Ob inhabilitatem ex virium ac sermonis defectu comitis Leopoldi (magni immortalisque Hungariae cancellarii) de Nadasd mense adhuc Martio ad cancellarii munus elevato domino comite Nicolao Palffi ab Erdoed, assignataque Nadasdio ac viduae futurae suae pensione honorifica, ipse die 30 Maji Viennae sancte pieque obiit; ad tumulum suorum in Hungariam delatus. Banus, defuncti frater, Viennam profectus, domi suae affini viduae hospitium dedit. Caeterum Leopoldus de Nadasd, vir doctrinae non vulgaris, diligentiae taborisque indefessi, acuminis alti, aequi justique studiosissimus, honoris cancellariae propagator, fortis animi, adulationis osor fuerat. Post capitaneatum in regimine ad politica transiit. Uxorem Trautmansdorffianam praeclaram dominam habuit, fuit in locumtenentiali consilio et 1738 occasione pestis director. Magister tavernicorum non sine invidia factus a Carolo VI. opera serenissimi Francisci Lotharingiae, tum locumtenentis in Hungaria regii, modo imperatoris, per datum duci ad latus consiliarium Germetlen. Ex tavernico 1740. cancellarius et agazonum regalium magister factus est. Consiliarios cancellariae diligentes fecit, nam ad suum breveque tempus referre debebant ad se missa, ipse universa antea legit, nec passus est, Croatas vel Hungaros Viennae expendere et praestolari resolutiones, aut per alienas vias quaerere quidpiam Tueri Hungariam scivit, potuit, voluit, gravis saepe aliis, et quem metuebant plurimi Germanorum. Amovit ex cancellaria hungarica Germanos consiliarios, laborum diligentia, fuitque ultimus quodvultdeus Hittner translatus ad dicasterium aliud. Religionis catholicae fuit baculus et ex locis non inarticulatis Protestantes ejecit. Dum Jaurino abire et templa sua episcopo cedere debuissent, ipsi notabilem aureorum summam deposuerant, quam ille reginae attulit, dicens: En motiva et argumenta, ob quae ultra et praeter inarticulata loca

servari deberent Protestantes; en rationem objecti tumultus. Si subditi sunt, terrere Majestatem non debent. | 480 Et Majestas Vestra vires habet ad resistendum Turcis, metuet a sibi subjectis lutheranis. Hac eorum pecunia regimina duo vel tria exsolvi poterunt, quae ab ausu eos coerceant. His regina convicta Nadasdio permisit, nec passa fuit a quopiam sibi vel ideo loqui. In Marchensi superius attacto religionis negotio qualem se exhibuit, supra est declaratum. Cum ad eum pro prandio invitatus semel venissem, ex mixta, ut vocant, commissione reversus turbatusque totus, me eum interpellate ac amovere volente : Rogo-subjunxit-cogitet, qua ratione a tam potenti patrocinio aulae gens schismatica valeat removeri. Cogitabam recte occuritque, si tres archiepiscopos eorum inducam: unum. cui subsint schismatici in politica regni jurisdictione degentes, ab alio militaris jurisdictionis dependeant, a tertio banatus Themessiensis, bancalitatis similiumque dicasteriorum; subsintque respectivis dicasteriis, atque ipsi sic invicem se mordeant, ut, visa horum discordia, aula nullis patrocinetur. Nunc ab uno suo dependentes metropolita, ab uno dicasterio, quidquid contra eos proponitur, ex religionis eorum odio, praejudiciis aut religionis ignorantia proponi dicitur. Subjeci ego, cogitationem dignam viro tanto esse, sed deputationem, quam Viennae Illyricam vocant, quae sic cesserat, difficilius fors tolli posse. Subjecit: Hoc efficiam etiam, jamque res Transylvaniae ab iis amovimus; ast episcoporum Hungariae oppositionem metuo. Adventienibus dein aliis, fari de re desiimus. Ordo archivii cancellariae, cancellistarum debita expeditio, scriptura melior, stylus purior viro huic debetur. Primi occupantis non fuit, aditu facilis et, quemvis admisit, audivit, licet pauperrimum; cui favere voluit, cum eo disputare solebat, objiciebatque difficultates, ut saepe ad desperationem adduceret, si tales salvavit, obtinuit; quos autem blande suscipiebat, plerumque nil obtinebant. Miseri sub eo fuere agentes, quia sufficiebat ad se directe mittere instantiam, statimque resolutio est secuta. Audientias Hungaris procurabat petitus, et hoc, ne consumere Viennae debeant. Candidior saepe fuit et praejudiciorum osor. Magnus cancellarius passim vocatus et audit.