§ 47 Quando usus per collationem nobilitatem conferendi incoeperit?
1 Ab eo inde tempore usque Carolum I nullum ego collatorum
alicui insignium vestigium deprehendi. 2 Hujus de 1326. diploma inter
Hevenessiana exstat quod ita habet: Consideratis fidelitatum meritis M. Nicolai...
volentes dilectionis nostrae indicio eundem insignire cristam inferius descriptam, quae
vulgo kincz dicitur, in forma avis, scilicet falconis aurei habentis distensas blanchas
alas, sub quibus folia deaurata in modum herbae luherae dependent, super cujus falconis
nasum viridis ramusculus effectus exstitit folia habens aurea, eidem magistro et generationi
suae tamquam sub regio nostro vexillo militare debentibus duximus conferendum; ita
nihilominus ut si qui praedecessorum nostrorum regum Hungariae, quibuspiam de regno nostro
falconem sub quivis colore vel specie pro crista contulissent, authoritate praesentium
revocamus ne quisquam falconem pro crista in quavis permutatione totius cristae
praescriptae, vel alicujus suae, vel aliam quamvis avem nomine falconis
3306
vulgo solyom dicti amodo pro crista portandi habeat facultatem.
3 Hic rex insignia seu scutum gentilitium cristam vocat; adeo
ignara fuit proprietatis Latini sermonis hujus adhuc regis cancellaria, trifolii
vocabulum prorsus ignorabat, sed illud vernaculo vocabulo luhere – nunc
loher dicimus – expressit. 4 Et tamen videtur homo Italus
diploma hoc compilasse, cum pro alas albas scribat blancas alas.
5 Caeterum cum ne in hoc quidem diplomate diserta de collata impetratori
per concessionem scuti hujus nobilitate clausula contineatur, dubitare licet an non hic
quoque jam antea nobilis fuerit et insignia haec tantum pro ornamento stirpis
suae impetravit, praesertim cum magister compellitur; verum quidem est quod, ut
supra ostendimus, complures, qui comites compellantur, postea primum nobilitatem adepti sunt,
adeoque sicut comitis, ita etiam magistri compellatio potuerit cum statu
ignobili componi. 6 Illa etiam diplomatis clausula tamquam sub regio
nostro vexillo militare debentibus , quod impetrator nunc primum nobilitatus fuerit
indicare videatur; omnia tamen haec incertum satis evincunt Carolum I usus nobilitandi per
armales authorem fuisse.
7 Legi etiam Sigismundi diploma quo stirpi Közel de Zaversje
scutum gentilitium confert; nulla tamen in illo nobilitati per id impetratoris mentio
continetur; imo cum possessor diplomatis hujus familia nunc Zaverszky scribatur et stirps
haec sitam in comitatu Varasdinensi possessionem Zaverzje ad nostra noque
tempora possederit, probabile admodum est quod illa relicto nomine Közel a
possessione, quam jam ante impetraverat, cognomen Zaverszky assumpserit, adeoque
insignia illa sibi pro majori tantum stirpis ornamento procurarit.
8 Praeter duorum horum ego nullius e secunda periodo regis diploma legi quo
scutum gentilitium alicui confertur. 9 Quare mihi rem in medio relinquere
tutissimum videtur donec plura secundae periodi diplomata, quibus insignia concedetur,
prolata fuerint. 10 Si nullum horum clausulam de
nobilitato impetratore contineat, tum quidem tuto 3308 affirmari
posse puto quod usus hic sub Ferdinando I invaluerit.