conatus est omni modo haec duo regna connectere, effectuare tamen id nequivit, ob jurium disparitatem; titulum tamen regis Magnae Brittaniae suscepit; ab hoc ergo tempore cessarunt continua bella inter has duas nationes; non deerant tamen malevoli qui ipsum ejicere volebant e regno eique substituere cognatam suam Arabelam, quae descendit ex Margareta, et filia comitis Lenociae fuit, huic destinabant maritum ducem Sabaudiae, qui aeque Chatolicus fuit ac Arabella; conjurationi huic adhaeserunt multi Chatolici, et exterae quoque aulae nutriebant eam, sed detecta fuit opportune conspiratio, supplicio affectis capitibus extincta est conjuratio. 7 Mitius tamen egit cum his conjuratis, hinc incurrit suspicionem apud suos, quasi ipse sacris Christianorum magis faveret quam Calvinianae professioni; Iacobus hic fuit quidem in litteris amoenioribus versatissimus, sed non admodum in politica. 8 Pacificus fuit admodum, non novit omni ex parte rationem status suorum temporum, hinc ut mollioris et effeminati animi homo incurrit odium suorum; hinc illud: rex erat Elisabeth, regnat regina Jacobus; praesertim cum primis statim regiminis annis praejudiciosam pacem cum Hispanis inivisset, qua se obligavit ad numquam ineundum foedus cum Belgis foederatis. 9 Hinc etiam conjuratio Pullveraria explicanda est, quae per Chatolicos contra regem et totum parlamentum directa fuit; conjurantes enim decreverunt supposito pulvere pyreo aedes Vestmonasterienses (Vestminsterhall), in quibus parlamentum considere solet, in auram ejicere sicque protestantes una cum rege enecare; 30 enim dolia et in quovis dolio 3 centenarios, proin 90 c. pulveris pirei intulerunt in cellariam; pridie tamen eius diei, quo peragi debuisset scelus, detecta est conspiratio, et quidam per ipsum Jacobum; Marchio enim Montegill habuit sibi addictos inter conjuratos, qui ipsi significarunt, ambigue quidem, ne cras conventui ordinum interesset, et ex ipsa urbe excedat si possibile esset, epistulam hanc Montegill ad regem detulit, ipse ergo rex primus prolapsus est ad cogitationem eam, quod id vi pulveris pirei fieri debeat; missis ergo fidis hominibus illuc depraehenderunt omnia; Robertus Catesius, Thomas Perci, Thomas Vinter, comes DicBüc cum pluribus aliis meris Chatolicis convicti criminis huius ultimo supplicio affecti sunt; illa occasione solemne1-302 jusjurandum inductum est in Anglia, quod praestare debebant omnes regi et regno servientes, quod et hodie retinetur. 10 Sub Jacobo conspicuae coloniae missae sunt in Americam, in Hiberniam, quae valde desolata fuit his temporibus. 11 Per hoc steriles tractus terrae cultores suos acceperunt, et in Anglia imminutus est numerus, quod multi vitio vertebant, cum per hoc fabricae, agricultura in ipsa Anglia deffecerit; ad haec tempora recidit institutio Mensae Argentariae Londinensis 1609. anno (Bancc); '611. anno Iacobus novam speciem nobilitatis, prius in Scotia usuatam tantum, induxit in Angliam, nempe barones, qua re se non parum exosum reddidit, secundum taxas enim vendidit hanc nobilitatem, interressentiae ! causa. 12 Commercium in Indias orientales promovit omni conatu; et hoc multum contulit ad alienandos animos subditorum a Jacobo, quod omnem favorem et gratiam contulit homini extraneo Scoto Roberto Karr, eumque primarium ministrum creaverit et ducem Sommerset, quam dignitatem tantum filiis aut agnatis suis proximis conferre solebant; coactus tamen est tardius removere eique substituit Georgium Viliers, qui magis adhuc exosus erat Anglis. 13 Incurrit dein suspicionem magnam religionis causa, filio enim suo Carolo uxorem Catolicam procuravit, per quam exercitium religionis Chatolicae ad aulam introductum est, nempe Philippi regis Hispani filiam seniorem Mariam; hinc filium Carolum misit ad Hispaniam cum Villiers, qui ibi profusiones enormes fecerunt; hoc tamen matrimonium executioni datum non est; Hispani enim adjecerunt conditionem ne ante unius anni decursum vim tractatus hic matrimonialis haberi possit; expectabat enim Domus Hispaniae eventus rerum Germanicarum, et reipsa decrevit se ! Iacobus bello contra Hispanos, sed immortuus est, proin et contractus cessavit, sed ante mortem suam Georgius Viliers procuravit nuptias inter Ludovici 13-ii regis Galliae sororem, et hoc matrimonium cum Henrici 4-ti filia ratihabitum est; anno 1624. mortuus est Jacobus, ei successit Carolus 1-us, qui usque '49. annum regnavit sat infeliciter; odium in patrem constitutum in se mox devolveret retinendo ministrum Viliers, duxit Henrici 4-ti filiam Henricam, per quam ingens multitudo Chatolicorum irrepsit in Angliam; accessit, quod Carolus cum Scotis quoque altercationes habuerit, quas jam Jacobus incepit, propter praesbiterianos et Calvinianos, ubi se caput ecclesiae dicere incepit,1-304 quod praesbiteriani non ferebant; perfregit tamen Jacobus voluntate sua et tunc statim episcopatus induxit, prout in Gallia erant; idem fecit filius Carolus, qui episcopos confirmavit, bona ipsis restitui jussit a privatis familiis; anno '25. bellum inchoavit Carolus contra Hispanos, et '26. contra Gallos bellum movit; fovendos enim suscepit Hugonotas contra Ludovicum 13. 14 Eventus tamen utriusque belli sat sinister erat, cuius causa rursus in regem et ministrum Buccincanium retrusa fuit, et odium in eum susceptum auctum, praesertim cum ignominiosam pacem confecerit tardius rex, et per bella haec commercium, fons omnium divitiarum Anglicanarum, multum passum sit; cum parlamentis etiam perpetuas lites habuit, ea cassavit toties quoties, propter listam civilem, seu sumptus pro persona sua, minores constitutos; hinc debita contraxit, pecunias ubique corrasit, quae omnia summopere populum affligebant; proposuit post haec status longiori tempore non convocare, cum tamen pecunia opus erat varias praestationes exegit, quae confirmatae non erant; in Scotia pariter indignatio mirum in modum crevit in Carolum, cuius causa fuit religio. 15 Carolus enim Ecclesiam Anglicanam inducere voluit etiam in Scotia, qui prius Genevensi confessioni addicti erant, et caput ecclesiae non agnoscebant; perrupit tamen Jacobus, uti scimus, et episcopalem ecclesiam reduxit, sed vix discessit ex Scotia, turbae iterum enatae sunt, quae etiam compositae sunt, liturgiaque introducta est Anglica, male tamen contenti erant non tantum sacerdotes, sed et parlamenta et nobilitas, quae bona episcoporum restituere debebant; adhaesit tamen res usque '36. et '7-um annum; hoc anno edito novo decreto confirmavit ecclesiam episcopalem, libros precatorios, Chatechismam induxit, et promulgari curavit; per hoc eo deventum est ut ad arma provolaretur in provinciis Scoticis; Alexander Lesleus, bellidux celebris, se ducem saeditiosis praebuit, eos animavit, ut titulo defendendae religionis agerent pro conscientiae libertate; habita fuit '38. anno Sinodus Blascoviae et anno '39. Edinburgae, in his sinodis omnia Caroli decreta abolita sunt, reductaque est ecclesia praesbiteriana decretumque est hanc sinodi constitutionem omnibus modis et viribus defendendam et sustinendam etiam contra ipsum regem; haec decreta in scripturam redacta sunt, et nominibus omnium roborata; quae nomine conventionis facta sunt '39; imo decretum est vi armorum Carolum1-306 adigere ad subscribenda haec omnia, et sic sub finem eiusdem anni [Carolo] publico manifesto in limitibus promulgato Carolo bellum indictum fuit; Carolus haec videns cogitavit de conscribendo exercitu frangendisque seditiosis, non tamen omni efficatia se parare poterat; populus enim Anglicanus ei offensus fuit, et a fortiori per hoc novum bellum se exosum reddidit, convertit enim se ad Chatolicos, ab iis auxilia militaria et pecuniaria exposcebat; hinc ipsi Angli negotia cum Scotis agere coeperunt communemque rem effecerunt; Carolus haec videns remittere debuit a suo fervore, et cum Scotis transigere coactus est anno '639. novumque parlamentum et sinodus convocanda statutum est, in hoc sinodo communi omnia prius decreta per status confirmata sunt et per parlamentum roborata, Caroli vero statuta omnia annihilata sunt; inter haec interceptae sunt litterae, quas seditiosi Scotae miserunt ad Belgas et Gallos, constitit ergo Carolo de nominibus et intentione seditiosorum; convocato ergo parlamento in Anglia proposuit id statibus sperabatque quod ii causam communem cum eo facturi sint eique assistant Scotos debellare volenti, sed spe delusus est; praesbiteriani enim Angli supresserunt eius praetensionem volebantque gravaminibus statuum Angliae obviam iri priusquam ad haec digrederentur; hinc rex re infecta '640. anno cassavit parlamentum.