In CroALa inventa

Articulus IX.

De praecavendo lignorum defectu.

§ 28.

In iis Regni partibus, quae defectu lignorum laborant, magistratus comitatuum et civitatum populum ad plantandam quotannis in idoneis ad id locis quo majorem salicum et mororum quantitatem adstringant.

Motivum.

Aliqua, quae hoc et subsequis aliquot §§-is adferuntur, in generalitate §-phi 12. continentur quidem, propter nexum tamen cum iis, quae sub generalitatem illam non cadunt, specifice exprimenda videbantur. Hactenus inplantatio salicum, ut in Elaborato Status actualis §-pho 31. ostensum est, comitatibus et civitatibus via politica promiscue imponebatur. Deputatio comitatus illos, qui lignorum defectum non patiuntur, a labore hoc relevandos existimavit. Quinam hi sint, via Consilii Locumtenentialis definietur. Et cum salices in locis siccis non proficiant, Deputatio ipsam earum implantationem ad loca idonea seu humida restringendam arbitrabatur.

§ 29.

Usum etiam tectorum habanorum, ubi necessaria ad id materialia praesto sint, inducere et propagare adlaborent.

Motivum.

Tecta habana incendio resistunt, adeoque ad diminuendam lignorum aedilium consumtionem non parum conferunt. Qui comitatus necessariis ad illa materialibus destituantur adeoque a cura hac dispensandi sint determinare ad Consilium Locumtenentiale pertinebit.

1128

§ 30.

Si torfam aut lithantraces, id est carbones fossiles, detegi contingat, Comitatenses quidem Magistratus plebem, Civitatenses vero eos praesertim opifices, quorum labori lithantraces convenire possunt, ad faciendum eorum usum omni meliori ratione disponant.

Motivum.

Repertae jam in aliquot locis torfae et lithantracum usus ea potissimum de causa intercidisse videtur, quia populus manipulationem et utilitatem eorum ignorabat; si ille per locales magistratus de eo debite edoceatur, detegentur ista indubie pluribus in locis et usus eorum sensim propagabitur.

§ 31.

Et ut id facilius effici possit, declaratur quod lithantraces etiam illi, qui fundendo metallo idonei sint, sub categoriam metallorum non cadant, adeoque nec obligationi urburae subsint, sed qua ordinarium fossile ad liberam privatorum industriam referantur.

Motivum.

Optima tantum lithantracum species liquando metallo idonea est; de hac mota fuit in via politica, sub Augusta Maria Theresia, ut in supra attacto status actualis §-pho dictum est, quaestio: an non illi ad metalla referantur? Et tunc quidem affirmative decisa fuit: verum Augustus Josephus II. melius de re informatus contrariam et naturae rei conformem sub 26. Maji 1788. edidit resolutionem: – nulli enim hactenus naturalistae incidit ut fossile hoc ad categoriam metallorum collocet; quare ne quaestio haec ultro fluctuet, lege decidenda videbatur.