Baric, Adam Adalbert (1742-1813) [1792]: Statistica Europae, versio electronica, Verborum 91598, ed. Neven Jovanovic [genus: prosa oratio - tractatus] [numerus verborum] [baric-a-stat.xml].
Si vis in lexico quaerere, verbum elige et clavem 'd' in claviatura preme.
40.1 Post hanc expeditionem Phylippus 5. bellum indixit Carolo Sexto; ratio
huius fuit Sanctio pragmatica, quam Carolus inducere voluit, vi cuius unicam filiam suam Mariam
Theresiam, in defectu alterius prolis, in omnibus provinciis sibi succedere voluit, exclusis
omnibus iis, qui jus habebant successionis; induxit Carolus in suis provinciis, cum consensu
suorum subditorum, hanc sanctionem, eamque ab exteris receptam et garantirisatam voluit; in hac
sanctione etiam successio limitata est, nempe ut primo succedant descendentes Mariae Theresiae,
his deficientibus Iosephi primi succedant descendentes, hos excipiant Leopoldi primi succesores;
anno 1724. post comitia Hungarica publicata est haec sanctio. 2 1732. Romanum
imperium suscepit hanc successionem; 1725. Hispania, 1727. Russia, 1732. Anglia una cum
evictione, 1730. Hollandia una cum evictione, 1732. Dania, 1735. Francia recognovit eam.
3 Non obstantibus his anno 1733. protestatus est Phylippus 5. contra hanc
sanctionem tamquam praejuditiosam; in suas partes traxit regem Sardiniae, Sabaudum et Gallos,
qui eo proniores erat, cum Ladislaum Lezcincky mortuo Augusto 2‑o rege Poloniae voluerint trono
Polonico intrudere contra Caroli 6‑i et Annae Czarissae Russiae factionem, qui Augustum 3‑um
electorem Saxoniae voluerunt, et reipsa etiam Augustus factus est rex Poloniae; imperator ergo
in Italia satis resistere non potuit, cum etiam in Polonia fuerit distractus; hinc regnum
Neapolitanum et Siciliam occupaverunt Hispani; interim videns se non sufficere, et ut post
obitum suum filiae regnum pacatum relinqueret, tulit sacrificium hostibus suis, nempe regnum
Neapolitanum et Siciliam cessit Hispanis, et hinc '35. pax coaluit Viennae; definita vero est
pax anno '38. Versaille in Gallia; hinc ergo dux Parmensis Carolus, filius Phylippi 5‑i, factus
est rex Neapolis et Siciliae. 4 Horum duorum regnorum loco recepit Carolus 6.
ducatum Parmensem et Placentium nomine aequivalentis. 5 Etiam Galli rem suam
egerunt; inhiabant enim Galli jam pridem ducatui Lotharingiae contermino regno suo, saepe
habuerunt cum ducibus Lotharingiae1-088 altercationes, subegerunt sibi eum, et iterum
restituere debuerunt; de hoc ergo acquirendo nunc egerunt; duces Lotharingiae circa ea tempora
erant Franciscus, parensIosephi 2‑i, et Carolus, gubernator Belgii; horum ergo duorum vexatorum
a Gallis principum partes tuitus est Carolus 6‑us, eos Viennam detulit splendideque educavit,
ita ut dein plane filiam suam Mariam Theresiam Francisco in uxorem dedit; Galli ergo urgebant ut
hi duo principes concedant ipsis Lotharingiam, et eius loco acciperent magnum Hetruriae ducatum
(Toscannam), quae modo cum morte Gastonis ducis vacans facta est; et sic reipsa etiam commutatio
facta est. 6 Et hunc ducatum Lotharingiae cessit Ludovicus 15. Stanislao
Lescinckio; post eius mortem vero 1766. incorporatus est coronae Franciae; anno '739. iterum
bello se immisit Phylippus 5. cum Anglis ob possessiones eorum in America, et praecipue ob
commercia furtiva (heimliches Handel); nam in America viget regula ut populi subjecti tantum cum
suis metropolitanis commercium exerceant, nempe subditi Anglicani cum Anglis tantum etc.; hinc
ergo exortum est bellum in Florida et Canada; hoc bellum dein continuatum est per plura regna;
anno enim 1740. mortuus est Carolus 6. in Octobri; emersit ergo hic rursus quaestio de
successione foeminarum; primi erant Hispani qui protestati sunt contra sanctionem ex eo quod
acceptatio eius prior sit praejuditiosa successoribus suis; dixit enim stirpi suae prioritatem
competere prae Mariae Theresiae, cum eius stirps ex linea seniore procedat, Mariam vero
Theresiam tantum ex juniore linea; Maria enim Theresia ex Ferdinando 2‑o descendit; hic
Ferdinandus venit ad successionem exstincta linea seniore, nempe Mathia; Phylippus vero 5.
descendit ex Anna, filia Maximiliani 2., sorore Mathiae et Rudolfi, et nepote Ferdinandi primi;
interim haec omnia jus Phylippo non1-090 tribuerunt; nam in successione habet ratio
ultimi possessoris, proin Maria Theresia tamquam proxima ultimo possessori maximum jus habuit;
miserunt ergo copias in Hispaniam ad occupandas terras pro quartogenito filio suo Phylippo; jam
hoc bellum successionale ingressi sunt plures alii, nempe Carolus dux Bavariae, qui universam
haereditatem Austriacam pro se praetendit; provocavit enim ad conventionem, quae [intercessit]
inter suos ascendentes et Ferdinandum primum intercessit, nempe pactum successionis mutuae inter
descendentes Alberti ducis Bavariae et Ferdinandi Primi; hic enim Albertus habuit Annam filiam
Ferdinandi; hinc fecerint pactum quod si nulli legitimi Ferdinandi adfuerit haeredes, succedant
Bavari; sed Maria Theresia fuit legitima proles, ergo etc.; sed Bavari adulterarunt hanc vocem
ehelich (legitima) et scripserunt männlich (mascula proles); colludebat Bavarus cum aliis
principibus, maxime cum aula Gallica, quae ceteroquin semper fuit aemula Austriacorum; actum
fuisset hinc certe de monarchia Theresiae, nisi Hungari, semper fidi et sinceri, ipsi omnibus
succurrisset viribus, fractisque Gallis et ejectis bis Bavaris ex ipsa Bavaria sustinuissent
coronam Mariae Theresiae; ad hoc praetendentes accesserunt etiam rex Poloniae et Saxones; et
Fridricus rex Borussiae; huius ascendens Fridericus Vilhelmus adhuc elector Brandeburgicus,
fecit conventionem cum domo Austriaca de certis Silesiae partibus, tardius etiam Fridericus 3.
fecit conventiones vi cuius pro certa summa cessit Austriacis partem suam aliquem in Silesia;
Fridericus ergo rex Borussiae protestatus est contra hanc pactionem, et fere integram Silesiam
pro se praetendit; hoc bellum, licet per 8 integros annos durasset, fortitudine Hungarorum
irritum redditum est; ipsi quoque Hollandi, Angli ex parte sua non deerant; eductis enim
classibus Hispanos Gallosque fregerunt; ab anno '44‑o Galli deposita larva pro se coeperunt
vastare Belgicas provincias Austriacas; post mortem Caroli 6. electus est Carolus dux Bavariae
in imperatorem nomine Caroli 7‑i; debilis tamen princeps ejectus per Hungaros ex suis provinciis
erumnis et1-092 egritudine oppressus mortuus est; et sic Franciscus dux Lotharingiae
'45. electus est in imperatorem succesitque in imperio nomine Francisci 1‑i; anno 1746. mortuus
est Phylippus 5. in Hispania, ei successit Ferdinandus 2‑us, et ab eo tempore jam segniter
bellum hoc ex parte Hispanorum gestum est; caeterum cum potentissimis duobus maritimis potentiis
agendum habuerint, ipsos etiam Gallos in America lacessiverunt Angli, plurimum Borussus astu et
fraudibus suis effecit, integram enim fere Silesiam occupavit; anno 1748. pace Aquisgravensi
clausum est bellum hoc; Hispani quidquid amiserunt per bellum ad Anglos recuperarunt, et ducatum
Parmensem acceperunt a Maria Theresia pro Filippo fratre Ferdinandi 2‑i; hic Filippus fuit
parens Isabellae, uxoris primae Iosephi 2‑i; constitutum tamen est, quod si contingeret Carolum
fratrem succedere Ferdinando in casu defectus, tunc Philippus hic succedat Carolo in regno
Neapolitano, et ducatus Parmensis recidat ad domum Austriacam. 7 Galli omnia
occupata restituere debuerunt. 8 Friderico Borusso relicta fuit Silesia.
9 Sanctio pragmatica acceptata fuit in reliquis omnibus ab omnibus.
10 Ferdinandus 2‑us hic languidum admodum habuit imperium in Hispaniam et etiam
sine prolibus mortuus est; ei successit tertiogenitus frater Carolus 3, antea rex Neapoleos et
Siciliae; debuisset ergo huic Carolo succedere Phylippus frater in Neapolitano regno; interim
Phylippus mansit in possessione suorum ducatuum, Carolo vero successit filius in regno
Neapolitano, nempe Ferdinandus, modernus rex; hic Carolus Phylippum maximum tamquam haebes et
mentis impos exhaeredatus est. 11 Carolus 2‑us, eius filius, declaratus est
successor in Hispania; et Ferdinandus est rex Neapolitanus et Siciliae renunciatus; caeterae
potentiae aut noluerunt, aut non potuerunt reclamare huic instituto Caroli, quamquam contra
apertas pacis conditiones actum fuerit; domus Sabaudica, quae expectantiam in Placentiae ducatum
habuit, parato aere excontentata fuit; Maria Theresia vero consensit, etiam si jus apertum in
Parmensem ducatum habuit; fuit enim tunc bello septennali involuta, et cum Gallis egit contra
Borussum, eo a fortiori, quod Iosepho 2‑o, filio suo, desponsata fuerit Isabella, Phylippi huius
filia. 12 Hic Carolus 3‑us regnavit ergo in Hispania; anno 1761. coaluit foedus
inter 4 aulas Bourbonicas, nempe Hispaniam, Galliam, regnum Neapolitanum et Parmensem ducatum;
nempe arctissimo vinculo se conjunxerunt ad ferendum sibi auxilium in omni casu;
vigore1-094 huius foederis Carolus 3. rex Hispaniae statim in bellum involutus est,
nam Galli juverunt Austriacos, Borussum juvabat Angli; hinc Galli cum Anglis in America et in
mari concurrerunt; hinc etiam Carolus deposita neutralitate hostes esse debuerunt
! Anglorum; Hispani tamen exiguum quid retulerunt boni, imo plurima habebant
damna; anno vero '63. pax universalis facta est in Europa; haec pax dicitur Fonteneblö-iensis;
Angli hoc bello subegerunt insulam Cubam a Hispanis, hanc repetierunt, acceperunt etiam, sed
Floridam in America septentrionali cedere debebant Anglis. 13 Ab anno ergo 1763.
Carolus [se] pace utens felicitati populorum suorum se dedidit, ad evehendum commercium,
oeconomiam et statum militarem, quae omnia neglecta sunt; sacram inquisitionem etiam restruxit
et regulavit. 14 Anno '66. domestico tumultu Madrittae exorto coactus est rus
petere, malum tamen suffocatum est praemature. 15 Rationes hae erant: quod ille
decreto suo voluerit vestimentum ipsorum reformare, pallia nigra, et decussatos pileos ipsis
prohibere, et vestimenta Gallica invehere; Hispanica ergo plebs ceteroquin infensa Gallis
tumultum excitavit, multi etiam Galli transiverunt ad Hispanos, imo primaris regis minister fuit
Gallus, ergo etc.
16 Remoto ergo ministro Gallico suscepit Hispanum comitem de
Aranda et huius perspicacia tumultus compositi sunt; ea occasione ingens suspicio in Iesuitas
recidit, quod etiam illi manus in tabula harum discordiarum habuerint, et hinc totus ordo eorum
relegatus fuit ex Hispania; anno 1767. una eademque die colligati, navibus impositi, et in
Italiam translati sunt, 12‑a Octobris. 17 Haec res graves altercationes cum aula
Romana post se traxit; tandem aula Viennensis et Parisina cum Portugallia se conjunxerunt in
exstirpationem Iesuitarum, sed Benedictus 13. confirmavit potius ordinem hunc quam ut eum
exstirpasset; anno vero '69. cum Ganganelli cardinalis pontifex renunciatus fuisset, anno '73.
bulla nova ordinem hunc ecclesiae noxium1-096 pronunciavit et sustulit; anno '78.
Carolus 3. rex Hispaniae bellum suscipere debuit propter colonias Americanas; coloni enim
Americani ab Anglis vehementer praessi sunt, provolarunt ergo ad arma 13 provinciae, vinculoque
arctissimo se copularunt contra Anglos, libertatem suam quaerebant sub belli duce Vassington;
Angli ergo contra eos armis profecti sunt, sed parum fecerunt; rex ergo Franciae videns hoc
foedus inivit cum his provinciis commerciale, hinc etiam contra Ludovicum 16‑tum arma sumpserunt
Angli anno '75. 18 Carolus ergo 3. rex Hispaniae ob foedus suum cum Gallis
debuit arma arripere contra Anglos anno '78., anno '81. et '2. etiam in Hollandos versum est
bellum, qui clam vendiderunt arma Gallis et Hispanis; promontorium Gibraltar expugnare volebant
Hispani, sed nulla ratione potuerunt; insulam tamen Minorcam ceperunt, quam etiam retinuerunt
per pacem. 19 Post hoc bellum etiam cum Algiriis, Africanis piratis, habuit
bellum, sed et hoc inutile fuit segniterque gestum; anno '88. decessit, ei successit filius
Carolus 4‑us secundogenitus, qui modernus est rex; specimina boni regis dedit statim initio;
caristia magna fuit, ille ergo magnis expensis summis pretium exaggeratum frumenti restituit ad
commune pretium, venationem regiam vehementer restrinxit, pro bono et commodo plebis, ad duo
tantum loca. 20 Debita priorum regum declaravit pro debitis coronae, proin pro
suis. 21 Haec enim debita jam quasi caduca erant et nullus regum curavit
exsolutionem eorum; ille ergo in se suscepit exsolutionem. 22 Inter domum
Austricam nostram et Hispanicam ergo intercedit vinculum magnum affinitatis; Iosephus enim 2.
anno '60. duxit Phylippi, ducis Parmensis, filiam Isabellam; qui fuit frater Caroli Tertii regis
Hispaniae. 23 Leopoldus vero 2. duxit filiam Caroli Tertii, et sororem moderni
regis Hispaniae Mariam Ludovicam. 24 Mariam vero Amaliam, sororem Leopoldi,
duxit Ferdinandus, frater Isabellae et filius Philippi.
Baric, Adam Adalbert (1742-1813) [1792]: Statistica Europae, versio electronica, Verborum 91598, ed. Neven Jovanovic [genus: prosa oratio - tractatus] [numerus verborum] [baric-a-stat.xml].
|