§ 92 Tricesimarum regulatio.
1 Tricesimae primum sub Uladislao in comitiis regulatae fuerunt.
2> Antea cum teloniis saepius confundebantur (a). <3 Iam tum
agnovere status quod de productis regni nonnisi tunc tricesima exigi possit, si e regno
educantur (1498. art. 29. § 3). 4 De inductis nulla fit mentio, forte quod
haec tamquam correlativa alioquin subintelligi existimaverint. 5 Nam quod
exterae merces dudum antea regno inferri coeperint, docent privilegia limitaneis civitatibus
elargita, quorum jam § *** [ERROR: no reftable :]
92.5 *** in B vacuum relictum.
(b) memoravimus.
6 De transitu etiam nil memoratur, quod inde factum
puto quia necdum eotum commercium ita effloruit ut merces quaepiam per Hungariam in alias
regiones devehantur.
7 E naturali principii hujus sequela agnoverunt etiam status quod
tricesimae nonnisi in limitaneis locis defigi valeant, et ideo mediterraneas omnes 1498.
articulo 34. abrogarunt, stationesque tricesimales articulo eodem ita defixerunt ut
capitales plerumque in locis limitaneis fuerint constitutae, Budensem tamen, Albensem, et
Pákaiensem licet in meditullio ferme regni sitas, quia a Zapolio palatino in pignore
tenebantur, non sunt ausi continuo abrogare, verum, postquam a rege redemptae fuerint (quod
nunquam eventurum esse pronum erat existimare), ut aboleantur, decrevere 1498. articulo 29.
§ 2-o.
8 Inoleverat etiam inde a Ludovici I temporibus ea consvetudo ne ab
animalibus tricesima exigatur (c), quae sub ipso adhuc Uladislao 1492. art. 27. jam in legem
publicam relata fuit. 9 Verum adverterunt demum status 1498. objectum hoc
natura sua tricesimae censui subjacere, et ideo articulo 29. § 5-o animalia etiam e regno
educta tricesimae subjecerunt.
3628
10 Cum tamen sub Ludovico et Sigismundo etiam a victualibus nullam
depensam fuisse tricesimam, usus autem in exigendis tricesimis sub Ludovico et Sigismundo
observatus per articulum 27-um 1492. confirmatur, immo universim statuatur ut a merce
valorem floreni non exaequante nulla tricesima exigatur, videntur victualia porro etiam a
tricessimi immunia perstitisse.
11 Caeterum aetas haec necdum justam seu commercii, seu tricesimae ideam
habuit. 12 Has adhuc qua proventum, non qua habenas commercii consideravit.
13 Et ideo omnes indiscriminatim merces eidem subjecit; cum enim trigesimus
seu nummus, seu florenus desumi consveverit, indeque exactioni huic nomen tricesimae
adhaeserit, apparet omnes promiscue merces eidem 3 1/4 pro centum censui subjacuisse.
14 Quid mirum proinde quod nulla de ipsa vectigalis tricesimalis regulatione
lex prostet? 15 Ignoravit nempe adhuc aetas illa commerciale illud
principium, quod merces nocivae majori portorio gravari, aliquae simpliciter prohiberi,
utiles e contra ab omni vectigali eximi debeant.
16 (a) Adhuc sub ipso Uladislao debuit tricesima a rebus in nundinis
domesticis venditis desumi, quando anno primum 1495. articulo 28. prohibetur ne ab
animalibus in domesticis nundinis distractis tricesima exigatur.
17 (b) Cum enim plures civitates tale obtinuerint privilegium ut extranei
mercatoris tantum ipsis merces suas vendere debeant, ultro vero in regnum proficisci non
audeant, apparet complures exteras merces jam tum in regnum inductas fuisse.
18 (c) Productae sunt in processu abbatiae de Pilis contra civitatem
Posoniensem litterae Ludovici de 1371. quibus inhibet tricesimatores ne a bobus, vaccis,
porcis et similibus, item oleo, piscibus vel frugibus, nec aliis victualibus cujuscunque
generis de partibus Hungariae, Austriae vel Bohemiae ad Posoniensem civitatem deferendis
tricesimam desumant. 19 Productae sunt etiam Sigismundi de 1416. quibus
tributarios suos inhibet ne a victualibus ad abbatiam M. Pannoniae et Pilisiensem inferendis
tributum aliquod exigant.
3630