HOMERI ODYSSEAE LIBER TERTIUS
At simul ardentes argentea stagna relinquens
Exseruit caelo radios sol almus, et omnes
Caelicolas hominesque afflavit luce reducta
Per terras late, volucri ratis incita cursu
In Pylon advenit, mavortia moenia Nelei.
Ante urbem cives resonanti in litoris ora
Sollemnes tum forte dapes, atque annua sacra
Libabant caesis Neptuno rite juvencis.
Ter terni coetus aderant, stratique per herbam
Quingenti in quovis comites, et corpora coetum 10
Magna boum famuli ter terna in quemque ferebant.
Ac dum tosta ipsi consumunt viscera, et igni
Dant femora, incenduntque deo; turgentia vela
Contrahit, ac portu navim subducit in imo
Lecta Ithacae pubes, pronoque in litora saltu
Emicat. egreditur pariter Tritonia Pallas,
Hortaturque sequi juvenem, sic deinde loquuta.
Telemache o mea cura, pudor procul omnis abesto
Jam pelagi emenso stagna alta, ut fata parentis
Quae sunt cumque tui, noscas; queis degit in oris, 20
Quae sequitur fortuna, ergo jam Nestora magnum
Certus adi; tentaque, ullos num promere casus,
Consiliumque velit prudens. edisserat ultro
Vera, mone; nec falsa tamen (prudentia regis
Tanta animo) frustra mendaci pectore finget.
At juvenis: tu sterne viam, tu praecipe ritus
Compellandi, inquit, primos: harum inscia rerum
Corda gero, teneroque vigens in flore juventae
Heu vereor tali coram succedere rege.
Cui dea: fide, inquit, primum mens ipsa docebit, 30
Quid sit opus facto; praesenti numine divi
Deinde dabunt. neque enim credo te in luminis oras
Adversis genitum fatis, sine mente deorum.
Dixit, et antetulit celeri vestigia gressu
Diva prior, juvenisque ducem non segnis euntem
Subsequitur, Pyliosque adeunt per gramina stratos.
Heic natos inter viridi compostus in herba
Nestor erat: circum sacris operata juventus
Exta igni properat, verubusque trementia figit.
Qui simul ut videre viros, conjungere dextras 40
Hospitibus progressi ardent per litus, et inter:
Amplexus orant sociis accumbere mensis.
Primus ibi antevolans Pisistratus excipit ambos
Nestorides, captosque manu considere stratis
Pellibus invitat resoni prope caerula ponti.
Jamque ultro dans exta viris fumantia, et auro
E solido cratera implens sic voce Minervam
Affatur. supplex Neptuni numen adora
Hospes, ait, cujus placidi sollemnia adestis
Ad sacra. postquam autem libaveris ipse precatus 50
Ore deos, comiti pariter cratera rigentem
Tende manu, post te superis ut libet honorem.
Auxilio divum nemo non indigus: ille
Sed quoniam nostro propior pubescit in aevo,
Hunc tibi florentem primo cratera corono.
Dixerat, inque manus spumantem munere bacchi
Dat subito. capit illa datum, praelataque gaudet
Munere, et hac regem Neptunum voce precatur.
Audi me, Neptune pater, concedere vota
Nec pigeat, supplex quaecumque e pectore fundam. 60
Nestoris o! primum, gnatorum et Nestoris ingens
Gloria stet: semper Pyliis dein omnibus adsis
Sanguine honoratus sacro caesisque juvencis.
Da quoque, uti, gesta bene re, quam propter adivit
Haec loca Telemachus, patriae tecta alta revisat.
Sic diva, et nutu fecit rata dicta potenti
Omnia. tum comiti craterem tradit, et ille
Vota eadem peragit Neptuno, atque impiger haurit
Libati florem laticis. simul excita pubes
Pars adolet flammis versans, pars viscera tosta 70
Detrahit, in partesque secans convivia ducit.
Inde ubi pulsa fames, compressaque cura bibendi,
Alloquitur Nestor tacitos, ac talia fatur.
Nunc equidem satius duco, postquam ardor edendi
Cessit, ab hospitibus veniendi discere caussas,
Et quaecumque libet. quinam ergo dicite, et unde
Per freta salsa viri nostras venistis ad oras?
Ullane vis cogit? praedonum an more per altum
Ire juvat, vitamque feris exponere ventis
Exitium late dirum clademque ferentes? 80
Haec senior. fidens animi cui talia reddit
Telemachus; fidentem etenim Tritonia virgo
Fecerat, optati quaerentem ut fata parentis
Inclita apud tardos sequeretur fama nepotes.
O Neleïade decus ingens Nestor Achivum,
Poscenti sumus unde, ultro tibi vera fatebor.
Sylvosa ex Ithaca vestras adnavimus oras;
Res privata viae caussa est, non publica: patrem
Quaerimus, auditum referat fors sicubi fama,
Magnanimum Laërtiaden, quem Pergama tecum 90
Evertisse ferunt pugnantem, atque Ilion altam.
Jam Danaum, quotquot fuerunt ad moenia Trojae,
Occubuit quo quisque loco, quo funere, nobis
Fama tulit. mortem voluit tantum illius unam
Juppiter ignotam, nec dicere sustinet ullus,
Queis cecidit terris; inimicum an sanguine litus
Imbuit, an fluctus inter submersus ab aestu?
Ergo ad te supplex venio, genibusque volutus
Te precor o! si forte velis mihi fata referre
Exstincti leto tibi visa, aut auribus hausta 100
Alterius sermone. illum nempe edidit unum
Ante alios homines miserum quondam optima mater,
Invisumque diis: quare non ulla profari
Cura mei, quaecumque tuo sub pectore servas,
Impediat. quin cuncta refer, si fortis Ulysses
Ille meus quondam genitor tibi tempore in ullo
Profuit iliacis, ubi passi plurima, campis:
Illa ego te per dura precor, vera omnia redde.
Talibus oranti Nestor Gerenius infit. 110
Dicam equidem tibi vera, hospes, me per mala quando
Adjuras, Phrygio quae quondam in litore Graji
Pertulimus, latas errando aut classe per undas
Ad praedam, saevus quo nos ducebat Achilles;
Aut etiam Priami bellando ad moenia; ubi atro
Funere tot pubis nequidquam exstincta Pelasgae
Lumina sunt, primi heroes. mavortius illic
Ajax, Pelidesque jacent, aequandus et ipsis
Dis Patroclus; natus jacet illic insuper una
Antilochus, mea cura, et cursu fortis et hasta.
Sed quid ego haec autem memoro mala dira? quis illa 120
Enumeret seclis mortalibus omnia fando?
Non si vel quinos exactis mensibus annos,
Vel senos perstans Grajum scitabere cladem,
Scilicet audires omnem. longissima rerum
Suppeteret series, tuque ante revisere malles
Defessus longo patrios post tempore fines.
Namque novem durando annos obsedimus urbem
Omnia tentantes; vix finem Juppiter aequus
Adnuit. haud illic animi sollertia cuiquam
Par fuerat: vafer arte omnes vincebat Ulysses, 130
Omnimodisque dolis genitor tuus, ortus ab illo
Si tamen es, ceu verba notans, vocemque loquentis
Admirans video; tuque ipse fatebere, nullam
Facundae similem magis olli munere linguae.
Non umquam nobis animi sententia discors,
Seu populi in coetus irent, seu fida Pelasgi
Optarent responsa eadem prudentia, et una
Mens ambobus erat semper, felicibus usa
Consiliis argiva phalanx ut vinceret hostes.
At Priami postquam populatam incendimus urbem, 140
Ingressique rates Phrygia arva reliquimus, acer
Juppiter Argivis statuens in pectore tristem
Ad patrias reditum sedes, diversa profectos
Per freta sparsit agens; neque enim legesque colebant
Justitiamque omnes. quin et pars acta nefandis
Suppliciis memorem sensit Tritonidos iram,
Quae geminos inter misit certamen Atridas.
Concilium in magnum hi frustra late undique Grajis
Sub noctem haud rite adcitis (venere gravati
Namque epulis omnes atque icti corda lyaeo) 150
Farier aggressi, populos quae caussa vocandi.
Atque ibi tunc properare fugam Menelaus Achivos,
Et ventis dare vela jubet, pelagoque redire:
Major at Atrides prohibet, populumque morari
Imperat, ac magnos aris indicit honores
Palladis iratae sperans placare furorem.
Demens: qui vano nescibat pectore, divum
Nec subito verti mentes, nec flectier iras.
Sic dum illi alternis inter se vocibus acres
Contendunt, magno circum clamore Pelasgi 160
Surrexere animis studia in contraria versi.
Ergo illam somno fessos laxavimus artus
Per noctem variis turbati pectora curis;
Quippe Jovis gravis ira super crudele ferebat
Non dubiis damnum signis. jam reddita caelo
Lux fuerat, pelago puppes deduximus altas,
Impositisque opibus conscendere jussimus agmen
Femineum. sic pars divisa Agamemnona magnum
Restitit observans; pars autem cetera abimus
Caerula verrentes Nerei; nec tarda per undas 170
Classis iter carpebat, ubi deus aequora stravit.
Appulimus Tenedum, et sacra instauramus ad aras,
Quamprimum optantes patrias contingere terras,
Desertosque lares; sed nondum Juppiter alto
Adnuerat caelo reditum discordibus urgens
Pectora consiliis. nam quos ducebat Ulysses,
Navibus avecti relegunt iter omne, futurum
Scilicet id magno sperantes munus Atridae.
Ast ego cum ratibus, quae sunt mea signa sequutae,
Fugi fata deum metuens, et martius una 180
Tydides mecum fugit socia agmina ducens.
Tardior ipse etiam properans Menelaus eodem
Venit, et in Lesbo dubios deprendit, an altum
Praestet classe Chium supra contendere cursum
Undisonam ad Psyriam, quae laeva in parte jacebat;
Anne Chium subter, ventosa ad saxa Mimantis?
Signa quoque a divis placuit deposcere: at illi
Auspicio certos medium jussere per aequor
Tendere in Euboeam, brevior qua meta laborum.
Adspirant aurae in puppim: secat acta carina 190
Piscosos propere tractus, seraque Gerestum
Nocte subit. nos multa deo, qui praesidet undis
Emensi maria alta, boum succendimus exta.
Quarta adeo roseo fulgebat candida caelo
Orta dies, salvasque rates deduxit in Argos
Tydidae pubes mavortia. litus et ipse
Optatum tetigi Nelea ad moenia cursum
Classe tenens placidis in fluctibus; aura nec umquam
Desiit, ut primum venit data munere divum.
Haec reditus mea sors; potui nec scire Pelasgum 200
Qui rapido servati aestu, quive aequore mersi.
Illa tamen, quaecumque audivi sede receptus,
In patria referam, nec tu celabere, ut aequum,
Quae fas scire. ergo salvos rediisse secundo
Myrmidonas cursu perhibent, quos fortibus hastis
Insignes magni natus ducebat Achillei.
Progeniem Paeantis item feliciter isse
Fama Philoctetem; Cretamque reduxit ovantes
Idomeneus socios, martis quibus ira pepercit,
Servavitque omnes pelago, jam nostis et ipsi, 210
Credo equidem, quamquam colitis distantia regna,
Major ut Atrides rediit, subiitque nefandum
Exitium Aegisthi sublatus fraude: sed ipse
Mox graviter commissa luit, poenamque rependit.
Scilicet et caeso gnatum superesse parenti
Usque juvat: patriae necis ultor venit, et hostem
Aggressus poenas scelerato e sanguine sumpsit.
Tu quoque care puer non olli corpore dispar
Egregio, macte esto animis: te postera narrent
Secla virum, laudesque tuas ad sidera tollant. 220
Finierat. contra breviter cui natus Ulysse:
O decus eximinum Nelide Nestor Achivum,
Ille nefas ultus dirum est, tantisque Pelasgi
Pro meritis referent memores praeconia laudum,
Queis ingens decus usque viri nomenque manebunt.
O mihi si pariter tantas dent numina vires,
Queis et ego ulcisci valeam violenta procorum
Flagitia, et diros ausus! sed tale pararunt
Non mihi di munus, nec tam felicia patri
Fata meo: proin dura licet sint, ferre necesse. 230
Cui Nestor: quando es, dixit, nunc talia fatus.
Nec me, ambire tuae multos connubia matris,
Praeterit, atque domi te invito serpere cladem
Horrendam. sed fare, fugam num sponte capessis,
Anne odia expertus, jactante oracula vulgo?
Fors etiam, si quid veri mens augurat, olim
Adveniet tantos hominum qui comprimat ausus,
Sive fuat solus, sive una Graja juventus
Conjurata scelus justis ulciscier armis.
Quod te si praesens carum tam Pallas haberet, 240
Quam Laërtiaden habuit sub moenibus olim
Dardaniis, ubi multa sumus fata aspera passi;
(Namque ego non ulli manifesto numine adesse
Caelicolas vidi, semper Tritonia ut olli
Adfuit:) illa adeo si carum te quoque haberet,
Credo equidem invisos nequidquam oblita hymenaeos
Ista omnis juvenum turba insidiosa doleret.
Dixerat. ille imo ducens suspiria corde:
Numquam ego, quae jactas tam laeta haec, adfore sperem,
O senior: spondes nam magna, auditaque tantum 250
Attoniti mira replent dulcedine pectus.
Sed non, et faveant si di, contingere credam
Posse mihi tam laeta: haud rerum hic volvitur ordo.
Sic ille. excepit Pallas sic deinde loquuta:
Quod tantum, sate Ulysse, tibi scelus excidit ore?
Dis facile est servare virum, longinquus et absit
Ille licet, solisque errans procul exsul in oris,
Si tantum voluere. domum ipse revisere serus,
Multaque perpessus malim, quam sede receptus 260
Concidere in patria, ceu magnum Agamemnona dicunt
Incautum cecidisse nefando conjugis astu,
Aegisthique dolis. di tantum avertere funus
Triste viri nequeunt, quando jam tempora mortis
Lex certa attulerit, Parcarum et jusserit hora.
Haec dea. Telemachus sed non his laetior infit:
Mittere tempus, ait, jamque isthaec Mentor, et aegro
Projicere has animo curas: haud amplius olli
Stat reditus. misero mortem supera alta tenentes
Caelicolae irati supremaque fata pararunt. 270
Nunc alia exquiram potius, scitabor et ipsum
Nestora, quo nullus novit prudentior alter
Justitiam: regnans etenim tria saecula vidit.
Ergo age Nelide Nestor dic vera roganti:
Ille Mycenaeus magnorum ductor Achivum
Quo periit leto domitus, queis frater in oris
Tunc Menelaus erat, quave ipsum perfidus arte
Perdidit Aegisthus non par congressus ad arma?
Martius an patrium nondum Menelaus in Argos
Venerat, ignotis etiam tum finibus errans; 280
Ille autem, furto gaudens, hunc funere mersit?
Talia quaerebat: domitor quum Nestor equorum:
Haec tibi vera quidem referam, puer, inquit, et omnem
Expediam seriem, quam tu quoque volvere tecum
Nec dubio indicio, tacita nec mente videris.
Nam vivum phrygiis rediens Menelaus ab oris
Si foret Aegisthum nactus, non pulvere quisquam
Aggesto extincti corpus texisset humandum,
Sed canibus data praeda feris lanianda per agros
Alitibusque, procul caris jacuisset ab Argis; 290
Nullaque Acheïadum plorasset funera: tantum
Sustinuit tentare nefas, ausoque potiri.
Nos Priami circum bellando praelia muros
Dura pati longum dum cogimur, ille sequutus
Otia secessu in placido praedivitis Argi
Saepe Agamemnonios corrumpere lentus amores
Tentabat furtim. saepe aversata nefandum
Pulcra Clytemnestre facinus, crebroque petita
Abnuit, exstincto nondum mutata pudore,
Concipiensve animo fraudem, bona scilicet ipsa 300
Per sese; fidusque super custodia vates
Consiliis aderat semper, cui conjugis omnem,
Pergama quum peteret, curam mandarat Atrides.
At miserum statuere deum quum fata perire,
Ille procul scopuli deserto in litore vatem
Alta volens intra duxit sua limina nympham.
Multa boum sacras tum dona incendit ad aras,
Multaque suspendit simulacra argentea, et aurum,
Vestemque, insigni spem praeter amore potitus. 310
Interea a Troja reduces, Menelaus, et ipse,
Nos inter junctique animis junctique carinis
Classe ferebamur volucri per caerula Nerei.
Ast ubi Cecropidum sacram pervenimus arcem
Sunion, Arcitenens telum jaculatus ab axe
Perculit in celsa Menelai puppe magistrum
Haerentemque manu clavo, cursusque regentem,
Phrontin Onetoridem, quo non praestantior alter,
Quum fureret gravis ira sali, deducere naves
Fluctibus in rapidis, dirosque lacessere nimbos.
Ergo licet cursusque simul ventique vocarent, 320
Restitit, ut socium terrae mandaret, et umbris
Mitteret inferias. sacris dein rite solutis,
Postquam altum petiit, Maleaeque ingentia saxa
Contigit, altitonans olli quoque Juppiter omnem
Exciit immisso ventorum turbine pontum
Attollens altis aequales montibus undas.
Dividitur classis: pars Cretam abrepta resedit,
Qua fluit, ac placidis intersecat arva Cydonum
In mare prorumpens formosus Iardanus undis.
Stabat acuta silex Gortynia litora contra, 330
Dorsum immane mari glauco, qua fluctus ab austro
Truditur ad laevam sub Phestum, et frangitur ingens
Haud scopulo ingenti adlisus. vix puppibus actis
Huc vento nautae mortem effugere; sed undae
Ad cautes et saxa citas fregere carinas.
Quinque alias longe stridentia flamina diti
Admovere rates Aegypto; ignotaque gentis
Litora dum lustrans multum late undique et aurum
Et varias Menelaus opes conquirere certat,
Arte dolum celans Aegisthus funera fratri 340
Intulit, ac populos magna ditione subegit.
Septem illum perhibent annos tenuissse Mycenas
Imperio summo: post anno denique ab urbe
Cecropia rediens octavo clarus Orestes
Ipsius exitio venit, caedisque paternae
Ultor atrox sontem crudeli vulnere stravit.
Quaque idem Argivis epulis in funere matris
Aegisthique dedit, Menelaus venit eadem
Luce domum revehens, quantum sufferre carinae
Vix poterant, ingens argenti pondus et auri. 350
Et tu adeo remea, patriamque invise relictam
Desertisque bonis, intraque furentibus aedes
Dirorum juvenum manibus, ne cuncta vorantes
Diripiant, aliena absens dum regna pererras.
Hortor adire tamen Menelaum, atque est tibi nostri
Si qua fides, etiam jubeo. namque ille Pelasgum
Ultimus in patriam nuper devenit ab oris,
Unde hominum sperare fugam certamque salutem
Auderet nemo, si quem vis improba primum
Nimborumque furor tam vastum egisset in aequor; 360
Unde etiam pennis ipsae tranare volucres
Annum intra nequeunt: tantum patet, ac furit aestu
Horrendo. jamque ipse tuis freta salsa sequutus
Cum sociis, navique illuc felicibus ito
Auspiciis. vis et potius discedere curru?
Et currus aderunt, et certi ad frena jugales,
Et, mea vis, gnati, qui te comitentur euntem
Hinc Spartae ad muros, Menelai et regia tecta.
Quo simul ac venies, tibi dicat vera, precare;
Nec tamen ipse (odit prudens mendacia) fallet. 370
Dixerat. interea sol occidit, et ruit atra
Nox caelo, farique ollis Tritonia coepit.
Sic usus poscit, Nelides; recta profaris
Omnia. Nunc vero pingues et findite linguas,
Et latices miscete sacros: libemus ovantes
Neptuno superisque diis, mensisque relictis
Curemus (nam tempus adest) jam corpora somno.
En abiit lux sub tenebras, neque tardius aequum
Ducere sollemnes epulas in honore deorum;
Sed, quo res vocat, ire. haec ut Jove nata loquuta est, 380
Haud mora fit; subito dicta audivere monentis.
Dant manibus circum puros ex ordine fontes,
Craterasque ferunt magnos, et vina ministri
Omnibus infundunt in pocula. tum super ignem
Injiciunt linguas de more, iterumque lyaeum
Surgentes libant. postquam sitis omnis abacta,
Expletusque ardor libandi; Pallas, et una
Telemachus forma insignis contendere gressus
Ad navim optabant. vetuit sed Nestor abire
Increpitans dictis, atque haec super addidit ore. 390
Juppiter avertat, dique hoc stellantis olympi
Dedecus! ad navim vosne hinc fugietis euntes
Sedibus a nostris? non haec desertaque tantum,
Nec spoliata adeo domus est, ut tegmina desint
Purpurea, et pictae laenae, queis mollia possit
Membra simul dominus, simul hospes nocte fovere.
Adsunt et chlamydes, et pictae tegmina vestes,
Instratique thori: numquam generatus Ulysse
Magnanimo hic juvenis curvae tabulata carinae
Pernox dura premet, dum spiritus hos reget artus, 400
Tectaque dum nostri servabunt regia nati
Hospitibus faciles, quicumque haec limina adibunt.
Quae postquam sic fatus erat Neleïus heros,
Diva statim: o senior, ceu par, bene consulis, inquit,
Atque age Telemachum dictis parere jubeto,
Quandoquidem meliora putas, ille alta sequutus
Te sub tecta, nigrae per opaca silentia noctis
In thalamo jaceat. contra hinc ego certus abibo,
Ut sociis addamque animos et singula mandem
Solus enim multos inter sum grandior annis 410
Florentes aevo juvenes, quos mutuus ardor
Telemacho comites paribus conjunxit in annis.
Una illic recubare juvat: lux crastina caelo
Reddita ubi veniet, fortes Cauconas adibo,
Aeraque jam longo mihi tempore debita, poscam.
Tu vero hunc juvenem, tua quando ad limina venit,
Ne pelago committe; rotis invectus at altis
Gnatorum comitante aliquo per aperta viarum
Expediat cursum; geminos curru adde jugales
Et magnis validos animis et cursibus acres. 420
Haec ubi dicta dedit, fugit Tritonia virgo
Versa aquilae in formam: subito stupor omnibus ora
Attonitis visu pressit; miratus et ipse
Ante alios monstrum senior dextramque prehendit
Telemachi, placidoque haec insuper edidit ore.
Non ego te pulcrae spero fore laudis egenum,
Sic adeo juvenem quum di comitantur euntem.
Haud hic haud alius caeli supera alta colentum,
Ni Jovis armipotens soboles fortissima virgo,
Quae validum pariter miro tibi honore parentem 430
Clarabat Danaos inter. salve dea, salve,
Atque adsis venerata, meae non invida laudi,
Et thalami sociae, natis et semper amica.
Ipse tibi: vitulam, lata quae fronte superbit
Indomita, et collo nondum juga sensit aratri,
Mox feriam, fulvumque inducam cornibus aurum.
Sic vovit senior: non aspernata voventem
Audiit e caelo Pallas. dein limina ad alta
Cum generis natisque heros processit, et una
Assedere thoris variisque sedilibus omnes. 440
Queis subito Nestor magnum venientibus ultro
Implevit cratera mero, quod fida per annos
Servatum undenos tum primum serva relevit.
Hoc implet cratera mero, libansque Minervae
Vota facit supplex natae Jovis aegida habentis.
His demum exactis, perfecto munere divum,
Quisque suos fessu somno petiere penates.
At non Telemachus: namque illum divite Nestor
In lecto, placida voluit requiescere nocte
Aedibus in propriis, ubi porticus alta sonabat; 450
Quem juxta accubuit bello Pisistratus acer,
Impubes qui regis adhuc vernabat in aula.
Nec minus ipse alta penetrali in sede receptus,
Stravit ubi lectum conjux, dedit aegra sopori
Membra senex, curasque simul sensumque reliquit.
Postera quum caelo surgens aurora refulsit,
Mollibus e stratis tollit se Nestor, et altis
Egrediens tectis, ubi structa sedilia stabant
Ante fores cano de marmore et uvida rore
Semper odorato, senior consedit, ut olim 460
Inclitus ante heros Neleus considere suerat.
Sed pater ad stygias erebi descenderat umbras
Jam domitus fato, regnique potitus habenis
Nestor ibi residebat Achivum maxima fama
Sceptra tenens. circum nati venere frequentes
E thalamo egressi, Stratiusque, et fortis Echephron,
Perseusque, Aretusque, et divis par Thrasymedes.
Additur his etiam sextus Pisistratus: una
Telemachum ducunt, juxtaque in sede reclinant.
Ad quos tum senior Nelides talibus infit: 470
Protinus o gnati, quae fert mea corde voluntas,
Perficite, armisonae quamprimum ut sacra Minervae
Rite feram, quae clara dei ad sollemnia venit.
Ergo alius campos properans petat, et mihi pastor
Ocуus intacta ducat cervice juvencam:
Telemachi ast alius socios in litore stantes
Evocet huc omnes, geminis in puppe relictis.
Atque aliquis jubeat clarum Laërcea adesse,
Cornibus ut vitulae lunatis illinat aurum.
Vos mecum remanete alii, famulasque monete, 480
Sollemnes curent epulas per regia tecta,
Et sedes et ligna ferant et fluminis undam.
Vix haec; festinantque omnes. jam rure juvenca
Venit, Telemachi pariter venere sodales,
Jussus et ipse faber venit secum omnia portans
Instrumenta artis: resplendet malleus olli
Aereus in manibus, forceps et daedala, et incus.
Stat pariter visura suos bona Pallas honores
Caeruleo delapsa polo, tum protinus aurum
Expediit Nestor: capit ille, et cornua circum 490
Arte linit, divae spectaclum dulce, juvencam.
Hanc Stratius, fortisque una ducebat Echephron;
Laeva florentem e thalamo cum fonte lebetem
Aretus, dextraque molas frugesque ferebat
In calathis. retro Thrasymedes stabat acuta
Jam jam caesurus vitulae capita alta securi,
Et pateram juxta Perseus retinebat. at undam
Praecipiens frugesque sacras, multumque precatus
Pallada, et evellens summo de vertice setas
Ignibus injecit positis libamina Nestor. 500
Continuo validum Thrasymedes impulit ictum
Insurgens: nervos cervice excepta bipennis
Abscidit, exanimemque solo dedit. aurea ad astra
Attollunt nataeque, nurusque, et regia conjux
Eurydice, Clymeni gnatarum maxima, voces.
Adstantes famuli lata ut tellure jacentem
Erexere bovem, jugulo Pisistratus ensem
Abdidit. erupit postquam de vulnere sanguis,
Deseruitque calor vitam, trepidantia membra
Divisere alacres, et rite in frusta secarunt. 510
Hinc ubi texerunt multa pinguedine circum
Cuncta involventes, iterumque iterumque plicantes,
Ligna super libans latices torrebat ad ignem
Ipse senex: illum juxta verua alta tenebat
In manibus quina fumantia cuspide pubes.
Postquam torruerant armos, atque exta vorarant,
Secta minutatim longis quoque cetera figunt
In verubus, ponuntque super crepitantia flammis.
Telemachum interea Polycaste candida lavit
Ultima Nelidae natarum aetate puella. 520
Quae postquam nitido totum perduxit olivo,
Imposuitque humeris chlamydem tunicamque recentem,
Divis ambrosio par immortalibus ore
Exiit e solio, ac magnum prope Nestora sedit.
Sic ibi propositis dapibus vescuntur, et igni
Omnia diripiunt, puerique sedentibus atrum
Aurea surgentes fundunt in pocula vinum.
Et jam finis erat; saturis quum maximus heros:
Ite agite o gnati, dixit, pulcrumque comantes
Ducite cornipedes altoque adjungite curru. 530
Jusserat: illi autem non segnes jussa capessunt,
Continuoque acres curru junxere jugales.
Nec minus et, servare penum cui tradita cura,
Fida tulit cererem custos, et munera bacchi,
Atque solent vesci queis magni obsonia reges.
Insilit in currum juvenis generatus Ulysse
Primus: eum juxta scandens Pisistratus heros
Nestorides cepitque manu retinacula, et acres
Increpuit bijugos. illi fugere volucri
Lata per arva fuga linquentes moenia retro. 540
Sic celeres totam per lucem ivere; sed undas
Quum subiit sol almus, iterque nigrescere coepit,
In Pheras venere citi, tectisque Dioclis,
Quem satus Alphaeo Ortilochus produxit in auras,
Hospitio excepti merito sub nocte quierunt.
Inde ubi se ostendit roseae Titanidos ortus,
Sub juga cornipedes ducunt, curruque locati
Limina tectorum resonantiaque atria linquunt.
Instat equis auriga alacer, tortoque flagello
Admonet ad cursum: simul illi sponte volantes 550
Corripuere viam, immissique feracibus agris,
(Tantus agit namque ardor equos) venere laborum
Ad finem, prono Phoebus dum cedit olympo,
Et late nox аtrа solum complectitur umbris.