§ 13 Ratio status

1.1 Cura et solicitudine omni agendum erit ut omnia removeantur quae hactenus civitati oberant; Iosephus plurimum egit ut auctoritatem suam extendat neglectis statibus sicque absoluta monarchia evasit Portugallia.

2.1 Non obstantibus tamen his in regimine copiosi committuntur errores; scientiae et litterarum studia curam maiorem deposcerent, non secus ac artes, opificia, agricultura, manufacturae et fabricae; commercium tam internum quam externum excolatur, ad meliorem statum collocetur, fluvii perpurgandi, canales exstruendae; commercium ad meliores regulas exigendum, activum reddendum, industria incolarum excitanda; circa religionis negotia rex vindicare deberet sibi ampliora jura, exportationem pecuniarum impedire, numerum superfluum ecclesiasticorum restringere, eorum immunitatem sufferre, praesertim mendicantes; inquisitio sacra coarctanda vel potius sufferenda, tolerantia inducenda, populus ad saniora et priora religionis principia reducendus, superstitio exstirpanda; classis et exercitus campestris meliorem formam deposceret quoque, amicitia cum exteris colatur, praesertim cum Hispanis contra quos nunquam semper satis tuti erunt, ipsis Magnae Brittaniae amicitiam conservare studeant, hi enim ipsis auxilio esse poterunt semper contra Hispanos et Gallos; ceterae gentes magis indifferentes sunt intuitu Portugallorum, amicitiam tamen cum illis medio Magnae Brittanniae conservare suadebit ratio status.

Finis statisticae practicae

Die 13--a Augusti, anni 1792.