capit illa dapes, aliaque recumbit In mensa. Ut saturi, dotalisque arca puellae Vestibus omnigenis, tela et Panditur, huc dona Lemniscos, strophia, et nummos: hanc quatuor aevo Florenti juvenes pendentem hinc inde duabus A trabibus portant alacres: nova nupta marito Tum primum sociata venit: turba omnis euntem Ad sponsi sedes pyrii inter murmura crebra Pulveris, et citharae sonitus ac carmina laeta Prosequitur. Postquam intulerunt in limina gressum, Hîc omnes laute coenant: nunc accipe, quales Post coenam ritus. Posito sponsus pede dextro In dextro sponsae mucronem desuper ensis Imponit, capuloque super stat dextera sponsae, Quam dextra tegit ille sua: bona verba parentes Tum gemini dicunt, crustisque ad quodlibet omen In caput infligunt sponsae cerealibus ictum. His actis, nuptam matrum non una, patescunt Queis arcana thori, et Cypriae mysteria divae, Ad thalamum adducit, pugnandique edocet artem, Ne sit virgineo obluctari dura pudori. Hanc ubi composuere thoro, sibi ut ostia pandant Exclusus juvenis rogitat bis, terque magistras. Pandimus, at quid erit Se quiddam promittit, et his abeuntibus intrat. Post noctem exactam, claro cum lucifer ortu Fulsit, aquam manibus levirorum sponsa ministrat, Dein in amicitiae signum parat oscula, contra Haec illi vitare fuga, nam turpe putatur Oscula ab hac capere, amplexu quae fota recenti est. Pompa haec conjugii, hi ritus, nec plura locutus Me liquit, coepti at revocat me carminis ordo. Non aliquo clueret sine nomine, magna lacuna Ni stagnantis aquae (portat grex inde) jaceret. Non semel haec coeli puras spirabilis auras Infecit, tremulam adducens in corpora febrim. Populea antiquum quae servat ab arbore nomen Hoc est Nunc quoque quod vivo sit populus adsita fonti. Rusticitas his magna locis dominatur, agresti Longe omnes feritate alios Haud alibi plures scelerati, nec caput unum[ERROR: no reftable :]11 Haec facinorosorum hominum major copia inde procul dubio provenit, quia hic pagus ad ultima Turcarum confinia situs est; solentque finitimi ubique pejores aliis esse ob facilitatem transitus in alieni Principis fines, et impunitatis spem. 1 Damnatum ex illis furca, exiliove; feruntque, Cum moriens quidam sua crimina mystae aperiret, Hoc prae aliis fassum (peteret ne spiritus Orcum) Clam sibi Turcarum in vita bis quinque necatos. Haud alias gestat vestes hîc foemina, quam queis Exiguis ex argento, in formamque venustam Dispositis ornare solet: nova nupta tiarae Hanc speciem assumit, mox deserit: haud Ornatum hunc mutent gemmis: nitet uncta butyro His coma rancidulo, tum longo limite odoris, Quà tenuere viam, sulcum post terga relinquunt. At quid ego foeda haec? Si quae potiora supersunt, Haec vestigemus potius. Quid majus fuerit, quam nunc, mihi nobilis ille, Antiquusque lapis dudum hoc effossus in agro[ERROR: no reftable :] 14 Haec in illo lapide Inscriptio AELEPIDIE. Vix dubitare sinit, quo vir flet funera raptae Conjugis, heu! Sexti sibi raptae in tempore lustri. Hunc ego Ne rudis agricolae saevo confrigeret ictu Malleus, hincve aliquis peregrinas ferret ad oras. Hic possessorem contentum munere reddens Abstulit, urbanaeque domus in pariete fixit. Hic Rhacusanae tractus prope tempore eodem, 15 [ERROR: no reftable :]15 Circa finem Saeculi Quo Verùm pestifero Infectus, Monachorum animis quod inhaeserat alte, Imbuerantque rudis facile quo pectora vulgi. Nostri, ne infandus per gentes serperet error, Quo geminam rerum Causam illi, Principiumque Jactabant duplex, jussere has linquere terras. Mox quia se questi non tantum a sede moveri, Sed, queis vivebant, rebus privarier ipsis, Foedere sancitum, vis certa pecuniae ut illi 16 [ERROR: no reftable :]16 Vide Monumenta Historica Provinciae Rhacusanae Ordin. Min. Auctore Annua caenobio, quod tum petiere, daretur. Dimidia allata nunc parte numismatis aurei Hanc capere hi veniunt (confertur quippe relictae Nos penès haec parti) : rectè hoc, ne indutus amictum Quis Monachi, barbamque gerens illuderet urbi.
De Civitate Stagni, Arce, et locis Stagno Proximis.
Nunc bimari me Musa jubet dare carmina Stagno Nam me hic detinuit geminis prope mensibus olim Isthmus, et egregie placuit, quod commoda victu Inventa hîc sedes, et amantibus otia Musis. [ERROR: no reftable :] Hic locus 30. milia passum Vel socius tibi, sive libet, quo tempora fallas. Namque Est tibi praeterea sinus arctior ingrediendus Per freta vicinas inter currentia terras, Quo tandem emenso, propiusque ad littora vectus Impositam rigidis videas sub montibus urbem, Sic tamen ut campum liceat spectare patentem Ante urbem, et colles, qui dissociantur, apricos. [ERROR: no reftable :] Vide Arx ubi nunc Et Quidquid at hoc, longo subjecta a tempore nobis Haec regio, et quascumque vides ibi surgere moles, Nostrorum vigilans Patrum aut industria struxit Funditus, aut multum priscis adjunxit honoris. Hujus prima loci, novus huc si veneris hospes, Te frons decipiet, nam porta et nobilis urbi[ERROR: no reftable :]
Hoc in porta tetrastichon legitur Praefixa, et carmen decorat quoque nobile portam. Verùm his haud pariter respondent caetera, quaeque Visere sperabas, minime aspicis, area namque Parva urbi, atque, minus capiendo Rara domus, templumque triplex, populique viritim Quodque caput facile numeres, nam parvus; at hujus Egregias terrae fruges consumere natus. Exiguo hîc pretio bene vixeris, ostrea, vinum, Lac, haedos facile, frumentum, oleumque parabis, Multaque praeterea lautos spectantia ad usus. Tempore certo anni paulò est corruptior aer,[ERROR: no reftable :] Mensibus aestivis videlicet usque ad medium Autumnum. Nec coeli vitio tribuendum: hoc efficit ipsa Didita in alveolos campi pars plurima (quamquam Causa mali et Naro vicinus, stagnansque) ubi lentae Intempestivis pluviis ni solverit auster. Horum nunc numerus multo amplior, aera quotannis[ERROR: no reftable :] Hoc ut crescat opus, large praebente Senatu. Magnifice hac auctum tenus est, regaleque quiddam Jam nunc visitur esse, futurum at grandius olim: Et licet illa seges nunc longe ditior, ante Quam fuit, Hîc ratis Patricio incumbit vendendi cura, tribusque Demandata viris cura altera, ut omnia, ad illam Quae rem pertineant, expendant naviter, atque Sollicite reparent, si quid vitiaverit aetas. Nec satis, ast illuc lex praecipit ipsa, per omnes Ut semel accedant annos, cum mollior, atque Unà opibus dives variis pars incipit anni. Addicti officio veniunt, pariterque ministri, Et plura utiliter curant; sed et octo diebus Indulgent genio: merces ea sola laboris, Multaque nos penes et patriae impenduntur amori. Hanc sine Praetoris permissu antiquitus urbem Haud ulli fuerat peregrino intrare potestas, Fas modo, nam causae jam cessavere vetantes. Illi multa loco accedunt munimina, et altis Undique Immanem contra, praedantemque omnia gentem[ERROR: no reftable :] Hoc latronum genus immanissimum vulgo Uskocchi vocabatur. Cura Patrum tectura suos: terrae illa, marisque Horrendus fuerat terror, nec saevior ulla Pestis, et ira deûm Illyricas penetravit in oras. Illa Liburnorum e terris excurrere primùm Coepit, ubi fortis nunc Segnia surgit in auras, Vixque ea colluvies post saecula multa recessit. Ut paucis mediocre solum lustravimus urbis Passibus haud fessi, celsas ascendere in arces Cura tenet cupidum, prospectum et quaerere in agros Suppositos, ubi laeta Ceres, Pomonaque Non bene vincenti possint opponere Baccho. Moenia Arcta peragravi, per quae deductus in arcem Exiguam, in summo quae constitit urbis, ut inde Multis descendi gradibus, mediocre sacellum[ERROR: no reftable :] Sub invocatione Nominis Jesu. Inviso: hîc tabula egregii pictoris, adimus Hinc duo quae superant delubra, hoc nomine Illud Pontificis A Fulta suo pastore regi vigilantius: aedes Non haec ampla satis, sacro sed splendida cultu. Hinc aliud subeo Hoc dabat, e Corpora ibi indigetum, patria qui Sed vel murus habet, vel non, calx eruta muro Dicitur aegroto deducere corpore febris Id genus horrificae, cui subjacet incola. In urbe Nil aliud mihi praeter aquam laudabile visum,[ERROR: no reftable :] Haec in Fonte Inscriptio legitur. Perducta est ex Decr. Sen. Rag. Praefuere operi faciundo Quae tribus ampla tubis chrystallo purior usque Defluit, atque brevi Unicus hic fons urbi, at sufficit unicus, extra Qui fuit alter, in imum aliquot depressus ab annis, Fors aliqua quia parte jacens corrumperet auras. Sed me rura vocant Quae toties et equo, et pedibus lustrare solebam. In campo positum, campestris et inde vocatur Dein facili ascensu parvam ducebar ad aedem, Quam sibi delegit gnara in certamine docto Vincere Virgo sophos. Habitant hîc, sacra puellae[ERROR: no reftable :]1 Hae sunt ex illis religiosis, quas Itali Pizzocare vocant. 1 Virginitatis amant quae vincula, non tamen omni Tempore, sed facilis donec fortuna maritum Obtulit. In parvae inducunt nos limina sedis, Et curant dape, paupertas quam munda sinebat, Lacte novo, et cerasis, regio haec queis affluit, albis. Visa ut multa soli mihi pars, subit altera cura Astu his egregios pisces venentur in undis. Inspecta haec cupido pariter: vasti aequoris exin Prospectum petii, capiendis multa ubi sardis Navigia insomnem tacitae per tempora noctis Dant operam. Late piceo sub lumine ponti Ardebat pars illa omnis, quà rauca propinquae Saxa sonant Melitae, multorumque ossibus alba. Divisis sorte ante locis hoc retia tractu In fluctus dat quisque suos, neque finibus ulli Praescriptis exire licet; lex provida, ne sint Jurgia piscantes inter, sic cavit: ab alto Saepe mari attollens se vasto corpore delphin, Dum pavidum insequitur pecus, insidiosa subire Retia, et includi centum fugientia cogit Agmina, praeda ingens te scilicet haec manet omnis. Verùm triste malum delphin quoque, nam mare pisces Id linquunt penitus, quo saevum id degere monstrum Noverunt, capiuntque fugam. Quid, si ipse feratur In lina adsiliens mago impete? Proh! dolor, hirtis Artubus haec lacerat, vixque est reparabile damnum. Nec non immanes aestivo ubi sidere thynnos Deprendunt, loca saepe adii. Cum caerula cori Frigidulis crispant alis, Retia, praeda viros tum numquam eludit hiantes. Cymbam implent alacres, remisque, aut praepete velo Momento piscis, tantus tenet ardor edendi. (12) [ERROR: no reftable :](12) Moniales S. Clarae videlicet. Vide P. Rector; membratimque etiam dissecta salitur Pars haud exigua: hanc siccant, Mille quater passus, sinus est mihi visus, ab undis (Illyricè appellant Kuti) qui se intima terrae In spatia insinuat: numquam hîc iratior undas Neptunus saevo potuit miscere tridente. Ergo omnis locus, anfractu qua littora longo Se sinuant, conchis insternitur, Nullum hoc fertilius possis mare visere testae. Longe hîc dissimilem celant noto ostrea succum, Pontificumque queas lautis apponere coenis. Haec licet assiduò quernis haerentia ramis Incola divellat, cymbasque huc vectet onustas, Hoc manet immortale genus, nam multa quotannis Milia ramorum jussi demittere fundo, Queis nova adhaerescat soboles, dum grandior omnis Interea, quae sola sapit, concedit in escam. Huc, quoties ad nos illustrior advenit hospes, Adduci a Patribus solet, ut jucundius ipsum Oblectentque virum, contentusque urbe recedat. At mihi prae pulcro sordebant omnia campo, Quem cunctis ego deliciis facile illius orae Praetulerim, nam vectus equo pulcherrima rura Aspicis, et gemini faciem hinc, atque inde Profundi. Nobilis a vino pagus, quem dicere versu (14) [ERROR: no reftable :](14) Patria vox vetat, huic ponit spatia ultima campo. Hîc cursus mutatur equis, aliisque reditur Tramitibus, parvi si ad moenia tendere Stagni Quis velit, ut nos illud iter confecimus, arcem Namque hanc continui per propugnacula muri Adjunctam volui quoque visere. Plurima in ipsis Testa jacet portis, res utilis Ostracismo, Ingredior, laevaque gulae de parte trophaeum, Cui locus haud illic, stomachans post terga relinquo. Patricium hîc juvenem, qui arcis Praefectus, adimus, Quocum particulam jucundè exegimus horae. Tum portum petii, qui commodus, attamen amplis Huic nil cum ratibus commune, minora frequentant Tantum navigia oppositis venientia ab oris, Quà Naro in Hadriacas praeceps evolvitur undas, Nec minor accessus nostris, quae proxima mittunt Littora. Quondam etiam Stagni majoris ad urbem Cernere erat portum mediocrem, quò sale onustae Magnae accedebant puppes, oppletus arena Qui modo, [ERROR: no reftable :](15) Pagus dictus Decrescente salo majoribus ire carinis; Cymba minor sal inde vehens in littore ponit. Verùm haec ipsa, maris medio ni tramite prudens Carpat iter, defixa vadis haerebit in imis. Sic tempus veniet, pedibus cum forte licebit Hinc Stagnum petere, opponat ni publica ad illud Quid Ad castrum redeo, teres illi forma, Coronae Majores apto voluerunt nomine dici. Bellica habet tormenta locus, sed caetera desunt, Quae bene dispositae sibi poscunt scilicet arces. Excubiae in muris prope nullae in tempora noctis, Invalidus, rarusque meret stipendia miles, Nulla fora ad merces coemundas, omnia foeda, Omnia Namque hîc degebam potius, quia purior aer, Fasque erat hinc cymbas ultro, citroque meantes Aspicere, atque illinc superato colle patebat Hadriaci pars multa Sali, Meliteque propinqua. Hîc aliqua haud reticenda mihi, quae proxima Stagno Sunt loca (nam semota sequens dat noscere carmen) Dixeris, est pagus vino laudandus, et ostreis: Proxima in occasum Respicit aequoreos, sequitur Contra ex adversa parte aequoris Utraque post montem tamen abdita nec videt aequor, Nec pretiosa coloni inopes conchylia mandunt.
De
Longa mihi tellus, Stagni quae clauditur isthmo, (1) [ERROR: no reftable :] (1) Haec regio protenditur ad 50. circiter milliaria, hinc inde mari cincta, paeninsulamque Quamque Rathanaeam mos dicere Describenda manet: nostrae hic est ultimus orae Terminus, hac fessae sistent in sede camoenae. Nunc ego vellem equidem memorare ante omnia, quinam Hunc populi tenuere locum, et quo nomine dicti, Pilarii hi veteres an sint, potiusne Tum regioni ipsi fuerit quid nominis olim, Haec caliginis in nebula videantur egere Lucis adhuc, aliis ego perscutanda relinquo. Sat mihi si memorem, quae sunt modo nomina, quique Est hodie rerum status, et quae forma locorum. A parte hanc austri rauco fluctu alluit oram Hadria, ab opposita quantum se porrigit usque Ad Stagnum, interior placido sinus aequore lambit, Ipse quoque Hadriaci pars haud disjuncta profundi, Quodque huc praecipiti Naro defert impete fluctus, (2) [ERROR: no reftable :] (2) Vulgo Golfo di Narenta, seu ut nostri dicunt malo more, parvum mare. Inde Ora haec enutrit populos, Est regio caput, et Nostri saepe homines illuc (nam transitus hora Exigua fieri ille potest) illique vicissim Ad nos adveniunt, varia ut commercia jungant. Aequore nil illo piscosius: his acipenser, Dentexque, et quidquid praestantius in grege Expatiatur aquis: verùm haec magis apta voraci Inservire gulae, licet ipsa haec parcior est qui Exsiccet sale sparsa prius. Sed lucra quotannis Sardarum ex uno piscatu immensa trahuntur. Incipit hic primi sub tempora veris ad usque Circiter Octobres idus, noctesque per omnes, Cum vel luna latet, modicam vel splendet ad horam, Ardente assiduò taeda, semperque novatis Ignibus allectos luce illa in retia pisces Ire vident, plenasque trahunt ad littora cymbas. Tum sale perfundunt, inque aedibus ad mare structis Interdum ter mille cados, pluresque reponunt, Navigiisque Italae portant divendere genti. Prae reliquis hac merce locis, hanc dum excolit artem, Hospitium est populi, semperque augescit habendo. Ad Boream oppositus locus est, multumque frequentat Dalmata, seque juvant in rebus mutùa egenis. Non ego cuncta meis hujus loca versibus orae Complectar, memorabo aliquot, sed plurima mittam, Ordine nec certo peragam. Tu Prima aperis, populo namque et numerosius aucta es, Nomen et ipsa viro, qui late his praesidet arvis (4) [ERROR: no reftable :] (4) Hujus regionis Praetor vulgò vocatur il Capitano di Jagnina. Adjicis, hoc pro laude unum tibi sufficit omni. Haud multum a pario abludentia marmore saxa Nostri Queis urbis sufulta Aedes est publica nostrae, Novimus excisas hujus de viscere rupis, Quae modo neglecta, et malleo cessante quiescit. Insigni gaudet delubro Incola Utque foret sacrae cultus reventior Aedi, His posita, ut populorum per Munia, et exemplis vitae, verboque docerent. Haud procul hinc dum lento olim vestigia gressu Per vicum incomitatus ago, mihi perculit aures Immanis subitò gemitus, confusaque flentum Murmura: sisto gradum, ingentemque ex aedibus ecce Prodire aspicio turbam maesto ore dolentem, Prae magno et tacitam luctu, juvenisque cadaver Ferri exangue humeris; claudebant funeris agmen, Qui Cereris coctaeque ferunt magno orbe placentas, Fumosique cadum repletum nectare Bacchi. Ut templum ingressi, feretrum posuere: sacerdos Divinam rem primùm obit, hinc pro manibus orat. Infertur tumulo corpus, rursumque precantur, Ut posito sit terra levis: tum in cespite molli, Inque sepulcreto comedunt, potantque, placentae Parte sacerdoti missa, Bacchique lagena. Hi dum abeunt, mystã aggredior: dic quaeso, quid omnis Illa manus? Tantumne sui, an se miscuit illis Unà externo aliquis de sanguine? Quid sibi in ipso Tot, tantique volunt ululatus limine tecti? Qui subeunt onus? Atque hujus da caetera pompae. Tunc ille: aeternus simulac cui lumina somnus Hîc pressit, tecta defuncti quisque Vicini, noti approperant: hîc ubere lucem In solidam fletu ora rigant, ululantque gementes. Maximus ast oritur luctus, cum corpus ab ipsis Aedibus effertur tumulandum: ibi vel pater orbus Extinctae soboli, germanae aut frater ademptae, Aut sponsus dulci extremum vale dicere sponsae Cogitur heu! neque enim hi funus comitantur, ut angor Plus cruciat, feretrum portant qui sanguine juncti, Quorum unus tumulo, aut aliis qui carior, infert. Dat Cererem, Bacchumque domus, vivumque tegebat Quae melior vestis, tegit haec et lumine cassum, Sic placitum priscis, haec funeris unica pompa, Sed jam me abruptum monet ordo resumere carmen. Tres contra scopulos in longum uno ordine ductos. Juxta illos alii totidem, quos nomine dicunt Quemque suo: pecus huc agitur, seriturque, vel ultrò Nascens jumentis in commoda stringitur herba. Parte ex opposita, Est Pluribus è pagis videas longo agmine mulas. Innumeras habet haec regio, nam dissita longis Cum loca sint spatiis, illarum haud deside tergo Dura ministeria expediunt penè omnibus horis. Navigia hîc onerat non segnis villicus, atque Vis magna it pelago Vina licet ferre illius regionis in urbem. Praedita sunt multis haec viribus, et simul apta Ferre vetustatem, sunt quaedam enervia, tentant Haec caput, illa solent brevi acescere. At unde, nisi ille Quod corrumpit aqua, labruscam hic miscet, amarae Sic vitiant, multa et nobis sincera bibuntur. Hic devotus ager Baccho est, immensaque dici Vinea jure potest: nullo hîc in honore Minerva Inventrix oleae, Pomonaque; nil nisi sorbi Durantes ventrem, et cerasi plantantur agrestes. Magna adeo illorum seges hîc, ut nomine pagum[ERROR: no reftable :] Nunc quoque ab his dicant: non, quod mage nobilis arbos Radices agere haud posset, contraria patrum Sed quia in his etiam (cujus vis maxima) rebus Consuetudo obstat: seritur quoque, parva sed affert Dona Ceres, primoque hortis plantare phaselum Vere student, ut brumae habeant in tempora victum. Fons illis lucri non unicus, et mare postquam Hi quoque coeperunt ratibus percurrere magnis, Divitiae crevere loco; partumque periclo est Quod capitis, studio norunt servare tenaci. Vivitur antiquo ritu, non foemina luxu Indulget, vestisque genus retinetur avitae Perpetuò: sola illa placet, mutare perosae Hanc aliis, quas Non mihi nutritae suis hîc suffita sileri Perna potest, multumque obeas regionis oportet, Dum similem comedas, non quos, ut servet, aceto Ingentes mullos industrius incola condit, Assimile, ex illa incurvi quod littoris ora (10) [ERROR: no reftable :](10) Mittitur, insano Boreas unde impete perflat, Deprensosque illic cumulat formidine nautas. Utuntur puteis, laticis nam vena perennis Deficit, hinc quoties aestus rabiosior, undam (11) [ERROR: no reftable :](11) Horum insula paucis milliariis a A Corcyraeis quaerunt sibi: non gregis ingens Copia; nec multo subigit bos vomere campos. Melle tamen, subamari aliquid quod servat, abundans Est regio, montesque thymo redolente virescunt. Finibus in multis nostros (nam in talia vulgus Pendet ubique rude) agricolas, sed maximè in illo Vana superstitio tractu tenet: hos apud umbrae Per noctem volitare leves, lemuresque maligni, Et larvae horribili aspectu creduntur, ibi esse (12) [ERROR: no reftable :](12) Erroneae illae opiniones, sive praejudicia, ut vulgo dicimus, licet in magnam partem abolita sint, Et sagas jurant, lamiasque, et Thessala quidquid Terra venenorum parit, herbarumque nocentum. Lege illi capti pars piscis, Proventus huic praeda suos, exilior arctat. Multa regenda soli data pars, verùm ultima, nomen (13) [ERROR: no reftable :](13) Sabioncello, illyrice peljesaz: antiquorum Exiguo a sabulo cui vox dedit Itala, tellus Addicta alterius curae est Praetoris: agendum De hac modo, supremo Musae aspirate labori. Moribus hîc longe est excultior incola, in ipsis Utpote qui pagis similes habet aedibus aedes Urbanis, amplas mole, ornatasque decorè. Haud eget argenti locus hic, nam plurimus illa Navis obit maria experiens de gente magister, Tum nautae innumeri, quorum non unus ob omni Puppe Rhacusana, externisque adducitur, arte Quippe valent multumque illa, a teneris secuti Vix aliam noscunt: pauci, quibus arcta supellex, Addicuntur agro. Sed, quod mireris, olusque Ipsa suis serit hîc manibus, nudoque rubentes, Despumante mero, pede foemina comprimit uvas: Multaque praeterea, agrorum quae postulat usus, Exequitur muliebre genus: labor ille seniles Nec rugas fert ante diem, pulcrosve colores Imminuit, namque haec opera et mediocris, et ipsae Os utraque pari malarum a parte profuso Velo, stramineoque tegunt sibi solis ab aestu Pileolo: sic haeret honos nativus, et idem Ore color, sani haud dubius qui corporis index, Quique illo potior, quem fuco inducit inani Vana cuti mulier, longa haud fruitura juventa. Has ego in Ausoniam tendens, cum carbasa vento Cessante inciperent demitti, exscendere in oras Dum cupio, mollique premo vestigia arena, Ecce mihi aspicitur gradiens in littore multa Foemina, (eratque dies quia festa) decentius omnes Indutae, et plures praestantes munere formae. Hîc mora facta brevis mihi tunc, dein rursus eòdem Post paucas redii messes. Mollissima in omni Tractu hoc temperies, maturius omnia in auras Erumpunt, dosque haec illi ceu propria terrae est, Ut, quaecumque parit, sint optima: amygdala mole Hinc majore aliis, molli et sic cortice, frangi Ut digitis valeant, nascuntur, vitigenusque[ERROR: no reftable :]4 Hoc vinum illyrice appellant peceno, quod Itali proseco vocant. Cyprio vino multum assimile est, eosdemque effectus praestat. 4 Hîc palmes profert uvae genus, unde beatus Ille liquor premitur, multis jam cognitus oris. Quin etiam Florae hîc sobolem vivacius ipsam Sole colorari videas, urbisque puellae Hinc Caryophyllon, immortalesque Ut speciem educant similem, sibi mittier optant. Mulorum hîc ingens (homines acquirere nostri A Turcis hos ante solent, ut vendere rursum Cum lucro valeant) certa fit luce quotannis[ERROR: no reftable :]5 hae nundinae fiunt die natali S. Joannis Baptistae, aliae die Assumptionis B. M. Virginis, In aliis verò locis statis pariter diebus multae per annum celebrantur. 5 Mercatus: quidam aere parant, aliique vicissim Mercibus immutant aliis; nec rarus ab urbe Huc quoque se nostra defert mercator onusto Navigio rebus, sibi quae nostrisque parantur, Dalmaticisque viris pariter venientibus illuc. His duplex fundata locis. Quae colle supino (16) [ERROR: no reftable :]16 Prior Structa sedet, pulcro prospectu gaudet, et ipsa Longè prospicitur celsis decorata cupressis. Littus ad aequoreum fonte altera prosiliente Dives: turba venit sitiens huc nautica aquatum. Quidquid in occasum restat, nil praeter acutas, Quae longo se se protendunt tramite cautes, Quàque incurvantur, portum fecere carinis. [ERROR: no reftable :]17 Vulgo Capo Cumano, o Ponta di Loviscte vocantur. (17) Quae mihi jam descripta omnis, pars desinit orae. (18) [ERROR: no reftable :]18 Tota in longitudinem extenditur spatio centum viginti
Feric Gvozdenica, Duro (1739–1820) [1803, Dubrovnik]: Periegesis orae Rhacusanae, versio electronica, 3368 versus, verborum 28363 [genus: poesis - epica; poesis - praefatio; prosa - index] [numerus verborum] [feric-d-periegesis.xml]. |
|||||
Zbirka Croatiae auctores Latini, rezultat Znanstvenog projekta "Digitalizacija hrvatskih latinista", dostupna je pod licencom Creative Commons Imenovanje-Nekomercijalno-Dijeli pod istim uvjetima 3.0 Hrvatska.
Za uporabe koje prelaze okvire ove licence obratite se voditelju projekta.