§.50. Actualis Status Reliquarum Fabricarum.

Reliquae Fabricae minorem subeunt Considerationem, cum earum elaborata minus notabilem vim peccuniae evehant. Ut tamen artificialis Incolarum Industriae Status penitius cognoscatur, iuvat has quoque exhibere.

Relationes Iurisdictionum 23 universim Vitriarias exhibent: nimirum in Zagrabiensi possessione Szusicza, Ver?cziensi possessione Szova. In Simegsiensi Pago Harszag. in Baranyiensi Possessione Hoszutesény et Barkocza. Tres in Veszprimiensi in Varoslod, Urkut, Lorkut, et CsesLanya, adeoque quatuor, Bihariensi Oppido Bell; Szasmariensi possessione Hutta, Hevessiensi in Sylva Paradiensi, Szuhaniensi et Hasznaliensi, adeoque tres, Borsodiensi oppido Diosgyör: in Abaujvariensi Possessione Ujhutta, Holohaza et Nagy Szalancz. In Tornensi possessione Nagy-Szalancz et Tuzén, in Zoliensi possessione Miklosfalva et Veglér Hutta, et in Barsiensi in Németh et Ebedecz adeoque duas.

Papyraceas exhibent 16. nimirum in Barsiensi in Ebedecz et Nemes Kosztolyan adeoque duas: in Abanjvariensi Cassoviae et possessione Poprad. In Thurocziensi in Neczpoll et Zino-Varallya in Zoliensi Neosoly et Zolyulipts, in Scepusiensi in Oppido Teplicz et Tizalok. In Gömoriensi Rosnaviae Ochrinae, Rochfalva et Muranyala. In Baranyiensi Quinque Ecclesiis et Olaszini. Testaces nobiliores vulgo maiolicas dictas quatuor nempe in Hontensi, possessione Pangyolok, Pesthiensi Budae, Nittriensi Holits, et Comaromiensi Tovanos.

Referunt praeterea Posonii duas minorum Speculorum, Cerussa una, et Acuariam 1. Pestini Telae Ceratae vulgo Wachs-Leinwand 1. Cinerum clavellatorum tantum in Civitate S. Georgii, et Cocturae Salis Nittri Posonii meminerunt. Sed hae pluribus in Locis exerceri palam constat.

Fabricantis Tabacae unius tantum in Comitatu Castriferrei, possessione Tarcsa Relationes meminerunt. Constat tamen Complures eorum per Regnum Sparsos esse, qui domesticam consumptionem abunde explent. Unus Budae alter Lendvae iam Hispanicam imitantur, eiusque aliquam quantitatem etiam extra Regnum distrahunt. Flumine exstat iam formalis Fabrica quae Tabacam ope molae praeparat, et notabilem eius quantitatem quotannis ad exteras Provincias effert. Omnium Fabricarum harum Loca ideo designanda esse videbantur, et ut mutationes, quae a postremo, quo Relationes praestitae sunt, anno intervenerunt, facilius possint observari, et ut appareat quorsum quae Industriae Species Suapte inclinet; patet nempe ex his quod Fabricae universim ac praesertim Laneae et Gozypeaceae ad viciniam Germanicarum Provinciarum surrexerint, quod Lineae in 16 Oppidis, vicinisque sterilioribus et frigidis Comitatibus pululare incipiant: denique quod metallisticae et vitriariae in montanis et sylvosis Comitatibus sint ennatae: Sericeae vero Budae et Pestini Sedem figere velle videantur.

Caeterum ut adaequatiis Fabricarum Status cognoscatur, insuper nosse iuvaret: quot Personas non modo Fabricae, sed ipsi etiam stricte dicti Fabricantes occupent? quantam Singula elaboratorum quantitatem producat? et quae sit mercium harum qualitas? Sed hae e relationibus elici non possunt, Solus Personarum, quas Fabricae occupant numerus, sed fluctuante admodum Calculo ad 9395 Individua evaluari potest.