§ 18.
1 Vix haec Leopoldo felicitas affulsit cum ilico pro more suo pessima
quaeque de Ungaria coepit cogitare; nempe in ea armorum felicitate putavit advenisse tandem
tempus quo vetus illud Austriacorum proiectum hereditariam reddendi Ungariam in finem
perduceret. 2 Quid faciat? Declarata nuper suprema potestas
peius successerat [ERROR: no reftable :]
18,2 post successerat verba duo aut tria delevit auctor,
fortasse quam ut redire
sibi quam ut redire sibi ad eam fideret Leopoldus.
3
Ius
armorum praetendere invidiosius fuit quam ut putaret ea re se quidquam proficere
posse noto omnibus eo quod ad recuperanda omnia, quae Turca avulserat, iure iurando suo [ERROR: no reftable :]
18,3 suo] postea addidit auctor | post mendicatis delevit
auctor ad pelle
fuerit obligatus et alioquin non sine Ungarorum auxilio et sub mendicatis specie
religionis contra Turcas auxiliis Ungariam recuperarit.
4 Ad consuetam igitur
Austriacis omnibusque tyrannis communem artem recurrit, nempe tollendi e medio omnes illos
quos suo proposito adversaturos putavisset.
5 Novum itaque rursus rebellionis
titulum comminiscitur eamque a protestantibus initam fuisse conspirationem praetendit
quamquam pars longe maxima eorum, qui condemnati sunt, insignes catholici fuere.
6 Delegat itaque Eperiesiense contra iura regni, contra ius iurandum ex meris
extraneis iisque flagitosissimis perditissimisque mortalium compositum iudicium sacrilegus
imperator.
7 Erigitur media in urbe obductum lugubri panno theatrum,
dilatantur carceres, triginta amplius adducuntur carnifices, miles toto regno veluti
venaturus eos, qui inducendae hereditati obsistere potuissent, emittitur discuritque, omnis
urbis carceres primoribus regni complentur.
8 Dici non
2562
potest quantam illic caedem patraverit Austriaca crudelitas; id sufficiat nosse nulla die,
usque dum voti damnaretur Leopoldus, vacatum esse, saepe autem etiam quadraginta uno die ab
imperitis legum crudelissimique imperatoris crudelioribus ministris caesos fuisse.
9 Et adhuc neget aliquis ullum sceleris genus ab Austriacis in Ungariam
fuisse praetermissum quando ipsi iurati Austriae scriptores eam rebellionem non nisi in
privatis quorundam querelis, quod peius quam unquam antea ab Austriaco milite tum Ungari
tractarentur, aut in veteri cum Tökölio amicitia, quam data iam a Leopoldo impunitas, siquid
in eo homine fuisset fidei et humanitatis, abstergere [ERROR: no reftable :]
18,9 abstergere] abstere
debuisset, constitisse?
10 Quis enim unquam in tanto captorum numero
armatus deprehensus est, aut cui praeter innocentia ob morientem libertatem suspiria maior
infidelitatis proba est allata?
11 Protrita itaque legum sanctitas, confusa
humana divinaque iura, nulla in capiendo, nulla in examinando, nulla in danda tortura ratio
aut modus.
12 Prout quis illustrior aut opibus magis conspicuus, ita facilius
avaritiae crudelitatique Austriacae immolabatur.
13 Dii boni! quantis solum
VIVAT PETRUS capite stetit, quod initiales posterioris vocis litteras sic
aliqui interpretabantur:
princeps, Emericus, Tököli, Regni Ungariae, salus ;
cuius significationis se conscios fuisse multi caesorum ad extremum vitae spiritum constanter
pernegarunt.
14 At viden Austriacam perfidiam: si quis minus (ut ipsi
dicebant) reus, re ipsa autem omnis culpae expers condemnabatur, familiares eius Viennam ad
petendam vitae gratiam relegabantur; interea vel antequam gratia advenisset, vel ea etiam
obtenta et ostensa, reus nihilominus caedebatur.
15 Nempe ostendit postea
supremus eius lanienae minister Caraffa mandatum caesaris quo iubebatur, quamcunque quis
[ERROR: no reftable :]
18,15 post quis del. auctor vitae
gratiam afferat, latam tamen sententiam exsecutioni mancipare.
16 His
artibus, ea crudelitate, his sceleribus exstirpata nobilitate Ungarica, laborante factionibus
Turcia, [ERROR: no reftable :]
18,16 Turcia] corr. auctor ex Transylvania
Transylvania per caesareos contra foedus, quod supra memoravimus, ita oppressa ut
Apafius princeps e metropoli in privatam se debuerit recipere posessionem, perfecturus
tandem, quod tam diu Austriaca ambiverat superbia, comitia Posonium convocat Leopoldus, non
tanquam esset id petiturus sed aperte iubens: "In procurando" (inquiens) verba diplomatis
sunt, "pristinae felicitatis aviti sui Regni Ungariae, fatu illud etiam salutare sibi
occurisse remedium ut Iosephum in futurum eorum hereditarium regem coronari faceret."
17 Vix crederes in tanto discrimine dubitare adhuc Ungaros ausos fuisse;
occupata caesareo milite
2564
cuncta praesidia, oppressa Transylvania, Eperiesiensis laniena magis adhuc eo tempore
exercita.
18 Sed enim vehemens est amor libertatis; non dubitavere solum, sed
et aperte caesari renuntiavere se quidem Iosephum in regem eligere non recusare, at liberam
velle sibi remanere eligendi semper potestatem; ceterum petere se ut mox confecta pace omnis
externus miles praesidiis simul et Ungaria excedat.
19 Attonitus ea libertate
Ungarorum caesar vidit alia via quam metu sibi potius esse procedendum.
20
Igitur promissa palatino Esterhazio principis dignitas, aliis alia pro modulo cuique suo
munera oblata; ingens avarissimo cuique aes praestitum.
21 Lutheranis
libertas summa, scholae universitates, ostentata, Draskovichius curiae iudex, cum flecti
nullatenus posset, scripta veneno epistola est peremptus.
22 Ita demum, at
pro masculo solum, in hereditatem Ungaria consensit, ea expressa lege ut, quamquam
hereditario regno, libertates tamen cunctae iis permanerent.
23 Consensit in
id pro more Austriaco fallax Leopoldus, solennem solum Andreae legem, qua dabatur, si in
libertates regni princeps involasset, armis etiam sine infidelitatis nota ei resistendi
Ungaris potestas, excepit.
24 Nimirum relicta questus libertate obediendi
necessitatem Regno imposuit et, cum omnia large aula promitteret, cuncta violandi sibi
reservavit facultatem.
25 Non poterat tam delicato caesaris petito quiquam
Ungarorum sine discrimine fortunarum [ERROR: no reftable :]
18,26 fortunarum] scr. auctor pro vitae
capitisque reluctari.
26 Itaque comitia quidem in id consensere,
Tökölius autem cum iis, qui sibi adhaerebant, acriter est protestatus libertatem tot saeculis
observatem pulsa Leopoldi tyrannide, maxima nobilitatis parte ea autem, quae remanserat, vi,
metu, minis, promissis coacta sufferri haud potuisse.
27 Quis enim credat
post data tot pervertendae libertatis ab Austriacis indicia Ungaros, ni coacti fuissent, in
id consensuros?