ยง 10 De negotio religionis
1.1 Scimus negotia religionis non ultimam causam esse cui existentiam et
consistentiam huius reipublicae adtribuamus; ab eo statim tempore summa libertas religionis et
conscientiae inducta est, sicque diversissimae religiones enatae.
2.1 Anno '579. in foedere Utrajectensi actum quoque est de negotiis
religionis, decisum quoque est cuique provinciae integrum esse cuique adhaerere
religioni, frequentissimi tamen reformatae religioni se addixerunt.
2 Haec res ergo ansam dedit ut statuerent Belgae praeter reformatam nulli
religioni liberum exercitium tribui debere; commigrarunt tamen ad Belgium evangelici, Iudaei,
anabaptistae, chatolici, Graeci, quae religiones omnes toleratae evaserunt; ab hac tamen sua
tolerantia erga advenas desciverunt, cum de reformatis suae nationis ageretur,
2-180
persequebantur enim se invicem propter contrarias sententias in materia gratiae, quae in
universitatibus locum suum habebant. 3 Scimus quod doctrinae Arminii
adhaeserint omnes eruditi et nobiles, Gomaristis vero clerus et plebs una cum Mauritio
vicario; aperta ergo seditio et rebellio enata est multique Arminiani sanguine suo
confirmarunt sententias suas; hae turbae usque '619. perdurarunt, quo in synodo Arminiani
oppressi sunt. 4 Non tamen illico statuta synodi recepta sunt, sed primo 1651.
in conventu statum generalium canones et decisa synodus Dorderacensis recepta et civitate
donata sunt, ab eo ergo tempore dominans religio est dominans !, ceterae vero
omnes, qualescumque sint, sunt toleratae; et ad munera eminentiora reipublicae nemo
admittitur, nisi reformatae religionis.
3.1 Ab hierarchia ecclesiastica omni abhorrent Belgae, solos praesbyteros,
seniores et diaconos recognoscit; quaevis ecclesia particularis habet suos praedicatores,
diaconos et seniores. 2 Quavis hebdomada seniores et praesbyteri congregantur
et determinant ea, quae ad regimen illius ecclesiae spectat. 3 Numerus plurium
ecclesiarum ad semel congregatarum vocantur classis; quaevis ecclesia ad classem mittit unum
seniorem et praesbyterum, haec classis regimen gerit sui districtus; celebrantur classes
minimum ter quotannis; si classes integrae provinciae conveniant, habentur synodus generalis
illius provinciae; ad synodum provincialem singulae classes 2 vel 3 praedicatores et totidem
seniores mittunt. 4 Habentur in tota republica 9 synodus provinciales; in
Hollandia duo synodus habentur, reliquae unam formant, Trencia provincia ultimam.
5 Classes in 9 synodibus sunt 53, praedicatorum numerus ad 1572 capita; si
omnes 9 synodus conveniant, habetur synodus nationalis generalis, in qua negotia omnia fidei
et ipsa dogmata deciduntur; unica fuit '618-19. anno synodus nationalis Dorderacensis.
6 Haec regiminis ecclesiastici ratio nulla lege definita fuit, sed solummodo
consuetudine invaluit; reformati, qui non secundum Dorderacensis synodus decreta vivunt,
distinctam ecclesiam formant, et sunt tantum tolerati; tales sunt copiosi Valones, Galli.
7 Belgae habent etiam in aliis mundi partibus suos praedicatores,
missionarios, ecclesias et synodus; sic in America 9 habentur ecclesiae, in India 46
ecclesias.
2-182