§ 1--us Situs et territorium

1.1 Mare Germanicum Belgis est ad septemtrionem; ad meridiem est Brabantia et episcopatus Leodinensis. Ad orientem sunt principatus Iuliacensis, Geldria Austriaca, Geldria Borussica, episcopatus Monasteriensis, etc. 2 Situs geographicus est intra 52. et 54. latitudinis septemtrionalis gradum et intra 22. et 25, proin sub zona temperata septemtrionali; tota superficies 625 milliaria quadrata continet.

2.1 Tota provincia constat ex 7 provinciis foederatis; sunt hae ordine praerogativae honoris: Geldria, seu maxima pars antiqui Geldriae ducatus; huc pertinet etiam comitatus Zutfaniae antiquae; ista provincia divisa est in superiorem et inferiorem, inferior rursus divisa est in Vetaviam et Velaviam; Comitatus Holandiae, haec antiquitus Batavia nuncupabatur, constat ex ipsa Hollandia et Frisia occidentali; haec provincia est maxima et potentissima ex omnibus provinciis, habet enim 300 milliaria  in superficie sua; Comitatus Zeelandiae – haec provincia ex 8 insulis constat, nempe: Valcria, Bevelandia australis; Tola, S. Phylipi, Valferdic, Bevelandia septemtrionalis, Duibeland, Scaldria; quarta provincia est Utrajectensis, olim erat episcopatus; Comitatus Frisiae prius regnum celebre erat quod Carolus Magnus evertit, hodie in 3 partes est divisa: in occidentalem, quae est pars Hollandiae, in orientalem, quae est pars Germaniae et ad Borussiam spectat, denique in Frisiam ipsam, quae est ipsa haec provincia; haec 100 milliaria  complectitur; ipsa Frisia in 3 partes subdivisa est, nempe in Tractum orientalem (Oster Goe), Tractum silvanum (Senenvolden), et Tractum occidentalem (Vester Goe); ad hanc provinciam etiam 4 minores insulae spectant; sexto est provincia Trans Isalana (Ober Isel), haec in superficie habet 1 et 80 milliaria , subdividitur in 4 partes: Daventia (Dvente), Sallaudia, Vollenhovia, Drentia; septimo est Groningen, [habet] 80 mil.  in superficie habet, haec multitudine canalium excellit, dividitur in Omelandiam et Groningam; per Groningam intelligitur urbs huius

2-134

nominis cum suo territorio; per Omelandiam intelligitur provincia tota circa urbem et eius territorium; tota ergo provincia nuncupatur Provintz von Stadt und Land. 2 Praeter has provincias conspicuae provinciae pertinent ad Belgium, quas plerumque jure belli a Hispanis possident; provinciae hae nuncupantur provinciae Generalitatis, cum subjectae sint Statibus generalibus; provinciae hae Generalitatis sunt diversae: in Brabantia possidetur urbs et dominium Silva Ducis, item urbs Gravia, regio Glicana (Land v. Guick), possidetur urbs Breda et marchionatus Berga ad Zomam (Berg ob Soom) et Trajectum ad Mosam, et comitatus Froenhowensis; in Linburgensi Ducatu etiam habent Belgae provincias, nempe provinciam Trans Mosam, ex parte comitatus Dalemensis etiam possident plurimum, in provincia hac etiam partem Ducatus Rodiensis habent Belgae; praeter haec vi Tractatus barrier alias ditiones possident Belgae in Flandria in urbe Slusa, quae portu provisa est; item urbs Alexia, quae arce munita gaudet, Bensoa urbs ad Mosam, Stephanoverda, quae duae urbes in Geldria superiore sitae sunt.

3.1 Clima Belgii generatim temperatum est, aura tamen, ob nebulas ex aquis copiosis, et pluvias, insalubris est, venti etiam septemtrionales acerba frigora adferunt; haec omnia proprios morbos Belgis causant, uti scorbutum, paralisim (Gicht), catharum; hi morbi praecipue Hollandiae, Zeelandiae, Groningae, et Frisiae communes sunt, et longam aetatem non admittunt; his accedit hydrops et febres.

4.1 Montes habentur in Geldria, in Ultrajectensi et Transisalana provincia, sed non magni et steriles; ceterae provinciae planitie et cumulis arenarum gaudent. 2 Fluvii et aquae sequentes habentur: maximus fluvius est Rhenus, qui ex Helvetia per Germaniam ad Belgium defluit et ibi ramos plurimos format, partim naturales, partim artificiales canales, talis est canalis Corbullonis; 2--o) est Mosa, qui ex Lotharingia decurrit et secat Geldriam et Hollandiam et influit in Rhenum; 3--o) Scoldis (Schalde), oritur in Picardia Franciae, format in Belgicis provinciis 2 cornua, et influit in mare. 3 Praeter hos fluvios est sinus maris Süder See, erumpit ex mari 2-136 Septemtrionali, et Hollandiam, Geldriam, Transisalanam, et ex parte Frisiam lambit, in longitudine habet 15 milliaria et in tota periferia 50; Belgis utilissimus est hic sinus pro commercio interno; in Hollandia est Lacus Harlamensis, item aquae, quas Ij appellant, et sunt ultra Amsterodamum, formantque lacum; habetur etiam lacus Bisbos, hic anno 1421, 19. novembris enatus est, 72 pagi absorpti sunt cum omnibus incolis. 4 Multos jam exsiccarunt lacus; praeter haec canales factitii copiosi habentur pro commercii et vecturarum facilitate; sed sanitati et aeris salubritati non omni ex parte prosunt; adsunt stupendae cataractae et coarctationes aquarum maritimarum, quae ipsis instar arcium et praesidiorum sunt, nam apertis cataractis inundare noverunt provincias suas sicque hostes arcere.

5.1 In regno animali habentur pecora cornuta copiosa ob pascua copiosa, maxime in Hollandia, Frisia, Groninga et Transisalana provincia, hinc gaudent lacte, butiro et caseo; habentur greges etiam ovium ex quibus lana non mediocris habetur; ferae sunt exiguae, sed pisces copiosissimos !, aves copiosae habentur in Zeelandia, praesertim maritimae; ex regno vegetabili habent in Hollandia aliquantum frumenti, etiam in Geldria, sed fructus arborum in abundantia habentur; ex regno minerali, habentur lithantraces, sed ligna exigua, etiam gleba focaria gaudent. 2 Modicum ferrum habentur in Sudfania, aliud nullum beneficium regni mineralis; laborat ergo Belgium penuria frumenti, vini, ligni, metallorum et lapidum, imo in quibusdam plagis nec aquam potabilem habent, et cisternis collectis aquis pluvialibus utuntur. 3 Summam ergo naturae penuriam incredibili industria et fatigiis suis superant, et ditissimas reddiderunt provincias suas per unicum commercium et fabricas. 4 In Hollandia florentissimae urbes, horti amoenissimi censentur, imo Hollandi in tota Europa peritissimi sunt hortulani, fabricantes optimi.

6.1 Praeter has possessiones Europeas Belgae possident etiam in aliis mundi partibus amplissima territoria, quae omnia vi armorum sibi subjecerant in omnibus 3 mundi partibus; in America occasione belli Hispanici subegerunt sibi fere totam Brasiliam Portugallicam, quam tamen maxima ex parte amiserunt; in Provincia Guiana 3 colonias possident; 1--a Suinane est, haec ad 30 milliaria extenditur introrsum versus, 2/3 partes

2-138

huius coloniae pertinent ad urbem Amsterodamensem, 1/3 vero ad Indiae societatis occidentalis compagniam; 2--a Besseguero, 3--a Barnice; haec 3--a est privatorum civium colonia; possident etiam insulam Currassao et S. Eustachius, et hae ditiones ob sacharum, caffe, indigo et tobacam sunt perutiles. 2 In Africa possident celebre promontorium Bonae spei; hoc summi est momenti cum sit clavis in Indias orientalis propugnaculoque munitissimo provisum est, gaudet vino optimo hoc promontorium, quod ipsum utillissimum commercium praebet ipsis. 3 Habetur hic hortus botanicus cui par in orbe non datur; titulo proprietatis hoc promontorium pertinet ad societatem Indiae orientalem; aliae vero omnes possessiones Africae ad occidentalem societatem Indiae pertinet; nempe in Ginea littoribus arces munitissimas duas possident De la Minha seu fanum S. Georgii; praesidium dein Moure, seu Nassoviense. 4 In Asia orientali ditissimas habent possessiones Belgae; in continenti praeter innumeras factorias et depositoria in littoribus Malabariae possident Cananor, Cangananor, Cochin, Coilan, quae praesidia nobilissima sunt in regnis eiusdem nominis; cum his regulis Belgae foedus colunt commercii causa; in litoribus Colomandel habent Nagapatnan, aliud est munimentum Geldriae; in Litoribus piscationis Belgae arbitri sunt totius piscationis et commercii; ad Tutucorin habent piscationem perlarum cum exclusione omnium gentium; in paeninsula Malacca habent urbem eiusdem nominis et portum, una cum territorio amplo. 5 In maribus diversas possident insulas; possident magnam partem insulae Ceilon seu Cinamoni, in qua integra silvae cinamoni habentur; in hac insula habent diversa munimenta, cidadella, ut eam in suo potestate retineant, et alios arceant gentes. 6 In insula Iava possident integrum regnum Iacatra; utuntur dominio directo in diversos adhuc regulos huius insulae; in hoc regno Iacatra sita est celeberrima urbs Batavia, quae inexpugnabili praesidio et portu provisa est, hic est centrum totius commercii Belgici; haec insula suppeditat orisam, gosipium, caffee, sinsiper, imper; in Sumatra insula possident 2 munimenta Palimban et Iamblin, per haec sunt in dominio totius commercii; in insula Timor habent depositorium munitum; insula Macassar seu Celeps cum omnibus populis et regulis dominium supremum Belgarum recognoscunt, tributum solvunt, et ab anno '667. cum Belgis solis commercium faciunt; ipsa urbs Macassar Belgarum est.

2-140

7.1 Insulae Molucae etiam spectant ad Belgas; primaria ex his est Ambuina, quae 3 adnexas habet insulas, quae communi nomine Uliasse veniunt; altera est insula Bandai, quae etiam 4 minoribus constat insulis, in his insulis cariofili, nuces et flos miristicus unice crescit, proin soli Belgae suppeditant toti Europae haec aromata; nunquam autem plus invehunt in Europam quam sciunt consumendum, cetera comburunt, ne aut vilescant pretium, aut nimis extollatur; Termata, Tido, Timo et Bastian sunt etiam insulae in quibus tantum supremum dominium habent Belgae.

8.1 Septem provinciae conjunctae efficiunt territorium metropolitanum et dominans; singulae hae provinciae sunt independentes in negotiis privatis; praeter has habetur etiam alia provincia, Trencia dicta, quae non est foedere juncta cum 7 prioribus, sed omnia jura majestatica ipsa exercet, vivit tamen in statu protectionis respectu totius reipublicae. 2 Provinciae Generalitatis sunt provinciae stricte subjectae. 3 Aliae provinciae vel ad privatos vel ad societates mercatorias spectant et sunt subjectae; provinciae hae gubernantur per suos gubernatores, qui omnes subsunt gubernatori summo Bataviae residenti.