Croatiae auctores Latini: inventa |
domum | quaere alia! | qui sumus? | index auctorum | schola et auxilia | scribe nobis, si corrigenda inveneris! |
Skrlec Lomnicki, Nikola (1729-1799) [1790]: Discursus in secundum membrum propositionum regiarum seu opinio de insurectione in Regno Hungariae, versio electronica, Verborum 10693, ed. Neven Jovanovic [genus: prosa oratio - tractatus] [numerus verborum] [skerle-n-disc.xml]. Si vis in lexico quaerere, verbum elige et clavem 'd' in claviatura preme.
Altera ex propositis modalitas in substantia cum priori alioquin concidit; utrumque enim complectitur: nimirum ut et nobilitas usu exuatur armorum, et ut in substituti illius militis intertentionem contribuat. Libet istud praeprimis demonstrare. Substitutus ille miles ut ad eam, quae in praesens in usu est, militaris
disciplinae rationem instituatur, debet primum in centurias, tum in legiones
conscribi, solitisque provideri praefectis seu officialibus, ac ut debitam
exercendae rei militari operam navare possit, ab omni alia abstrahi occupatione:
sed ut praestari possit, congruo illum etiam tempore pacis stipendio uniformique
providere opus est. Stipendia haec, uti et vestitus, necessario per eum, a quo
talis miles statuitur, nobilem praestari deberent, efferrentque perpetuum et
adeo grave onus quod cuique etiam rigidae contributioni facile aequivaleret.
Quid iam de stipendiis praefectorum dicam? Si haec quoque a nobilibus praestari
oporteat, clare res haec in tantam exurget summam ut proximam toti nobilitati
ruinam adferre debeat. Et adhuc de armis et reliqua bellica supellectile nihil
diximus, quae si pariter in calculum summi debeat, prodibit insupportabile
Regnicolis Verum dicet hic aliquis posse hac re mediam aliquam rationem ita [ERROR: no reftable :]prekrižena riječ, odnosno dio riječi koja počinje s i a završava s iniri iniri, ut nobilis vir unam portam habens quinque e suis nominet colonos qui in album insurectionalis militis inserantur; hi armis et amictu instruantur quidem, ceterum in suis relicti aedibus ultroneam colendo agro impendere operam ita permittantur, ut statuto tantum tempore instituendi militaris exercitii causa ad destinanda sibi loca convenire sint obligati. Levius nonnihil priori onus, seu conservandum hac via diutius amictum, seu stipendii compendium spectes, sed quod subeundum a nobilitate per indirectum tributi iugum ex aequo post se habeat. Ut enim rusticus ille gravem hanc militandi obligationem gratuito sustineat nec iustum, nec practicabile est; aut ergo domus talis, ex qua eiusmodi praestetur miles, a debitis domino suo praestationibus absolvenda, aut militi aliquod pro modulo suo stipendium decernendum foret, utrumque et perenne, nec profecto exiguum pendendi indirecta hac via nobilitatem tributi onus post se trahit; quodsi semel imponatur, facile postea in immensum provehi posse luculento nobis vicinae provinciae sunt exemplo; ut alia, quae haec intertenendi militis ratio secum ferret incommoda praetereamus, sane, cum nuper tyrones statuerentur, plurimos profugisse, alios, qui fuga se subducere non poterant, ut hoc onera se expedirent ultro se mutilasse palam constat. Quidni itaque in hoc quoque designandi perpetui militis huius ratione expectandum foret quam continua designatorum illorum profugia, desolationes villarum, effectum denique ambiguum, certum autem non modo domini terrestris, sed et ipsius Principis detrimentum; deinde nec haec ad disciplinam militarem institui militia sine officialibus potest. Iam his si nobilitas stipendia persolverit fiet cumulata alioquin ad onus illegale accessio; si Princeps est eos soluturus, redeunt omnes, quae supra remonstratae sunt periculosae sequelae, quibus, quod [ERROR: no reftable :]prekriženo non nullis servandae pro domesticis tantum periculis eiusmodi militiae assecurationibus, nullis proficiendorum illi districtualium generalium exercendique per palatinum in eos summi imperii cautelis satis prospici possit, cum veteranum confiniarii militis, tum recens Transilvaniae exemplum, cum denique explicata nimium dilucide per Kollarium consilia satis remonstrant. Atque haec fere eadem rationum momenta consilio etiam illi adversantur, ut obveniens cuique nobilium militis numerus per eundem domi suae ad instar pandurorum ad obeunda complura domus munia idoneorum alatur. Quippe universim rem accipiendo insurgendi obligatio temporaneum, saepe post pluria lustra non rediturum onus importat; quaevis autem stabilis intertenendi militis ratio continuam, et perennem inducit obligationem; quam ut sibi nobilitas ultro imponat, sicque viam imponendi sibi successive intolerabilis tributi sternat, praetendi sane non potest. Caeterum nobilitatem hac quoque ratione armorum usu exuendam se ipso patet, quod
nemo certe, nisi avito degener sangvine, aequo animo ferat, praesertim cum de
iis, quos aetas, aut natura armis minus idoneos effecit aut quos indispensabiles
alio vocant occupationes articulo 18. 1566. §. 5. 6. alioquin provisum habeatur.
Porro hac in re ad funestam quae ex hoc fonte suapte flueret sequelam advertere
operae profecto pretium est proinde etiam armis ultro debet conservari.
Praerogativae, quibus nobilitas Hungarica gloriatur, omnes pure intuitu huius
militandi oneris concessae sunt, hoc ergo semel sublato surgit illico
insuperabile praerogativas illas sufferendi argumentum. Ac hoc quidem praecipua
esse debet nobilitatis ratio ne sibi armorum usum adimi paciatur; iam quod id
nec Principis intersit, videamus. Praeclarus (ut alias semper) Quod articulo 9. 1609. inutilis recognita personalis insurrectio, id magno sententiae huius patronis praesidio esse non potest; cum enim non verba, sed ratio legis spectari debeat; si lex ista cum articulo 22. 1599. combinetur, prona illico evadit nodi huius explicatio, etiamsi personaliter insurgere vellent dicit articulus ille tamen quia flos militiae et omnes bello habiles stipendia merebuntur, neque Domi, nisi bello minus idonei remanebunt, hi, etiamsi insurgerent, parum vel nihil utilitatis inde pro bello emergeret, quid quod in articulo 3. 1601. appareat, Peste, Turcarumque et Tartarorum grassationibus incolas Regni ad eas deductos fuisse angustias, tantamque redactos paucitatem ut vix amplius pristina Regni facies apparuerit. Quid itaque mirum adeo comminutae nobilitatis personalem insurectionem lege publica inutilem eotum recognitum fuisse. Cum utilitatem eius denuo agnitam fuisse, ut primum pristinas Regni vires resummere caeperat, sequentium annorum leges satis testentur, quibus ad veteranum hoc defendendi Regni praesidium continuo recursum fuit.
Skrlec Lomnicki, Nikola (1729-1799) [1790]: Discursus in secundum membrum propositionum regiarum seu opinio de insurectione in Regno Hungariae, versio electronica, Verborum 10693, ed. Neven Jovanovic [genus: prosa oratio - tractatus] [numerus verborum] [skerle-n-disc.xml]. |
Zbirka Croatiae auctores Latini, rezultat Znanstvenog projekta "Digitalizacija hrvatskih latinista", dostupna je pod licencom Creative Commons Imenovanje-Nekomercijalno-Dijeli pod istim uvjetima 3.0 Hrvatska.
Za uporabe koje prelaze okvire ove licence obratite se voditelju projekta.