Vincla necis paret aut discrimina mille malorum
Per flammas, gladios, per mille volantia tela
Persequar. Haud quemquam veritus sententia certa est:
Ibo comes lateri, comes imperterritus ibo.
Imp: Sed est timendus Caesaris furor, fame
Voluit miseranda qui puellam confici.
Por: Parce metu, regina, malo male nupta tyranno!
Nil te sollicitet, etenim deus aethere ab alto
Dirigit usque pios praesenti numine gressus.
Ibimus obscuri sola sub nocte per umbram.
Imp: Visamus illam clam remoto Caesare
Et teste nullo, ne quis istud deferat!
Cavete, dulces o meae puellulae,
Cavete, ne quod nunc facimus, statim foras
Eliminetis: os sit arcani tenax!
Clau: Domine, priusquam, quod tacendum praecipis,
Perfide revelem, vita tolletur mihi!

Mel: Secreta, quae vis nemini innotescere,
Secreta erunt, dum vita superstes erit mihi.
Oct: Sed et ego, quam silentii vivam tenax, 1435–37] A 1097–99. 1438–41] A 1104–07. 1444] Verg. Aen. 5,724sq. nate, mihi vita quondam, dum vita manebat, / care magis. 1452sq.] A 1110sq. 1454 parce metu] 1597; Verg. Aen. 1,257; Sil. 5,372. – malo … tyranno] Plaut. Men. 602 Viro me malo male nuptam. 1457] Verg. Aen. 6,268 Ibant obscuri sola sub nocte per umbram. 1458sq.] A 1136sq. 1460–62] A 1153sq. 1460] 1724, 1922. 1463sq.] A 1155sq. 1465] A 1158. 1443–51, 1454–57] dact. hexam.
Regina, non absconditum arbitror tibi.
Por: I prae, tribune, hoc turgidum marsupium
Da praesidi, custodibus carceris!
Taceant sileantque nos adiisse carcerem!
Tri: Factum puta, princeps, facile istis clavibus
Cunctas ergastuli fores aperuero.
Splendor nummorum recreati milites
Omnes seras parati erunt recludere.
Por: Tendimus horrentes obscuri ad carceris umbras
Et tenui densam superamus lumine noctem.
Imp: I prae, lucernam praefer istuc, Claudia,
Offendat atro ne specu incertus gradus!
Tu post, Melite, ne quis occupet, vide!
Por: At miror, quaenam aspicio miracula rerum,

Quaenam oculos fulgore novo lux occupat ingens?
Imp: Non iam laterna clarus indiget locus,
Relucet intus obstupenda claritas,
Quale exoriens sol mane diffundit iubar.
Por: Quisne odor ignoti nares mihi complet amomi,
Quale Syri regnatores Persaeque suërunt
Delicias inter gemmis includere et auro!
Ecce, videsne illustre iubar clarescere visu,
Dulcisonas audin voces caeleste canentum
Ignotumque melos? O qua dulcedine mentem
Imbuor! O quam gratum animi solamen ab alto
Defluit atque imo sensus mihi flammat amore!
Imp: Quidnam istud omen, unde voces cantuum?
Non hic, ut ante rebar, est luctus miser,
Sed laeta quies, pax dulcis et securitas.
Spectemus intro curiosi, quid gerant!
Por: Salve, virgo, amplum quam didita fama per orbem

Nobilitat, multos flammans virtutis amore!
Credimus haec non te sine celso numine divum
Tanta pati nec te sine numine tanta sonare.
Imp: Salve, virago nobilis, magnum decus
Mundi universi virginumque ingens honos!
Iam iam tibi nodosa solvam vincula, 1469–75] A 1140–48. 1476sq.] BM 2,388sq. Tendit ad horrentes obscuri carceris umbras. / Et tenui densam superat vix lumine noctem. 1478–80] A 1160–62. 1481] 1931, 2005, 2018. – miracula rerum] 1655, 2005, 2018. 1482 occupat ingens] Val. Fl. 6,398. 1483sq.] A 1163sq. 1486–88] BM 2,397–99 Impulit ignotus nares odor, omnia vincens, / Quae reges unguenta Syri Persaeque solebant / Delitias inter gemmis includere et auro. 1489] BM 2,402 Mox rimis illustre iubar clarescere visum. 1494–97] A 1168–72. 1500sq.] BM 2,511sq. Credimus, o virgo, coeli te arcana tenere / Nec te tanta pati nec te sine numine fari. 1504sq.] A 1205. 1476sq., 1481sq., 1486–93, 1498–501] dact. hexam.
Liberrima carcere ut exeas teterrimo!
Cat: Desine, nolo, mihi haec sunt optima vincla volenti
Pauca pati potius, mea dum mala purgat acerbo
Rex superum, quam Tartareos descendere ad ignes.
Nunc faelix animi, nunc fortunatus habendus,
Qui patitur superis par mansuetudine divis,
Quique deum per acerba sequi discrimina laetus,
Ardet, ut ad supera alta ducem comitetur ovantem.
Tempus erit, quo pastor oves discernet ab haedis
Et magnum discrimen oves dabit inter et haedos.
Praemia tunc optata ferent benefacta piorum,
Quas meruere pati solvent scelera impia poenas.
Interea mala multa bonos perferre necessum est.
Por: Iam nova lux, nova mens, nova caelo gratia ab alto

Defluit et Christi legemque fidemque secutos
Participes iubet esse tui. Documenta salutis
Accipimus sequimurque animis in cuncta paratis.
Imp: Et nunc ego Christi cognitam sequor fidem,
Deumque Christum diis reiectis assero.
Christum ut deum semper venerabor et colam.
Cat: O vos felices mecumque in lumen ituros
Aethereum: mecum caelos visetis uterque.
Ite, autem interea haud segnes in vota precesque
Cessate: haud etenim mora erit, breve tempus habet res.
Por: Imus, quodque refers, cupimus. Vale, o inclyta virgo!
Imp: Vale, o amore virago digna maximo,
Opto tuis perennibus frui amoribus.

Ut dura cautes quassa marinis fluctibus,
Nec caerulis movetur aquis nec flatibus,
Sic tu preces minasque temnis omnium.
Non te cruentis afflixi vibicibus,
Squallore tetri carceris longo domans?
O te superbam prorsus et indomabilem! 1508 descendere ad ignes] Val. Fl. 4,353. 1513sq.] Vulg. Matth. 25,32sq. et congregabuntur ante eum omnes gentes et separabit eos ab invicem, sicut pastor segregat oves ab hedis, et statuet oves quidem a dextris suis, hedos autem a sinistris. 1516] Ov. met. 1,243 quas meruere pati, sic stat sententia, poenas. 1520] Prud. ham. 661 participes iubet esse sui. 1527sq.] Verg. Aen. 6,51 cessas in vota precesque. 1533–37] A 1315–19, 1330; C 1634–37. 1539] C 1672. 1506–21, 1525–29, 1532] dact. hexam.
Unde igitur iste nitor faciesque plenior
Ac laetior priore? Quisnam in carceres
Tenebricosos intulit dapes tibi?
O si resciscam, quas dabit poenas mihi!
Serasque clausi quis fefellit carceris?
Cat: Non ego terrenis epulis in carcere, Caesar,
Sed dape caelesti iam tot nutrita diebus.
En valeo, en vivo, Solymae qui pabula genti
Per deserta dedit loca, me quoque pascit egentem.
Desuper ambrosia et dulci me nectare pascit
Sanavitque meos laceros crudeliter artus.
Max: I, lictor, i, custodibus auferas caput!
O vah, furor, pestis, rabies, diaboli, o,
Quid hoc? Stupeo admirans, stupeo fallaciam!

Magicisne putas ludibriis me ludere?
Audi, loquar tibi ultimam sententiam,
Nec prece nec auro flexilem sententiam:
Vel sacra supplex thura succendas diis
Christumque verbis execrantibus nega,
Vel te thalamis propriam dica sponsam meis
Sceptrique nostri comparem et sociam thori.
Vel si repugnas mente praefracta manens,
Tibi stupenda mortis exquiram novae
Tormenta, quae parere recusantem doment.
Cat: Desine plura loqui, Caesar, sententia firma est.
Quo maiora mihi mala Christi propter amorem
Intuleris, tanto maiori luce coruscam
Me facis. Ergo mihi fuerit dum in corpore sanguis,
Unius usque sequar Christi data iussa et amores.
Non alius me tanget amor, non altera taeda:
Nulla meum tetigit tangetve libido cubile.
Max: O bestiam intolerabilem, o summum nefas!
Vah, quin trucido bestiam statim? O scelus,
Quis hoc ferat? Vah, rumpor ira, proh furor,

Quae digna tantis poena superbiis erit?
Quid? Ungulisne lancinabo ferreis?
An igne potius concremandam dicitis?
Pon: O Caesar, divis quem magna potentia adaequat,
Quandoquidem Ausonios fasces Latiasque secures 1543] A 1346; C 1673. 1544–47] BM 3,338 Non ego terrenis epulis, sed ab aethere missa / Sum dape pasta dies bissex. Qui pabula genti / Per deserta dedit Solymae, … / Me quoque certantem pro relligione fidemque / Asserer audentem pavit, sanavit. 1554–59] A 1364–69; C 1686–93. 1560–62] A 1371sq. 1564sq.] A 1380sq. 1570 O bestiam intolerabilem] C 1701. 1572 rumpor ira] C 1740. 1573–75] A 1389–91. 1576] C 450sq. 1577sq.] BM 3,383sq. Ausonios fasces nostrasque secures / Ridet et imperio divum parere recusat. 1544–49, 1563–69, 1576–83] dact. hexam.
Temnit et imperio divum parere recusat:
Finge rotas, immensae aliquot vertiginis orbes,
Et crebris armetur opus mucronibus omne,
Et radii cultros et curvatura rotarum
Ancipites habeant: orbis contrarius orbi
Currat et affixam verso secet impetus axe!
Max: Ostende nobis ergo, qui sis artifex!
Sen: O Caesar, acerba erunt nimis spectacula,
Inusitatam plaebs tyrannidem arguet.
Pon: Nulla in deorum hostes nimis poena est gravis.
En Caesar, inclytam rotarum imaginem!
Hanc architectis archetypon machinae dabo.
Max: Placet, propera! –

Pon: Heus, o architecte, adesdum, ad hanc
Formam rotas cito fabrica versatiles!
Caesar iubet. –
Arch: Faciam sine mora, o pontifex,
Rotas stupendas fabricabo protinus.
Socii, venite, res moram non sustinet!
Max: Vos interea hanc in carcerem reducite!

Lux pellet tenebras: rerum hic tibi vertitur ordo,
Quem statui aeternoque immotum numine fixi.
Ecce ego, tam diri merces immensa laboris.
Cat: O mea spes, lux, laus mea gloria et una voluptas,
Christe: tibi vitam corpusque animamque dicavi.
Fiat quicquid erit, tua quod volet alta voluntas,
Quam merito solam quaecunque creata sequuntur.
Chr: Sponsa, vale, iam iamque veni! –
B.Vir: Vale, o inclyta virgo! 1579–83] BM 3,392–96 Finge rotas magnaeque aliquot vertiginis orbes! … Currat et affixos verso secet impetus axe. 1584] A 1404. 1585–87] A 1435–38; C 1658–60. 1603 vertitur ordo] Verg. Aen. 3,376. 1596–610] dact. hexam.

Postquam mea mansuetudo proficit nihil,
Sed pertinacem Costida reddit lenitas,
Redeo ad feroces mortis infandae minas.
Viden rotas, tormenta dentibus horrida
Saevissimis gladiisque micantia plurimis?
Quamvis amor flammans tui me conficit,
Tamen nefandas te pati cogam rotas.
Non ille Christus turpiter fixus cruci
Te liberabit, his quin iam pereas rotis,
O stulta, iners, insana, proterva bestia!
Cat: O genus insolitum poenae, o miserabile visu!
Strident horrifici quantis terroribus orbes!
Quamque micant gladiorum acies curvisque minantur
Dentibus! Heu, solo aspectu miserabile lignum
Terret et adversis armata volumina rostris!
O deus, o rex omnipotens, o summa potestas,
Percute dentatos orbes, ostende tyranno
Te dominum caeli terraeque marisque potentem!
Agnoscant populi venturaque secula narrent,
Quam sit magna tuae metuenda potentia dextrae!
Cho:

Christe deus, fer opem, fer opem, fer, Christe, salutem!
Cat: Quid, Caesar miserande, tremis? Si numina Christi
Haec faciunt, ubi sunt Iovis altae fulmina dextrae?
Quisnam illi eripuit rapido igne micantia tela?
Max: Pro Cerberum! Pro inferam Proserpinam!
Veh, non feram! Non hoc patiar dirum nefas!
Victus puellae cantibus cessem potens?
Non per trisulcum fulmen aeterni Iovis:
Venefica populi necem poenis luat!
I, lictor, i, caput auferas veneficum,
I, tolle caput, iam mille commeritum neces! 1611] 1831. 1612 Miseranda ... percipe] C 1904. 1613–15] A 1464–66; C 1702. 1618sq.] A 1460–62. 1620sq.] A 1469sq.; C 1705sq. 1624–26] BM 3,439–41 Impulsi magnis strident conatibus orbes. / Rostratique micant gladii, curvisque minantur / Dentibus. 1626 solo aspectu miserabile] BM 3,446 Aspectuque nocens solo. 1627 adversis … rostris] BM 3,450 protensis armata volumina rostris. 1629–32] BM 3,453–56 Percute dentatos orbes, ostende tyranno / Te Iove contempto coeli terraeque potentem! / Infelix videat contabescatque videndo, / Quanta tuae virtus et quanta potentia dextrae. 1634 Quid … tremis] C 1718. 1637–41] A 1501–05; C 1714, 1719–23. 1623–36] dact. hexam.
Imp: Non ita, o exspecta paullum! Fare, inclyte Caesar,
Quod tantum irrepsit menti scelus? Omnia tanta
Non te signa movent? Non haec sine numine divum
Eveniunt, Christi sunt haec miracla potentis.
Quid facis, infelix? Quaenam, quae secula porro
Sera adeo tantum scelus unquam oblita silebunt?
Parce manus scelerare, pio, peto, parce cruori!

Quid lentus dubitas? Quid inexorabilis haeres?
Exerces odium nec iniqua finis in ira est.
Max: O misera, nefandae vocis ora comprime,
Patrona Christi, ne necem incurres malam!
Imp: Caesar, non manifesta vides miracula rerum?
Ah cessa irritare deum, tibi me quoque Christus
Abstulit, et vivo caput hoc in flumine lavi.
Puellae: Ah cessa irritare deum, tibi nos quoque Christus
Abstulit, et vivo capita haec in flumine lavit.
Imp: Non posthac tua sum, neque me reverentia Martis
Nec Iovis ulla tenet. Tua sint haec numina. Vincet
Christus et occumbes cum relligione deorum.
Max: O furor, o rabies, quaenam haec fortuna malorum!
Pestis et ira deum Stygiis sese extulit undis.
Ah quo me vertam? Rumpuntur nescia ferre
Pectora. At heus, properate viri, properate, volate!
Hanc rapite, hanc rapidis avibus vel piscibus escam

Proicite, hanc ferro iugulate, et honore sepulchri
Aeternum careat miseranda morte cadaver!
Huic, miles, cito tolle caput mucrone corusco!
Imp: Absit recusem, si necem intentes mihi.
Sum Christiana. Christianum aufer caput!
Por: O Caesar absit, facinus ut tantum patres,
Paulum efferatae mentis iram concoque!
Videbis huius turpitudinem mali:
Vocaberis enim coniugis tortor tuae,
Humanitatis immemor ac prudentiae,
Grave quod inuret nomini probrum tuo.
Ah parce, quaeso, vel mori una nos sine! 1648 Quid … infelix] Ov. am. 3,2,71; ars 3,735. 1648sq. secula … oblita silebunt] 2083sq. 1650] Verg. Aen. 3,42 parce pias scelerare manus. 1651sq.] Ov. met. 5,244sq. ... inexorabile durus / exerces odium, nec iniqua finis in ira est. 1653sq.] A 1536sq. 1655–62] BM 3,490–95 Manifesta vides miracula, necdum / Irritare deum cessas. Tibi me quoque Christus / Abstulit, et vivo crines in flumine lavi. / Nec tua sum posthac nec me reverentia Martis / Nec Iovis ulla tenet …deorum. 1663 O furor, o rabies] BM 3,650. 1664] Verg. Aen. 3,215. 1665sq.] Verg. Aen. 12,527sq. ... rumpuntur nescia uinci / pectora. 1669 miseranda morte] Carmelianus 394; Ricardus 6,435. 1671sq.] A 1539, 1541; C 1737. 1673–79] A 1557–64; C 1742sq. 1644–52, 1655–70] dact. hexam.
En posta solo genua tibi precantium!
Pha: Mitius in amabilem desaevias tori
Tui sociam, illud stirpis Augustae decus
Ne turbido furore inique deprimas!
Sag: Saltem remorare terribilem sententiam,
Donec tuos sensus parumper colligas
Cordisque generosi refrigescat furor!
Clau:

Eheu dolor, sic nos, Augusta, deseret?
Oct: Pro summe deus, Augusta siccine occidet?
Mel: Sic imperatrix, lumen imperii, occidet?
Heu, heu dolor, heu, heu luctus, heu calamitas!
Max: Perage, satelles, imperata, percute!
Tollamus omnes dogmatis stirpes novi,
Ne quid veneni rursus usquam pullulet!
Imp: O Christe deus, miserere, et hanc animam excipe!
Max: Heu quin abeo, quis haec feret ludibria?
Nemo cadaver, praecipio, truncum auferat:
Sit esca canibus et feris volucribus!
Sed et hanc magam hinc adducite in abditam specum!
Imp: Lumen animae meae, Costis, vale! –
Cat: Vale!
O imperatrix, imperium iam iam tibi

Praestantius longe dabitur, quam liqueris.
Iam iam sequar, praecede, beata, fortiter!
Macharius: Occumbe fortiter, imperatrix optima!
Propter deum vitam quia perdis, invenis.
Nihil vereare! Vale, o deo charissima!
Tibi benedicat rex superum omnipotens deus.
Imp: Vale, et deum optimum atque maximum, precor,
Pro me ut precere, Machari, pater optime!
Eubulus: O ter beata sponsa Christi, iam vale!
Imp: Eubule, vale, commendo me precibus tuis!
Philaletes: O sempiternis digna laudibus, vale!
Imp: Vale, Philaletes optime et ornatissime!
Pantaleon: O digna amore et honore maximo, vale!
Non frigido tibi corde vale extremum precor.
Imp: O Pantaleon merito redamande mihi, vale!

Panticrates: En pectoris atque amoris indicem manum!
Vale, o intimi cordis mei pars altera,
Dum vivo tui honoris et amoris ero memor!
Imp: Fortissime Panticrates et amantissime, vale! 1681–83] A 1568–70. 1684–86] A 1575–77; C 1744sq. 1687] A 1547; C 1760. 1688sq.] A 1555sq.; C 1763. 1691–93] A 1580–82; C 1746sq. 1696sq.] A 1583sq.; C 1757sq. 1704] Vulg. Matth. 10,39 qui perdiderit animam suam propter me inveniet eam.
Alexander: O digna perennibus dei thalamis, vale!
Imp: Carissime Alexander, mei memor vale!
Leander: O sempiterno amore dignissima, vale!
Imp: Vale, Leander optime et dulcissime!
Valete, dulces o meae puellulae!
Puellae: Vale, o imperatrix optima et amantissima!
Phi: Quanto dolore tibi ultimum dico vale,
Dignissima, quae vivas diu ac feliciter!
Dilecta, vale, quam commori velim tibi,
Si res ferat! –
Imp: Vale, o mihi fidissima
Philandra, virtutem sequens me dilige!

Quisquam abstulit alio, nec usquam cernitur.
Max: Quis daemonum? Quis terrigenum hoc ausus nefas?
Per solis orientis rutilum iuro iubar:
Peribit ille, quisquis admisit scelus.
Siccine reiciunt imperata Caesarum?
Videbo. Dicite, quis sceleris tanti artifex!
Pha: Ignoro. –
Sag: Non si mortis intentes minas,
Possim referre. –
Gal: Nescio, Caesar maxime.
Max: O furciferi, scelerata cohors, absistite!
Date, date, quas meremini poenas, statim,
Statim iugulabo, quotquot estis perfidi!

Oct: Quid, Caesar, inceptas? Furorem comprime,
Iram refrena turbidam, te collige!
Max: Absistite, sic volo, peribunt perfidi!
Por: Meme gladio pete, Caesar, adsum, qui nefas
Istud patravi, si quod est istud nefas.
Porphyrius multo rapuit cum milite corpus
Coniugis occisae. Raptum miserabile funus
Texit humo lachrymans vetitosque exsolvit honores.
Oct: Et ego patravi, si quod est istud nefas:
Dedimus sepulchro coniugis funus tuae.
Clau: Dedimus sepulchro coniugem, id scias, tuam!
Max: Pro Iuppiter divumque hominumque pro fidem!
Siccine mea iussa flocci penditis? O furor, 1754–69] C 1843–57. 1757–62] A 1624, 1629–32. 1765sq.] A 1635sq. 1768sq.] A 1641. 1774] 1778; A 1643; C 1859. 1775–77] BM 3,521sq. Porphirius multo raptum cum milite corpus / Texit humo lachrymans meritosque exsolvit honores. 1779sq. Dedimus sepulchro] A 1647–49. 1781] A 1662. 1775–77] dact. hexam.
O dolor, o luctus, o tristia fata! Quid autem?
Dic age, ne caela frustra, dux inclyte bello:
Quae tibi religio vana atque indigna suasit
Me licet invito, corpus mandare sepulchro
Coniugis infandae? –

Por: Dominam sepelire iacentem
Magni relligio Christi me iussit, et ipsum
Propter id, his manibus feci: nam flumine vivo
Me quoque, si nescis, lavit regnator Olympi.
Fac quodcumque voles, duro rape viscera ferro,
Aut aliud meditare nefas! Me maxima caeli
Regna manent, meritas sed tu dabis improbe poenas.
Max: O scelus, o facinus, vah quae fortuna malorum!
Ferte citi flammas, date tela, occidite ferro,
Cumque suo duce Christiadem iugulate cohortem,
Quae ducis infecti traxit contagia! Finem
Sacrilegis dabit ista dies. Vah, tristia fata!
Oct: Fateor benigni numen aternum dei,
Etsi mineris, Caesar, horrendam necem.
Clau: Si crimen est deum vereri maximum,
Non fugio poenas Christianus quaslibet.
Bru: Et ego simul tecum cupio, princeps, mori.
Hec:

Et nos lubentibus animis tecum necem
Subibimus Christi sacro pro nomine.
Cam: Christo duci nunc militare statuimus, [ERROR: no reftable :](cum reliquis)
Nostrae salutis ille portus et anchora.
Han: Christum intimis gestamus in praecordiis,
Christique fuso sanguine testamur fidem.
Max: Cito, cito facesse, quod iuberis, carnifex!
Oct: Estote fortes, o generosi milites!
Iam iam deus celique tota curia
Sese exhibebit obvios victoribus.
Por: O socii pelago terraque pericula passi,
Ponite corde metus, pavidas secludite curas! 1787–90] BM 3,583–86 Sepelire iacentem / Relligio Christi dominam me iussit, et ipsos / Rhetoras ante dedi tumulo. Nam flumine vivo … Olympi. 1791] Ricardus 4,264sq. Fac, quodcumque cupis! Face, ferro, framgime rupis / In me desevi! – duro … ferro] BM 3,592. 1793] BM 3,595 Meritas dabis, impie, poenas. 1794] Mart. 11,94 o scelus, o magnum facinus. 1795–98] BM 3,642–45 Ferte citi procul hinc hominem, date vincula, clamat, / Cumque suo totam domino iugulate cohortem … dies. 1795 Ferte … tela] Verg. Aen. 4,594. 1799sq.] A 1653, 1594. 1801sq.] A 1655sq.; C 1866sq. 1803–10] A 1689–91, 1693, 1695, 1713, 1715sq., 1720. 1811–13] C 1890–92; A 1703, 1729, 1731. 1814] BM 3,428sq. O socii mecum terrae pelagique labores / Experti totiens longaeque pericula passi; Ov. trist. 3,2,7 plurima sed pelago terraque pericula passum. 1815] Verg. Aen. 1,562 solvite corde metum, Teucri, secludite curas; Ov. fast. 1,16 deque meo pavidos excute corde metus. 1783–98, 1814–25] dact. hexam.
Aspicite aeterni stellantia lumina caeli
Sidereasque domos: animos ea patria nostros
Excipiet, iam iam rutilantia adibimus astra,
Astra supervecti Christo Paeana canemus.
Oct:

Ergo agedum, stat inire viam, fortissime auctor.
Defuncti careamus humo, careamus arena,
Et lanianda feris maneant in littore membra!
Tete, magnanimis ductor, per et aspera fata
Consequimur. Tantum, o deus optime, nostris
Parce malis, regnique tui da luce potiri!
Por: Mucrone, miles, hoc statim caput feri,
Facesse cruenti dira iussa Caesaris!
Car: Invitus ego tam bellicosum principem,
Quem mille timuit hostium valida phalanx,
Miles timida segnis feriam – heu dolor – manu?

Audin, tyranne? Dii tui sunt daemones,
Feri, superbi pessimique daemones,
Deo rebelles, impotentes daemones.
Audin, superbe tyranne, crudelis, miser,
Pudeat, pudeat te parricidii, o latro!
Non Porphyrii pudet innocentem sanguinem
Fudisse? Scelus! Vah pudeat, quin et me necas?
Sum Christianus. En, caput quin amputas?
Christus deus est, sed dii tui sunt daemones,
Teterrimi, turpissimi, miserrimi.
Gal: Insanus homo est, o imperator, qui cupit
Martyr vocari. Fustibus tundi solet
Nec conqueri de iniuria. –
Max: Fustes date!
O frustra teretes virgo formosa papillas,
Frustra purpureas ornata genas fera virgo, 1816–19] BM 3,662–66 Cernite perpetuo fulgentem lumine mundum / Aethereasque domos! Animis ea patria nostris. … Hodie veniemus in astra. / Sic ait et Christo sacrum Paeana canentes... 1821sq.] BM 3,630sq. Membra iube lanianda feris in littore spargi! / Defuncti … harena. 1825 luce potiri] Paul. Nol. 32,231. 1826sq.] A 1733sq. 1828–30] A 1722–24. 1834] A 1750. 1844–46] A 1758–60. 1847–80] dact. hexam.
Assentire meis aliquando et subde rebelles
Imperiis animos! Non te servilibus utar

Obsequiis, nec enim id patitur tua forma nec aetas.
Cat: O utinam taceas, Caesar: stat corde voluntas
Iussa dei praeferre tuis. –
Max: O virgo superba!
Durior es ferro, nam blandimenta minasque
Despicis et surda perstas immobilis aure.
Tu populo spolias urbem, tu coniuge regem
Militibusque ducem, duce Cyrenensia regna.
Et miseremur adhuc? Et te servare parati,
Mitibus alloquimur verbis? Genus aspice quanta
Romanum pietate valet! Mitesce parumper!
Si servire pudet, mecum regnabis. Habeto
Coniugis extinctae thalamos! Romana videbis
Moenia, et incedes Latiam regina per urbem.
Accipe – largimur sine bello et sanguine – regnum!
Quae potiora petis? –
Cat: Iam tandem desine, Caesar!
Desine plura! Nefas iterum me nubere. Christo

Nupsimus. Inserto nuptam manus indicat auro.
Et mihi nunc laeti superis convivia mensis
Virque socerque parant. Hodie subitura mariti
Limen in aeternos coniunx penetrabo Penates.
Nec sum dura, fidem servo. Tu sanguine gaudes:
Non ego, tu tanti sceleris durissimus auctor.
Max: Quid cesso, quin dedo neci? Veh pessima, tune
Haec impune feres verba? O male sana, videbis!
Pon: Hanc agedum, mora nulla, oro, fortissime Caesar,
Dede neci, ne thuricremas, quibus imminet, aras
Destruat, et posthac non ausit talia quisquam!
Dede neci! Prohibe infandos altaribus ignes,
Hauriat ut meritas non uno crimine poenas!
Max: Sed quibus haec poenis, quo funere digna virago?
Senator: O Caesar inclyte, principum ter maxime,
Considero domum genusque virginis
Et dona plurima, quibus illa resplenduit.
Proinde consulo suaviter neci:

Gladio cadat, multi ut cecidere nobiles! 1849–51] BM 3,359–62 Non te servilibus utar / Obsequiis: nec enim id patitur tua forma nec aetas. / Assentire meis aliquando et subde rebelles / Imperiis animos! 1852 corde voluntas] Cf. ad 669. 1854–64] BM 3,726–38 Ah demens, tu blandimenta minasque … genus aspice quantum … regnum. 1866–72] BM 3,742–48 Desine plura! Nefas iterum me nubere, dixit / Nupsimus … Et mihi nunc alacres nitidis convivia mensis … Limen et e tenebris claros aditura penates … auctor. 1873 Quid cesso] C 1925.
Max: Agedum satelles, aufer infandum caput! –
Repetamus arces, ut novos legam duces!
Nolo amplius magam intueri: abi, morere,
Morere, execranda bestia, pestis, veh, nefas,
Diaboli! O pro, pro scelus, o non fero, abeo.

Rapta quies, quo me, tantis iactata periclis,
Duxisti? Heu saevis hodie ruitura sub armis,
Quo tua te praestans animi constantia vexit?
Cat: Parce pio maerore, parens, absiste querelis!
Illum cerno diem, quem toto corde petivi,
Quo mihi fas erit ad superos migrare triumphos.
Iamque vale, o mater, Christi te numina firment!
And: Heu doleo, tenebris oculi coguntur obortis,
Deficiunt vires, et genua labantia sidunt.
Eub: Vale, o beata, deprecare caelitum
Regem, mihi ut protector esse velit pius!
Cat: Eubule, vale, charissime! –
Phi: Valeas, deo
Dilecta! –
Cat: Vale, praeceptor optatissime!
Panta: Vale, o serena! O si meum nunc sanguinem

Pro te profundere rex superum tribuat mihi!
Vale, o decora! –
Cat: Vale dei atque mei memor!
Panti: Regina, vale! Vah, quam cupio tecum mori!
Cat: Vale et studeas mecum super astra vivere!
Ale: Vale amabilis! Me dicere plura vetat dolor.
Cat: Vale et deum super omnia mecum dilige! 1886 infandum caput] Sen. Oed. 871. 1887] A 1749. 1888] C 1926sq. 1898] Verg. Aen. 6,693 ... quantis iactatum, nate, periclis. 1896–906] dact. hexam.
Lea: Carissima domina mea, vale! –
Cat: Vale, optime
Leander, et Christum sequi, ut sequor, velis!
Amo: Dulcissima, o vale! –
Cat: Vale, Amoraldes, vale!
Puellae: Vale, beata virgo, mei vale memor! (simul)

Cat: Valete dei memores, meae puellulae!
Nunc sanguine testabor meam in Christum fidem.
O deus, aeterno imperio qui cuncta gubernas,
In patriam caelique domos hanc accipe mentem,
Et quicunque mei memor et certaminis huius
Poscet opem, ferat ille, precor, decus omne quod optat,
Quicquid id est, et fine bono da, Christe, quiescat!
Nunc pectus et caput lubens neci paro:
Accede, miles, amputa ferro caput!
Car: Obstupeo admirans: vah, quae miracula cerno?
O monstrum! Nam purpureo pro sanguine fluxit
Lac niveum, lac virgineum niveique pudoris
Indicium, micat et subito cum lumine fulgor.
Stat celerare fugam, peream ne fulmine et igne!
Mac: Expectate, viri! Quoniam – mora nulla – superna
Illam spirituum legio a tellure receptam
Aereum per iter, rubri trans aequora ponti,
In montes Arabum summaeque cacumina Synae
Transferet et Pario concludet marmore bustum.
Quod tibi celituum fecere manus, pia virgo.
And:

Hic clarae virtutis honos? Haec gloria sceptri?
Nunc, heu nata, iaces miserandum et flebile corpus
Et mutum sine voce caput, quo pulchrior ulla
Non fuit in tota Aegypto nec gratior ulla
Eloquio nec divinis praestantior ausis.
Panta: Heu, formosa, iaces, pressoque obmutuit ore
Lingua diserta nimis, quae nil mortale sonabat.
Panti: Salve, nympha, decus caeli, pulcherrima Costis!
Non te compellet nequicquam nomine quisquam
Deinceps. O facilis nostris, diva, annue votis! 1925] BM 3,785. 1926sq.] A 1765; C 1950sq.; BM 3,788sq. Et si quando memor quisquam certaminis huius / Implorabit opem, pater, exorabilis esto! 1929] A 1766. 1930 ferro caput] Cf. ad A 1683sq. 1932sq.] Ricardus 6,644 lac pro sanguine fluxit; BM 3,793sq. pro caede cruenta / Lac niveum fluxit. 1934] BM 3,803sq. Atque repentinum subito cum lumine fulgur / Emicuit. 1937–41] BM 3,818–24 Altera spirituum legio collegit ab hortis … Aereum per iter Rubri trans aequora ponti / In montes Arabum summaeque cacumina Sinae / Transtulit. Et corpus Pario clausere sepulchro, / Quod superum fecere manus. 1943 flebile corpus] BM 1,401. 1944sq.] Verg. Aen. 7,649sq. et 9,179sq. quo pulchrior alter / non fuit. 1947 pressoque ... ore] Verg. Aen. 6,155. 1948] Ricardus 3,403 Nil mortale sonat; Verg. Aen. 6,50 nec mortale sonans. 1924–28, 1931–54] dact. hexam.
Ale: O dolor, horrendae morti quis crederet illam
Deberi? –
Lea: Nunc astra tenet, caelumque petivit
Virgineas inter fortunatissima turmas.
Eub: O fascinata daemonum ludibriis
Et obstinato faedo errore pectora,
Quae tam stupendis nil moventur caelitum,
Virgo quibus coruscat haec, miraculis,

Sed obstinata mente propugnant, suae
Hostes salutis, daemonas teterrimos,
Et arma in ipsum commovent stolidi deum!
Phi: Heu caeca corda, immaniora tigride,
Humanitatis prorsus omnis nescia,
Qui tam innocentem et singulari praeditam
Sapientia, pietate, castimonia
Tam perdiderunt et necarunt impie!
Chorus: Heu etc.
Max: Quid audio? Nunquid adhuc monstris et artibus
Viget? Oculosque fascinans pro sanguine
Rubro niveum lac effluit? –
Car: Verissime,
Ita est, o imperator. –
Max: Ite cito, viri,
Sustollite inde corporis truncum procul,
Ne virgo magica fiat arte septiceps

Novoque lacte capita nova repullulent!
Sed quid tonitru? Quid fulmina? Aut quid fulgor hic
Sibi vult? Venire numina quaedam conspicor.
Celerate, venite, viri! Fugite monstra horrida!
Ang.1: Inimica Christi turba, cito fugite hinc procul,
Nam Christus istud virginis corpus suae
Condi et sepeliri in monte Synai iubet,
Ne virginale corpus attrectet furor.
Ang.2: Tollamus igitur martyris virgunculae
Artus pudicos numinis Christi domum!
Laudemus aeternum decus aeterni patris!
Ang.3: O ter beato sidere passi,
Quos Christus voluit suos!
O ter beato numine passi,
Quos legit sibi martyres,
Ut sub tyranno vindice palmam
De falsis referant diis, 1955–65] A 1788–98. 1972–76] A 1805–08. 1978–84] A 1810, 1815–19, 1821. 1985–92] H 1563–70. 1985–92] alc. 1 + adon. (cf. Sen. Ag. 608); glyc.
Christique sanctum numen in orbe
Testes omnibus asserant!

Ang.4: Felix o ter et amplius beatum
Costis, virginei decus triumphi!
Decus nobile, dulce, delicatum,
Adsis virgineis patrona turmis!
Ang.5: Martyrum o ingens decus et beati
Agminis lumen ter amable Costis,
Huc ades, diros miserata, dulcis
Virgo, labores!
Ang.6: O eruditis eloquiis potens,
Virago Costis, o studiis data
Bonis patrona: tuos benignis
Desuper auxiliis tuere!

Hui miror, quaenam haec iterum miracula rerum?
O socii, en nova diffundens opobalsama marmor,
Marmor odoriferos alte diffundit odores!
Panta: O virgo aeternis deinceps venerabilis annis,
Salve, virgo decens, caeli decus! Haud tibi quisquam
Caelicolas inter divos certarit honore!
Panti: Huc ades, morbosque graves pestemque famemque
Avertes caelique minas et inhospita tela,
In studiis lumen tribuens, in prospera casus
Vertens. Da, pia virgo, dies, venerata, secundos!
Clau: O virgo, miserere mei, miserere precantis!
Nam decet, ut laetis surgat tibi gloria factis,
Pro superum regno quae tristia tanta tulisti.
Hui miror, quaenam haec iterum miracula rerum?
Ecce ego, qui claudus iam tot labentibus annis
Semper eram, tam divini virtute liquoris
En salio, abicio baculos, en curro, recurro!
Quid faciam prae laetitia? O generosa virago,

Te veneror, te laude feram, dum vita manebit!
Cae: O Costis virgo, miserorum dulce levamen, 1993] C 508; Hor. carm. 1,13,17 felices ter et amplius. 2006sq.] BM 3,824sq. Opobalsama semper / Marmor odoratum sudat. 2014 Da ... secundos] 2032, 2044, 2047, 2057, 2062, 2065, 2068. 2023] 2031. 1993–96] phal. hendecasyll. 1997–2000] Sapphicum. 2001–04] Alcaicum. 2005–37] dact. hexam.
Huc ades, o nostros adimens miserata dolores!
Vah, miror socii, en video! Mihi lumina luce
Cassa aperit sacrum fontisque oleique fluentum,
Didita gutta cadens, rigido de marmore gutta.
En video caelum aethereum terrasque iacentes!
O felix, o fausta dies! Te, sacra virago,
Te veneror, te laude feram, dum vita manebit.
Lep: Da, Costis, da, virgo, dies, venerata, secundos!
Ecce iterum o socii, vah, vah, quam gaudeo! Lepra
Lurida discutitur, squamoso corpore lepra
Ecce abiit, cessit. Nitida est caro. Sacra virago,
Costis, te scio mirandi miracula fontis
Edere, nec fallax animum mihi decipit omen!
Sen: Considero Christum deum esse maximum,
Qui Costidem tantis potest miraculis
Illustriorem facere summis regibus.
Quapropter, heu, me paenitet erroris mei.
Idola linquo, Costidis amplector fidem,

Christum sequar. Precare, Costis, ut assequar!
Da, Costis, da, virgo, dies, venerata, secundos!
Pon: Sed et ego tot miraculis moneor fidem
Christi ut sequar: tuam sequor, Costis, fidem.
Da, Costis, da, virgo, dies, venerata, secundos!
Mac: Te decet omnis honos, deus, o qui Costida tantis
Muneribus cumulas, altum super aethra locatam.
Iamque tibi, o Costis, ponuntur genua precantum
Curva solo. O nostros, Costis, miserare dolores!
Tempus erit (fore praedico) labentibus annis,
Auriferi tibi cum riguis in vallibus Oeni
Caesareum genus eximios renovabit honores.
Belligeri proceres tua tam miranda stupebunt
Facta. Tibi sese totos felicibus orsis
Committent. Da, virgo, dies, venerata, secundos!
Panti: Terrarum decora alta viri tibi plectra sonabunt,
Laude ferent Graeci mirabunturque Latini,
Et tua facta canent vates venientibus annis,
Vates auriferi curvis in vallibus Oeni.
Da, Costis, da, virgo, dies, venerata, secundos!

Panta: Te iuvenes mirabuntur teneraeque puellae
Et genus omne hominum curvis in vallibus Oeni.
Da, Costis, da, virgo, dies, venerata, secundos!
And: Et tempus fore praedico, laetabile tempus, 2027sq.] BM 3,828sq. oleique fluentis / accipiunt guttas. 2060 Et … canent] 2100. 2061 curvis in vallibus Oeni] 2064, 2069, 2073. 2044, 2047–109] dact. hexam.
Acceptamque ferent magnam tibi secula lucem.
Da, Costis, da, gnata, dies, venerata, secundos!
Da lucem auriferi curvis in vallibus Oeni!
Mac: Laudemus dominum caeli terraeque potentem,
Cuius habet nullos larga indulgentia fines,
Qui solus tenet imperium, quo cuncta reguntur!
Laus domino auriferi curvis in vallibus Oeni!