Motiva.

Naula cursum Commercii ita impediunt, ut hujus incrementum ne sperari quidem possit, donec haec in capitalibus ductibus, praesertim majori numero subsistunt. Constat quod ante non multos adhuc annos primum capitalem commercii Hungarici ductum Vienna et Posonio ad littorale quatuor naula impediverint, in Mura , Dravo , Savo , et Colapi ; sed et constat quod languidus fuerit tempore illo commercii cursus. Post instratos pontibus fluvios illos commercium in hoc ductu in duplo adminus accrevit. Si neglectis his pontibus naula denuo reducantur, ejus cursus ab eadem certe proportione diminuetur. Verum pontium in magnis his fluviis seu erectio, seu conservatio adeo sumtuosa est, ut e proventu moderatae tariffae vix sustineri possit; si autem haec nimis elevetur, indubitatum commercii cursui adfert impedimentum. Recens est prioris propositionis exemplum in ponte Dravano Varasdinensi. Hujus enim administrationem comitatus ejusdem nominis ante paucos annos susceperat, et licet tam in constructione, quam et in conservatione ejus subsidio gratuitorum lavoratorum usus sit, tantas tamen insper habuit expensas, ut ad antevertendam plebis ruinam clementiam Principis implorare coactus sit, quo pontem hunc sub cameralem administrationem recipere dignetur, id quod superiori anno a gratia Principis re ipsa etiam obtinuit.

Posset quidem istud fundi publici onus ea fortasse ratione praeverti, si nobilitas generoso boni publici stimulo excitata ab immunitate sua quoad hos adminus pontes sponte recederet. Verum donec id impetretur, ne profusi jam tot sumtus incassum recidant, vix aliud medium superest, quam ut, si proprietarius talis pontis e proventu moderatae tariffae eum debite sustinere non possit, is ad rationem fundi publici recipiatur. Felix pontis Pestiensis inter duas jam utcunque florentes civitates situatio facit, ut etiamsi gravis ejus moderna tariffa in favorem commercii tantisper diminuatur, e proventu tamen suo facile possit sustineri. Tibiscanus ad Szolnok, Muranus et Dravanus pons jam alioquin sub administratione Camerali constituuntur; agitur itaque de Savano tantum et Colapiano , quos Civitates Zagrabiensis et Carlostadiensis haud diu amplius sustinere poterunt, et si quem fortasse adhuc alium in fluviis his pontem commercii cursus successive requirat. Verum donec horum seu sumtuosior reparatio, seu etiam nova constructio necessaria sit, fundus etiam publicus ad talem consistentiam ponendus speratur, ut onus hoc facile supportare possit; interest autem, ut hac de re interea etiam lege provideatur.

1242