§ XXIV.

Quid hanc in rem legislatio Hungarica hactenus praestiterit.

Iam anno 1715. de abrogandis mediterraneis tricesimis art. 15, de augenda Regni impopulatione art. 18, de libera vini Hungarici, etiam per Germanicas Haereditarias provincias, in exteras regiones eductione art. 75, denique de tollendis opificum excessibus art. 78, disponebatur; sequentibus 1723. comitiis plures adhuc aeque luculentiores in linea commercii leges perlatae sunt. Ut Consilium locumtenentiale stabiliendi intra Regnum commercii, anticipandi hunc in finem capitalis oeconomiae, id est fundi publici, ducendorum denique canalium proiecta elaboret et in proxima Diaeta referat, merces nocivas arceat, utiles e converso mercatores protegat, eidem per art. 115, 116 et 122 universim commissum fuit; urgebatur impopulatio Regni per art. 103 ad alliciendos omnis generis mechanicos, idest opifices et manufacturistas, iisdem 15 annorum ab oneribus publicis exemptio concedebatur, et ne per agriculturam ab arte sua avocentur, possessorium fundorum oeconomicorum iis interdicebatur art. 117; e contra, ut pretium elaboratorum suorum tanto facilius obtinere possint, forma processus auszugalis art. 53 regulabatur, et si caeharum institutum multiplicandis his obstaret, illud etiam sufferri posse decernebatur; art. 74 sufferebantur nociva telonia eorumque tariffae regulabantur; art. 15 ius praeemptionis dominorum terrestrium ad propriam tantum necessitatem restringebatur; pecorum quaestus per art. 119 liber declarabatur; vini vero libera in exteras ditiones eductio urgebatur art. 78; et ne haec per adulterationem pretium amittant, in eorum vitiatores poena statuebatur art. 118, qui deinde per art. 12. 1729. magis adhuc explanatur. Ipsa vectigalis tricesimalis elaboratio primum Tabulae Regiae 1715. art. 91 §. 65, dein Consilio locumtenentiali, cum interventu cameraticorum commissariorum committebatur, 1729, art. 2 in reliquo comitia etiam huius anni iuridicis potissimum obiectis se occuparunt. Exitum Diaetae 1741. erumpens successionis bellum ita pressit, ut in eadem nonnisi duae commerciales leges perferri potuerint, nimirum art. 27, quo portorii, quod status vicinarum Germanicarum provinciarum ab illatis in eas Hungaricis productis exigebant, diminutio adeoque horum in eas inductionis facilitatio promittebatur; boum vero quaestus non tantum in has, sed in ipsum etiam Imperium Germanicum liber admittebatur, et art. 29, quo subditorum Ottomannicorum per Hungariam quaestus ad mentem praeexstantis cum Aula Turcica tractatus regulabatur. Legislatio anni 1751. etiam ad publica potissimum obiecta animum advertit. Unica art. 17 commercialis lex perlata est, qua omne fluviale telonium prohibetur. Advertit tandem legislationis animum id, quod vectigalis tricesimalis impulsu, omne commercium Hungariae versus mare per Pettovium et Tergestum viam iniverit; quare 1765. art. 31 constituebatur, ut ductus commercii ad portum Buccari terra et aqua reseretur.