I.
Bella cano pia gesta duci, quo vindice, pulsa
Barbarie, Christi libertas parta sepulcro est.
Multa manu forti gessit, multa ille sagaci
Consilio, multa et passus, dum promovet ingens
Propositum. Stygius frustra furor obstitit, omnis 5
Frustra Asiae ac Lybiae pubes in bella coorta est.
Ipse duci propior deus adfuit et sua tandem
Providus errantes socios ad signa reduxit.

II.
Musa, comam cui mos non est vincire caduca
Lauro, Cyrrham humilem parvumque Helicona colenti, 10
Sed divum celebrare choros, gestare sed aureis
Ardentem gemmis, decus immortale, coronam,
Caelestem tu, diva, tuo sub pectora vati
Ardorem inspira: da clarum condere carmen;
Da veniam, si forte ausim suffundere vero 15
Fuci aliquid chartisque inspergere non tua mella.

III.
Scis cantu duci vulgus ferrique gregatim,
Fundit ubi blandum rupes Parnassia nectar
Largius, et molli conditum carmine verum
Illexisse animos resides aversaque corda. 20
Sic aegro quondam puero contacta liquore
Cecropio summas circum oras pocula praebent:
Ille bibit laticem interea deceptus amarum
Servatusque pia, non captus, fraude valescit.

IV.
Huc, Alfonse, gravi fortunae turbine pressum 25
Qui servas tutosque aperis mihi denique portus,
Errantique vagoque maris in fluctibus altis
Et scopulos inter iactato et iam prope merso,
Huc ades, o, placidoque bonus mea carmina vultu
Excipe, sacra fero votivum quae tibi munus. 30
Fors et tempus erit, de te cum scribere possim,
Vaticinans quae nunc alia sub imagine signo.

V.
Nam tibi (Christiadae si quando bella perosi
Impia fraternas iungent in foedera dextras
Atque ferum turmis et classibus ire parabunt 35
In Thracem et male rapta reposcere regna, beatas
Nostrorum sedes proavum) seu ducere terra
Sive mari libeat, cedet pars maxima regni,
Aemule Gotfredi; interea mea carmina prona
Aure bibe incoeptisque animos ingentibus apta. 40

VI.
Iam sexta Aurorae in populis hiberna videbant
Christiadas bello intentos; Nicaeaque capta
Vi fuerat; furto capta ingens Antiochia,
Dein etiam innumeros ingenti mole ferentes
Auxilium, contra Persas defensa; subacta 45
Antarados, quam nunc Tortosam nomine dicunt.
Inde hyemi cessere loco sparsique per urbes
Vernam expectabant auram Zephyrosque tepentes.

VII.
Iamque hyemis prope finis erat nimbisque fugatis
Instabat duro tempestas commoda bello, 50
Cum rerum pater e solio, quod parte locavit
Semotum in summa semper fulgentis Olympi
Astriferumque orbem supra tantum extulit, orbis
Astrifer obscuro quantum se attolit ab Orco;
Despexit terras, uno simul omnia cernens 55
Intuitu, diversa locis quae continet orbis.

VIII.
Vidit cuncta pater, Syriae dein lumina terris
Defixit penitusque animos atque alta suorum
Sensa tuens regum lustravit lumine, mentes
Quo subit, humanique intrat penetralia cordis: 60
Gotfredum sancta gentem exturbare profanam
Velle urbe, id secum noctes versare diesque,
Fidentemque Deo plenumque ardore beato
Nec regni, nec opum, nec duci laudis amore.

IX.
At Baldovinum flagrare cupidine dira, 65
Mirantem quae vana homines mirantur et optant;
Tancredum Idalio correptum pectus amore
Vitam indignari et miseris tabescere curis;
Regna Bohemundum sua condere, magna locantem
Fundamenta, alias leges imponere victae 70
Et mores alios genti, quas postulat usus,
Artes atque pios ritus inferre sacrorum;

X.
Idque animo versare unum, Solymaeque videri
Securum magnique oblitum exordia belli;
Rinaldum bellique avidum, nec lenta ferentem 75
Otia. Non auri, non regni fulgor, at ardens
Nescius atque modi stimulos in pectore versat
Laudis amor. Guelfi pendet narrantis ab ore
Miraturque ducum laudes et facta priorum.

XI.
Quae postquam magni vidit rex omnia mundi 80
Atque hos atque alios inspexit pectore in imo,
Ordinibus caeli de claris advocat unum,
Qui fratres, primum si demas, anteit omnes.
Ille dei interpres et nuncius ille Tonantis
Heroas felix ad magnos aethere ab alto 85
Fert mandata dei; supera inde ad templa revertens
Secum hominum sensusque pios et vota reportat.

XII.
Hunc Genitor vocat ad sese, dein talia mandat:
“I, pete Gotfredum, Gabriel, nostroque rogato
Nomine cur cessant, cur nondum bella, gementique 90
Auxilium instaurant Solymae. Dic, regibus ille
Concilium indicat lentosque impellat ad arma.
Imperet ille aliis belli dux unus et auspex.
Sic placitum: heic illum caeli rex deligo, terris
Inde legent socii quondam iam ad bella ministri.” 95

XIII.
Sic ait; ille celer dictis parere parabat.
Ergo suam primum formam, quam cernere nulli est
Fas oculo, denso circumdans aëre sepsit
Subiectam visu mortali humanaque verba
Et speciem humanae similem sibi finxit; at almo 100
Maiorem humana maiestatem indidit ori.
Necdum etiam iuvenis, nec iam puer esse videtur:
Caesariem nimbo flavam radiaverat aureo.

XIV.
Tum niveas humeris aptat candentibus alas,
Extremasque auro pingit, quas nulla fatigat 105
Vis agilesque citasque magis pernicibus Euris.
His fretus, ventos et turbida nubila tranat
Ac terram supra sublimis et aequora fertur.
Tali se cultu caelestis nuncius imam
Demisit mundi ad partem, paribusque retentans 110
Sese alis, Libani frondoso in vertice primum

XV.
Constitit: hinc toto praeceps se corpore misit
Tortosaeque volans cursum direxit ad oras.
Sol novus eois surgebat fluctibus ortus
Parte sui: maior pars undis mersa latebat. 115
Gotfredus de more deum veniente vocabat
Aurora castasque preces et vota ferebat,
Ecce autem cum Sole, alma sed luce coruscans,
Pulcrius adverso sese obtulit ales ab ortu.

XVI.
Tum sic mirantem alloquitur: “Gotfrede, gerendo 120
Iam rediit bello tempestas commoda; bellum
Cur nondum geritur? Solymae cur triste gementi
Servitium nondum iuncti socialibus armis
Fertis opem? Proceres oblitos ipse moneto,
Concilium indice ac stimulos cessantibus adde! 125
Cunctorum deus ipse ducem te deligit: illi
Se tibi subicient ultro et tua iussa facessent.

XVII.
Haec tibi me vacuas iussit mandata per auras
Ferre poli rex ille, suis haec dicere verbis.
Fide, decet, tali auxilio; magnumque capesse 130
Imperium atque ducis primi iam concipe curas.”
Sic ait et subito ex oculis evanuit auras
In tenues caelique redux convexa petivit,
Gotfredum gravibus dictis et luce corusca
Attonitumque animi, perstrictum et lumina linquens. 135

XVIII.
Redditus inde sibi postquam est ac mente volutat
Quis venit, cuius missu, quae verba locutus,
Ille prius cupidus, nunc ardet pectore toto
Incoepto finem dux ipse imponere bello;
Non aliis quod se praelatum sentit ab ipso 140
Numine cor tumidum dulcedine tactus inani,
Sed quae vult, dominum quod sentit velle, calescit
Acrius, ut flagrans flamma in flagrante favilla.