Croatiae auctores Latini: inventa |
domum | quaere alia! | qui sumus? | index auctorum | schola et auxilia | scribe nobis, si corrigenda inveneris! |
Zamanja, Bernard (1735-1820) [1795]: Epistolae scriptae an. 1795. et 1796, versio electronica, 1960 versus, verborum 13466, ed. Neven Jovanovic [genus: poesis - epistula] [numerus verborum] [zamagna-b-epist.xml]. Si vis in lexico quaerere, verbum elige et clavem 'd' in claviatura preme.
AD BENEDICTUM STAJUM VIRUM CL., ATQUE AMPLISS. PRAESULEM
O qui Nestoream non longa aetate senectam Sed multa virtute ac mentis acumine, Staji, Longe antecellis, num forte videbor ineptus, De lingua tecum si fabor pauca Latina? Hujus tu antistes cunctis praestantior; in quem, Ni ridenda foret sententia Pithagoraeum, Grandiloqui migrasse animamque ipsumque Lucreti Credam animi ardorem. Namque ut quondam ille coronam, Unde prius nulli velarant tempora Musae, Detulit ex Helicone intactam, ingressus in hortos Suave exhalantes Epicuri; ita victor et ipse Cartesii placita et Neutoni dia reperta Ausus es in resonas Parnassi extollere sedes, Spargere Musaei sic dulci et nectaris haustu, Nil ut lucidius, nil esse venustius, et nil Grandius ut possit. Quare immortale manebit Et decus et nomen semper, tui et inclyta facta Ingenii volvenda omnis mirabitur aetas: Cum tibi praesertim gemini plausere diserto Clementes, atque ipse Pius, quo Roma superbit, Per te transmitti sua scite oracula gaudet. Sed quid ego certem multis te ornare, nitori et Majus Apollineo jubar addere garrulus? Haec tu Quae crasso intexam filo, nulloque lepore, Ni melius quid habes, podagram quod mulceat, audi. Ante quidem geminae per doctas undique terras Sunt linguae imprimis dominatae, nempe Latina, Graecaque. Majestas utrique est insita, utrique Dignus honos; plenumque sonant, facileque per aures Insinuant animis ludos, et seria, quoscumque Ad numeros formamque aptae. Locupletior usu, Mollior et cultu Graecorum lingua; Quiritum Pauperior, graviorque, ut erat pollentius armis, Ceu nosti, Latium quam Musis. Sed mala fata Grajugenum mittamus, et in sermone moremur Nunc Latio tantum, varia alternante revisit Quem fortuna oculo. Nam cum superante duello Barbarico jacuit Romani exangue cadaver Imperii, et Scythicae diffusa examina gentis Dira per Europam, nova regna exsurgere visa, Inductique novi mores. Vetus omnis abacta Mundities sermonis, et atrum virus obortum Mixtis connubiis populorum ac lege superbi Victoris: plusquam Saturnius inruit horror, Totque fere enatae, quot regum nomina, linguae. Pauca tamen mansere bonae ceu semina frugis, Paulatim ingeniis quae culta sagacibus, altam Crevere in messem. Rursum florescere visus Est decor, et victrix Romanae gratia linguae Auspicibus rediit Naugeris, et Sadoletis, Cum Bembo, cum Manutiis, cum Perpiniano, Flaminio, Vidaque, et Cotta, Sigonioque, Et Fracastorio, et Mureto, aliisque sequutis Sexcentis. Eadem nigro velut excita ab Orco Splendida duravit nostri hanc ad temporis usque Aetatem, quam nulli aevo par cedere, tantum In te praesidium cum nacta est, cumque tueri Vindice se tanto, jactari et gaudet alumno. Quorsum haec tam longo repetita a tempore, dices? Nimirum ut mirere, in tantum evecta Latinae Vis linguae cum sit culmen, cur rursus eamdem Maxima pars quorumdam hominum, queis non leve Pallas Addidit ingenii munus, fastidit et odit? Jamque relegare e terrae parat omnibus oris Dulce sonaturam fortasse Catonibus atque Fabriciis pigram trans Lethen, Cerberus umbras Terret ubi exsangues, resonantque Acherusia stagna? Quin major nunc spes abolendi est addita, et actam Hinc procul exturbandi; ex quo ceu fulminis ictu Ogniadum manus illa feris metuenda tyrannis Scilicet, ac late totum bacchata per orbem, Exiguae jactu chartae compressa quievit. Unde odium improvisum, unde haec fastidia? Quaeris Si causas, referam. Longum consumere tempus, Clamant esse nefas in lingua tantopere illa Discenda, nullo quae jam verancula floret In populo: simul ipsa sua cum gente refrixit. Esse autem satius complere recentibus aures Divitiis vacuas puerorum, animosque severis Artibus informare rudes, quam, pinacothecis Quae melius starent servata ancilia juxta Atque Numae lituum, semper resonare cathedras Nil aliud, tumidi nisi sesquipedalia Tulli Verba, et Plautini coenum salis. Omnia vivos, Quae prisci scitu scriptores digna tulere, Versa in sermones cessere ad commoda nostra; Illae et opes celebratae in nostra venire coactae Sunt jura, aeternum quin sit pallere necesse Grammaticas inter tricas et inania monstra. Si qua amissa Charis, facilis jactura leporum Et venerum, quas nunc vix sentiat unus et alter, Heu miserum trivere diu qui talibus aevum Deliciis, Flaccum soliti et cantare Maronem, Pascere non solidae doctrinae pectus amore. Quod caput est, sua quisque colat: qua quilibet ortus In regione, ejus curet cognoscere linguae Naturam et formas et vim, si scribere recte, Ac velut in proprio vestigia figere regno Libera si cupiat. Tum se facundia promit, Ardor et in verbis, pedicis sine vivida cum mens Arbitrio versat nativa vocabula, agitque Quo vult cumque suos, ceu sponte sequentia, nutus. Haec clamant, haec saepe iterant, haec damna juventae Objiciunt. Quae vera licet sint pleraque, non et Cuncta probem: miscent fanda atque infanda, nec ad rem Semper. Nam primum videant, num mollibus annis Mobilium puerorum animus sit idoenus istis Praeclaris sophies elementis; deinde referre Ne renuant, cur sola vetant cognoscere scripta Romulidum nativo in fonte, monentque vicissim Discere complures et eodem in tempore linguas Gallorumque, Italumque, ipsorum et forte Britannum, Si dis et placeat, Thracum quoque? Nempe vigent, et Usui erunt omnes, magnae quando modo gentes His inter sese commissa negotia tractant, Conficiuntque libros, et dulcia carmina pangunt. Esto! Sed jungas si prisca recentibus, addes Haud leve sic pretium: quae matrem adjungere natis Invidia impediat? Vulgares inter honore Fulgeat eximio, solidoque perennior aere Lingua stet, Augusti sonuit quae in Caesaris aula. Quid terrere juvat? Non hunc ediscere tantus Sermonem labor est, ut credas profore multum, Si intermittatur; quasi nobis tota trahenda Vita sit in verbis discendis, parvaque contra Particula ad rerum maneat data notitias et Scrutandam ad sophiam. Quin cernimus acrius istis E salebris veluti elapsos sublimia ferre Ad studia ingenium pueros. Ita lingua nec aevum Vindicat haec longum, via si directa docendi Servetur, brevibusque adsit qui certa magister Instillet praecepta notis; nec quotquot honorem Hinc petiere sibi, doctrinae luce carentes Vitam exegerunt stolidi, brutumque pecus ceu Sunt resonos tantum balatus edere sueti. Quid quod, uti fertur, non lingua haec mortua prorsus Nec misera est adeo: monumenta tot aurea restant, Doctorumque manu et cura vigilante teruntur, Vivaque adhuc spirantque, atque intellecta loquuntur Plena voluptatis? Capitoli immobile saxum Dum bona relligio, pater et Romanus habebit, Haec lingua haec vivet non turpi obnoxia letho, Sacrorum fida interpres, ac digna Tonante. At mitto haec, quae vana putant, quibus impia sedit Nescio quae novitas. Non id contemnere, credo, Nec parvi facere audebunt; namque utile, et almae Multum frugis habet, quod dicam, omnesque juvabit. Quaerendae nunc magnus amor naturae, hominesque Secretas rerum causas et munera gaudent Eruere e latebris; sed iidem saepe queruntur, Signa sibi communia deesse videlicet; usus Quorum sit constans, potiori et notus ubique Parti hominum. Experiar, si convenientia justis Dicta queam votis proferre. Ergo illa colenda Lingua foret, quae sola inter se jungere saecla, Inventasque in iis artes, doctosque labores In commune bonum facile convertere possit? At quae, si excipias Romanam, latius orbe Lingua patet doctos inter, quaeve aemula laudem Detrahat hanc illi stabili sic jure manentem? O vere lymphata hominum, vesanaque turba, Luxurie et nimia studiorum turgida, quid te Nequidquam vanis agitas conatibus, atque Ingenium torques? Aut nusquam est, fingere sollers Quam cuperes, aut haec in lingua inventa Latina est. Haud potiorem aliam excudes: licet omnia miscens Rerum elementa sagax imitari Protea cures; Tu prius in coelo classes innare jubebis Successu meliore expilans scrinia Lanae, Quam voti compos laetere hac dives in arte. Lingua regat Romana illsutres una catervas, Quae nunc Europen complent, suaque acta propagant Nec sermone omnes nec iisdem vocibus usae; Ipsaque sit, quam dia sibi sapientia jungat Depositi custodem una, fidamque minstram; Sola feret, naris quaecumque Britannus acutae Extudit ingenii sollers intendere nisum Ante alios; Italum clarabit sole decorem, Sola acres Gallorum ausus, et mentis Hiberae, Teutonicae et pariter tentamina lumine puro Vestiet, atque dabit supposta trionibus ora Solis uti a radiis, non Palladis avia luce, Quae spectiosa tulit vitae melioris in usum. Est ne hoc in votis? Europae hoc angulus omnis Tam varia tandem fessus farragine vocum Et petit et vestigat inaniter? Ecce repertum Inque manu est: communis lingua habeatur Romula, et ut victo quondam regnavit in orbe, Sic nunc doctrinae atque annalibus una sophorum Praesit, et alma sono gentes conjungat eodem Inter se varias, monumentaque publica servet. Heus! Tu me insanire putes solemnia, scribo Talia dum natus trans et mare, et altus acutis Illyriae in scopulis? Atqui me corrige sodes, Vana movent captam si fors insomnia mentem; Aut tua quae virtus, quae fama est nominis, adde His aliquod pondus, quo possint lecta probari Judicio firmata tuo, atque innoxia ferri. Si vero videas defendi haud posse, relinque Blattis scripta malis latebrosa in sede voranda, Ne grex doctorum contra consurgat, et aures Midae cognatas in apertum educere cogat, Stultitiam ridere volet cum civis amici. |
Vade retro
|
Zamanja, Bernard (1735-1820) [1795]: Epistolae scriptae an. 1795. et 1796, versio electronica, 1960 versus, verborum 13466, ed. Neven Jovanovic [genus: poesis - epistula] [numerus verborum] [zamagna-b-epist.xml].
Zbirka Croatiae auctores Latini, rezultat Znanstvenog projekta "Digitalizacija hrvatskih latinista", dostupna je pod licencom Creative Commons Imenovanje-Nekomercijalno-Dijeli pod istim uvjetima 3.0 Hrvatska.
Za uporabe koje prelaze okvire ove licence obratite se voditelju projekta.