Post longam gravemque infirmitatem suam anno domini 1748. die 28. mensis Aprilis pie in domino obiit excellentissimus et reverendissimus dominus Georgius Braniug, hujus Zagrabiensis ecclesiae dignissimus episcopus, et regius banalis officii locumtenens, cujus res gestas et vitam vide (in) eodem hoc libro, in fine, folium librumque invertendo.

Sublato e vivis eo, ne fiscus regius post conditum 1715. articulum 16., contra ecclesiae huius privilegia, in arcem bonaque episcopi subintraret, cura omnis adhibita, tam in bonis episcopalibus quam et hic collocatae vigiliae, neque ad depositum in capella sancti Stephani prothomartyris cadaver Braniugii admissus populus, neque ad ejusdem depositionem in crypta episcopali, penes aram coenae domini. Vigilias autem has partim praediales, partim cives vici Latinorum obibant, et quidem ad portam utramque duplicatas, in area et in gradibus.

Necdum deposito episcopi cadavere pro successore inter capitulares actum et scissis partibus, ut quivis canonicorum quinque scripto apponeret, conclusum. Scrutinio acto dominus praepositus major et generalis vicarius baro Sigismundus Sinersperg, vota ut ajunt 20, dominus lector Josephus Chiolnich 18, dominus cantor Petrus Matachich 12, dominus custos Stephanus Putz 14, dominus cathedralis Adamus Chegetek 15, dominus Goricensis Franciscus Thauszy 4, dominus Dubicensis Nicolaus Terihay 2, dominus Kemlek(ensis) Josephus Pogledich 1, dominus praepositus Chasmensis Nicolaus Petrichevich 10, aeque 10 dominus Vasca(nus) baro Adamus Patachich, dominus autem Bexin(ensis) Wolffgangus Kukuljevich 8, retulit.|

Cum autem hos omnes proponere consultum esse non videretur, non sine aliquorum contradictione sex dumtaxat proponendos statuerunt, videlicet dominum praepositum, dominum lectorem, cantorem, custodem, cathedralem et Vasca. Et praeposito Viennensem ablegationem recusante, dominus lector et cathedralis, ut postulatores novi a Sua Majestate episcopi, Viennam expediti fuere in capituli sumptibus. Quo et die 10. Maii appulere.

Interim dominus vicebanus a morte statim prioris episcopi, staffetaliter ejusdem ut locumtenentis mortem, et cancellariae Ungarico aulicae, et domino comiti bano Carolo comiti Batthyan armadae caesareae in Belgio supremo commendanti significare non intermisit. Et die 2. Maii, hora nona matutina nuncio Viennam adveniente excellentissimus dominus comes cancellarius Hungaricus Leopoldus Nadasdy ecclesiae et regno prospecturus effecit, ut die 4. Maii 1748. constaret pluribus, ad vacantem Zagrabiensem basilicam a Sua Majestate

sacratissima regina Maria Theresia excellentissimum dominum Franciscum liberum baronem Klobusiczky e sede Transilvaniensi transferri, ipsique eatenus cursore celeri perscriptum Cibinium fuerat. Ad 13. tamen Maii, diem videlicet natalem Suae Majestatis sacratissimae, promulgatio novi episcopi suspensa fuerat. Viennam capituli ablegatos die 10. Maii circa vesperum appulisse superius retuli, altero mox die advenientibus etiam illustrissimo domino barone Patachich Adamo, archidiacono Vasca, et domino Francisco Thauszy, archidiacono Goricensi, postulatoribus episcopatus.

Die 12. credentionales suas domino comiti cancellario exhibuerunt ablegati capituli, qui candidationem admittere renuit, tum quod nullo eam firmarent diplomate vel consensu regio, tum quod nec ab aliis regni Hungariae capitulis vel praetenderetur vel practicaretur: instantias tamen supplicantium suscepit non ut candidatorum capituli, sed ut privatim ad Suam Majestatem recurrentium. Relatio tamen Suae Majestati facta non fuerat, ut alias fieri consuevit in cancellaria, neque eam fieri oportuit. Quoniam.

Die 13. Maii in Senprun, occasione publicae gratulationis natalis diei et concursus maximi, me harum scriptore praesente, prouti et suprascriptis canonicis Zagrabiensibus, aliisque numero frequentissimis, post peracta in sacello aulico divina, nomine Suae Majestatis sacratissimae suprascriptus dominus comes cancellarius gratias distributas in Hungariae regno promulgavit sequentes. 1. Ad episcopatum Zagrabiensem transferri dominum episcopum Transilvaniensem Franciscum Xaverium baronem Klobusiczky. 2. Officium et baronatum regni judicis curiae (vacantis per mortem, 10. Maii secutam Posonii comitis Josephi Eszterhazy) domino comiti Georgio Erdoedy, hactenus camerae Hungaricae praesidi. 3. Camerae praesidem creari dominum comitem Antonium Grassalkovich, ex personali praesentiae regiae. 4. Personalem dominum Georgium Fekette ex consiliario cancellariae aulico Hungaricae Viennensis.

Atque post octo huius declarationis dies ad cancellariam Hungaricam promoti | 4 sunt dominus Antonius Somsich, comitatus Simeghiensis vicecomes, in locum comitis Alexandri Patachich 1747. die 6. Maii Viennae mortui, et dominus Franciscus Xaverius Koller, cancellariae eiusdem pro priori secretarius.

Cum autem excellentissimus dominus resolutus Zagrabiensis episcopus hac occasione Viennae non fuisset, ne idem damni quidpiam pateretur, excellentissimus dominus comes Antonius Grassalkovich, nominatus camerae praeses, curam celerioris in cancellaria expeditionis et Posonii installationis, ut episcopi affinis, canonico Zagrabiensi et collegii Croatici pro tunc rectori Balthasari Kercselich commendavit. Quoad bona autem et jura episcopalia, in Croatia et Sclavonia existentia, plenipotentiarium constituit reverendissimum dominum Josephum Chiolnich lectorem Zagrabiensis capituli, Viennae tunc praesentem, quod et sua episcopalis excellentia ratihabuit et confirmavit, addito ad plenipotentiam etiam illustrissimo fratre suo Antonio, comitatus Zempliniensis administratore, qui et in fine mensis Julii Croatiam et Zagrabiam visitavit.

Expeditione in cancellaria peracta, quamvis reverendissimus dominus lector Posonii installari nomine suae

episcopalis excellentiae gratiae et honori habuisset, cum attamen per comitem cancellarium requisitus fuisset eatenus illustrissimus dominus Carolus Zbisko, metropolitanae Strigoniensis canonicus et collegiatae Posoniensis praepositus, locumtenentialis consilii consiliarius, et episcopus electus Vegliensis, | 5 hic idem dominus, Posonii die 15. Junii, nomine et in persona Zagrabiensis episcopi fuerat installatus.

Et ob rationem absentiae, cum coram apostolico Viennae nuncio domino Fabrico Sarbelloni idem Zagrabiensis episcopus solitum juramentum et professionem fidei peragere nequivisset, delegatus ab eodem domino nuncio fuerat ad effectum istum dominus Joannes Kastall, capituli Albae Carolinae praepositus, quo ibi praestito ac Viennam submisso'solitum coram nuncio examen ad initium mensis Julii, examinatis de personae qualitatibus domino quodam ex Transilvania et patre Franciscano Cibiniensi Gvardiano, et de statu Zagrabiensis ecclesiae dominis canonicis Zagrabiensibus Francisco Thauszy et Balthasare Kercselich. Finito examine processus Romam expeditus est. Excellentissimo domino nuncio pro ipsius ut vocant congrua dati aurei Cremnicenses 100, ipsius cancellario et auditori ac familiae aurei Cremnicenses 50, quibus contentari debuit potius quam maluit, cum 400 congruae aureos insinuasset, tametsi taxa congruae nulla sit, sed sit singulorum episcoporum discretio.

Bullarum Roma procurandarum. curam eminentissimus cardinalis et archiepiscopus Viennensis Sigismundus a Kollonics, pro sua in episcopum amicitia, in se susceperat, quas et suo Romae agenti domino Antonio Rotta effectuandas commendavit. Qui agens praeconizatione mense Septembri ante authumnales ferias peracta, significavit, pro bullarum expeditione Romam millia florenorum 12 praetendere, eo quod haec taxa episcopatus Zagrabiensis in cancellaria inveniretur. Communicatis tamen eidem rationibus | 6 sequentibus. 1. Episcopatus Zagrabiensis bona multum abalienata esse, partim per Turcam, partim vero per generalatum Varasdinensem, qui fere totus est ex bonis episcopalibus. 2. Sumptuum episcopi, qui pro defensione ecclesiae et nunc banderium servare deberet. 3. Quod Szvidnicensem episcopatum Graeci ritus unitorum pro reductione schismaticorum olim fundaverit, et nunc Basilitis loco pulsis, prospicere deberet. 4. Vicarium generalem totumque consistorium solvere, praeter tot pias fundationes hactenus per episcopos factas et diversis monasteriis etiam cum papae consensu applicatis olim episcopi redditibus. 5. Quod antecessor episcopus non nisi 1500 florenos in anno 1727. Romae deposuisset. Idem agens, typis Romae data instantia et cardinalibus distributa, ad postremum effecit: ut sumptus universi, taxarum videlicet, expeditionis et cardinalis protectoris Germaniae, eminentissimi Alexandri Albani congrua, floreni Rheinenses 4137 fuerint persoluti, et Roma hac summa contentata.

Sed cum taxarum mentionem fecerim, addere visum est et Hungarico aulicae cancellariae taxam, quam Viennae in eadem deposui. Haec autem a moderno episcopo persoluta est, pro episcopatu fl. 1200, pro abbatia episcopatui conjuncta fl. 400, pro titulo supremi comitis de Berzenze fl. 300, pro mandate ad locumtenentiale consilium fl. 6, pro improtocollatione fl. 2, non inclusis discretionibus et regalibus, quae

Multis dari solent, ut debifca esse videantur, videlicet expeditori, concepistae, cancellistis, registratori etc. etc.

Interea dum superiora agerentur, contentio quaedam inter Hungaricam et Transilvanicara cancellarias orta est, ratione abitus suae episcopalis excellentiae urgebat istum cancellarius Hungariae, causa etiam locumtenentiae banalis officii, postulabat a Sua Majestate alia, et causa boni publici a tota Transilvaniae provincia, amatum episcopum detinendum, sub diaetae decursu postulabat. Utrobique videbatur necessarius, utrobique desideratus. Cum tamen comes banus, exercitus caesareo-regii supremus in Belgio ductor, ab intellecta Greorgii Braniug morte, in banalem locumtenentem comitem Ludovicum Erdoedy denominasset, Transilvanorum exauditae preces, mandatumque episcopo, ne sine facultate regia principatum illum desereret, sed et illius episcopatus redditus retineret. Quo principis mandate oportuit, promotas jam redire in Transilvaniam res episcopi, illumque Cibinii anno integro commorari.

Continuata banum -inter et cancellariam de jure nominandi locumtenentem disputatio. Cancellaria juris istud esse regii contendebat: 1mo. Quia nec palatinus neque ullus in Hungaria officii sui locumtenentem nominare potest, sed juris istud esse regii. 2do. Quia comes Joannes Draskovich, Petrus Keglevich aliique etiam viventibus, sed absentibus banis locumtenentes per regem constituti fuere. 3tio. Quia hanc banis authoritatem nec lex edocet, nec privilegium aliquod demonstrat, nec Turcica admittunt confinia, quibus providere regis est, et cui ea committat cognoscere, nec regis promovendum permitteret servitium, cum regi obligatum potius locumtenentem esse conveniat, | 8 nec regni exigeret commodum, cum locumtenens banalis pro nutu ejusdem amoveri posset, consequenter multis respectibus gubernare deberet status et ordines.

4to. Quod status ipsi in anno 1709. per municipalem articulum locumtenentias abrogarint, et ex diaetalibus appareret articulis in regnis illis continuam bani requiri praesentiam, proinde ea per locumtenentes administrari non posse, nisi rex ipse locumtenentes constituat, ad quem indubie legum interpretatio pertineret. Atque his ex rationibus constitutum per dominum comitem banum locumtenentem cancellaria Hungarica recognoscere nullatenus voluit.

Banus econtra banalis istud authoritatis esse, dum bani viverent (secus vacante banali officio) contendebat. Plurimum sese firmans in consvetudine, eatenusque catalogum creatorum per banos locumtenentum producebat, aula haud unquam reclamante, sed nominatos pro talibus recognoscente. Addebat etiam anni 1723. articulum... in quo banalis tabulae praesidem pro sui absentia substituendi eidem datur authoritas. Proinde et locumtenentem, qui banalis munii sive praeses sive locumtenens vocetur, parum esse.

Status Croatiae secundabant bani vota ex eo plurimum, ut episcopi a locumtenentia excluderentur. Lis haec protracta diutius, Sua Majestate resolutionem differente, a redditu tandem ex Belgio domini comitis bani sub initium mensis Januarii anni 1749. excellentissimus dominus comes Ludovicus Erdoedy, per Suam Majestatem generalis vigiliarum praefectus creatus, pro locumtenente etiam agnitus et salutatus, | 9 et per Suam

Majestatem confirmatus absque praejudicio juris regii in futurum, quod praevie a bano fuerit constitutus. Hocve cum cancellariae Hungaricae significatum fuisset, ab eadem quoque postea pro locumtenente habitus agnitusve fuerat.

Anno hoc eodem 1748; conclusis Aquisgrani pacis articulis inter Europae principes nationalis Croatarum militia in Junio ex Hollandia dimissa est. Comes autem banus Carolus de Batthyan supremus aulae praefectus serenissimi archiducis Austriae Josephi, primogeniti reginae filii, fuerat resolutus, adhucdum in Belgio et Hollandia existens.

Qua promotione domini comitis bani intellecta, indicta Zagrabiae congregatione, ex eadem nomine statuum Viennam ad Suam sacratissimam Majestatem ablegati fuere, illustrissimus et reverendissimus dominus canonicus Adamus Patacich, ex parte ut status equestris contendebat pure magnatum, dominus Joannes Rauch regni vicebanus, et dominus Joannes Busan tabulae banalis assessor, non alia ratione, quam ut nomine statuum supplicarent, ut idem comes Carolus Batthyan in officio banali una permaneret. Ad quod et domini comitis palatini Joannis Palffy et domini judicis curiae Georgii comitis Erdoedy litteris erant excitati. Viennam advenientes ex parte cancellariae difficultates quasdam habuerunt, praecipue articulos dietales, bani praesentiam in regno requirentes, attamen per Majestatem Suam cum spe postulatae gratiae remissi; quod eandem obtinuerint, bani conservatio docuit.

Reverendissimus dominus lector, qua suae excellentiae episcopalis plenipotentiarius, dominum Joannem Busan ab officio comitis curialis abbatiae amovit, constituendo dominum Adamum Krisanich, prius ejusdem abbatiae vicecomitem. Quo ab officio amoto, et secutis novi comitis curialis judiciis, ex subditis abbatialibus, de irrogatis sibi injuriis, plures plane Viennam, ad thronum Suae Majestatis sacratissimae conquesti sunt. Ut mandato mediante domino vicebano commissum fuerit propter episcopi absentiam causas eorum judicandi. Quod tamen dominus plenipotentiarius non admisit, ne episcopi praejudicaretur juribus. Et cancellaria ipsa ad adventum domini episcopi universa distulit. Haec autem appellationis ad regiam Majestatem libertas, quomodo subditis episcopalibus innotuerit, conjecturari fors possem, nequeo tamen fixe statuere atque ideo nec scribere.

Dominus Paulus Turkovich capellanus, qua parochus sancti Joannis in Novavilla, episcoporum Zagrabiensium, et cantor collegiatae ecclesiae Chasmensis, in abbatem sanctissimae Trinitatis de Siclos, sine commendatione episcopi in fine Aprilis eligitur, et Quinque Ecclesiis ab archiepiscopo Scopiensi reverendissimo domino Summa benedicitur, mortuo ea occasione episcopo Quinque Ecclesiensi die 24. Septembris comite Sigismundo Bereny.

Capitulum cathedralis ecclesiae Zagrabiensis, absente episcopo, etiam in concionibus et funeralibus usum muceti assumpsit, vigore bullae Clementis XII. de anno 1735. cum antea in pulpitis et funeralibus mucetis usum non fuisset.

11

Croatae ex Belgio reduces, numero 3000 Viennam die 12. Octobris appulerunt, et in campo penes Senprun militare exhibuerunt exercitium die 14. Octobris coram augustissimo imperatore Francisco I., serenissimo Lotharingiae duce Carolo, serenissimo archiduce Austriae Josepho, et augustissima imperatrice et Hungariae regina Maria Theresia, eo die primum in publicum post puerperium prodeunte, prouti et aliis plurimis eo hac occasione concurrentibus. Applausu communi omnium dictum produxere, cum igne etiam, exercitium, dirigente eos domino de Kleffert generali adjutantio et aliis ipsorum de natione propriis officialibus. Et occasione ista non solum uberrimas laudes per litteras reportarunt, sed in Senprun Suae Majestatis palatio officiales omnes prandio excepti sunt. Et quidem stabales tres cum archiduce Austriae principe Josepho et imperatoris sorore pransi sunt, reliqui autem officiales in paratis eatenus mensis. Omnes insuper ad osculum manus tam reginae quam imperatoris admissi et muneribus praemiati sunt. Et quidem Georgius Pogledich colonellus et Glinanus pro tunc commendans torque aureo, Balthasar Bussich et Nicolaus Gerlichich supremi vigiliarum praeferenti numismate aureo in una parte reginae in altera imperatoris faciem praeferenti, per manus comitis Leopoldi de Nadasd, Hungariae cancellarii, die 15. Octobris praemiati sunt. Capitanei vero per manus domini Kleffert, uti et laitinantii et vexilifferi aeque numismate aureo donati. Porro numisma supremorum vigiliarum praefectorum aureos Cremnicenses 20, capitaneorum aureos 10, laitinantiorum et vexilifferorum aureos sex aequabat. |

Decuriones fl. 2, gregariorum quivis marianos novos duos accepit, et die 15. Octobris iter suum in Croatiam sunt prosecuti. Quo advenientes in campo civitatis, vulgo Seminarszke cziglenicze dicto, prope Zagrabiam in praesentia domini locumtenentis et aliorum etiam dictum repetierunt militare exercitium.

Eodem hoc tempore, dum Viennae morarentur, quidam ex militibus compagniae domini Gerlichich in suburbio Lonsztross furentem bovem per cornua apraehensum stitit, et manu una bovem tenens Hungaricum, altera frameam e vagina accipiens, praecisis framea in pede nervis, eundem decidit, magna spectantis populi admiratione.

Die 23. Novembris banus Carolus Batthyan Viennam rediit, et die 8. Decembris in praefectum aulae serenissimi archiducis Josephi promulgatus, quando et ad aulam habitaturus concessit.

Zagrabiae circa finem Novembris celebrata congregatio, ubi occasione restaurationis comitatus dominus Sigismundus Bussich et substitute vicecomite ordinarius comitatus Zagrabiensis vicecomes factus est dominus Josephus Raffay ex notario substitutus vicecomes, et dominus Nicolaus Messich comitatuum Zagrabiensis et Crisiensis notarius. Praeterea in eadem congregatione pro secutura banalium confiniorum regulatione, eorundem confiniorum uti etiam banderistarum conscriptio per dominum Busan peragenda fuerat ordinata. Quae ne immunitati jurium episcopalium praejudicet, quoad conscriptionem banderii episcopalis dominus plenipotentiarius eandem non admisit, neque postea secuta est. Volebant autem primo episcopales conscribere.

13

Pater reverendissimus Theophilus Passich ordinis sancti Basilii Graeci ritus unitorum et abbas sancti Michaelis de Marcsa, episcopus Szvidnicensis seu Platensis, prius sententia Romanae curiae Leopolim in Polonia ad monasterium detrusus, triennio tamen inobediens, sed ultro citroque vagatus, tandem anno hoc in fine Augusti ad poenitentiam agendam in Poloniam concessit.

Cassa parochialis subsidii Posonii erecta, quamvis post episcoporum mortem, qui illius erectione anteriores fuerunt (quemadmodum et defunctus Zagrabiensis episcopus Georgius Braniug, quod anterior illa ad eam nihil pendebat ex suis redditibus) augeri soleret, tamen non se insinuante locumtenentiali consilio, neque etiam cancellaria quidquam admonente, et in hoc Zagrabiensi episcopo dissimulatum est; neque ulla illi impositio ad parochialem cassam imposita.