Andridamia – Catharina – Rosimunda cum ancillis – Chorus
Sponsa digna deo, superis dilecta virago,
Heu, heu nam infelix venio tibi nuncius, heu, heu.
Cat: Dic quid habes o Panticrates charissime rerum?
Panti: Non ausim, ancipiti mentem formidine pressus.
Cat: Dic tandem, varia est rerum fortuna mearum.
Panti: Heu timeo –
Cat: Vanum procul hinc expelle timorem.
Panti: Quid dicam, quove ipse malum hoc exordiar ore?
Eloquar an sileam? Timidis vox faucibus haeret.
Dicam equidem, quoniam o virgo me dicere cogis,
Heu doleo! Nam in te longinqua a Tibridis urbe
Et coniurata descendunt praelia Memphi.

Namque per Aegyptum praetentaque litora ponto
Conspexi venisse rates ex urbe Latina
Advectosque freto, contra qui numina Christi,
Sponsi o virgo tui, crudelia bella parabunt.
Lea: Quin etiam (horresco referens) o sacra Virago
Iam nunc festa dies agitur, veterumque deorum
Sacra novabuntur, nitidis urbana iuventus
Vestibus et multo testatur gaudia cultu.
Sistra sonant, altis lucent altaribus ignes
Mugitu cava tecta sonant, strepit undique murmur
Purpureos spargunt flores, praeque aedibus adstant
Multa hecatombaeis mactanda animantia sacris.
Christiades tremuere metu, petiere Syenem, 639] Ov. met. 10,153 dilectos superis. 642 ancipiti ... pressus] Verg. Aen. 3,47. 643 rerum fortuna mearum] Lucan. 7,250. 644 Heu timeo] Ov. epist. 13,164. 645] Ciris 265 quid dicam quove aegra malum hoc exordiar ore? (aegra coni. Baehrens, codd. praebent et ipse et ipsa; cf. ed. Knecht 1970). 646 Eloquar an sileam] Verg. Aen. 3,39. – vox faucibus haeret] 1231, 1241; C 1306; Verg. Aen. 2,774; 3,48; 4,280; 12,868 vox faucibus haesit. 647] Ciris 266sq. dicam equidem, quoniam tu nunc non dicere, nutrix, / non sinis. 648sq.] BM 1,284sq. Insidias, in te longinqua a Thibridis urbe / Et coniurata descendunt proelia Memphi. 650–52] BM 1,366–68 Fama per Aegyptum pretentaque littora ponto / Nunciat advenisse rates ex urbe Latina / Advectumque freto Romani regis alumnum. 654 horresco referens] Verg. Aen. 2,204. 655–57] BM 1,371sq. Festa dies agitur. Nitidis urbana iuventus / Vestibus et multo testantur gaudia cultu. 655 veterumque deorum] 693; Verg. Aen. 9,785. 658] BM 1,378 Sistra sonant, altis lucent in turribus ignes. 659] BM 2,12; cf. Hessus 1514, E3v Atria mugitu resonant: ferit aethera clamor. 660–63] BM 1,383–87 Purpureos spargi flores et rite parari, / Danda Ecatumbaeo quae sunt animalia sacro. / Christigenae soliti crudis praeda esse tyrannis / Contremuere metu et multi petiere Syenem / Thaebaeosque lares et Cyrenaica regna. 662sq. petiere Syenem] C 256. 639–739] dact. hexam.
Thebaeosque lares et Syrenaica regna.
Pars procul horrentes silvas nemorosa ferarum
Lustra petunt, metuunt omnes fugiuntque latentque.

Cat: Ardeo visceribus. –
Ale: Bellumne lacessere tentas?
Cat: Non bellum, ast aliquid iam dudum invadere maius
Mens agitat mihi, nec placida contenta quiete est.
Nam statui, firma haec imo stat corde voluntas,
Non hoc dissimulare nefas neque dira tyranni
Coepta, etenim res grata deo est, scelus omne malorum
Carpere et errantum prohibere per invia plantas,
Offenso titubare gradu vestigia donec
Prava citi relegant lictumque iter omne revolvant.
Panta: Crudelis prohibere paras fera coepta tyranni?
Hoc deus avertat –
Lea: deus hoc averterit omen.
Virgo nonne vides manifesta pericula vitae?
Cat: Est hic, est animus vitae contemptor, et istum
Qui vita bene credat emi, quo tendo, decorem.

Panti: Siccine et Ausonios fasces, Latiasque secures
Temnis?
Cat: Temno equidem quicquid Christi adversatur honori.
Bia: Heu, heu, quam timeo, ne te fata impia tangant!
Cat: Fata nihil possunt: solus regit omnia Christus.
Amo: Ah fugias, Regina, precor, tam dira pericla!
Non temere decet iratum irritare Leonem.
Dira laboriferis circumvallata periclis
Coepta paras, quae ni fugis, intemerata virago,
Tam tibi, quam nobis magno potes esse dolori.
Cat: Desinite! Hac etenim citius cervice recedet
Hoc caput, immanis quam Christo invisa tyranni
Aequo facta ferens animo dulcissima Christi
Numina contemni patiar veterumque deorum
Errores iterum veteres et sacra novari.
Panta: Nympha Paretonias inter dulcissima nymphas.

Parce tibi, matrique tuae, nobisque et amicis! 688] virgo B. 666] Iuv. 13,14sq. ardens / visceribus. 667sq.] Verg. 9,186sq. aut pugnam aut aliquid iamdudum invadere magnum / mens agitat mihi nec placida contenta quietest. 669 corde voluntas] 1852; Verg. Aen. 6,675. 670 dira tyranni] Val. Fl. 5,659. 673 vestigia donec] Ov. met. 14,259; Paulin. Nol. carm. 9,44. 674] Verg. Aen. 9,391 iter omne revolvens. 675 prohibere paras] Claud. 5,165. 678sq.] Verg. Aen. 9,206sq. est hic, est animus lucis contemptor et istum / qui vita bene credat emi, quo tendis, honorem. 680sq.] 794sq.; cf. ad 1577sq. 683] Verg. Aen. 4,596 nunc te facta impia tangunt? 690sq.] Ov. Pont. 2,8,65 nam caput hoc nostra citius cervice recedet.
Cat: Desinite, aut vos responso non amplius ullo
Dignabor! Tandem ah vanis absistite verbis!
Panti: Heu dulcis virgo, pulcherrima reginarum,
Quo tua te pietas, quo te tuus impulit ardor?
Cat: Desine meque tuis teque irritare querelis!
Ale: O genus egregium Costi, generosa virago:
En tibi curva solo ponuntur genua precantum!
Ah virgo, miserere tui, miserere tuorum!
In te magna hominum turba inclinata recumbit.
Ah maneas! Tibi ne sub tanta pericula missae
Postea nec prodesse queam, nec adesse saluti!
Lea: Flectere nec nostros, virgo, contemne dolores!
Bia: Respice nos patriamque tuam proceresque et amicos,
Desistatque abitu generosum pectus ab isto!
Amo: Heu, quae coepta paras metuendi plena doloris,
Coepta paras, virgo, tremebundi plena doloris?

Cat: Surgite! Quid me conficitis? Discedite, abite!
Panta: Ibo equidem matrique tuae tam dira pericla
Exponam haud unquam fines habitura petitos.
Cat: Quorsum opus est verbis, vel quo certamine tanto?
Vincit amor Christi vestros, mihi credite, amores.
Panta: En matrem, regina, tuam proceresque et amicos!
And: Heu heu gnata, quid admisi, charissima gnata?
Mene igitur linques, poterisne relinquere matrem,
Nec moritura tenet crudeli funere mater?
Si bene quid de te merui, fuit aut tibi quicquam
Dulce meum: miserere mei pereuntis et istam,
Oro, si quis adhuc precibus locus, exue mentem!
O dolor, heu tenebris oculi coguntur obortis!
Linquor, et excipienda cado. –
Ale: O miserabile factum!
Panta: Ecce iterum, o dulci prognata parente virago,

Ecce iterum tibi curva solo stant genua precantum!
Respice nos matremque tuam proceresque et amicos!
En iacet exanimis duroque simillima saxo, 706] manes B; cf. 739. 700] C 394. 703] 728, 918sq., 1680, 2050sq. 705] Verg. Aen. 12,59 in te omnis domus inclinata recumbit. 706] Verg. Aen. 9,483 nec te, sub tanta pericula missum. 709] 718, 729. 713] 742–44, 922, 925, 1349sq.; C 398. 716] Verg. Aen. 4,98 aut quo nunc certamine tanto? 717] 742–44. 720] 747sq. 721] Verg. Aen. 4,308 nec moritura tenet crudeli funere Dido? 722–24] Verg. Aen. 4,317–19 si bene quid de te merui, fuit aut tibi quicquam / dulce meum, miserere domus labentis et istam, / oro, si quis adhuc precibus locus, exue mentem. 725] Ov. met. 2,181 suntque oculis tenebrae per tantum lumen obortae. 726] Ov. epist. 2,130 Linquor et ancillis excipienda cado. 730 duroque simillima saxo] Ov. met. 13,540.
Et silet et pallet, misero obstupefacta dolore.
Non matris miserere tuae tantique doloris?
Panti: Nosne fugis? Per ego hanc matrem, per viscera, quae te
Progenuere, precor, tantis absiste periclis!
Panta: Filia formosae matris, formosior ipsa,
Ne contemne preces, quae corda adamantina possent
Flectere, quaeque feros poterant movisse leones!
Amo: Ah fuge virgo manus crudeliaque arma tyranni!
Anc: Ah regina mane, maneas regina precamur!
Cho: Heu quis erit tandem finis, quae meta malorum?
Heu heu quid facimus? Christe deus, fer opem!
Cat: Quid me conficitis? Christi constringor amore,

Qui vestros longe exsuperans evincit amores.
Surgite! Non contemno preces, sed praefero Christum.
And: Heu rediit, rediit mens et rediere dolores!
Ibo iterum in lachrymas, iterum tentabo precando.
Siccine me linques, gnata o charissima, solam?
Siccine me linques sub tanta pericula missam?
Cat: Andridamia, mihi longe charissima, mater:
Testor siderei praesentia numina caeli,
Quam cupiam ex animo tantas tibi demere curas,
Dulcibus et verbis miseros lenire dolores.
Verum amor iste tui Christi superatur amore.
Ibo. Valete omnes! Durum ad certamen adibo,
Praeside freta deo. Valeas dulcissima mater,
Tuque, o Alexander, valeas charissime, Christi
Vive memor! Simul et valeas, dilecte Leander!
Et tu Panticrates, longe gratissime rerum,
Tuque, Amoraldes, vale! Et, o Bia amabilis, et tu
Consiliis, Rosimunda, potens linguisque disertis,
Tu quoque Pantaleon, quo non mihi carior alter!

Quid fletis? Cunctis unum praeponere amorem
Cogor. Abite omnes, ego sola iter istud inibo!
Panta: Heu heu qui potero tantos perferre dolores?
Panti: Heu heu, o dolor, o luctus, o tristia fata!
Cat: Sic volo, sic iubeo. Procul hinc discedite cuncti! 733] Verg. Aen. 4,314 mene fugis? per ego has lacrimas dextramque tuam te … 735] Colum. 10,299 Formoso Nais puero formosior ipsa. 738 arma tyranni] Sil. 1,75.662. 743sq.] C 388. 745] Ov. epist. 13,29 Ut rediit animus, pariter rediere dolores. 747sq.] Verg Aen. 9,481–84 tune ille senectae / sera meae requies, potuisti linquere solam, / crudelis? nec te, sub tanta pericula missum, / adfari extremum miserae data copia matri? 752 lenire dolores] Ov. met. 13,317. 761] Verg. Aen. 12,639 quo non superat mihi carior alter; Ov. epist 4,4,17 quo non tibi carior alter. 765 tristia fata] 1783, 1798. 740sq.] dist. 742–839] dact. hexam.
Panta: Absit! Non te deserimus, quacumque viarum
Consequimur, vivo fuerit dum in corpore sanguis.
Panti: Non te deserimus: sequimur quocunque locorum!